Θεωρώ πως πρέπει να λαμβάνουμε τους κανόνες παραγωγής λέξεων της ελληνικής πρώτα.
Και μετά να προσπαθούμε να αποδόσουμε μονολεκτικά στα ελληνικά μία αντίστοιχη ξένη λέξη.
Δεν φημίζομαι για την βαθειά γνώση των αγγλικών, αλλά αυτή η γλώσσα έχει την "ευελιξία" να χρησιμοποιεί πανεύκολα την ίδια λέξη και για ρήμα και για ουσιαστικό. Ε, η ελληνική δεν έχει αυτήν την δυνατότητα.
Η αγγλική επίσης, με το επίθημα able/ible, φτιάχνει μια λέξη που δηλώνει την ιδιότητα "του να είναι ικανός" για ό,τι σημαίνει το ουσιαστικό.
Η ελληνική έχει επίσης αυτήν την δυνατότητα με διάφορα επιθήματα που "κολλάμε" την ρίζα της λέξης, αλλά οι λέξεις που παράγονται δεν είναι "ρομποτάκια", δηλαδή ουσιαστικό+able/ible. Οπότε, δεν μπορεί να κάνει το ίδιο στον βαθμό που το κάνει η αγγλική, χωρίς αυτό να είναι μειονέκτημα της ελληνικής. Απλώς είναι άλλοι κανόνες παραγωγής λέξεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η λέξη (που έφερε ο Χέλης), το download. Και το upload, αλλά και πάμπολλες άλλες θα πρόσθετα.
Μεταφράζουμε λοιπόν το download σε "κατέβασμα" και το upload σε "ανέβασμα" και είμαστε εντάξει.
Άντε και με το "τηλεφόρτωση", που ψάρεψε ο
ΠΑΓΧΡΗΣΤΟΣ...
Αλλά τι γίνεται με τα downloadable και uploadable (και εκατοντάδες παρόμοιες λέξεις);
Πως θα τα μεταφράσουμε μονολεκτικά;
Επειδή μπορούμε να σκεφτούμε τις λέξεις "κατεβασματός/κατεβασματικός" και "ανεβασματός/ανεβασματικός", ή "τηλεφορτωτός/τηλεφορτωτικός", είμαστε εντάξει; Πραγματικά τέτοιες λέξεις είναι σύμφωνες με τους κανόνες παραγωγής λέξεων της ελληνικής;
Από την άλλη, ουσιαστικό+ability, δίνει τη δυνατότητα στην αγγλική να παράξει λέξη που να σημαίνει "την ιδιότητα να είναι ικανός" για αυτό που λέει το ουσιαστικό. Ε, η ελληνική δεν την έχει αυτήν την δυνατότητα στον βαθμό που την έχει η αγγλική ρε παιδιά, πως να το κάνουμε;
Δεν παίρνουν όλα τα ουσιαστικά το επίθημα -ότητα.
Τι θα κάνουμε δηλαδή με τo downloadability;
Θα το πούμε "κατεβασματικότητα"; ή "τηλεφορτωτικότητα"; "κατεβασματοσύνη" μήπως;
Ναι μπορούμε, αλλά θα είναι ελληνική λέξη αυτή; σύμφωνη με τους κανόνες παραγωγής λέξεων;
Αν ναι, τότε να πιάσουμε όλα τα ουσιαστικά, να τους κοτσάρουμε ένα -ότητα στην ρίζα της λέξης και καθαρίσαμε...
Αφού υπάρχει θνητός - θνητότητα ή όραση - ορατότητα και μητέρα - μητρότητα, αλλά και πολλά άλλα...φύγαμε...
Φαγητό; φαγητότητα.
Τρέξιμο; τρεξιμότητα.
Πήδημα; πηδηματότητα.
κ.ο.κ