chatgpt
γιατί οι ιμπεριαλιστές και οι ντόπιοι συνεργάτες τους εχθρευόταν τόσο το εαμ;
Η εχθρότητα των «ιμπεριαλιστών» (κυρίως Βρετανών και, αργότερα, Αμερικανών) και των «ντόπιων συνεργατών τους» (δηλαδή του αστικού πολιτικού κόσμου, βασιλόφρονων, μεγαλοϊδιοκτητών και παλαιών μηχανισμών του κράτους) προς το ΕΑΜ είχε πολιτικά, ταξικά, γεωστρατηγικά και ιδεολογικά αίτια.
Ας δούμε τα βασικά:
1.
Φόβος για κομμουνιστική εξουσία
Το ΕΑΜ, αν και παρουσιαζόταν ως παλλαϊκό μέτωπο, καθοδηγούνταν στρατηγικά από το ΚΚΕ. Οι Βρετανοί (και αργότερα οι Αμερικανοί) έβλεπαν:
Την ραγδαία διείσδυση του ΚΚΕ στον λαό, στους θεσμούς, στη διοίκηση της Ελεύθερης Ελλάδας.
Το γεγονός ότι το ΚΚΕ δεν ήταν απλώς αντιστασιακό, αλλά οικοδομούσε δική του εξουσία.
Για τη Δύση, και ιδίως για τον Τσώρτσιλ, αυτό σήμαινε ότι η Ελλάδα κινδύνευε να περάσει στο σοβιετικό στρατόπεδο, όπως έγινε σε Πολωνία, Βουλγαρία, κ.λπ. Δεν επρόκειτο να το επιτρέψουν — ειδικά σε μια χώρα τόσο στρατηγική (Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειος).
2. Το ΕΑΜ απειλούσε το παραδοσιακό καθεστώς εξουσίας
Το ΕΑΜ:
Είχε τεράστια λαϊκή στήριξη.
Προωθούσε λαϊκή συμμετοχή, ισότητα, ανακατανομή πλούτου και εξουσίας.
Έβαζε στο στόχαστρο τσιφλικάδες, μεγαλέμπορους, βασιλιά, κρατικό μηχανισμό — δηλαδή όλους όσοι είχαν συμφέρον στη διατήρηση του status quo.
Οι ντόπιες ελίτ έβλεπαν ότι αν το ΕΑΜ επικρατήσει:
Θα χάσουν περιουσία, κύρος, έλεγχο στο κράτος.
Θα μπουν στη «λαοκρατία» — δηλαδή στη λαϊκή εξουσία, όπου δεν θα είχαν πια ρόλο.
3. Το ΕΑΜ υπονόμευε τη βρετανική στρατηγική επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο
Η Μεγάλη Βρετανία ήθελε:
Να διατηρήσει την Ελλάδα υπό επιρροή της, κυρίως λόγω γεωπολιτικής θέσης (Αιγαίο, Σουέζ, Μέση Ανατολή).
Να παραμείνει η μοναρχία και ένα φιλικό φιλοδυτικό καθεστώς.
Το ΕΑΜ ήταν αντιμοναρχικό, ανεξάρτητο, λαϊκό και ταυτόχρονα είχε σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση (ιδεολογικά, όχι στρατιωτικά — ο Στάλιν κράτησε αποστάσεις λόγω συμφωνίας με τον Τσώρτσιλ).
Άρα: το ΕΑΜ = απειλή για τη γεωστρατηγική ασφάλεια των Άγγλων.
4. Το ΕΑΜ δεν ελεγχόταν – χτιζόταν «παράλληλο κράτος»
Είχε δικούς του θεσμούς: δικαστήρια, διοίκηση, εκπαίδευση, νοσοκομεία.
Είχε το δικό του στρατό (ΕΛΑΣ), χωριστό από το κράτος και τη Βρετανική υποστήριξη.
Δεν αναγνώριζε την εξόριστη κυβέρνηση ή τη βασιλεία.
Η Δεξιά, οι Βρετανοί και οι φιλοδυτικοί Έλληνες δεν μπορούσαν να επιτρέψουν να υπάρξει «δεύτερο κράτος» εκτός ελέγχου, και μάλιστα λαϊκό.
5. Ιδεολογικός αντικομμουνισμός
Για τους Βρετανούς και τους αστούς Έλληνες, το ΚΚΕ (και άρα το ΕΑΜ) ήταν:
Φορέας αθεΐας, διεθνισμού και επανάστασης.
Συνώνυμο του μπολσεβικισμού, των διώξεων κατά της Εκκλησίας (όπως έλεγαν), και της κατάλυσης της "ευρωπαϊκής" Ελλάδας.
Κίνδυνος για την «τάξη» και τη «Δύση».
Αυτή η ιδεολογική δαιμονοποίηση είχε ήδη ξεκινήσει από το 1936 (Μεταξάς), ενισχύθηκε στην Κατοχή και κορυφώθηκε μετά τα Δεκεμβριανά.
Συμπέρασμα:
Οι ιμπεριαλιστές και οι εγχώριοι συνεργάτες τους εχθρεύονταν το ΕΑΜ/ΚΚΕ όχι μόνο επειδή ήταν κομμουνιστικό, αλλά γιατί:
Απειλούσε την εξουσία τους,
Δεν το ήλεγχαν,
Μπορούσε να κυβερνήσει με λαϊκή στήριξη,
Και ήταν παράδειγμα προς μίμηση για άλλους λαούς.
Δεν ήθελαν μια Ελλάδα «του λαού» – ήθελαν μια Ελλάδα πιστή στη Δύση, ελεγχόμενη, προβλέψιμη.
1. Φόβος για κομμουνιστική εξουσία
2. Το ΕΑΜ απειλούσε το παραδοσιακό καθεστώς εξουσίας
3. Το ΕΑΜ υπονόμευε τη βρετανική στρατηγική επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο
4. Το ΕΑΜ δεν ελεγχόταν – χτιζόταν «παράλληλο κράτος»
5. Ιδεολογικός αντικομμουνισμός
Συμπέρασμα: