https://perierga.gr/2015/12/christougen ... -tou-1960/
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
Πρωτοχρονιάτικα ταξίδια στο παρελθόν.
Στην Παλιά Αθήνα του 1828 αλλά και του 1908
Ο συνεργάτης της εφημερίδας «ΕΒΔΟΜΑΣ» με το ψευδώνυμο «Φ» επιχειρεί την πρωτοχρονιά του 1927 μια επιστροφή στα παλιά. Ας τον ακολουθήσουμε στον μικρό αυτό νοσταλγικό περίπατο…
«Θα βουϊξη για μια φορά ακόμη από παντοειδείς θορύβους η οδός Αιόλου, θ’ αναστατωθή από ιαχάς, από κρότους και από σφυρίγματα το κέντρο της πρωτευούσης, θα στριμωχθούμε και θα αλληλοβοηθούμε στους κεντρικούς δρόμους κ’ έτσι θα εισέλθουν αι Αθήναι σε νέο πάλι χρόνο.
Έρχεται και το 1928 και σέρνει πίσω του το άγνωστον. Τάχα θα φέρη κάτι τι πιο καλό η κάτι τι πιο άσχημο; Ευτυχίες η δυστυχίες; Χαρές η λύπες;
Αυτή τη στιγμή που ο θόρυβος των κεντρικών δρόμων αρχίζει να βουϊζει στ’ αυτιά μας, αυτή τη στιγμή που η υποδοχή του νέου χρόνου πλησιάζει, ας κάμωμε ένα Αθηναϊκό περίπατο στο παρελθόν. Ας ταξειδεύσουμε στην Αθήνα προ 100 χρόνων. Αλλά και στην Αθήνα προ 20 χρόνων…
Τι αναμνήσεις! Μα και τι πρόοδος!
1828. Εκατό χρόνια πίσω. Ας βρεθούμε στην Αθήνα. Ας κατεβούμε, αγαπητοί αναγνώσται, από όλα τα άκρα της νέας πόλεως στη διασταύρωσιν των οδών Αιόλου και Ερμού. Εκεί ήτο τότε το κέντρον της πόλεως. Είναι άλλως τε αυτό κι επίκαιρον γιατί εκεί και 100 χρόνια κατόπιν είναι ζωηροτάτη η πρωτοχρονιάτικη κίνησις.
Αλλά κατά το 1828 τι ήτο εκεί; Κίνησις μικρή βέβαια. Ο πληθυσμός των Αθηνών δεν υπερβαίνει τις 10 χιλιάδες κατοίκων. Μόλις έχει ελευθερωθή η πόλις από τους τούρκους. Οι μιναρέδες των τζαμιών υψώνουν τις κορυφές των προς τον ουρανόν. Οι δρόμοι στενοί και στρωμένοι με πολλά καλντερίμια. Τραμ και σιδηρόδρομοι είναι πράγμα άγνωστον. Αμάξια κομψά δεν υπάρχουν ακόμη. Κάρα μόνον ποικιλόσχημα ανεβοκατεβαίνουν μεταξύ Αθηνών και Πειραιώς. Η ζωή είναι άτονη και νωθρή. Τσιμπούκι, ναργιλές, σταυροπόδι, φέσι...
Πηδούμε τώρα 80 χρόνια και βρισκόμαστε μόνον 20 χρόνια πίσω.
Στην πρωτοχρονιά του 1908.
Τι αναμνήσεις! Πόσο έχει μεταβληθή από τότε η Αθήνα.
Στην οδό Αιόλου με ροκάνες και σφυρίχτρες διώχνουν το 1907. Κίνησις αρκετή και χαρτοπόλεμος. Μα η σκόνη άφθονος. Η οδός Ερμού γεμάτη γούβες. Η άσφαλτος είναι εκεί άγνωστος ακόμη. Η Ομόνοια ομοίως γεμάτη βουνά και λάκκους.
Ιδού και το τράμ της οδού Σταδίου. Στο μέσον του δενδροφυτευμένου τότε δρόμου περνάει ο ιπποσιδηρόδρομος με τα ψωραλέα άλογα. Σιγά-σιγά ανεβαίνει το τροχοφόρον τον ανώμαλο δρόμο και οι πεζοί πηδούν και ανεβαίνουν χωρίς αυτό να σταματήση. Δίνουν μια δεκαρούλα και κατεβαίνουν όταν θέλουν χωρίς το τραμ να σταθή.
Το τραμ αυτό είναι η τελευταία λέξις της συγκοινωνίας εντός της πόλεως προ 20 ετών. Μα υπάρχουν άφθονα τα ευεργετικά μόνιππα. Με 50 λεπτά κάνετε την διαδρομή από τη μια άκρη της πόλεως έως την άλλη! Τι αναμνήσεις!
Ας πάρουμε ένα μόνιππο, ενώ η οδός Αιόλου βουϊζει από τον θόρυβο. Ας ανεβούμε την οδόν Σταδίου. Αριστερά αφίνουμε το καφενείον «Νέον Κέντρον». Σπιτάκια χαμηλά δεξιά κι’ αριστερά. Πέρα μόνον διακρίνεται ένα ψηλό σπίτι αντίκρυ στη Βουλή. Δεξιά έχει ανοίξη κ’ ένας κινηματογράφος. Παραπάνω αριστερά, στου Τσόχα, είναι το σκαϊτιν-ριγκ. Μέσα εκεί πατινιάρει η Αθηναϊκή αριστοκρατία, οι περίφημοι «Φίφτυ-του».
Φθάνουμε στο Σύνταγμα. Υπάρχει εκεί στη μέση της πλατείας ένα παλιό ρολόϊ που δεν δουλεύει ποτέ. Στρίβουμε στην οδό Πανεπιστημίου. Δαρδανέλλια δεν υπάρχουν παρά μόνον το ζαχαροπλαστείον Γιαννάκη. Και προχωρεί το μόνιππο εν μέσω ερήμου «αβάτου και ανύδρου». Σκόνη, λάκκοι, έλλειψις φαναριών. Κανένα μαγαζί ανοικτό. Μόνον κάτω-κάτω προς τα Χαυτεία έχει ανοίξη το «Πανελλήνιον». Νέο μαγαζί. Μπαίνουμε μέσα.
-Μια μακαρόνια με μια πατάτα και μια μπύρα.
Μεζές, φαϊ και ποτόν μαζί.
-Κι’ ο λογαριασμός;
-Το όλον 45 λεπτά!
-Πάρε 50 λεπτά μαζί με το πουρμπουάρ σου!
Τι αναμνήσεις!
Γιατί να κάμουμε αυτό το ταξείδι;
Μας θύμησε τόσα συγκινητικά πράγματα. Μας ξανάφερε στην Αθήνα προ 20 μόλις χρόνων, που ήταν αληθινή «φτωχομάνα». Μα και άθλια, αφώτιστη, γεμάτη σκόνη και λάσπη, με μικρά σπίτια και με ολίγους ανθρώπους, χωρίς κέντρα διασκεδάσεως, χωρίς ντάνσινγκ, χωρίς την σημερινήν κραιπάλην. Και ιδίως χωρίς τα δεκαοχτώ χιλιάδες αυτοκίνητα!
Τι μεταβολές σε τόσο μικρό διάστημα! Αλλά ποιος ξέρει ακόμη τι επιφυλάσσει το μέλλον, τι επιφυλάσσει ο χρόνος που έρχεται, ο χρόνος ο γοργός και ατελείωτος.»
Πηγή: www.lifo.gr
Στην Παλιά Αθήνα του 1828 αλλά και του 1908
Ο συνεργάτης της εφημερίδας «ΕΒΔΟΜΑΣ» με το ψευδώνυμο «Φ» επιχειρεί την πρωτοχρονιά του 1927 μια επιστροφή στα παλιά. Ας τον ακολουθήσουμε στον μικρό αυτό νοσταλγικό περίπατο…
«Θα βουϊξη για μια φορά ακόμη από παντοειδείς θορύβους η οδός Αιόλου, θ’ αναστατωθή από ιαχάς, από κρότους και από σφυρίγματα το κέντρο της πρωτευούσης, θα στριμωχθούμε και θα αλληλοβοηθούμε στους κεντρικούς δρόμους κ’ έτσι θα εισέλθουν αι Αθήναι σε νέο πάλι χρόνο.
Έρχεται και το 1928 και σέρνει πίσω του το άγνωστον. Τάχα θα φέρη κάτι τι πιο καλό η κάτι τι πιο άσχημο; Ευτυχίες η δυστυχίες; Χαρές η λύπες;
Αυτή τη στιγμή που ο θόρυβος των κεντρικών δρόμων αρχίζει να βουϊζει στ’ αυτιά μας, αυτή τη στιγμή που η υποδοχή του νέου χρόνου πλησιάζει, ας κάμωμε ένα Αθηναϊκό περίπατο στο παρελθόν. Ας ταξειδεύσουμε στην Αθήνα προ 100 χρόνων. Αλλά και στην Αθήνα προ 20 χρόνων…
Τι αναμνήσεις! Μα και τι πρόοδος!
1828. Εκατό χρόνια πίσω. Ας βρεθούμε στην Αθήνα. Ας κατεβούμε, αγαπητοί αναγνώσται, από όλα τα άκρα της νέας πόλεως στη διασταύρωσιν των οδών Αιόλου και Ερμού. Εκεί ήτο τότε το κέντρον της πόλεως. Είναι άλλως τε αυτό κι επίκαιρον γιατί εκεί και 100 χρόνια κατόπιν είναι ζωηροτάτη η πρωτοχρονιάτικη κίνησις.
Αλλά κατά το 1828 τι ήτο εκεί; Κίνησις μικρή βέβαια. Ο πληθυσμός των Αθηνών δεν υπερβαίνει τις 10 χιλιάδες κατοίκων. Μόλις έχει ελευθερωθή η πόλις από τους τούρκους. Οι μιναρέδες των τζαμιών υψώνουν τις κορυφές των προς τον ουρανόν. Οι δρόμοι στενοί και στρωμένοι με πολλά καλντερίμια. Τραμ και σιδηρόδρομοι είναι πράγμα άγνωστον. Αμάξια κομψά δεν υπάρχουν ακόμη. Κάρα μόνον ποικιλόσχημα ανεβοκατεβαίνουν μεταξύ Αθηνών και Πειραιώς. Η ζωή είναι άτονη και νωθρή. Τσιμπούκι, ναργιλές, σταυροπόδι, φέσι...
Πηδούμε τώρα 80 χρόνια και βρισκόμαστε μόνον 20 χρόνια πίσω.
Στην πρωτοχρονιά του 1908.
Τι αναμνήσεις! Πόσο έχει μεταβληθή από τότε η Αθήνα.
Στην οδό Αιόλου με ροκάνες και σφυρίχτρες διώχνουν το 1907. Κίνησις αρκετή και χαρτοπόλεμος. Μα η σκόνη άφθονος. Η οδός Ερμού γεμάτη γούβες. Η άσφαλτος είναι εκεί άγνωστος ακόμη. Η Ομόνοια ομοίως γεμάτη βουνά και λάκκους.
Ιδού και το τράμ της οδού Σταδίου. Στο μέσον του δενδροφυτευμένου τότε δρόμου περνάει ο ιπποσιδηρόδρομος με τα ψωραλέα άλογα. Σιγά-σιγά ανεβαίνει το τροχοφόρον τον ανώμαλο δρόμο και οι πεζοί πηδούν και ανεβαίνουν χωρίς αυτό να σταματήση. Δίνουν μια δεκαρούλα και κατεβαίνουν όταν θέλουν χωρίς το τραμ να σταθή.
Το τραμ αυτό είναι η τελευταία λέξις της συγκοινωνίας εντός της πόλεως προ 20 ετών. Μα υπάρχουν άφθονα τα ευεργετικά μόνιππα. Με 50 λεπτά κάνετε την διαδρομή από τη μια άκρη της πόλεως έως την άλλη! Τι αναμνήσεις!
Ας πάρουμε ένα μόνιππο, ενώ η οδός Αιόλου βουϊζει από τον θόρυβο. Ας ανεβούμε την οδόν Σταδίου. Αριστερά αφίνουμε το καφενείον «Νέον Κέντρον». Σπιτάκια χαμηλά δεξιά κι’ αριστερά. Πέρα μόνον διακρίνεται ένα ψηλό σπίτι αντίκρυ στη Βουλή. Δεξιά έχει ανοίξη κ’ ένας κινηματογράφος. Παραπάνω αριστερά, στου Τσόχα, είναι το σκαϊτιν-ριγκ. Μέσα εκεί πατινιάρει η Αθηναϊκή αριστοκρατία, οι περίφημοι «Φίφτυ-του».
Φθάνουμε στο Σύνταγμα. Υπάρχει εκεί στη μέση της πλατείας ένα παλιό ρολόϊ που δεν δουλεύει ποτέ. Στρίβουμε στην οδό Πανεπιστημίου. Δαρδανέλλια δεν υπάρχουν παρά μόνον το ζαχαροπλαστείον Γιαννάκη. Και προχωρεί το μόνιππο εν μέσω ερήμου «αβάτου και ανύδρου». Σκόνη, λάκκοι, έλλειψις φαναριών. Κανένα μαγαζί ανοικτό. Μόνον κάτω-κάτω προς τα Χαυτεία έχει ανοίξη το «Πανελλήνιον». Νέο μαγαζί. Μπαίνουμε μέσα.
-Μια μακαρόνια με μια πατάτα και μια μπύρα.
Μεζές, φαϊ και ποτόν μαζί.
-Κι’ ο λογαριασμός;
-Το όλον 45 λεπτά!
-Πάρε 50 λεπτά μαζί με το πουρμπουάρ σου!
Τι αναμνήσεις!
Γιατί να κάμουμε αυτό το ταξείδι;
Μας θύμησε τόσα συγκινητικά πράγματα. Μας ξανάφερε στην Αθήνα προ 20 μόλις χρόνων, που ήταν αληθινή «φτωχομάνα». Μα και άθλια, αφώτιστη, γεμάτη σκόνη και λάσπη, με μικρά σπίτια και με ολίγους ανθρώπους, χωρίς κέντρα διασκεδάσεως, χωρίς ντάνσινγκ, χωρίς την σημερινήν κραιπάλην. Και ιδίως χωρίς τα δεκαοχτώ χιλιάδες αυτοκίνητα!
Τι μεταβολές σε τόσο μικρό διάστημα! Αλλά ποιος ξέρει ακόμη τι επιφυλάσσει το μέλλον, τι επιφυλάσσει ο χρόνος που έρχεται, ο χρόνος ο γοργός και ατελείωτος.»
Πηγή: www.lifo.gr
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
Πέμπτη, 26 Δεκεμβρίου 2019
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Οἱ ὄμορφες ἀναμνήσεις τῶν ἑορτῶν μιας άλλης εποχής.
Μετρούσαμε τίς μέρες ἀντίστροφα. «Πότε ἔρχονται τά Χριστούγεννα; Πότε τελειώνει ὁ χρόνος;». Μετρούσαμε καί ἀγωνιούσαμε, γιατί οἱ μεγάλες ἑορτές εἶχαν νόημα… Καί μόλις ἔκλεινε τό σχολεῖο γιά τίς διακοπές τῶν Χριστουγέννων περιμέναμε μέ λαχτάρα τήν «βόλτα στά μαγαζιά»....
Ὄχι γιά νά ψωνίσουμε, ἀφοῦ στίς ἀγορές τῶν δώρων δέν ἤμασταν παρόντες, ἀλλά γιά νά δοῦμε τίς βιτρίνες καί νά νιώσουμε τήν ἀτμόσφαιρα, μέσα στήν κίνηση, τά φῶτα, τά ἀστραφτερά αὐτοκίνητα.
Παίρναμε τόν «ἠλεκτρικό» καί μετροῦσα τίς στάσεις μέχρι νά φθάσουμε στήν Ὁμόνοια. Τίς εἶχα μάθει ἀπ’ ἔξω, ἀλλά πάντα εἶχα τήν περιέργεια νά κοιτάζω τόν πίνακα καί νά διαβάζω:
«Φάληρον, Μοσχᾶτον, Καλλιθέα, Πετράλωνα, Θησεῖον, Μοναστήριον, Ὁμόνοια»…
Κι ἐκεῖ ἄρχιζε τό ταξίδι στήν πολύβουη, μεγάλη πόλη. Πείθαμε τήν μάνα μας νά μᾶς ἀφήσει νά «ἀνεβοκατέβουμε» ὅλες τίς κυλιόμενες σκάλες. Εἶχαν διαφορετικό χρῶμα ἡ κάθε μία. Θυμᾶμαι ἀκόμη τίς «λαχανί», τίς «μώβ», τίς «πράσινες», τίς «κόκκινες» σκάλες. Καί ἡ μάνα μας ἀκολουθοῦσε τήν δική μας τρεχάλα. Ἦταν κάτι τό μυθικό τό ἀνεβοκατέβασμα στίς σκάλες τῆς Ὁμόνοιας!
Κι ὕστερα, βγαίναμε πάλι στήν ἐπιφάνεια! Ἔλαμπε ἡ πλατεῖα, μέ τό συντριβάνι στή μέση καί μέ τά μεγάλα, ἀρχοντικά ταξί στήν πιάτσα. «Σεβρολέτ», «Μπιούικ», «Ντεσότο», ἀκόμη καί «Καντιλάκ», καλογυαλισμένες κυρίες, περίμεναν τούς ἐπιβάτες. Ἀπέναντι, μέ τεράστια γράμματα, τό κινηματοθέατρο «Κοτοπούλη». Διάβαζα (μαθητής τοῦ δημοτικοῦ) τόν μεγάλο τίτλο καί χάζευα τίς μεγάλες ἀφίσες, ζωγραφισμένες μέ τό χέρι. Κι εἶχα θαυμάσει ἐκεῖ τόν Γκρέκορυ Πέκ, τόν Μάρλον Μπράντο, τήν Ἄβα Γκάρντνερ, τήν Λίζ Ταίηλορ. «Ἀμάν πιά μέ τόν κινηματογράφο! Ψύχωση ἔχει αὐτό τό παιδί» ἔλεγε ἡ μάνα μου…
Ἀργότερα, στά 27 μου, βρέθηκα διαγωνιζόμενος στό Φεστιβάλ Κινηματογράφου στήν Θεσσαλονίκη καί ἀποσπάσαμε «Βραβεῖον ταινίας μικροῦ μήκους». Καί θυμόμουν τά λόγια της. «Ψύχωση ἔχεις μέ τό σινεμά». Ναί, εἶχα, καί ἔχω, ἀλλά ἦταν «ἀκριβό σπόρ», καί δέν τό συνέχισα. Πῆρε τήν σκυτάλη ὁ γιός μας, πού διαπρέπει στόν τομέα του καί τόν καμαρώνουμε…
Κι ὕστερα ἄρχιζε ἡ περιήγηση σέ δρόμους μέ ὀνόματα μαγικά. «Αἰόλου», «Σταδίου», «Πανεπιστημίου», γιά νά περάσουμε ἀπό τήν πλατεῖα Κλαυθμῶνος καί νά φθάσουμε στήν πλατεῖα Συντάγματος, γιά νά ἀπολαύσουμε τήν «Ἀλλαγή φρουρᾶς», θέαμα μοναδικό καί ἐπιβλητικό, πού παρακολουθούσαμε μέ θρησκευτική εὐλάβεια, μέσα σέ ἀπόλυτη ἡσυχία!
Κι ὕστερα, στό Ζάππειο, στήν μεγάλη, ἀπέραντη τότε στά μάτια μας πλατεῖα, μέ τούς λαχειοπῶλες καί τούς κουλουρτζῆδες, γιά νά καταλήξει ἡ βόλτα στόν «Ξυλοθραύστη» καί τόν «Δισκοβόλο», πρίν ἀγγίξουμε τό κιγκλίδωμα τῆς πύλης τοῦ Καλλιμαρμάρου, «ἐδῶ πού κέρδισε τόν Μαραθώνιο ὁ Σπῦρος Λούης»…
Κι ἦταν ἡ βόλτα τήν ὁποία θά θυμόμασταν μέχρι νά τήν ξανακάνουμε, μέ ἕνα κουλοῦρι ἤ ἕνα «μηλαράκι», ἐκεῖνοι τό φιρίκι, περιλουσμένο μέ καραμέλα, πού τό ἀπολαμβάναμε μέ ὅλη μας τήν καρδιά. Ἔτσι μεγαλώναμε, μέ λίγα, ἀλλά σημαντικά.
Σέ μιά Ἑλλάδα πού... συνεχῶς βελτιωνόταν, μέ τόν κόσμο νά ἐργάζεται καί νά ἀποδίδει, καί μέ τά παιδιά νά ἀπολαμβάνουν ὅσα οἱ γονεῖς τους εἶχαν στερηθεῖ.
Καί τά θυμᾶμαι, καί εἶμαι εὐγνώμων…
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΠΡΑΝΟΥ
https://skeftomasteellhnika.blogspot.co ... t_519.html
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Οἱ ὄμορφες ἀναμνήσεις τῶν ἑορτῶν μιας άλλης εποχής.
Μετρούσαμε τίς μέρες ἀντίστροφα. «Πότε ἔρχονται τά Χριστούγεννα; Πότε τελειώνει ὁ χρόνος;». Μετρούσαμε καί ἀγωνιούσαμε, γιατί οἱ μεγάλες ἑορτές εἶχαν νόημα… Καί μόλις ἔκλεινε τό σχολεῖο γιά τίς διακοπές τῶν Χριστουγέννων περιμέναμε μέ λαχτάρα τήν «βόλτα στά μαγαζιά»....
Ὄχι γιά νά ψωνίσουμε, ἀφοῦ στίς ἀγορές τῶν δώρων δέν ἤμασταν παρόντες, ἀλλά γιά νά δοῦμε τίς βιτρίνες καί νά νιώσουμε τήν ἀτμόσφαιρα, μέσα στήν κίνηση, τά φῶτα, τά ἀστραφτερά αὐτοκίνητα.
Παίρναμε τόν «ἠλεκτρικό» καί μετροῦσα τίς στάσεις μέχρι νά φθάσουμε στήν Ὁμόνοια. Τίς εἶχα μάθει ἀπ’ ἔξω, ἀλλά πάντα εἶχα τήν περιέργεια νά κοιτάζω τόν πίνακα καί νά διαβάζω:
«Φάληρον, Μοσχᾶτον, Καλλιθέα, Πετράλωνα, Θησεῖον, Μοναστήριον, Ὁμόνοια»…
Κι ἐκεῖ ἄρχιζε τό ταξίδι στήν πολύβουη, μεγάλη πόλη. Πείθαμε τήν μάνα μας νά μᾶς ἀφήσει νά «ἀνεβοκατέβουμε» ὅλες τίς κυλιόμενες σκάλες. Εἶχαν διαφορετικό χρῶμα ἡ κάθε μία. Θυμᾶμαι ἀκόμη τίς «λαχανί», τίς «μώβ», τίς «πράσινες», τίς «κόκκινες» σκάλες. Καί ἡ μάνα μας ἀκολουθοῦσε τήν δική μας τρεχάλα. Ἦταν κάτι τό μυθικό τό ἀνεβοκατέβασμα στίς σκάλες τῆς Ὁμόνοιας!
Κι ὕστερα, βγαίναμε πάλι στήν ἐπιφάνεια! Ἔλαμπε ἡ πλατεῖα, μέ τό συντριβάνι στή μέση καί μέ τά μεγάλα, ἀρχοντικά ταξί στήν πιάτσα. «Σεβρολέτ», «Μπιούικ», «Ντεσότο», ἀκόμη καί «Καντιλάκ», καλογυαλισμένες κυρίες, περίμεναν τούς ἐπιβάτες. Ἀπέναντι, μέ τεράστια γράμματα, τό κινηματοθέατρο «Κοτοπούλη». Διάβαζα (μαθητής τοῦ δημοτικοῦ) τόν μεγάλο τίτλο καί χάζευα τίς μεγάλες ἀφίσες, ζωγραφισμένες μέ τό χέρι. Κι εἶχα θαυμάσει ἐκεῖ τόν Γκρέκορυ Πέκ, τόν Μάρλον Μπράντο, τήν Ἄβα Γκάρντνερ, τήν Λίζ Ταίηλορ. «Ἀμάν πιά μέ τόν κινηματογράφο! Ψύχωση ἔχει αὐτό τό παιδί» ἔλεγε ἡ μάνα μου…
Ἀργότερα, στά 27 μου, βρέθηκα διαγωνιζόμενος στό Φεστιβάλ Κινηματογράφου στήν Θεσσαλονίκη καί ἀποσπάσαμε «Βραβεῖον ταινίας μικροῦ μήκους». Καί θυμόμουν τά λόγια της. «Ψύχωση ἔχεις μέ τό σινεμά». Ναί, εἶχα, καί ἔχω, ἀλλά ἦταν «ἀκριβό σπόρ», καί δέν τό συνέχισα. Πῆρε τήν σκυτάλη ὁ γιός μας, πού διαπρέπει στόν τομέα του καί τόν καμαρώνουμε…
Κι ὕστερα ἄρχιζε ἡ περιήγηση σέ δρόμους μέ ὀνόματα μαγικά. «Αἰόλου», «Σταδίου», «Πανεπιστημίου», γιά νά περάσουμε ἀπό τήν πλατεῖα Κλαυθμῶνος καί νά φθάσουμε στήν πλατεῖα Συντάγματος, γιά νά ἀπολαύσουμε τήν «Ἀλλαγή φρουρᾶς», θέαμα μοναδικό καί ἐπιβλητικό, πού παρακολουθούσαμε μέ θρησκευτική εὐλάβεια, μέσα σέ ἀπόλυτη ἡσυχία!
Κι ὕστερα, στό Ζάππειο, στήν μεγάλη, ἀπέραντη τότε στά μάτια μας πλατεῖα, μέ τούς λαχειοπῶλες καί τούς κουλουρτζῆδες, γιά νά καταλήξει ἡ βόλτα στόν «Ξυλοθραύστη» καί τόν «Δισκοβόλο», πρίν ἀγγίξουμε τό κιγκλίδωμα τῆς πύλης τοῦ Καλλιμαρμάρου, «ἐδῶ πού κέρδισε τόν Μαραθώνιο ὁ Σπῦρος Λούης»…
Κι ἦταν ἡ βόλτα τήν ὁποία θά θυμόμασταν μέχρι νά τήν ξανακάνουμε, μέ ἕνα κουλοῦρι ἤ ἕνα «μηλαράκι», ἐκεῖνοι τό φιρίκι, περιλουσμένο μέ καραμέλα, πού τό ἀπολαμβάναμε μέ ὅλη μας τήν καρδιά. Ἔτσι μεγαλώναμε, μέ λίγα, ἀλλά σημαντικά.
Σέ μιά Ἑλλάδα πού... συνεχῶς βελτιωνόταν, μέ τόν κόσμο νά ἐργάζεται καί νά ἀποδίδει, καί μέ τά παιδιά νά ἀπολαμβάνουν ὅσα οἱ γονεῖς τους εἶχαν στερηθεῖ.
Καί τά θυμᾶμαι, καί εἶμαι εὐγνώμων…
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΠΡΑΝΟΥ
https://skeftomasteellhnika.blogspot.co ... t_519.html
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
Η παλιά Αθήνα, όπως δεν την έχεις ξαναδεί.
Μια σελίδα στο Facebook ανεβάζει σπάνιες φωτογραφίες από μια υπέροχη ξεχασμένη πόλη, την πόλη μας.
Διαβάστε περισσότερα »
https://www.lifo.gr/articles/retronaut_articles/99564
Μια σελίδα στο Facebook ανεβάζει σπάνιες φωτογραφίες από μια υπέροχη ξεχασμένη πόλη, την πόλη μας.
Διαβάστε περισσότερα »
https://www.lifo.gr/articles/retronaut_articles/99564
-
Philip Mortimer
- Δημοσιεύσεις: 8749
- Εγγραφή: 07 Δεκ 2018, 16:22
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
Ωραίες αναρτήσεις. Άλλες εποχές, πιο δύσκολες αλλά και με αναμνήσεις.
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
19/01/2020
Η δολοφονία του Έλληνα πρωθυπουργού στα σκαλιά της Βουλής.
Οι άγνωστες λεπτομέρειες της δολοφονίας του Θεόδωρου Δηλιγιάννη από έναν 38χρονο που θέλησε να τον εκδικηθεί επειδή έκλεισε τις χαρτοπαικτικές λέσχες.
Γράφει
ο Γεώργιος Σαρρής
Φωτογραφίες
Αρχείο Γεώργιου Σαρρή
Είναι νωρίς το απόγευμα της Τρίτης 31 Μαΐου 1905. Η καλογυαλισμένη μαύρη πρωθυπουργική άμαξα με τα δύο λευκά άλογα περιμένει υπομονετικά στη συμβολή των οδών Γ’ Σεπτεμβρίου και Καποδιστρίου τον πρόεδρο της κυβέρνησης Θεόδωρο Π. Δηλιγιάννη να βγει από το σπίτι του, προκειμένου να τον μεταφέρει στο κτίριο της Παλιάς Βουλής που σε λίγη ώρα θα άρχιζε η συνεδρίαση.
Όταν ξεπροβάλλει στο κατώφλι, στο Κοινοβούλιο έχει ήδη ξεκινήσει η ανάγνωση του καταλόγου των βουλευτών προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει η απαιτούμενη απαρτία ώστε να ξεκινήσει το νομοθετικό έργο. Δεν αγχώνεται. Η απόσταση που χωρίζει την οικία του από την Εθνοσυνέλευση είναι μόλις 1,4 χιλιόμετρα που θα τα διανύσει με το ιππήλατο όχημα μέσα σε ελάχιστα λεπτά.
Του άρεσε να συναναστρέφεται με κόσμο.
Πράγματι, λίγο πριν τις πέντε το απόγευμα η άμαξα εμφανίζεται στο προαύλιο της Παλιάς Βουλής, στη σημερινή πλατεία Κολοκοτρώνη. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται συγκεντρωμένος και ένας μικρός αριθμός πολιτών, ανάμεσά τους και ένας 35χρονος «μαυριδερός» κατά τις αφηγήσεις, «πενιχρώς ενδεδυμένος». Τα άλογα σταματούν μπροστά στις σκάλες. Ο συνοδός του πρωθυπουργού, ο Ιωάννης Πάνου, κατεβαίνει από την μπροστινή θέση που μοιραζόταν με τον αμαξά και ανοίγει την πόρτα της άμαξας.
Ο άγνωστος πλησιάζει τον 82χρονο πρόεδρο της κυβέρνησης τείνοντας παράλληλα ένα χαρτί προς το μέρος του, σαν να ήθελε να του το δώσει.
Αποτύπωση της δολοφονίας Δηλιγιάννη.
Ο Δηλιγιάννης δεν είναι απρόσιτος σαν τον μεγάλο πολιτικό του αντίπαλο Χαρίλαο Τρικούπη που έχει πεθάνει εδώ και 9 χρόνια. Είναι ικανός ρήτορας, ευφυής αλλά και μέγας δημαγωγός. Αρέσκεται να συναναστρέφεται με το πλήθος, να υπόσχεται, να κινείται παρορμητικά. Έτσι και τώρα, όταν ένας άγνωστος του άνοιξε την πόρτα στην άμαξα, δεν πήγε ο νους του στο κακό. Βλέποντας μάλιστα ότι κράταγε και ένα χαρτί στο χέρι, υπέθεσε ότι ήθελε να του υποβάλει κάποιο αίτημα.
Του μπήγει το μαχαίρι στην κοιλιά.
Η δολοφονία του πρωθυπουργού Δηλιγιάννη.
Την ώρα που πάει να το πάρει, ο 35χρονος δολοφόνος βγάζει ένα μαχαίρι και το καρφώνει με μανία στην κοιλιά του πρωθυπουργού.
Ο Δηλιγιάννης «έφερεν αμφοτέρας τας χείρας προς την κοιλίαν, εκύρτωσε το σώμα και μίαν μόνον λέξιν άφηκε των χειλέων του να φύγη, ένα μόνον στεναγμόν: Αχ!» θα γράψει η εφημερίδα «Εμπρός». Οι φρουροί και οι παρατύχοντες βουλευτές διαφόρων παρατάξεων που γίνονται μάρτυρες του σκηνικού, τρέχουν σοκαρισμένοι να σηκώσουν τον άτυχο πολιτικό και να τον καθίσουν στα μαρμάρινα σκαλιά.
Όση ώρα οι παριστάμενοι επιχειρούν να τον φροντίσουν, άλλοι χωροφύλακες και πολίτες τρέχουν να πιάσουν τον δράστη που αδυνατεί να ξεφύγει με αποτέλεσμα να συλληφθεί. Ο όχλος επιχειρεί να τον λιντσάρει αλλά οι ένστολοι τον φυγαδεύουν.
Έψαχναν να βρουν ιατρικά εργαλεία.
Ο πέντε φορές πρωθυπουργός μεταφέρεται εσπευσμένα στον Σταθμό Πρώτων Βοηθειών όπου καταφθάνουν και οι γιατροί Αλιβιζάτος, Φωκάς και Γερουλάνος αλλά για κακή τους τύχη τα ιατρικά εργαλεία που διαθέτει η μονάδα είναι πενιχρά. Όση ώρα στέλνουν ανθρώπους να πάνε να τους αγοράσουν από τα κοντινά φαρμακεία ενέσεις και λοιπόν ιατρικό υλικό, η κατάσταση του τραυματία επιδεινώνεται. Χάνει συνεχώς αίμα. Τον έχουν ξαπλώσει σε ένα κρεβάτι με μια κουβέρτα στα πόδια, χωρίς να μπορούν να του κάνουν πολλά. «Πεθαίνω, πεθαίνω» έλεγε επανειλημμένα.
Ο πρωθυπουργός Δηλιγιάννης στο σταθμό Πρώτων Βοηθειών λίγο μετά την δολοφονία του.
Η μεταφορά του στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός που λειτουργεί εδώ και 11 χρόνια κρίνεται απαγορευτική λόγω της κρίσιμης κατάστασής του. Μόλις τους φέρνουν τα υλικά επιχειρούν να τον χειρουργήσουν επί τόπου. Το βασικό τραύμα έχει φθάσει σε βάθος 9 έως 10 εκατοστών και μήκους 8 εκατοστών επί του δεξιού λοβού του ήπατος. Ο Δηλιγιάννης βαριανασαίνει και σχεδόν χάνει την επαφή με το περιβάλλον. Θα φύγει από τη ζωή στις 18:49 μ.μ. βυθίζοντας τη χώρα στο πένθος.
Η δολοφονία του Έλληνα πρωθυπουργού στα σκαλιά της Βουλής.
Οι άγνωστες λεπτομέρειες της δολοφονίας του Θεόδωρου Δηλιγιάννη από έναν 38χρονο που θέλησε να τον εκδικηθεί επειδή έκλεισε τις χαρτοπαικτικές λέσχες.
Γράφει
ο Γεώργιος Σαρρής
Φωτογραφίες
Αρχείο Γεώργιου Σαρρή
Είναι νωρίς το απόγευμα της Τρίτης 31 Μαΐου 1905. Η καλογυαλισμένη μαύρη πρωθυπουργική άμαξα με τα δύο λευκά άλογα περιμένει υπομονετικά στη συμβολή των οδών Γ’ Σεπτεμβρίου και Καποδιστρίου τον πρόεδρο της κυβέρνησης Θεόδωρο Π. Δηλιγιάννη να βγει από το σπίτι του, προκειμένου να τον μεταφέρει στο κτίριο της Παλιάς Βουλής που σε λίγη ώρα θα άρχιζε η συνεδρίαση.
Όταν ξεπροβάλλει στο κατώφλι, στο Κοινοβούλιο έχει ήδη ξεκινήσει η ανάγνωση του καταλόγου των βουλευτών προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει η απαιτούμενη απαρτία ώστε να ξεκινήσει το νομοθετικό έργο. Δεν αγχώνεται. Η απόσταση που χωρίζει την οικία του από την Εθνοσυνέλευση είναι μόλις 1,4 χιλιόμετρα που θα τα διανύσει με το ιππήλατο όχημα μέσα σε ελάχιστα λεπτά.
Του άρεσε να συναναστρέφεται με κόσμο.
Πράγματι, λίγο πριν τις πέντε το απόγευμα η άμαξα εμφανίζεται στο προαύλιο της Παλιάς Βουλής, στη σημερινή πλατεία Κολοκοτρώνη. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται συγκεντρωμένος και ένας μικρός αριθμός πολιτών, ανάμεσά τους και ένας 35χρονος «μαυριδερός» κατά τις αφηγήσεις, «πενιχρώς ενδεδυμένος». Τα άλογα σταματούν μπροστά στις σκάλες. Ο συνοδός του πρωθυπουργού, ο Ιωάννης Πάνου, κατεβαίνει από την μπροστινή θέση που μοιραζόταν με τον αμαξά και ανοίγει την πόρτα της άμαξας.
Ο άγνωστος πλησιάζει τον 82χρονο πρόεδρο της κυβέρνησης τείνοντας παράλληλα ένα χαρτί προς το μέρος του, σαν να ήθελε να του το δώσει.
Αποτύπωση της δολοφονίας Δηλιγιάννη.
Ο Δηλιγιάννης δεν είναι απρόσιτος σαν τον μεγάλο πολιτικό του αντίπαλο Χαρίλαο Τρικούπη που έχει πεθάνει εδώ και 9 χρόνια. Είναι ικανός ρήτορας, ευφυής αλλά και μέγας δημαγωγός. Αρέσκεται να συναναστρέφεται με το πλήθος, να υπόσχεται, να κινείται παρορμητικά. Έτσι και τώρα, όταν ένας άγνωστος του άνοιξε την πόρτα στην άμαξα, δεν πήγε ο νους του στο κακό. Βλέποντας μάλιστα ότι κράταγε και ένα χαρτί στο χέρι, υπέθεσε ότι ήθελε να του υποβάλει κάποιο αίτημα.
Του μπήγει το μαχαίρι στην κοιλιά.
Η δολοφονία του πρωθυπουργού Δηλιγιάννη.
Την ώρα που πάει να το πάρει, ο 35χρονος δολοφόνος βγάζει ένα μαχαίρι και το καρφώνει με μανία στην κοιλιά του πρωθυπουργού.
Ο Δηλιγιάννης «έφερεν αμφοτέρας τας χείρας προς την κοιλίαν, εκύρτωσε το σώμα και μίαν μόνον λέξιν άφηκε των χειλέων του να φύγη, ένα μόνον στεναγμόν: Αχ!» θα γράψει η εφημερίδα «Εμπρός». Οι φρουροί και οι παρατύχοντες βουλευτές διαφόρων παρατάξεων που γίνονται μάρτυρες του σκηνικού, τρέχουν σοκαρισμένοι να σηκώσουν τον άτυχο πολιτικό και να τον καθίσουν στα μαρμάρινα σκαλιά.
Όση ώρα οι παριστάμενοι επιχειρούν να τον φροντίσουν, άλλοι χωροφύλακες και πολίτες τρέχουν να πιάσουν τον δράστη που αδυνατεί να ξεφύγει με αποτέλεσμα να συλληφθεί. Ο όχλος επιχειρεί να τον λιντσάρει αλλά οι ένστολοι τον φυγαδεύουν.
Έψαχναν να βρουν ιατρικά εργαλεία.
Ο πέντε φορές πρωθυπουργός μεταφέρεται εσπευσμένα στον Σταθμό Πρώτων Βοηθειών όπου καταφθάνουν και οι γιατροί Αλιβιζάτος, Φωκάς και Γερουλάνος αλλά για κακή τους τύχη τα ιατρικά εργαλεία που διαθέτει η μονάδα είναι πενιχρά. Όση ώρα στέλνουν ανθρώπους να πάνε να τους αγοράσουν από τα κοντινά φαρμακεία ενέσεις και λοιπόν ιατρικό υλικό, η κατάσταση του τραυματία επιδεινώνεται. Χάνει συνεχώς αίμα. Τον έχουν ξαπλώσει σε ένα κρεβάτι με μια κουβέρτα στα πόδια, χωρίς να μπορούν να του κάνουν πολλά. «Πεθαίνω, πεθαίνω» έλεγε επανειλημμένα.
Ο πρωθυπουργός Δηλιγιάννης στο σταθμό Πρώτων Βοηθειών λίγο μετά την δολοφονία του.
Η μεταφορά του στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός που λειτουργεί εδώ και 11 χρόνια κρίνεται απαγορευτική λόγω της κρίσιμης κατάστασής του. Μόλις τους φέρνουν τα υλικά επιχειρούν να τον χειρουργήσουν επί τόπου. Το βασικό τραύμα έχει φθάσει σε βάθος 9 έως 10 εκατοστών και μήκους 8 εκατοστών επί του δεξιού λοβού του ήπατος. Ο Δηλιγιάννης βαριανασαίνει και σχεδόν χάνει την επαφή με το περιβάλλον. Θα φύγει από τη ζωή στις 18:49 μ.μ. βυθίζοντας τη χώρα στο πένθος.
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
Το προφίλ του δολοφόνου.
Την ίδια ώρα οι αρχές ανακρίνουν τον δολοφόνο αναζητώντας τα κίνητρα της πράξης του. Δράστης είναι ο 38χρονος Αντώνιος Γερακάρης με καταγωγή από τη Λάγια Λακωνίας.
Νυμφευμένος και πατέρας πέντε παιδιών ηλικίας από 1 έως 12 ετών. Εργαζόταν σε χαρτοπαικτικές λέσχες ως κράχτης, μπράβος ή κόφτης τραπουλόχαρτων στα τσόχινα τραπέζια ενώ στους κύκλους των τζογαδόρων ήταν γνωστός ως «Κωσταγερακάρης» από το όνομα του πατέρα του, Κωνσταντίνου.
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Σκριπ την 1η Ιουνίου 1905.
Ζει σε μια τρώγλη επί της οδού Αρείου Πάγου, στους βορειοδυτικούς πρόποδες της Ακρόπολης που ως επί το πλείστον έχουν εγκατασταθεί Μανιάτες και Κυνουριείς. Είχε απασχολήσει και παλαιότερα τη Δικαιοσύνη, αλλά για πλημμελήματα.
Στην ερώτηση γιατί σκότωσε τον πρωθυπουργό της χώρας θα απαντήσει πως το έκανε «επειδή μας έκλεισε από τον Μάρτιο τις χαρτοπαικτικές λέσχες και η οικογένειά μου πεινάει».
Η τελευταία του δουλειά ήταν αυτή του θυρωρού στην χαρτοπαικτική λέσχη κάποιου Γιώργου Μητσέα την οποία όμως έκλεισε ως παράνομη η αστυνομία ακολουθώντας τις σχετικές οδηγίες της κυβέρνησης που θεωρούσε τέτοιου είδους χώρους μάστιγα για την εποχή.
Θεωρούσε τον Δηλιγιάννη ως αποκλειστικό υπεύθυνο της απόγνωσης που τον διακατείχε και των δεινών που είχε επιφέρει στο σπίτι του η ανεργία αφού σημειωτέον είχε απολυθεί και ο πατέρας του από το Τελωνείο που εργαζόταν. Θα δηλώσει όμως και κάτι άλλο. Ότι ο πάλαι ποτέ εργοδότης του, τον παρακινούσε τον τελευταίο καιρό να δολοφονήσει είτε τον αστυνομικό διευθυντή Αναστάσιο Παπούλα. είτε τον υπουργό Στρατιωτικών Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, «είτε κάποιον παραπάνω», υπονοώντας τον πρωθυπουργό. Πολλοί ήταν αυτοί που θεώρησαν τότε ως ηθικό αυτουργό το πρώην αφεντικό του, τον 40xρονο Γιώργο Μητσέα δηλαδή, που ήταν γνωστό ότι κινούνταν στον υπόκοσμο και πως από το κλείσιμο των λεσχών είχε χάσει πολλά λεφτά.
Η δίκη στο Κακουργιοδικείο και η ετυμηγορία.
Η κηδεία του Δηλιγιάννη στη Μητρόπολη Αθηνών.
Αν και ο δράστης στην πορεία άλλαξε την ομολογία του αθωώνοντας τον παλιό εργοδότη του, στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθισαν και οι δύο. Η δίκη ξεκίνησε στις 17 Δεκεμβρίου 1905 στην κεντρική αίθουσα του Βαρβακείου Γυμνασίου.
Ο Μητσέας θα προσλάβει τους καλύτερους δικηγόρους, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος και ο εν ενεργεία βουλευτής Γεώργιος Αναστασόπουλος. Ως μάρτυρες υπεράσπισής του εμφανίζονται μεταξύ άλλων ένας εν ενεργεία δικαστικός, αξιωματικοί, εκδότες, βουλευτές και πολλοί άλλοι, προφανώς θαμώνες των λεσχών του.
Ο δολοφόνος Αντώνιος Γερακάρης από την άλλη πλευρά θα εμφανιστεί στο Κακουργιοδικείο Αθηνών χωρίς κανέναν συνήγορο. Στην απολογία του θα δηλώσει εκ νέου ότι το παλιό αφεντικό του δεν φέρει καμία ευθύνη. Ο εισαγγελέας δεν πείθεται και λέει πως η μεταστροφή του δράστη οφείλεται στις συνομιλίες που είχαν οι δύο κατηγορούμενοι στις φυλακές Συγγρού (στη σημερινή περιοχή του Ταύρου).
Μετά από εννέα συνεδριάσεις η ακροαματική διαδικασία ολοκληρώνεται και στις 27 Φεβρουαρίου 1906 εκδίδεται η απόφαση. Ο πρώην ιδιοκτήτης χαρτοπαικτικών λεσχών Μητσέας καταδικάζεται σε 8 χρόνια φυλάκισης. Στον Αντώνιο Γερακάρη, επιβάλλεται η θανατική ποινή. Θα καρατομηθεί στις 10 Ιουνίου 1906 στο Παλαμήδι του Ναυπλίου.
Και μια, και δύο, και τρεις ταριχεύσεις.
Το χαρακτηριστικό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Εμπρός.
Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης θα ταριχευθεί και οι γιατροί, κατόπιν επιθυμίας της οικογένειάς του, θα τοποθετήσουν «εντός δύο ιδιαιτέρων δοχείων χωριστών το ήπαρ και την καρδιάν, εντός παρασκευάσματος εξ οινοπνεύματος.
Αμφότερα θα κρατηθώσιν ως ιερά κειμήλια του τόσον αγρίως δολοφονηθέντος γηραιού προέδρου» θα γράψει στις 2 Ιουνίου 1905 η εφημερίδα «Εμπρός». Η καρδιά του, φυλάσσεται μέχρι και σήμερα στον ιερό ναό των Αγίων Ταξιαρχών στη γενέτειρά του, στα Λαγκάδια της Αρκαδίας. Δύο εικοσιτετράωρα μετά τη δολοφονία, την Πέμπτη 2 Ιουνίου, η σωρός του πρωθυπουργού μεταφέρεται από την οικία του στη Βουλή όπου τίθεται σε λαϊκό προσκύνημα φρουρούμενη από 8 λοχαγούς. Χιλιάδες κόσμου θα περάσει για να αποτίσει φόρο τιμής.
Ταριχεύτηκε το 1905 τρεις φορές, ενώ η καρδιά του φυλάσσεται σε ιερό ναό της Αρκαδίας.
Στις 11 το πρωί παρουσιάζεται η ανάγκη νέας ταριχεύσεως του νεκρού «όστις ανέδιδε κάποιαν δυσοσμίας μη επιτυχούσης της πρώτης» σημειώνει ο Τύπος της εποχής. Το φέρετρο μεταφέρεται στο γραφείο του Προέδρου της Βουλής για τα περαιτέρω. «Κατά την εργασίαν ταύτην οι ιατροί ανεύρον και δεύτερον τραύμα υπό τους βουβώνας το οποίον είχε διανοιχθή». Η ιατρική ομάδα θα υποστηρίζει ότι το τραύμα αυτό μεταξύ των δύο μηρών πιθανόν να οφείλεται σε παλαιά εγχείριση και απλώς τώρα άνοιξε ένεκα της αποσύνθεσης.
Μετά τη δεύτερη ταρίχευση όμως ακολούθησε και τρίτη το απόγευμα της ίδιας ημέρας «επειδή η αναδιδομένη δυσοσμία εκ του νεκρού δεν έπαυε. Εκτός όμως αυτού κατεσκευάσθη και κάλυμμα του φερέτρου υαλοσκεπές το οποίον εκαρφώθη επ’ αυτού ερμητικώς» μας πληροφορεί η εφημερίδα «Εμπρός» της 4ης Ιουνίου 1905. Θα ταφεί στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών ενώ προς τιμή του τα επόμενα χρόνια θα ανεγερθεί μαρμάρινος ανδριάντας στον περίβολο της Παλαιάς Βουλής, τα αποκαλυπτήρια του οποίου θα κάνει στις 22 Μαρτίου 1931 ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος.
* Ο Γεώργιος Σαρρής είναι δημοσιογράφος – μέλος της ΕΣΗΕΑ, τιμηθείς από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το Βραβείο Αθ. Μπότση για την αντικειμενική και με πληρότητα παρουσίαση ιστορικών πολιτικών θεμάτων.
https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... tis-voylis
Την ίδια ώρα οι αρχές ανακρίνουν τον δολοφόνο αναζητώντας τα κίνητρα της πράξης του. Δράστης είναι ο 38χρονος Αντώνιος Γερακάρης με καταγωγή από τη Λάγια Λακωνίας.
Νυμφευμένος και πατέρας πέντε παιδιών ηλικίας από 1 έως 12 ετών. Εργαζόταν σε χαρτοπαικτικές λέσχες ως κράχτης, μπράβος ή κόφτης τραπουλόχαρτων στα τσόχινα τραπέζια ενώ στους κύκλους των τζογαδόρων ήταν γνωστός ως «Κωσταγερακάρης» από το όνομα του πατέρα του, Κωνσταντίνου.
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Σκριπ την 1η Ιουνίου 1905.
Ζει σε μια τρώγλη επί της οδού Αρείου Πάγου, στους βορειοδυτικούς πρόποδες της Ακρόπολης που ως επί το πλείστον έχουν εγκατασταθεί Μανιάτες και Κυνουριείς. Είχε απασχολήσει και παλαιότερα τη Δικαιοσύνη, αλλά για πλημμελήματα.
Στην ερώτηση γιατί σκότωσε τον πρωθυπουργό της χώρας θα απαντήσει πως το έκανε «επειδή μας έκλεισε από τον Μάρτιο τις χαρτοπαικτικές λέσχες και η οικογένειά μου πεινάει».
Η τελευταία του δουλειά ήταν αυτή του θυρωρού στην χαρτοπαικτική λέσχη κάποιου Γιώργου Μητσέα την οποία όμως έκλεισε ως παράνομη η αστυνομία ακολουθώντας τις σχετικές οδηγίες της κυβέρνησης που θεωρούσε τέτοιου είδους χώρους μάστιγα για την εποχή.
Θεωρούσε τον Δηλιγιάννη ως αποκλειστικό υπεύθυνο της απόγνωσης που τον διακατείχε και των δεινών που είχε επιφέρει στο σπίτι του η ανεργία αφού σημειωτέον είχε απολυθεί και ο πατέρας του από το Τελωνείο που εργαζόταν. Θα δηλώσει όμως και κάτι άλλο. Ότι ο πάλαι ποτέ εργοδότης του, τον παρακινούσε τον τελευταίο καιρό να δολοφονήσει είτε τον αστυνομικό διευθυντή Αναστάσιο Παπούλα. είτε τον υπουργό Στρατιωτικών Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, «είτε κάποιον παραπάνω», υπονοώντας τον πρωθυπουργό. Πολλοί ήταν αυτοί που θεώρησαν τότε ως ηθικό αυτουργό το πρώην αφεντικό του, τον 40xρονο Γιώργο Μητσέα δηλαδή, που ήταν γνωστό ότι κινούνταν στον υπόκοσμο και πως από το κλείσιμο των λεσχών είχε χάσει πολλά λεφτά.
Η δίκη στο Κακουργιοδικείο και η ετυμηγορία.
Η κηδεία του Δηλιγιάννη στη Μητρόπολη Αθηνών.
Αν και ο δράστης στην πορεία άλλαξε την ομολογία του αθωώνοντας τον παλιό εργοδότη του, στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάθισαν και οι δύο. Η δίκη ξεκίνησε στις 17 Δεκεμβρίου 1905 στην κεντρική αίθουσα του Βαρβακείου Γυμνασίου.
Ο Μητσέας θα προσλάβει τους καλύτερους δικηγόρους, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος και ο εν ενεργεία βουλευτής Γεώργιος Αναστασόπουλος. Ως μάρτυρες υπεράσπισής του εμφανίζονται μεταξύ άλλων ένας εν ενεργεία δικαστικός, αξιωματικοί, εκδότες, βουλευτές και πολλοί άλλοι, προφανώς θαμώνες των λεσχών του.
Ο δολοφόνος Αντώνιος Γερακάρης από την άλλη πλευρά θα εμφανιστεί στο Κακουργιοδικείο Αθηνών χωρίς κανέναν συνήγορο. Στην απολογία του θα δηλώσει εκ νέου ότι το παλιό αφεντικό του δεν φέρει καμία ευθύνη. Ο εισαγγελέας δεν πείθεται και λέει πως η μεταστροφή του δράστη οφείλεται στις συνομιλίες που είχαν οι δύο κατηγορούμενοι στις φυλακές Συγγρού (στη σημερινή περιοχή του Ταύρου).
Μετά από εννέα συνεδριάσεις η ακροαματική διαδικασία ολοκληρώνεται και στις 27 Φεβρουαρίου 1906 εκδίδεται η απόφαση. Ο πρώην ιδιοκτήτης χαρτοπαικτικών λεσχών Μητσέας καταδικάζεται σε 8 χρόνια φυλάκισης. Στον Αντώνιο Γερακάρη, επιβάλλεται η θανατική ποινή. Θα καρατομηθεί στις 10 Ιουνίου 1906 στο Παλαμήδι του Ναυπλίου.
Και μια, και δύο, και τρεις ταριχεύσεις.
Το χαρακτηριστικό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Εμπρός.
Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης θα ταριχευθεί και οι γιατροί, κατόπιν επιθυμίας της οικογένειάς του, θα τοποθετήσουν «εντός δύο ιδιαιτέρων δοχείων χωριστών το ήπαρ και την καρδιάν, εντός παρασκευάσματος εξ οινοπνεύματος.
Αμφότερα θα κρατηθώσιν ως ιερά κειμήλια του τόσον αγρίως δολοφονηθέντος γηραιού προέδρου» θα γράψει στις 2 Ιουνίου 1905 η εφημερίδα «Εμπρός». Η καρδιά του, φυλάσσεται μέχρι και σήμερα στον ιερό ναό των Αγίων Ταξιαρχών στη γενέτειρά του, στα Λαγκάδια της Αρκαδίας. Δύο εικοσιτετράωρα μετά τη δολοφονία, την Πέμπτη 2 Ιουνίου, η σωρός του πρωθυπουργού μεταφέρεται από την οικία του στη Βουλή όπου τίθεται σε λαϊκό προσκύνημα φρουρούμενη από 8 λοχαγούς. Χιλιάδες κόσμου θα περάσει για να αποτίσει φόρο τιμής.
Ταριχεύτηκε το 1905 τρεις φορές, ενώ η καρδιά του φυλάσσεται σε ιερό ναό της Αρκαδίας.
Στις 11 το πρωί παρουσιάζεται η ανάγκη νέας ταριχεύσεως του νεκρού «όστις ανέδιδε κάποιαν δυσοσμίας μη επιτυχούσης της πρώτης» σημειώνει ο Τύπος της εποχής. Το φέρετρο μεταφέρεται στο γραφείο του Προέδρου της Βουλής για τα περαιτέρω. «Κατά την εργασίαν ταύτην οι ιατροί ανεύρον και δεύτερον τραύμα υπό τους βουβώνας το οποίον είχε διανοιχθή». Η ιατρική ομάδα θα υποστηρίζει ότι το τραύμα αυτό μεταξύ των δύο μηρών πιθανόν να οφείλεται σε παλαιά εγχείριση και απλώς τώρα άνοιξε ένεκα της αποσύνθεσης.
Μετά τη δεύτερη ταρίχευση όμως ακολούθησε και τρίτη το απόγευμα της ίδιας ημέρας «επειδή η αναδιδομένη δυσοσμία εκ του νεκρού δεν έπαυε. Εκτός όμως αυτού κατεσκευάσθη και κάλυμμα του φερέτρου υαλοσκεπές το οποίον εκαρφώθη επ’ αυτού ερμητικώς» μας πληροφορεί η εφημερίδα «Εμπρός» της 4ης Ιουνίου 1905. Θα ταφεί στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών ενώ προς τιμή του τα επόμενα χρόνια θα ανεγερθεί μαρμάρινος ανδριάντας στον περίβολο της Παλαιάς Βουλής, τα αποκαλυπτήρια του οποίου θα κάνει στις 22 Μαρτίου 1931 ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος.
* Ο Γεώργιος Σαρρής είναι δημοσιογράφος – μέλος της ΕΣΗΕΑ, τιμηθείς από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το Βραβείο Αθ. Μπότση για την αντικειμενική και με πληρότητα παρουσίαση ιστορικών πολιτικών θεμάτων.
https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... tis-voylis
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
22/02/2020
Ταξίδι στη μυστική υπόγεια πόλη της Αθήνας.
Ο ερευνητής των καταφυγίων Κωνσταντίνος Κυρίμης μίλησε στο newsbeast.gr
Ποιοι από εμάς έχουμε σκεφτεί τι μπορεί να υπάρχει κάτω από τα πόδια μας, όταν κάνουμε μία βόλτα στο κέντρο της Αθήνας; Φανταστείτε, λοιπόν, ότι σε ορισμένα σημεία υπάρχει μία μυστική υπόγεια πόλη την οποία γνωρίζουν ελάχιστοι.
Η Αθήνα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έζησε το μένος των Γερμανών, βομβαρδίστηκε και ο πληθυσμός θα έπρεπε να έχει χώρους για να προφυλαχθεί. Έτσι, κάτω από την Αθηνά δημιουργήθηκε μία νέα μικρή πόλη, με δαιδαλώδεις διαδρόμους και θαλάμους που θα προστάτευαν τον κόσμο από αεροπορικές επιδρομές και όχι μόνο.
Ο ερευνητής Κωνσταντίνος Κυρίμης μίλησε στο newsbeast.gr για την άγνωστη και μυστηριώδη υπόγεια πόλη της Αθήνας και μας ξενάγησε με το φωτογραφικό του υλικό, το οποίο συγκέντρωσε από τις έρευνές του στα καταφύγια της Αττικής. Το επάγγελμά του είναι ιδιωτικός υπάλληλος, με χόμπι του τα καταφύγια και έχει ήδη δύο βιβλία για αυτές τις ιστορικές υπόγειες κατασκευές, που κάθε μία έχει τη δική της ιστορία.
«Η ενασχόλησή μου με τα καταφύγια ξεκίνησε το 2012. Είχα ασχοληθεί με την στρατιωτική ιστορία και αρθρογραφούσα περίπου από το 2004 στον ειδικό Τύπο στρατιωτικής ιστορίας, αλλά το 2012 άρχισα να ψάχνω για τα καταφύγια. Διαπίστωσα ότι ήταν πολύ σημαντικά την εποχή που κατασκευάστηκαν και ότι δεν υπήρχε ούτε ένα βιβλίο που να τα έχει καταγράψει. Έτσι θεώρησα ιστορικά άδικο να μην είναι καταγεγραμμένο ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και πήρα την πρωτοβουλία να γράψω το πρώτο βιβλίο για να διασωθεί η ιστορική μνήμη τους και να υπάρχει ένα πρωτογενές υλικό για όσους ασχοληθούν στο μέλλον», αναφέρει ο κ. Κυρίμης.
Μεγάλη στοά σε καταφύγιο κοντά στο λιμάνι.
Η κατασκευή των καταφυγίων στην Αθήνα.
Αρχικά θα πρέπει να γνωρίσουμε την ιστορία των καταφυγίων και ποιος είναι αριθμός τους. «Ο στρατάρχης Παπάγος έχει κάνει λόγο για 400 δημόσια καταφύγια που είχε φτιάξει το κράτος. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και αρκετές χιλιάδες -ίσως και 10.000- ιδιωτικά καταφύγια που φτιάχτηκαν σε πολυκατοικίες και άλλους ιδιωτικούς χώρους λόγω αναγκαστικού νόμου της κυβέρνησης Μεταξά», μας εξηγεί αρχικά ο Κωνσταντίνος Κυρίμης.
Στη συνέχεια προσθέτει: «Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη πηγή πληροφόρησης για το πόσα ακριβώς είναι και σε τι κατάσταση βρίσκονται. Μένουν ελάχιστα και –τα περισσότερα- σε κακή κατάσταση. Το μόνο που συντηρείται είναι αυτό στην οδό Κοραή 4, ως χώρος ιστορικής μνήμης. Όμως και αυτό δεν συντηρείται με την ιδιότητα του καταφυγίου, αλλά ως χώρος κράτησης των Γερμανών.
Στοά καταφυγίου κάτω από εργοστάσιο.
Πρέπει να σημειωθεί ότι καταφύγια έφτιαξαν και οι Γερμανοί στην κατοχή, για δική τους στρατιωτική χρήση και αυτά είναι δυσεύρετα. Μάλιστα δεν είναι κοντά στο κέντρο, αλλά σε παραλιακές περιοχές και σε σημεία ενδιαφέροντος, όπως τα αεροδρόμια».
Τα καταφύγια μπορούν να χωριστούν σε τρεις περιόδους: «Η πρώτη στην περίοδο Μεταξά 1936-1940 εν’όψει του πολέμου, μετά αυτά που έφτιαξαν οι Γερμανοί την περίοδο 1942-1944 για στρατιωτική χρήση, αλλά και μετά την απελευθέρωση και τον εμφύλιο υπήρχε σε ισχύ ο νόμος για την υποχρεωτική κατασκευή καταφυγίων σε πολυκατοικίες και συνεχίστηκε μέχρι το 1956.
Σε αρκετά καταφύγια υπήρχαν μηχανικές συσκευές ανακύκλωσης του αέρα.
Δεν θα ήταν υπερβολή, αν εξετάσουμε και το πλήθος κατασκευών που έγιναν τότε, να πούμε ότι υπάρχει μία μικρή πόλη κάτω από την πόλη. Ένας αθέατος κόσμος. Το πιο περίεργο είναι ότι όλοι έχουμε περπατήσει πάνω από ένα καταφύγιο, αλλά δεν γνωρίζουμε τι βρίσκεται κάτω από τα πόδια μας. Ή ακόμη μπορεί να έχουμε δει μία πόρτα και να μην ξέρουμε πού οδηγεί (σ.σ. δηλαδή σε ένα καταφύγιο)».
Ποια είναι η δομή του καταφυγίου και τι υπάρχει μέσα σε αυτό;
«Ακόμη και η είσοδος σε ένα καταφύγιο είναι αρκετά σύνθετη. Έπρεπε να μπουν όλοι στον προθάλαμο, ο οποίος ονομαζόταν σύμφωνα με τα εγχειρίδια της εποχής αεριοφράκτης. Εκεί, στόχος ήταν να γίνει ένας διαχωρισμός σε υγιείς και "αεριόπληκτους". Αυτό γινόταν επειδή τη δεκαετία του ΄30 υπήρχε ο φόβος βομβαρδισμού με χημικά αέρια. Οι υγιείς θα έμπαιναν απευθείας στον κεντρικό θάλαμο, ενώ οι υπόλοιποι θα έπρεπε πρώτα να περάσουν από έναν χώρο απολύμανσης.
Στη συνέχεια υπήρχαν θάλαμοι χωρητικότητας 50 ατόμων. Ήταν προτιμότερο να υπάρχουν πολλοί μικροί θάλαμοι, παρά ένας μεγάλος. Ο λόγος δεν ήταν άλλος, από την στατικότητα του καταφυγίου. Επίσης υπήρχε χώρος υγιεινής και τουλάχιστον μία έξοδος κινδύνου σε κοντινό πεζοδρόμιο».
Θάλαμος απολύμανσης σε καταφύγιο. Διαθέτει υδατοδεξαμενή και ντους.
Ισχύει ότι τα καταφύγια συνδέονται μεταξύ τους;
«Όχι, όλα αυτά είναι μυθεύματα. Επειδή τα καταφύγια είναι χώροι που δεν έχουν εξερευνηθεί επαρκώς και επειδή πολλά από αυτά είναι δαιδαλώδη και σκοτεινά, έχουν δώσει αφορμή για μεγάλη παραφιλολογία. Ο στόχος που κατασκευάστηκαν δεν ήταν για να πηγαίνει ο κόσμος από το ένα στο άλλο, αλλά να προφυλαχθεί και να μπορέσει να βγει σε ένα κοντινό σημείο με ασφάλεια. Αυτό, βέβαια, δεν τα κάνει λιγότερο μαγευτικά και λιγότερο εντυπωσιακά».
Ιστορικό παράδοξο είναι ότι οι πόρτες τους, επειδή ήταν θωρακισμένες και αεροστεγείς, είχαν πολύ υψηλές προδιαγραφές. Μέχρι το 1938 δεν υπήρχε εταιρεία στην Ελλάδα που να μπορούσε να κατασκευάσει τέτοιες πόρτες, οπότε και γινόταν εισαγωγή από το εξωτερικό. Τις καλύτερες πόρτες τότε, τις έκανε η Γερμανία. Οι ίδιοι που μας έδωσαν τα μέσα πολιτική προστασίας, είναι εκείνοι που μας βομβάρδισαν στη συνέχεια.
Θωρακισμένη πόρτα σε καταφύγιο κοντά στην πλατεία Κάνιγγος. Προέρχεται από πολεμικό πλοίο.
Τα καταφύγια είχαν μία οργανωμένη δομή και από μόνα τους δεν εξασφάλιζαν τον σκοπό για τον οποίο είχαν κατασκευαστεί. Έπρεπε και οι άνθρωποι να συμβάλουν σε αυτό: «Είχε σημασία να είναι εκπαιδευμένοι και οι άνθρωποι. Το καθεστώς Μεταξά έδωσε μεγάλη σημασία σε αυτό. Σε κάθε καταφύγιο υπήρχε ένας αρχηγός, ο οποίος λεγόταν «οικοφύλακας» του καταφυγίου και αυτός ήταν ο σύνδεσμος με την επίσημη αεράμυνα. Έπρεπε να περάσει ειδικό κρατικό σχολείο, από μία εβδομάδα μέχρι ένα μήνα, ανάλογα με το πόσο μεγάλο ήταν το καταφύγιο και αυτός λειτουργούσαν σαν οργανωτής».
Πού θα βρούμε καταφύγια στην Αθήνα και ποιο εντυπωσιάζει.
Τα καταφύγια κατασκευάστηκαν σε συγκεκριμένους χώρους, πλην των πολυκατοικιών για τις οποίες υπήρχε σχετικός νόμος. «Όσο πιο πολύ πλησιάζουμε προς το κέντρο της Αθήνας, που σημαίνει σημαντικές υποδομές, υπουργεία, κυβερνητικά κτίρια, Βουλή κ.α. τόσο πιο πολύ πληθαίνουν και τα καταφύγια. Σε φτωχογειτονιές της εποχής όπως η Καισαριανή και ο Βύρωνας, τα καταφύγια ήταν ελάχιστα και πιο πρόχειρα, καθώς αυτές οι περιοχές δεν θα ήταν στόχος από τον εχθρό.
Αντίστοιχα αυτό βλέπουμε και στον Πειραιά. Στην πόλη του Πειραιά έχουμε ελάχιστα καταφύγια, ενώ περιμετρικά που υπάρχουν υποδομές όπως λιμάνια, εργοστάσια και σιδηροδρομικοί σταθμοί, υπάρχουν πολλά καταφύγια».
Θάλαμος καταφυγίου στον Πειραιά.
Το πιο εντυπωσιακό καταφύγιο που έχετε εξερευνήσει στην Αθήνα;
«Το πιο εντυπωσιακό και το πιο μεγάλο είναι αυτό που βρίσκεται στον Αρδηττό και χωρούσε 1.300 άτομα. Βέβαια αυτό ήταν στρατιωτικής χρήσης, αργότερα το πήραν οι Γερμανοί και το έκαναν αποθήκη πυρομαχικών και φεύγοντας το ανατίναξαν, ενώ χρησιμοποιήθηκε και στα Δεκεμβριανά. Είναι δηλαδή ένα πολύπαθο καταφύγιο.
Από αστικά καταφύγια θα έλεγα ότι ένα από τα πιο εντυπωσιακά είναι ένα που βρίσκεται στο Κολωνάκι. Είναι κυριολεκτικά κάτω από την αγορά του Κολωνακίου και είναι εντυπωσιακό πως την ώρα που εξερευνούσα το καταφύγιο, ήταν από πάνω μου ο κόσμος που ψώνιζε και δε γνώριζε τι βρίσκεται έξι μέτρα κάτω από τα πόδια του, που είναι ένα κομμάτι της ιστορίας.
Καταφύγιο 150 τετραγωνικών στο Κολωνάκι.
Η είσοδός του, βρίσκεται μέσα σε πολυκατοικία και είχε εξόδους σε δύο σημεία έξω από την πολυκατοικία, αλλά έχουν μπαζωθεί οι έξοδοι κινδύνου. Μέσα από το καταφύγιο φαίνεται η καταπακτή, αλλά δεν μπορείς να την ανοίξεις καθώς από πάνω είναι το πεζοδρόμιο».
Εκτός από το Κολωνάκι, τον Αρδηττό και άλλα σημεία της Αθήνας, μεγάλο καταφύγιο υπάρχει και στον λόφο του Λυκαβηττού. «Στον Λυκαβηττό υπάρχει ένα τεράστιο -στρατιωτικών προδιαγραφών- καταφύγιο γύρω στα 400 τετραγωνικά μέτρα με δαιδαλώδεις στοές. Εκεί λειτουργούσε από το 1936 το Κέντρο Συναγερμού και Αεράμυνας. Ήταν δηλαδή, τα "μάτια" και τα "αυτιά" του λεκανοπεδίου.
Κάτω από ένα φαινομενικά αθώο καπάκι στο πεζοδρόμιο κρύβεται ένα υπόγειο καταφύγιο του 1938.
Περνάμε από εκεί και δεν γνωρίζουμε ότι πίσω από μια σιδερένια πόρτα βρίσκονται στοές εκατοντάδων μέτρων. Το καταφύγιο είναι σε αρκετά καλή κατάσταση γιατί είναι στρατιωτικό. Επιθεωρείται τακτικά, αλλά δεν επιτρέπεται η είσοδος σε αυτό».
Ταξίδι στη μυστική υπόγεια πόλη της Αθήνας.
Ο ερευνητής των καταφυγίων Κωνσταντίνος Κυρίμης μίλησε στο newsbeast.gr
Ποιοι από εμάς έχουμε σκεφτεί τι μπορεί να υπάρχει κάτω από τα πόδια μας, όταν κάνουμε μία βόλτα στο κέντρο της Αθήνας; Φανταστείτε, λοιπόν, ότι σε ορισμένα σημεία υπάρχει μία μυστική υπόγεια πόλη την οποία γνωρίζουν ελάχιστοι.
Η Αθήνα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έζησε το μένος των Γερμανών, βομβαρδίστηκε και ο πληθυσμός θα έπρεπε να έχει χώρους για να προφυλαχθεί. Έτσι, κάτω από την Αθηνά δημιουργήθηκε μία νέα μικρή πόλη, με δαιδαλώδεις διαδρόμους και θαλάμους που θα προστάτευαν τον κόσμο από αεροπορικές επιδρομές και όχι μόνο.
Ο ερευνητής Κωνσταντίνος Κυρίμης μίλησε στο newsbeast.gr για την άγνωστη και μυστηριώδη υπόγεια πόλη της Αθήνας και μας ξενάγησε με το φωτογραφικό του υλικό, το οποίο συγκέντρωσε από τις έρευνές του στα καταφύγια της Αττικής. Το επάγγελμά του είναι ιδιωτικός υπάλληλος, με χόμπι του τα καταφύγια και έχει ήδη δύο βιβλία για αυτές τις ιστορικές υπόγειες κατασκευές, που κάθε μία έχει τη δική της ιστορία.
«Η ενασχόλησή μου με τα καταφύγια ξεκίνησε το 2012. Είχα ασχοληθεί με την στρατιωτική ιστορία και αρθρογραφούσα περίπου από το 2004 στον ειδικό Τύπο στρατιωτικής ιστορίας, αλλά το 2012 άρχισα να ψάχνω για τα καταφύγια. Διαπίστωσα ότι ήταν πολύ σημαντικά την εποχή που κατασκευάστηκαν και ότι δεν υπήρχε ούτε ένα βιβλίο που να τα έχει καταγράψει. Έτσι θεώρησα ιστορικά άδικο να μην είναι καταγεγραμμένο ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και πήρα την πρωτοβουλία να γράψω το πρώτο βιβλίο για να διασωθεί η ιστορική μνήμη τους και να υπάρχει ένα πρωτογενές υλικό για όσους ασχοληθούν στο μέλλον», αναφέρει ο κ. Κυρίμης.
Μεγάλη στοά σε καταφύγιο κοντά στο λιμάνι.
Η κατασκευή των καταφυγίων στην Αθήνα.
Αρχικά θα πρέπει να γνωρίσουμε την ιστορία των καταφυγίων και ποιος είναι αριθμός τους. «Ο στρατάρχης Παπάγος έχει κάνει λόγο για 400 δημόσια καταφύγια που είχε φτιάξει το κράτος. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και αρκετές χιλιάδες -ίσως και 10.000- ιδιωτικά καταφύγια που φτιάχτηκαν σε πολυκατοικίες και άλλους ιδιωτικούς χώρους λόγω αναγκαστικού νόμου της κυβέρνησης Μεταξά», μας εξηγεί αρχικά ο Κωνσταντίνος Κυρίμης.
Στη συνέχεια προσθέτει: «Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη πηγή πληροφόρησης για το πόσα ακριβώς είναι και σε τι κατάσταση βρίσκονται. Μένουν ελάχιστα και –τα περισσότερα- σε κακή κατάσταση. Το μόνο που συντηρείται είναι αυτό στην οδό Κοραή 4, ως χώρος ιστορικής μνήμης. Όμως και αυτό δεν συντηρείται με την ιδιότητα του καταφυγίου, αλλά ως χώρος κράτησης των Γερμανών.
Στοά καταφυγίου κάτω από εργοστάσιο.
Πρέπει να σημειωθεί ότι καταφύγια έφτιαξαν και οι Γερμανοί στην κατοχή, για δική τους στρατιωτική χρήση και αυτά είναι δυσεύρετα. Μάλιστα δεν είναι κοντά στο κέντρο, αλλά σε παραλιακές περιοχές και σε σημεία ενδιαφέροντος, όπως τα αεροδρόμια».
Τα καταφύγια μπορούν να χωριστούν σε τρεις περιόδους: «Η πρώτη στην περίοδο Μεταξά 1936-1940 εν’όψει του πολέμου, μετά αυτά που έφτιαξαν οι Γερμανοί την περίοδο 1942-1944 για στρατιωτική χρήση, αλλά και μετά την απελευθέρωση και τον εμφύλιο υπήρχε σε ισχύ ο νόμος για την υποχρεωτική κατασκευή καταφυγίων σε πολυκατοικίες και συνεχίστηκε μέχρι το 1956.
Σε αρκετά καταφύγια υπήρχαν μηχανικές συσκευές ανακύκλωσης του αέρα.
Δεν θα ήταν υπερβολή, αν εξετάσουμε και το πλήθος κατασκευών που έγιναν τότε, να πούμε ότι υπάρχει μία μικρή πόλη κάτω από την πόλη. Ένας αθέατος κόσμος. Το πιο περίεργο είναι ότι όλοι έχουμε περπατήσει πάνω από ένα καταφύγιο, αλλά δεν γνωρίζουμε τι βρίσκεται κάτω από τα πόδια μας. Ή ακόμη μπορεί να έχουμε δει μία πόρτα και να μην ξέρουμε πού οδηγεί (σ.σ. δηλαδή σε ένα καταφύγιο)».
Ποια είναι η δομή του καταφυγίου και τι υπάρχει μέσα σε αυτό;
«Ακόμη και η είσοδος σε ένα καταφύγιο είναι αρκετά σύνθετη. Έπρεπε να μπουν όλοι στον προθάλαμο, ο οποίος ονομαζόταν σύμφωνα με τα εγχειρίδια της εποχής αεριοφράκτης. Εκεί, στόχος ήταν να γίνει ένας διαχωρισμός σε υγιείς και "αεριόπληκτους". Αυτό γινόταν επειδή τη δεκαετία του ΄30 υπήρχε ο φόβος βομβαρδισμού με χημικά αέρια. Οι υγιείς θα έμπαιναν απευθείας στον κεντρικό θάλαμο, ενώ οι υπόλοιποι θα έπρεπε πρώτα να περάσουν από έναν χώρο απολύμανσης.
Στη συνέχεια υπήρχαν θάλαμοι χωρητικότητας 50 ατόμων. Ήταν προτιμότερο να υπάρχουν πολλοί μικροί θάλαμοι, παρά ένας μεγάλος. Ο λόγος δεν ήταν άλλος, από την στατικότητα του καταφυγίου. Επίσης υπήρχε χώρος υγιεινής και τουλάχιστον μία έξοδος κινδύνου σε κοντινό πεζοδρόμιο».
Θάλαμος απολύμανσης σε καταφύγιο. Διαθέτει υδατοδεξαμενή και ντους.
Ισχύει ότι τα καταφύγια συνδέονται μεταξύ τους;
«Όχι, όλα αυτά είναι μυθεύματα. Επειδή τα καταφύγια είναι χώροι που δεν έχουν εξερευνηθεί επαρκώς και επειδή πολλά από αυτά είναι δαιδαλώδη και σκοτεινά, έχουν δώσει αφορμή για μεγάλη παραφιλολογία. Ο στόχος που κατασκευάστηκαν δεν ήταν για να πηγαίνει ο κόσμος από το ένα στο άλλο, αλλά να προφυλαχθεί και να μπορέσει να βγει σε ένα κοντινό σημείο με ασφάλεια. Αυτό, βέβαια, δεν τα κάνει λιγότερο μαγευτικά και λιγότερο εντυπωσιακά».
Ιστορικό παράδοξο είναι ότι οι πόρτες τους, επειδή ήταν θωρακισμένες και αεροστεγείς, είχαν πολύ υψηλές προδιαγραφές. Μέχρι το 1938 δεν υπήρχε εταιρεία στην Ελλάδα που να μπορούσε να κατασκευάσει τέτοιες πόρτες, οπότε και γινόταν εισαγωγή από το εξωτερικό. Τις καλύτερες πόρτες τότε, τις έκανε η Γερμανία. Οι ίδιοι που μας έδωσαν τα μέσα πολιτική προστασίας, είναι εκείνοι που μας βομβάρδισαν στη συνέχεια.
Θωρακισμένη πόρτα σε καταφύγιο κοντά στην πλατεία Κάνιγγος. Προέρχεται από πολεμικό πλοίο.
Τα καταφύγια είχαν μία οργανωμένη δομή και από μόνα τους δεν εξασφάλιζαν τον σκοπό για τον οποίο είχαν κατασκευαστεί. Έπρεπε και οι άνθρωποι να συμβάλουν σε αυτό: «Είχε σημασία να είναι εκπαιδευμένοι και οι άνθρωποι. Το καθεστώς Μεταξά έδωσε μεγάλη σημασία σε αυτό. Σε κάθε καταφύγιο υπήρχε ένας αρχηγός, ο οποίος λεγόταν «οικοφύλακας» του καταφυγίου και αυτός ήταν ο σύνδεσμος με την επίσημη αεράμυνα. Έπρεπε να περάσει ειδικό κρατικό σχολείο, από μία εβδομάδα μέχρι ένα μήνα, ανάλογα με το πόσο μεγάλο ήταν το καταφύγιο και αυτός λειτουργούσαν σαν οργανωτής».
Πού θα βρούμε καταφύγια στην Αθήνα και ποιο εντυπωσιάζει.
Τα καταφύγια κατασκευάστηκαν σε συγκεκριμένους χώρους, πλην των πολυκατοικιών για τις οποίες υπήρχε σχετικός νόμος. «Όσο πιο πολύ πλησιάζουμε προς το κέντρο της Αθήνας, που σημαίνει σημαντικές υποδομές, υπουργεία, κυβερνητικά κτίρια, Βουλή κ.α. τόσο πιο πολύ πληθαίνουν και τα καταφύγια. Σε φτωχογειτονιές της εποχής όπως η Καισαριανή και ο Βύρωνας, τα καταφύγια ήταν ελάχιστα και πιο πρόχειρα, καθώς αυτές οι περιοχές δεν θα ήταν στόχος από τον εχθρό.
Αντίστοιχα αυτό βλέπουμε και στον Πειραιά. Στην πόλη του Πειραιά έχουμε ελάχιστα καταφύγια, ενώ περιμετρικά που υπάρχουν υποδομές όπως λιμάνια, εργοστάσια και σιδηροδρομικοί σταθμοί, υπάρχουν πολλά καταφύγια».
Θάλαμος καταφυγίου στον Πειραιά.
Το πιο εντυπωσιακό καταφύγιο που έχετε εξερευνήσει στην Αθήνα;
«Το πιο εντυπωσιακό και το πιο μεγάλο είναι αυτό που βρίσκεται στον Αρδηττό και χωρούσε 1.300 άτομα. Βέβαια αυτό ήταν στρατιωτικής χρήσης, αργότερα το πήραν οι Γερμανοί και το έκαναν αποθήκη πυρομαχικών και φεύγοντας το ανατίναξαν, ενώ χρησιμοποιήθηκε και στα Δεκεμβριανά. Είναι δηλαδή ένα πολύπαθο καταφύγιο.
Από αστικά καταφύγια θα έλεγα ότι ένα από τα πιο εντυπωσιακά είναι ένα που βρίσκεται στο Κολωνάκι. Είναι κυριολεκτικά κάτω από την αγορά του Κολωνακίου και είναι εντυπωσιακό πως την ώρα που εξερευνούσα το καταφύγιο, ήταν από πάνω μου ο κόσμος που ψώνιζε και δε γνώριζε τι βρίσκεται έξι μέτρα κάτω από τα πόδια του, που είναι ένα κομμάτι της ιστορίας.
Καταφύγιο 150 τετραγωνικών στο Κολωνάκι.
Η είσοδός του, βρίσκεται μέσα σε πολυκατοικία και είχε εξόδους σε δύο σημεία έξω από την πολυκατοικία, αλλά έχουν μπαζωθεί οι έξοδοι κινδύνου. Μέσα από το καταφύγιο φαίνεται η καταπακτή, αλλά δεν μπορείς να την ανοίξεις καθώς από πάνω είναι το πεζοδρόμιο».
Εκτός από το Κολωνάκι, τον Αρδηττό και άλλα σημεία της Αθήνας, μεγάλο καταφύγιο υπάρχει και στον λόφο του Λυκαβηττού. «Στον Λυκαβηττό υπάρχει ένα τεράστιο -στρατιωτικών προδιαγραφών- καταφύγιο γύρω στα 400 τετραγωνικά μέτρα με δαιδαλώδεις στοές. Εκεί λειτουργούσε από το 1936 το Κέντρο Συναγερμού και Αεράμυνας. Ήταν δηλαδή, τα "μάτια" και τα "αυτιά" του λεκανοπεδίου.
Κάτω από ένα φαινομενικά αθώο καπάκι στο πεζοδρόμιο κρύβεται ένα υπόγειο καταφύγιο του 1938.
Περνάμε από εκεί και δεν γνωρίζουμε ότι πίσω από μια σιδερένια πόρτα βρίσκονται στοές εκατοντάδων μέτρων. Το καταφύγιο είναι σε αρκετά καλή κατάσταση γιατί είναι στρατιωτικό. Επιθεωρείται τακτικά, αλλά δεν επιτρέπεται η είσοδος σε αυτό».
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
Το πιο ισχυρό καταφύγιο στα υπόγεια του Attica.
Όλα τα νέα κτίρια που κατασκευάστηκαν μεταξύ 1936-40, έπρεπε να έχουν καταφύγιο. Ένα από αυτά είναι και το υπέροχο κτίριο, κατασκευής του 1938, το οποίο στεγάζει το πολυκατάστημα Attica στην οδό Πανεπιστημίου.
Ο Κωνσταντίνος Κυρίμης μας αναφέρει: «Σε πολλά γνωστά κτίρια υπάρχουν καταφύγια. Αυτό που μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση είναι το καταφύγιο που υπάρχει στο Attica. Το συγκεκριμένο κτίριο στην Πανεπιστημίου κατασκευάστηκε το 1938 , ως "Μέγαρο Μετοχικού Ταμείου Στρατού", σε σχέδια του αρχιτέκτονα Λεωνίδα Μπόνη, ο οποίος είχε σχεδιάσει το REX και άλλα διάσημα κτίρια της εποχής.
Ηλεκτρική εγκατάσταση σε καταφύγιο.
Οι κατασκευαστές είχαν προνοήσει, ειδικά σε αυτό το καταφύγιο, να χτίσουν τους τοίχους με πάχος ενός μέτρου από μπετόν αρμέ, ενώ οι επίσημες προδιαγραφές έλεγαν ότι αρκούσε πάχος 30 εκατοστών. Αυτό σημαίνει πως το συγκεκριμένο καταφύγιο ήταν τρεις φορές πιο ισχυρό από τα υπόλοιπα της Αθήνας.
Μάλιστα, ο Στρατός αντιλήφθηκε αυτή την ιδιαιτερότητα και επίταξε ένα μέρος του καταφυγίου, προκειμένου να στεγάσει υπηρεσίες τηλεπικοινωνίας και άλλες νευραλγικές υποδομές.
Στο συγκεκριμένο καταφύγιο δεν επιτρέπεται η είσοδος. Πλέον, είναι μία τεράστια αποθήκη. Το μόνο που μαρτυράει την παλιά του χρήση, είναι αν κάποιος πάει μπροστά από το Άττικα, εκεί που βρίσκεται το περίπτερο, αριστερά και δεξιά στο πεζοδρόμιο θα δει τις δύο εξόδους κινδύνους με τις σκάλες. Αν κοιτάξει ανάμεσα στις γρίλιες, θα δει ακόμη και τις σιδερένιες σκάλες που οδηγούν στο καταφύγιο.
Οι επιγραφές αντιστασιακής οργάνωσης και αυστηρές προδιαγραφές του κράτους.
Η εξερεύνηση εντός των καταφυγίων μπορεί να έχει και ορισμένες... ιστορικές εκπλήξεις. «Μου έχει κάνει εντύπωση ότι μπορεί να δεις κάποιες επιγραφές που είχαν χαράξει μέσα στα καταφύγια. Είχα δει σχέδια., ζωγραφισμένα στον τοίχο, από την φοιτητική αντιστασιακή οργάνωση "ΕΣΑΣ", μέλη της οποίας προφανώς είχαν χρησιμοποιήσει το καταφύγιο σαν χώρο συνωμοτικής δράσης, το 1943. Εκεί, λοιπόν, υπήρχαν ζωγραφισμένες προσωπογραφίες των μελών, η υπογραφή της οργάνωσης και ονόματα μελών. Οπότε το κάθε καταφύγιο, συχνά κρύβει και μία μικρή ιστορία», μας αποκαλύπτει ο Κωνσταντίνος Κυρίμης.
Πινακίδα σε καταφύγιο.
Εντυπωσιακό είναι και το πως λειτουργούσε και το γραφειοκρατικό κομμάτι: «Όταν ξεκίνησα να ψάχνω το διοικητικό και γραφειοκρατικό κομμάτι, κατάλαβα το πόσο καλά λειτουργούσε το κράτος εκείνη την εποχή. Για να χτίσεις μία πολυκατοικία εκείνη την εποχή, θα έπρεπε πρώτα να πας στην Αεράμυνα τα σχέδια του καταφυγίου, να τα εγκρίνει και μόνο τότε μπορούσες να πας στην Πολεοδομία για να πάρεις την άδεια να χτίσεις καταφύγιο.
Είδα σε κάποια αρχεία ότι κάποιος αρχιτέκτονας είχε κάνει σχέδια για να υποσχεθεί στην αεράμυνα πως θα δημιουργήσει το προβλεπόμενο καταφύγιο στην πολυκατοικία. Στην πραγματικότητα δεν το έφτιαξε με βάση τα σχέδια, προφανώς για λόγους οικονομίας. Η άδεια δόθηκε, η πολυκατοικία χτίστηκε, αλλά μετά από λίγο καιρό, κλιμάκιο της αεράμυνας έκανε αυτοψία, βρήκε τις διαφορές και του δώσανε διορία 30 ημέρες να προβεί στις προβλεπόμενες διορθώσεις.
Ενώ, λοιπόν, η πολυκατοικία ήταν ήδη χτισμένη, αναγκάστηκαν να σκάψουν και να διαμορφώσουν το καταφύγιο όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί. Ο κρατικός μηχανισμός λειτουργούσε άψογα στο κομμάτι αυτό και ήταν πολύ αυστηρός σε ελέγχους και ποινές».
Θάλαμος υποδειγματικού καταφυγίου.
Γερμανικά καταφύγια στις ακτές της Αττικής.
Καταφύγια, όπως μας εξηγεί ο κ. Κυρίμης, είχαν κατασκευάσει και οι Γερμανοί με σκοπό να οχυρωθούν σε περίπτωση απόβασης των συμμάχων.
«Γερμανικά καταφύγια υπάρχουν παραλιακά. Στη Γλυφάδα, στη Βούλα, στο Σούνιο. Οι Γερμανοί περίμεναν το από το 1942-1943 μία απόβαση των Συμμάχων στην Αθήνα, για να ανοίξουν νέο μέτωπο στα Βαλκάνια, η οποία, όμως, δεν έγινε ποτέ.
Εκείνοι πάντως, οχυρώθηκαν. Το χαρακτηριστικό των συγκεκριμένων καταφυγίων είναι ότι εκτός από πολύ ανθεκτικά ήταν και πολύ βαθιά κατασκευασμένα στο έδαφος. Περίπου 10 μέτρα υπογείως. Γενικά είναι πιο εντυπωσιακά από τα ελληνικά».
Στην είσοδο ενός γερμανικού καταφυγίου της περιόδου της Κατοχής. Οι σκάλες οδηγούν 10 μέτρα κάτω από τη γη.
Η πρόσβαση στα καταφύγια και η διαχείριση στις πόλεις του εξωτερικού.
Αρκετοί είναι εκείνοι που θα ήθελαν να ζήσουν μία εμπειρία από κάποιο καταφύγιο, να δουν τους χώρους και να εισέλθουν μέσα σε μία υπόγεια στοά η οποία είναι ιστορικής σημασίας.
Σε αντίθεση με το εξωτερικό, στην Αθήνα δεν έχουν αξιοποιηθεί αυτοί οι χώροι: «Στο εξωτερικό υπάρχει αξιοποίηση των καταφυγίων. Έχουν γίνει πολιτιστικοί χώροι ή μουσεία και προσελκύουν τουρίστες, οι οποίοι θέλουν να δουν ένα καταφύγιο του 1930. Ενώ στην Ελλάδα δεν έχουμε πράξει αναλόγως. Παραδόξως, σε άλλες ελληνικές πόλεις, που δεν έχουν πολλά καταφύγια, όπως το Αγρίνιο, η Πάτρα, ή η Μήλος, υπάρχουν επισκέψιμα καταφύγια. Στην Αθήνα δεν υπάρχει τίποτα και είναι κρίμα να πηγαίνει χαμένη όλη αυτή η ιστορική κληρονομιά που έχουμε.
Έξοδος κινδύνου σε καταφύγιο ναυτικής εγκατάστασης.
Μπορεί, όμως, ο καθένας να κάνει μία επίσκεψη σε κάποιο από τα καταφύγια της Αθήνας;
«Επισήμως είναι όλα παρατημένα, με εξαίρεση αυτό στην Κοραή. Έχω τη χαρά να έχω οργανώσει έναν σχετικό θεματικό "ιστορικό περίπατο", όπου μπαίνουμε σε παλαιά καταφύγια για να τα δούμε και για να εξηγήσουμε το κατασκευαστικό και το κοινωνικό πλαίσιό τους. Αν κάποιοι ενδιαφέρονται για κάποιο ανάλογο πρόγραμμα ή για τα βιβλία μου, μπορούν να έρθει σε επαφή μαζί μου στο mail: kkirimis@otenet.gr».
https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... is-athinas
Όλα τα νέα κτίρια που κατασκευάστηκαν μεταξύ 1936-40, έπρεπε να έχουν καταφύγιο. Ένα από αυτά είναι και το υπέροχο κτίριο, κατασκευής του 1938, το οποίο στεγάζει το πολυκατάστημα Attica στην οδό Πανεπιστημίου.
Ο Κωνσταντίνος Κυρίμης μας αναφέρει: «Σε πολλά γνωστά κτίρια υπάρχουν καταφύγια. Αυτό που μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση είναι το καταφύγιο που υπάρχει στο Attica. Το συγκεκριμένο κτίριο στην Πανεπιστημίου κατασκευάστηκε το 1938 , ως "Μέγαρο Μετοχικού Ταμείου Στρατού", σε σχέδια του αρχιτέκτονα Λεωνίδα Μπόνη, ο οποίος είχε σχεδιάσει το REX και άλλα διάσημα κτίρια της εποχής.
Ηλεκτρική εγκατάσταση σε καταφύγιο.
Οι κατασκευαστές είχαν προνοήσει, ειδικά σε αυτό το καταφύγιο, να χτίσουν τους τοίχους με πάχος ενός μέτρου από μπετόν αρμέ, ενώ οι επίσημες προδιαγραφές έλεγαν ότι αρκούσε πάχος 30 εκατοστών. Αυτό σημαίνει πως το συγκεκριμένο καταφύγιο ήταν τρεις φορές πιο ισχυρό από τα υπόλοιπα της Αθήνας.
Μάλιστα, ο Στρατός αντιλήφθηκε αυτή την ιδιαιτερότητα και επίταξε ένα μέρος του καταφυγίου, προκειμένου να στεγάσει υπηρεσίες τηλεπικοινωνίας και άλλες νευραλγικές υποδομές.
Στο συγκεκριμένο καταφύγιο δεν επιτρέπεται η είσοδος. Πλέον, είναι μία τεράστια αποθήκη. Το μόνο που μαρτυράει την παλιά του χρήση, είναι αν κάποιος πάει μπροστά από το Άττικα, εκεί που βρίσκεται το περίπτερο, αριστερά και δεξιά στο πεζοδρόμιο θα δει τις δύο εξόδους κινδύνους με τις σκάλες. Αν κοιτάξει ανάμεσα στις γρίλιες, θα δει ακόμη και τις σιδερένιες σκάλες που οδηγούν στο καταφύγιο.
Οι επιγραφές αντιστασιακής οργάνωσης και αυστηρές προδιαγραφές του κράτους.
Η εξερεύνηση εντός των καταφυγίων μπορεί να έχει και ορισμένες... ιστορικές εκπλήξεις. «Μου έχει κάνει εντύπωση ότι μπορεί να δεις κάποιες επιγραφές που είχαν χαράξει μέσα στα καταφύγια. Είχα δει σχέδια., ζωγραφισμένα στον τοίχο, από την φοιτητική αντιστασιακή οργάνωση "ΕΣΑΣ", μέλη της οποίας προφανώς είχαν χρησιμοποιήσει το καταφύγιο σαν χώρο συνωμοτικής δράσης, το 1943. Εκεί, λοιπόν, υπήρχαν ζωγραφισμένες προσωπογραφίες των μελών, η υπογραφή της οργάνωσης και ονόματα μελών. Οπότε το κάθε καταφύγιο, συχνά κρύβει και μία μικρή ιστορία», μας αποκαλύπτει ο Κωνσταντίνος Κυρίμης.
Πινακίδα σε καταφύγιο.
Εντυπωσιακό είναι και το πως λειτουργούσε και το γραφειοκρατικό κομμάτι: «Όταν ξεκίνησα να ψάχνω το διοικητικό και γραφειοκρατικό κομμάτι, κατάλαβα το πόσο καλά λειτουργούσε το κράτος εκείνη την εποχή. Για να χτίσεις μία πολυκατοικία εκείνη την εποχή, θα έπρεπε πρώτα να πας στην Αεράμυνα τα σχέδια του καταφυγίου, να τα εγκρίνει και μόνο τότε μπορούσες να πας στην Πολεοδομία για να πάρεις την άδεια να χτίσεις καταφύγιο.
Είδα σε κάποια αρχεία ότι κάποιος αρχιτέκτονας είχε κάνει σχέδια για να υποσχεθεί στην αεράμυνα πως θα δημιουργήσει το προβλεπόμενο καταφύγιο στην πολυκατοικία. Στην πραγματικότητα δεν το έφτιαξε με βάση τα σχέδια, προφανώς για λόγους οικονομίας. Η άδεια δόθηκε, η πολυκατοικία χτίστηκε, αλλά μετά από λίγο καιρό, κλιμάκιο της αεράμυνας έκανε αυτοψία, βρήκε τις διαφορές και του δώσανε διορία 30 ημέρες να προβεί στις προβλεπόμενες διορθώσεις.
Ενώ, λοιπόν, η πολυκατοικία ήταν ήδη χτισμένη, αναγκάστηκαν να σκάψουν και να διαμορφώσουν το καταφύγιο όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί. Ο κρατικός μηχανισμός λειτουργούσε άψογα στο κομμάτι αυτό και ήταν πολύ αυστηρός σε ελέγχους και ποινές».
Θάλαμος υποδειγματικού καταφυγίου.
Γερμανικά καταφύγια στις ακτές της Αττικής.
Καταφύγια, όπως μας εξηγεί ο κ. Κυρίμης, είχαν κατασκευάσει και οι Γερμανοί με σκοπό να οχυρωθούν σε περίπτωση απόβασης των συμμάχων.
«Γερμανικά καταφύγια υπάρχουν παραλιακά. Στη Γλυφάδα, στη Βούλα, στο Σούνιο. Οι Γερμανοί περίμεναν το από το 1942-1943 μία απόβαση των Συμμάχων στην Αθήνα, για να ανοίξουν νέο μέτωπο στα Βαλκάνια, η οποία, όμως, δεν έγινε ποτέ.
Εκείνοι πάντως, οχυρώθηκαν. Το χαρακτηριστικό των συγκεκριμένων καταφυγίων είναι ότι εκτός από πολύ ανθεκτικά ήταν και πολύ βαθιά κατασκευασμένα στο έδαφος. Περίπου 10 μέτρα υπογείως. Γενικά είναι πιο εντυπωσιακά από τα ελληνικά».
Στην είσοδο ενός γερμανικού καταφυγίου της περιόδου της Κατοχής. Οι σκάλες οδηγούν 10 μέτρα κάτω από τη γη.
Η πρόσβαση στα καταφύγια και η διαχείριση στις πόλεις του εξωτερικού.
Αρκετοί είναι εκείνοι που θα ήθελαν να ζήσουν μία εμπειρία από κάποιο καταφύγιο, να δουν τους χώρους και να εισέλθουν μέσα σε μία υπόγεια στοά η οποία είναι ιστορικής σημασίας.
Σε αντίθεση με το εξωτερικό, στην Αθήνα δεν έχουν αξιοποιηθεί αυτοί οι χώροι: «Στο εξωτερικό υπάρχει αξιοποίηση των καταφυγίων. Έχουν γίνει πολιτιστικοί χώροι ή μουσεία και προσελκύουν τουρίστες, οι οποίοι θέλουν να δουν ένα καταφύγιο του 1930. Ενώ στην Ελλάδα δεν έχουμε πράξει αναλόγως. Παραδόξως, σε άλλες ελληνικές πόλεις, που δεν έχουν πολλά καταφύγια, όπως το Αγρίνιο, η Πάτρα, ή η Μήλος, υπάρχουν επισκέψιμα καταφύγια. Στην Αθήνα δεν υπάρχει τίποτα και είναι κρίμα να πηγαίνει χαμένη όλη αυτή η ιστορική κληρονομιά που έχουμε.
Έξοδος κινδύνου σε καταφύγιο ναυτικής εγκατάστασης.
Μπορεί, όμως, ο καθένας να κάνει μία επίσκεψη σε κάποιο από τα καταφύγια της Αθήνας;
«Επισήμως είναι όλα παρατημένα, με εξαίρεση αυτό στην Κοραή. Έχω τη χαρά να έχω οργανώσει έναν σχετικό θεματικό "ιστορικό περίπατο", όπου μπαίνουμε σε παλαιά καταφύγια για να τα δούμε και για να εξηγήσουμε το κατασκευαστικό και το κοινωνικό πλαίσιό τους. Αν κάποιοι ενδιαφέρονται για κάποιο ανάλογο πρόγραμμα ή για τα βιβλία μου, μπορούν να έρθει σε επαφή μαζί μου στο mail: kkirimis@otenet.gr».
https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... is-athinas
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
7 Φεβρουαρίου, 2020
Ταξίδι στον χρόνο: Από που «κρατάνε» οι ονομασίες διάσημων συνοικιών της Αθήνας;
Είστε σίγουροι ότι γνωρίζετε από πού πήραν το όνομά τους οι γνωστότερες συνοικίες και τα προάστια της Αθήνας; Σας
προκαλούμε να απαντήσετε στις δέκα ερωτήσεις του κουίζ που φτιάξαμε για χάρη σας και να μας πείτε στο τέλος του δημοσιεύματος με σχόλιο πόσα… ψάρια πιάσατε. (Σημείωση: Σε αρκετές περιπτώσεις, υπάρχουν περισσότερες από μία εκδοχές για την προέλευση μιας ονομασίας – εμείς αναφερόμαστε κάθε φορά στην επικρατέστερη).
Το Χαλάνδρι πήρε το όνομά του:
α) από το πουλί χαλάνδρα που συναντάται μόνο στη ρεματιά της περιοχής
β) από τον τούρκο μεγαλογαιοκτήμονα Χαλά που κατείχε το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής κατά την τουρκοκρατία.
γ) από τα αρχαία χρόνια, όταν οι Αθηναίοι της κλασικής εποχής. οδηγούσαν εκεί τους «χαλεπούς» άνδρες πριν εξοστρακιστούν.
Η περιοχή του Ζωγράφου πήρε το όνομά της:
α) Από τον διάσημο ζωγράφο Αλέξη Αποστόλου που έμενε στην περιοχή στις αρχές του 20ου αιώνα και επιμελούταν τα βασιλικά πορτρέτα.
β) Από την πρώτη σχολή Καλών Τεχνών που ιδρύθηκε στην Αθήνα, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Πανεπιστημιούπολη.
γ) Από τον κτηματία Ιωάννη Ζωγράφο, που πούλησε μικρά μερίδια γης στην περιοχή για να χτιστούν σπίτια.
Η περιοχή του Ψυρρή ονομάστηκε έτσι όταν:
α) Ένας κάτοικος των Ψαρών ήρθε στην περιοχή και έχτισε μια εκκλησία, κι έμεινε γνωστός ως Ψυρής.
β) Κατά την διάρκεια της Κατοχής, τα μπαρμπέρικα της περιοχής χρησιμοποιούνταν από τους Γερμανούς για να κουρεύουν κατά δεκάδες τους Έλληνες που είχαν ψείρες.
γ) Ονομάστηκε έτσι την δεκαετία του ’90, όταν άνοιξε εκεί το γνωστό στέκι της Ψύρρας στην οδό Μιαούλη.
Το Μετς οφείλει το όνομά του:
α) Στο πρώτο συνδικαλιστικό όργανο της χώρας, που (παραδόξως) στήθηκε από τους κατασκευαστές σαβάνων που επιμελούνταν τις κηδείες στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Το όργανο λεγόταν Μετοχικό Ελληνικό Ταμείο Σαβανοποιών (Μ.Ε.Τ.Σ.)
β) Από μια μπυραρία που άνοιξε στην περιοχή με αυτό το όνομα.
γ) Από τα περίφημα ελληνικά προφυλακτικά ΜΕΤ, τα οποία έσπευδαν να προμηθευτούν από την περιοχή οι αμερικανοί τουρίστες στα ‘50s, αποκαλώντας τα «the METs».
Το Ψυχικό ονομάστηκε έτσι επειδή:
α) Οι αρχαίοι Αθηναίοι θεωρούσαν πως εκεί συγκεντρώνονται οι ψυχές των νεκρών της πόλης, για να κατέβουν στον Άδη από την περίφημη σπηλιά του Κρωπέα
β) Μια μοναχή βοήθησε τους κατοίκους της περιοχής, ανοίγοντας πηγάδι – κάνοντάς τους δηλαδή «ψυχικό».
γ)Το πρώτο ψυχιατρείο της χώρας άνοιξε εκεί που σήμερα βρίσκεται το γιαουρτάδικο του Φάρου Ψυχικού.
Τα Πετράλωνα οφείλουν το όνομά τους:
α) Στο γνωστό δημοτικό έπος του Διγενή Ακρίτα, που παλεύει με τον Χάρο στα πέτρινα αλώνια.
β) Στην ψηφοφορία που έκανε η κοινότητα της περιοχής μετά την Κατοχή, όπου αποφασίστηκε να ονομαστεί προς τιμήν του αγωνιστή της Αντίστασης Πέτρου Αλωναριώτη, ο οποίος συμμετείχε στην δράση του Γοργοποτάμου.
γ) Στα αλώνια που δημιουργήθηκαν στην περιοχή αυτή, η οποία χαρακτηριζόταν από πετρώδες έδαφος.
Η ονομασία Κερατσίνι προέρχεται από:
α) την σπάνια ποικιλία κερασιών που φύονται στα περίχωρα του Πειραιά.
β) από την περίφημη κυρά-Μυρσίνη, που φιλοξένησε πολλούς μικρασιάτες πρόσφυγες στο πανδοχείο της – εκείνοι, με την χαρακτηριστική προφορά τους, την αποκαλούσαν κερά-Μυρτσίνη, που για χάρη συντομίας έγινε σταδιακά κερά-Τσίνη.
γ) από τις κερατιές που φυτρώνουν άφθονες στην περιοχή.
Τα Εξάρχεια πήραν το όνομά τους:
α) από έναν μπακάλη ονόματι Έξαρχος.
β) από την φήμη των κατοίκων του που έρεπαν προς την αναρχία – η αστυνομία του ’60 αποκαλούσε την νεολαία της πλατείας «έξαρχη» (εκτός αρχών).
γ) από τους αρχαίους αθλητικούς αγώνες που τελούνταν κάθε άνοιξη στην περιοχή, με την παρουσία και των έξι αρχών της αθηναϊκής δημοκρατίας- εξ ου και οι αγώνες ονομάστηκαν «Εξάρχεια».
Η Πλάκα ονομάστηκε έτσι:
α) επειδή εκεί ανακαλύφθηκε μια αρχαία πλάκα.
β) επειδή εκεί διασκέδαζε το πρώτο μεγάλο ρεύμα τουριστών της χώρας, και οι Αθηναίοι έλεγαν ότι η περιοχή «έχει πλάκα».
γ) εκεί υπήρχε ένα γνωστό σημείο συνάντησης της αθηναϊκής νεολαίας την δεκαετία του ’30, το «τεϊοποτείον» του Γεώργιου Πλάκα.
Το Κολωνάκι βαφτίστηκε έτσι:
α) Χάρη στους πρώτους πλούσιους κατοίκους που κατέφτασαν από την φτωχή συνοικία του Κολωνού, μόλις έκαναν περιουσία (εξ ου και η έκφραση «λαός και Κολωνάκι»).
β) Χάρη σε μια κολώνα δύο μέτρων που βρέθηκε στην πλατεία της περιοχής.
γ) Χάρη στον ιάπωνα φιλοτελιστή Γιοσιμότο Κολονάκι που αγόρασε τον αρχαίο ναό του Λυκαβήττειου Διός και τον μετέτρεψε σε στέκι έκθεσης γραμματοσήμων.
Οι σωστές απαντήσεις:
1-β) Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία του Χαλανδρίου είναι αυτή που αναφέρεται στον τούρκο μεγαλογαιοκτήμονα Χαλά Μπέη στον οποίο ανήκαν μεγάλες εκτάσεις γης κατά την τουρκοκρατία. Υπάρχει επίσης και η θεωρία πως το Χαλάνδρι ονομάστηκε έτσι επειδή διέθετε χίλιους άνδρες (Χιλιάνδριον => Χαλάνδριον).
Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Φλύα, που σημαίνει εύκαρπη γη.
2-γ) Ο Ιωάννης Ζωγράφος, που διέθετε μεγάλη έκταση στα περίχωρα του κέντρου, την μοίρασε σε μικρά κομμάτια και τα πούλησε σε περίπου 100 οικογένειες, που συνέστησαν στις αρχές του περασμένου αιώνα την «κοινότητα Ζωγράφου» – τότε αναφερόταν πως μένουν «στα κτήματα του Ζωγράφου». Αργότερα, ένας από τους γιους του, ο Σωτήρης Ζωγράφος, έγινε ο πρώτος δήμαρχος Ζωγράφου. Και η άχρηστη πληροφορία της ημέρας: Άλλος ένας από τους άλλους γιους του, ο Νίκος, είναι ο γνωστός Nick the greek.
3-α) Ένας νησιώτης από τα Ψαρά (τα οποία ονομάζονταν στον Μεσαίωνα Ψύρα) έφτασε στην περιοχή και έχτισε την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, η οποία έχει κατεδαφιστεί. Αυτός μετονομάστηκε σε Ψυρής (που σημαίνει Ψαριανός) και με τη σειρά της μετονομάστηκε και η περιοχή σε «Ψυρή» – και όχι Ψυρρή, όπως την αποκαλούμε σήμερα.
4-β) Το 1872 ο Κάρολος Φιξ, γιος του Ιωάννη Φιξ, ιδρυτή της γνωστής ζυθοποιΐας Φιξ, άνοιξε στην περιοχή την μπυραρία «Μετς», που αργότερα έγινε καφέ-αμάν και έγινε σήμα-κατατεθέν της γειτονιάς. Το όνομα της μπυραρίας προήλθε από την γαλλική πόλη Μετς όπου δόθηκε η τελευταία μάχη του γαλλογερμανικού πολέμου το 1871, πόλη την οποία οι Γάλλοι αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν στη Γερμανία.
5-β) Από τις επικρατέστερες εκδοχές της «βάφτισης» του Ψυχικού είναι η ιστορία της Αγίας Φιλοθέης, που όντως διάνοιξε πηγάδι στην περιοχή για να ξεδιψούν οι διαβάτες και οι αγρότες. Η ίδια είχε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο, ενώ ίδρυσε και μονή στην περιοχή της Φιλοθέης, η οποία επίσης της χρωστά το όνομά της. Υπάρχει, ωστόσο, άλλη μία εκδοχή για το όνομα του Ψυχικού είναι αυτή που θέλει τον μαραθωνομάχο Φειδιππίδη να φτάνει εκεί για να αναγγείλει στους Αθηναίους το περίφημο «νενικήκαμεν» και να ξεψυχάει (εξ ου και το «ψυχικό»).
6-γ) Σύμφωνα με αυτό εδώ το ιστολόγιο για την γειτονιά των Άνω Πετραλώνων, «το όνομα οφείλεται στα πέτρινα αλώνια που δημιουργήθηκαν τα πολύ παλιά χρόνια στην περιοχή αυτή με εξομάλυνση του εδάφους της που ήταν γεμάτο βράχους και πέτρες». Για την «Ιστορία», ο Διγενής Ακρίτας πολέμησε στα μαρμαρένια αλώνια.
7-γ) Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, το Κερατσίνι οφείλει το όνομά του στις κερατιές που φύτρωναν στην περιοχή, σε συνδυασμό μάλιστα με το όνομα του ιδιοκτήτη της περιοχής από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου ως τα Μανιάτικα και από το σημερινό νεκροταφείο της Αναστάσεως μέχρι τη Δραπετσώνα, ονόματι Γκίνης. Έτσι, η επίσημη ονομασία κατά την Τουρκοκρατία έγινε «Τσερατσίνιον» και αργότερα επικράτησε η δημοτική εκδοχή «Κερατσίνιον».
8-α) Έξαρχος ήταν το όνομα ενός Ηπειρώτη που άνοιξε το μπακάλικό του στη γωνία Σολωμού και Θεμιστοκλέους στα τέλη του 19ου αιώνα. Από το επώνυμό του βαφτίστηκε η γειτονιά και αργότερα ολόκληρη η περιοχή.
9-α) Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την προέλευση της ονομασίας της Πλάκας – μία από τις επικρατέστερες αναφέρει πως οφείλεται σε μια μεγάλη πέτρινη πλάκα που βρέθηκε στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου (μέσα στον αρχαιολογικό χώρο του θεάτρου Διονύσου). Αξίζει να αναφέρουμε και μια άλλη ενδιαφέρουσα εκδοχή, πως το όνομα «Πλάκα» προέρχεται από την αλβανική λέξη «πλιάκα» που σημαίνει παλαιός. Επικράτησε κατά την εγκατάσταση αρβανιτών «γκαγκαρέων» κατά τον 17ο αιώνα στην περιοχή γύρω από την Ακρόπολη που ήταν έρημη και εγκαταλελειμμένη μετά τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους. Οι αρβανίτες αυτοί έλεγαν ότι κατοικούν στην «πλιάκα» (παληά) Αθήνα και έτσι έμεινε το όνομα.
10-β) Παρ’ ότι θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η εκδοχή του ιάπωνα φιλοτελιστή, η αλήθεια είναι πως το μικρό κολωνάκι ύψους 2 μέτρων και διαμέτρου 30 εκατοστών που βρίσκεται στην πλατεία της περιοχής βάφτισε την πιο αριστοκρατική συνοικία του κέντρου. Η μαρμάρινη κυλινδρική στήλη στήθηκε από τους κατοίκους της τουρκοκρατούμενης Αθήνας, οι οποίοι συχνά έστηναν τέτοιες κολώνες στο πλαίσιο λιτανείας με θυσίες μοσχαριών προς αποτροπή επιδημιών.
https://www.el.gr/ethnos/istoria/taxidi ... ratane-oi/
Ταξίδι στον χρόνο: Από που «κρατάνε» οι ονομασίες διάσημων συνοικιών της Αθήνας;
Είστε σίγουροι ότι γνωρίζετε από πού πήραν το όνομά τους οι γνωστότερες συνοικίες και τα προάστια της Αθήνας; Σας
προκαλούμε να απαντήσετε στις δέκα ερωτήσεις του κουίζ που φτιάξαμε για χάρη σας και να μας πείτε στο τέλος του δημοσιεύματος με σχόλιο πόσα… ψάρια πιάσατε. (Σημείωση: Σε αρκετές περιπτώσεις, υπάρχουν περισσότερες από μία εκδοχές για την προέλευση μιας ονομασίας – εμείς αναφερόμαστε κάθε φορά στην επικρατέστερη).
Το Χαλάνδρι πήρε το όνομά του:
α) από το πουλί χαλάνδρα που συναντάται μόνο στη ρεματιά της περιοχής
β) από τον τούρκο μεγαλογαιοκτήμονα Χαλά που κατείχε το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής κατά την τουρκοκρατία.
γ) από τα αρχαία χρόνια, όταν οι Αθηναίοι της κλασικής εποχής. οδηγούσαν εκεί τους «χαλεπούς» άνδρες πριν εξοστρακιστούν.
Η περιοχή του Ζωγράφου πήρε το όνομά της:
α) Από τον διάσημο ζωγράφο Αλέξη Αποστόλου που έμενε στην περιοχή στις αρχές του 20ου αιώνα και επιμελούταν τα βασιλικά πορτρέτα.
β) Από την πρώτη σχολή Καλών Τεχνών που ιδρύθηκε στην Αθήνα, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Πανεπιστημιούπολη.
γ) Από τον κτηματία Ιωάννη Ζωγράφο, που πούλησε μικρά μερίδια γης στην περιοχή για να χτιστούν σπίτια.
Η περιοχή του Ψυρρή ονομάστηκε έτσι όταν:
α) Ένας κάτοικος των Ψαρών ήρθε στην περιοχή και έχτισε μια εκκλησία, κι έμεινε γνωστός ως Ψυρής.
β) Κατά την διάρκεια της Κατοχής, τα μπαρμπέρικα της περιοχής χρησιμοποιούνταν από τους Γερμανούς για να κουρεύουν κατά δεκάδες τους Έλληνες που είχαν ψείρες.
γ) Ονομάστηκε έτσι την δεκαετία του ’90, όταν άνοιξε εκεί το γνωστό στέκι της Ψύρρας στην οδό Μιαούλη.
Το Μετς οφείλει το όνομά του:
α) Στο πρώτο συνδικαλιστικό όργανο της χώρας, που (παραδόξως) στήθηκε από τους κατασκευαστές σαβάνων που επιμελούνταν τις κηδείες στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Το όργανο λεγόταν Μετοχικό Ελληνικό Ταμείο Σαβανοποιών (Μ.Ε.Τ.Σ.)
β) Από μια μπυραρία που άνοιξε στην περιοχή με αυτό το όνομα.
γ) Από τα περίφημα ελληνικά προφυλακτικά ΜΕΤ, τα οποία έσπευδαν να προμηθευτούν από την περιοχή οι αμερικανοί τουρίστες στα ‘50s, αποκαλώντας τα «the METs».
Το Ψυχικό ονομάστηκε έτσι επειδή:
α) Οι αρχαίοι Αθηναίοι θεωρούσαν πως εκεί συγκεντρώνονται οι ψυχές των νεκρών της πόλης, για να κατέβουν στον Άδη από την περίφημη σπηλιά του Κρωπέα
β) Μια μοναχή βοήθησε τους κατοίκους της περιοχής, ανοίγοντας πηγάδι – κάνοντάς τους δηλαδή «ψυχικό».
γ)Το πρώτο ψυχιατρείο της χώρας άνοιξε εκεί που σήμερα βρίσκεται το γιαουρτάδικο του Φάρου Ψυχικού.
Τα Πετράλωνα οφείλουν το όνομά τους:
α) Στο γνωστό δημοτικό έπος του Διγενή Ακρίτα, που παλεύει με τον Χάρο στα πέτρινα αλώνια.
β) Στην ψηφοφορία που έκανε η κοινότητα της περιοχής μετά την Κατοχή, όπου αποφασίστηκε να ονομαστεί προς τιμήν του αγωνιστή της Αντίστασης Πέτρου Αλωναριώτη, ο οποίος συμμετείχε στην δράση του Γοργοποτάμου.
γ) Στα αλώνια που δημιουργήθηκαν στην περιοχή αυτή, η οποία χαρακτηριζόταν από πετρώδες έδαφος.
Η ονομασία Κερατσίνι προέρχεται από:
α) την σπάνια ποικιλία κερασιών που φύονται στα περίχωρα του Πειραιά.
β) από την περίφημη κυρά-Μυρσίνη, που φιλοξένησε πολλούς μικρασιάτες πρόσφυγες στο πανδοχείο της – εκείνοι, με την χαρακτηριστική προφορά τους, την αποκαλούσαν κερά-Μυρτσίνη, που για χάρη συντομίας έγινε σταδιακά κερά-Τσίνη.
γ) από τις κερατιές που φυτρώνουν άφθονες στην περιοχή.
Τα Εξάρχεια πήραν το όνομά τους:
α) από έναν μπακάλη ονόματι Έξαρχος.
β) από την φήμη των κατοίκων του που έρεπαν προς την αναρχία – η αστυνομία του ’60 αποκαλούσε την νεολαία της πλατείας «έξαρχη» (εκτός αρχών).
γ) από τους αρχαίους αθλητικούς αγώνες που τελούνταν κάθε άνοιξη στην περιοχή, με την παρουσία και των έξι αρχών της αθηναϊκής δημοκρατίας- εξ ου και οι αγώνες ονομάστηκαν «Εξάρχεια».
Η Πλάκα ονομάστηκε έτσι:
α) επειδή εκεί ανακαλύφθηκε μια αρχαία πλάκα.
β) επειδή εκεί διασκέδαζε το πρώτο μεγάλο ρεύμα τουριστών της χώρας, και οι Αθηναίοι έλεγαν ότι η περιοχή «έχει πλάκα».
γ) εκεί υπήρχε ένα γνωστό σημείο συνάντησης της αθηναϊκής νεολαίας την δεκαετία του ’30, το «τεϊοποτείον» του Γεώργιου Πλάκα.
Το Κολωνάκι βαφτίστηκε έτσι:
α) Χάρη στους πρώτους πλούσιους κατοίκους που κατέφτασαν από την φτωχή συνοικία του Κολωνού, μόλις έκαναν περιουσία (εξ ου και η έκφραση «λαός και Κολωνάκι»).
β) Χάρη σε μια κολώνα δύο μέτρων που βρέθηκε στην πλατεία της περιοχής.
γ) Χάρη στον ιάπωνα φιλοτελιστή Γιοσιμότο Κολονάκι που αγόρασε τον αρχαίο ναό του Λυκαβήττειου Διός και τον μετέτρεψε σε στέκι έκθεσης γραμματοσήμων.
Οι σωστές απαντήσεις:
1-β) Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία του Χαλανδρίου είναι αυτή που αναφέρεται στον τούρκο μεγαλογαιοκτήμονα Χαλά Μπέη στον οποίο ανήκαν μεγάλες εκτάσεις γης κατά την τουρκοκρατία. Υπάρχει επίσης και η θεωρία πως το Χαλάνδρι ονομάστηκε έτσι επειδή διέθετε χίλιους άνδρες (Χιλιάνδριον => Χαλάνδριον).
Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Φλύα, που σημαίνει εύκαρπη γη.
2-γ) Ο Ιωάννης Ζωγράφος, που διέθετε μεγάλη έκταση στα περίχωρα του κέντρου, την μοίρασε σε μικρά κομμάτια και τα πούλησε σε περίπου 100 οικογένειες, που συνέστησαν στις αρχές του περασμένου αιώνα την «κοινότητα Ζωγράφου» – τότε αναφερόταν πως μένουν «στα κτήματα του Ζωγράφου». Αργότερα, ένας από τους γιους του, ο Σωτήρης Ζωγράφος, έγινε ο πρώτος δήμαρχος Ζωγράφου. Και η άχρηστη πληροφορία της ημέρας: Άλλος ένας από τους άλλους γιους του, ο Νίκος, είναι ο γνωστός Nick the greek.
3-α) Ένας νησιώτης από τα Ψαρά (τα οποία ονομάζονταν στον Μεσαίωνα Ψύρα) έφτασε στην περιοχή και έχτισε την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, η οποία έχει κατεδαφιστεί. Αυτός μετονομάστηκε σε Ψυρής (που σημαίνει Ψαριανός) και με τη σειρά της μετονομάστηκε και η περιοχή σε «Ψυρή» – και όχι Ψυρρή, όπως την αποκαλούμε σήμερα.
4-β) Το 1872 ο Κάρολος Φιξ, γιος του Ιωάννη Φιξ, ιδρυτή της γνωστής ζυθοποιΐας Φιξ, άνοιξε στην περιοχή την μπυραρία «Μετς», που αργότερα έγινε καφέ-αμάν και έγινε σήμα-κατατεθέν της γειτονιάς. Το όνομα της μπυραρίας προήλθε από την γαλλική πόλη Μετς όπου δόθηκε η τελευταία μάχη του γαλλογερμανικού πολέμου το 1871, πόλη την οποία οι Γάλλοι αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν στη Γερμανία.
5-β) Από τις επικρατέστερες εκδοχές της «βάφτισης» του Ψυχικού είναι η ιστορία της Αγίας Φιλοθέης, που όντως διάνοιξε πηγάδι στην περιοχή για να ξεδιψούν οι διαβάτες και οι αγρότες. Η ίδια είχε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο, ενώ ίδρυσε και μονή στην περιοχή της Φιλοθέης, η οποία επίσης της χρωστά το όνομά της. Υπάρχει, ωστόσο, άλλη μία εκδοχή για το όνομα του Ψυχικού είναι αυτή που θέλει τον μαραθωνομάχο Φειδιππίδη να φτάνει εκεί για να αναγγείλει στους Αθηναίους το περίφημο «νενικήκαμεν» και να ξεψυχάει (εξ ου και το «ψυχικό»).
6-γ) Σύμφωνα με αυτό εδώ το ιστολόγιο για την γειτονιά των Άνω Πετραλώνων, «το όνομα οφείλεται στα πέτρινα αλώνια που δημιουργήθηκαν τα πολύ παλιά χρόνια στην περιοχή αυτή με εξομάλυνση του εδάφους της που ήταν γεμάτο βράχους και πέτρες». Για την «Ιστορία», ο Διγενής Ακρίτας πολέμησε στα μαρμαρένια αλώνια.
7-γ) Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, το Κερατσίνι οφείλει το όνομά του στις κερατιές που φύτρωναν στην περιοχή, σε συνδυασμό μάλιστα με το όνομα του ιδιοκτήτη της περιοχής από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου ως τα Μανιάτικα και από το σημερινό νεκροταφείο της Αναστάσεως μέχρι τη Δραπετσώνα, ονόματι Γκίνης. Έτσι, η επίσημη ονομασία κατά την Τουρκοκρατία έγινε «Τσερατσίνιον» και αργότερα επικράτησε η δημοτική εκδοχή «Κερατσίνιον».
8-α) Έξαρχος ήταν το όνομα ενός Ηπειρώτη που άνοιξε το μπακάλικό του στη γωνία Σολωμού και Θεμιστοκλέους στα τέλη του 19ου αιώνα. Από το επώνυμό του βαφτίστηκε η γειτονιά και αργότερα ολόκληρη η περιοχή.
9-α) Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την προέλευση της ονομασίας της Πλάκας – μία από τις επικρατέστερες αναφέρει πως οφείλεται σε μια μεγάλη πέτρινη πλάκα που βρέθηκε στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου (μέσα στον αρχαιολογικό χώρο του θεάτρου Διονύσου). Αξίζει να αναφέρουμε και μια άλλη ενδιαφέρουσα εκδοχή, πως το όνομα «Πλάκα» προέρχεται από την αλβανική λέξη «πλιάκα» που σημαίνει παλαιός. Επικράτησε κατά την εγκατάσταση αρβανιτών «γκαγκαρέων» κατά τον 17ο αιώνα στην περιοχή γύρω από την Ακρόπολη που ήταν έρημη και εγκαταλελειμμένη μετά τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους. Οι αρβανίτες αυτοί έλεγαν ότι κατοικούν στην «πλιάκα» (παληά) Αθήνα και έτσι έμεινε το όνομα.
10-β) Παρ’ ότι θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η εκδοχή του ιάπωνα φιλοτελιστή, η αλήθεια είναι πως το μικρό κολωνάκι ύψους 2 μέτρων και διαμέτρου 30 εκατοστών που βρίσκεται στην πλατεία της περιοχής βάφτισε την πιο αριστοκρατική συνοικία του κέντρου. Η μαρμάρινη κυλινδρική στήλη στήθηκε από τους κατοίκους της τουρκοκρατούμενης Αθήνας, οι οποίοι συχνά έστηναν τέτοιες κολώνες στο πλαίσιο λιτανείας με θυσίες μοσχαριών προς αποτροπή επιδημιών.
https://www.el.gr/ethnos/istoria/taxidi ... ratane-oi/
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
11.10.2016
Από πού προέρχεται το όνομα 20 συνοικιών της Αθήνας.
Πόσα γνωρίζεις για την πόλη σου;
1. Aγιος Σώστης
H περιοχή που βρίσκεται επί της λεωφόρου Συγγρού, οφείλει το όνομά της στην ομώνυμη εκκλησία η οποία κτίστηκε το 1901 σε ανάμνηση της διάσωσης του Γεωργίου του Α΄, μετά την εναντίον του δολοφονική απόπειρα τον Φεβρουαρίου του 1898. Ο τότε δήμαρχος Αθηναίων, Σπ. Μερκούρης, αγόρασε το λυόμενο ελληνικό περίπτερο στη Παγκόσμια Έκθεση των Παρισίων και το μετέτρεψαν σε ναό, μοναδικό στο είδος του.
2. Αέρηδες
Η περιοχή στο τέρμα της οδού Αιόλου, κάτω από την Ακρόπολη, ονομάστηκε έτσι λόγω του Ωρολόγιου του Ανδρόνικου Κυρρήστου. Το μαρμάρινο αυτό μνημείο, το οποίο θεωρείται ο αρχαιότερος μετεωρολογικός και ωρομετρικός σταθμός του κόσμου, είχε στη ζωφόρο τους ανάγλυφους τους 8 ανέμους. Στη κορυφή του στεκόταν ένας χάλκινος Τρίτωνας που περιστρεφόταν και έδειχνε με το ραβδί του ποιος από τους 8 απεικονιζόμενους ανέμους φυσούσε εκείνη την ώρα.
3. Ακαδημία Πλάτωνος
Περιοχή που βρίσκεται δεξιά της λεωφόρου Αθηνών. Οφείλει την ονομασία της στον ήρωα Ακάδημο και τη φιλοσοφική σχολή, την Ακαδημία, που ίδρυσε ο Πλάτων το 387 π.Χ, η οποία λειτούργησε μέχρι την παύση της από τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό το 529. Στην Ακαδημία οδηγούσε δρόμος μήκους περίπου 1.5 χλμ. που άρχιζε από το Δίπυλο του Κεραμεικού, διασχίζοντας το επίσημο νεκροταφείο της πόλης, το Δημόσιο Σήμα. Σήμερα η διαδρομή αυτή ταυτίζεται με τις οδούς Πλαταιών - Πλάτωνος και Σαλαμίνος.
Στην περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος δημιουργήθηκε ένα νέο εκπαιδευτικό, διαδραστικό πολυμεσικό μουσείο, στόχος του οποίου είναι η ανάδειξη των ιστορικών και αρχαιολογικών στοιχείων της Ακαδημίας και η προσέγγιση του χώρου της φιλοσοφίας και των ιδεών με την χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών.
4. Αλυσίδα
Περιοχή στο τέρμα της οδού Πατησίων, όπου σήμερα είναι και ο σταθμός των ΗΣΑΠ. Πήρε το όνομά της το 1900 από τη σιδερένια αλυσίδα που τοποθετούσαν προκειμένου να διακόπτει τη διάβαση του δρόμου, κατά το πέρασμα του σιδηρόδρομου Aθηνών-Κηφισάς, του γνωστού «Θηρίου».
5. Βοτανικός
Είναι η περιοχή μεταξύ των λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως και Αθηνών, γνωστή παλαιότερα ως «Χασεκή» αφού η έκταση των 120 στρεμμάτων του Κήπου ανήκε στον βοεβόδα της Αθήνας, Χασεκή. Οφείλει το όνομά της στον Βοτανικό Κήπο (Ιερά Οδός και Σπ. Πάτση 56), τον παλαιότερο βοτανικό κήπο της χώρας, ο οποίος διαμορφώθηκε το 1835. Το 1836 λειτούργησε ως «Δενδροκομείο» και από το 1838 ως «Βοτανικός Κήπος». Το 1915 δημιουργήθηκε η «Ανώτατη Γεωπονική Σχολή» στην οποία παραχωρήθηκε μέρος της έκτασης του κήπου. Σήμερα ο Βοτανικός κήπος ανήκει στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το οποίο στεγάζεται εκεί.
Εκεί υπάρχει και η Κρήνη του Χασεκή, η μοναδική οθωμανική κρήνη που σώζεται στην Αθήνα. Σε ειδικό δε χώρο φυλάσσεται ό,τι απέμεινε από την αρχαία «ελιά του Πλάτωνα» ή «του Περικλή», Γεωργικό Μουσείο, Εργαστήριο Γαλακτοκομίας.
6. Γεράνι
Περιοχή μεταξύ των οδών Αγ. Κωνσταντίνου, Νικ. Βούλγαρη, Πειραιώς και Σοφοκλέους. Οφείλει το όνομά της σ’ ένα πηγάδι με χαμηλή στάθμη νερού που υπήρχε εκεί και αντλούσαν το νερό με γερανό. Κατά τον Κώστα Μπίρη η έκφραση «με νερό γεράνι» σήμαινε πηγάδι με νερό σε μικρό βάθος, προσιτό στην άντληση με γερανό.
Σ’ ένα κτήριο της δεκαετίας του ‘40, στην οδό Αναξαγόρα 3-5, στεγάστηκαν μέχρι περίπου τα μέσα της δεκαετίας του ’80 τα τυπογραφεία των δημοφιλών λαϊκών περιοδικών «Ρομάντζο», «Πάνθεον» και «Βεντέτα». Στους δρόμους της περιοχής βρίσκονται πιάτσες αγοραίου έρωτα, καθώς και γραφικές ταβέρνες που έχουν αντέξει στο πέρασμα των χρόνων, όπως το οινομαγειρείο «Κληματαριά» στην πλατεία Θεάτρου 2, που βρίσκεται εκεί από το 1927. Μεταξύ των θαμώνων της υπήρξαν ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Γιάννης Παπαϊώαννου, οι οποίοι είχαν παίξει εκεί μουσική με τις ορχήστρες τους. (πηγή: ομάδα Άστυ)
Από πού προέρχεται το όνομα 20 συνοικιών της Αθήνας.
Πόσα γνωρίζεις για την πόλη σου;
1. Aγιος Σώστης
H περιοχή που βρίσκεται επί της λεωφόρου Συγγρού, οφείλει το όνομά της στην ομώνυμη εκκλησία η οποία κτίστηκε το 1901 σε ανάμνηση της διάσωσης του Γεωργίου του Α΄, μετά την εναντίον του δολοφονική απόπειρα τον Φεβρουαρίου του 1898. Ο τότε δήμαρχος Αθηναίων, Σπ. Μερκούρης, αγόρασε το λυόμενο ελληνικό περίπτερο στη Παγκόσμια Έκθεση των Παρισίων και το μετέτρεψαν σε ναό, μοναδικό στο είδος του.
2. Αέρηδες
Η περιοχή στο τέρμα της οδού Αιόλου, κάτω από την Ακρόπολη, ονομάστηκε έτσι λόγω του Ωρολόγιου του Ανδρόνικου Κυρρήστου. Το μαρμάρινο αυτό μνημείο, το οποίο θεωρείται ο αρχαιότερος μετεωρολογικός και ωρομετρικός σταθμός του κόσμου, είχε στη ζωφόρο τους ανάγλυφους τους 8 ανέμους. Στη κορυφή του στεκόταν ένας χάλκινος Τρίτωνας που περιστρεφόταν και έδειχνε με το ραβδί του ποιος από τους 8 απεικονιζόμενους ανέμους φυσούσε εκείνη την ώρα.
3. Ακαδημία Πλάτωνος
Περιοχή που βρίσκεται δεξιά της λεωφόρου Αθηνών. Οφείλει την ονομασία της στον ήρωα Ακάδημο και τη φιλοσοφική σχολή, την Ακαδημία, που ίδρυσε ο Πλάτων το 387 π.Χ, η οποία λειτούργησε μέχρι την παύση της από τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό το 529. Στην Ακαδημία οδηγούσε δρόμος μήκους περίπου 1.5 χλμ. που άρχιζε από το Δίπυλο του Κεραμεικού, διασχίζοντας το επίσημο νεκροταφείο της πόλης, το Δημόσιο Σήμα. Σήμερα η διαδρομή αυτή ταυτίζεται με τις οδούς Πλαταιών - Πλάτωνος και Σαλαμίνος.
Στην περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος δημιουργήθηκε ένα νέο εκπαιδευτικό, διαδραστικό πολυμεσικό μουσείο, στόχος του οποίου είναι η ανάδειξη των ιστορικών και αρχαιολογικών στοιχείων της Ακαδημίας και η προσέγγιση του χώρου της φιλοσοφίας και των ιδεών με την χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών.
4. Αλυσίδα
Περιοχή στο τέρμα της οδού Πατησίων, όπου σήμερα είναι και ο σταθμός των ΗΣΑΠ. Πήρε το όνομά της το 1900 από τη σιδερένια αλυσίδα που τοποθετούσαν προκειμένου να διακόπτει τη διάβαση του δρόμου, κατά το πέρασμα του σιδηρόδρομου Aθηνών-Κηφισάς, του γνωστού «Θηρίου».
5. Βοτανικός
Είναι η περιοχή μεταξύ των λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως και Αθηνών, γνωστή παλαιότερα ως «Χασεκή» αφού η έκταση των 120 στρεμμάτων του Κήπου ανήκε στον βοεβόδα της Αθήνας, Χασεκή. Οφείλει το όνομά της στον Βοτανικό Κήπο (Ιερά Οδός και Σπ. Πάτση 56), τον παλαιότερο βοτανικό κήπο της χώρας, ο οποίος διαμορφώθηκε το 1835. Το 1836 λειτούργησε ως «Δενδροκομείο» και από το 1838 ως «Βοτανικός Κήπος». Το 1915 δημιουργήθηκε η «Ανώτατη Γεωπονική Σχολή» στην οποία παραχωρήθηκε μέρος της έκτασης του κήπου. Σήμερα ο Βοτανικός κήπος ανήκει στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το οποίο στεγάζεται εκεί.
Εκεί υπάρχει και η Κρήνη του Χασεκή, η μοναδική οθωμανική κρήνη που σώζεται στην Αθήνα. Σε ειδικό δε χώρο φυλάσσεται ό,τι απέμεινε από την αρχαία «ελιά του Πλάτωνα» ή «του Περικλή», Γεωργικό Μουσείο, Εργαστήριο Γαλακτοκομίας.
6. Γεράνι
Περιοχή μεταξύ των οδών Αγ. Κωνσταντίνου, Νικ. Βούλγαρη, Πειραιώς και Σοφοκλέους. Οφείλει το όνομά της σ’ ένα πηγάδι με χαμηλή στάθμη νερού που υπήρχε εκεί και αντλούσαν το νερό με γερανό. Κατά τον Κώστα Μπίρη η έκφραση «με νερό γεράνι» σήμαινε πηγάδι με νερό σε μικρό βάθος, προσιτό στην άντληση με γερανό.
Σ’ ένα κτήριο της δεκαετίας του ‘40, στην οδό Αναξαγόρα 3-5, στεγάστηκαν μέχρι περίπου τα μέσα της δεκαετίας του ’80 τα τυπογραφεία των δημοφιλών λαϊκών περιοδικών «Ρομάντζο», «Πάνθεον» και «Βεντέτα». Στους δρόμους της περιοχής βρίσκονται πιάτσες αγοραίου έρωτα, καθώς και γραφικές ταβέρνες που έχουν αντέξει στο πέρασμα των χρόνων, όπως το οινομαγειρείο «Κληματαριά» στην πλατεία Θεάτρου 2, που βρίσκεται εκεί από το 1927. Μεταξύ των θαμώνων της υπήρξαν ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Γιάννης Παπαϊώαννου, οι οποίοι είχαν παίξει εκεί μουσική με τις ορχήστρες τους. (πηγή: ομάδα Άστυ)
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
7. Γκύζη
Η περιοχή αριστερά της λεωφόρου Αλεξάνδρας οφείλει το όνομά της σε κεντρικό δρόμο που την διέσχισε, στον οποίο είχε δοθεί τιμητικά από το δήμο της Αθήνας το όνομα του Τήνιου γλύπτη Νικολάου Γύζη. Η παράφραση του ονόματος του Γύζη σε Γκύζη οφείλεται στον τρόπο εκφοράς του ονόματος του ζωγράφου κατά την περίοδο που διέμενε στην Γερμανία, όπου εξαιτίας των λατινικών χαρακτήρων από Γύζης μετατράπηκε σε Γκύζης.
Τα παλιά χρόνια κατά μήκος του ρέματος που κατέβαινε από τους Αμπελόκηπους προς την Πατησίων, ακολουθώντας τη σημερινή λεωφ. Αλεξάνδρας, υπήρχαν πολλά μαρμαράδικα εργαστήρια Τήνιων καλλιτεχνών. Η συνοικία πήρε αυτή την ονομασία από το 1925.
8. Δεξαμενή
Γειτονιά του κέντρου της Αθήνας στους ΝΑ πρόποδες του Λυκαβηττού. Ονομάστηκε έτσι λόγω της δεξαμενής του Αδριάνειου Υδραγωγείου την κατασκευή του οποίου ξεκίνησε ο αυτοκράτορας Αδριανός και ολοκλήρωσε ο Αντώνιος ο Ευσεβής, τον 2ο αιώνα μ.Χ., όπως αναγράφεται στην σωζόμενη επιγραφή του επιστυλίου: «Αυτοκράτωρ Καίσαρ Αίλιος Αδριανός Αντωνίνος Αύγουστος, ευσεβής ύπατος, υδραγωγείον εν Αθήναις αρξάμενον υπό του θείου πατρός, επέρανεν και αφιέρωσεν». Η δεξαμενή είναι ορθογώνια με διαστάσεις 9.36μ Χ 26,1μ., χωρητικότητας 500 κ.μ.
Το Αδριάνειο Υδραγωγείο και η Δεξαμενή λειτούργησαν μέχρι την εποχή της Τουρκοκρατίας, υδροδοτώντας την Αθήνα μέσα από ένα εύστροφο σύστημα αγωγών και δεξαμενών που μετέφερε το άφθονο νερό από το βουνό της Πάρνηθας και της Πεντέλης. Τώρα η Δεξαμενή είναι μία όαση στο κέντρο της Αθήνας, με ωραίο καφενεδάκι/ουζερί και τον ομώνυμο θερινό κινηματογράφο.
9. Εξάρχεια
Περιοχή του κέντρου της Αθήνας η οποία εκτείνεται γύρω από την ομώνυμη πλατεία, κάτω από τον λόφο του Στρέφη. Οφείλει το όνομά της σ’ ένα μπακάλη από την Κόνιτσα, τον ΄Εξαρχο, ο οποίος είχε το παντοπωλείο του στη συμβολή των οδών Θεμιστοκλέους και Σολωμού.
10. Ζωγράφου
Ανατολική συνοικία της Αθήνας. Ονομάστηκε έτσι όταν το 1919 άρχισαν να χτίζονται τα πρώτα σπίτια στα οικόπεδα του «Ζωγράφου», βουλευτή στο κόμμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη ο οποίος είχε αγοράσει μία μεγάλη έκταση στην περιοχή την οποία στη συνέχεια ρυμοτόμησε σε οικόπεδα και πουλούσε με δόσεις 112 δρχ. το μήνα. Δέκα χρόνια μετά τα σπίτια είχαν φτάσει 100.
11. (Πλατεία) Κλαυθμώνος
Η πλατεία αυτή έχει πάρει κατά καιρούς διάφορα ονόματα, όπως Πλατεία των κήπων του Παλαιού Παλατιού (επί Όθωνα), Πλατεία Νομισματοκοπείου (μετά την ανέγερση του Νομισματοκοπείου), Πλατεία 25ης Μαρτίου (όταν το 1838 καθιερώθηκε η εθνική επέτειος της 25ης Μαρτίου), Πλατεία Δημοκρατίας (μετά την έξωση του Οθωνα, το 1862), Κήπος του Υπουργείου Οικονομικών (όταν στο Νομισματοκοπείο στεγαζότανε το Υπουργείο Οικονομικών).
Ονομάστηκε πλατεία Κλαυθμώνος το 1878 μετά από χρονογράφημα του περιοδικού Εστία, του Δημ. Καμπούρογλου, επειδή εκεί, μπροστά από το Υπουργείο Οικονομικών, μαζεύονταν οι απολυμένοι δημόσιοι υπάλληλοι ή «Παυσανίες» μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση οι οποίοι έκλαιγαν και διαμαρτυρόντουσαν για την απόλυσή τους.
12. Κολωνάκι
Η περιοχή αυτή του κέντρου της Αθήνας φέρει το όνομά της από το ομώνυμο κολωνάκι που, μαζί με άλλα, τοποθετούσαν σε διάφορα σημεία της Αθήνας, ως στοιχείο αποτροπής λοιμών, ασθενειών και θεομηνιών. Αυτή η μικρή κολώνα βρισκόταν παλαιότερα στην πλατεία Δεξαμενής και αργότερα τοποθετήθηκε στην πλατεία Φιλικής Εταιρείας, επίσημο όνομα της πλατείας Κολωνακίου.
13. Κυνoσάργους
Παλιά ονομασία Δουργούτι. Είναι η περιοχή στην αρχή της Λεωφ. Βουλιαγμένης, νοτιοδυτικά του ναού της Αγίας Φωτεινής. Πήρε αυτή την ονομασία επειδή από ανασκαφές, οι οποίες έγιναν σε οικόπεδο πίσω από τον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονος Ιλισσού, διαπιστώθηκε πως στην αρχαιότητα υπήρχε εκεί το Γυμνάσιο Κυνόσαργες, ένα από τα τρία μεγαλύτερα Γυμνάσια της Αθήνας. Εκεί φοιτούσαν τα παιδιά των μη γνήσιων (από πατέρα και μητέρα) Αθηναίων γι’ αυτό και ήταν «καθ-ιερωμένο» στον Ηρακλή, ο οποίος ήταν κι αυτός νόθος.
Ονομάσθηκε έτσι διότι κάποια φορά που οι Αθηναίοι προσέφεραν θυσία στον Ηρακλή, ένας σκύλος πήγε και άρπαξε τους μηρούς του θυσίου ζώου και καταδιωκόμενος στη συνέχεια φτάνοντας στο σημείο αυτό (στο «κυνός άργος», δηλαδή «εκεί που σταμάτησε, στάθμευσε, βράδυνε ο σκύλος») τα εγκατέλειψε. Οι Αθηναίοι συμβουλεύτηκαν το Μαντείο πώς να εξιλεώσουν τον ήρωα και έλαβαν χρησμό να φτιάξουν ιερό στον Ηρακλή, εκεί που ο σκύλος άφησε τους μηρούς. Έτσι, ίδρυσαν τον Ναό και τον ονόμασαν εκ του κυνός αργού, Κυνόσαργες.
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
14. Μετς
Είναι η συνοικία που βρίσκεται ΝΔ του λόφου του Αρδηττού, στη περιοχή του Παναθηναϊκού Σταδίου. Οφείλει το όνομά της σε μία μπυραρία με το όνομα «Μετς» που έχτισε το 1883 ο Κάρολος Φιξ και διέθετε την μπίρα που έφτιαχνε στο εργοστάσιό του στην Αθήνα. Η ονομασία της μπιραρίας προήλθε από τη γαλλική πόλη Μετς όπου έγινε η τελευταία μάχη του γαλλο-πρωσικού πολέμου το 1871 και στην οποία είχαν λάβει μέρος και Ελληνες εθελοντές. Στις αρχές του 20ου αιώνα η συνοικία λεγόταν και «Παντρεμενάδικα», λόγω του ότι ήταν τόπος για ερωτικά ραντεβού και καταφύγια παράνομων δεσμών στις ξύλινες πρόχειρες κατασκευές που υπήρχαν στην περιοχή.
15. Μοναστηράκι
Συνοικία του κέντρου της Αθήνας, η οποία γειτνιάζει με τις συνοικίες του Ψυρρή, της Πλάκας και του Θησείου. Απέκτησε το όνομα «Μοναστηράκι» όταν το εκεί ευρισκόμενο Μεγάλο Μοναστήρι της Παντάνασσας, αφιερωμένο στη Κοίμηση της Θεοτόκου, έχασε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα τα περιουσιακά του στοιχεία και υποβαθμίστηκε σ’ ένα μικρό μοναστήρι, δηλαδή ένα «μοναστηράκι». Από το μοναστήρι σήμερα σώζεται μόνο η εκκλησία η οποία βρίσκεται στην πλατεία.
16. Πατήσια
Σχετικά με την προέλευση του τοπωνυμίου Πατήσια οι γνώμες των ειδικών διίστανται. Ο Καμπούρογλους πιστεύει ότι προέρχεται από έναν τούρκο κτηματία, τον Πατίς Αγά. Τα Πατήσια παλιά λέγονταν και «Παραδείσια», από το παράδεισος.
Μια παράδοση αναφέρει ότι κατά την τουρκοκρατία λέγονταν Αγά-Πατήσια. Αυτό προήλθε από ένα ανέκδοτο περιστατικό. Όταν ο τούρκος Αγάς που αρέσκονταν στο πιοτό τρικλίζοντας διαρκώς, καταδίωκε τα παιδιά της περιοχής, εκείνα με την σειρά τους του έλεγαν περιπαικτικά «Αγά …πάτα ίσια!». Επικρατέστερη είναι η εκδοχή του αρχιτέκτονα και λαογράφου Κ. Μπίρη ο οποίος υποστηρίζει ότι τα Πατήσια πήραν το όνομά τους από τον αρχαίο Δήμο Βάτης και συγκεκριμένα από τον επιρρηματικό τύπο Βατήσι.
17. Πετράλωνα
Η συνοικία βρίσκεται νοτιοδυτικά του Θησείου και εκτείνεται εκατέρωθεν των γραμμών του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Αθηνών - Πειραιώς και γι’ αυτό χωρίζονται σε Άνω και Κάτω Πετράλωνα. Το όνομα οφείλεται στα μεγάλα πέτρινα αλώνια που δημιουργήθηκαν μετά την ισοπέδωση του γεμάτου από βράχους εδάφους της περιοχής.
18. Πλάκα
Είναι η πιο παλιά συνοικία της Αθήνας, στους ΒΔ πρόποδες της Ακρόπολης. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την προέλευση του ονόματός της. Σύμφωνα με τον Δ. Καμπούρογλου στο σημείο που η οδός Θέσπιδος τέμνεται από τις οδούς Αδριανού και Τριπόδων υπήρχε μία μεγάλη άσπρη πλάκα, η οποία έδωσε το όνομα στη περιοχή. Σύμφωνα με τον Κ. Μπίρη το όνομα προέρχεται από την αρβανίτικη λέξη «πλάκ’» που σημαίνει παλαιός και τη συνοικία αυτή την αποκαλούσαν «πλιάκα Αθήνα», δηλαδή παλιά Αθήνα. Η περιοχή κατοικήθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα από Αρβανίτες της Αργοναυπλίας και από αυτούς τους Αθηναίους, κατοίκους της Πλάκας, προκύπτει, κατά μία εκδοχή, και η ονομασία «Γκάγκαρος» που σήμερα σημαίνει τον γνήσιο Αθηναίο.
19. Πολύγωνο
Eίναι η συνοικία απέναντι από τη Σχολή Ευελπίδων (τα σημερινά Δικαστήρια). Η ονομασία της προήλθε από την οθωνική εποχή, όταν τις Κυριακές και τις γιορτές στηνόταν εκεί μία ξύλινη πολυγωνική εξέδρα και έπαιζε η στρατιωτική μπάντα, προσελκύοντας και διασκεδάζοντας τους Αθηναίους όλων των κοινωνικών τάξεων.
20. Ρουφ
Συνοικία που βρίσκεται στο δυτικό σημείο της πόλης. Οφείλει το όνομά της στο επώνυμο του Βαυαρού Λουδοβίκου Ρουφ που συνόδευε τον Όθωνα και την Αμαλία και ο οποίος είχε αγοράσει εκεί ένα μεγάλο κτήμα και ίδρυσε ένα βουστάσιο. Μέσα στο αγρόκτημα έχτισε και ένα μικρό εξοχικό πύργο που έγινε γνωστός ως «Πυργάκι της Αμαλίας», και αυτό επειδή το βασιλικό ζεύγος στάθμευε εκεί κατά τον περίπατό του στον Ελαιώνα.
Πριν από μερικές δεκαετίες το άκουσμα Ρουφ είχε ταυτιστεί με την υποβάθμιση και της βιοτεχνίες που ευδοκιμούσαν στην περιοχή. Τώρα στην καθομιλουμένη φέρνει στο νου ένα νυχτερινό κέντρο με το ίδιο όνομα και φυσικά το περιβόητο βαγόνι-αμαξοστοιχία «Το τρένο στου Ρουφ».
https://www.athensvoice.gr/life/urban-c ... is-athinas
Re: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!
5/02/2020
Οι «περιπέτειες» μιας πλατείας: Η Ομόνοια από το 1834 έως τις μέρες μας.
Η πλατεία Όθωνος που έγινε πλατεία Ομονοίας - Η αρχή της διαμόρφωσής της και τα διάφορα στάδια από τα οποία πέρασε - Ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος, οι 8 Μούσες, το σιντριβάνι και άλλες ιστορίες...
Έχουν περάσει 186 χρόνια από το 1834 που η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νεότερου ελληνικού κράτους. Ένα από τα τοπόσημα της Αθήνας είναι αναμφίβολα η πλατεία Ομονοίας. Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε φάση ανάπλασης-αναμόρφωσης και σύντομα αναμένεται να γίνουν τα αποκαλυπτήριά της. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που η πλατεία Ομονοίας ανακαινίζεται. Όπως θα δούμε στο σημερινό μας άρθρο πρόκειται για μία ταλαιπωρημένη πλατεία με πολύ συχνές αλλαγές στην διαμόρφωσή της.
Αθήνα 1834: Η Ομόνοια στην άκρη της πόλης.
Στις 18 Σεπτεμβρίου 1834 με διάταγμα της Αντιβασιλείας του Όθωνα η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Η περιοχή της σημερινής πλατείας Ομονοίας ονομαζόταν "Τζηρίτη" και ήταν ερημική! Κάποια σκόρπια δέντρα μόνο αλλά άνθρωπος ούτε για δείγμα! Άλλωστε τότε η Αθήνα είχε πολύ λίγους κατοίκους. 7.000 αναφέρουν κάποιες πηγές,12.000 άλλες. « Ένας λόγκος με χαλίκια και σωρούς σκουπιδιών», γράφει η Σ. Λιννέρ στο βιβλίο της "Μια Σουηδέζα στην Ελλάδα".
Στην ευρύτερη περιοχή της υπήρχαν δέντρα, αμπέλια και συκιές καθώς επίσης και μάντρες με αγελάδες και γιδοπρόβατα. Πέρα από αυτήν, η πόλη ήταν επίσης έρημη και ακατοίκητη. Εκεί που βρίσκεται σήμερα η πλατεία Ομονοίας συναντιούνταν δύο ρέματα, ένα που κατέβαινε από τη σημερινή οδό Σταδίου και ένα που κατέβαινε από τη σημερινή οδό Πανεπιστημίου και τα οποία στη συνέχεια ενώνονταν στον Κυκλοβόρο που κυλά σήμερα κάτω από την οδό Μάρνη και ο οποίος ήταν παραπόταμος του Κηφισού.
Leo von Klenze
Το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας έγινε από τους Κλεάνθη και Σάουμπερτ, ωστόσο εφαρμόστηκε τελείως αποσπασματικά καθώς υπήρχαν έντονες αντιδράσεις. Το σχέδιο αυτό εγκρίθηκε επίσημα με το Βασιλικό Διάταγμα της 29ης Ιουνίου/11ης Ιουλίου 1833 και μάλιστα οριστικά, πράγμα που σημαίνει ότι είχαν γίνει κάποιες τροποποιήσεις από την Αντιβασιλεία. Παρέμβαση έκανε και ο πρόξενος της Αυστρίας Gropius χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι αυτή επηρέασε τις αποφάσεις για το σχέδιο Κλεάνθη-Σάουμπερτ.
Στο σχέδιο Κλεάνθη-Σάουμπερτ, στην περιοχή της σημερινής πλατείας Ομονοίας υπήρχε η τετράγωνη Πλατεία Ανακτόρων όπου θα χτίζονταν τα βασιλικά ανάκτορα και τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια, από εκεί θα ξεκινούσαν ο Κήπος του Λαού και δεντροφυτεμένα βουλεβάρτα (λεωφόροι). Σ’ αυτήν θα ενώνονταν τρεις οδοί: η Αιόλου που θα οδηγούσε στην Ακρόπολη, η Πειραιώς που θα συνέδεε την Αθήνα με το λιμάνι του Πειραιά και η Σταδίου που θα οδηγούσε στο Καλλιμάρμαρο.
Στις 11/23 Ιουνίου 1834 διατάχθηκε η αναστολή της εφαρμογής του σχεδίου Κλεάνθη-Σάουμπερτ. Ο πατέρας του Όθωνα Λουδοβίκος της Βαυαρίας έλαβε το σχέδιο τους,με εισήγηση του Συμβούλου της Αντιβασιλείας αρχιτέκτονα Weissenborn που είχε συνοδεύσει τον Μάουρερ στην Αθήνα για τροποποιήσεις.
Έτσι ο Λουδοβίκος έστειλε αμέσως στην Ελλάδα τον Leon von Klenze έφορο των κτιρίων της Βασιλικής Αυλής και προϊστάμενο της Ανώτατης Υπηρεσίας Κτιρίων της Βασιλικής Αυλής για να επιληφθεί του ζητήματος. Στο σχέδιο του von Klenze τα ανάκτορα μετακινήθηκαν στην περιοχή του Κεραμεικού. Η πλατεία έγινε μικρότερη, κυκλική και ονομάστηκε Πλατεία Όθωνος. Στο μέσο της σχεδιάστηκε να γίνει ο Ναός του Σωτήρος ως μητροπολιτικός της Αθήνας.
Τελικά ούτε αυτό το σχέδιο αν και είχε εγκριθεί με το Β. Διάταγμα της 18/30 Σεπτεμβρίου 1834 εφαρμόστηκε. Το 1850 η πλατεία Όθωνος πήρε τετράγωνο σχήμα ενώ το 1859 επί δημαρχίας Γ. Σκούφου άρχισε η διαμόρφωσή της. Ξεριζώθηκαν τα αμπέλια και οι συκιές και φυτεύτηκαν βελανιδιές. Η πλατεία έγινε θέατρο συγκρούσεων οθωνικών και αντιοθωνικών ενώ εκεί γιορτάστηκε η έξωση του Όθωνα τον Οκτώβριο του 1862. Tότε πήρε και το σημερινό όνομά της: Πλατεία Ομονοίας. Μεταξύ 18 και 21 Ιουνίου 1863 έγιναν εκεί σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ των αντιμαχόμενων πολιτικών παρατάξεων ("Ορεινών" και "Πεδινών") που είχαν δημιουργηθεί μετά την έξωση του Όθωνα με αποτέλεσμα 120 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και περίπου 300 να τραυματιστούν. Τελικά με παρέμβαση των πρεσβευτών των Μεγάλων Δυνάμεων οι αντίπαλοι συμφιλιώθηκαν.
Αν και τότε, στις αρχές της δεκαετίας του 1860 η πλατεία Ομονοίας ήταν εξοχική περιοχή, άρχισαν να χτίζονται σ’ αυτή τα πρώτα σπίτια.
"Η Πλατεία της Ομονοίας δεν ήτο τότε όπως είναι σήμερον. Το πλείστον των πλαισιούντων αυτήν οίκων έλειπεν. Μόναι οικίαι τότε ήσαν η παλαιά του Καυταντζόγλου προς το μέρος του Αγίου Κωνσταντίνου, η οικία Σαρόγλου και η οικία του Ανδριτσάκη όπου ήσαν τότε τα περίφημα υπόγεια του Κουτσούκου".
(Νικόλαος Σπανδωνής "Η Αθήνα μας. Σκηναί εκ του Αθηναϊκού Βίου")
Η πλατεία Ομονοίας αποκτά ζωή.
Σταδιακά η πλατεία Ομονοίας έγινε κέντρο περιπάτου αλλά και ψυχαγωγίας με καφενεία υπόγεια, καφωδεία, ξενοδοχεία και θέατρα. Στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν το πλέον πολυσύχναστο μέρος της Αθήνας. Την μεγαλύτερη κίνηση είχε η βόρεια πλευρά της προς την οδό 3ης Σεπτεμβρίου όπου μάλιστα στεγάστηκαν πολυτελή καφενεία. Σε μια πολυγωνική μαρμάρινη εξέδρα με ξύλινο κιόσκι στο κέντρο της πλατείας, στρατιωτική μπάντα ψυχαγωγούσε κάθε Πέμπτη και Κυριακή τους Αθηναίους.
Παράλληλα γύρω από την πλατεία Ομονοίας λειτουργούσαν και πολλά θέατρα ενώ εκεί στάθμευαν και τα μεταφορικά μέσα της εποχής (ιππήλατες άμαξες, μόνιππα κλπ.). Το 1895 η σιδηροδρομική γραμμή Πειραιά-Αθήνας έφτασε ως την Ομόνοια. Ο σταθμός βρισκόταν στη συμβολή των οδών Αθηνάς και Λυκούργου. Το 1900 η πλατεία έγινε αφετηρία των γραμμών του ιππήλατου τροχιόδρομου (τραμ) και από το 1908 του ηλεκτροκίνητου. Το 1905 φυτεύτηκαν σ’ αυτήν πολλά δέντρα και περιφράχθηκε με σιδερένιο κιγκλίδωμα για την προστασία του πράσινου ενώ το 1900 ασφαλτοστρώθηκε γύρω απ’ τον κεντρικό της κήπο.
Στην Ομόνοια άρχισαν να λειτουργούν διανυκτερεύοντα εστιατόρια, καφενεία και καφέ-σαντούρ που έγιναν στέκια... ξενύχτηδων. Δημοσιογράφοι, λογοτέχνες, ηθοποιοί, μουσικοί και άλλοι, ήταν ανάμεσά τους. Το 1910, επιβλήθηκε ο πρώτος περιορισμός στο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων της περιοχής. Συγκεκριμένα, τα καφενεία της Ομόνοιας, υποχρεώθηκαν να κλείνουν στη 1 π.μ. Φυσικά υπήρξε θύελλα αντιδράσεων, τα καφενεία έκλεισαν ως ένδειξη διαμαρτυρίας (“η πρώτη απεργία των καφενείων”, γράφουν οι Θ. Γιοχάλας - Τ. Καφετζάκη) και η απαγόρευση δεν εφαρμόστηκε.
Στην πλατεία Ομονοίας, ως το 1910 δίνονταν παραστάσεις τσίρκου πάνω στον δρόμο και συγκεκριμένα μεταξύ των οδών Αγίου Κωνσταντίνου, Ίωνος και 3ης Σεπτεμβρίου, ενώ ορισμένοι (μάλλον γραφικοί) ρήτορες εκφωνούσαν λόγους και σχολίαζαν την επικαιρότητα μπροστά σε περίεργους, αργόσχολους και περαστικούς.
Την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, ιδιαίτερα το 1916 η πλατεία έγινε χώρος αντιπαραθέσεων, ακόμα και βίαιων συγκρούσεων μεταξύ βενιζελικών και αντιβενιζελικών.
Η πλατεία Ομονοίας μετά το 1920.
Η δεκαετία του 1920, ήταν σημαντική και για την πλατεία Ομονοίας. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή πολλοί πρόσφυγες αναζητούσαν τα προς το ζην στους δρόμους γύρω απ’ αυτήν, ενώ το 1920 ηλεκτροφωτίστηκε.
Είχε πλέον εξωραϊστεί για τα καλά, με λουλούδια, φοίνικες, φανοστάτες και ξύλινα παγκάκια, ενώ σ’ αυτήν υπήρχαν και υπαίθρια ανθοπωλεία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, ξεκίνησαν τα έργα κατασκευής του υπόγειου σταθμού του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. Ο πολυτελής για την εποχή εκείνη, σταθμός, εγκαινιάστηκε από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο τον Ιούνιο του 1930. Τα χαρακτηριστικά του πλακίδια, είχαν αγοραστεί από το Βερολίνο. Ωστόσο, η κατασκευή του υπόγειου σταθμού του ηλεκτρικού, έφερε πολλές αλλαγές στην Ομόνοια, μάλλον προς το χειρότερο... Έγινε κυκλική, τοποθετήθηκαν σ’ αυτή μαρμάρινα κιγκλιδώματα, ενώ το πράσινο και φοίνικες εξαφανίστηκαν. Καθώς υπήρχε ανάγκη εξαερισμού του υπόγειου σταθμού, υπήρχε η σκέψη να φτιαχτεί απέναντι από την οδό Σταδίου αεραγωγός “εν είδει καπνοδόχου εργοστασίου”, όπως γράφει ο Κ. Μπίρης. Κάτι τέτοιο όμως θα ήταν απαράδεκτο από αισθητικής άποψης.
Έτσι το 1931, επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη, έγινε πρόταση από την προϊστάμενο των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου Βασίλειο Τσαγρή, να τοποθετηθούν 14 στήλες-αεραγωγοί, πάνω στις οποίες θα στήνονταν αγάλματα την εννέα Μουσών, των Τριών Χαρίτων, της Δήμητρας και της Εστίας. Τελικά, για λόγους συμμετρίας τοποθετήθηκαν οχτώ μόνο Μούσες(!). Ήταν οι Μούσες της Ομόνοιας, οχτώ καθιστά αγάλματα, πάνω σε ψηλούς τσιμεντένιους κίονες, στην κορυφή των οποίων υπήρχαν καπνοδόχοι και στις βάσεις τους είχαν διαμορφωθεί περίπτερα! Επρόκειτο μάλλον για μία αποτυχημένη ιδέα, καθώς η εικόνα της πλατείας προκαλούσε γέλια και σκωπτικά σχόλια από τους Αθηναίους της εποχής, ενώ έγινε και θέμα σε γελοιογραφίες! Μέχρι και ανέκδοτα κυκλοφόρησαν για την Ομόνοια και τις Μούσες της... Η πλατεία χαρακτηρίστηκε ως “τούρτα” ενώ η ένατη Μούσα που έλειπε, η Καλλιόπη, όπως σχολίαζαν δηκτικά κάποιοι, βρισκόταν στα υπόγεια του ηλεκτρικού! Για τις Μούσες της Ομόνοιας, γράφει ο Κ. Μπίρης: “Δυστυχώς όμως, αντί συγκαλύψεως, επολλαπλασιάσθη ούτως η ασχημία. Αι δε τσιμεντένιαια Μούσαι, αντί να την εξαγνίσουν έδωσαν επιπροσθέτως λαβήν εις ειρωνικά φαιδρολογήματα”.
Τελικά, οι Μούσες αποσύρθηκαν το 1937 όχι μόνο λόγω της κακής αισθητικής τους, αλλά και γιατί μία απ’ αυτές είχε πέσει σε περαστικούς, κατά τις διαδηλώσεις εναντίον του Ι.Μεταξά, τον Αύγουστο του 1936! Ο τότε Διοικητής Πρωτευούσης Κ. Κοτζιάς, τις... απεχθανόταν και αυτό ήταν επίσης καθοριστικό. Δύο Μούσες βρίσκονται σήμερα στις Καρυές Λακωνίας, δύο στην Αμοργό, ενώ άλλες τέσσερις στην πλατεία της Καρδίτσας.
Έτσι, η Ομόνοια αναδιαμορφώθηκε, αυτή τη φορά με πρασιές και μικρά κιόσκια ανθοπωλών. Στην πλατεία, υπήρχαν επίσης υπαίθριοι φωτογράφοι, καστανάδες και λούστροι. Οι πρώτοι λούστροι είχαν εγκατασταθεί εκεί ήδη από την εποχή του Θ. Δηλιγιάννη και οι περισσότεροι ήταν συντοπίτες του, από τη Μεγαλόπολη Αρκαδίας (ο Δηλιγιάννης γεννήθηκε στα Λαγκάδια Γορτυνίας). Στα χρόνια της Κατοχής, η Ομόνοια ήταν χαρακτηριστικό δείγμα της εξαθλιωμένης Αθήνας και των δυστυχισμένων κατοίκων της.
Γράφει η Λιλίκα Νάκου στο βιβλίο της της “Η Κόλαση των Παιδιών”: “Περνούσα κ’ εγώ από την Ομόνοια και, καθώς είδα μαζεμένα τα παιδιά πάνω στη γρίλια του Ηλεκτρικού που έβγαζε ζεστασά, στάθηκα να τα δω”. Μια συγκλονιστική περιγραφή, από τον χειμώνα του 1941.
Από τον Οκτώβριο του 1944 ως τον Ιανουάριο του 1945, ο ηλεκτρικός δεν λειτουργούσε, καθώς ο χώρος του σταθμού είχε μετατραπεί σε αποθήκη τροφίμων και οι συρμοί του χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τη μεταφορά τους από τον Πειραιά στην Αθήνα. Κατά τα Δεκεμβριανά, έγιναν στην Ομόνοια και την ευρύτερη περιοχή της πολλές συγκρούσεις. Στην πλατεία, το 1949, μετά το τέλος του Εμφυλίου, συγκεντρώνονταν αντάρτες και διαπομπεύονταν. Μάλιστα πληρωμένοι διερχόμενοι τους έφτυναν... (Λ. Χρηστάκης, “Της Αθήνας. Χρονικό (προσωπικής) περιήγησης”.
Η Ομόνοια μετά τον πόλεμο.
Τη δεκαετία του ‘50, η Ομόνοια και η ευρύτερη περιοχή της, άλλαξαν ριζικά. Ξηλώθηκαν οι γραμμές, του τραμ, περιορίστηκε η έκτασή της, τα ανθοπωλεία, τα περίπτερα και τα παγκάκια απομακρύνθηκαν, ενώ κατασκευάστηκε το πασίγνωστο σιντριβάνι, σήμα κατατεθέν της πλατείας για πολλές δεκαετίας. Ο χώρος από το σιντριβάνι μέχρι τους γύρω δρόμους στρώθηκε με βότσαλα.
Η έκταση της πλατείας περιορίστηκε και μετατράπηκε σε συγκοινωνιακό κόμβο. Τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60, πολλά παλαιά κτίρια στην περιοχή της Ομόνοιας κατεδαφίστηκαν και έδωσαν τη θέση τους σε νέα, πολυώροφα, ακολουθώντας το παράδειγμα και της υπόλοιπης Αθήνας. Εκείνη την εποχή, η πλατεία Ομονοίας έγινε ξανά χώρος διαπόμπευσης, αφού τους νεαρούς που καταδικάζονταν ως “τεντιμπόηδες” με τον Νόμο 4.000, τους κούρευαν δημόσια στο τέλος της οδού Πανεπιστημίου και οι διερχόμενοι τους χλεύαζαν. Το 1988, στη θέση του σιντριβανιού στήθηκε το γλυπτό “Δρομέας”, του Κ. Βαρώτσου, κάτι που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Κατά τη διάρκεια των εργασιών για το μετρό, ο “Δρομέας”, μεταφέρθηκε στην πλατεία της Μεγάλης του Γένους Σχολής, στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας.
Πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, έγιναν στην περιοχή της πλατείας κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, που ισχύουν μέχρι σήμερα. Η άχρωμη και άχαρη μορφή της πλατείας Ομονοίας τα τελευταία χρόνια, οδήγησε σε μία ακόμα ανάπλασή της που ολοκληρώνεται, απ’ ό,τι φαίνεται σε λίγες μέρες. Το σιντριβάνι επανέρχεται στην πλατεία, ενώ θα τοποθετηθεί σ’ αυτή και το υδροκινητικό γλυπτό “Πεντάκυκλο”, του αείμνηστου Γιώργου Ζογγολόπουλου. Το “Πεντάκυκλο”, που είχε εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας το 2001, τοποθετήθηκε στη συνέχεια στην Ομόνοια. Η σχέση του Ζογγολόπουλου με την Ομόνοια είχε ξεκινήσει το 1958 όταν του απονεμήθηκε από κοινού με τον αρχιτέκτονα Κ. Μπίτσιο το 1ο και το 3ο Βραβείο στον Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό και Καλλιτεχνικό διαγωνισμό που είχε προκηρυχθεί από το τότε Υπουργείο Συγκοινωνιών και Δημοσιών Έργων για τη διαμόρφωση της πλατείας.
Η πλατεία Ομονοίας ανακαινίστηκε περισσότερες από δέκα φορές. Εκατομμύρια άνθρωποι πέρασαν απ’ αυτή και δεκάδες χιλιάδες έδωσαν ραντεβού... στου “Μπακάκου” ή σε κάποιο άλλο σημείο της.
Υπάρχουν ήδη στο διαδίκτυο κάποιες φωτογραφίες από την, σχεδόν έτοιμη, πλατεία Ομονοίας. Όσο όμορφη όμως κι αν είναι αυτή, θα το δούμε όταν παρουσιαστεί επίσημα, αν στους γύρω δρόμους έχουμε πιστολίδια, μαχαιρώματα, εμπόριο ναρκωτικών, παρεμπόριο και παραβατικούς Έλληνες ή εισαγόμενους να αλωνίζουν, δεν θα έχει καμία απολύτως σημασία...
Πηγές: Θανάσης Γιοχάλας-Τόνια Καφετζάκη, “ΑΘΗΝΑ Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία”, 5η έκδοση, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, 2017
ΚΩΣΤΑΣ Η. ΜΠΙΡΗΣ “ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ ΑΠΌ ΤΟΥ 19ου ΕΙΣ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ”, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΜΕΛΙΣΣΑ, Ε’ ΕΚΔΟΣΗ 2005
ΜΑΡΩ ΒΟΥΓΙΟΥΚΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΕΓΑΡΙΔΗΣ, “ΟΔΩΝΥΜΙΚΑ .Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΟΔΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ”, Δ’ ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗ, ΤΟΜΟΣ Γ’, ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ.
https://www.protothema.gr/stories/artic ... meres-mas/
Οι «περιπέτειες» μιας πλατείας: Η Ομόνοια από το 1834 έως τις μέρες μας.
Η πλατεία Όθωνος που έγινε πλατεία Ομονοίας - Η αρχή της διαμόρφωσής της και τα διάφορα στάδια από τα οποία πέρασε - Ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος, οι 8 Μούσες, το σιντριβάνι και άλλες ιστορίες...
Έχουν περάσει 186 χρόνια από το 1834 που η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νεότερου ελληνικού κράτους. Ένα από τα τοπόσημα της Αθήνας είναι αναμφίβολα η πλατεία Ομονοίας. Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε φάση ανάπλασης-αναμόρφωσης και σύντομα αναμένεται να γίνουν τα αποκαλυπτήριά της. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που η πλατεία Ομονοίας ανακαινίζεται. Όπως θα δούμε στο σημερινό μας άρθρο πρόκειται για μία ταλαιπωρημένη πλατεία με πολύ συχνές αλλαγές στην διαμόρφωσή της.
Αθήνα 1834: Η Ομόνοια στην άκρη της πόλης.
Στις 18 Σεπτεμβρίου 1834 με διάταγμα της Αντιβασιλείας του Όθωνα η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Η περιοχή της σημερινής πλατείας Ομονοίας ονομαζόταν "Τζηρίτη" και ήταν ερημική! Κάποια σκόρπια δέντρα μόνο αλλά άνθρωπος ούτε για δείγμα! Άλλωστε τότε η Αθήνα είχε πολύ λίγους κατοίκους. 7.000 αναφέρουν κάποιες πηγές,12.000 άλλες. « Ένας λόγκος με χαλίκια και σωρούς σκουπιδιών», γράφει η Σ. Λιννέρ στο βιβλίο της "Μια Σουηδέζα στην Ελλάδα".
Στην ευρύτερη περιοχή της υπήρχαν δέντρα, αμπέλια και συκιές καθώς επίσης και μάντρες με αγελάδες και γιδοπρόβατα. Πέρα από αυτήν, η πόλη ήταν επίσης έρημη και ακατοίκητη. Εκεί που βρίσκεται σήμερα η πλατεία Ομονοίας συναντιούνταν δύο ρέματα, ένα που κατέβαινε από τη σημερινή οδό Σταδίου και ένα που κατέβαινε από τη σημερινή οδό Πανεπιστημίου και τα οποία στη συνέχεια ενώνονταν στον Κυκλοβόρο που κυλά σήμερα κάτω από την οδό Μάρνη και ο οποίος ήταν παραπόταμος του Κηφισού.
Leo von Klenze
Το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας έγινε από τους Κλεάνθη και Σάουμπερτ, ωστόσο εφαρμόστηκε τελείως αποσπασματικά καθώς υπήρχαν έντονες αντιδράσεις. Το σχέδιο αυτό εγκρίθηκε επίσημα με το Βασιλικό Διάταγμα της 29ης Ιουνίου/11ης Ιουλίου 1833 και μάλιστα οριστικά, πράγμα που σημαίνει ότι είχαν γίνει κάποιες τροποποιήσεις από την Αντιβασιλεία. Παρέμβαση έκανε και ο πρόξενος της Αυστρίας Gropius χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι αυτή επηρέασε τις αποφάσεις για το σχέδιο Κλεάνθη-Σάουμπερτ.
Στο σχέδιο Κλεάνθη-Σάουμπερτ, στην περιοχή της σημερινής πλατείας Ομονοίας υπήρχε η τετράγωνη Πλατεία Ανακτόρων όπου θα χτίζονταν τα βασιλικά ανάκτορα και τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια, από εκεί θα ξεκινούσαν ο Κήπος του Λαού και δεντροφυτεμένα βουλεβάρτα (λεωφόροι). Σ’ αυτήν θα ενώνονταν τρεις οδοί: η Αιόλου που θα οδηγούσε στην Ακρόπολη, η Πειραιώς που θα συνέδεε την Αθήνα με το λιμάνι του Πειραιά και η Σταδίου που θα οδηγούσε στο Καλλιμάρμαρο.
Στις 11/23 Ιουνίου 1834 διατάχθηκε η αναστολή της εφαρμογής του σχεδίου Κλεάνθη-Σάουμπερτ. Ο πατέρας του Όθωνα Λουδοβίκος της Βαυαρίας έλαβε το σχέδιο τους,με εισήγηση του Συμβούλου της Αντιβασιλείας αρχιτέκτονα Weissenborn που είχε συνοδεύσει τον Μάουρερ στην Αθήνα για τροποποιήσεις.
Έτσι ο Λουδοβίκος έστειλε αμέσως στην Ελλάδα τον Leon von Klenze έφορο των κτιρίων της Βασιλικής Αυλής και προϊστάμενο της Ανώτατης Υπηρεσίας Κτιρίων της Βασιλικής Αυλής για να επιληφθεί του ζητήματος. Στο σχέδιο του von Klenze τα ανάκτορα μετακινήθηκαν στην περιοχή του Κεραμεικού. Η πλατεία έγινε μικρότερη, κυκλική και ονομάστηκε Πλατεία Όθωνος. Στο μέσο της σχεδιάστηκε να γίνει ο Ναός του Σωτήρος ως μητροπολιτικός της Αθήνας.
Τελικά ούτε αυτό το σχέδιο αν και είχε εγκριθεί με το Β. Διάταγμα της 18/30 Σεπτεμβρίου 1834 εφαρμόστηκε. Το 1850 η πλατεία Όθωνος πήρε τετράγωνο σχήμα ενώ το 1859 επί δημαρχίας Γ. Σκούφου άρχισε η διαμόρφωσή της. Ξεριζώθηκαν τα αμπέλια και οι συκιές και φυτεύτηκαν βελανιδιές. Η πλατεία έγινε θέατρο συγκρούσεων οθωνικών και αντιοθωνικών ενώ εκεί γιορτάστηκε η έξωση του Όθωνα τον Οκτώβριο του 1862. Tότε πήρε και το σημερινό όνομά της: Πλατεία Ομονοίας. Μεταξύ 18 και 21 Ιουνίου 1863 έγιναν εκεί σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ των αντιμαχόμενων πολιτικών παρατάξεων ("Ορεινών" και "Πεδινών") που είχαν δημιουργηθεί μετά την έξωση του Όθωνα με αποτέλεσμα 120 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και περίπου 300 να τραυματιστούν. Τελικά με παρέμβαση των πρεσβευτών των Μεγάλων Δυνάμεων οι αντίπαλοι συμφιλιώθηκαν.
Αν και τότε, στις αρχές της δεκαετίας του 1860 η πλατεία Ομονοίας ήταν εξοχική περιοχή, άρχισαν να χτίζονται σ’ αυτή τα πρώτα σπίτια.
"Η Πλατεία της Ομονοίας δεν ήτο τότε όπως είναι σήμερον. Το πλείστον των πλαισιούντων αυτήν οίκων έλειπεν. Μόναι οικίαι τότε ήσαν η παλαιά του Καυταντζόγλου προς το μέρος του Αγίου Κωνσταντίνου, η οικία Σαρόγλου και η οικία του Ανδριτσάκη όπου ήσαν τότε τα περίφημα υπόγεια του Κουτσούκου".
(Νικόλαος Σπανδωνής "Η Αθήνα μας. Σκηναί εκ του Αθηναϊκού Βίου")
Η πλατεία Ομονοίας αποκτά ζωή.
Σταδιακά η πλατεία Ομονοίας έγινε κέντρο περιπάτου αλλά και ψυχαγωγίας με καφενεία υπόγεια, καφωδεία, ξενοδοχεία και θέατρα. Στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν το πλέον πολυσύχναστο μέρος της Αθήνας. Την μεγαλύτερη κίνηση είχε η βόρεια πλευρά της προς την οδό 3ης Σεπτεμβρίου όπου μάλιστα στεγάστηκαν πολυτελή καφενεία. Σε μια πολυγωνική μαρμάρινη εξέδρα με ξύλινο κιόσκι στο κέντρο της πλατείας, στρατιωτική μπάντα ψυχαγωγούσε κάθε Πέμπτη και Κυριακή τους Αθηναίους.
Παράλληλα γύρω από την πλατεία Ομονοίας λειτουργούσαν και πολλά θέατρα ενώ εκεί στάθμευαν και τα μεταφορικά μέσα της εποχής (ιππήλατες άμαξες, μόνιππα κλπ.). Το 1895 η σιδηροδρομική γραμμή Πειραιά-Αθήνας έφτασε ως την Ομόνοια. Ο σταθμός βρισκόταν στη συμβολή των οδών Αθηνάς και Λυκούργου. Το 1900 η πλατεία έγινε αφετηρία των γραμμών του ιππήλατου τροχιόδρομου (τραμ) και από το 1908 του ηλεκτροκίνητου. Το 1905 φυτεύτηκαν σ’ αυτήν πολλά δέντρα και περιφράχθηκε με σιδερένιο κιγκλίδωμα για την προστασία του πράσινου ενώ το 1900 ασφαλτοστρώθηκε γύρω απ’ τον κεντρικό της κήπο.
Στην Ομόνοια άρχισαν να λειτουργούν διανυκτερεύοντα εστιατόρια, καφενεία και καφέ-σαντούρ που έγιναν στέκια... ξενύχτηδων. Δημοσιογράφοι, λογοτέχνες, ηθοποιοί, μουσικοί και άλλοι, ήταν ανάμεσά τους. Το 1910, επιβλήθηκε ο πρώτος περιορισμός στο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων της περιοχής. Συγκεκριμένα, τα καφενεία της Ομόνοιας, υποχρεώθηκαν να κλείνουν στη 1 π.μ. Φυσικά υπήρξε θύελλα αντιδράσεων, τα καφενεία έκλεισαν ως ένδειξη διαμαρτυρίας (“η πρώτη απεργία των καφενείων”, γράφουν οι Θ. Γιοχάλας - Τ. Καφετζάκη) και η απαγόρευση δεν εφαρμόστηκε.
Στην πλατεία Ομονοίας, ως το 1910 δίνονταν παραστάσεις τσίρκου πάνω στον δρόμο και συγκεκριμένα μεταξύ των οδών Αγίου Κωνσταντίνου, Ίωνος και 3ης Σεπτεμβρίου, ενώ ορισμένοι (μάλλον γραφικοί) ρήτορες εκφωνούσαν λόγους και σχολίαζαν την επικαιρότητα μπροστά σε περίεργους, αργόσχολους και περαστικούς.
Την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, ιδιαίτερα το 1916 η πλατεία έγινε χώρος αντιπαραθέσεων, ακόμα και βίαιων συγκρούσεων μεταξύ βενιζελικών και αντιβενιζελικών.
Η πλατεία Ομονοίας μετά το 1920.
Η δεκαετία του 1920, ήταν σημαντική και για την πλατεία Ομονοίας. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή πολλοί πρόσφυγες αναζητούσαν τα προς το ζην στους δρόμους γύρω απ’ αυτήν, ενώ το 1920 ηλεκτροφωτίστηκε.
Είχε πλέον εξωραϊστεί για τα καλά, με λουλούδια, φοίνικες, φανοστάτες και ξύλινα παγκάκια, ενώ σ’ αυτήν υπήρχαν και υπαίθρια ανθοπωλεία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, ξεκίνησαν τα έργα κατασκευής του υπόγειου σταθμού του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. Ο πολυτελής για την εποχή εκείνη, σταθμός, εγκαινιάστηκε από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο τον Ιούνιο του 1930. Τα χαρακτηριστικά του πλακίδια, είχαν αγοραστεί από το Βερολίνο. Ωστόσο, η κατασκευή του υπόγειου σταθμού του ηλεκτρικού, έφερε πολλές αλλαγές στην Ομόνοια, μάλλον προς το χειρότερο... Έγινε κυκλική, τοποθετήθηκαν σ’ αυτή μαρμάρινα κιγκλιδώματα, ενώ το πράσινο και φοίνικες εξαφανίστηκαν. Καθώς υπήρχε ανάγκη εξαερισμού του υπόγειου σταθμού, υπήρχε η σκέψη να φτιαχτεί απέναντι από την οδό Σταδίου αεραγωγός “εν είδει καπνοδόχου εργοστασίου”, όπως γράφει ο Κ. Μπίρης. Κάτι τέτοιο όμως θα ήταν απαράδεκτο από αισθητικής άποψης.
Έτσι το 1931, επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη, έγινε πρόταση από την προϊστάμενο των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου Βασίλειο Τσαγρή, να τοποθετηθούν 14 στήλες-αεραγωγοί, πάνω στις οποίες θα στήνονταν αγάλματα την εννέα Μουσών, των Τριών Χαρίτων, της Δήμητρας και της Εστίας. Τελικά, για λόγους συμμετρίας τοποθετήθηκαν οχτώ μόνο Μούσες(!). Ήταν οι Μούσες της Ομόνοιας, οχτώ καθιστά αγάλματα, πάνω σε ψηλούς τσιμεντένιους κίονες, στην κορυφή των οποίων υπήρχαν καπνοδόχοι και στις βάσεις τους είχαν διαμορφωθεί περίπτερα! Επρόκειτο μάλλον για μία αποτυχημένη ιδέα, καθώς η εικόνα της πλατείας προκαλούσε γέλια και σκωπτικά σχόλια από τους Αθηναίους της εποχής, ενώ έγινε και θέμα σε γελοιογραφίες! Μέχρι και ανέκδοτα κυκλοφόρησαν για την Ομόνοια και τις Μούσες της... Η πλατεία χαρακτηρίστηκε ως “τούρτα” ενώ η ένατη Μούσα που έλειπε, η Καλλιόπη, όπως σχολίαζαν δηκτικά κάποιοι, βρισκόταν στα υπόγεια του ηλεκτρικού! Για τις Μούσες της Ομόνοιας, γράφει ο Κ. Μπίρης: “Δυστυχώς όμως, αντί συγκαλύψεως, επολλαπλασιάσθη ούτως η ασχημία. Αι δε τσιμεντένιαια Μούσαι, αντί να την εξαγνίσουν έδωσαν επιπροσθέτως λαβήν εις ειρωνικά φαιδρολογήματα”.
Τελικά, οι Μούσες αποσύρθηκαν το 1937 όχι μόνο λόγω της κακής αισθητικής τους, αλλά και γιατί μία απ’ αυτές είχε πέσει σε περαστικούς, κατά τις διαδηλώσεις εναντίον του Ι.Μεταξά, τον Αύγουστο του 1936! Ο τότε Διοικητής Πρωτευούσης Κ. Κοτζιάς, τις... απεχθανόταν και αυτό ήταν επίσης καθοριστικό. Δύο Μούσες βρίσκονται σήμερα στις Καρυές Λακωνίας, δύο στην Αμοργό, ενώ άλλες τέσσερις στην πλατεία της Καρδίτσας.
Έτσι, η Ομόνοια αναδιαμορφώθηκε, αυτή τη φορά με πρασιές και μικρά κιόσκια ανθοπωλών. Στην πλατεία, υπήρχαν επίσης υπαίθριοι φωτογράφοι, καστανάδες και λούστροι. Οι πρώτοι λούστροι είχαν εγκατασταθεί εκεί ήδη από την εποχή του Θ. Δηλιγιάννη και οι περισσότεροι ήταν συντοπίτες του, από τη Μεγαλόπολη Αρκαδίας (ο Δηλιγιάννης γεννήθηκε στα Λαγκάδια Γορτυνίας). Στα χρόνια της Κατοχής, η Ομόνοια ήταν χαρακτηριστικό δείγμα της εξαθλιωμένης Αθήνας και των δυστυχισμένων κατοίκων της.
Γράφει η Λιλίκα Νάκου στο βιβλίο της της “Η Κόλαση των Παιδιών”: “Περνούσα κ’ εγώ από την Ομόνοια και, καθώς είδα μαζεμένα τα παιδιά πάνω στη γρίλια του Ηλεκτρικού που έβγαζε ζεστασά, στάθηκα να τα δω”. Μια συγκλονιστική περιγραφή, από τον χειμώνα του 1941.
Από τον Οκτώβριο του 1944 ως τον Ιανουάριο του 1945, ο ηλεκτρικός δεν λειτουργούσε, καθώς ο χώρος του σταθμού είχε μετατραπεί σε αποθήκη τροφίμων και οι συρμοί του χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τη μεταφορά τους από τον Πειραιά στην Αθήνα. Κατά τα Δεκεμβριανά, έγιναν στην Ομόνοια και την ευρύτερη περιοχή της πολλές συγκρούσεις. Στην πλατεία, το 1949, μετά το τέλος του Εμφυλίου, συγκεντρώνονταν αντάρτες και διαπομπεύονταν. Μάλιστα πληρωμένοι διερχόμενοι τους έφτυναν... (Λ. Χρηστάκης, “Της Αθήνας. Χρονικό (προσωπικής) περιήγησης”.
Η Ομόνοια μετά τον πόλεμο.
Τη δεκαετία του ‘50, η Ομόνοια και η ευρύτερη περιοχή της, άλλαξαν ριζικά. Ξηλώθηκαν οι γραμμές, του τραμ, περιορίστηκε η έκτασή της, τα ανθοπωλεία, τα περίπτερα και τα παγκάκια απομακρύνθηκαν, ενώ κατασκευάστηκε το πασίγνωστο σιντριβάνι, σήμα κατατεθέν της πλατείας για πολλές δεκαετίας. Ο χώρος από το σιντριβάνι μέχρι τους γύρω δρόμους στρώθηκε με βότσαλα.
Η έκταση της πλατείας περιορίστηκε και μετατράπηκε σε συγκοινωνιακό κόμβο. Τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60, πολλά παλαιά κτίρια στην περιοχή της Ομόνοιας κατεδαφίστηκαν και έδωσαν τη θέση τους σε νέα, πολυώροφα, ακολουθώντας το παράδειγμα και της υπόλοιπης Αθήνας. Εκείνη την εποχή, η πλατεία Ομονοίας έγινε ξανά χώρος διαπόμπευσης, αφού τους νεαρούς που καταδικάζονταν ως “τεντιμπόηδες” με τον Νόμο 4.000, τους κούρευαν δημόσια στο τέλος της οδού Πανεπιστημίου και οι διερχόμενοι τους χλεύαζαν. Το 1988, στη θέση του σιντριβανιού στήθηκε το γλυπτό “Δρομέας”, του Κ. Βαρώτσου, κάτι που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Κατά τη διάρκεια των εργασιών για το μετρό, ο “Δρομέας”, μεταφέρθηκε στην πλατεία της Μεγάλης του Γένους Σχολής, στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας.
Πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, έγιναν στην περιοχή της πλατείας κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, που ισχύουν μέχρι σήμερα. Η άχρωμη και άχαρη μορφή της πλατείας Ομονοίας τα τελευταία χρόνια, οδήγησε σε μία ακόμα ανάπλασή της που ολοκληρώνεται, απ’ ό,τι φαίνεται σε λίγες μέρες. Το σιντριβάνι επανέρχεται στην πλατεία, ενώ θα τοποθετηθεί σ’ αυτή και το υδροκινητικό γλυπτό “Πεντάκυκλο”, του αείμνηστου Γιώργου Ζογγολόπουλου. Το “Πεντάκυκλο”, που είχε εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας το 2001, τοποθετήθηκε στη συνέχεια στην Ομόνοια. Η σχέση του Ζογγολόπουλου με την Ομόνοια είχε ξεκινήσει το 1958 όταν του απονεμήθηκε από κοινού με τον αρχιτέκτονα Κ. Μπίτσιο το 1ο και το 3ο Βραβείο στον Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό και Καλλιτεχνικό διαγωνισμό που είχε προκηρυχθεί από το τότε Υπουργείο Συγκοινωνιών και Δημοσιών Έργων για τη διαμόρφωση της πλατείας.
Η πλατεία Ομονοίας ανακαινίστηκε περισσότερες από δέκα φορές. Εκατομμύρια άνθρωποι πέρασαν απ’ αυτή και δεκάδες χιλιάδες έδωσαν ραντεβού... στου “Μπακάκου” ή σε κάποιο άλλο σημείο της.
Υπάρχουν ήδη στο διαδίκτυο κάποιες φωτογραφίες από την, σχεδόν έτοιμη, πλατεία Ομονοίας. Όσο όμορφη όμως κι αν είναι αυτή, θα το δούμε όταν παρουσιαστεί επίσημα, αν στους γύρω δρόμους έχουμε πιστολίδια, μαχαιρώματα, εμπόριο ναρκωτικών, παρεμπόριο και παραβατικούς Έλληνες ή εισαγόμενους να αλωνίζουν, δεν θα έχει καμία απολύτως σημασία...
Πηγές: Θανάσης Γιοχάλας-Τόνια Καφετζάκη, “ΑΘΗΝΑ Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία”, 5η έκδοση, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, 2017
ΚΩΣΤΑΣ Η. ΜΠΙΡΗΣ “ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ ΑΠΌ ΤΟΥ 19ου ΕΙΣ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ”, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΜΕΛΙΣΣΑ, Ε’ ΕΚΔΟΣΗ 2005
ΜΑΡΩ ΒΟΥΓΙΟΥΚΑ-ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΕΓΑΡΙΔΗΣ, “ΟΔΩΝΥΜΙΚΑ .Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΟΔΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ”, Δ’ ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗ, ΤΟΜΟΣ Γ’, ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ.
https://www.protothema.gr/stories/artic ... meres-mas/
-
- Παραπλήσια Θέματα
- Απαντήσεις
- Προβολές
- Τελευταία δημοσίευση
-
-
Νέα δημοσίευση Ο Γκέητς στην Αθήνα - Η Νέα Τάξη Πραγμάτων πολεμάει τον Αρίστο στην έδρα του
από Λεγεών » 27 Μάιος 2022, 16:28 » σε Κοινωνικά θέματα - 24 Απαντήσεις
- 1473 Προβολές
-
Τελευταία δημοσίευση από axilmar
30 Μαρ 2023, 11:15
-
-
-
Νέα δημοσίευση πού θα βρω αντίστοιχα στην αθήνα;
από Ανέστης_35 » 12 Νοέμ 2022, 02:32 » σε Μαγειρική - 1 Απαντήσεις
- 443 Προβολές
-
Τελευταία δημοσίευση από Ερμής
12 Νοέμ 2022, 08:15
-
-
-
Νέα δημοσίευση Πτώση 10 μονάδων για τη Ν.Δ. στην Αθήνα
από Αρκεσίλαος » 18 Απρ 2023, 15:29 » σε Εσωτερική Πολιτική - 103 Απαντήσεις
- 3914 Προβολές
-
Τελευταία δημοσίευση από Δημοκράτης
19 Απρ 2023, 17:33
-
-
- 1 Απαντήσεις
- 257 Προβολές
-
Τελευταία δημοσίευση από Ανέστης_35
22 Οκτ 2022, 04:10