Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Ιστορικά γεγονότα, καταστάσεις, αναδρομές
Άβαταρ μέλους
ΠΑΓΧΡΗΣΤΟΣ
Δημοσιεύσεις: 2139
Εγγραφή: 24 Σεπ 2019, 15:07

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από ΠΑΓΧΡΗΣΤΟΣ » 04 Ιουν 2020, 16:19

Στο θέατρο του Διονύσου είναι:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File ... _(%3F).jpg
Από την αποπλανητική έλξη στον σημειωτικό τυχοδιωκτισμό μια αμφίκρημνη παλινδρομία

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 11 Ιουν 2020, 10:14

ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΖΕΥΣ ΤΟΥ ΦΕΙΔΙΑ
μια ερμηνεία

‘Ελενα Τσίκιζα–Νικολακάκη
Φιλόλογος. ΜΑ (Classical Art and Archaeology), King’s College London

https://www.archaiologia.gr/wp-content/ ... /98-14.pdf
https://ekivolosblog.wordpress.com/2013 ... ου-φειδια/
https://olympia.gr/2014/01/06/αθηνα-και ... -ερμηνεία/

Μπορούμε να υποθέσουμε ότι όταν ο Περικλής ανέθετε στον Φειδία το τεράστιο έργο της επίβλεψης του οικοδομικού προγράμματος της Ακρόπολης χάριν της φιλίας τους ο γλύπτης δεν περίμενε με κανένα τρόπο να δεχθεί κατηγορία εναντίον της ηθικής του ακεραιότητας. Εκτός εάν ήταν στ’ αλήθεια ένοχος… Ο Αριστοφάνης το 421 π.Χ., συνδέοντας τα ονόματα των δύο συμπατριωτών του, κάνει λόγο για τη «δυσπραγία του Φειδία» και την προσπάθεια που έκανε ο Περικλής να αποφύγει παρόμοια τύχη (1 ). Πάνω από πεντακόσια χρόνια αργότερα, ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ένας από τους εργάτες στο πρόγραμμα της Ακρόπολης, ο Μένων, πείστηκε από τους εχθρούς του Φειδία να τον κατηγορήσει για κλοπή, κάτι που αποδείχτηκε αναληθές(2). Παρά την κακή του φήμη, ο Φειδίας προσκλήθηκε στην Ηλεία όπου του ανατέθηκε από τους Ηλείους να φιλοτεχνήσει δύο ακόμη χρυσελεφάντινα αγάλματα, την Αφροδίτη στην Ήλιδα και τον Δία στην Ολυμπία.

Η Αθηνά Παρθένος

Ο Παυσανίας στο πρώτο του βιβλίο (Αττικά 24,5-7), όταν φθάνει στο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς που βρισκόταν στο σηκό του Παρθενώνα, αναφέρει τα υλικά (χρυσός και ελεφαντοστό), περιγράφει το κράνος ( στο μέσον η Σφίγγα, στις δύο πλευρές οι Γύπες), κάνει μία παρέκβαση σχετικά με τους Γύπες και συνεχίζει με την περιγραφή του αγάλματος. Η Αθηνά ήταν ορθή και φορούσε χιτώνα με ανάγλυφο το κεφάλι της Μέδουσας από ελεφαντοστό πάνω στο στήθος της, κρατώντας στο δεξί χέρι τη Νίκη, σχεδόν δύο μέτρα στο ύψος, και το δόρυ στο άλλο χέρι, ενώ μα ασπίδα ήταν ακουμπισμένη δίπλα στο αριστερό πόδι της και ένα φίδι κοντά στην ασπίδα (εἴη δ’ ἄν Έριχθόνιος). Επίσης, αναφέρει τη διακόσμηση του βάθρου (η γέννηση της Πανδώρας) και κάνει μια σύντομη παρέκβαση για την Πανδώρα βασισμέ­νος στον Ησίοδο.

Ο Πλίνιος, από την άλλη πλευρά, αναφέρει μόνο τα υλικά και το ύψος του αγάλματος (γύρω στα 39 πόδια) και φαίνεται ότι εντυπωσιάστηκε από την ασπίδα (παραστάσεις Αμαζονομαχίας και Γιγαντομαχίας), καθώς και από τα σανδάλια της θεάς (ανάγλυφη παράσταση Κενταυρομαχίας), περισσότερο από οτιδήποτε άλλο (3). Έτσι καλύπτει το κενό που άφησε ο Παυσανίας.

Ο Πλούταρχος, εκτός από την αναφορά του στον Περικλή, στον Φειδία και την τύχη του τελευταίου, δίνει δύο ακόμη λεπτομέρειες: α) το όνομα του Φειδία ως γλύπτη της Παρθένου ήταν χαραγμένο σε μία στήλη (4) β) στην εξωτερική πλευρά της ασπίδας χάραξε τη δική του εικόνα ως γέρου φαλακρού άνδρα και την εικόνα του Περικλή να πολεμά εναντίον μιας Αμαζόνας(5).

Μια παλαιότερη πηγή, ο Θουκυδίδης, αναφέρεται στην Παρθένο ως τῆς θεοῦ … τό ἄγαλ­μα, το οποίο ήταν καλυμμένο με χρυσό που μπορούσε να αφαιρεθεί(6). Σε αυτό το σημείο θα μπορούσε να αναφερθεί η φράση του Stewart: «ήταν καλυμμένη με παραπάνω από έναν τόνο σφυρηλατημένου χρυσού»(7), η οποία συμφωνεί με τον Θουκυδίδη: ἔχον τό άγαλμα τεσοαράκοντα τά­λαντα σταθμόν χρυσίου ἀπέφθου και περιαιρετόν εἶναι ἅπαν(8).

Αρχαία αντίγραφα, νομίσματα, περιγραφές και αρχαιολογικά ευρήματα μέσα στον Παρθενώνα είναι οι πηγές μας σχετικά με την όψη του αγάλματος. Αλλά, κατά τη γνώμη μου, τα πιο σημαντικά είναι τα αγαλματίδια Lenormant – αν και ημιτελές – και Βαρβάκειον, όπως επίσης το αντίγραφο Strangford της ασπίδας, που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και η βάση μιας ελληνιστικής εκδοχής της Παρθένου από την Πέργαμο , στο Βερολίνο. Αυτά τα αντίγραφα φαίνεται άτι είναι τα πλησιέστερα προς το πρωτότυπο σύμφωνα με τις γραπτές περιγραφές, ειδικά τα αγαλματίδια, τα οποία μας παρέχουν μια πλήρη «περίοπτη» εκδοχή της Παρθένου.

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι μᾶλλον θαυμάζε­ται τά Περικλέους ἔργα πρός πολύν χρόνον ἐν ὀλίγῳ γενόμενα (9). Αυτά ακριβώς προσπάθησε να μεταδώσει με την τέχνη του ως εξουσιοδοτη­μένος από τον Περικλή για την εκτέλεση του φιλόδοξου έργου του. Σύμφωνα με τον Lapatin(10), το πρόγραμμα της Παρθένου είχε σχεδιαστεί προσεκτικά και αντικατόπτριζε την κυρίαρχη ιδεολογία του αιώνα του Περικλή. Αυτό σημαίνει ότι είχε γίνει μια προσπάθεια από τους Αθηναίους ηγέτες, δηλαδή από τον ίδιο τον Περικλή, να στείλει πολιτικά μηνύματα προς τον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο και ακόμη περισσότερο προς τους εξ ανατολών εχθρούς. Εξάλλου, η Αθήνα ήταν ο απόλυτος εξουσιαστής των συμμάχων στην Αθηναϊκή Συμμαχία/Ηγεμονία εκείνη την εποχή, εφόσον το Ταμείο είχε ήδη μεταφερθεί στην πόλη το 454 π,Χ,

Ξεκινώντας από την κορυφή του αγάλματος, «το καλοφτιαγμένο αττικό» κράνος (11) φέρει παραστάσεις μυθολογικών όντων. Συνδέονται με αρχαίες πανελλήνιες πεποιθήσεις που αφορούν στη γοητεία που ασκεί ο χρυσός στους ανθρώπους εξαιτίας της σπανιότητας του – ο Γύπας, φύλακας του χρυσού (12 ) και το μυστήριο του άγνωστου, απρόσμενου κινδύνου που παραφυλά την ανθρωπότητα, αλλά την ίδια στιγμή η αινιγματική φύση των θεών, η Σφίγγα, ο επιδρομέας ή το διαβολικό πλάσμα της Θήβας (13). Το κοινό χαρακτηριστικό είναι τα φτερά, ένα στοιχείο που υποδηλώνει την ταχύτητα με την οποία επιτίθενται στα θύματα τους. Έχουν μακριά νύχια ή δυνατά πόδια, υπαινιγμός αγριότητας.

Παρόμοια συναισθήματα φόβου και σεβασμού προκαλεί το κεφάλι της Μέδουσας, η Γοργώ, στο μέσον της Αιγίδος πάνω στο στήθος της θεάς: ένα πλάσμα που απωθεί και μετατρέπει σε πέτρα όποιον τολμήσει να το κοιτάξει.

Θα αναρωτιόταν κάποιος γιατί ένα άγαλμα, όπως της Αθηνάς Παρθένου, θα πρέπει να προκαλεί φόβο. Η Πρόμαχος Αθηνά με το μακρύ της δόρυ ήταν η πρώτη που υποδεχόταν τους επισκέπτες πάνω στον ιερό βράχο επιδεικνύοντας την αναμφισβήτητη δύναμή της, ενώ η Παρθένος στεκόταν ήρεμη στο ναό της εντυπωσιάζοντας με τον πλούτο της όσους έμπαιναν μέσα. Ο υπαινιγμός είναι αρκετά σαφής: η Αθηνά, η προστάτιδα θεά, προειδοποιεί όποιον έχει εχθρικές διαθέσεις ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει καμία απόπειρα εναντίον της πόλης της. Επιπλέον καθιστά σαφές σε όλους ότι η πόλις είναι αρκετά πλούσια για να αντιμετωπίσει κάθε ανάγκη είτε σε καιρό ειρήνης είτε στον πόλεμο. Εξάλλου, η Αθήνα έχει την ηγεμονία της Αθηναϊκής Συμμαχίας, πρέπει να υπογραμμίσει τη λάμψη της και την αρμοδιότητά της για τη φροντίδα του χρυσού που της εμπιστεύτηκαν οι σύμμαχοι (14) και χρησίμευσε σε μεγάλο βαθμό στην κατασκευή του αγάλματος, εφόσον ο χρυσός μπορούσε να αφαιρεθεί ώστε να ελεγχθεί το βάρος του (15) .

Ο προστατευτικός ρόλος της θεάς απέναντι στους κατοίκους υπογραμμίζεται από την ύπαρξη του φιδιού. Ίσως είναι ο Εριχθόνιος, σύμφωνα με τον Παυσανία (Αττικά 24.7), το καλό πνεύμα των προγόνων, το αποδεικτικό στοιχείο της αὐτοχθονίας των Αθηναίων, αλλά και ο προστάτης της πάλης (16). Αυτό το διακοσμητικό στοιχείο μεταφέρει το μήνυμα σε φίλους κι εχθρούς: η πόλις της Αθηνάς προστατεύεται πολύ καλά από τη θεά.
Εικάζουμε ὀτι η Νίκη, που στεκόταν στη δεξιά παλάμη (17) της θεάς (είτε υπήρχε κίονας από κάτω είτε όχι), φορούσε στεφάνι -ακριβώς όπως εκείνη που κρατούσε ο Ζευς της Ολυμπίας- αν και ο Παυσανίας δεν μας δίνει κανένα στοιχείο στη σύντομη περιγραφή του. Επίσης, μάλλον στεφάνωνε την Αθηνά (18), ως χειρονομία που δοξάζει την πόλη στο όνομα της προστάτιδάς της, μνημονεύοντας τη συμμετοχή της στους Περσικούς πολέμους και τις νίκες που κατήγαγε. Το δόρυ ακουμπάει στο αριστερό της χέρι, ἐν δέ τῇ ἑτέρᾳ χειρί το δόρυ ἔχει (Αττικά 24.7), σε θέση ανάπαυσης κοντά στην ασπίδα. Αν ήταν σε θέση μάχης, θα έπρεπε να το κρατά με το δεξί χέρι για να το εκτοξεύσει προς τους εχθρούς. Έτσι, η Παρθένος είναι -πλήρως εξοπλισμένη, αλλά σε ανάπαυση» (19).

Τα σανδάλια, «τυρρηνικά (ετρουσκικά), με βαριά σόλα και επιχρυσωμένα λουριά», σύμφωνα με τον Lapatin (20), δεν υπήρξαν αντικείμενο περαιτέρω συζήτησης, απ’ όσο γνωρίζω. Το μοτίβο της διακόσμησης τους, η Κενταυρομαχία, είναι ένα από τα πιο κοινά και, για μια ακόμη φορά, συνδέει την εικονογραφία του αγάλματος με εκείνη των αρχιτεκτονικών γλυπτών του ναού.

Η ασπίδα της Αθηνάς παρθένου

Η ασπίδα, που ήταν ένα ακόμη «πεδίο» διακόσμησης, είχε στην εξωτερική πλευρά το δημοφιλές θέμα της Αμαζονομαχίας και αναπαυόταν κοντά στο αριστερό πόδι της θεάς, έχοντας σαφώς προστατευτική σημασία ως αμυντικό όπλο. Η εικονογράφηση της ερμηνεύτηκε ως η αναπαράσταση του απώτερου παρελθόντος της Αθήνας και οι περισσότερες μορφές αναγνωρίστηκαν ως βασιλιάδες και ήρωες (Θησέας αντί του «Περικλή», Πειρίθους, Κεκροψ αντί του «Φειδία», Ερεχθέας και Πανδίων). Το φόντο θεωρήθηκε ότι αναπαριστά τον Αρειο Πάγο, όπου οι Αμαζόνες στρατοπέδευσαν κατά τη διάρκεια της επίθεσής τους εναντίον της Ακρόπολης (21).

Είναι σαφές ότι έχουμε την απεικόνιση διαδοχικών σταδίων μιας μάχης με τρόπο που θυμίζει τη ζωγραφική σύνθεση της μάχης του Μαραθώνα στην Ποικίλη Στοά από τον Πάναινο, ο οποίος κατά τύχη ήταν αδερφός του Φειδία (Παυσανίας. Ηλιακά 11.6) ή ανιψιός του. Είναι επίσης σαφές ότι ο στόχος είναι να υπενθυμίσει και να δοξάσει τη μάχη και τη νίκη των Αθηναίων εναντίον των Περσών και την προσπάθειά τους να τονίσουν τη λαμπρότητα της Αθήνας.

Πέρα από κάθε εικασία για την εικονογράφηση, υπάρχει γραπτή μαρτυρία που αφορά στις δύο μορφές πάνω στην ασπίδα. Φαίνεται λογικό, αν δεχτούμε την αξιοπιστία του συγγραφέα. Μία από τις κατηγορίες εναντίον του Φειδία σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Περικλής, 31) ήταν ότι σχεδίασε τη μορφή του ως φαλακρού άνδρα που κρατούσε μια πέτρα πάνω από το κεφάλι του, όπως επίσης ότι πρόσθεσε μία παγκάλην εικόνα του Περικλή που πολεμούσε εναντίον μιας Αμαζόνας. Αυτή η πληροφορία έδωσε αφορμή για συζήτηση σχετικά με τις δύο μορφές, οι οποίες πρέπει να ήταν απολύτως ορατές από τους θεατές του αγάλματος, δεδομένου ότι η διάμετρος της ασπίδας θα πρέπει να ήταν τουλάχιστον δύο φορές μεγαλύτερη από το ύψος της Νίκης. Σε δύο από τα αντίγραφα, στο αγαλματίδιο Lenormant και στην ασπίδα Strangford. μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις υπό συζήτηση μορφές, αν και είναι είτε ημιτελείς, είτε σε διαφορετική θέση (22). Αυτή η ύβρις θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια προσπάθεια του γλύπτη να απεικονίσει τον εαυτό του αντί της υπογραφής του και να αποτίσει φόρο τιμής στον «προστάτη» του, τον Περικλή,

Σύμφωνα με την Evelyn Harrison, «εκείνοι που ακόμη επιθυμούν να δουν πρόθεση στα πορτρέτα του Φειδία και του Περικλή πρέπει να επανεξετάσουν το ζήτημα, όχι πια με την έννοια των δύο φίλων που πολεμούν ο ένας στο πλευρό του άλλου, αλλά μέσα σε αυτό το τρομερά ευρύ πανόραμα της ανθρώπινης ιστορίας» (23). Σε αυτό το πανόραμα συμπεριλαμβάνονται όλα τα σύμβολα που ανήκουν στην εικονογράφηση της Παρθένου και είναι απολύτως παράλληλα προς τα υπόλοιπα διακοσμητικά στοιχεία του ναού.

Η εσωτερική πλευρά της ασπίδας ήταν διακοσμημένη με τη Γιγαντομαχία – όπως και οι ανατολικές μετόπες του ναού – αλλά η αναπαράσταση του θέματος σχεδόν δεν υπάρχει.

Το βάθρο με τη γέννηση της Πανδώρας ή την ἀποθέωσιν (24), αν και πολύ σημαντικό, έχει συζητηθεί λιγότερο σε σχέση με τα υπόλοιπα διακοσμητικά στοιχεία (25). Το παγκόσμιο μοτίβο για τη δημιουργία όλων των όντων (26) από τη γη αντικατοπτρίζει τη μητριαρχία σε προϊστορικές κοινωνίες και την εξάρτηση από τη Μητέρα Γη ως Κουροτρόφον. Επιπλέον, τον 6ο αιώνα π.Χ. ο φιλόσοφος Ξενοφάνης δηλώνει ότι όλοι καταγόμαστε από τη γη και το νερό: πάντες γάρ γαίης τε καί ὕδατος έκγενόμεσθα (απόσπ. 29DK) (27).

Με βάση τις τοπικές αντιλήψεις, η δημιουργία της Πανδώρας από τον Ήφαιστο και τα δώρα που της έδωσε η Αθηνά σύμφωνα με τον Ησίοδο (Θεογονία 570-610) υπενθυμίζουν στους επισκέπτες – που μπορούν να δουν αμέσως τη σκηνή στο ύψος των ματιών τους καθώς μπαίνουν στο ναό – το μύθο του Ερεχθέα. Οι δύο θεοί παίζουν τον κύριο ρόλο και στους δύο μύθους υπογραμμίζοντας τη σημασία της κεραμικής τέχνης για τους Αθηναίους.

Η ίδια η Πανδώρα απηχεί τις αντιφεμινιστικές αντιλήψεις των αρχαίων κοινωνιών. Αλλά πώς είναι δυνατόν αυτές οι αντιλήψεις να «στηρίζουν» το μεγαλείο των γυναικών όπως αυτό εκφράζεται από την Αθηνά; Μια λογική απάντηση θα μπορούσε να είναι ότι πρέπει να έχουν υπάρξει περισσότερες από μία «Πανδώρες», δηλαδή μία μη-ησιόδεια παράδοση (28). Σε ερυθρόμορφα αγγεία ( 450 π.Χ. ) η Πανδώρα απεικονίζεται να βγαίνει από τη γη, δηλαδή γεννιέται από τη γη όπως ο Εριχθόνιος, το σύμβολο της αθηναϊκής αὐτοχθονίας .

Μία πολύ προκλητική άποψη για τη σημασία που ήθελε να δώσει ο Φειδίας στην απεικόνιση της Πανδώρας προβάλλεται από τον J. Hurwit: «Η παρουσία της Πανδώρας στη βάση της Αθηνάς Παρθένου αντιπροσωπεύει την ύπαρξη του κακού και την πιθανότητα της καταστροφής ακόμη και σε έναν πατριωτικό, πάντα νικητήριο και πατριαρχικό παράδεισο όπως αυτόν που η Ακρόπολις προβάλλει». Λίγα χρόνια αργότερα ήρθε η καταστροφή του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Το κύριο ενδιαφέρον στην εικονογράφηση της Παρθένου πρέπει να εστιαστεί στην ασπίδα, το φίδι, τα σανδάλια και το βάθρο για τους εξής λόγους:
Η ασπίδα και τα σανδάλια υποδηλώνουν «την τιμωρία της ύβρεως, το θρίαμβο του πολιτισμού πάνω στο βαρβαρισμό της Δύσης πάνω στην Ανατολή (29).

Επιπλέον, οι παραστάσεις και στα δύο παραπάνω διακοσμητικά στοιχεία του αγάλματος συνιστούν το κύριο θέμα των μετοπών στη δυτική, την ανατολική και τη νότια πλευρά του ναού.

Ο μύθος της Πανδώρας είναι σημαντικός για τη δημιουργία των γυναικών, δηλαδή το φύλο που η Αθηνά εκπροσωπεί στο Πάνθεον, οι οποίες, παρά ταύτα, ήταν αγνοημένες στην αθηναϊκή πολιτική ζωή. Σύμφωνα με αυτόν, η Πανδώρα ήταν η πρώτη γυναίκα που διδάχθηκε από την Αθηνά την τέχνη της ύφανσης, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο στο συμβολισμό της θεάς μία άλλη διάσταση, εκείνη της Αθηνάς Εργάνης.

Επίσης ο μύθος της Πανδώρας είναι πολυσήμαντος στη σύλληψη και στο περιεχόμενο. Αυτό σημαίνει ότι παρέχει αρκετό υλικό σε πιο προωθημένες και προκλητικές απόψεις, που διατυπώθηκαν σχετικά με την αλληγορία του μύθου, όπως για παράδειγμα ο αμφιλεγόμενος ρόλος της τέχνης (χειροτεχνίας) στην κοινωνία (30).

Εξάλλου, ο μύθος της Πανδώρας έχει αναλογίες με εκείνον στο βάθρο του Ολυμπίου Διός με τη γέννηση της Αφροδίτης και αποδεικνύει την ομοιογένεια των διακοσμητικών στόχων του Φειδία.

Η παρουσία του Εριχθόνιου. που συμβολίζεται από το φίδι. είχε μεγάλη σημασία για την εξουσία και τη σταθερότητα της Αθήνας στα μάτια των συμμάχων και του υπόλοιπου ελληνικού κόσμου, σημασία που εκφράζεται με τον ναό του Ερεχθείου.

Ο Ζευς της Ολυμπίας

Ο Παυσανίας είναι εμφανώς πιο εντυπωσιασμένος από τον Δία της Ολυμπίας παρά από την Αθηνά Παρθένο. Στη λεπτομερή περιγραφή του αναφέρει όλα τα διακοσμητικά στοιχεία, τουλάχιστον όλα εκείνα που τυχαίνει να γνωρίζουμε από άλλες πηγές.

Ακριβώς όπως η Αθηνά, ο Ζευς απεικονίζεται σε στιγμή ηρεμίας, καθιστός, ενώ μία Νίκη που βρίσκεται πάνω στην παλάμη του ετοιμάζεται να τον στεφανώσει. Η Νίκη είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Αθηνάς. Όπως και η Παρθένος, ο Ζευς κρατά στο αριστερό του χέρι ένα δόρυ με έναν αετό στην κορυφή, το σύμβολο της εξουσίας του.

Εδώ το πλέον διακοσμημένο μέρος είναι ο θρόνος. Στοιχείο που προβάλλεται ιδιαίτερα είναι η παρουσία της «νίκης»: η θεά Νίκη, αθλητικές νίκες στις ζωγραφικές απεικονίσεις, ο θεός που φέρει το στεφάνι της ελιάς σαν νικητής Ολυμπιακών Αγώνων, οι μυθολογικές και ιστορικές νίκες της Αμαζονομαχίας. της Σαλαμίνας και η μορφή της Ελλάδας.

Η παρουσία του Θησέα βρίσκεται σε ισορροπία με εκείνη του Ηρακλή, ενώ τα μυθικά πλάσματα συνυπάρχουν με τους θεούς, οι Σφίγγες και τα παιδιά των Θηβαίων, ο Απόλλωνας, η Άρτεμις και οι Νιοβίδες, ο Αίας και η Κασσάνδρα, ο Προμηθέας στο βράχο.

Στην ανατολική πλευρά του βάθρου, που ήταν από πωρόλιθο με επένδυση μαύρης ελευσίνιας πέτρας σε όλες τις πλευρές, υπήρχαν χρυσά ανάγλυφα των θέων που παρακολουθούσαν τη γέννηση της Αφροδίτης.

Ο Παυσανίας αναφέρεται επίσης στην επιγραφή κάτω από τα πόδια του Δία: Φειδίας Χαρμίδου υἱός Ἀθήναις μ’ ἐποίησε.

Επίσης, μέσα στο ναό υπήρχε βωμός για τις ανάγκες της λατρείας (Παυσανίας, Ηλιακά 14.4). Ο Πλίνιος ( Hist.Nat. 36.18) απλώς αναφέρει την ομορφιά του Ολυμπίου Διός.

Ο Ζευς ήταν πολύ πιο εντυπωσιακό – χρυσελεφά­ντινο – γλυπτό από όλα όσα έπλασε ο Φειδίας ή άλλος γλύπτης. Έγινε από έναν από τους πλέον εξέχοντες γλύπτες του 5ου αιώνα π.Χ. (31), ενώ οι ζωγραφικές απεικονίσεις (μεταξύ των ποδιών του θρόνου ή στο χώρο που υπήρχε μπροστά στο θρόνο [32] ) έγιναν από τον αδερφό ή ανιψιό του Πάναινο. Έτσι έχουμε δύο επιτυχημένους καλλιτέχνες που είχαν ήδη εργαστεί στην Αθήνα (33) και πιθανώς για το λόγο αυτό είχαν προσκληθεί να εκτελέσουν ένα καλλιτεχνικό έργο σε ένα μάλλον «διεθνές» πεδίο, όπως ήταν η Ολυμπία.

Παλαιότερα, υπήρχε μόνο ο ναός της Ήρας αλλά «η περσική ήττα και η τρομερή έκρηξη της ελληνικής αυτοπεποίθησης και η αίσθηση της εθνικής ενότητας που αυτή η ήττα προκάλεσε» (34) οδήγησαν στην απόφαση για την κατασκευή ενός ναού αφιερωμένου στον πατέρα των θεών και των ανθρώπων. Το «πρόγραμμα Ζευς» (εάν υπήρξε ένα πρόγραμμα παρόμοιο με εκείνο της Ακρόπολης) βρίσκει την πραγμάτωση του στη θεματική σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικών γλυπτών και ζωγραφικών συνθέσεων.

Μπορούμε να εντοπίσουμε αναλογίες μεταξύ κάποιων θεμάτων των ζωγραφικών εικόνων του θρόνου και των μετοπών ή των αετωμάτων, αν και οι σκηνές δεν έχουν απόλυτη σχέση. Ο Ηρακλής και το λιοντάρι της Νεμέας υπάρχουν επίσης σε μία δυτική μετόπη, ο Ηρακλής, ο Άτλας και οι Εσπερίδες σε μία ανατολική μετόπη, ο Θησέας και ο Πειρίθους στο δυτικό αέτωμα και τέλος η Ιπποδάμεια και η Στερόπη στο ανατολικό αέτωμα.

Θεματικά, οι ζωγραφικές συνθέσεις χωρίζονται σε τρεις ομάδες (35) και η καθεμία περιλαμβάνει πέρα από έναν τοπικό -ή δωρικό- ήρωα (κυρίως τον Ηρακλή), τουλάχιστον μία μη τοπική (ιωνική) μορφή (Θησέας). Επιπλέον, υπάρχουν προσωποποιήσεις όπως η Σαλαμίνα και, κυρίως, η Ελλάς, καθώς επίσης συνειρμοί όπως η Αμαζονομαχία, που υπογραμμίζουν τη σημασία της κοινής μοίρας και των κοινών εχθρών, παρά τη διαφορετική καταγωγή. Με αυτή την έννοια, ο Ζευς στην Ολυμπία γίνεται πανελλήνιος, ή μάλλον παγκόσμιος (36). Εξάλλου, η Ολυμπία είναι ο χώρος στον οποίο όλοι οι Έλληνες συγκεντρώνονται για να αγωνιστούν για τη νίκη, την κύρια ιδέα του «προγράμματος Ζευς». «Ο Ζευς επιβλέπει τη θεϊκή τάξη και τιμωρεί την ύβριν … είναι ο διανομέας της δικαιοσύνης, ο φύλακας της τάξης και ο κυβερνήτης του σύμπαντος»(37). Μέσα στις εικόνες υπάρχουν θέματα όπως εκείνο των Νιοβιδών: πολύ διδακτικό για εκείνους που λησμονούν την ανθρώπινη ταυτότητα και τολμούν να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους θεούς, όπως, ας πούμε, οι Πέρσες. Αν η Αθηνά Παρθένος είναι η προστάτιδα της Αθήνας, ο Ζευς είναι ο προστάτης όλων των Ελλήνων. Επιπλέον, όπως διαπιστώνει ο Lapatin, «το κολοσσιαίο μέγεθος του αγάλματος χρησίμευε επίσης για να μεταδώσει την υπέρμετρη δύναμη του θεού, πνευματική και φυσική» (38).

Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς (μεταξύ αυτών ο Στράβων, ο Δίων ο Χρυσόστομος και ο Ευστάθιος :xena: ) αναφέρονται σε ένα μέρος του μύθου του Φειδία: ο Όμηρος του πρόσφερε το μοντέλο για τον Δία στους στίχους Α 528-530 της Ιλιάδας: Ἦ καί κυανέῃσιν ἐπ’ ὀφρύσι νεῦσε Κρονίων·ἀμβρόσιαι δ’ ἄρα χαῖται ἐπερρώσαντο ἄνακτός κρατός ἀπ’ ἀθανάτοιο· μέγαν δ’ ἐλέλιξεν Ὄλυμπον (39). Αν και η μορφή του Δία στους παραπάνω στίχους φαίνεται – ή μάλλον «ακούγεται – φοβερή, αυστηρή και απειλητική, ο θεός που ο Φειδίας θέλησε να δημιουργήσει πρέπει να ήταν αυτό που εκφράζει η λέξη ολύμπιος στα νέα ελληνικά: γεμάτος ηρεμία, αυτοπεποίθηση και κατανόηση. Εξάλλου, πέρα από την πολιτική του σημασία, ο Ζευς -όπως επίσης και η Αθηνά- είναι αφιερωματικό άγαλμα, το οποίο «υπηρετεί κάποια θρησκευτική λειτουργία» (40) και ως τέτοιο θα έπρεπε να συνδέεται όχι μόνο με το χώρο στον οποίο βρισκόταν και τη λειτουργία του χώρου, αλλά και με τις λατρευτικές ανάγκες των επισκεπτών.

Δυστυχώς, παρά την αναμφισβήτητη επίδραση που άσκησε στην απόδοση αυτοκρατόρων, κατά τη ρωμαϊκή εποχή, και άλλων θεών -ακόμη και του ίδιου του Χριστού ως Παντοκράτορα-υπάρχουν πολύ λίγα αρχαιολογικά στοιχεία για την εμφάνιση του Δία.

Ίσως θα πρέπει να συγκρατήσουμε όσα είπε ο Δίων ο Χρυσόστομος (1ος αιώνας μ.Χ.) για τον Δία: Ό θεός της ειρήνης, υπέροχα γλυκός, ο δωρητής της ύπαρξης, της ζωής και όλων των αγαθών, κοινός ποτέρας όλων των ανθρώπων.

Τέλος, θα μεταφέρω εδώ τις σκέψεις του Andrew Stewart: «Εάν ο ναός του Δία στην Ολυμπία επεξηγεί το ένα άκρο της κλασικής ελληνικής εμπειρίας, τότε ο Παρθενώνας επιβεβαιώνει το άλλο»(41). Και συνεχίζει: «ακόμη κι αν η αρχαία κοινή γνώμη πρόσφερε στο Δία … μια θέση ανάμεσα στα Επτά Θαύματα του κόσμου, η τελική νίκη είναι της Αθήνας. Γιατί ο ναός του Λίσβωνα κατέρρευσε και… ο Ζευς χάθηκε ολοκληρωτικά. Ο Παρθενώνας, όμως, ακόμη στέκεται» (42).


1. Αριστοφάνης, Ειρήνη στ. 605-606 (… Φειδίας πράξας κακῶς /εἶτα Περικλέης φοβηθείς μή μετάσχοι τῆς τύχης).
2. Πλούταρχος. Περικλής, 31.
3. Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Historia Naturalis 36.18.
4. Πλούταρχος, Περικλής 13.
5. Στο ίδιο.31.
6 Θουκυδίδης 2.13.5.
7 Andrew Stewart. Greeit Sculpture. An Exploration. Yale Press University. 1990. σ. 157.
8. Σύμφωνα με το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας των Liddell –Scott, το τάλαντο ισούται με 26.200 γρ. Αυτό σημαίνει ότι 40 τάλαντα ισούνται με 1.048 χλγρ.
9. Πλούταρχος, Περικλής 13.
10. Kenneth Lapatin. Chryselephantine Statuary in the Ancient World, Oxford 2001, σ. 67.
11. Στο ίδιο, σ. 66.
12. Ηρόδοτος 3.116 και 4.13.
13. Παυσανίας. Ελλάδος Περιήγησις, Βοιωτικό 26.2.
14. Η Blaise Nagy (Athenian officials on the Parthenon frteze , AJA 96/1 (1992), q. 55) ισχυρίζεται on η Αθηνά Παρθένος «δεν εθεωρείτο λατρευτικό άγαλμα από τους Αθηναίους του 5ου αι. π.Χ.. αλλά μέσον οικονομικής ασφάλειας».
15. Σε αυτά το σημείο θα ήταν δυνατόν να λεχθεί ότι το άγαλμα είχε κυρίως οικονομική σημασία για την Αθήνα: σύμφωνα με τον Θουκυδίδη (2.13.5), ο χρυσός μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη σωτηρία της πόλεως με την προϋπόθεση ότι θα αντικαθίστατο.
16. Στη σύγχρονη Ελλάδα, κυρίως σε αγροτικές περιοχές, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι υπάρχουν φίδια που έχουν προστατευτικές ιδιότητες για το σπίτι (σπιτόφιδα) και δεν επιτρέπεται να τα σκοτώνουν.
17. Ο Παυσανίας δεν αναφέρει ποιο χέρι κρατούσε τη Νίκη , αλλά μπορούμε να το υποθέσουμε κατ' αναλογία προς το άγαλμα του Δία στην Ολυμπία παρακολουθώντας την περιγραφή του.
18. Στο ίδιο, σ. 67.
19 Στο ίδιο, σ.78.
20 Στο ίδιο, σ. 67.
21.Evelyn Β. Harrison, «The composition of the amazonomachy on the shield of Athena Parthenos». Hesperia 35 2 (1966), σ.125-129.
22. Στο ίδιο, σ. 113.
23. Στο ίδιο, σ. 132.
24. Lapatin. όπ.. σ. 67 και Joan Β. Connelly. «Parthenon and Parthenoi: A mythological interpretation of the Parthenon freize», AJA 100/1 (1996), σ. 72-76.
25. Jeffrey M. Hurwil. «Beautiful evil: Pandora and the Athena Parthenos». AJA 99/2 (1995). σ. 171.
26. Πλάτων, Πρωταγόρας 320c-322a.
27. Ελληνική Μυθολογία, τόμ. 2: Oι Θεοί. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986. α. 58.
28. Hurwil. ό.π.. σ. 177
29. Lapatin. ό.π. σ. 67.
30. Στο ίδιο. σ. 67. Ο συγγραφέας ισχυρίζεται επίσης ότι η ερμηνεία της γέννησης της Πανδώρας είναι προβληματική, καθώς θα μπορούσε να αναγνωσθεί πολιτικά και να αντικατοπτρίζει επιρροές από τον Αναξαγόρα (Ήλιος και Σελήνη, που επίσης βλέπουμε στο ανατολικό αέτωμα και τις βόρειες μετόπες, «ως σύμβολα της αθηναϊκής ημερολογιακής μεταρρύθμισης που επιβλήθηκε και στους συμμάχους/υπηκόους της»).
31. Brian Ε. McConnell,-The paintings of Panainos at Olympia: What did Pausanias see?-. Harvard Studies in Classical Pfwfo-togy680984).o. 160.
32. E.A. Gardner. -The painting by Panaenus on the throne of the Olympian Zeus-. JHS 14 (1894). o. 236.
33. Και ο Παυσανίας και ο Πλίνιος αναφέρουν τον Πάναινο ως ζωγράφο της Μάχης του Μαραθώνα στην Ποικίλη Στοά (Παυσανίας, Ηλιακά 11.6 Πλίνιος 35.57).
34. Stewart. ό.π,,α. 142.
35. Η Η G. Evelyn-White («The throne of Zeus at Olympia­» 28 (1908), σ. 54) κάνει την εξής ομαδοποίηση: 1. Άτλας και Ηρακλής/Θησέας και Πειρίθους/Ελλάς και Σαλαμίς, 2. Ηρακλής και το λιοντάρι/Αίας και Κασσάνδρα/Ιπποδάμεια και Στερόπη. 3. Προμηθέας και Ηρακλής/Πενθεσίλεια και Αχιλλέας/Εσπερίδες.
36. Lapatin. ό.π.,σ. 84.
37. Στο ίδιο
38 Στο ίδιο. σ. 81.
39. Στο ίδιο. σ. 84.
40. Στο ίδιο.
41. Stewart, ό.π.,σ. 150.
42. Στο ίδιο, 159-160.
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 02 Μάιος 2021, 21:57

«Ο Μενούσης»: Eνα τραγούδι με ιστορία

Εποχή Τουρκοκρατίας. Μια αντροπαρέα γλεντοκοπά στο κρασοπουλιό. Η κουβέντα έρχεται στις όμορφες γυναίκες. «Όμορφη γυναίκα έχεις» λέει ο Μεχμέτ αγάς στον ομοτράπεζο Μενούση. «Πού την είδες;» «Στο πηγάδι να βγάζει νερό, και μου μίλησε». Δύσπιστος ο άλλος ρωτάει: «Κι αν την είδες, πες τι φόραγε;» «Κόκκινο φουστάνι είχε, παρδαλή ποδιά», έρχεται η απάντηση, πειστήριο μιας απιστίας. Πάνω στο μεθύσι και στη ζήλια του, ο Μενούσης πηγαίνει στο σπίτι και σκοτώνει την όμορφη γυναίκα του. Ξεμέθυστος την άλλη μέρα την κλαίει και την καλεί: «Σήκω χήνα, σήκω λυγαριά, να σε ιδούν τα παλικάρια να μαραίνονται, να σε ιδώ κι εγώ ο καημένος να σε χαίρομαι».

Αυτή την ιστορία ζήλιας, δωρική, δυνατή και τραγική, αφηγείται το πασίγνωστο δημοτικό τραγούδι του «Μενούση» που τραγουδιέται και χορεύεται σε όλη την Ελλάδα, από την Ήπειρο ως τη Θράκη, από το Βόρειο Αιγαίο ως το Ιόνιο και από την Πελοπόννησο ως τη Θεσσαλία. Τραγούδι τόσο δημοφιλές, που καταγράφονται διαφορετικές παραλλαγές του ακόμη και από το ίδιο χωριό, ο «Μενούσης» πέρασε στη σχολική μουσική εκπαίδευση, είναι ζωντανός στη λαϊκή παράδοση και επιβιώνει ακόμη.

Τραγουδιέται ως τραγούδι της τάβλας, ως τραγούδι του γάμου ακόμη και ως νανούρισμα. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες, σε αργούς και γρήγορους χορούς, ενέπνευσε διασκευές σε συνθέτες μη παραδοσιακής μουσικής (Γιώργος Κατσαρός, Βαγγέλης Παπαθανασίου κ.ά.) και επιχειρήθηκε ακόμη και κινηματογραφική μεταφορά του στη δεκαετία του ’60 («Ο Μενούσης», σκηνοθεσία Βασίλης Κονταξής, 1969).

Η παραδοσιακή κοινωνία είναι σκληρή και η θέση της γυναίκας στην κοινωνική ζωή υπακούει σε αυστηρούς κανόνες. «Η γυναίκα του Μενούση», παρατηρεί η συγγραφέας, «τιμωρείται όχι για την απιστία της, πραγματική ή φανταστική, αλλά για τον αέρα του νέου ήθους που φαίνεται να φέρνει με τη συμπεριφορά της».

Μολονότι οι ρίζες κάποιων παραλλαγών του μπορεί να φτάνουν ως τα ακριτικά τραγούδια του ελληνικού Μεσαίωνα, οι περισσότερες παραλλαγές χρονολογούνται στα τέλη του 17ου-αρχές 18ου αιώνα – μετά τα μέσα του 19ου αιώνα η λαοφιλής ηπειρώτικη εκδοχή του τραγουδιού. Μπορεί να αλλάζουν τα ονόματα των γλεντοκόπων, το σημείο συνάντησης του άντρα με τη γυναίκα ή τα ρούχα της αλλά η ιστορία παραμένει η ίδια: ο άδικος φόνος μιας γυναίκας που έπεσε θύμα συκοφαντίας και επιπολαιότητας.

Ο Μενούσης ή Μανώλης ή Αντώνης, όπως και αν λέγεται ο πρωταγωνιστής στις διάφορες παραλλαγές, είναι μια τραγική φιγούρα, θύτης και θύμα μαζί, που έχει γίνει στη συλλογική συνείδηση ένας λαϊκός ήρωας στο μεταίχμιο του παλιού με τον νέο κόσμο, γι’ αυτό και «Ο Μενούσης, γλεντοκόπος, φονιάς και θύμα του πάθους του, κυνηγημένος, λες, από τις ερινύες του, περιφέρεται ασταμάτητα αιώνες τώρα ζητώντας τη δικαίωση και τη λύτρωση μέσα από τη χαρά και τον καημό των άλλων».

https://www.tovima.gr/2011/07/08/cultur ... e-istoria/
Ο Μενούσης, ο Μπερμπίλης κι ο Μεχμέτ Αγάς,
σε κρασοπουλειό πηγαίναν να φαν να πιουν.

Κει που τρώγαν, κει που πίναν και που γλένταγαν,
κάπως ήρθε η κουβέντα για τις όμορφες.

Όμορφη γυναίκα που ‘χεις βρε Μενούσ’ Αγά!
Πού την είδες, πού την ξέρεις και το μολογάς;

Ψες την είδα στο πηγάδι που `παιρνε νερό,
κι έπλαινε τα δυο της πόδια και τον άσπρο της λαιμό,


και της `δωσα το μαντήλι και μου το `πλυνε,
και της είπα και δυο λόγια που της άρεσαν.

Αν την ξέρεις κι αν την είδες, πες μου τι φορεί;
Ασημένιο μεσοφόρι με χρυσό φλουρί.

Κι ο Μενούσης, μεθυσμένος πάει την έσφαξε.
Το πρωί ξεμεθυσμένος πάει την έκλαψε.

Σήκω πάπια μ’ σήκω χήνα μ’ σήκω πέρδικα μ’
Σήκω λούσου και χτενίσου κι έμπα στο χορό.

Να σε δουν τα παλληκάρια να μαραίνονται.
Να σε δω κι εγώ ο καημένος και να χαίρομαι.


Η τραγική ιστορία του Μενούση έχει ως σημείο αναφοράς την Ήπειρο τον καιρό της Τουρκοκρατίας. Τρεις φίλοι, δύο Έλληνες, ο Μενούσης κι ο Μπερμπίλης, και ένας τούρκος, ο Ρεσούλ-Αγάς :p2: έχουν συναντηθεί σε μια ταβέρνα, στο κρασόπουλο, για να πιούν και να γλεντήσουν.

Όταν το κρασί έχει αρχίσει και… παίρνει το πάνω χέρι, η κουβέντα φτάνει σε ένα από τα αγαπημένα θέματα των ανδρών. Τις όμορφες γυναίκες. Χωρίς να γίνεται σαφές ποιος από την παρέα των τριών ανδρών, κάποια στιγμή απευθύνεται στον Μενούση και του λέει για τη γυναίκα του. Το πόσο όμορφη και καλή είναι!

Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό από μόνη της αυτή η αναφορά -χωρίς να ειπωθεί κάτι άλλο- είναι αρκετή για να ανάψει φωτιές. Ο Μενούσης θολώνει, θεωρεί -ίσως όχι άδικα- πως αυτά τα λόγια εμπεριέχουν υπονοούμενα για την ηθική της γυναίκας του. Εκνευρισμένος ρωτά να μάθει πού την είδε και πότε της μίλησε και βέβαια ποια ήταν η αντίδρασή της.

Οι απαντήσεις που λαμβάνει τον κάνουν να χάσει κάθε έλεγχο. Ο συκοφάντης που στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει τον ρόλο του προβοκάτορα, του λέει πως την είδε στο πηγάδι να βγάζει νερό. Του τονίζει πως της μίλησε και εκείνη του απάντησε, πράγμα ασυγχώρητο για τα δεδομένα και τους κώδικες τιμής εκείνης της εποχής.

Ένας άνδρας μπορούσε να μιλήσει σε μια άγνωστη γυναίκα, το αντίστροφο απαγορευόταν… δια ροπάλου. Σα να μην έφταναν όλα αυτά ο «φίλος» του Μενούση διανθίζει την ιστορία του, τονίζοντας πως της έδωσε το μαντήλι του να το πλύνει, εκείνη δεν αρνήθηκε (ως όφειλε), το έπλυνε και στη συνέχεια επέστρεψε στο σπίτι της.

Ο θολωμένος σύζυγος που ήδη αισθάνεται προδομένος από τη συμπεριφορά της συζύγου του, προκειμένου να πειστεί ζητά από τον άνδρα αποδείξεις και του ζητά να του πει τι φορούσε η γυναίκα. Εκείνος του απαντά και ο Μενούσης, που αναγνώρισε στην περιγραφή του ομοτράπεζού του τα ρούχα της γυναίκας του, τυφλωμένος πλέον από οργή, φεύγει από το κρασόπουλο και επιστρέφει σπίτι του.

Εκεί μέσα στο μεθύσι του αποφασίζει πως πρέπει να «ξεπλύνει» την ντροπή που είχε πέσει πάνω του από τη συμπεριφορά της γυναίκας του. Δίχως να έχει πλήρη συναίσθηση του τι κάνει, τη σφάζει με το μαχαίρι του και αποκαμωμένος πέφτει για ύπνο. Το πρωί όταν ξύπνησε και έχοντας περάσει πλέον η επίδραση του αλκοόλ στον οργανισμό του, βλέπει τη γυναίκα του νεκρή μέσα σε μία λίμνη αίματος. Τότε μόνο συνειδητοποιεί τι έκανε, καταλαβαίνει το λάθος του και αρχίζει να θρηνεί και να μοιρολογά την όμορφη γυναίκα του.

Η τραγική αυτή ιστορία έγινε δημοτικό τραγούδι. Οι παραλλαγές του πολλές. Ακόμα και τα ονόματα των πρωταγωνιστών αλλάζουν σε κάποιες από αυτές. Εκτός από τραγούδι, ωστόσο, η ιστορία του Μενούση επιχειρήθηκε να μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη. Το 1969 κυκλοφόρησε η ταινία «Μενούσης, το καμάρι της Ηπείρου» του σκηνοθέτη Βασίλη Κονταξή με πρωταγωνιστές τους Κώστα Κακκαβά και Άννα Ιασωνίδου, που όμως δεν περιγράφει ακριβώς την ιστορία.

Κεντρικό σημείο της αναφοράς είναι η γυναίκα και κυρίως η θέση της στη κοινωνία. Η γυναίκα που έπρεπε καθημερινά να εφαρμόζει ένα κώδικα τιμής που επέβαλε να είναι σεμνή, χαμηλοβλεπούσα, να μην κυκλοφορεί μόνη της και όταν αυτό δεν γινόταν να αποφευχθεί να είναι σεμνή, να μην μιλάει σε κανέναν και αν είναι δυνατόν να μην επιτρέπει να γίνεται γνωστό ούτε καν το όνομά της.

Παράλληλα, ακόμα και αν κατηγορηθεί για κάτι δεν έχει το δικαίωμα της… υπεράσπισης του εαυτού της. Ο άνδρας είναι αυτός που δικάζει και καταδικάζει με συνοπτικές διαδικασίες. Και όπως αποδεικνύει το τραγούδι που μεταφέρει την ιστορία εκείνης της εποχής, όχι πάντα με τα σωστά κριτήρια.

Με βάση την παραπάνω εκδοχή η γυναίκα του Μενούση δολοφονήθηκε για κάτι που δεν έκανε, πέφτοντας θύμα μιας συκοφαντίας. Σύγχρονοι μελετητές, ωστόσο, σημειώνουν πως υπάρχει και μια δεύτερη εκδοχή. Να έπεσε, δηλαδή, η γυναίκα του Μενούση θύμα όχι της «απιστίας» ή της «ανηθικότητας» της αλλά θύμα ενός ιδιότυπου… νεωτερισμού. Όπως εξηγούν, δεν αποκλείεται η γυναίκα να αντιδρούσε στους αυστηρούς ηθικούς κανόνες και να αρνούνταν να ζει σε καθεστώς υποτέλειας. Μια απόφαση που εισήγαγε «καινά δαιμόνια» και όπως αποδείχθηκε της στέρησε τη ζωή.

Από την άλλη ο Μενούσης γίνεται θύτης αλλά ταυτόχρονα και θύμα αυτού του σκληρού κυρίως για τις γυναίκες κώδικά τιμής και καταστρέφει δυο ζωές. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν ο Μενούσης ζήλεψε που η γυναίκα του -υποτίθεται πως- μίλησε με έναν άλλο άνδρα ή ένιωσε πως ατιμάστηκε από τη συμπεριφορά της. Σε κάθε περίπτωση πάντως πρόκειται σαφώς για μια τραγική φιγούρα, που διατηρήθηκε στη συλλογική μνήμη ως ένας λαϊκός ήρωας στο μεταίχμιο του παλιού με τον νέο κόσμο.

https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... i-paradosi
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 02 Μάιος 2021, 22:11

Ξέρει κάποιος φίλος αν το παρακάτω τραγούδι ( οι στίχοι , όχι η μελωδία ) είναι παραδοσιακό ή αν έχει δημιουργηθεί από καλλιτέχνη του οποίου το όνομα είναι γνωστό ; :smt017

Κοριτσάκια του καιρού σας
να μαζέψετε το νου σας.

Γιατί οι άντρες είναι πλάνοι
και δεν βάζουνε στεφάνι

Κι όταν θ' αρρεβωνιαστούνε
σαν λεβέντες περπατούνε.

Κι όταν βάλουνε στεφάνι
μαύρη τεμπελιά τους πιάνει.

Κι αν είν' η γυναίκα προκομμένη
αμέσως στη δουλειά τη στέλνει.

Πούλησε τα σκουλαρίκια
να πληρώσομε τα νοίκια.

Πούλησε και το βραχιόλι
για να πάρω κομπολόι.

Να πουλήσεις και την γίδα
μην πεθάνομ' απ' την πείνα.

… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 07 Μάιος 2021, 15:04

ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΑΡΑΙΟΙ ΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
http://zaliosparadosi.blogspot.com/2014 ... -post.html
Γράφει ο Χρήστος Ζάλιος
Εκπαιδευτικός/συγγραφέας
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "ΝΙΑΟΥΣΤΑ",
Αρ. τεύχους 146, Ιανουάριος-Μάρτιος 2014


Εικόνα
Καπεταναραίοι Βέροιας με Βοσκοπούλες και Μάγκες (1936)

Το έθιμο
Οι Καπεταναραίοι είναι παλαιό αποκριάτικο έθιμο της Βέροιας. Είναι ένα χορευτικό - θεατρικό δρώμενο, με ρίζες που δύσκολα ανιχνεύονται, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα από τα έθιμά μας. Σίγουρα όμως οι ρίζες αυτές είναι κοινές με άλλα έθιμα της περιοχής όπως οι Μπούλες και τα Ρουγκάτσια.

Οι Καπεταναραίοι είναι έθιμο που τελούνταν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αλλά και στα χρόνια του μεσοπολέμου από Βεροιωτάδες και από Βλάχους της Βέροιας και των γύρω ορεινών χωριών (Σέλι, Ξηρολίβαδο, Σκυλίτσι). Μετά τον πόλεμο του 1940 δυστυχώς ατόνησε και σιγά-σιγά χάθηκε.
Το έθιμο ετελείτο την περίοδο της Αποκριάς. Η δράση του ήταν κυρίως χορευτική, εμπεριείχε όμως και θεατρικά στοιχεία. Η ονομασία του εθίμου παραπέμπει στους Καπετάνιους των κλεφτών και αρματολών. Η ενδυμασία είναι η κλεφταρματολίτικη φορεσιά των Καπεταναίων, όπως την περιγράφει ο Κων/νος Ζήσιος στο βιβλίο του «Νικοτσάρας», το 1889.

Γραπτές αναφορές για το έθιμο :
Ο ιστορικός της Βέροιας Αναστάσιος Χριστοδούλου[1] αναφέρει σχετικά με τις Αποκριές στη Βέροια προ της απελευθέρωσης αλλά και κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. «Η Βέροια εφημίζετο πάντοτε για τα εξαιρετικά καρναβάλια που παρουσίαζε κάθε χρόνο τις αποκριές, ιδίως κατά τους χρόνους της δουλείας, στους οποίους οι Βεργιώτες ξεφάντωναν εις εθνικάς εκδηλώσεις μέχρι παρεξηγήσεως. Παρέες διάφορες ντυμένοι με την δοξασμένη του αρματολού φουστανέλα και τα επακόλουθα εξαρτήματα, πισλιά, τσαρούχια, σιάπκα, κάλτσες, βουδέτες και άφθονα ασημικά, περιέτρεχον την πόλιν χορεύουσαι και τραγουδούσαι Εθνικά άσματα.
Ο Λάκης Καλλιάνδρας ντυμένος γυναικεία ευρωπαϊκά, κοκώνα αποκαλούμενος, με την ομπρέλα αναποδογυρισμένη, συνέλεγε τα εκ των παραθύρων και των κύκλω θεωμένων, ριπτόμενα νομίσματα, γροσάκια, μεταλλίκια, προς ψυχαγωγίαν των μεταμφιεσμένων.
Τους αρματολούς και κλέφτες, τους οποίους ημείς αποκαλούσαμε "Καπεταναραίους" συνώδευαν όργανα εγχώρια. Οι οργανοπαίκται καίτοι Τουρκόγιουφτοι, εγνώριζον εν τούτοις και τα Εθνικά μας τραγούδια, τα οποία ευχαρίστως ηκούοντο, παιζόμενα».




Ο Βεροιώτης Στέφανος Ζάχος[2], στο βιβλίο του Αναμνήσεις ενός Βεροιώτη, μας περιγράφει τις Αποκριές στη Βέροια κατά την περίοδο προ της απελευθέρωσης.

«Η Βέροιά μας δεν ήταν μόνο θεατρόφιλη και μουσικόφιλη, αλλά ήταν και καρναβαλόφιλη. Και επί τουρκοκρατίας το καρναβάλι ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή. Γραικοί και Βλάχοι ντυμένοι Καπεταναίοι ασημοστολισμένοι, βοσκοπούλες με τις χρυσοκέντητες φορεσιές και τα φλωριά στο λαιμό, με εγχώρια όργανα γύριζαν στους δρόμους και ασταμάτητα χοροπηδούσαν δίδοντας χαρά και κέφι σ’ όλη την πόλη».

Εικόνα
Καπεταναραίοι-Βοσκοπούλες και Μάγκες (1936)

Τα κυριότερα στοιχεία του εθίμου που μας μεταφέρονται από την προφορική παράδοση είναι:

Η χρονική περίοδος που τελείται το έθιμο, οι Αποκριές.
Η συγκρότη­ση του μπουλουκιού, προϋποθέτει την αποδοχή και τήρηση ορισμένων κανόνων τέλεσης του εθίμου για συμμετοχή σ' αυτό.
Η σύνθεση του μπουλουκιού. (Καπεταναραίοι, Βοσκοπούλες, Μάγκες)
Το φύλο των τελεστών είναι μόνο νέοι άνδρες
Η ένδυση, η μεταμφίεση και η συμπεριφορά των τελεστών διέπονται από πατροπαράδοτους κανόνες.
Τα μουσικά όργανα και οι χοροί

Η Αμφίεση
Τα ρούχα πού αποτελούσαν το ντύσιμο του Καπετάνιου είναι:

Τα τσαρούχια, που ήταν κόκκινα με μαύρη φούντα.
Τα σκουφούνια, (κάλτσες) που γίνονταν από τις νοι­κοκυρές με κάτασπρο μαλλί.
Το μπινιβρέκι, μακρύ ανδρικό εσώρουχο μέχρι τον αστράγαλο που δένει με υφασμάτινο κορδόνι.
Οι μπέτσφες, άσπρες κάλτσες που φτάνουν από το μηρό μέχρι τον αστράγαλο και φοριούνται πάνω από το μπινιβρέκι.
Οι βουδέτες, μαύρες υφασμάτινες ταινίες που συγκρα­τούν τις κάλτσες (με φούντα στην άκρη τους) και δένονται κάτω από το γόνατο στις μπέτσφες.
Η κοντέλα (Καμάσια), πουκάμισο με πολύ φαρδιά μανίκια. Μέσα από την κοντέλα φορούσανε μάλλινη άσπρη φανέλα.

Εικόνα
Η φωτογραφία είναι το 1936 στη Βέροια.

Η φουστανέλα, είναι το βασικότερο κομμάτι στη φορεσιά του Καπετάνιου. Είναι κοντή αρματωλική και φθάνει 4-5 δάχτυλα πάνω από το γόνατο.
Το πισλί (Τσαμαντάνι) είναι ένα είδος γιλέ­κου που φοριέται πάνω από το πουκάμισο, φτιαγμένο από βελούδινο ή μάλλινο ύφασμα και παλιότερα πάνω του ρά­βονταν τ' ασήμια.
Στη μέση ζώνονται με εντυπωσιακά κολάνια.
Το μαν­τήλι που φοριέται γύρω από το λαιμό και συχνά στερεώνεται με ομφαλωτό κόσμημα.
Σιάπκα[3], μαύρο πηλήκιο για το κεφάλι
Τα ασημικά περιλαμβάνουν μια μεγάλη ποικι­λία από κοσμήματα.
Παλιά, όλα ράβο­νταν ένα-ένα πάνω στον Καπετάνιο το Σαββατόβραδο, παραμονή της Αποκριάς. Μπροστά στο στήθος είναι ραμμένα τα ρούπια (κέρματα). Είναι περασμένα σε αλυσίδες που καταλήγουν σε σταυρούς και χαϊμαλιά.
Χαμαϊλιά έχουμε κυρίως τετράγωνα που εικονίζουν τον Άγιο Γεώργιο και τον Άγιο Δημήτριο. Όλα είχαν στο εσωτε­ρικό τους, όπως και οι σταυροί, τίμιο ξύλο.
Οι τοκάδες. Τους τοκάδες τους βάζουν περασμένους από λουριά κάτω από τη μέση στη φουστανέλα από τις δύο μεριές.
Εντυπωσιακά είναι τα κολάνια που φοράνε στη μέση και τα κιουστέκια στο στήθος ή την πλάτη.

Οι «Μάγκες» φορούσαν Αρβανίτικη φορεσιά, μαύρη ζίβρα, μαύρο πουκάμισο, μαύρο γιλέκο, μαύρο καπέλο και στο κεφάλι περούκα με μεγάλα μαύρα μαλλιά. Στη μέση είχαν ζωσμένα φυσεκλίκια και πιστόλια.

Η τέλεση του εθίμου

Η προετοιμασία ξεκινούσε από πολύ νωρίς. Οι τελεστές του εθίμου δανείζονταν ασημικά και φορεσιές από παλιούς χορευτές και από συγγενείς και φίλους σε όλη τη Βέροια. Το ντύσιμο του νέου τελεστή του εθίμου ξεκινούσε από το Σάββατο το βράδυ της Αποκριάς. Στο σπίτι του νέου που επρόκειτο να ντυθεί Καπετάνιος, βοηθούσαν οι γυναίκες της οικογένειας όπως και παλιοί καπετάνιοι που ξέρανε. Τα ασημικά ράβονταν όλα στο χέρι από μοδίστρα ή από τις γυναίκες της οικογένειας.

Εικόνα
Καπεταναραίοι - Βοσκοπούλες και Μάγκες (1936)

Η σύνθεση του μπουλουκιού.
Το μπουλούκι αποτελούνταν :
α) από νέους άνδρες φουστανελοφόρους, ντυμένους με την κλεφταρματολίτικη φορεσιά των καπεταναίων (Καπεταναραίοι).
β) από νέους άνδρες ντυμένους με γυναικεία φορεσιά (Βοσκοπούλες). Τις γυναικείες μορφές τις υποδύονταν πάντα άνδρες.
γ) από δύο άνδρες ντυμένους στα μαύρα με την αρβανίτικη Μπουραζάνα που φορούν μαύρες περούκες και στα χέρια κρατούν καμτσίκια.

Ο Κώστας Τσιαμήτρος μας περιγράφει πώς κινούνταν το μπουλούκι στους δρόμους της Βέροιας :
«Οι Μάγκες πήγαιναν ένας μπροστά από το γκρούπ και ένας πίσω, αυτοί κάνανε κουμάντο στο μπουλούκι! Όταν ο μπροστινός μάγκας γυρνούσε και χτυπούσε το καμτσίκι, σταματούσαν όλοι, σχημάτιζαν κύκλο και άρχιζαν το χορό, μετά χτυπούσε πάλι το καμτσίκι και ξεκινούσαν την πατινάδα. Όποτε αποφάσιζαν οι Μάγκες, το μπουλούκι έκανε στάση. Όταν το μπουλούκι άλλαζε κατεύθυνση τότε ο τελευταίος μάγκας γινόταν πρώτος. Όταν χτυπούσε το καμτσίκι όλοι οι Καπεταναραίοι έκαναν σβούρα. Χόρευαν και οι καπεταναραίοι και οι βοσκοπούλες. Στο δρόμο δεν τραγουδούσαμε γιατί τα όργανα, τα χάλκινα, παίζαν πολύ γερά».

Τα όργανα
Τα όργανα που χρησιμοποιούσαν από παλιά ήταν οι ζουρνάδες που παίζονταν κυρίως από τουρκόγυφτους μουσικούς της περιοχής. Αργότερα από τις αρχές του 20ου αι. όταν καθιερώθηκαν στη μουσική ζωή του τόπου τα χάλκινα όργανα (τρομπέτα-κλαρίνο-τρομπόνι), οι Βλάχοι κυρίως, έπαιρναν για το έθιμο κομπανίες με χάλκινα από τη Νάουσα και την Έδεσσα.

Το δρομολόγιο
Την Κυριακή το πρωί αφού γινόταν η μάζωξη του μπουλουκιού, πηγαίνανε με τα όργανα, ντυμένοι, στην εκκλησία του ΑγιαΝτώνη.
Μετά την λειτουργία ξεκινούσε πατινάδα των Καπεταναραίων μέσα στην πόλη. Παίρνανε την παλιά κεντρική και από κει στους μαχαλάδες, όπου σε κάθε μαχαλά ο καθένας χόρευε με την σειρά το δικό του χορό.

Εικόνα
Η παλιά κεντρική οδός της Βέροιας

Περνούσανε και από τα σπίτια όλων των παιδιών που ήταν στην παρέα. Στις στάσεις του μπουλουκιού χορεύανε συνήθως οι νέοι που ήταν από εκείνον το μαχαλά καθώς και όλοι οι σπιτικοί. Χορεύανε μπροστά στο καφενείο «ΑΛΤ» καθώς και μπροστά στην Ελιά.
Τα έξοδα για τα όργανα τα μοιράζονταν τα μέλη του μπουλουκιού. Το μπουλούκι μάζευε και λεφτά από τον κόσμο. Συνήθως μια βοσκοπούλα γυρνούσε μια ομπρέλα ανάποδα και όλοι οι θεατές, άλλοι από τα μπαλκόνια και άλλοι κάτω στο δρόμο, έριχναν μέσα ό,τι ψιλά είχαν.
Το βράδυ το γλέντι συνεχιζόταν σε καφενείο μέχρι τις πρωινές ώρες, κοιμόντουσαν λίγο με την φορεσιά και την Καθαρά Δευτέρα το έθιμο επαναλαμβανόταν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Τέλος κατέληγαν στην τοποθεσία Ελιά, όπου σερβιρόταν και ο παραδοσιακός Βεροιώτικος φασουλοταβάς.

Το χορευτικό ρεπερτόριο του μπουλουκιού

Εικόνα
Βλάχοι ντυμένοι Καπεταναραίοι. Αποκριές του 1939 στη Βέροια. Οι τρεις όρθιοι είναι ντυμένοι Καπεταναραίοι και ο καθιστός με το καμουτσίκι «Μάγκας». Ο πρώτος από αριστερά είναι ο Κώστας Τσιαμήτρος (γεν. 1920).


Το μπουλούκι γυρνούσε στους μαχαλάδες της Βέροιας με πατινάδες. Στις στάσεις του μπουλουκιού χορεύανε Τσιάμικα, Συρτά, Μπεράτικα, Πατρώνα, Γκάϊντα, Ζαχαρούλα και άλλους χορούς της εποχής που έχουν ίσως ξεχαστεί.

Ο Γιάννης Τσιαμήτρος μας πληροφορεί ότι σπουδαίοι χορευτές Καπεταναραίοι την περίοδο του μεσοπολέμου ήταν ο Γιάννης Κοτρώνης (Τσιαμήτρος), ο Τάκης Κυρίτσης, ο Γιώργης Αράβας, ο Μόκανος, ο Αρίστος Ζαρογιάννης, ο Περικλούσιος Δημούλας, ο Τάκης Πατσιαβούρας και ο Νίκος Βουρδούνης.


Θεατρικά στοιχεία του εθίμου

Εικόνα
Ο Γιάννης Τσιαμήτρος ή Κοτρώνης (γεν.1905), ντυμένος καπετάνιος με το μπουλούκι των Καπεταναραίων στη Βέροια τις αποκριές του 1934. Το όπλο προστέθηκε μόνο για τη φωτογράφιση.


Ο Κώστας Τσιαμήτρος μας περιγράφει ένα θεατρικό χορό που τελούνταν στο έθιμο :
«Όταν πηγαίναμε στην αυλή σε κάποιο σπίτι, παίζανε ένα τούρκικο τραγούδι, το Κισά Μπατζάκ, που το χορεύανε με το μαχαίρι. Ήταν ένας που φοβέριζε τον άλλο, ά να τσακωθούν, α να τσακωθούν, εντέλει τον δίνει μία… πάρτον κάτω, σκύβει από πάνω του και όπως είχε το ζωνάρι στη μέση το λύνει και κάνει σα να βγάζει τα άντερα, μόλις βγάζει τα άντερα όλα, τον τραβάει από το χέρι και σηκώνεται. Ο χορός αυτός ήταν τόσο παραστατικός που οι γυναίκες φώναζαν, νόμιζαν ήταν αλήθεια». :xena:

Πριν το 1940 έβγαινε ένα μπουλούκι Βλάχοι και ένα μπουλούκι με Βεροιωτάδες.
Όταν οι Βεροιώτες δεν έβγαζαν μπουλούκι, τότε έρχονταν και ντύνονταν με το μπουλούκι των Βλάχων. Από τους Βεροιώτες που ντύνονταν Καπεταναραίοι, αναφέρεται ο Κολοκοτρώνης.
Την περίοδο του μεσοπολέμου οι Καπεταναραίοι της Βέροιας δε φορούσαν προσωπίδες ούτε και έφεραν πάλες. Φορούσαν μόνο μαντήλια δεμένα στο λαιμό.
Στο μπουλούκι συμμετείχαν μόνο άντρες και μικρά παιδιά αλλά ποτέ γυναίκες.

Κατά τη μαρτυρία του Κώστα Τσιαμήτρου τελευταία φορά που ντύθηκαν Καπεταναραίοι οι Βλάχοι της Βέροιας με αρχηγό του μπουλουκιού τον ίδιο, ήταν το 1940.

Βιβλιογραφία

1. Χριστοδούλου Εμμ. Αναστάσιου, Ιστορία της Βέροιας, Το καρναβάλι, Μάρτιος 1960, σελ.105.
2. Ζάχου Ε. Στέφανου, Αναμνήσεις ενός Βεροιώτη, Το Καρναβάλι – Αποκριές – Σαρακοστή, Βέροια 1979, σελ.109.
3. Τσιαμήτρος Γιάννης, ΚΑΠΕΤΑΝΑΡΑΙΟΙ-ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΕΣ –ΜΑΓΚΕΣ, Λαός Βέροιας, 25-2-2012.
4. ΜΕΡΤΖΟΥ Ι. Ν., "ΑΡΜΑΝΟΙ ΟΙ ΒΛΑΧΟΙ", «Πρώτοι στ άρματα και στα τάματα, στα γρόσια και στα γράμματα...», Εκδόσεις ΡΕΚΟΣ Ε.Π.Ε., 2000.
5. Ζήσιος Γ. Κων/νος, ΝΙΚΟΤΣΑΡΑΣ, Εν Αθήναις 1889, σελ. 9-10


Πηγές
Τσιαμήτρος Γιάννης (γεν. 1952)
Τσιαμήτρος Κώστας (γεν. 1920)
Φωτογραφικό αρχείο του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας

[1] Χριστοδούλου Εμμ. Αναστάσιου, Ιστορία της Βέροιας, Το καρναβάλι, Μάρτιος 1960, σελ.105.
[2] Ζάχου Ε. Στέφανου, Αναμνήσεις ενός Βεροιώτη, Το Καρναβάλι – Αποκριές – Σαρακοστή, Βέροια 1979, σελ.109.
[3] Σάπκα = επι Όθωνος το πηλήκιο των στρατιωτικών του ιππικού
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 08 Μάιος 2021, 19:37

Του Μέρμηγκα

Τραγούδι της Κεφαλλονιάς , της Μάνης και της Πελοποννήσου. Θα βάλω μια παραλλαγή της Μάνης. Πείτε αν ξέρετε κι άλλες περιοχές που το έχουν. Επίσης κάποια ιστορία πίσω απ' το τραγούδι. Πώς συνδέθηκε ο μέρμηγκας με την Βλαχιά ; Κ.λπ.

Πού πας καημένε Μέρμηγκα καημένε
πού πας κατακαημένος με δυο σπαθιά ζωσμένος.

Αμπέλια λεχω στη Βλαχιά μερή Βλάχα
και πάω να τα τρυγήσω να τα τσιλοπατήσω.

Τα τρύγησα τα πάτησα μωρή Βλάχα
κι έβγαλα τρεις βαρέλες , τρεις έμορφες κοπέλες.

Τη μια τη δίνω του πασά μωρή Βλάχα
την άλλη του βεργάτη κοντούλα και γεμάτη.

Την τρίτη την μικρότερη μωρή Βλάχα
την εκρατώ για ατός μου ζωή και θάνατός μου.



Στο ιντερνέτι έχει πολλές παραλλαγές. Δύο απ' τις παλαιότερες που βρήκα έχουν καταγραφεί το 1868 και το 1873 . Αν βρείτε παλαιότερες βάλτε τες.

Μιχαήλ Λελέκου ( 1868 )
Εικόνα

https://books.google.gr/books?id=1QxeAA ... B1&f=false

1873-4
Εικόνα

https://books.google.gr/books?id=YVZGAQ ... &q&f=false
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 08 Μάιος 2021, 20:22

Αυτό είναι πανελλήνιο.

Ποταμέ, Τζάνε μ', ποταμέ μου,
ποταμέ, ποταμέ μου σαν γεμίζεις
και βαρείς και κυματίζεις.

Πάρε με, Τζάνε μ', ποταμέ μου,
πάρε με, πάρε με στα κύματα σου,
στα στριφογυρίσματα * σου.

Να με πας, Τζάνε μ', ποταμέ μου,
να με πας, να με πας στη γη, στη Δύση *,
μες στ' Αλή, μες στ' Αλή πασά τη βρύση. *

Πώρχονται, Τζάνε μ', ποταμέ μου,
πώρχονται, πώρχονται οι ξανθές και πλένουν,
μαυρομά- , μαυρομάτες και λευκαίνουν.

Πώρχεται, Τζάνε μ', ποταμέ μου,
πώρχεται , πώρχεται η παλιά μου αγάπη
πώκανα πολλά για δαύτη.




* ή βεργογυρίσματα
* ή στη Δύση - Δύση
* ή σε μια κρουσταλλένια βρύση.

Δράμα
SpoilerShow
Παραδοσιακός καλαματιανός με τη φωνή της μεγάλης Ρίτας Αμπατζή.
Ηχογράφηση: 1934
SpoilerShow
Είχα ακούσει πως ο Τζάνε ποταμός είναι ο Ιορδάνης ποταμός. Αλλά οδηγεί ο Ιορδάνης στην Δύση ; :smt017 Έχετε ακούσει κάποια άλλη εξήγηση ;
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 17 Μάιος 2021, 14:21

Ο Κολοκοτρώνης και τα γελαδοκρέατα
https://maniatika.wordpress.com/2021/05 ... %84%ce%b1/


Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης προ της επανάστασης του 1821 είχε καταφύγει στην Ζάκυνθο, στα Ιόνια νησιά, όπου δεν ανήκαν στους Οθωμανούς, προκειμένου να γλιτώσει τους διωγμούς των Τούρκων οι οποίοι είχαν ξεκληρίσει την οικογένεια του τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο η νοσταλγία του παλιού αυτού Μοραΐτη κλέφτη τόσο δια την πατρίδα του όσο και για την κλέφτικη ζωή «με τα ψημένα αρνιά και τα παχιά κριάρια» φαίνεται όχι μόνο από τα δημοτικά τραγούδια που τον περιγράφουν αλλά και από διάφορες επιστολές με καπετάνιους από την χερσαία Ελλάδα όπως παρακάτω. Η παρακάτω επιστολή απευθύνεται στον κλέφτη αρματολό Γιώργο Νικολού ή Βαρνακιώτη από το Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας.

«12 Γεναριού 1817

Το αίτιο όπου δεν σας έγραφα είναι τούτο ότι η ευγένεια σας ελάβατε την πατρίδα σας (ο Αλή πασάς τους επέτρεψε να γυρίσουν στις εστίες τους) και τρώτε κριάς αζύγιαστο κι εγώ ούτε την ήβρα αλλά ούτε ίσως θέλει την εύρω και το τρώγω με την λίτραν και εις αυτό σας έχω παράπονον ότι ο χορτατος του νηστικού δεν πιστεύει, όμως έτζι είναι ο ντουνιάς κι εγώ παρακαλώ τον Θεόν να ακούει τους φίλους μου και τους συμπατριώτας μου να είναι καλά κι ας τρώνε αρνιά κι εγώ ας τρώγω γελαδοκρεάτο

Θοδωράκης Κολοκοτρώνης»


Η παραπάνω επιστολή πέραν της ιστορικής έχει και λαογραφική αξία. Ο ελληνικός λαός υποτιμούσε μέχρι πρόσφατα την κατανάλωση βόειου κρέατος όχι μόνο διότι ήταν δύσκολο να ανατραφεί, καθώς ως μεγαλύτερο ζώο ήθελε και περισσότερη τροφή αλλά και λόγω θρησκευτικών αντιλήψεων που είχε να κάνει με το «αγνό καματερό» του ευαγγελιστή Λουκά. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι στις μεγάλες εορτές όπως το Πάσχα οι Έλληνες επέλεγαν τον «αμνό του Θεού» για να φάνε και να γιορτάσουν.
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 20 Μάιος 2021, 16:52

Αντίδοσις
Η αντίδοσις ήταν νόμος που λειτουργούσε μέσα στο πλαίσιο των Λειτουργιών της Αθηναϊκής πολιτείας. Όταν ένα πολίτης οριζόταν να εκτελέσει μια από τις λειτουργίες, αν έκρινε ότι αυτή ήταν δυσανάλογη με τις οικονομικές του δυνατότητες, μπορούσε να την αρνηθεί υποδεικνύοντας άλλον, πλουσιότερο συμπολίτη του. Ο δεύτερος όφειλε είτε να δεχθεί τη λειτουργία είτε να ανταλλάξει την περιουσία του με τον πρώτο. Η διαδικασία αυτή λεγόταν αντίδοσις. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE ... E%B9%CF%82
Αντίδοσις ονομάζονταν στην αρχαία Αθήνα η ανταλλαγή της περιουσίας ενός ορισμένου από την πόλη δημόσιου λειτουργού, για δημόσιες δαπάνες όπως η τριαρχία, η χορηγία, αρχιθεωρία, γυμνασιαρχία, εστίαση κ.α. με την περιουσία ενός πλουσιότερου από αυτόν Αθηναίου, σε περίπτωση που ο πρώτος υποδείκνυε τον δεύτερο ως πλουσιότερο από εκείνον και άρα ικανότερο να αναλάβει τις δαπάνες της δημόσιας λειτουργίας. Σκοπός της σχετικής νομοθεσίας, την οποία εισήγαγε ο Σόλων, ήταν να βρίσκονται στην τριαρχία (καθώς και στις άλλες δημόσιες λειτουργίες) οι πλουσιότεροι πολίτες από την κάθε φυλή, οι οποίοι και υποχρεώνονταν να καταβάλλουν τα έξοδα για την κατασκευή καινούργιων πολεμικών πλοίων (Τριηρών ).
http://www.hellenicaworld.com/Greece/LX ... dosis.html
Ο νόμος εκείνος θέσπιζε πως σε περιπτώσεις όπου η Πόλις, με τα όργανά της αποφάσιζε πως ένας πολίτης είχε υψηλά περιουσιακά στοιχεία και ως εκ τούτου όφειλε να προσφέρει το αναγκαίο ποσό σε μία από τις δραχμοβόρες λειτουργίες της πόλης, αν δηλαδή τα χρήματα που υπερέβαιναν τα όρια του πλούτου ορίζονταν να χρηματοδοτήσουν μια παράσταση τραγωδίας (χορηγία), να επανδρώσουν μια τριήρη, να καλύψουν τα έξοδα μιας αντιπροσωπείας στις μεγάλες πανελλήνιες εορτές (Ολυμπιακοί Αγώνες, Πύθια, Νέμεα κ.τλ.) αν ο προτεινόμενος ισχυριζόταν πως υπήρχε συμπολίτης του πλουσιότερος που έπρεπε να σηκώσει αυτό το βάρος, ο νόμος επέτρεπε έπειτα από ενδελεχή έλεγχο των αρμόδιων αρχών να προβεί σε ανταλλαγή περιουσιών- ανάμεσα στους δύο! Αν σχηματίσατε την ιδέα με τα παραπάνω ότι σκοπεύω να ασχοληθώ με την οικονομική μας κατάντια και να προτείνω για τους φοροδιαφεύγοντες και δηλούντες αστεία ετήσια περιουσιακά στοιχεία να υποστούν αντίδοσιν με όποιον συμπολίτη μας αγρίως φορολογείται δεν νομιμοποιούμαι να το κάνω αν και με τρώει και με τριβιλίζει μια τέτοια ιδέα.
https://www.tanea.gr/2010/06/05/lifeart ... ntidosews/
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 05 Μαρ 2022, 09:40

Ο σταυρός ήταν πολύ σημαντικός για τους πρώτους χριστιανούς.

Ο απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος σταυρώθηκε σε σταυρό σχήματος Χ. Ο απόστολος Πέτρος καταδικάστηκε σε θάνατο σταυρικό, όπως ο Κύριος. Τόσο τιμούσε όμως το σημείο του σταυρού, ώστε ικέτευε τους δημίους του: «Δεν είμαι άξιος να με σταυρώσετε όρθιο, όπως τον Χριστό μου. Εκείνος σταυρώθηκε έτσι για να βλέπει στη γη, επειδή θα πήγαινε στον άδη να ελευθερώσει τις ψυχές, που βρίσκονταν εκεί. Εμένα όμως να με σταυρώσετε με το κεφάλι κάτω, για να βλέπω τον ουρανό, όπου πρόκειται να πάω.» Έτσι και έγινε.

Την αρχαιότητα της χρήσεως του σημείου του σταυρού επιβεβαιώνει ο απολογητής Τερτυλλιανός (περίπου 160-220 μ.Χ.), που γράφει: «Οπουδήποτε κι αν πρόκειται να φθάσουμε, για οπουδήποτε κι αν πρέπει να ξεκινήσουμε, όταν φθάνουμε και όταν ξεκινούμε, όταν βάζουμε τα παπούτσια μας, όταν πλενόμαστε, όταν τρώμε, όταν ανάβουμε το λυχνάρι, όταν πέφτουμε στο κρεββάτι, όταν καθόμαστε στο σκαμνί, όταν αρχίζουμε κάποια συζήτηση, κάνουμε στο μέτωπό μας το σημείο του σταυρού» (De corona 3,11).
https://www.impantokratoros.gr/A6886CC1.el.aspx

Πόσοι από εσάς ή κάποιο κοντινό σας πρόσωπο κάνετε το σημείο του σταυρού σε κάποια απ' τις παραπάνω καθημερινές δραστηριότητες που αναφέρει ο Τερτυλλιανός ; Και όσοι το κάνετε , αναγνωρίζετε πώς ακολουθείτε μια παράδοση τουλάχιστον 1800 χρόνων ; :ne5:
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 10 Απρ 2022, 11:29

Ένα σημείο του λατομείου των Συρακουσών , λόγω της γεωμορφολογίας του , ονομαζόταν το "Αφτί του Διονυσίου" . Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος το μετέτρεψε σε τρομερή φυλακή για τους αιχμαλώτους. Αλλά κυρίως εκεί φυλάκιζε τους προσωπικούς του εχθρούς και από ένα μικρό άνοιγμα στο βράχο κρυφάκουγε τις συζητήσεις τους.


Εικόνα
Εικόνα
Οι δυο Διονύσιοι των Συρακουσών έμειναν γνωστοί στην αρχαιότητα για τον αυταρχισμό τους.
  • Ο Διογένης Λαέρτιος διηγείται πως κάποτε ο φιλόσοφος Αρίστιππος έπεσε στα πόδια του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου για να τον παρακαλέσει για κάποιον φίλο του. Σε όσους τον κατηγόρησαν για την ταπείνωση αυτή, ο Αρίστιππος απαντούσε: «Δεν φταίω εγώ για την ταπείνωση, αλλά ο Διονύσιος που έχει τα αφτιά του στα γόνατα». :smt023

    Δεόμενός ποτε ὑπὲρ φίλου Διονυσίου καὶ μὴ ἐπιτυγχάνων εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ ἔπεσε: πρὸς οὖν τὸν ἐπισκώψαντα, «οὐκ ἐγώ,» φησίν, «αἴτιος, ἀλλὰ Διονύσιος ὁ ἐν τοῖς ποσὶ τὰς ἀκοὰς ἔχων.»

    http://www.perseus.tufts.edu/hopper/tex ... hapter%3D8
  • Ο Φιλόξενος ο Κυθήριος ήταν αρχαίος Έλληνας ποιητής. Έζησε στην αυλή του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου του Πρεσβύτερου, ο οποίος ασχολείτο επίσης με την ποίηση. Οι επικρίσεις όμως του Φιλόξενου για τα ποιήματα του Διονυσίου εξόργισαν τόσο τον τύραννο ώστε να οδηγήσει τον ποιητή στα λατομεία .
    Ο Διονύσιος τον απελευθέρωσε και τον ρώτησε για δεύτερη φορά ποια ήταν η γνώμη του για τα ποιήματά του. Αντί για απάντηση ο Φιλόξενος ζήτησε να τον στείλουν πάλι πίσω στα λατομεία. :p3:
    Την τρίτη φορά που τον ρώτησε ο Διονύσιος , ο Φιλόξενος χαρακτήρισε τα ποιήματά του "οικτρά" και επειδή ο Διονύσιος νόμιζε πως προκαλούν τον οίκτο όπως θα πρέπει να κάνουν οι σωστές τραγωδίες τον απελευθέρωσε.
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
taxalata xalasa
Δημοσιεύσεις: 16335
Εγγραφή: 27 Αύγ 2021, 20:52

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από taxalata xalasa » 10 Απρ 2022, 15:34

Στύγιος έγραψε:
07 Σεπ 2019, 18:48
Nero έγραψε:
06 Σεπ 2019, 23:29
δυστυχώς δεν μπορώ να το βρω σε καλή ποιότητα αλλά είναι μια τοιχογραφία απο μπαράκι στην αρχαία Όστια που περιλαμβάνει τους επτά σοφούς της αρχαιότητας και κάτω απο τον καθένα ένας τυχαίος τύπος στη χέστρα. Δίπλα σε κάθε φιγούρα έχει ένα κειμενάκι με χιούμορ τουαλέτας, πχ "πάρε το βουρτσάκι και σκούπισε τον κώλο σου πριν μιλήσεις" "κάθεσαι πάνω σε μουλάρι"..δηλαδή είσαι δυσκοίλιος ή "χέσε καλά και γάμα τους γιατρούς". Το ίδιο και δίπλα στους σοφούς πχ δίπλα στον Σόλωνα λέει "ο Σόλωνας έτριβε την κοιλιά του για να χέσει" ή ο Θαλής συμβουλεύει όσους έχουν πρόβλημα στο χέσιμο να σφίγγονται περισσότερο" :003:

Εικόνα
Λαμπρά ,μου θυμίζει την απάντηση του Ελύτη σε παρατήρηση δημοσιογράφας ,όταν τον ρώτησε γιατί παραπονιέται επειδή τα βγάζει δύσκολα πέρα:
" Δηλαδή κορίτσι μου οι ποιητές δε χέζουν;"
το bold «κωλος κλασμενος, γιατρος χεσμενος»
𐀲𐀏𐀨𐀲𐀏𐀨𐀭 𐀀𐀗𐀨:𐀣𐀬𐀔:𐀓𐀫:𐀀𐀗𐀨:𐀏𐀬:𐀣𐀦

Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.

Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 30 Απρ 2022, 18:29

Σύμφωνα με το περιοδικό Μαλεβός ( αρχές 20ου αι. ), στον Πάρνωνα έφτιαχναν γεργούτι ( γιαούρτη ) με την βοήθεια της γιουρτίσιας πιτιάς.* Η πιτιά λιώνεται με λίγο νερό και ανακατεύεται με το χλιαρό ( χλιό ) γάλα. Στο ανακάτεμα η νοικοκυρά μονολογεί : Να γίνη σαν πέτρα σαν κοριτσιού βυζί. :smt005: Αν η συνταγή αποτύχει , αυτό που βγήκε το ταϊζουμε στα σκυλιά. :lol:

* Η πυτιά είναι η κοιλιά του μικρού αρνιού ή κατσικιού που τρέφεται μόνο με γάλα , την οποία αφαιρούν , την ξεραίνουν στον ήλιο και τη χρησιμοποιούν λίγη λίγη για να πήξουν το τυρί. Είναι γνωστή η απειλητική φράση Θα σου φάω την πυτιά ! :003:

( Ο Περιηγητής της Λακωνίας , 2002 )
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 18 Ιούλ 2022, 23:49

Είναι γνωστό το δημοτικό άζζζμα Κίνησε η Γερακίνα. Είναι μακεδονικό ( Νιγρίτα, Σέρρες , έχω διαβάσει και για Έδεσσα ). Και λένε πως βασίζεται σε αληθινή ιστορία του 19ου αι. .

https://www.mixanitouxronou.gr/poia-ita ... xoristoys/

Απορίες αν γνωρίζει κάποιος φίλος
1) Ποια είναι η πρώτη καταγραφή του τραγουδιού ( παραδοσιακοί στίχοι ) ; :smt017
2) Ποια είναι η πρώτη καταγραφή/αναφορά της αληθινής ( ; ) ιστορίας στην οποία βασίστηκε ; :smt017
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Άβαταρ μέλους
Ζαποτέκος
Δημοσιεύσεις: 8911
Εγγραφή: 14 Ιαν 2019, 17:08

Re: Στοιχεία πολιτισμικής ιστορίας

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Ζαποτέκος » 23 Οκτ 2022, 16:59

Μαγεία στο Βυζάντιο την Μεσοβυζαντινή Περίοδο . :vp20::vp20::vp20:
  • Στὰ 717, προκειμένου οἱ κάτοικοι τῆς χριστιανικῆς Περγάμου νὰ ἀντισταθοῦν σὲ ἀραβικὴ εἰσβολή, «μετὰ ἀπὸ παρότρυνση ἑνὸς μάγου, παρουσίασαν μιὰ ἔγκυο γυναίκα ποὺ ἐπρόκειτο νὰ γεννήσει καὶ τὴν ἔκαναν κομμάτια. Κι ἀφοῦ ἀφαίρεσαν τὸ ἔμβρυο καὶ τὸ ἔψησαν», οἱ πολεμιστὲς βούτηξαν τὸ μανίκι τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ τους στὴ χύτρα, ὥστε νὰ ἀποκρούσουν τοὺς Ἄραβες .
:o:o:o
  • Ὁ πατριάρχης Ἰωάννης Γραμματικός, γιὰ νὰ κατανικηθοῦν κάποιοι ἐξωτερικοὶ ἐχθροί, ἀπαγγέλλει μαγικὰ λόγια μπροστὰ σὲ ἀγάλματα τοῦ Ἱπποδρόμου (Ἰωάννης Σκυλίτζης, 85.9-86.34 [Μιχαὴλ Γ΄, 3])
  • Ὁ εἰκονόφιλος Νικηφόρος Α΄ (802-811) «χρησιμοποιοῦσε Μανιχαίους σὲ χρησμοδοσίες, οἰωνοσκοπίες καὶ μυστικὲς τελετὲς» (Ἰωάννης Ζωναρᾶς, Γ΄ 308.10-12 [XV, 15, 4]) καί, γιὰ νὰ καθυποτάξει τὸν στασιαστὴ Βαρδάνιο, «ἔδεσε μέσα σ’ ἕναν λάκκο ἕναν ταῦρο ἀπὸ τὰ κέρατα σὲ ἕναν σιδερένιο πάσσαλο καί, καθὼς τὸ ζῶο ἦταν στραμμένο πρὸς τὴ γῆ, μουγκρίζοντας καὶ σφαδάζοντας, τὸ ἔσφαξε καὶ μετὰ ἔβαλε τὸν μανδύα τοῦ Βαρδάνιου σὲ ἕναν μύλο μὲ ἀντίστροφη κίνηση καὶ ἔκανε κάποια ξόρκια, καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ δοθεῖ ἡ νίκη στὸν Νικηφόρο», γράφει ὁ Θεοφάνης (Χρονογραφία, 488.27-31 [ΑΜ 6303]).
  • Ὁ εἰκονόφιλος Ἀλέξανδρος (912-913) πρόσθεσε γεννητικὰ ὄργανα καὶ δόντια σ’ ἕνα χάλκινο γουρούνι τοποθετημένο στὸν Ἱππόδρομο, ὥστε νὰ ζήσει πολλὰ χρόνια – κατ’ ἄλλους, ἄφησε κάτι μάγους νὰ τὸν ὁδηγήσουν στὸν Ἱππόδρομο, ὅπου ἄναψαν κεριά, ἔκαψαν λιβάνι μπροστὰ στὰ ἀγάλματα τῶν ζωδίων ντυμένα μὲ τὰ ροῦχα τοῦ βασιλιᾶ, ὥστε αὐτὸς νὰ ξαναγίνει ἱκανὸς σεξουαλικά· :o
  • Ο εἰκονόφιλος Ρωμανὸς Α΄, στὰ 927, βάσει συμβουλῆς ἀστρολόγων ἔκοψε τὸ κεφάλι ἑνὸς ἀγάλματος ποὺ «ἦταν στοιχειωμένο ἀπὸ τὸν [ τσάρο Βούλγαρο ] Συμεών», ὥστε ὁ τελευταῖος νὰ πεθάνει – καὶ πέθανε (Ἰωάννης Σκυλίτζης, 194.80-195.88· 222.5-11 [Ἀλέξανδρος, 4· Ρωμανὸς Α΄, 17]).
https://ardin-rixi.gr/archives/236510
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )

Απάντηση


  • Παραπλήσια Θέματα
    Απαντήσεις
    Προβολές
    Τελευταία δημοσίευση

Επιστροφή στο “Ιστορία”

Phorum.com.gr : Αποποίηση Ευθυνών