Η άποψη των ΑρμενίωνΧΡΑΤΣ Μ. ΜΠΑΡΤΙΚΙΑΝ
ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΕΣ ΛΑΩΝ ΣΤΙΣ ΑΡΜΕΝΙΚΕΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
(...)
ΟΙ Αρμένιοι πρωτογνώρισαν τους Έλληνες κυρίως τήν εποχή τών Περσικών πολέμων, καί Ιδιαιτέρως από τήν εποχή τών κατακτήσεων τοΰ Μεγάλου 'Αλεξάνδρου. Έάν πάρουμε ύπ' οψη το γεγονός δτι οί 'Αρμένιοι τους Έλληνες ονομάζουν Yoyn, δηλαδή "Ιωνες, τήν δέ χώρα τών Yunastan, σημαίνει ότι κατ' αρχήν είχαν σχέση μέ τους "Ιωνες τών δυτικών, ακτών της Μικρασιατικής χερσονήσου, αν καί δεν αποκλείεται ή ονομασία αυτή να είχε περιέλθει στους 'Αρμενίους μέσω τών Περσών. Οί 'Αρμένιοι πολύ λίγο μιλούν για Ρωμαίους (δηλαδή για Λατίνους) καί για Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ή γνωστή σε μάς Βυζαντινή αυτοκρατορία (ή Ρωμανία τών βυζαντινών πηγών), ως καί οί Ρωμαίοι - βυζαντινοί, για τους 'Αρμενίους είναι πάντοτε Yoyn, δηλαδή Έλληνες, ή δέ Βυζαντινή αυτοκρατορία βασίλειο τών Ελλήνων. 0ι καθεαυτού Ρωμαίοι αυτοκράτορες Κάρος (282-283), Διοκλητιανός (284-305), Κωνσταντίνος (306-337), 'Ιουλιανός (361-363), Ούαλεντινιανός (364-375), Γρατιανός (375383), Θεοδόσιος Α (408-450), Μαρκιανός (450-457), πάντες, μέχρι τέλους της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, είναι Yoyn / Έλληνες, οί πατριάρχες τής Κωνσταντινούπολης, Έλληνες πατριάρχες, οί βυζαντινοί στρατιωτικοί καί στρατιώτες Έλληνες. "Αν καί υπάρχουν συγγραφείς, πού ξέρουν τον καθεαυτού τίτλο τών βυζαντινών αυτοκρατόρων, οχι αυτοκράτωρ (Kaisr) τών Yoyn, άλλα τών Hrovmayec'ik, δηλαδή τών Ρωμαίων, (Ι.Κ., Μ.Κ.).
'Αλλά ακόμη από τήν αρχή τής αρμενικής λογοτεχνίας, δηλαδή από τον Ε αιώνα, παρουσιάζεται καί ένας νέος δρος, πού σημαίνει Έλλην, ό Horom, πού δέν είναι τίποτε άλλο παρά το Ιδιο το «Ρωμαίος», πού θά πάρει στο έξης πάμπολλες, μεταξύ αυτών καί απίθανες σημασίες. Στίς πηγές τό Yoyn καί Horom παρουσιάζονται ώς συνώνυμα. Ό Έλισαΐος γράφει για τον Πέρση βασιλέα, δτι αυτός «επιτέθηκε έπί τής χώρας των Yoyn (Ελλήνων) και κατέστρεψε πολλές επαρχίες των Horom». Ό δέ Μωϋσής από το Καλανκατούϊκ λέγει, δτι Αρμένιοι «άπέδρασαν από τον Βαχράμ, ονομαζόμενο Τσουμπίν, καί κατέφυγαν στους Yoyn / Έλληνες, προς τον Μαυρίκιο, βασιλέα των Horom». Ό πατριάρχης Νερσές ό Γ (641-661) «ανατραφείς έκ των παιδικών του χρόνων στη χώρα των Yoyn, έμαθε την γλωσσά καί την γραμματεία των Horom» (Σ.Ο) Ό Στέφανος Όρμπελιάν γράφει καί σαφέστερα: «ό βασιλεύς των Yoyn, δηλαδή των Horom». Ή Βυζαντινή αυτοκρατορία ονομάζεται καί «χώρα των Horom». Τό γνωστό από τον Προκόπιο τον Καισαρέα τοπωνύμιο «Ρωμαίων αγρός», ό πατριάρχης 'Ιωάννης ονομάζει horomoc'. 'Απαντά, αλήθεια, πολύ σπάνια, καί Horomstan, δηλαδή χώρα των Horom, ή Βυζαντινή αυτοκρατορία. Καί τά ελληνικά γράμματα είναι γράμματα των Horom. "Οταν τό 1216 ήρθε στην 'Ιερουσαλήμ ό άρχων Λιπαρίτης Όρμπελιάν, βρήκε τήν δεξιά του αγίου Στεφάνου τοΰ Πρωτομάρτυρος. 'Επ' αυτής ήταν γραμμένο με φραγκικά (δηλαδή λατινικά), Horom (ελληνικά) καί συριακά γράμματα, δτι ή δεξιά τω οντι «ανήκει στον άγιο Στέφανο» (Σ.Ο.)
'Εάν λάβουμε ύπ' όψη μία φράση τοΰ Στεφάνου τοΰ Ταρωνίτη σχετικά μέ τον αυτοκράτορα Ζήνωνα, δτι «αυτός έγραψε επιστολή ^πρός δλην τήν χώραν των Yoyn καί Horom, πού ονομάζεται Ενωτικό» ή τό τοΰ αύτοΰ: «έπί των Yoyn καί Horom, έβασίλευαν ό Κώνστας καί ό Κωνσταντίνος» ή τό τοΰ Άγάθαγγέλου: «τήν χώρα των Yoyn καί των Horom ξέρω καλά», σημαίνει δτι οί 'Αρμένιοι ήξεραν καί τήν πρωταρχική σημασία τοΰ Horom, δηλαδή Λατίνος.
"Οταν τον ΣΤ' αιώνα άρχισαν οί δογματικές έριδες των διφυσιτών Ελλήνων καί μονοφυσιτών 'Αρμενίων, τό εθνικό Horom άρχισε να σημαίνει διφυσίτης/χαλκηδονίτης, πού δεν αφορούσε πάντοτε τους "Έλληνες, αλλά όλους τους οπαδούς τής Συνόδου τής Χαλκηδόνας, μεταξύ αυτών καί των 'Αρμενίων διφυσιτών, οί όποιοι καί μέχρι των ήμερων μας ονομάζονται Hay-Horom, 'Αρμενο-Ρωμάϊοι, δηλαδή 'Αρμένιοι τήν εθνικότητα, αλλά Έλληνες τήν ομολογία τής πίστης. Σύμφωνα μέ τον Ιστορικό Βαρδάνη, ό Ρωμανός ό Διογένης απειλούσε τους 'Αρμενίους να τους κάνει όλους «Horom». Ό Ιδιος συγγραφεύς γράφει δτι ό τελευταίος έκπτωτος βασιλεύς Κακίκιος Β' ό Βαγρατίδης, δταν τό 1045 ήρθε στην Κωνσταντινούπολη, τάχα, ή αυτοκράτειρα «Θεοδώρα, αδελφή τής Ζωής, εκλιπαρούσε αυτόν να γίνει Horom καί σύζυγος της καί νά βασιλεύσει έπί των Ελλήνων, αλλά αυτός αρνήθηκε». 'Απαντά καί ρήμα horomanal, δηλαδή γίνεσθαι horom, τουτέστιν άσπάζεσθαι τον διφυσιτισμό, αποχωρώντας από τον μονοφυσιτισμό.
Τέλος Εχουμε και «ημερολόγιο των Horom», μέ το όποιο ό 'Ιωάννης Μαμικονιαν χρονολογεί γεγονός : «Αυτό έγινε τό 130 έτος των Αρμενίων (681) και τό 427ο των Horom». Ol καθεαυτού Ρωμαίοι, δηλαδή οί Λατίνοι, στίς αρμενικές πηγές ονομάζονται Hro(v)mayec'ik, που δέν είναι τίποτε άλλο, παρά τό ελληνικό Ρωμαίος, δπου ή ελληνική λήγουσα -οι, έχει παρουσιαστεί μέ τήν αρμενική -ec'i, πού είναι δείκτης τόπου προελεύσεως (πρβλ. Ταρωνίτης Taronec'i).
'Από τον IB ' αΙώνα τό εθνικό Hrovmayec'i είναι συνώνυμο μέ τό Φράγκος, πού σημαίνει γενικώς δυτικός/ευρωπαίος. Ή αρχή τών Σταυροφοριών, σύμφωνα μέ τον Κυριάκο από τό Καντζάκιο, έγινε από τα έθνη τών Hrovmayec'i. Ό Σαμουήλ ό Άνιώτης είναι πιο σαφής: «Τό 597 έτος (1148) τό έθνος τών Hromayec'i, πού λέγονται Φράγκοι». Ό Ματθαίος ό Έδεσσηνός αναφορικά μέ αυτούς γράφει: «Τότε έγινε ή έξοδος τών Hromayec'i καί άνοιξε ή θύρα τοΰ έθνους τών Λατίνων». Τήν Κωνσταντινούπολη τό 1204 κυρίευσαν οί στρατοί τών Hromayec'i (ΚΧ)
Σχετικά μέ τή γλώσσα, ό Λάζαρος από τό Παρπί γράφοντας για hromayec'i γλώσσα έχει ύπ' όψη του τήν λατινική: Palatn, πού μεταφράζεται «αυλή (τοΰ βασιλέως)». Ό Άγαθάγγελος έμαθε «hromayerèn και yunarèn», δηλαδή λατινικά καί ελληνικά. Ή αγία Γαϊανή μιλούσε τήν γλώσσα τών Hromayec'ik, δηλαδή λατινικά.
ΟΙ 'Αρμένιοι, βέβαια, κυρίως αυτοί πού έλαβαν ελληνική μόρφωση, ήξεραν και τους Hellen, δηλαδή τους "Ελληνες. Ό Μωύσής ό Χωρηνός π.χ. γράφει για hellen γραφή, δηλαδή ελληνικά γράμματα, γράφει ότι ή επιγραφή στο Γκαρνί τοΰ βασιλέα Τιριδάτη ήσαν δια hellënac'i γραφής, ξέρει τους 'Αχαιούς τοΰ Τρωικού πολέμου, πού τους ονομάζει ανδρείους τών Hellënac'i, γράφει για μεταφράσεις στην αρμενική άπό τήν hellen γλώσσα, πού τήν θεωρεί γλώσσα θαυμάσια.
(…)
o Λεόντιος γράφει δτι δ χριστιανισμός διαδόθηκε μέ τίς γλώσσες τών Ελλήνων (Yoyn), Ρωμαίων - (Hromayec'ik'), Εβραίων (Ebrayec'ik'), Χαλδαίων (Kaldeac'ik') καί Σύρων (Asorik')
Απ' το ίδιο κάτι για τους Τούρκους :
Καί έφύτευσεν Κύριος ό Θεός παράδεισον έν 'Εδέμ κατά ανατολάς και έθετο έκεΐ τον άνθρωπον, δν έπλασεν (...) ποταμός δέ εκπορεύεται έξ 'Εδέμ ποτίζειν τον παράδεισον εκείθεν αφορίζεται εις τεσσάρας αρχάς, όνομα τω ενί Φισών (...) και όνομα τω ποταμω τω δευτέρω Γηών (...) και ό ποταμός ό τρίτος Τίγρις (...) ό δέ ποταμός ό τέταρτος, οϋτος Ευφράτης (Γεν. 2, 8-14). Ή μεταξύ τών ποταμών Τίγριδος και Εύφράτου χώρα είναι αυτή, πού μετά πάροδον αΙώνων θά άκουγε στο ονομα Hayastan, από δέ τους ξένους θά έλέγετο 'Αρμενία. Και εμείς oι 'Αρμένιοι, δπως και σήμερα αφελείς και εύπιστοι, θά κατοικούσαμε την χώρα αυτή, δπου νομίζαμε δτι τω οντι θά έρρεε για μας μέλι καί γάλα. Δέν σκεφθήκαμε δτι τον παράδεισο αυτό θά τον επιθυμούσαν καί άλλοι. Καλά έάν oι κάθε τόσο είσβολεϊς ήσαν πολιτισμένα έθνη, καί δχι ορδές βαρβάρων. Oι Μήδοι, Άχαιμενίδες, Πάρθοι, Πέρσες Σασανίδες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, κυριεύοντες την χώρα αυτή, είχαν μία μέριμνα, να είσπράττουν φόρους καί να στρατολογούν πρώτης τάξεως μαχητές. Ή κυριαρχία αυτών δέν άλλαξε καθόλου την δημογραφία της χώρας, δέν δημιούργησε εμπόδια στην οίκονομική ανάπτυξη αυτής. Καί ό υψηλός πολιτισμός αυτών, κυρίως ό τών βυζαντινών, έπαιξε ρόλο θετικό. Όλως διαφορετική ήταν ή επίδραση τών βαρβάρων φυλών, Τούρκων Σελτζούκων, Τούρκων 'Οθωμανών, Ταταρο-Μογγόλων, Τουρκομάνων Άσπροπροβατάδων καί Μαυροπροβατάδων, αλλά καί τών Περσών Σεφεβιδών, εφόσον την εποχή τής κυριαρχίας τών τελευταίων, την 'Αρμενία κυβερνούσαν οί βαπτισθέντες τώρα Άζέροι Τούρκοι χάνοι.
Ευρισκόμενοι σέ κατώτατο βαθμό ανάπτυξης, επέβαλαν τό νομαδικό τους οίκονομικό σύστημα, ξερρίζωσαν τά αμπέλια καί τά οπωροφόρα δένδρα, για να μετατρέψουν τή χώρα σέ βοσκότοπους τών προβάτων τους. 'Αλλά τό χειρότερο, έγκαθιστάμενοι έδώ μονίμως, διεξάγοντες συστηματικούς διωγμούς καί σφαγές, άλλαξαν τήν δημογραφία τοΰ τόπου, για να πουν δτι ή χώρα αύτη ήταν δική τους από τήν εποχή τού Νώε, πού ήταν Άζέρος, δτι oι 'Αρμένιοι ήρθαν μετά, καί εγκαταστάθηκαν έδώ δια τής μεγαλόψυχου συναίνεσης αυτών. Καί αντί μέλιτος καί γάλακτος άρχισαν να ρέουν στη χώρα αύτη άφθόνως αίμα και δάκρυα, και ό παράδεισος για τους αΙώνιους κατοίκους του μετατράπηκε σέ αληθινή κόλαση.
(…)
'Από τις αρχές τοϋ ΙΑ'αΙώνα νέα χαλαζοβόλα σύννεφα συγκεντρώνονται στον ουρανό της 'Αρμενίας, οί Τούρκοι Σελτζούκοι. Ό αυτόπτης μάρτυς τών θηριωδιών τών νέων είσβολέων Ματθαίος ô 'Εδεσσηνός κάτω από το 1016 γράφει: «Στη χώρα μας εΙσέβαλαν φίδια φτερωτά, (...) ή άγρια φυλή ονομαζόμενη Τούρκοι, τα άνομα και αιμοβόρα θηρία, oι στρατοί τών Τούρκων. Μέχρι τότε δεν είχαμε δει Ιππικό Τούρκων. Είδαμε την αλλόκοτη φυσιογνωμία αυτών. Ήσαν τοξότες με έκχυτη όπως τών γυναικών κόμη. Αυτοί ήσαν ό στρατός τών αλλοφύλων, μυσαρών Τούρκων, τών κατάρατων υίών τοϋ Χάμ».
'Εάν ό ιστορικός με παραξενιά περιγράφει την εξωτερική όψη αυτών, σημαίνει ότι αυτοί πρωτοεμφανίσθηκαν στην 'Αρμενία τον ΙΑ'αιώνα. Για λογαριασμό τών υποδουλωμένων Ελληνίδων, Άρμενίδων, Γεωργιανίδων γυναικών τών χαρεμιών τους άλλαξαν εντελώς τήν φυσιογνωμία τους, αλλά όχι καί τήν ψυχολογία, μεθ' ής ήλθαν τον ΙΑ' αΙώνα. Καί τώρα θεωρούν τους εαυτούς τους αυτόχθονες, οί έκ δυσμών μας ομοφύλους τοϋ Όμηρου / Όμέρ, οί δέ έξ ανατολών μας απογόνους τοϋ Νώε, πού ήταν Άζέρος, καί πού αυτοί είναι οί εφευρέτες τοΰ τροχού (βλ. εφημερίδα, «Σοβιετικό Ναχιτσεβάν»).
(…)
Τέλος, τό δνομα Τοϋρκος είναι για τους Χριστιανούς καί υβριστικό. Στο αρμενικό ετυμολογικό λεξικό τοϋ Στεφάνου Μαλχασιάντς διαβάζουμε: «Τοϋρκος: σκληρόκαρδος, ανηλεής, ασυνείδητος, άξεστος, άγροΐκος». Στο δέ τό τοΰ Δημητράκου Τοϋρκος σημαίνει «άνθρωπος σκληρός, ωμός, άγριος, αψύς, άσπλαχνος». 'Αλλά λίγοι ξέρουν δτι αυτό ήταν υβριστικό ακόμη τον ΙΓ'αίώνα, καί όχι μόνο στο χριστιανικό περιβάλλον, αλλά καί στο μουσουλμανικό. Κατά τον Κυριάκο από τό Καντζάκιο, δταν τό 1258 ò Ταταρο-Μογγόλος ίλχάνος Χουλαγοΰ (1256=1265) πολιόρκησε την Βαγδάτη και απευθύνθηκε στον τελευταίο "Αραβα χαλίφη 'Αλ-Μουστασίμ (1242-1258) μέ έκκληση «να υποταχθεί σ' αυτόν καί να γίνει φόρου υποτελής του», ό χαλίφης, «θεωρών τον εαυτόν του κοσμοκράτορα καί κύριον της θάλασσας καί της στεριάς, καυχόμενος της σημαίας τοΰ Μωάμεθ, τού απάντησε: "Έδώ είναι ή σημαία τοΰ Μωάμεθ, καί εάν ανεμίσω αυτήν, έσύ καί ή οίκουμένη θα έξοντωθήτε απαξάπαντες. Έσύ είσαι ένας σκύλος, Τούρκος είσαι, πώς να σού δώσω φόρους, ή να σού υποταχθώ;"».
(…)
Τον ΙΓ'αιώνα στίς αρμενικές πηγές άπαντα ένα ακόμη δνομα τών Τούρκων Σελτζούκων, πού συνάμα είναι ή καλύτερη μαρτυρία κατά της γελοιώδους θεωρίας τοΰ αύτοχθόνου τών Τούρκων στίς περιοχές αυτές. Οι Τούρκοι ονομάζονται Hofom / Ρωμαίοι. Οί Σελτζούκοι σουλτάνοι ονομάζονται σουλτάνοι τών Horom. Ol Runk ad-din Κιλίτς Άρσλάν Δ'(1257-1267), Giyas ad-din Masud (1282-1284) καί ό Ala ad-din Kay Kubad (1284-1284) είναι σουλτάνοι τών Horom. Αυτό σημαίνει ότι στους αιώνες αυτούς οί κατακτητές ήξεραν ότι κυρίευσαν τα εδάφη τών Ρωμαίων, δηλαδή τών Ελλήνων Βυζαντινών. Καί τό πιο ενδιαφέρον: ό Ιστορικός Βαρδάνης τήν χώρα τών Τούρκων - Horom ονομάζει καί «μέρη τών Yoyn», δηλαδή τών Ελλήνων, δηλαδή τό Horom - Ρωμαίος πολύ σωστά τό θεωρεί ομώνυμο τοΰ Έλλην. Καί τό σουλτανάτο αυτών ονομάζεται «της χώρας τών Horom», δπου κατοικούν Αρμένιοι, Σύροι, Έλληνες, Άραβες καί Τοΰρκοι» (Β.). Μνημονεύονται καί οί πόλεις τής χώρας τών Horom Τούρκων: Καισαρεία, Σεβάστεια, Έρζνκά, 'Ικόνιο καί άλλες. Δεν είναι περιττό να σημειώσουμε δτι σουλτάνοι τών Horom ονομάζονται καί οί 'Οθωμανοί. Ό αιχμαλωτισθείς από τον Ταμερλάνο σουλτάνος Βαγιαζίτ Γιλδιρίμ (1389-1402) θεωρείται, «σουλτάνος τών Horom» (A.N.).
