- Σύμφωνα με τον Γερμανό Καραβαγγέλη ο πληρεξούσιος Ραφέτ πασάς και ο πολιτικός υπάλληλος Βαχαδεδίν κρέμασαν στην Αμισό 45 νέους Έλληνες φυγόστρατους στις πλατείες. Η γυναίκα του Βαχαδεδίν , σωστή μαινόμενη Ηρωδιάδα , μαζί με άλλες Τουρκάλες και με τη συνοδεία του πατρός της και του Ραφέτ , ήρθαν στον τόπο της εκτελέσεως για να απολαύσουν το θέαμα. Κι επειδή οι χωροφύλακες είχαν κιόλας κατεβάσει μερικά σώματα , ο Ραφέτ διέταξε και ξανακρέμασαν τους νεκρούς. Κι έφυγαν όλοι ευχαριστημένοι , αφού εκόρεσαν τα αιμοχαρή τους ένστικτα.
- Σύμφωνα με τα Πρακτικά της Γ΄Εθνοσυνέλευσης στην Αθήνα τον Απρίλιο του 1921 , στην περιοχή της Κερασούντας ( Δεκέμβριος 1916 - Φεβρουάριος 1917 ) , εξαιτίας 300 φυγοστράτων , πυρποπλήθηκαν 88 ελληνικά χωριά . 30.000 κάτοικοι μεταφέρθηκαν βιαίως στην επαρχία Αγκύρας. Κατά την εκτόπιση το 1/4 αυτών πέθανε απ' το ψύχος και την πείνα.
- Ο γερουσιαστής και πρώην Μέγας Βεζύρης Δαμάτ Φερήτ Πασάς δηλώνει σε συνεδρίαση της τουρκικής γερουσίας ( 22/10/1918 ) πως η εκμηδένιση των χριστιανικών πληθυσμών είναι αχρείαστο έγκλημα του "Κομιτάτου Ένωσις - Πρόοδος" . Υπολογιζει τους εξολοθρεμένους χριστιανούς τουλάχιστον εις 550.000 .
Την ίδια ημέρα η δημοσιογράφος Χαλιδέ Εδίπ Χανούμ γράφει στην εφημερίδα "Βακίτ" πως διώξαμε τους Έλληνες και τους Αρμενίους με μεθόδους του Μεσαίωνος. Το Κομιτάτο τα έπραξε αυτά χρησιμοποιώντας διοικητές , υπαλλήλους , νομάρχες , ληστές και δολοφόνους. Εξαιτίας τους έπεσε στους ώμους του αθώου τουρκικού στοιχείου όλο το βάρος των κακουργημάτων.
- Σύμφωνα με τα Πρακτικά της Γ΄Εθνοσυνέλευσης στην Αθήνα τον Απρίλιο του 1921 ,η ελληνική πρεσβεία της Πετρούπολης ενημέρωνε στις 30/8/1916 για τα εξής : Στις 15/4/1916 6.000 κάτοικοι 16 χωριών των περιοχών Βαζελώνος και Τραπεζούντος προορίζονταν για εκτόπιση. Αλλά για να μην σφαγούν όπως οι Αρμένιοι κατέφυγαν στα δάση. Γυναίκες και νεάνιδες για να μην ατιμαστούν ρίχτηκαν στα ποτάμια και πνίγηκαν.
- Σύμφωνα με τα Πρακτικά της Γ΄ Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης στην Αθήνα το 1921 , 727.286 Έλληνες της Μικρασίας και της Θράκης εκτοπίστηκαν απ' τις εστίες τους ( 30/5 - 8/6/1914 , Ροδόπολις , Έφεσος , Μοσχονήσια , Αϊβαλί , Φιλαδέλφεια , Σμύρνη , Τσεσμέ , Ηλιούπολις , Καλλίπολις , Ηράκλεια , Αδριανούπολις , Βιζά , Αίνος , Σωζόπολις , Σαράντα Εκκλησιές , Πάφρα , Χαλδία , Κερασούντα , Νεοκαισάρεια κ.α. ). 240.000 εκτοπισμένοι προστέθηκαν για την περίοδο 1915 - 18.
- Οι εκτοπισθεντες κατά τον Α΄ΠΠ στην περιοχή του Πόντου ( Αμάσεια , Χαλδία , Νεοκαισάρεια , Τραπεζούντα , Ροδόπολις , Κολωνία ) υπολογίζονται σε 483.918. [ Ο συνολικός ελληνικός πληθυσμός του Πόντου το 1914 υπολογίζεται σε 697.000. Ανεξάρτητα απ' τα νούμερα , κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία, περίπου τα 2/3 του ελληνοποντιακού πληθυσμού είχαν καταφύγει στην Ρωσία , στον Καύκασο και στην Ελλάδα ή είχαν εξοντωθεί. Γι' αυτό και ο αρχιεπίσκοπος Τραπεζούντας δεν ήθελε με τίποτα οι Έλληνες της Ρωσίας και του Καυκάσου να εγκατασταθούν στην Μακεδονία. Τους ήθελε πίσω στον Πόντο γιατί γνώριζε καλώς πως ο ελληνισμός στον μικρασιατικό Πόντο κινδύνευε να σβήσει εντελώς . ]
- Γενικά κατά τους ελληνικούς ισχυρισμούς ( Κεντρικό Συμβούλιο Πόντου 1922 ) η ποντιακή γενοκτονία περιλαμβάνει 353.238 θύματα. Τα 303.238 είναι της περιόδου 1914 - 1922 :
Αμάσεια 134.078
Χαλδία - Κερασούντα 64.582
Νεοκαισάρεια 27.216
Τραπεζούντα 38.435
Ροδόπολις 17.479
Κολωνία 21.448.
Για το 1922 - άνοιξη 1924 προστέθηκαν άλλοι 50.000 εξοντωθέντες.
- Το 1921 τα τουρκικά στρατοδικεία στον Πόντο καταδίκαζαν Ποντίους με την κατηγορία
Γιουνάν φικριντέ ( ελληνικά φρονήματα ) και επιδίωξη ίδρυσης της Δημοκρατίας του Πόντου αποσπώντες μέγα τμήμα του οθωμανικού κράτους . ( Μεταξύ των καταδικασθέντων - ερήμην - ήταν και ο Μακεδονομάχος και μητροπολίτης Αμάσειας Γερμανός Καραβαγγέλης , ο μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος , ο μητροπολίτης Νεοκαισαρείας Πολύκαρπος και ο Χαλδίας - Κερασούντος Λαυρέντιος ).
Ο επίσκοπος Ζήλων Ευθύμιος είχε ήδη πεθάνει και δεν έφαγε ποινή.
Στον θάνατο οδηγήθηκαν απ' τον Εμίν μπέη 400 - 450 άτομα ( ιερωμένοι , έμποροι , ιατροί , φαρμακοποιοί , δικηγόροι κ.λπ. 8/21 - 9 - 1921 ).
( για να μην το αντιγράφω απ' το βιβλίο πήρα το συγκινητικό αυτό κομμάτι απ' το santeos.blogspot.com )
- Επιστολές μελλοθάνατων
Ο βουλευτής Τραπεζούντας Ματθαίος Κωφίδης στις 15/9/1921 προς την γυναίκα του πριν τον κρεμάσουν Φιλτάτη Ουρανία
Χθες, ημέρα της Σταυροπροσκυνήσεως επαρουσιάσθην εις το δικαστήριον Ιστικλάλ. Καμμίαν ελπίδα δεν έχω πλέον.
Σήμερον θα δοθεί η απόφασις, η οποία βεβαίως θα είναι καταδικαστική. Σας αφήνω υγείαν και εις την προστασίαν του Παναγάθου. Περιττά τα πολλά λόγια, θάρρος και εγκαρτέρησις και ελπίς επί Κύριον, δια να ημπορέσης το κατά δύναμιν να σηκώσης το βαρύ φορτίον σου.
Σας γλυκοφιλώ όλους
ο Ματθαίος σου.
Υ.Γ. Εις τα φίλτατα την ευχήν μου, καλήν πρόοδον και καλήν διαγωγήν, όπως η ψυχή μου και μακρόθεν αγάλλεται.
ο ίδιος Αλέξανδρος Ακριτίδης Γλυκυτάτη μου Κλειώ
Σήμερον ετελέσθη εν τη φυλακή λειτουργία και εκοινωνήσαμε όλοι, περί τους 100 από διάφορα μέρη. Έχει αποφασισθεί ο δια κρεμάλας θάνατος. Αύριο θα πηγαίνουν οι εξήντα , μεταξύ αυτών και πέντε Τραπεζούντιοι, και θα γίνει ο δι’ αγχόνης θάνατος. Την Τρίτη δεν θα είμαστε εν ζωή, ο Θεός να μας αξιώσει τους ουρανούς και σε σας να δώσει ευλογία και υπομονή και άλλο κακό να μη δοκιμάσετε.
Οταν θα μάθετε το λυπηρό γεγονός να μην χαλάσετε τον κόσμον, να έχετε υπομονή, τα παιδία ας παίξουν και ας χορέψουν. Ας σε βλέπω να κανονίσεις όλα όπως ξέρεις εσύ. Ο αγαπητός μου Θεόδωρος ας αναλαμβάνει πατρικά καθήκοντα και να μην αδικήσει κανένα από τα παιδιά. Τον Γιώργο να τελειώσει το Σχολείο και να γίνει καλός πολίτης. Τον Γιάννη ας τον έχει μαζί του στη δουλειά. Από τα μικρά τον Παναγιώτη να στείλεις στο Σχολείο, την Βαλεντίνη να την μάθεις ραπτική. Την Φωφώ να μην χωρίζεσαι εν όσω ζεις. Εις τον Στάθιον τας ευχάς μου και την υποχρέωσιν όπως χωρίς αμοιβήν διεκπεραιώσει όλας τας οικογενειακάς μου υποθέσεις, που θα του αναθέσητε. Ο παπά Συμεών ας με μνημονεύσει εν όσω ζει. Να δώσεις 5 πέντε λίρες στην Φιλόπτωχο, 5 πέντε λίρες στην Μέριμνα, 5 πέντε λίρες στου Λυκαστή στο Σχολείο. Και ας με συγχωρέσουν όλοι οι αδελφοί μου, οι νυφάδες και όλοι οι συγγενείς και φίλοι.
Αντίο, βαίνω προς τον Πατέρα και συγχωρήσατέ μου.
Ο υμέτερος
Αλέξ. Γ. ΑκριτίδηςΑντώνιος Τζινόγλου ( Φυλακές Αμάσειας , Δευτέρα 6/10/1921 )Σεβαστοί μου γονείς, προσφιλής μου σύζυγος, τέκνα μου αγαπητά, λοιποί συγγενείς και φίλοι.
Κατεδικάσθην αθώος ων εις θάνατον, ήτο θέλημα Θεού, δια τούτο και εγώ δεν λυπούμαι, και σεις μη λυπηθήτεֹ, έχω πίστιν , ότι θα συναντηθούμε εις την άλλην ζωήν. Σας στέλω τον χαιρετισμό και την αγάπη μουֹ, εν όσω ζείτε να με μνημονεύετε.
Αντιόπη, ο Θεός δε με αξίωσε να γηροκομήσω τους γονείς μας, το έργον τούτο το αφήνω μόνον εις σε. Δια σε και δια τα τέκνα μας είμαι βέβαιος, ότι θα φροντίσει ο καλός Θεός. Να μη λυπηθής και αγανακτήσεις εναντίον του θελήματος του Θεού.
Εάν επιζήσετε της καταιγίδας αυτής, να πάτε στους γονείς μας κοντά και να γράψεις δε και στον Φώτιον και τον Χρύσανθον την παράκλησίν μου, όπως λάβουσιν υπό την μέριμναν των την Ιουλίαν και την Χρυσάνθην. Τη βεργέτα και το ωρολόγι μου παρέδωσα εις τον κ. Π. Βαλιούλην. Τα ρούχα μου θα διαμοιρασθούν εδώ. Πήρα την τελευταία σου επιστολήν και είμαι ήσυχος εν τη φυλακή. Εξομολογήθην, εγένετο λειτουργία και εκοινώνησα, θα αποθάνω ήσυχος και ατάραχος. Επιθυμώ να μη κλαύσητε πολύ.
Ο Θεός μαζί σας
Σας φιλώ όλους εκ ψυχής
Ο ιδικός σας
Αντώνιος Τζινόγλου Γεώργιος Κακουλίδης προς την γυναίκα του ( 8/9/1923 )Αγαπητή μου Κυριακή:
Πλησιάζει το τέλος μας, ο θάνατος περιίπταται των κεφαλών μας. Χθeς ενενήκοντα πέντε Αμισηνοί και Παφραίοι κατεδικάσθησαν είς θάνατον δι' αγχόνης, εκ των οποίων οι περισσότεροι ήσαν το άνθος των άνω πόλεων, επιστήμονες, έμποροι, τραπεζίται, τυχόντες πάσης ηλικίας, ώστε και εις ημάς το ίδιο θα συμβή.
Μήπως είμεθα ένοχοι ; Το μόνο που εκάμαμεν ήτο ότι εβοηθούμεν τα ορφανά και τους πτωχούς πρόσφυγας και εφροντίζαμεν όπως επανέλθουν εις τας εστίας των.
Όταν λάβης αυτήν την επιστολήν μου, γλυκειά μου Κυριακή και γλυκύτατά μου τέκνα, δεν θα υπάρχω πλέον, δεν θα επανίδω πλέον την γλυκείαν σου μορφήν και των τέκνων μας.
Αγαπητή μου, εις τον βίον μου, υπέφερα, υπέφερες και σύ, την στιγμήν, καθ' ην θα αναπαυόμεθα, φευ! αποχωριζόμεθα.
Χαίρετε , αγαπητή μου, και υγιαίνετε, φρόντισε δια την υγείαν σου, δια να μπορείς να αναθρέψης, όπως πρέπει τα τέκνα μας, να γίνουν καλοί πολίτες. Όπως σου έγραφα, εάν ενθυμείσαι, εάν αποθάνω, θα γίνης εσύ άνδρας, να μπορής να φέρης το βάρος το οποίον σου αφήνω.
Φίλησε την θυγατέραν μου Δέσποινα, τους υιούς μου Χάρην, Θεοδωράκην, Βάσον, Παναγιώτην, Κωστάκην και Λευτεράκην.
Ο δυστυχής εγώ δεν θα σας επανίδω εις τον κόσμον τον επίγειον, αλλά εκ του ουρανίου κόσμου, όπου θα ευρίσκωμαι, θα σας επιβλέπω ευτυχής.
Φιλώ τους αδελφούς μου Νικόλαον, Ηλίαν, τας αδερφάς μου Ευανθίαν και Κυριακήν, τους γαμβρούς μου Γιάγκον και Σωκράτην. Επίσης τους αδελφούς σου Νικολάκην, Παναγήν και Αντώνην και πάντας συγγενείς και φίλους.
Σας φιλώ με άπειρα φιλήματα. Υγιαίνετε! Γεώργιος Κακουλίδης
πηγή : Αλησμόνητες Πατρίδες του Ελληνισμού , τόμος 8