Συριακοί Πόλεμοι
Πρόκειται για μια σειρά πολέμων μεταξύ της Αιγύπτου των Πτολεμαίων και του Βασιλείου των Σελευκιδών.
Μήλον της Έριδος για τους εξι Συριακούς Πολέμους ήταν η Κοίλη Συρία , η εύφορη δηλαδή κοιλάδα μεταξύ των οροσειρών του Λιβάνου και του Αντιλιβάνου.
Α΄ Συριακός Πόλεμος 275 - 271 π.Χ.
Συγκρούστηκαν ο Πτολεμαίος Β΄ της Αιγύπτου και ο Aντίοχος Α΄ της Συρίας . Οι πηγές ελάχιστα μας διαφωτίζουν γι' αυτό τον πόλεμο. Η Κυρηναϊκή θέλησε να αυτονομηθεί απ' την Αίγυπτο και συμμάχησε με τους Σελευκίδες της Συρίας. Τελικά νίκησε η Αίγυπτος αποσπώντας από τους Σελευκίδες τη Φοινίκη , τις Κυκλάδες και μικρασιατικά εδάφη , αλλά υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Κυρηναϊκής.
Β΄Συριακός Πόλεμος 260 - 253 π.Χ.
Πτολεμαίοι και Σελευκίδες συγκρούονται για μικρασιατικά εδάφη. Ο πτολεμαϊκός στόλος ηττήθηκε το 260 π.Χ. από τον στόλο των Ροδίων , συμμάχων των Σελευκιδών. Επίσης το 255 π.Χ. ο στόλος του βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονου Γονατά , συμμάχου κι αυτού των Σελευκιδών , νίκησε τον πτολεμαϊκό στόλο στην Κω. Το 253 π.Χ. Πτολεμαίοι και Σελευκίδες υπέγραψαν ειρήνη. Ο Σελευκίδης Αντίοχος Β΄χώρισε την γυναίκα του Λαοδίκη και νυμφεύθηκε την κόρη του Πτολεμαίου Β΄, Βερενίκη.
Γ΄ Συριακός ή Λαοδίκειος Πόλεμος 246 - 241 π.Χ.
Η ζωντοχήρα Λαοδίκη ήθελε ν' ανέβουν οι δικοί της γιοι στον θρόνο των Σελευκιδών , γι' αυτό δολοφόνησε τον Αντίοχο Β΄, την Βερενίκη και τον πεντάχρονο γιο τους. Βασιλιάς έγινε ο Σέλευκος Β΄, γιος του Αντιόχου Β΄ και της Λαοδίκης. Ο Πτολεμαίος Γ΄, αδελφός της Βερενίκης , εισέβαλε στην Συρία. Το 241 π.Χ. , ο Σέλευκος Β΄ και ο Πτολεμαίος Γ΄ υπέγραψαν ειρήνη , ουσιαστικά ευνοϊκή για τον δεύτερο , αφού το κράτος της Αιγύπτου κρατούσε τα περισσότερα μικρασιατικά εδάφη που είχε καταλάβει.
Δ΄ Συριακός Πόλεμος 219 - 217 π.Χ.
Ο Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας των Σελευκιδών κηρύσσει τον πόλεμο στον Πτολεμαίο Δ΄ της Αιγύπτου και εισέβαλε στην Κοίλη Συρία που ανήκε στο αιγυπτιακό κράτος. Το 217 π.Χ. διεξήχθη η περίφημη
μάχη της Ραφίας κοντά στην Γάζα.
Σύμφωνα με τον Πολύβιο ο Πτολεμαίος διέθετε 70.000 πεζούς ( 3.000 βασιλικό άγημα / υπασπιστές , 2.000 πελταστές, 25.000 φαλαγγίτες , 8.000 μισθοφόροι Έλληνες , 2.000 Κρήτες και 1.000 Νεόκρητες , 3.000 Λίβυοι εξοπλισμένοι με τον μακεδονικό τρόπο , 20.000 φαλαγγίτες Αιγύπτιοι , 4.000 Θράκες και Γαλάτες που κατοικούσαν στην Αίγυπτο, 2.000 Θράκες και Γαλάτες εκτός Αιγύπτου ) , 5.000 ιππείς ( 700 βασιλικοί/αυλικοί ιππείς , 2.700 Λίβυοι και Αιγύπτιοι ιππείς , 2.000 Έλληνες και μισθοφόροι ιππείς ) και 73 αφρικανικούς ελέφαντες. Εθνοτικά λοιπόν ο πτολεμαϊκός στρατός του αποτελούταν κυρίως από Αιγυπτίους , Λίβυες , Έλληνες ( Μακεδόνες , Θεσσαλοί , Κρήτες , Ελλαδίτες κ.α. ) , Θράκες και Γαλάτες.
Ο Αντίοχος διέθετε 62.000 πεζούς ( 5.000 ελαφρά οπλισμένοι Ιρανοί [ Δάαι και Καρμάνιοι ] και Κίλικες , 10.000 οπλισμένοι κατά τον μακεδονικό τρόπο απ' τους οποίους οι περισσότεροι αργυρασπιδες, 20.000 φαλαγγίτες , 2.000 Αγριάνες και Πέρσες τοξότες και σφενδονήτες , 1.000 Θράκες , 5.000 Ιρανοί [ Μήδοι , Κίσσιοι , Καδούσιοι και Καρμανοί ] , 10.000 Άραβες με τους γείτονές τους , 5.000 Έλληνες μισθοφόροι , 1.500 Κρήτες και 1.000 Νεόκρητες , 500 Λυδοί ακοντιστές και 1.000 Κάρδακες - "Κάρδακες" ονομάζονταν οι ξένοι μισθοφόροι του περσικού αχαιμενιδικού στρατού ) , 6.000 ιππείς και 102 ασιατικοί ελέφαντες.
Εθνοτικά λοιπόν ο σελευκιδικός στρατός αποτελούταν από Ιρανούς ( Δάες , Καρμάνιους , Μήδους , Κίσσιους , Καδούσιους , Πέρσες ), Αγριάνες , Θράκες, Κίλικες , Λυδούς , Έλληνες ( Μακεδόνες , Κρήτες , Ελλαδίτες κ.α. ) και Άραβες. Το "Κάρδακες" , την ελληνιστική περίοδο, για τον σελευκιδικό στρατό, μάλλον σήμαινε μη Έλληνες μισθοφόρους , ίσως Ασιάτες.
Στην μάχη αρχικά νικούσαν οι Σελευκίδες. Οι ασιατικοί ελέφαντες υπερίσχυσαν των αφρικανικών - όχι των γνωστών σημερινών αφρικανικών αλλά ενός άλλου είδους , πιο μικρόσωμου , που χρησιμοποιούσαν οι Καρχηδόνιοι και τώρα έχει εξαφανιστεί . Οι φοβισμένοι πτολεμαϊκοί ελέφαντες έπεσαν στις αιγυπτιακές γραμμές και τις αναστάτωσαν. Οι Έλληνες και Γαλάτες όμως μισθοφόροι των Πτολεμαίων επικράτησαν των Ιρανών αντιπάλων τους στην δική τους παράταξη. Ομοίως το αιγυπτιακό ιππικό έναντι του συριακού. Τελικά η πτολεμαϊκή φάλαγγα , πολυπληθέστερη καθώς ήταν ( 45.000 vs 30.000 ), επικράτησε της σελευκιδικής και σε αυτό το σημείο κρίθηκε η μάχη υπέρ του αιγυπτιακού κράτους.
Ο Πτολεμαίος έχασε 1.500 πεζούς, 700 ιππείς και 16 ελέφαντες. Ο Αντίοχος έχασε 10.000 πεζούς , πάνω από 300 ιππείς και 5 ελέφαντες.
H επιτυχία του Πτολεμαίου οφειλόταν στην χρησιμοποίηση για πρώτη φορά ενός μεγάλου αριθμού ιθαγενών Αιγυπτίων ως μαχίμων που είχαν εκπαιδευτεί στην μακεδονική στρατιωτική τακτική.
Μια δραματική περιγραφή της μάχης μας δίνει το βιβλίο Γ΄ Μακκαβαίων της Παλαιάς Διαθήκης ( σε νεοελληνική ερμηνευτική απόδοση Τρεμπέλα ) :
Όταν ὁ βασιλιᾶς τῆς Αἰγύπτου Πτολεμαῖος Δ' ὁ Φιλοπάτωρ ἐπληροφορήθη ἀπὸ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐπέστρεψαν ἀπὸ τὴν Παλαιστίνην, ὅτι ὁ βασιλιᾶς Ἀντίοχος Γ' ὁ Μέγας κατέλαβε καὶ ἀφῄρεσεν ἀπὸ τὴν κατοχήν του τοὺς τόπους, τοὺς ὁποίους εἶχεν ὁ ἴδιος κατακτήσει, διέταξεν ὅλες τὶς στρατιωτικές του δυνάμεις, ποὺ εὑρίσκοντο εἰς τὴν Αἴγυπτον, πεζικὸν καὶ ἱππικόν, νὰ ἐτοιμασθούν διὰ πόλεμον ἀφοῦ δὲ ἐπῆρε μαζί του καὶ τὴν ἀδελφήν [ και σύζυγόν ] του Ἀρσινόην, ἀνεχώρησε καὶ ἔφθασεν εἰς τὴν Παλαιστίνην, κοντὰ εἰς τὴν περιοχὴν τῆς Ραφίας, ὅπου εἶχε στρατοπεδεύσει ὁ Ἀντίοχος Γ' μαζὶ μὲ τὸν στρατόν του. (...) Ὅταν δὲ ἔγινε ἄγρια καὶ σκληρὰ μάχη, καὶ ὅλα ἔδειχναν ὅτι ἡ νίκη ἔκλινε πρὸς τὸ μέρος τοῦ Ἀντιόχου, ἡ Ἀρσινόη ἔτρεχεν ἐπάνω καὶ κάτω μεταξὺ τῶν Αἰγυπτίων πολεμιστῶν μὲ ξέπλεκα τὰ μαλλιά της καὶ παρακαλοῦσε τοὺς στρατιῶτες μὲ τρόπον ἀξιοθρήνητον καὶ δάκρυα νὰ πολεμοῦν μὲ ἀνδρείαν καὶ γενναιότητα διὰ τοὺς ἑαυτούς των καὶ τὰ παιδιά των καὶ τὶς συζύγους των· ταυτοχρόνως ὑπέσχετο νὰ δώσῃ εἰς κάθε στρατιώτην, ἐὰν ἐνικοῦσαν, δύο χρυσᾶς μνᾶς. Ἔτσι, χάρις εἰς τὴν ἐνθάρρυνσιν τῆς Ἀρσινόης, ὁ στρατὸς τοῦ Πτολεμαίου ἐπολέμησε μὲ τόσην γενναιότητα, ὥστε οἰ ἐχθροί του ἐφονεύθησαν κατὰ τὴν ὥραν τῆς συμπλοκῆς, ἐνῷ πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἐχθροὺς συνελήφθησαν αἰχμάλωτοι.https://www.saint.gr/25/1/biblebooks.aspxΕ΄ Συριακός Πόλεμος 202 - 200 π.Χ.
Ο Αντίοχος Γ΄ ο Μέγας εκμεταλλεύεται την αναταραχή που επικρατεί στο βασίλειο των Πτολεμαίων , συμμαχεί με τον Φίλιππο Ε΄ της Μακεδονίας, επιτίθεται στην Κοίλη Συρία, και καταλαμβάνει την Γάζα και την Σιδώνα . Οι Πτολεμαίοι χάνουν τα εδάφη τους στην Συρία και την Παλαιστίνη. Ταυτόχρονα ο Φίλιππος Ε΄ κυριεύει τα Στενά του Βοσπόρου , την Θάσο και την Σάμο. Τελικά Μακεδονία και Συρία ήρθαν σε σύγκρουση με την Ρόδο και την Πέργαμο , που ήταν σύμμαχοι των Ρωμαίων. Η Ρώμη επενέβη , και η Συρία και η Μακεδονία υποχρεώθηκαν να υπογράψουν ειρήνη με την Αίγυπτο.
ΣΤ΄ Συριακός Πόλεμος 170 - 168 π.Χ.
Ο Αντίοχος ο Δ΄ ο Επιφανής έμεινε γνωστός στην ιστορία και ως "Επιμανής" , όταν προσπάθησε με την βία να επιβάλει ειδωλολατρικά ήθη και έθιμα στους ορθοδόξους Εβραίους , ενώ ακόμη θεώρησε βασιλικό δικαίωμά του την αφαίρεση θρησκευτικών θησαυρών από ναούς , προκειμένου να ενισχύσει τα οικονομικά του κράτους του. Γνωστός όμως έμεινε και για την εισβολή του στην Αίγυπτο. Νίκησε και αιχμαλώτισε στο Πηλούσιο τον Πτολεμαίο ΣΤ΄και το 168 π.Χ. κατέλαβε την ιερή πόλη Μέμφιδα. Το 167 π.Χ. ο απεσταλμένος της Ρώμης στην Αλεξάνδρεια Γάιος Ποπίλλιος Λαΐνας διέταξε τον Αντίοχο Δ΄ να φύγει απ' την Αίγυπτο. Ο Αντίοχος προσπάθησε να υπεκφύγει και του είπε πως πρώτα θα έκανε συμβούλιο και μετά θα του έδινε την απάντησή του . Τότε ο Λαΐνας έκανε με το ραβδί του έναν κύκλο γύρω απ' τον Αντίοχο , λέγοντάς του πως θα έπρεπε να του δώσει απάντηση πριν βγει απ' τον κύκλο ! Το
sissy girl Αντίοχος έκανε την κότα και υποτάχθηκε στις απαιτήσεις της ρωμαϊκής συγκλήτου εγκαταλείποντας την Αίγυπτο.
κύρια πηγή των γεγονότων : Ιστορία των Ελλήνων , ΔΟΜΗ , τόμος 4 , κεφ. 4