εκδόσεις Πολεμικός Τύπος , τεύχος 50
Τον Αύγουστο του '44 υπήρχαν στον Μοριά 9.000 Ταγματασφαλίτες. Οι Γερμανοί εγκαταλείπουν τον Πύργο ( 4/9/1944 ) , την Καλαμάτα ( 5/9 ) , την Τρίπολη ( 11/9 ) και την Κόρινθο ( 3/10 ). Ο Σαράφης στις 3/9 καλεί τους ΤΑτες να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ. Στις 5/9 το ΤΑ Πύργου υπάγεται μονομερώς στο Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Δηλαδή από μόνοι τους ενέταξαν τους εαυτούς τους στις Συμμαχικές Δυνάμεις.
[ Κάτι παρόμοιο είχε γίνει και στην Βόρειο Ελλάδα με τον ΕΕΣ του Κισά Μπατζάκ και τον Δάγκουλα που προσπάθησαν να ενταχθούν στον ΕΔΕΣ. Ο Ζέρβας όμως δεν τους δεχόταν γιατί είχε υποσχεθεί στον ΕΛΑΣ και στους Άγγλους πως ο ΕΕΣ θα παραδοθεί στον ΕΛΑΣ. Δάγκουλας και ΕΕΣ , χωρίς την άδεια του ΕΔΕΣ , εντάσσουν τις ομάδες τους σε αυτόν. Μάλιστα ο ΕΕΣ μετονομάζεται καταχρηστικά σε ΕΔΕΣ. Ο ΕΔΕΣ Θεσσαλονίκης όμως τηλεγραφεί στο ΕΑΜ Θεσσαλονίκης πως δεν τους δέχεται. Εντούτοις έγινε κάτι άλλο . Ο Ζέρβας είχε δεχθεί να ενωθεί με τον Αντών Τσαούς ( Φωστηρίδη ) στην Ανατολική Μακεδονία. Οι ΕΔΕΣίτες όμως που έστειλε γ' αυτόν τον σκοπό δεν τα κατάφεραν να περάσουν στην Ανατολική Μακεδονία. Έτσι παρέμειναν στην Δυτική Μακεδονία και ενώθηκαν με τον ΕΕΣ , τον Δάγκουλα και άλλους αντικομμουνιστές ενόπλους. Όλοι αυτοί ονομάζονταν "ΕΔΕΣ" , ενώ στην πραγματικότητα ΕΔΕΣίτες ήταν μόνο αυτοί που προσπάθησαν να έρθουν σε επαφή με τον Φωστηρίδη. Οι υπόλοιποι ήταν όψιμοι. Στο μεταξύ υπήρξε ρήξη και μεταξύ των πραγματικών ΕΔΕΣιτών. Άλλοι ήθελαν να επιστρέψουν στην Ήπειρο και άλλοι ήθελαν να ακολουθήσουν τους υπόλοιπους εθνικιστές στο Κιλκίς. Οι πρώτοι αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν τους δεύτερους με βαριά καρδιά, καθώς έβλεπαν πως οι διάφορες αντικομμουνιστικές ομάδες είναι απείθαρχες και ο καθένας κάνει του κεφαλιού του. Στο Κιλκίς η απειθαρχία και οι εντάσεις συνεχίστηκαν. Αξιωματικοί και οπλαρχηγοί ήρθαν σε ρήξη και ο καθένας χάρασσε την δική του στρατηγική. Μάλιστα ο ΕΕΣ μετονομάστηκε πάλι από ΕΔΕΣ σε ΕΕΣ .
Αποτέλεσμα ήταν να ηττηθούν φρικτά στα γνωστά γεγονότα του Κιλκίς. Για περισσότερα βλ.
Έλληνες εναντίον Ελλήνων , Δορδανάς ]
Στις 20/9 το ΤΑ Λακωνίας μετονομάζεται ( και αυτό χωρίς να ρωτήσει κανέναν
) σε 1ο Τάγμα Χωροφυλακής. Το ΤΑ Κορίνθου διακήρυσσε κι αυτό στις 3/10 ότι στο εξής αποτελεί πελοποννησιακό τμήμα του ΕΔΕΣ.
Με απαίτηση των υπουργών του ΕΑΜ η κυβέρνηση Παπανδρέου καταδικάζει δημόσια τα ΤΑ στις 6/9.
Στις 8/9 650 άνδρες του μόνιμου ΕΛΑΣ με την υποστήριξη εκατοντάδων μαχητών του εφεδρικού ΕΛΑΣ επιτίθενται στον Πύργο. Ο διοικητής του ΤΑ Κοτσώνης σκοτώνεται στην μάχη. 300 ΤΑτες καταφεύγουν δια θαλάσσης στην Πάτρα. Ακολουθούν συλλήψεις , "δίκες" και εκτελέσεις δοσιλόγων και αντικομμουνιστών του Πύργου.
Στις 9/9 ο ΕΛΑΣ επιτίθεται στην Καλαμάτα. Την καταλαμβάνει έχοντας 36 νεκρούς. Οι ΤΑτες και 1000 εθνικόφρονες πολίτες καταφεύγουν στον Μελιγαλά. Ο ΕΛΑΣ επιτίθεται στον Μελιγαλά και τον καταλαμβάνει μετά από 3 ημέρες περίπου έχοντας 60 νεκρούς και 170 τραυματίες. Ακολουθούν πάλι εκτελέσεις σε Μελιγαλά και Καλαμάτα.
Στις 22/9 το ΤΑ Γαργαλιάνων δέχτηκε επίθεση απ' τον ΕΛΑΣ , κατέφυγε στην Πύλο και μέσω θαλάσσης πέρασε στην Πάτρα. Ακολούθησαν και στους Γαργαλιάνους εκτελέσεις.
Οι Άγγλοι φτάνουν στα Κύθηρα στις 16/9 και στον Άραξο στις 23/9. Με την Συμφωνία της Καζέρτας ο ΕΛΑΣ τέθηκε υπό τις διαταγές του Σκόμπι και τα ΤΑ χαρακτηρίζονταν όργανα του εχθρού που αν δεν παραδοθούν , θα αντιμετωπιστούν ως εχθρικοί σχηματισμοί. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος φτάνει στην Καλαμάτα στις 28/9 ως απεσταλμένος της κυβέρνησης Παπανδρέου. Αυτός και οι Άγγλοι μεσολάβησαν για την παράδοση των υπολοίπων ΤΑ στους Άγγλους.
Στις 30/9 παραδόθηκε το ΤΑ Τρίπολης , συνολικής δύναμης 1500 ανδρών. Οι 1000 γύρισαν στα σπίτια τους , ενώ οι 500 με τον επικεφαλής τους συνταγματάρχη Παπαδόγκωνα μεταφέρθηκαν στις Σπέτσες και από εκεί στην Αθήνα.
Στις 4/10 παραδόθηκε το ΤΑ Πατρών. , στις 5/10 του Ναυπλίου και στις 6/10 της Κορίνθου. Στις 10/10 ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε στο ΤΑ Σπάρτης που είχε οχυρωθεί στον Μυστρά και το ανάγκασε να συνθηκολογήσει. Τέλος στις 23/10 παραδόθηκε κατόπιν διαπραγματεύσεων το ΤΑ Μονεμβασιάς.