Ελληνική διάλεκτος υπό εξαφάνιση στην περιοχή της Τραπεζούντας έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη γλώσσα του Ομήρου

[Ίακχος]

Ρεπορτάζ του Guardian παρακαλώ.

Endangered Greek dialect is ‘living bridge’ to ancient world, researchers say
Romeyka descended from ancient Greek but may die out as it has no written form and is spoken by only a few thousand people
https://www.theguardian.com/science/202 ... ld-romeyka

[taxalata xalasa]

Ύπο εξαφάνιση βρίσκονται και οι διάλεκτοι ανα την ελλαδική επικράτεια λόγω της γιδομοιοποίησης μέσω σχολικής εκπαίδευσης.

από wiki

Φωνολογικά χαρακτηριστικά Νέοελληνικών Διαλέκτων




• Βόρειος φωνηεντισμός (πτώση των κλειστών φωνηέντων). Στον βορρά, τα άτονα κλειστά φωνήεντα ([/i/] και [/u/]) κατά κανόνα απορρίπτονται (π.χ. [[skoɲ]] αντί [[ˈskoni]]). Τα άτονα μεσαία φωνήεντα ([/e/] και [/o/]) υψώνονται σε [/i/] και [/u/] αντίστοιχα (π.χ. [[piˈði]] αντί [[peˈði]]). Υποπεριπτώσεις διακρίνονται ως εξής: σε "ακραίες Βόρειες" διαλέκτους οι δύο προαναφερθείσες διαδικασίες ισχύουν απ'άκρη σ'άκρη. Στις μεσαίες "Βόρειες" διαλέκτους, η διαγραφή των [/i/] και [/u/] ισχύει μόνο για φωνήεντα στο τέλος της λέξης. Οι "ημι-Βόρειες" διάλεκτοι έχουν μόνο την πτώση των τελικών [/i/] και [/u/], αλλά όχι και την ύψωση των [/e/] και [/o/]. Οι τελευταίες απαντώνται στα νησιά της Μυκόνου, Σκύρου, Λευκάδας και στην αστική διάλεκτο των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.

• Ουράνωση. Τα πρότυπα Ελληνικά περιέχουν μία αλλοφωνική εναλλαγή μεταξύ των υπερωικών συμφώνων ([/k/], [/ɡ/], [/x/], [/ɣ/]) και των ουρανοποιημένων ομολόγων τους ([/c/], [/ɟ/], [/ç/], [/ʝ/]) όταν αυτά βρίσκονται προ των μπροστινών φωνηέντων ([/i/], [/e/]). Στις νότιες διαλέκτους, η ουράνωση είναι ακόμα πιο έντονη και οδηγεί στα προστριβόμενα σύμφωνα (π.χ. [/tʃe/] αντί [/ce/]). Μπορούν να διακριθούν και δύο υποπεριπτώσεις οι οποίες έχουν είτε ουρανικοφατνιακούς ([/tʃ/], [/dʒ/], [/ʃ/], [/ʒ]) είτε φατνοουρανικούς ήχους ([/tɕ/], [/dʑ/], [/ɕ/], [/ʑ/]). Η πρώτη αφορά την Κύπρο, ενώ η δεύτερη την Κρήτη, μεταξύ άλλων.

• Τσιτακισμός. Μια κεντρική περιοχή στην οποία η διαδικασία της ουράνωσης έχει προχωρήσει ακόμα πιο πολύ είναι αυτή που καλύπτει κυρίως τις Κυκλάδες. Εκεί το ουρανοποιημένο [/k/] μεταφέρεται προς τα εμπρός και μετατρέπεται στο φατνιακό σύμφωνο [[ts]] οπότε συγχωνεύεται με το αρχικό φώνημα [/ts/]. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως τσιτακισμός. Ήταν μάλιστα χαρακτηριστικό και της Παλιάς Αθηναϊκής διαλέκτου.


• Το Ύψιλον. Ένα πολύ αρχαϊκό γνώρισμα το οποίο μοιράζονται τα Τσακώνικα, η Μανιώτικη διάλεκτος και η Παλιά Αθηναϊκή διάλεκτος είναι η αποκλίνουσα μεταχείριση του ιστορικού [/y/] (<υ>). Ενώ αυτός ο ήχος σε όλες τις άλλες περιοχές συγχωνεύτηκε με το [/i/], αυτές οι τρεις διάλεκτοι χρησιμοποιούν το [/u/] (π.χ. [[ˈksulo]] αντί [[ˈksilo]]).

• Διπλά σύμφωνα. Οι περισσότερες νεοελληνικές ποικιλίες έχουν χάσει τα χαρακτηριστικά μακρά (διπλά) σύμφωνα των Αρχαίων Ελληνικών. Παρ'όλ'αυτά, οι διάλεκτοι των νοτιοανατολικών νησιών, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου, τα έχουν διατηρήσει ή και επεκτείνει σε νέες θέσεις όπως στην αρχή των λέξεων. Έτσι, η λέξη 'ναι' προφέρεται με ένα χαρακτηριστικά μακρό αρχικό [/n/] στην κυπριακή διάλεκτό και υπάρχουν ελάχιστα ζεύγη όπως τα [[ˈfillo]] και [[ˈfilo]], τα οποία προφέρονται ακριβώς το ίδιο σε άλλες διαλέκτους αλλά διαχωρίζονται από το μήκος του συμφώνου στην κυπριακή διάλεκτό.

• Παχύ [/l/]. Ένας χαρακτηριστικός ενδείκτης των σύγχρονων βορείων καθομιλουμένων, κυρίως της Μακεδονίας, είναι η χρήση του παχιού (υπερηρωικοποιημένου) ήχου [[ɫ]].

• Πτώση μεσαίων τριβόμενων συμφώνων. Κάποιες διάλεκτοι στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους, κυρίως στα Δωδεκάνησα, έχουν την τάση να αφαιρούν ηχηρά τριβόμενα σύμφωνα όπως τα [/v/], [/ð/], [/ɣ/] όταν αυτά βρίσκονται ανάμεσα σε φωνήεντα (π.χ. [[meˈalo]] αντί [[meˈɣalo]]).

• Έρρινα και ηχηρά έκκροτα σύμφωνα. Οι διάλεκτοι διαφέρουν ως προς τη φωνητική μεταχείριση του αποτελέσματος της αφομοίωσης άηχων έκκροτων συμφώνων που ακολουθούν έρρινα σύμφωνα. Όλες οι διάλεκτοι έχουν μια ήχηση του έκκροτου σε αυτή τη θέση, αλλά ενώ κάποιες απ'αυτές έχουν και ένα ηχηρό τμήμα προερρινοποίησης, οι υπόλοιπες δεν το έχουν - έτσι, ο 'πομπός' μπορεί να προφερθεί είτε ως [[pomˈbos]] είτε ως [[poˈbos]]. Επιπλέον, η προερρινοποίηση τείνει να διατηρείται σε πιο επίσημα ιδιώματα ανεξαρτήτως γεωγραφίας.[εκκρεμεί παραπομπή] Στον ανεπίσημο προφορικό λόγο, το φαινόμενο είναι συνηθέστερο στις βόρειες ποικιλίες.

• Απουσία συνίζησης των -ía, éa > /ja/ . Τα πρότυπα νεοελληνικά και οι περισσότερες διάλεκτοι ακολουθούν ένα σχήμα σύμφωνα με το οποίο τα αρχαιοελληνικά τονισμένα /e/ ή /i/ αμέσως πριν από ένα άλλο φωνήεν μετατρέπονται στο ημίφωνο /j/, για παράδειγμα το [[peˈðja]] από το αρχαίο ελληνικό [[paiˈdi.a]], ή οδηγούν στην ουράνωση του προηγούμενου συμφώνου, για παράδειγμα [[eˈʎa]] από το ελληνιστικό [[eˈle.a]]. Σε κάποιες διαλέκτους η διαδικασία αυτή έχει συμβεί μόνο μερικώς ή και καθόλου. Αυτές οι διάλεκτοι εμφανίζουν είτε την πλήρη διατήρηση των [e, i] είτε ένα ήχο [[ə]] (μεσαίο κεντρικό φωνήεν) που οδηγεί σε μορφές όπως [[foˈle.a]] και [[peˈði.a]]. Το φαινόμενο είναι συχνό στα Γκρίκο και στα Ποντιακά και υπάρχουν αναφορές και για τη Μάνη και τα Κύθηρα. Από την άλλη, σε κάποιες διαλέκτους που έχουν το [j], το γλίστρημα ελαττώνεται περαιτέρω και παραλείπεται μετά από ένα συριστικό σύμφωνο (/s, z/) οδηγώντας σε μορφές όπως [[niˈsa]] αντί του πρότυπου [[niˈsja]] (απο-ουράνωση των συριστικών).