Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μελέτη της γλώσσας, γραμματική, συντακτικό, σχολιασμοί και διευκρινίσεις.
Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8926
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 12 Ιούλ 2020, 10:54

Τα τσακώνικα είναι επιβίωση της αρχαίας Λακωνικής και το μοναδικό γλωσσικό ιδίωμα, από αυτά που κρατούν από τις αρχαίες Ελληνικές διαλέκτους, το οποίο έμεινε ζωντανό- δηλαδή ομιλούμενο- τουλάχιστον στον Ελλαδικό χώρο.

H σπανιότητα οφείλεται στο γεγονός ότι από τον 3ο αιώνα π.Χ. και εντεύθεν, όπως είναι γνωστό, επικράτησε στον Ελληνικό κόσμο η Αλεξανδρινή ή Ελληνιστική Κοινή, που προήλθε από την Αττική διάλεκτο και είχε υπερδιαλεκτικό χαρακτήρα. Διάδοχός της ήταν η Μεσαιωνική ελληνική (6ος –18ος αι.) που εξελίχθηκε στη σημερινή Νέα Ελληνική. Έτσι, τα τσακώνικα θεωρούνται σαν παραφθορά και εξέλιξη της αρχαίας Λακωνικής, αναμεμιγμένη με όλες τις επιρροές της ελληνικής γλώσσας κατά την εξέλιξή της μέχρι σήμερα.

H διάλεκτος ομιλείται στις περιοχές της Κυνουρίας όπου υπάρχει τσακώνικος πληθυσμός, δηλαδή στον Τυρό, τα Σαπουνακαίϊκα, τα Μέλανα, τον ΄Αγιο Ανδρέα, την Πραματευτή, τη Βασκίνα, το Λιβάδι, τη Σαμπατική, τον Πραστό, τη Σίταινα και την Καστάνιτσα.

Από τα υπάρχοντα στοιχεία φαίνεται ότι τα τσακώνικα μιλήθηκαν κατά το παρελθόν και εκτός των ορίων της σημερινής Τσακωνιάς, όπως, για παράδειγμα, στη γειτονική περιοχή της Λακωνίας, αλλά και στις τσακώνικες αποικίες. Η τελευταία εκτίμηση στηρίζεται στην πρόσφατη -σχετικά- αποκάλυψη ότι στα χωριά Βάτικα και Χαβουτσί, των ανατολικών παραλίων της θάλασσας του Μαρμαρά, όπου ήταν συγκεντρωμένοι Τσάκωνες, μέχρι του έτους 1924 τουλάχιστον ήταν σε χρήση τα τσακώνικα.

Σήμερα, βέβαια, η χρήση αυτού του ιδιώματος έχει υποχωρήσει αισθητά. Υπολογίζεται ότι το μιλούν (από μέτρια έως καλά) έως και 2.000 κάτοικοι της Τσακωνιάς, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι υπερήλικες. Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι το 1997 τα τσακώνικα εδιδάσκοντο στο Γυμνάσιο του Τυρού από ντόπιους καθηγητές.

Tα κυριότερα γλωσσικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Τσακωνική έχει στενούς δεσμούς με την Αρχαία Λακωνική είναι:

α) Διατήρηση του Δωρικού α εκεί που η Ιωνική είχε η (μάτηρ- μήτηρ).
β) Τροπή του σ σε δασεία, μεταξύ φωνηέντων, και αποκοπή του έπειτα.
γ) Τροπή του θ σε σ.
δ) Τροπή του τελικού ς σε ρ (ρωτακισμός) όταν ακολουθεί φωνήεν.
ε) Διπλή προφορά του υ σαν ου και ιου, ανάλογα με το ποιο σύμφωνο υπάρχει πριν το υ (κύων-κούε, λύκος-λιούκο).
ζ) Αποβολή του τελικού ς (τοίχο-τοίχος).

Η διάλεκτος γράφεται σήμερα με στοιχεία της νέας ελληνικής εμπλουτισμένα με μερικά επιπλέον σύμβολα φθόγγων. Η τσακώνικη διάλεκτος θεωρείται από τις αρχαιότερες στον κόσμο. Η αρχαιότητα και η καταγωγή της αποδείχθηκε και από τον μεγάλο Γερμανό φιλόλογο Μιχαήλ Δέφνερ.

SpoilerShow
Μιχαήλ Δέφνερ (Μichael Deffner)
Γερμανός φιλόλογος, γλωσσολόγος, νεοελληνιστής και αρχαιολόγος (Ντονάουβερτ 1848 - Αθήνα 1934). Σπούδασε στο Μόναχο και στη συνέχεια στη Λειψία. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1871 και έλαβε την ελληνική υπηκοότητα. Διορίστηκε ως καθηγητής της Λατινικής και της Γερμανικής Γλώσσας. Στη συνέχεια διορίστηκε υφηγητής της Συγκριτικής Γλωσσολογίας και της Λατινικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και υποδιευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

Το επιστημονικό του έργο αναφέρεται κυρίως στη μελέτη της Τσακώνικης διαλέκτου, της οποίας απέδειξε την αρχαιότητα και την καταγωγή από την αρχαία λακωνική διάλεκτο. Δημοσίευσε την "Τσακώνικη Γραμματική" (Α' μέρος, Βερολίνο 1881. Το Β' μέρος δε δημοσιεύθηκε ποτέ), πολλά άρθρα λαογραφικού και γλωσσολογικού περιεχομένου σχετικά με τους Τσάκωνες και την Τσακωνική και τέλος το "Λεξικό της Τσακώνικης Διαλέκτου" (Αθήνα 1923).

Τέλος το "Λεξικό της Τραπεζουντιακής Διαλέκτου" που συνέταξε παραμένει ανέκδοτο.

https://web.archive.org/web/20091102203 ... defner.htm



Για τη διάλεκτο έχουν γίνει αρκετές έρευνες από Έλληνες και ξένους επιστήμονες και γλωσσολόγους. Ένας από τους πρώτους είναι ο Γάλλος Η. Pernot, ο οποίος δημοσίευσε τις μελέτες του στο βιβλίο του "Εισαγωγή στη μελέτη Τσακωνικής Διαλέκτου". Έχει επίσης εκπονηθεί γραμματική (Κωστάκης) και λεξικό της τσακώνικης γλώσσας, όπως και αναγνωστικό με στοιχεία λεξιλογίου και γραμματικής.

https://web.archive.org/web/20091101131 ... ngage.html

Εικόνα

Εικόνα

H πρώτη μνεία τής διαλέκτου γίνεται το 1668 από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή, ο οποίος κατέγραψε λίγες λέξεις. Στην απογραφή του 1907 τα τσακωνικά δηλώθηκαν ως κύρια γλώσσα από 823 άτομα. Σύμφωνα με πιο πρόσφατες αναφορές (1981, J. Werner), η Τσακωνική μιλιόταν το 1981 από 300 περίπου άτομα. Υπάρχουν ακόμα αναφορές για 2.000 υπερήλικους ομιλητές, των οποίων οι πρώτοι απόγονοι έχουν μόνο παθητική γνώση τής διαλέκτου. Σήμερα η διάλεκτος είναι υπό εξαφάνιση κατά τον σχετικό κατάλογο της UNESCO.
http://www.kastanitsa.gr/el/our-village ... al-dialect

Ο χώρος όπου εντοπίζεται σήμερα η γλώσσα είναι κάποια χωριά στην Τσακωνιά στις πλαγιές του Πάρνωνα στην νότια επαρχία Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας. Είναι οι κωμοπόλεις του Λεωνιδίου και του Τυρού, και τα χωριά Μέλανα, Άγιος Ανδρέας, Βασκίνα, Πραστός, Σίταινα και Καστάνιτσα.
Στο παρελθόν τα τσακώνικα ομιλούνταν και σε γειτονικές περιοχές της Λακωνίας, αλλά και σε τσακώνικες αποικίες στη θάλασσα του Μαρμαρά.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF ... E%BF%CF%82

Ο πρώτος που συλλέγει γλωσσικό υλικό από την περιοχή της Τσακωνιάς είναι ο Τούρκος περιηγητής Evliyâ Çelebi (1668), ο οποίος παραθέτει ένα µικρό κατάλογο από µόλις 35 λέξεις· παρά τη µικρή έκτασή του το υλικό του Çelebi είναι πολύ σηµαντικό καθώς αντικατοπτρίζει την τσακωνική στη σηµερινή περίπου µορφή της . Ο Çelebi σηµείωνε σχεδόν µε έκπληξη ότι οι Τσάκωνες µιλούν µία περίεργη γλώσσα που δεν είναι ούτε ελληνικά ούτε ιταλικά και ότι χρειάζεται διερµηνέα για να συνεννοηθεί κανείς µαζί τους. Έναν αιώνα αργότερα (1788) ο Villoison παραθέτει στα προλεγόµενα της Ιλιάδας του σχόλια για τη φωνητική και τη µορφολογία µεµονωµένων τσακώνικων τύπων και προαναγγέλλει την έκδοση µιας τσακωνικής
γραµµατικής και ενός λεξικού, που όµως δεν πραγµατοποιήθηκε ποτέ. Η πρώτη συστηµατική προσπάθεια περιγραφής της διαλέκτου γίνεται από τον Thiersch (1835). Ακολουθεί η πραγµατεία του Οικονόµου στα 1846 (...) Η εργασία του Deville (1866) δίνει µια σαφώς πληρέστερη εικόνα για τη διάλεκτο, καθώς στηρίζεται στην προσωπική επιτόπια έρευνα του συγγραφέα. Επόµενος σταθµός στη µελέτη της διαλέκτου αποτελεί η γραµµατική του Deffner (1881 ). Προηγουµένως είχε δηµοσιευτεί το άρθρο του Schmidt (1870) Das Zakonische, που όµως µάλλον αναπαρήγαγε τα µειονεκτήµατα των προηγούµενων εργασιών. Αντιθέτως, η γραµµατική του Deffner είναι η πρώτη που αποδεικνύει επιστηµονικά τον λακωνικό χαρακτήρα της τσακωνικής. Ο ίδιος συντάσσει και ένα Λεξικόν της τσακωνικής διαλέκτου, που δηµοσιεύεται στα 1923· αξίζει επίσης να αναφερθεί µια σειρά εργασιών του (1874, 1875, 1880) σχετικά µε επιµέρους γραµµατικά φαινόµενα της διαλέκτου. Στα 1912-13 ο Scutt γράφει µια σύντοµη ιστορική γραµµατική της τσακωνικής, στην οποία συµπεριλαµβάνει πέντε παραµύθια µε την αγγλική τους µετάφραση. Ακολουθεί µια σύντοµη πραγµατεία του Λεκού (1920) µε πολλές αδυναµίες και παραλείψεις ενώ το 1926 εκδίδεται στα γερµανικά η γραµµατική του Anagnostopoulos, η οποία παρέχει µια σχετικά σύντοµη αλλά προσεκτική παρουσίαση των επιµέρους φαινοµένων. Την ίδια εποχή γράφουν για µεµονωµένα λεξιλογικά και µορφολογικά ζητήµατα της διαλέκτου οι Thumb (1894), Schwyzer (1921) και Χατζιδάκις (1929).
http://ikee.lib.auth.gr/record/100731/f ... 8-1047.pdf


Απ' τον παραπάνω σύνδεσμο , έτσι για να μην παραπονιούνται μόνο οι σλαβόφωνοι , οι αρβανιτόφωνοι , οι βλαχόφωνοι και οι τουρκόφωνοι :lol: :

ΑΛ 55) ((άν./75/ε.ο./δ.)) Ν. Στο σκολ̃είο δεν τα µιλούσαµε. Κι είχαµε κι ένανε δάσκαλο που: µας έλεγε:- µας φώναζε. Έλεγε, γώ σας έµαζεύω εδώ για να µάθετε την ελ̃ηνική. ∆έ σας έφερα λέει δωπέρα για να µάθετε τα ξένα. Και έπεφτε και ξύλο ((γέλια)).

------------------------------------------------

ΝΤ 56) ((άν./58/ε.ο./ανώτ./Μ)) Σ. Στο σχολείο. Εγώ έφαγα ένα χαστούκι ((γέλια)) γιατί µια λέξη την είπα τσακώνικα.
Ερ. Στο γυµνάσιο µιλάµε τώρα;
Σ. Στο δηµοτικό. ∆εν ήξερα τη λέξη σκαφίδι. Και την έλεγα τσακώνικα. kúvele.
Eρ. kúvele. ((γέλια)) Και ήρθε ο δάσκαλος και σας χαστούκισε.
Σ. Ναί έφαγα ένα χαστούκι κει πέρα, κι ίσως κι αυτό να ήτανε κι η αιτία που δεν τα µιλάγαµε τότες.


--------------------------------

ΝΤ 57) ((άν./67/τ.ο./ανώτ./Τ)) Γ. Ειδικά εγώ είχα φάει κι ένα χαστούκι απ’ το δάσκαλο. Μια φορά µε το γειτονόπουλο στο θρανίο µιλήσαµε τσακώνικα µες τη dάξη, µε τη νοοτροπία ότι δεν ήθελε να µαθαίνουµε να, αυτό. Τσ’ έφαγα το µεγαλύτερο χαστούκι της ζωής µου.
Ερ. Επειδή µιλούσατε τσακώνικα.
Γ. Ναι. ∆εν ήθελε επειδή, λέει, ήτανε εµπόδιο τάχα για τη γλώσσα την ελληνική, αλλά δε νοµίζω, εσφαλµένη αντίληψη ήτανε.
Ερ. Στο διάλειµµα σας άφηνε να µιλάτε;
Γ. Στο διάλειµα για να µη µιλάµε, επειδή µιλούσαµε στο διάλειµµα, είχε βάλει τρεις - τέσσερους µαθητές τς πιο καλύτερες οικογένειες να φυλάνε να ακούνε και λοιπά. Να πάνε να καρφώνουνε µετά. Ε, µόλις φεύγαµε από το σχολείο και πηγαίναµε µετά για παιχνίδια στο σπίτι, τσακώνικα.


---------------------------------------------------------

ΝΤ 58) ((άν./72/ε.ο./δ./Τ)) Τ. Τον καιρό που εµείς αγωνιζόµαστε σα µαθηταί να τα µάθουµε, µία δασκάλα του δηµοτικού εκεί- τρώγαµε ξύλο επειδή µιλάγαµε τσακώνικα. Και τώρα ήρθε εποχή τέτοια που πάει αντίθετα, να πούµε. ∆ηλαδή προσπαθούµε να πείσουµε τα παιδιά, και δέ γίνεται. Ενώ τότε τρώγαµε ξύλο. Πήγαινα σχολείο παράδειγµα εγώ, κι έτρωγα ξύλο επειδή µίλαγα τσακώνικα. Και θυµάµαι το εξής χαρακτηριστικό. Ήταν ένας µαθητής ο οποίος δεν ήξερε καθόλου ελ̃ηνικά, να ντο πώ έτσι. Και τον έβαζε να διαβάσει, και αντί να ντα διαβάσει ελ̃ηνικά τα διάβαζε τσακώνικα. Παράδειγµα:, είχαµε το µάθηµα η φωτιά. Και αυτός έλεγε a kára. Συνέχεια. Μανόλ̃η; Τί φαγί έφαγες σήµερα; kréma. Η δασκάλα είχε την εντύπωση ότι έφαγε κρέµα απ’ αυτή που τρώµε- τα παιδιά, και λ̃οιπά. Αυτός έλεγε κρεµµύδια. ((γέλια)). ((γέλια)) ton ále evalíkai - pétse- n éci:- taíe o δáskale to bínaka tse epétse, ixái γú á? γá. tú á? tá. óu mazí ixái? Όλο µαζί Μιχάλ̃η; katsúa δáskale. Και δώσ του ξύλο. ((γέλια))
(µτφ) Τον άλλον τον έβαλαν- είπε- τον σήκωσε ο δάσκαλος στον πίνακα και του είπε, Μιχάλη γου α; γα. Του α; τα. Όλο µαζί Μιχάλη;
katsúa δάσκαλε.


Είδατε βρε βορειομακεδονόφιλοι ; Έτρωγαν ξύλο και οι Δωριείς για την γλώσσας τους ! :smt005:
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Giorgos 574

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Giorgos 574 » 12 Ιούλ 2020, 14:00

Ζαποτέκος έγραψε:
12 Ιούλ 2020, 10:54

H πρώτη μνεία τής διαλέκτου γίνεται το 1668 από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή, ο οποίος κατέγραψε λίγες λέξεις.
Και ο Μαζαρης είχε κάνει μια καταγραφή στις αρχες του 15ου αιώνα

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8926
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 12 Ιούλ 2020, 14:03

Giorgos 574 έγραψε:
12 Ιούλ 2020, 14:00
Ζαποτέκος έγραψε:
12 Ιούλ 2020, 10:54

H πρώτη μνεία τής διαλέκτου γίνεται το 1668 από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή, ο οποίος κατέγραψε λίγες λέξεις.
Και ο Μαζαρης είχε κάνει μια καταγραφή στις αρχες του 15ου αιώνα
Οι λέξεις που αναφέρει ο Μάζαρις δεν ανήκουν στο τσακώνικο ιδίωμα. Είναι γενικά λακωνικές , μην σου πω πελοποννησιακές.
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8926
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 03 Μάιος 2021, 16:04

Οι Τσάκωνες και η Τσακωνιά
http://www.kbe.auth.gr/old/tsakones.pdf
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

sharp
Δημοσιεύσεις: 20941
Εγγραφή: 01 Μάιος 2018, 21:47

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από sharp » 03 Μάιος 2021, 23:50

Ωραίο θέμα αυτό, που ήταν κρυμμένο;

Η Γραμματική του Δέφνερ υπάρχει εδώ
https://archive.org/details/zakonischegramm01deffgoog

και εδώ σε διαφορετικό σκανάρισμα
https://anemi.lib.uoc.gr/metadata/8/3/4 ... 000045.tkl

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8926
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 17 Μαρ 2022, 07:48

Επειδή ο σύνδεσμος εδώ sharp @ Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα) χάθηκε , μπορείτε να το δείτε εδώ https://drive.google.com/file/d/1BOq2Vd ... ZXD_5/view ή στο scribd.

Αφήνω μια μικρή περίληψη σε περίπτωση που χαθούν κι αυτά.

Τα σημαντικότερα και παλαιότερα ιστορικά χωρία που μιλάνε για Τσάκωνες είναι :

Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος ( 10ος αι. ) : δίδονται εἰς ἀπελάτας, ἐξ ὧν καὶ Τζέκωνες ἀφορίζονται εἰς τὰ κάστρα

Χρονικό της Μονεμβασιάς ( 10ος αι. ) : κατωκίσθησαν εν τοις παρακειμένοις εκείσε τραχυνοίς τόποις οι και επ' εσχάτων Τζακωνίαι (Τζακωνίας) επωνομάσθησαν διάτη και αυτούς τους Λάκωνας Τζάκωνας μετονομασθήναι.

Παχυμέρης ( 13ος αι. ) : πλείστοι εκ των Λακώνων , ους και Τζάκωνας παραφθείροντες έλεγον

Γρηγοράς ( 14ος αι. ): Λάκωνες άρτι προσελθόντες εκ Πελοποννήσου τω βασιλεί , ους η κοινή παραφθείρασα γλώσσα Τζάκωνας μετωνόμασεν

Μάζαρις ( 15ος αι. ) : ίνα μη βαρβαρωθώ και αυτός ώσπερ άρα βεβαρβάρωνταί γε οι Λάκωνες, και νυν κέκληνται Τζάκωνες

Αναφορά μητροπολίτη Μονεμβασιάς της εποχής των Παλαιολόγων σε κάποιον πατριάρχη : σώζοντες έτι το παλαιόν εκείνο των Λακώνων όνομα, Τζάκωνας αντί Λακώνων εαυτούς υποβαρβαρίζοντες λέγουσι

Έπειτα παρατίθενται οι διάφορες ετυμολογίες των Τσάκωνες και Τσακωνιά.

α) Τσάκωνες απ' το Λάκωνες
Πολύ δύσκολο όμως το "Λ" να έγινε "Τσ" , όπως παρατηρεί ο Κωνσταντίνος Οικονόμος.

β) Τσάκωνες απ' τους Καύκωνες
Την άποψη αυτή έριξε πρώτος στο τραπέζι ο Κοραής χωρίς να μείνει ικανοποιημένος όμως . Ακολούθησαν οι Κωνσταντίνος Οικονόμος και άλλοι. Οι Καύκωνες ήταν αρχαίο προελληνικό μεν , ινδοευρωπαϊκό δε φύλο. Ζούσαν στην Δυτική Πελοπόννησο και στην Μικρά Ασία ( οι Μικρασιάτες Καύκωνες στον Τρωικό Πόλεμο ήταν σύμμαχοι των Τρώων ). Οι Καύκωνες δεν επέζησαν στην ιστορική αρχαιότητα ως λαός.

γ) Τσάκωνες απ' το Σάξωνες
Αφού στην Πελοπόννησο ζούσαν Σλάβοι Μελιγγοί - Ζυγιώτες . συγγενείς των Σλάβων της Γερμανίας ( βλ. Κανανός Λάσκαρις 15ος αι. ) , γιατί να μην εγκαταστάθηκαν και Σάξωνες στην Πελοπόννησο ;

δ) Απ' το αρχαίο "σάκος" = τύπος ασπίδας . Με την ίδια ονομασία υπήρχε και αρχαία πόλη , που πήρε το όνομά της απ' αυτόν τον τύπο ασπίδας σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο.

ε) Κατά την Αρβελέρ οι Τζάκωνες ήταν καστροφύλακες. Το όνομα σύμφωνα με την βυζαντινολόγο προέρχεται απ' το σάκα/ζάκα ( = οπισθοφυλακή ή/και κλεισούρα/ορεινό μονοπάτι ) -> αραβικό saqat ( = σωματοφυλακή άρχοντα ). Οι Ζάκονες/Τζάκωνες/Τσάκωνες ήταν λοιπόν αρχικά σωματοφύλακες του αυτοκράτορα. Έπειτα όμως έγιναν οι φρουροί των ορεινών περασμάτων. Και επειδή στην νοτιοανατολική Πελοπόννησο υπήρχαν πολλές ζάκες ( κλεισούρες ) τις οποίες φρουρούσαν Τζάκωνες αποτρέποντας την είσοδο των Σλάβων , η περιοχή αυτή ονομάστηκε Ζακονία/Τσακωνιά.

στ) Απ' το ιταλικό τζάκος ( giaco ) = κρικωτός θώρακας.

ζ) Οι Τσάκωνες ήταν Σλάβοι έλεγε ο Kopitar . Το ίδιο ισχυρίστηκε αρχικά και ο Φαλμεράυερ , έπειτα όμως τους θεώρησε Έλληνες. Σλάβους τους θεώρησαν παραδόξως και οι Χοπφ και Χέρτσμπεργκ. Άλλοι όμως ( Γρηγορόβιος , Φίλιπσον ) τους θεώρησαν Έλληνες με σλαβικές προσμίξεις.
σλαβικό zakon ( = νόμος )
παλαιοβουλγαρικό cakon = φρουρά κάστρου, αν και αρχικά ήταν όνομα λαού
Ο Vasmer θεωρεί πως το "Τσάκωνες" δεν έχει σλαβική προέλευση.
Στο Οδοιπορικό του Αγίου Βιλλιβάλδου η περιοχή της Μονεμβασιάς ονομάζεται Σκλαβηνία. Αλλά σε πολλούς κώδικες του Οδοιπορικού αυτό απουσιάζει. Επίσης η καλόγρια που έγραψε το Οδοιπορικό δεν ήξερε καλή γεωγραφία , αφού τοποθετούσε την Τύρο και την Σιδώνα στην ... Αδριατική ! Εξάλλου το Χρονικό της Μονεμβασιάς λέει πως η Ανατολική Πελοπόννησος έμεινε καθαρή από Σλάβους. Τέλος η Τσακωνιά έχει ελαχιστότατα σλαβικά τοπωνύμια.

η) Τσάκωνες = Διακονες = Διάκονοι. Αλλά πως το "Δ" έγινε Τζ/Τσ ; Απαντούν πως το "Δ" έγινε "Ζ" ( Ζάκωνες ) . Έλα όμως που οι Τσάκωνες στην διάλεκτό τους λένε "διάκο" και όχι "ζιάκο" .

θ) Τσακωνία < Τραχωνία , Τσακωνίτης/Τζακωνίτης < Τραχωνίτης , Τσάκων < Τράχων
Το τρ γίνεται τσ στην τσακωνική . Ομοίως το χ γίνεται κ.
Αυτή την τελευταία άποψη ασπάζεται ο Συμεωνίδης. Εκτός απ' τα γλωσσολογικά στοιχεία και η πρωιμότερη ίσως μαρτυρία που έχουμε , το Χρονικό της Μονεμβασίας , μιλάει για τραχυνοίς τόποις.
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
μίστερ μαξ
Μέλη που αποχώρησαν
Δημοσιεύσεις: 9289
Εγγραφή: 05 Ιούλ 2018, 11:18

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από μίστερ μαξ » 17 Μαρ 2022, 07:50

Η εθνικη ομοιογενεια καταστρεφει τις τοπικες ιδιαιτεροτητες και παραδοσεις των παππουδων μας.
Αντι-Πουτιν, Αντι-Ζελενσκυ
Τα κράτη ματώνουν της γειτονιας τον χάρτη

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8926
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 17 Μαρ 2022, 07:55

μίστερ μαξ έγραψε:
17 Μαρ 2022, 07:50
Η εθνικη ομοιογενεια καταστρεφει τις τοπικες ιδιαιτεροτητες και παραδοσεις των παππουδων μας.
Καλύτερα, γιατί μόνο έτσι δημιουργείται στιβαρό έθνος - κράτος . Αλλιώς οι αποσχιστικές τάσεις θα μεγάλωναν και θα καταλήγαμε σαν τους Ουκρανούς και τους Ρωσο-Ουκρανούς.
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
taxalata xalasa
Δημοσιεύσεις: 16501
Εγγραφή: 27 Αύγ 2021, 20:52

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από taxalata xalasa » 19 Μαρ 2022, 16:55

Ζαποτέκος έγραψε:
17 Μαρ 2022, 07:48
SpoilerShow
Επειδή ο σύνδεσμος εδώ sharp @ Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα) χάθηκε , μπορείτε να το δείτε εδώ https://drive.google.com/file/d/1BOq2Vd ... ZXD_5/view ή στο scribd.

Αφήνω μια μικρή περίληψη σε περίπτωση που χαθούν κι αυτά.

Τα σημαντικότερα και παλαιότερα ιστορικά χωρία που μιλάνε για Τσάκωνες είναι :

Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος ( 10ος αι. ) : δίδονται εἰς ἀπελάτας, ἐξ ὧν καὶ Τζέκωνες ἀφορίζονται εἰς τὰ κάστρα

Χρονικό της Μονεμβασιάς ( 10ος αι. ) : κατωκίσθησαν εν τοις παρακειμένοις εκείσε τραχυνοίς τόποις οι και επ' εσχάτων Τζακωνίαι (Τζακωνίας) επωνομάσθησαν διάτη και αυτούς τους Λάκωνας Τζάκωνας μετονομασθήναι.

Παχυμέρης ( 13ος αι. ) : πλείστοι εκ των Λακώνων , ους και Τζάκωνας παραφθείροντες έλεγον

Γρηγοράς ( 14ος αι. ): Λάκωνες άρτι προσελθόντες εκ Πελοποννήσου τω βασιλεί , ους η κοινή παραφθείρασα γλώσσα Τζάκωνας μετωνόμασεν

Μάζαρις ( 15ος αι. ) : ίνα μη βαρβαρωθώ και αυτός ώσπερ άρα βεβαρβάρωνταί γε οι Λάκωνες, και νυν κέκληνται Τζάκωνες

Αναφορά μητροπολίτη Μονεμβασιάς της εποχής των Παλαιολόγων σε κάποιον πατριάρχη : σώζοντες έτι το παλαιόν εκείνο των Λακώνων όνομα, Τζάκωνας αντί Λακώνων εαυτούς υποβαρβαρίζοντες λέγουσι

Έπειτα παρατίθενται οι διάφορες ετυμολογίες των Τσάκωνες και Τσακωνιά.
α) Τσάκωνες απ' το Λάκωνες
Πολύ δύσκολο όμως το "Λ" να έγινε "Τσ" , όπως παρατηρεί ο Κωνσταντίνος Οικονόμος.

Λ / Δ. Laurel / Δάφνη. Λακωνες / Λιάκωνες > Dιάκωνες = Dzάκωνες
SpoilerShow
β) Τσάκωνες απ' τους Καύκωνες
Την άποψη αυτή έριξε πρώτος στο τραπέζι ο Κοραής χωρίς να μείνει ικανοποιημένος όμως . Ακολούθησαν οι Κωνσταντίνος Οικονόμος και άλλοι. Οι Καύκωνες ήταν αρχαίο προελληνικό μεν , ινδοευρωπαϊκό δε φύλο. Ζούσαν στην Δυτική Πελοπόννησο και στην Μικρά Ασία ( οι Μικρασιάτες Καύκωνες στον Τρωικό Πόλεμο ήταν σύμμαχοι των Τρώων ). Οι Καύκωνες δεν επέζησαν στην ιστορική αρχαιότητα ως λαός.

γ) Τσάκωνες απ' το Σάξωνες
Αφού στην Πελοπόννησο ζούσαν Σλάβοι Μελιγγοί - Ζυγιώτες . συγγενείς των Σλάβων της Γερμανίας ( βλ. Κανανός Λάσκαρις 15ος αι. ) , γιατί να μην εγκαταστάθηκαν και Σάξωνες στην Πελοπόννησο ;

δ) Απ' το αρχαίο "σάκος" = τύπος ασπίδας . Με την ίδια ονομασία υπήρχε και αρχαία πόλη , που πήρε το όνομά της απ' αυτόν τον τύπο ασπίδας σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο.

ε) Κατά την Αρβελέρ οι Τζάκωνες ήταν καστροφύλακες. Το όνομα σύμφωνα με την βυζαντινολόγο προέρχεται απ' το σάκα/ζάκα ( = οπισθοφυλακή ή/και κλεισούρα/ορεινό μονοπάτι ) -> αραβικό saqat ( = σωματοφυλακή άρχοντα ). Οι Ζάκονες/Τζάκωνες/Τσάκωνες ήταν λοιπόν αρχικά σωματοφύλακες του αυτοκράτορα. Έπειτα όμως έγιναν οι φρουροί των ορεινών περασμάτων. Και επειδή στην νοτιοανατολική Πελοπόννησο υπήρχαν πολλές ζάκες ( κλεισούρες ) τις οποίες φρουρούσαν Τζάκωνες αποτρέποντας την είσοδο των Σλάβων , η περιοχή αυτή ονομάστηκε Ζακονία/Τσακωνιά.

στ) Απ' το ιταλικό τζάκος ( giaco ) = κρικωτός θώρακας.

ζ) Οι Τσάκωνες ήταν Σλάβοι έλεγε ο Kopitar . Το ίδιο ισχυρίστηκε αρχικά και ο Φαλμεράυερ , έπειτα όμως τους θεώρησε Έλληνες. Σλάβους τους θεώρησαν παραδόξως και οι Χοπφ και Χέρτσμπεργκ. Άλλοι όμως ( Γρηγορόβιος , Φίλιπσον ) τους θεώρησαν Έλληνες με σλαβικές προσμίξεις.
σλαβικό zakon ( = νόμος )
παλαιοβουλγαρικό cakon = φρουρά κάστρου, αν και αρχικά ήταν όνομα λαού
Ο Vasmer θεωρεί πως το "Τσάκωνες" δεν έχει σλαβική προέλευση.
Στο Οδοιπορικό του Αγίου Βιλλιβάλδου η περιοχή της Μονεμβασιάς ονομάζεται Σκλαβηνία. Αλλά σε πολλούς κώδικες του Οδοιπορικού αυτό απουσιάζει. Επίσης η καλόγρια που έγραψε το Οδοιπορικό δεν ήξερε καλή γεωγραφία , αφού τοποθετούσε την Τύρο και την Σιδώνα στην ... Αδριατική ! Εξάλλου το Χρονικό της Μονεμβασιάς λέει πως η Ανατολική Πελοπόννησος έμεινε καθαρή από Σλάβους. Τέλος η Τσακωνιά έχει ελαχιστότατα σλαβικά τοπωνύμια.
η) Τσάκωνες = Διακονες = Διάκονοι. Αλλά πως το "Δ" έγινε Τζ/Τσ ; Απαντούν πως το "Δ" έγινε "Ζ" ( Ζάκωνες ) . Έλα όμως που οι Τσάκωνες στην διάλεκτό τους λένε "διάκο" και όχι "ζιάκο" .
SpoilerShow
θ) Τσακωνία < Τραχωνία , Τσακωνίτης/Τζακωνίτης < Τραχωνίτης , Τσάκων < Τράχων
Το τρ γίνεται τσ στην τσακωνική . Ομοίως το χ γίνεται κ.
Αυτή την τελευταία άποψη ασπάζεται ο Συμεωνίδης. Εκτός απ' τα γλωσσολογικά στοιχεία και η πρωιμότερη ίσως μαρτυρία που έχουμε , το Χρονικό της Μονεμβασίας , μιλάει για τραχυνοίς τόποις.
DIACONES = NTIAKONES = NTZAKONES ? I = Z

τυχαια η πρωτη Diaconia στο «νησι» να ειναι μόνο στην Dζακονία ;

Εικόνα

Εικόνα
𐀲𐀏𐀨𐀲𐀏𐀨𐀭 𐀀𐀗𐀨:𐀣𐀬𐀔:𐀓𐀫:𐀀𐀗𐀨:𐀏𐀬:𐀣𐀦

Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.

Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...

Άβαταρ μέλους
ΣΚΕΠΤΙΚΟΣ
Δημοσιεύσεις: 8147
Εγγραφή: 12 Μάιος 2018, 23:44
Phorum.gr user: ΣΚΕΠΤΙΚΟΣ

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από ΣΚΕΠΤΙΚΟΣ » 19 Μαρ 2022, 20:09

.


Το ένα πρόβλημα είναι ότι τά ΤΣ καί τα ΤΖ δέν υπάρχουν στην αρχή Ελληνικών λέξεων.....είναι Ξενικά.....


Απο τον παιδικό μου φίλο Τσάκωνα απο τα Πέρα Μέλανα Νίκο μού έχει μείνει το.....Τσέ σπιου κά.....και εχω ξεχάσει τι σημαίνει..... :oops:


Ο Πατέρας του Νίκου ήταν μετανάστης στην Αστραλία και παντρεύτηκε την Μάνα του απο φωτογραφία που του έστειλαν απ το χωριό.....


Ο φίλος και μεγάλος Ψαροντουφεκάς εφυγε απο την Αθήνα μετά το Στρατό και πήγε στα Πούληθρα


καί άνοιξε ψαροταβέρνα 10 μέτρα απο τη θάλασσα..... :romance-hearteyes:


Χαρούμενη ράτσα και όχι βλοσυρή όπως οι Λακε-Δαίμονες.....


.
Ταφόπλακα τού Μέλλοντος τών Παιδιών μας η Γραφειοκρατεία καί οί Συντάξεις άνω τών 400 € ....

Δουλειά δέν έχει ό Διάολος γαμάει τά Παιδιά του .... Έλληνική Λαική Σοφία

Δέν ξέρεις κάν τό Λόγο ..........γιά νά μάς Ύποτάξης .........Σαδιστάκο ...

Άβαταρ μέλους
taxalata xalasa
Δημοσιεύσεις: 16501
Εγγραφή: 27 Αύγ 2021, 20:52

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από taxalata xalasa » 19 Μαρ 2022, 21:32

ΣΚΕΠΤΙΚΟΣ έγραψε:
19 Μαρ 2022, 20:09
.


Το ένα πρόβλημα είναι ότι τά ΤΣ καί τα ΤΖ δέν υπάρχουν στην αρχή Ελληνικών λέξεων.....είναι Ξενικά.....

SpoilerShow
Απο τον παιδικό μου φίλο Τσάκωνα απο τα Πέρα Μέλανα Νίκο μού έχει μείνει το.....Τσέ σπιου κά.....και εχω ξεχάσει τι σημαίνει..... :oops:


Ο Πατέρας του Νίκου ήταν μετανάστης στην Αστραλία και παντρεύτηκε την Μάνα του απο φωτογραφία που του έστειλαν απ το χωριό.....


Ο φίλος και μεγάλος Ψαροντουφεκάς εφυγε απο την Αθήνα μετά το Στρατό και πήγε στα Πούληθρα


καί άνοιξε ψαροταβέρνα 10 μέτρα απο τη θάλασσα..... :romance-hearteyes:


Χαρούμενη ράτσα και όχι βλοσυρή όπως οι Λακε-Δαίμονες.....


.
Ζωοπάνις. Τζομπάν, Τσοπάνις. Dzομπάνις.

Διευς. Δζευς. Dzευς.

βάλε τζιό κιλά πατάτες....

Υγ. δια το ζυγούρι που έχω, να μην το ρίξω μπακούρι μεσ' του φούρνουμ.
𐀲𐀏𐀨𐀲𐀏𐀨𐀭 𐀀𐀗𐀨:𐀣𐀬𐀔:𐀓𐀫:𐀀𐀗𐀨:𐀏𐀬:𐀣𐀦

Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.

Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...

Γκουερινο 4
Δημοσιεύσεις: 2302
Εγγραφή: 12 Αύγ 2021, 12:44
Phorum.gr user: Gouerino

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Γκουερινο 4 » 04 Απρ 2022, 18:43

Γιατί όχι από το τσακωνω, τσακώνομαι που είναι και το προφανές;

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8926
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 04 Απρ 2022, 19:05

Γκουερινο 4 έγραψε:
04 Απρ 2022, 18:43
Γιατί όχι από το τσακωνω, τσακώνομαι που είναι και το προφανές;
Μήπως η λέξη "τσακώνω" απαντάται πολύ αργότερα απ' το Τζάκωνες ;
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
taxalata xalasa
Δημοσιεύσεις: 16501
Εγγραφή: 27 Αύγ 2021, 20:52

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από taxalata xalasa » 04 Απρ 2022, 19:07

Γκουερινο 4 έγραψε:
04 Απρ 2022, 18:43
Γιατί όχι από το τσακωνω, τσακώνομαι που είναι και το προφανές;
:smt023
τσακω ενα σακο


σᾰ́κος (sákos) – Attic
Πιθανότατα δανείστηκε από τα σημιτικά, πιθανώς από τα φοινικικά. Συγκρίνετε τα εβραϊκά שַׂק‎, αραμαϊκά 𐡔𐡒 (šq), ταλμουδικά αραμαϊκά סַקָּא‎, κλασικά συριακά ܣܩܐ‎, Ge'ez ሠቅ (śäḳ), Ακκαδικά 𒆭𒊓 (/šaqqu/).

Ο Černý και ο Forbes προτείνουν ότι η λέξη ήταν αρχικά αιγυπτιακή, ένα ονομαστικό παράγωγο του sꜣq ("να συγκεντρώνω ή να συναρμολογώ") που απέδωσε επίσης το κοπτικό ⲥⲟⲕ (sok, "σάκος") και δανείστηκε στα ελληνικά ίσως μέσω ενός σημιτικού ενδιάμεσου. Ωστόσο, ο Vycichl και ο Hoch απορρίπτουν αυτήν την ιδέα, σημειώνοντας ότι μια τέτοια αρχικά αιγυπτιακή λέξη θα ήταν αναμενόμενο να αποδίδει την εβραϊκή *סַק αντί שַׂק‎. Αντίθετα, υποστηρίζουν ότι οι κοπτικές και οι ελληνικές λέξεις είναι και οι δύο δανεισμένες από τη σημιτική, με την κοπτική λέξη να αναπτύσσεται ίσως μέσω της αιγυπτιακής sꜣgꜣ.

και διαλ. τ. τζακώνω Ν
1. πιάνω στην τσάκα, συλλαμβάνω, παγιδεύω
2. (ειδικά) συλλαμβάνω κάποιον τη στιγμή που κάνει κάτι, ιδίως κακό («τον τσάκωσα να κλέβει»)
3. (κατ' επέκτ.) πιάνω, αρπάζω
4. μέσ. τσακώνομαι
φιλονικώ, διαπληκτίζομαι, μαλώνω («τσακώθηκαν στη μοιρασιά»)
4. φρ. α) «τον τσάκωσα στα πράσα» — τον έπιασα επ' αυτοφόρω
β) «είμαι τσακωμένος με κάποιον» — έχω φιλονικήσει, έχω έλθει σε ρήξη με κάποιον.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία άποψη, η λ. είναι παρ. του τ. τσακί / τζακί(ον) «είδος σουγιά που σπάει και διπλώνει στα δύο» (πρβλ. τσακίζω), ενώ, κατ' άλλους, έχει προέλθει μέσω ενός αμάρτυρου ψακώνω (για την τροπή του -ψ- σε -τσ
βλ. τσευδός) με συμφυρμό από τα ρ. ψάχνω και μαγκώνω.
Έχει προταθεί, επίσης, η αναγωγή του ρ. στον δωρ. τ. σακόω του σηκῶ «κλείνω, περικλείω, βάζω στον σηκό το αρνί για να το πιάσω», ο οποίος προφέρθηκε σσακόω (από συνεκφορά με τ. αντωνυμιών σε φρ. όπως τους σακόω ή τον σακόω) και στη συνέχεια το -σσ- τράπηκε σε -τσ- (πρβλ. κότσυφας: κόσσυφος)].


τσακω ενα 10!

σσακουλα...
𐀲𐀏𐀨𐀲𐀏𐀨𐀭 𐀀𐀗𐀨:𐀣𐀬𐀔:𐀓𐀫:𐀀𐀗𐀨:𐀏𐀬:𐀣𐀦

Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.

Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...

Γκουερινο 4
Δημοσιεύσεις: 2302
Εγγραφή: 12 Αύγ 2021, 12:44
Phorum.gr user: Gouerino

Re: Η Τσακώνικη Διάλεκτος (Τσακώνικα)

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Γκουερινο 4 » 04 Απρ 2022, 20:12

Ζαποτέκος έγραψε:
04 Απρ 2022, 19:05
Γκουερινο 4 έγραψε:
04 Απρ 2022, 18:43
Γιατί όχι από το τσακωνω, τσακώνομαι που είναι και το προφανές;
Μήπως η λέξη "τσακώνω" απαντάται πολύ αργότερα απ' το Τζάκωνες ;
Τα λεξικά λένε ότι το τσακωνω είναι βυζαντινό

Απάντηση


  • Παραπλήσια Θέματα
    Απαντήσεις
    Προβολές
    Τελευταία δημοσίευση

Επιστροφή στο “Γλωσσολογία”

Phorum.com.gr : Αποποίηση Ευθυνών