Γιορτάζοντας τα Κούλουμα το 1880 Μέρος Δεύτερον: Ο εορτασμός.
Αφού περιγράψαμε, σε προηγούμενο σημείωμά μας, τις πυρετώδεις προετοιμασίες που έκαναν οι πρόγονοί μας, για μια από τις πιο πανηγυρικές τους γιορτές, ας δούμε τώρα τι γινόταν την Καθαρή Δευτέρα:
Απ’ όλα τα σημεία της πόλης ξεκινούσαν πρωΐ-πρωΐ με τα πόδια, «συν γυναιξί και τέκνοις», οι εορτασταί ή πανηγυρισταί, όπως αποκαλούνταν, για να βρεθούν στο μεγάλο και γραφικό χώρο, όπου οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός.
Οι μικροπωλητές είχαν πιάσει εντωμεταξύ όλα τα επίμαχα πόστα, περιμένοντας χρυσές δουλειές με τα καλούδια που είχαν κουβαλήσει: κρητικά πορτοκάλια, χουρμάδες, φου-ντούκια, φιστίκια, στραγάλια, παστέλια, ζαχαρωμένους κοκορίκους, το μελένιο το χαλβά, που τον έκοβαν με το σκεπαρνάκι, ελιές, ταραμάδες, θαλασσινά, αχινούς, μύδια, στρείδια, κρεμμύδια, σκόρδα, λαγάνες, κρασιά, καρύδια, σύκα, χαϊμαλιά, σουτζούκια, σταφίδες, κυδωνόπαστα, κουλούρια με σουσάμι.
Η βελέντζα στρωνόταν στο γρασίδι και τα καλάθια άνοιγαν στη μέση, γεμάτα νηστίσιμες λιχουδιές.
Άλλοι με τη στάμνα στον ώμο πουλούσαν «κρυονέρι απ’ του παπά τ’ αμπέλι». Εδώ είναι το κρύο, μια πενταρούλα δύο
Εδώ είναι το μπούζι... γλυκό σαν το καρπούζι
Πάρτε, παιδιά, να πιήτε... πάρτε να δροσιστήτε.
Φυσικά, όλα αυτά αγοράζονταν ως έξτρα, διότι κάθε οικογένεια ερχόταν οργανωμένη, με τις δικές της προμήθειες. Η βελέντζα στρωνόταν στο γρασίδι και τα καλάθια άνοιγαν στη μέση, γεμάτα νηστίσιμες λιχουδιές. Όλοι έτρωγαν με τα δάχτυλα, η μια παρέα κολλητά στην άλλη. Τα αστεία και τα πειράγματα έδιναν κι έπαιρναν, ενώ οι νεαρότεροι χόρευαν ακατάπαυστα, κυρίως τσάμικο. Οι προχειροφτιαγμένοι χάρτινοι αετοί είχαν την τιμητική τους …
Νωρίς το απόγευμα, το σκηνικό έμοιαζε με πεδίο μετά τη μάχη. Πολλοί οι μεθυσμένοι• άλλοι κοιμούνταν ξαπλωμένοι στα χόρτα μ’ ένα μαντίλι στο πρόσωπο για τον ήλιο. Τα δουλικά -όπως αποκαλούσαν τότε τις υπηρέτριες- έτρεχαν με τους στρατιώτες-«ξαδερφάκια».
Όσο προχωρούσε το μεσημέρι οι φωνές και τα τραγούδια, οι γκάιντες και τα νταούλια αντηχούσαν όλο και λιγότερο. Νύχτωνε νωρίς. Σε λίγο ο χώρος θα άδειαζε.
Τι έμενε; Χιλιάδες φλούδες από πορτοκάλια, μυριάδες όστρακα θαλασσινών και φυσικά κάθε μορφής παλιόχαρτο. Όλοι εύχονταν ότι ο αέρας θα τα στροβίλιζε προς τη μεριά της «χωματερής», στο Θησείο...
Πηγή: www.lifo.gr
Μην είδατε τον Παναγή; Πως ένα λαμόγιο κατόρθωσε ν’ αναστατώσει ολόκληρη την Αττική.
Πρωτοφανές μας φάνηκε, γαμπρός μεσ’ στην Ελλάδα, ο πονηρός ο Παναής, και του ζητούνε αράδα. Για να τον επαντρέψουνε με όμορφες κοπέλες, του δίνουνε πολλά προικιά, αμπέλια και μπαξέδες. Κορίτσια τον περίμεναν, ρωτούσαν τους διαβάτες, μην είδατε τον Παναή, να ‘ρχεται απο τις στράτες. Σ’ ένα χωριό τον πιάσανε, πούλαγε κομπολόγια και γέλαγε τις κοπελιές, με τα γλυκά του λόγια. Που είναι ο Παναής, που είναι ο Παναής, μην τον είδατε παιδιά τον Παναή.
Ο θρυλικός Παναγής από τα Μέγαρα έδρασε στις αρχές της δεκαετίας του 1940. Οι νεώτεροι που θα διαβάσουν παρακάτω τα «κατορθώματά» του, ασφαλώς θα αναρωτηθούν πως μπορούσαν να στηθούν απατεωνιές τέτοιου μεγέθους. Όσοι όμως έχουν μελετήσει την καθημερινή ζωή στην Παλιά Αθήνα θα κατανοήσουν και θα δούν με συμπάθεια τους χωρικούς εκείνης της εποχής, που αποκομμένοι από την Αθήνα, ζούσαν κυριολεκτικά στον κόσμο τους…
Αλλ’ ας αφήσουμε τον γλαφυρό Ασημάκη Γιαλαμά να μας τα διηγηθεί καλύτερα, μέσα από την εφημερίδα «Βραδυνή»:
«Τα παληά χρόνια, λέγει ο θρύλος, οι ναυτικοί που διέσχιζαν τη Μεσόγειο συναντούσαν τη Γοργόνα, η οποία έβγαινε από τα κύματα, μπροστά στο καράβι και ρωτούσε:
-Μην είδατε το Βασιληά Αλέξαντρο;
Κάτι τέτοιο ακούνε σήμερα όσοι βγαίνουν έξω απ’ την Αθήνα, πηγαίνοντας προς τα χωριά της Αττικής. Σμήνη παιδιών και πολλές φορές και μεγάλοι βγαίνουν στο δρόμο ή προβάλλουν μέσα από τα αμπέλια και τα χωράφια, όταν περνά λεωφορείον απ’ την Αθήνα και φωνάζουν στους επιβάτες:
-Μην είδατε τον Παναγή;
Ποιος είνε αυτός ο Παναγής; Μέγας επι των ημερών μας κατακτητής όσον και ο Αλέξανδρος. Με τη διαφορά ότι, αντί να κατακτήση ασιατικά κράτη, κατέκτησε τις καρδιές δέκα και πλέον κοριτσιών της Αττικής. Κι’ όπως ο Μέγας Αλέξαντρος έλυσε τον γόρδιον δεσμόν, έτσι κι’ ο Παναγής έλυσε για κάμποσο καιρό… το οικονομικό του πρόβλημα.
Η ιστορία του περιβοήτου αυτού ανδρός είνε αυτή. Προ κάμποσων μηνών έκαμε την εμφάνισί του στα χωριά της Αττικής ένας κομψός και δραστήριος νέος. Ήταν ο Παναγής. Παρίστανε τον μεγαλέμπορο απ’ την Αθήνα και σε κάθε χωριό που πήγαινε ζητούσε ν’ αγοράση όσες ποσότητες τροφίμων υπήρχαν. Έλεγε φερ’ ειπείν σ΄ένα χωρικό που είχε για πούλημα φακές:
-Πόσο θέλεις την οκά;
-Τέσσερες χιλιάδες, έλεγε αίφνης ο χωρικός.
-Ωραία. Τις αγοράζω. Κι’ έδινε μια προκαταβολή. Δεν έκανε ποτέ παζάρια.
Σ’ ότι κι’ αν ζητούσαν, συμφωνούσε. Ιδεώδης αγοραστής!...
Έκαμε μερικές τέτοιες γενναίες εμπορικές χειρονομίες σ’ όλα τα γύρω χωριά κι’ έτσι εκέρδισε την εμπιστοσύνη των χωρικών.
Κατόπιν προχώρησε στο δεύτερο στάδιο του κατεστρωμένου σχεδίου του.
Ευρήκε στο κάθε χωριό κι’ από μια κοπέλλα όμορφη, δροσερή και προ παντός ευκατάστατη. Και την αρραβωνιάστηκε.
Απάνω από δέκα αρραβώνες συνήψε κατ’ αυτόν τον τρόπο. «Κάθε κορφούλα και κλαρί, κάθε κλαρί και κλέφτης» λέγει για τον Όλυμπο το δημοτικό τραγούδι. Κάτι παρόμοιο μπορούσε να λεχθή και για τον Παναγή: «Κάθε χωριό και μια μνηστή. Κάθε μνηστή και… μεζές σπουδαίος».
Διότι αμέσως ο Παναγής έβαλε σ’ ενέργεια την οικονομική εκμετάλλευσι των αρραβώνων του. Κάθε τόσο αρριβάριζε στο κάθε χωριό και έλεγε στα μέλλοντα πεθερικά του: -Δώστε ένα τσουβάλι κουκιά ή ένα τουλούμι τυρί που θέλει κάποιος πελάτης μου στην Αθήνα κι’ αργότερα σας φέρνω τα λεφτά.
-Δεν πειράζει για τα λεφτά, απαντούσαν γενναιοφρόνως τα πεθερικά.
Κι’ έδιναν προθύμως τα κουκιά, το τυρί, τα πάντα. «Ό,τι θέλει ο γαμπρός μας. Ό,τι θέλει το παιδί μας». Κι’ όλο και τσιμπούσε ο Παναγής. Κι’ αυτό το τσίμπημα ήταν… δεκαπλούν. Συνέβαινε δηλαδή και με τις δέκα αρραβωνιαστικές.
Αφήνω τις γενναίες προκαταβολές που έπαιρνε ο πολυσύνθετος αυτός αρραβωνιαστικός από τις εκλεκτές του σε φιλιά, αγκαλιάσματα και λοιπά. Από τη μία έφευγε, στην άλλη επήγαινε. Δεν πρόφταιναν να στεγνώσουν τα φιλιά της μιανής, άρχιζε το τρύγημα των φιλιών της άλλης. Κι’ έτσι η ζωή του ευτυχούς Παναγή έρρεε μέσα σε αγκαλιές, φιλιά, γλυκόλογα και εκλεκτά φαγοπότια στο κάθε σπίτι των πεθερικών του.
Αλλά τα πράγματα έπρεπε κάποτε να βαδίσουν προς την λύσιν των.
Οι γονείς της κάθε μνηστής άρχισαν να θέτουν στον Παναγή όλο και
επιτακτικώτερο το ερώτημα:
-Πότε ο γάμος, Παναγή;
Ο Παναγής υπεξέφυγε τη μια φορά, υπεξέφυγε την άλλη.
Αλλά τέλος κατάλαβε ότι είχαν σωθή τα’ αστεία. Έπρεπε να ορίση τους γάμους.
Και το έκαμε! Είπε στους γονείς όλων των αρραβωνιαστικών του:
-Στις τάδε του μηνός θάρθω να κάμουμε το γάμο.
Και στις δέκα αρραβωνιαστικές ώρισε την ίδια ημερομηνία.
Αυτό ήταν το αποκορύφωμα της φάρσας που εσκηνοθέτησε ο ανεκδιήγητος Παναγής.
Δέκα και παραπάνω ίσως σπίτια σε ισάριθμα χωριά της Αττικής ετοιμαζόνταν ταυτοχρόνως να δεχθούν τον πολυπόθητο γαμπρό.
Δέκα μωρές παρθένες επερίμεναν τον νυμφίο.
Τα προικιά μεταφέρονται...
Και ήρθε η μεγάλη ημέρα. Το κάθε σπίτι είχε τελειώσει όλες τις προετοιμασίες του
γάμου και περίμενε να καταφθάση ο Παναγής απ’ την Αθήνα. Αλλά η ημέρα προχωρούσε, ο ήλιος όπως έγραφαν οι παληοί διηγηματογράφοι, έκλινε προς την
δύσιν του και ο Παναγής δεν φαινότανε.
Τότε οι οικείοι της κάθε νύφης άρχισαν ν’ ανησυχούν. Και κατέβηκαν στην πλατεία του χωριού κι’ όταν έφθανε λεωφορείο απ’ την Αθήνα ρωτούσαν:
-Μην τον είδατε τον Παναγή;
Το ίδιο συνέβαινε σ’ όλα τα χωριά εις τα οποία είχε… διαπράξει αρραβώνα ο Παναγής. Όλη δηλαδή σχεδόν η Αττική εδονείτο εκείνη την ημέρα από την ερώτησι:
-Μην είδατε τον Παναγή;
Η φράσις αυτή μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα, απλώθηκε σα βουερό σύννεφο κι’ εκάλυψε όλο το αττικό λεκανοπέδιο. Κι’ αφού ο Παναγής δεν ξαναφάνηκε στα χωριά η φράσις έγινε το σύμβολο ενός θρύλου. Και τώρα όταν βγήτε έξω απ’ την Αθήνα με λεωφορείο, θ’ ακούσετε σ’ όλη τη διαδρομή να σας ρωτούν:
-Μην είδατε τον Παναγή;
Η ερώτησις έγινε το σύνθημα της εποχής. Σήμερα που οι απάτες και οι μηχανές είνε το τρέχον νόμισμα και οι Παναγήδες έχουν επικινδύνως πληθυνθή, ήταν αναπόφευκτο να βρεθή μια φράσις προειδοποιητική για τους αφελείς, κάτι σαν το «βάρδα φουρνέλλο» που φωνάζουν οι λατόμοι. Όταν λοιπόν οσφραίνεσθε του λοιπού κάποια καιομένη θρυαλίδα απάτης, δεν έχετε παρά να φωνάζετε:
-Μην είδατε τον Παναγή;»
Πηγή: www.lifo.gr
Ούς ο Ρενέ συνέζευξε… Μια περίεργη συνέντευξη του «βασιλιά των συνοικεσίων»,
Δημήτρη Ρένεση ή Ρενέ στην εφημερίδα «Ακρόπολις» του 1936.
Ο ρεπόρτερ της εφημερίδας «Ακρόπολις» «Θ.Τ.» ξετρύπωσε σ’ ένα ημιυπόγειο της οδού Θεμιστοκλέους τον περισπούδαστο «προξενητή» της Αθήνας «Ρενέ».
Ιδού η πρώτη εικόνα πού μας δίνει ο ρεπόρτερ για τον εν λόγω κύριο και τις δραστηριότητές του:
«Υψηλός, σωματώδης, ευρύστερνος, μουσάτος, σβέλτος παρά τους εβδομήντα δύο εαυτούς πού σέρνει στις πλάτες του. Το βλέμμα του είνε λαμπερό, καθάριο, διεισδυτικό, σχεδόν νεανικό. Κοντολογής είνε καθαρόαιμος τύπος καπάτσου μπίσνεσμαν, μορφή επιχειρηματική με φινέτσα και φόντα άφθαρτα από τις αντιξοότητες της ζωής.
Ο κ. Ρενέ εσπούδασε «προξενητής» στην Αλεξάνδρεια και όταν, μετά από χρόνια πολλά, εγύρισε στην Αθήνα, εκούρντισε γραφείο γενικής μεσιτίας, κατά το αλεξανδρινό σύστημα, στο ημιϋπογειο της οδού Θεμιστοκλέους.
Αλλά πώς κινείται, πώς δρά και τι προσδοκά το προικοθηρεύον πανελλήνιον από τον περισπούδαστον αυτόν κύριον;
Ο κ. Ρενέ προθυμοποιείται να μας διαφωτίση επί του προκειμένου, μ’ ένα φραστικό μακαρόνι επτά πήχεων πού το έχει αποστηθίσει και το απαγγέλλει, ευκαιρίας διδομένης, με στόμφο και έμφαση:
-Είνε γνωστόν ότι απανταχού της γής, όπου ο κοινωνικός θεσμός του γάμου λειτουργεί, οι γάμοι κατά την μεγαλυτέραν αναλογία των, διά συνοικεσίων τελεσιουργούνται. Συνοικέσια όμως εντός του στενού κύκλου των γνωριμιών γινόμενα, οσάκις επιτυγχάνουσι, δεν αποδίδουσι τους καλυτέρους καρπούς, ενώ, αφ’ ετέρου παρ’ ανθρώπων ανιδέων και στερουμένων της απαραιτήτου κοινωνικής πείρας, πραγματευόμενα ή οδηγούσι εις δυστυχείς γάμους ή ολοτελώς αποτυγχάνουσι με το θλιβερόν αποτέλεσμα να εξέρχωνται εκ των διαπραγματεύσεων μειωμένοι οι υποψήφιοι σύζυγοι…
Ακολουθέι κατεβατό από φιλοσοφικά αποφθέγματα, παρατηρήσεις, συλλογισμούς, παραλληλισμούς και άφθονα ιστορήματα γύρω από τη δράσι των γραφείων συνοικεσίων στις μεγάλες πολιτείες και καταλήγει με μια επική παρότρυνσι προς την ελληνική νεότητα «όπως σπεύση τάχιστα εις το ημιυπόγειον της οδού Θεμιστοκλέους πρίν εξαντληθή το στόκ των προικών». Όσοι προικοθήραι προσέλθετε!
«Υπάρχει πραγματικά … στόκ προικών;
Ο βασιλεύς των συνοικεσίων, τουλάχιστο, βεβαιώνει ότι «κρατάει στα χέρια του» τρείς χιλιάδες κτιριακά μεγαθήρια εδώ, στην Πάτρα, στην Τρίπολι και στη Θεσσαλονίκη, αμπελοχώραφα στο Μενίδι, την μισή Ελλάδα σε οικόπεδα, χρήμα ρευστό εις απίστευτα νούμερα…
Αλλά το στόκ δεν εξαντλείται έως εδώ. Το γραφείο Ρενέ σερβίρει ακόμη πολύφερνες νύμφες από τις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού, πού διαθέτουν… ράβδους χρυσού και μιλιούνια δολλάρια.
Είνε λοιπόν, όπως βλέπετε, Υπόθεσις αρκετά ενδιαφέρουσα αυτό το γραφείο γάμων διά συνοικεσίων. Ημπορεί δηλαδή να στηρίξη ετοιμόρροπα οικονομικά συγκροτήματα, να περισώση από τον όλεθρο της κρίσεως την … εθνική μας οικονομία, να τοποθετήση επιστήμονας, οικονομικώς αναπήρους, μέσα εις γέμουσαν από μάτσα χαρτονομίσματα, κάσσα βαθύπλουτου πενθερού …
Κατά τας διαβεβαιώσεις του ευφυούς επιχειρηματία, χίλιοι πεντακόσιοι υποψήφιοι γαμβροί κατέβηκαν εις το διάστημα μιάς εβδομάδος τα σκαλιά του υπογείου της οδού Θεμιστοκλέους, και άλλοι τόσοι από την επαρχία εδήλωσαν «υποψηφιότητα» καθορίζοντας μάλιστα τα … ποσά, το ανάστημα, την … διάμετρο της μέσης, το χρώμα μαλλιών και ματιών και ζητώντας μια … μικρή προστάντζα έναντι της προικός!
Παραλλήλως εκατόν πενήντα πολύφερνες νύμφες, μόλις κατέστη επισήμως γνωστή η ύπαρξις του χαλκείου των δεσμών και προικών της οδού Θεμιστοκλέους, έσπευσαν και «εξετέθησαν» προς εκίμησιν και δέσμευσιν. Είνε ξανθομαλλούσες, πλατινολαλλούσες, αφροδίτες του … γλυκού νερού, χοντρές, ψιλόλιγνες, Σίβυλλες και … συμπληγάδες πέτρες, νύμφες σ’ όλα τα πλάτη και τα μήκη.
Και οι υποψήφιοι; Νέοι επιστήμονες με λαμπρές υποσχέσεις για το μέλλον, επιχειρηματίαι παντός είδους, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών,
ενδεείς και πολυπράγμονες προικοθήραι και γεροντοπαλλήκαρα πού επιδιώκουν
να συνδυάσουν το τερπνόν μετά του ωφελίμου.
Τις προάλλες, έμπορος των Πατρών, μέσον του γραφείου Ρενέ, γράφει ο ρεπόρτερ, συνέδεσε την τύχη του με δυόμισυ εκατομμύρια δραχ.
Ένας άλλος από την Τρίπολι, δικηγόρος νεότευκτος εισέπραξε είκοσι Μαΐους και πεντακόσιας χιλιάδας.
-Μπορείτε, κύριε, να μαντεύσετε ποιοι ευκολώτερα πλασσάρονται και περισσότερον εξοδεύονται ως γαμβροί;
Μας ρώτησεν ο εξυπνότατος επιχειρηματίας, στο τέλος της συνεντεύξεώς μας.
-Οι επιστήμονες, φυσικά.
-Οι επιστήμονες, αλλά και οι …
-Και οι;
-Οι δημοσιογράφοι κύριε!
Όταν μας ζητήσουν η πελάτισσες μας «Καλή ποιότητα» σερβίρουμε … δημοσιογράφους.
-Και γιατί αυτή η ολέθρια προτίμησις;
-Ένεκα πού περιδιαβάζουν τον πλείστον κόσμον, την γήν όλη και είνε να πούμε μέσα σ’ όλα…»
Και φυσικά ο ρεπόρτερ δεν χάνει την ευκαιρία κλείνοντας την περίεργη αυτή «συνέντευξη» να παρακαλέση …
-Έ! Τότε λοιπόν, κρατήστε μου και εμένα μια θέση για … μισό εκατομμύριο!
Πηγή: www.lifo.gr
Λάθος συμπεριφορά / Σωστή συμπεριφορά. Οι δυσκολίες του να είσαι εργαζόμενη γυναίκα το 1923
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας, διαλέξαμε και σας παρουσιάζουμε, επιστολή αγανακτισμένου τραπεζοϋπαλλήλου που εστάλη στο περιοδικό «ΕΥΑ».
Είναι μια περίοδος που οι γυναίκες προσπαθούν να εδραιώσουν την θέση τους στην αγορά εργασίας, και οι άνδρες αντιλαμβανόμενοι τον επερχόμενο κίνδυνο του να χαθούν γι’ αυτούς θέσεις εργασίας, αντιστέκονται με κτυπήματα, πολλές φορές, «κάτω από τη ζώνη».
Στη συγκεκριμένη περίπτωση μια εγκύκλιος της Τράπεζας της Αγγλίας για ανάγκη κόσμιας συμπεριφοράς και αμφίεσης των γυναικών υπαλλήλων της, υιοθετήθηκε άκριτα και από τις δικές μας Τράπεζες, με αποτέλεσμα να αρχίσει μια ατέλειωτη ενασχόληση των εφημερίδων με θέμα τη συμπεριφορά των δικών μας γυναικών στον τραπεζικό χώρο.
Στα πλαίσια αυτού του σκηνικού εντάσσεται και η αγανακτισμένη επιστολή που ακολουθεί:
Αθήναι τη 25/4/23
Κύριοι,
Από της εκδόσεως του περιοδικού σας υπήρξα ένθερμος αναγνώστης του, πράγμα το οποίον δυστυχώς δεν δύναμαι πλέον να πιστοποιήσω λόγω της τελευταίας του τροχιάς.
Εξηγούμενος αναφέρομαι εις την διατριβήν σας περί των εργαζομένων κοριτσιών και δη περί των παρά τη Τραπέζη Αθηνών υπηρετούντων.
Η εν λόγω διατριβή σας εκφεύγει των ορίων της αξιοπρεπείας, της σοβαρότητος περιοδικού οίον η «Εύα» διά την ανυπαρξίαν των εν αυτώ αναφερομένων και το ασύστολον των καταγγελλουσών δεσποινίδων.
Ας μη νομισθή παρακαλώ, ότι διευθύνων τμήμα ή υπηρεσίαν παρά τη Τραπέζη έχω άμεσον συμφέρον να υπεραμύνωμαι των δικαίων της διευθύνσεως, τουναντίον είμαι απλούς υπάλληλος έχων ταυτά δικαιώματα με τας δεσποινίδας συναδέλφους μου και υφιστάμενος τας αυτάς εκ της επιβαλλομένης αυστηρότητος συνεπείας.
Τονίζω όμως τα ανωτέρω διότι νομίζω ότι είναι άδικον να κατηγορείται ούτω η διεύθυνσις Τραπέζης διά την αυστηρότητα του Διοικητού της προελθούσαν εξ υπαιτιότητος αυτών τούτων των παραπονουμένων δεσποινίδων υπαλλήλων της, αίτινες δεν παρέρχεται στιγμή απουσίας τμηματάρχου ή προϊσταμένου ή αβλεψίας των, ής να μη επωφεληθώσιν όπως συζητήσουν με τον παρακαθήμενον Αδάμ ή να κουτσομπολεύσουν κατά την λαϊκήν έκφρασιν μεταξύ των.
Εις το ανωτέρω διάλειμμα, φερ’ ειπείν της εργασίας των, έχουν τόσο συνηθίση, ώστε εις περίπτωσιν καθ’ ήν δεν ηδύναντο να ικανοποιήσουν την ακατάσχετόν των φλυαρίαν, απέρχονται του γραφείου δικαιολογούμεναι ευνοήτως εν περιπτώσει παρατηρήσεως και κατερχόμεναι εις το βεστιάριόν των τρώγουν τα σχετικά των κουλουράκια, φλυαρούσαι υπέρ το τέταρτον της ώρας.
Τούτο εννοείτε συμβαίνει τρίς και τετράκις την ημέραν, αριθμός όστις αποδίδει πιστώς και το πλήθος των καθ’ ήμέραν καλλωπισμών των, εκ του οποίου προκύπτει ότι ημερίς αύτη των υπαλλήλων διά την οποία συνηγορείτε εκλαμβάνει την Τράπεζαν ως ΝΥΦΟΠΑΖΑΡΟ και ουχί ως ίδρυμα είς το οποίον πρέπει να εργασθή διά να ζήση.
Λάθος συμπεριφορά
Σωστή συμπεριφορά
Εάν λάβητε υπ’ όψιν τα ανωτέρω, τα οποία ερευνώντες θα διαπιστώσετε, είμαι απολύτως βέβαιος ότι θα παύσητε από του λοιπού υπεραμυνόμενοι των δικαίων των εργαζομένων δεσποινίδων, αίτινες διά πάσαν άλλην εργασίαν είναι κατάλληλοι ουχί όμως δι’ υπηρεσίαν παρ’ ιδρύματι το οποίον μάλλον φροντίζει διά την σοβαρότητα και αξιοπρέπειάν του.
Μήπως πρέπει τελικά να πάρουμε τα βουνά; Ένας λαϊκός τύπος προβληματίζεται γι' αυτά που βιώνει το 1928.
Είναι Χριστούγεννα του 1928. Η Αθήνα προσπαθεί ακόμα να επουλώσει τις πληγές της Μικρασιατικής καταστροφής. Η κρίση ευνοεί την αισχροκέρδεια και τη διαφθορά. Η πόλις έχει γεμίσει λαμόγια και διεφθαρμένους νεόπλουτους που διαστρεβλώνουν σημαντικά τον πολιτικό και κοινωνικό ιστό της πόλης.
Το χρονογράφημα που ακολουθεί είναι εξοργιστικά επίκαιρο. Δεν έχετε παρά ν’ αλλάξετε κάποιες ονομασίες και σας εμφανίζονται οι σημερινοί ατιμώρητοι διακορευτές του δημόσιου βίου. Αυτοί που διεκδικούν καθημερινά την επιβεβαίωση της θλιβερής στατιστικής που μας φέρνει στην πρώτη θέση της διαφθοράς στην Ευρώπη.
Το έχει γράψει ο αγαπημένος μου «Τζογές». Ο «Τζογές» διατηρεί μόνιμη στήλη στην εφημερίδα «Εβδομάς» (Αργότερα και της «Βραδυνής») και τα λέει λαϊκά χωρίς να «μασάει τα λόγια του». Εκφράζει έτσι με τον πιο άμεσο τρόπο την οπτική της κοινής γνώμης» των λαϊκών στρωμάτων. Ο «Τζογές» στη στήλη του απευθύνεται συνήθως στο έτερόν του ήμισυ, στο Κατινάκι, και προσπαθεί να του εξηγήσει τι γίνεται στον κόσμο.
Έτσι μαθαίνουμε κι εμείς...
«Δεν είνε κατάστασις αυτή, ρε Κατινάκι μου, Χριστούγεννα, σου λέει ο άλλος, κάνε. Δεκέμβριο μήνα με χειμώνα και το παντελόνι το δικό μου νάχη άνοιξη απ’ όλες της μεριές του! Γίνεται; Δεν μπορώ μωρέ Κατινάκι μου, σιχάθηκα την Αθήνα όπως κατάντησε αλήθεια και απαλήθεια.
Να βλέπεις από τη μια μεριά τους λιρέμπορους και τους λοβιτουρατζήδες, νάχουνε αυτοκίνητα και να καίνε ντεπόζιτα ολόκληρα βενζίνα και συ να μην έχης ούτε μια σταλιά να καθαρίσης ένανε λεκέ! Πείνα, δίψα, κλεψιά, μπαμπεσιά, λοβιτούρες και των γονέων, βρώμα, ο ένας πολεμάει να βγάλη το μάτι του αλλουνού, κακομοιριά και τίποτ’ άλλο!
Ξέρεις τι λέω; Δεν είναι προκοπή. Πρέπει να πάρουμε τα βουνά!... Να πάμε να γίνουμε εγώ βασιληάς των ορέων, λήσταρχος, και συ, βρέΚατινάκι μου, λησταρχίνα! Πιο τίμιοι είναι οι ληστάδες από τους Αθηναίους, ρε Κατινάκι μου!
Θα περνάμε ζωή μια φορά, ζωή και κόττα! Νερό καθαρό, χωρίς να βρωμάη χλωροφόρμιο, γάλα χωρίς νάχη κόλλα των πουκαμισιών, ψωμί γνήσιο χωρίς πίτουρα μέσα, καλύβα χωρίς σπιτονοικοκυρά η σπιτονοικοκύρη, ακεραιότης , μωρ’ αδρεφούλα μου, σώματος, καθ’ ότι αυτοκίνητα δεν υπάρχουν κει πάνου να αραιώνουνε τον πληθυσμό και να σου κάνουνε ζημιές σωματικές.
Το βράδυ θάχουμε για φωτισμό των δρόμων τα αστέρια και το φεγγάρι και για το σπίτι μας το ωραίο μας λιχναράκι, το φυτήλι του οποίου δε θάναι 220… θανάτων σαν το τριφασικό, ούτε θα πρέπει για να το ανάψης να διαβάσης πρώτα της «Οδηγίες προς αποφυγήν δυστυχημάτων». Μπήκες;
Θα γίνουμε ληστάδες… Θα ζήσουμε δηλαδή σαν άνθρωποι! Στο τέλος-τέλος, εδώ που τα λέμε, θα αποχτήσουμε και κεφάλια με αξία. Θα μας επικηρύξουνε τα κεφάλια μας αντί ένα εκατομμύριο σωστό… τιμή που όλα τα μεγάλα κεφάλια της Αθήνας μαζί δεν τα έχουνε!
Εμπρός! Τα μπογαλάκια μας και δρόμο. Έλα να πάρουμε τα βουνά!
Εγώ «λήσταρχος Τζογές» βασιλεύς των ορέων, και συ «λησταρχίνα Κατίνα»
βασίλισσα των… ωραίων!
Κι’ όταν θ’ ανέβουμε απάνω στο βουνό
Μια μαύρη πέτρα πίσω μας θ’ αφήσουμε
Στο βρωμοάστυ μας ετούτο το κλεινό
Ποτέ στη ζήση μας να μη ξαναγυρίσουμε!»
Υπογράφει ο «Τζογές» αυτοπροσώπως και ιδιοχείρως! ***
Πηγή: www.lifo.gr
Πετρέλαιο στο Μοσχάτο! Γιατί "ξεχάστηκε" μιά φοβερή ανακάλυψη του 1933; Ένα σκάνδαλο που ζητάει σήμερα τη δικαίωσή του.
Με μεγάλη έκπληξη διαβάσαμε στην πρώτη σελίδα της έγκριτης εφημερίδας «ΕΘΝΟΣ» τους εξής πηχυαίους τίτλους:
ΑΝΕΚΑΛΥΦΘΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΠΗΓΗ ΕΙΣ ΜΟΣΧΑΤΟΝ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΗΝ ΘΕΩΡΟΥΝ ΠΟΛΥ ΑΞΙΟΛΟΓΟΝ ΣΥΝΕΣΤΗΘΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Το ρεπορτάζ συνέχιζε:
«Παρά το Μοσχάτον, αριστερά της οδού Πειραιώς και όπισθεν ακριβώς του Παγοποιείου «Όλυμπος» ανεκαλύφθη πετρελαιοπηγή πολύ αξιόλογος, ως βεβαιοί τουλάχιστον ο χημικός κ. Ζαμάνος….»
Οι πρώτες αναλύσεις του Γενικού Χημείου, όπως ανέφερε ακολούθως το ρεπορτάζ, βεβαίωναν την αρίστη ποιότητα του πετρελαίου, οι δε πρώτες ενδείξεις μιλούσαν για τεράστια αποθέματα. Οι σχετικές φωτογραφίες των εργατών πού άδειαζαν με κουβάδες τον αναβλύζοντα μαύρο χρυσό ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικές. (Βλέπε «ΕΘΝΟΣ, 1-4-1933)
Και ρωτάμε και μεις με τη σειρά μας σήμερα, γιατί δεν εδόθη συνέχεια; Ποιες σκοτεινές δυνάμεις θέλουν την χώρα μας μικρή και αδύναμη. Ας ενημερωθούν άμεσα οι υποψήφιοι τοπικοί άρχοντες της περιοχής διότι καμιά φορά δεν ξέρεις τι Ελδοράδο κρύβεται κάτω από τα πόδια σου.
Εξυπακούεται ότι όλα τα στοιχεία, πού με πολύ κόπο συγκεντρώσαμε, βρίσκονται στη διάθεση κάθε αρμόδιου…
Τελειώνοντας κάνουμε έκκληση σε όλους τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής να μας γνωρίσουν τυχόν ενδείξεις πού έχουν υποπέσει στην αντίληψή τους.
Πηγή: www.lifo.gr
Ο Καραγκιόζης δήμαρχος. Μια παράσταση στη παράγκα του Μόλλα το 1931, γεμάτη επίκαιρους παραλληλισμούς…
Σωστή διαδήλωσις χθές στον καραγκιόζη του Μόλλα, παρά τους στύλους του Ολυμπίου Διός.
Νέον έργον: «Δημαρχιακές εκλογές».
Υποψήφιοι, όπως κυβερνήσουν την πόλιν είνε ο μπάρμπα- Γιώργος και ο σόρ Διονύσιος. Το έργον αρχίζει με μια σκηνή μεταξύ πασά και Χατζηαβάτη. Ο πασάς λέγει: «Εγώ ως στρατιωτικός δεν αναμιγνύομαι, αλλά πρέπει να σού πώ ότι κανείς από τους υποψηφίους δεν με ικανοποιεί. Ο μπάρμπα-Γιώργος είνε τίμιος και καλόψυχος αλλά του λείπει η εξωτερική πολιτική. Ο σός Διονύσιος πάλι είνε αρχοντοξεπεσμένος και μόλις έλθη στην αρχή θ’ αρχίση τα μακροβούτια και θα κυττάξη να γίνη πλούσιος εις βάρος του λαού. Την ίδια γνώμη έχει και ο Βεζύρης».
Και τότε ο Χατζηαβάτης υποβάλλει την πρότασιν: «Σήμερα φθάνει από την Αμερικήν, με το εξπρές, ένας ευφυέστατος απέραντος νούς, πού έχει κάμει είς όλες της μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού. Αυτός είνε για μας». Ο σωτήρ της πόλης είνε ο Καραγκιόζης!
Ο Βεζύρης το μαθαίνει και ανακουφίζεται. Το σεράϊ θα υποστηρίξη τον Καραγκιόζη!
Βλέπει ο θεατής την αμαξοστοιχία να περνά από τον μπερντέν και τον Καραγκιόζη από ένα βαγόνι της α’ θέσεως να χαιρετά τα πλήθη. Ανεβαίνει στο καλύβι του και εκφωνεί τον προγραμματικόν του λόγον:
«Αξιότιμοι συμπολίται. Όλως παραδόξως βλέπω ότι ήλθατε να με υποδεχθήτε ενθουσιωδώς. Έχω κάμει σε πολλές εταιρείες και υπόσχομαι να σας κάμω όλους ευτυχισμένους. Ήμουνα στην εταιρεία Καμόρρα, στην Μαφία, στην εταιρεία της Μαύρης Χειρός και διετέλεσα και συνεταίρος του Άλ Καπόνε. Το πρόγραμμά μου είνε το εξής:
Θα γκρεμίσω τον Υμηττό για νάρχεται ο ήλιος μια-δυό ώρες ενωρίτερα στην Αθήνα.
Η Αθήνα θέλει ήλιο. Επίσης θα τοποθετήσω ένα μεγάλο φυσερό στο Λυκαβηττό για να σας κάνω αέρα το καλοκαίρι»
-«Αέρα! Αέρα!», διακόπτουν τα ενθουσιώντα πλήθη. Ο Καραγκιόζης πηγαίνει να ενεργήση τά της εκλογής και εμφανίζεται ο σόρ Διονύσιος με κομματάρχας τον Σταυράκη και τον Νώντα, οι οποίοι δηλούν ότι τα χρήματα ετελείωσαν και ζητούν κι’ άλλα τάλλαρα. Ο Καραγκιόζης είνε επικίνδυνος.
Αποφασίζεται να συμπράξουν σιόρ Διονύσιος και Μπάρμπα Γιώργος. Δηλαδή, λέει ο Σταυράκης, οι οπαδοί του βλάχου θα ψηφίζουν και μας και εμείς θα μαυρίζουμε τον Μπάρμπα Γιώργο.
Καταφθάνει και ο Μπάρμπα Γιώργος ο οποίος εκθέτει το πρόγραμμά του. Θα καταργήση την Πάουρι και θα επαναφέρη τα λυχνάρια διά να υποστηρίξη την εγχώριον παραγωγήν του ελαίου. Θα βάλη παλούκια σ’ όλους τους δρόμους για να δένη ο λαός τα μουλάρια του. Θα ιδρύση χάνια για να καταλύουν οι ξένοι και να μη εξοδεύονται στα ξενοδοχεία.
«Στα χάνια με τα μουλάρια;» ερωτά κάποιος από το πλήθος. Και ο μπάρμπα Γιώργος απαντά: «Δεν έχουνε ψυχή τα μουλάρια;».
Με ζουρνάδες, με μουσική με ζητωκραυγάς προπέμπει το πλήθος τους δυό υποψηφίους: Καραγκιόζη ρέ καμπούρη
Θα σού τρίψουμε τη μούρη.
Τραγουδάει ο κόσμος.
Έρχεται η ημέρα των εκλογών. Είμαστε στο τμήμα. Τρείς κάλπες και από πίσω οι υποψήφιοι. Πρώτη του Μπάρμπα Γιώργου, Δευτέρα του σόρ Διονύσιου και Τρίτη του Καραγκιόζη. Πρώτος προσέρχεται να ψηφίση ο Τσανακόλιας, χωριάτης πού μαυρίζει τον Καραγκιόζη. Έρχονται κι’ άλλοι. Ο Καραγκιόζης μαυρίζεται. Παίρνει το τηλέφωνον και καλεί το σεράϊ. «Με λυσσάξανε στο μαύρο. Με θάψανε. Ακόμα δεν έκανα σεφτέ στα άσπρα». Επί τέλους έρχονται οι φίλοι του Καραγκιόζη και οι απεσταλμένοι του σεραγιού. Ο Καραγκιόζης ψηφίζεται. Εις τους φίλους του αφού ψηφίσουν ο Καραγκιόζης γυρίζει και λέει κρυφά: «Ξαναπέρασε γρήγορα να ξαναψηφίσης».
Γίνεται η διαλογή. Το πλήθος και οι υποψήφιοι περιμένουν τα’ αποτελέσματα. Εξάγονται τ’ αποτελέσματα των περιχώρων. Ο Καραγκιόζης έχει βουλιάξει. Σε 2000 ψήφους παίρνει 11. Εις άλλο τμήμα επί 800 ψήφων παίρνει 1. Και ο Καραγκιόζης παρατηρεί σε θρηνώδη τόνο: «Κατά λάθος θα τούπεσε ο ένας στο «ναι».
Ο Μπάρμπα Γιώργος τώχει βέβαιο πώς επέτυχε. Στέλνει μήνυμα στο χωριό να σφάξουν 500 προβατίνες.
Αλλ’ έρχονται τα αποτελέσματα της πόλεως. Ο Καραγκιόζης θριαμβεύει. Σ’ ένα τμήμα επί 3800 πού εψήφισαν παίρνει στο «ναι» 4000! «Το πρώτο νεκροταφείο!» ψιθυρίζει ο Καραγκιόζης. Επί τέλους εκλέγεται. Ευχαριστεί τον λαόν διά των εξής:
«Δεν εκλέξατε, αξιότιμοι κύριοι, τον Καραγκιόζη σήμερον, αλλά τον λαόν, διότι ο λαός είνε Καραγκιόζης. Εκλέξατε λοιπόν τον λαόν». Διαλυθήτε ησύχως και περάστε αύριο να σας διορίσω ούλους σε δημόσιες θέσεις».
Ο κόσμος διαλύεται και ο Καραγκιόζης μπαίνει στο καλύβι του και παίρνει το καταβρεχτήρι. Έρχεται πρώτος ο Χατζηαβάτης να τον συγχαρή και τον αρχίζει στο κεφάλι ο Καραγκιόζης με το καταβρεχτήρι. Με τον ίδιο τρόπο ευχαριστεί και τον πασά, ακόμη και τον Βεζύρη.
Μένων μόνος και μη έχοντας άλλον να ευχαριστήση, γυρίζει το καταβρεχτήρι και βαρεί το κεφάλι του…
Ο κόσμος παρηκολούθησε την παράσταση με αδιάπτωτη ευθυμία.
Ήταν γέλιο ανάβρυτο, γέλιο από την καρδιά. Το λαϊκό πνεύμα, γνήσιο και αληθινό σπιθοβολούσε σε κάθε στιγμή. Τη δροσιά αύξανε το αβίαστο γέλιο του πλήθους, η ατμόσφαιρα της ευχαριστήσεως, του κεφιού πού επεκράτει από την αρχή ως το τέλος.
Αν υπάρχουν θεάματα των οποίων η επιτυχία είνε περίεργη, ανεξήγητη, στον Καραγκιόζη καταλαβαίνει κανείς γιατί ο κόσμος ευχαριστείται. Του δίνει κάτι από τη ζωή του και το δίνει με τρόπο καθαρό και έξυπνο.
Βασισμένο σε ρεπορτάζ της εφημερίδας «Αθηναϊκά Νέα»
Πηγή: www.lifo.gr
«Καλουτάκια».Μια άγνωστη πτυχή από την περιπετειώδη ζωή τους. Πως κινδύνευσε να χαθεί στο μικρασιατικό μέτωπο η μικρή τότε Μαρία…
Από εφημερίδες του 1923 διαβάζουμε την απίστευτη περιπέτεια που βίωσε η μόλις επτάμιση τότε χρονών, μεγαλύτερη από τις δύο αδελφές:
«Θα ενθυμούνται βεβαίως οι Αθηναίοι πόσος λόγος έγινε το καλοκαίρι διά την απώλειαν της εξαετούς θυγατρός του ζεύγους των ηθοποιών Καλουτά εις τα βουνά της Μ. Ασίας.
Το ζεύγος Καλουτά συνέπραττεν εις τον θίασον του Μετώπου πέραν του Αφιόν Καραχισάρ, όταν συνέβη η υποχώρησις του στρατού μας και η γνωστή καταστροφή η οποία συνεπήρε και τους ηθοποιούς.
Επειδή η μικρούλα Μαρία δεν ημπορούσε να παρακολουθή τους φεύγοντας γονείς της ανά τα Μικρασιατικά όρη, ένας ευσπλαχνικός λοχίας του ιππικού προσεφέρθη να της δώση θέσιν εις το άλογό του. Έκτοτε οι γονείς και η κόρη εχωρίσθησαν. Ο λοχίας συνελήφθη αιχμάλωτος από τους Τούρκους και μαζί με αυτόν και η προστατευόμενή του.
Η σύζυγος Καλουτά έφθασε μόνη εις Σμύρνην όπου ματαίως επερίμενε και τον άνδρα της, συλληφθέντα αιχμάλωτον και τον λοχίαν με την μικρούλα. Απελπισμένη έφυγε και ήλθε εις τας Αθήνας. Επέρασε πολύς καιρός χωρίς να γίνη γνωστόν τι απέγινε το μικρό κοριτσάκι.
Υπήρχαν μόνον πληροφορίαι ότι ο λοχίας που την παρέλαβε εφονεύθη. Τούτο δεν ήτο ακριβές. Διότι εις το μέρος όπου εκρατείτο αιχμάλωτος ο λοχίας επέρασεν ισχυρόν τμήμα του ελληνικού στρατού το οποίον ελευθέρωσε τους ολίγους εκεί Έλληνας αιχμαλώτους.
Η μικρούλα ελεύθερη πλέον αλλά και φοβισμένη, διότι εις την επακολουθήσασαν φυσικά ταραχήν ο προστάτής της λοχίας είχεν εξαφανισθή, έτρεχεν μέσα εις το πλήθος και εφώναζε: «μαμά μου, μαμά μου».
Ένας στρατοδίκης την ήκουσε, την επλησίασε, την είδε ωραία και χαριτωμένη, ερώτησε και έμαθε ότι είναι Ελληνοπούλα και την έφερε μαζί του εις την Ελλάδα.
Επέρασαν μήνες, όταν προχθές ο κ. Στρατοδίκης παρακολουθών την παράστασιν του θεάτρου Παπαϊωάννου, είδε εις το πρόγραμμα το όνομα Καλουτά. Θυμήθηκε πως κάποτε η μικρούλα προστατευόμενή του του είπε το όνομα αυτό. Όταν εγύρισε σπίτι την ηρώτησε:
-Πως την λέγουν την μαμά σου;
-Καλουτά.
-Και πως είναι η μαμά σου; Υψηλή, χοντρή;
Η μικρούλα περιέγραψε την μητέρα της και ήταν εκείνη ακριβώς που είδε ο στρατοδίκης εις το θέατρο. Και η μικρά Καλουτά μετά την τραγικήν πράγματι περιπέτειάν της ευρίσκεται πλέον στην αγκαλιά του μπαμπά της, επιστρέψαντος προ εβδομάδων μετά των αιχμαλώτων εκ της Μικράς Ασίας, και της μαμάς της».
Πηγή: www.lifo.gr
«Δεσποινίς. Από την πρώτην στιγμήν που σας είδον, η καρδιά μου ήρχισε να πάλλη παραδόξως!»
Για να εκτιμήσετε καλύτερα πόσο απλόχερη είναι η εποχή μας στους αδιόρθωτα ερωτευμένους, θα ξεκινήσουμε το σημερινό μας σημείωμα με μια μικρή αναφορά στο τι υπέφεραν οι ερωτευμένοι μιας άλλης εποχής.
Αντιλαμβάνεστε βέβαια, ότι όσο πιο μικρή ήταν κάποτε η Αθήνα μας, όσο πιο πολύ οι κάτοικοί της γνωρίζονταν μεταξύ τους, τόσο περισσότερο πρόσεχαν και σεβόντουσαν τις ντόπιες γυναίκες και προπάντων τα κορίτσια. Πριν από το 1890, ελάχιστοι θα σκέφτονταν να πειράξουν Αθηναία στο δρόμο. Οι συνέπειες ενός τέτοιου τολμήματος θα ήταν τρομερές. Δανδήδες και λιμοκοντόροι περιοριζόντουσαν σε γλυκοκοιτάγματα, ενώ μόνο ξετσίπωτοι προχωρούσαν σε εκδηλώσεις θαυμασμού, του τύπου: «Δεσποινίς, είστε ωραία».
Η πιο συνηθισμένη αναιδής τέτοια έκφραση ήτανε το: «Φτου να μη βασκαθήτε, δεσποινίς» και αναφερότανε βεβαίως ως έκφραση θαυμασμού στο πάχος της μικρής, αφού ακόμη τότε το ευτραφές του σώματος ήταν της μόδας.
Φυσικά τέτοια πειράγματα θεωρούνταν προσβλητικές εκδηλώσεις. Το κορίτσι της Παλιάς Αθήνας αντιδρούσε σε αυτές τις ανήθικες επιθέσεις με δύο τρόπους: Υστερικά κλάματα και γοερή έκκληση σε βοήθεια! Συνήθως θα βρισκόταν πάντα εκεί κοντά ένας χωροφύλακας, που θα οδηγούσε τον αυθάδη νέο στο τμήμα για να αξιολογηθεί η αναίσχυντη πράξη και τα περαιτέρω...
Ο Αθηναιογράφος Βασίλης Αττικός αναφέρει την περιπέτεια ενός νεαρού υπαλλήλου του Υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος είχε το «θράσος» να κοιτάξει κάπως ερωτιάρικα μια όμορφη δεσποινίδα στο Φάληρο. Ίσως δε να της πέταξε και κάποιο γλυκόλογο. Τρέμοντας από θυμό, ο πατέρας της μικρής δεν περιορίστηκε μονάχα στο να βάλει αμέσως στη θέση του τον «κορτάκια», αλλά έγραψε ο αθεόφοβος τρισέλιδη αναφορά στον Υπουργό Εξωτερικών, όπου φυσικά όλη η «ανοίκειος συμπεριφορά» του υπαλλήλου και τα «έκτροπα» που δημιούργησε εξιστορούνταν με κάθε λεπτομέρεια και δραματικότατο τόνο.
Ο υπουργός ασχολήθηκε αμέσως με την απρεπή κι ανάρμοστη συμπεριφορά του νεαρού υπαλλήλου του και τον κάλεσε σε γραπτή απολογία!
Ακόμη σώζεται στο Υπουργείο Εξωτερικών η απολογία του άτυχου νεαρού: «Ητένιζον την Δεσποινίδα, ουχί όμως ερωτικώς και με ασεβή προδιάθεσιν, αλλ’ απλώς και μόνον προς θεαματισμόν»!
Επειδή όμως η σημερινές γενιές σκέπτονται πιο πρακτικά, σας δίνω αμέσως γραπτές οδηγίες για το πώς θα προσεγγίσετε το έτερον ήμισυ, μέρες που είναι. Όπως θ’ αντιληφθείτε, οι οδηγίες αυτές απευθύνονται κυρίως στο ανδρικό φύλο, που πρέπει βέβαια να πάρει τις πρέπουσες πρωτοβουλίες:
Ατάκα 1η: «Δεσποινίς. Λαμβάνω τον κάλαμον ανά χείρας με τρέμουσαν την δεξιάν διά να αποτολμήσω να σας ειπώ ότι από την πρώτην στιγμήν που σας είδον, η καρδιά μου ήρχισε να πάλλη παραδόξως!» Με τέτοια φοβερή εισαγωγή ότι και ν’ ακολουθήσει θα δημιουργήσει φοβερή εντύπωση. Βαθμός επιτυχίας: 100%
Ατάκα 2η: «Μια τέχνη ξέρω: ν’ αγαπώ, κι αν θέλης το καλό σου, να μη διστάσης, κόρη μου: Πάρε με δάσκαλό σου». Άλλη φοβερή εισαγωγή που δείχνει ταυτόχρονα και πόσο καλλιεργημένο χαρακτήρα έχετε, αφού χειρίζεσθε με σπάνια ικανότητα τον έμμετρο λόγο. Βαθμός επιτυχίας: 110%
Ατάκα 3η:
Για όσους έχουν περάσει το στάδιο των σαλιαρισμάτων και σκέπτονται πιο πρακτικά, προτείνουμε μια προσγειωμένη προσέγγιση που δεν επιδέχεται παρανοήσεις, του τύπου π.χ. «Τη γυναίκα μου τη θέλω
νάναι ώμορφη πολύ
νάχη και κοντή τη γλώσσα
όχι απαιτητική
νάναι άθικτη και τέλος
να με αγαπά πολύ».
Εδώ ο έμμετρος λόγος αναδεικνύει υποδειγματικά τον πλούσιο ψυχικό σας κόσμο και βάζει υγιείς βάσεις για την μελλοντική συμβίωση. Βαθμός επιτυχίας: Δεν υπάρχουν αδιαμφισβήτητα στατιστικά στοιχεία.
Ατάκα 4η:
Εδώ όπως βλέπετε και στη φωτογραφία θα χρειαστούμε κάποια υλικά ώστε να κάμψουμε και τις τελευταίες αντιστάσεις. Πρόταση για ιδιαίτερα τολμηρούς! Βαθμός επιτυχίας: Άγνωστος…
Οι διάφορες φωτογραφίες που πλαισιώνουν το σημείωμα αυτό δείχνουν την οικουμενικότητα της εορτής των ερωτευμένων αλλά και την ανάγκη έκφρασής της κάτω από οιασδήποτε περιστάσεις.
Πως κατόρθωσα και υπανδρεύθηκα.
Παλιές μαρτυρίες που δεν περνούν απαρατήρητες.
Ακόμη και στις πιο παλιές «ειδοποιήσεις», όπως αποκαλούσαν τα οθωνικά χρόνια τις αγγελίες-«διαφημίσεις » της εποχής, οι πονηροί πρόγονοί μας είχαν ανακαλύψει την καταλυτική επίδραση της προσωπικής-επώνυμης μαρτυρίας στο να πεισθεί ο άλλος να αγοράσει. Βέβαια η εφαρμογή της μεθόδου σε όλους τους τομείς της εμπορικής ή και κοινωνικής δραστηριότητας ξέφευγε πολλές φορές του μέτρου.
Διαβάζουμε λοιπόν στη «Νέα Εφημερίδα» του 1888:
«Τελέσας σήμερον το μνημόσυνον διά τον θάνατον του προσφιλούς μου υιού, ευχαριστώ εκ καρδίας τον ζαχαροπλάστην κ. ... διά τον καλλιτεχνικόν δίσκον των κολλύβων, τον οποίον κατασκεύασε και όστις διήγειρε την προσοχήν όλων των παρευρεθέντων. Συνιστώ δε τούτον και εις τους φίλους και τους παρακαλώ να τον προτιμήσουν εις παρομοίας περιστάσεις»!
Κι επειδή στη χώρα μας καθετί καινούριο ή καινοφανές αντιγράφεται σε χρόνο μηδέν, μερικές μόνο ημέρες μετά στην ίδια εφημερίδα διαβάζουμε:
«Την παρελθούσα Κυριακήν ετέλεσα εν Μεγάροις το μνημόσυνον της μεταστάσης πολυκλαύστου συζύγου μου, Μαριγούς. Τον δίσκον των κολλύβων κατεσκεύασε καλλιτεχνικώτατα και εφρόντισε να αποστείλη καλώς συσκευασμένον διά του σιδηροδρόμου, ο αμίμητος πλέον καταστάς κατασκευαστής δίσκων και αρχαιότατος των εν Αθήναις ζαχαροπλαστών κ. ... Διό και εκφράζω προς αυτόν τας απείρους μου ευχαριστίας»!
Και μια και κολλήσαμε στα λυπητερά ας τριτώσει το κακό. Σ’ ένα άλλο λοιπόν ευχαριστήριο, οι «τεθλιμμένοι συγγενείς», ευχαριστούντες τον κόσμο για τη συμμετοχή του στη θλίψη τους, δεν ξεχνούν και τον ανθοπώλη, διότι «οι παραδείσιοι τη αληθεία και μετά καλλιτεχνικωτάτου ζήλου φιλοπονηθέντες στέφανοι... ηυχαρίστησαν τους οφθαλμούς πάντων»...
Στην «Επιθεώρηση» διαβάζουμε και μια έμμετρη ιατρική «ρεκλάμα»:
«Τω ιατρώ Αθηνών, Σκλήρη τω Λεωνίδα
ότι με εθεράπευσεν, ευγνωμοσύνην οίδα,
πάσχοντα εκ νοσήματος σχεδόν αθεραπεύτου
ο μ’ έκαμνε να φαίνωμαι ωχρός εντός καθρέπτου.
Άπαντες με απήλπισαν εκτός του Λεωνίδα
προς τον οποίον χρεωστώ ζωής μου την ελπίδα
Ο εσαεί ευγνώμων, Ιωάννης Πλεύσης»
Αφορμή για όλες αυτές τις αναζητήσεις μου έδωσε μια αγγελία του 1920.
Απ’ ότι φαίνεται η δοκιμασμένη μέθοδος πέρασε και στον επόμενο αιώνα!
Αμαξά! Τους ίππους σου κατά τα Πατήσια! Bόλτα στα παραδείσια Πατήσια μιάς άλλης εποχής.
Τα παλιά χρόνια τα Πατήσια τα αποκαλούσαν «Παραδείσια» λόγω των ωραίων κήπων τους, γεμάτους πυκνούς κυπαρισσώνες. Πολλά νερά, πολύ πράσινο, ξακουστή παραγωγή ντομάτας στα αμέτρητα περιβόλια, αργότερα και πατάτας, ιδεώδης τόπος να μένει κανείς! Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ ήταν και η έδρα του Σουλτάνου, του πολυχρονεμένου Πατισάχ, στις λίγες του επισκέψεις στην Αθήνα. Πες πες οι πρόγονοι μας το «στου Πατισάχ», τους έφυγε κάποια στιγμή το «χ» και έμεινε παραφθαρμένο, όπως τόσες άλλες ονομασίες εκείνη την εποχή, το «Πατήσια»!
Σε αντίθεση με τα παραδείσια Πατήσια, η οδός που οδηγούσε σ’ αυτά, η συνέχεια της οδού του Αιόλου, η Πατησίων, δεν παρουσίαζε και κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Δεν έπαυε όμως να ήταν αγαπημένος, κυριακάτικος κυρίως, προορισμός για τους εποχούμενους τυχερούς των Οθωνικών χρόνων.
Ο περιηγητής Edmont About, που τόσα κείμενα μας άφησε για την Αθήνα του 1854, γράφει:
«Όταν έχεις διασχίσει όλη την οδόν Αιόλου έχοντας πίσω σου την Ακρόπολη και τους Αέρηδες, βλέπεις μπροστά σου έναν σκονισμένο δρόμο μήκους ενός χιλιομέτρου, που καταλήγει σε ένα μικρό χωριό. Αυτό το χωριό ήταν στην Τουρκοκρατία η έδρα του πασά. Το όνομα πασάς ή πατισάχ τού έχει μείνει, κάπως παρεφθαρμένο είναι αλήθεια. Οι Αθηναίοι το ονομάζουν Πατήσια. Ο δρόμος των Πατησίων είναι ο αθηναϊκός ιππόδρομος.
»Αν έλεγα ότι είναι ένας τόπος ψυχαγωγίας, θα έλεγα ψέματα... Ο δρόμος είναι κακοσυντηρημένος και άσχημα θα κρατούσε τη θέση του ανάμεσα στους δικούς μας κοινοτικούς δρόμους. Τα δέντρα με τα οποία επεχείρησαν να τον πλαισιώσουν ξεράθηκαν ή ξεραίνονται. Οι τέσσερες ή πέντε ταβέρνες που υψώνονται δεξιά και αριστερά, δεν είναι Παρθενώνες. Τα κριθαροχώραφα ή οι ακαλλιέργητες εκτάσεις που περνά ο δρόμος δεν κάνουν έναν επίγειο παράδεισο.
»Ωστόσο οι περιπατητές που μαζεύονται σ’ αυτό το δρόμο μπορούν να βλέπουν, όταν το επιτρέπει η σκόνη, ένα από τα ωραία πανοράματα του κόσμου. Έχουν μπροστά τους την Πάρνηθα, κομμένη από μια χαίνουσα χαράδρα. Πίσω τους η Αθήνα και η Ακρόπολη. Δεξιά ο Λυκαβηττός. Αριστερά η θάλασσα, τα νησιά και τα βουνά του Μοριά.
»Ο κομψός κόσμος της Αθήνας έχει για κυριώτερη ψυχαγωγία του, χειμώνα-καλοκαίρι, τον περίπατο στην οδό Πατησίων. Φθάνουν εκεί με τα πόδια, με αμάξι και κυρίως με άλογο. Κάθε Έλληνας που βρίσκει να δανεισθεί τριακόσιες δραχμές, βιάζεται να αγοράσει ένα άλογο. Κάθε Έλληνας που έχει τρεις δραχμές τις διαθέτει νοικιάζοντας ένα άλογο».
Το πανηγύρι της Πρωτομαγιάς
Ιδιαίτερα την ρομαντική περίοδο(1862-1880) η λέξη «Πατήσια» και η λέξη «Πρωτομαγιά» ήταν ταυτόσημες. Όπως ήδη είπαμε, τα Πατήσια ήταν γεμάτα περιβόλια, τα νερά ήταν άφθονα. Διαμορφωνόταν έτσι ένα ιδεώδες περιβάλλον για τη γιορτή της Άνοιξης, για γλέντι μέσα στη φύση. Οι παλιοί Αθηναίοι λάτρευαν τα λουλούδια. Έτσι η γιορτή των λουλουδιών ήταν γι’ αυτούς αφορμή για ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της χρονιάς, πανηγύρι που μόνο τα Κούλουμα το ξεπερνούσαν κάπως!
Παραμονή κι ανήμερα όλη η περιοχή γέμιζε κόσμο. Άλλοι με άμαξες, οι πιο πολλοί με τα πόδια, έτρωγαν κι έπιναν και κατά την καθιερωμένη έκφραση: «έπιαναν τον Μάη». Στου Λεβίδη, στο ύψος του Αγίου Λουκά, οι Αθηναίοι αγόραζαν στεφάνια με λουλούδια: τριαντάφυλλα και πασχαλιές. Πενήντα λεπτά ο «Μάης». Άλλοι τον κρεμούσαν στο φανάρι της άμαξας, άλλοι τον μετέφεραν γεμάτοι ενθουσιασμό, επιδεικνύοντάς τον. Το βράδυ όλα τα σπίτια θα είχαν το στεφάνι τους στην εξώπορτα, το μπαλκόνι ή το παράθυρο.
Οι εορταστές με το απαραίτητο τριαντάφυλλο στ’ αυτί χόρευαν, τραγουδούσαν, έλεγαν αστεία. Το ρετσινάτο της Κούλουρης, σωστό κεχριμπάρι, έρεε άφθονο. Αρνί ψητό, αυγά, σκορδαλιά, ντολμαδάκια με κληματόφυλλα, γιαούρτι σακουλίσιο ήταν τα αγαπημένα φαγητά, με τα οποία φρόντιζαν όλοι να έχουν εφοδιαστεί απ’ το σπίτι! Άλλοι πιο οργανωμένοι έψηναν αρνιά στη σούβλα. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που κάθονταν στα εξοχικά κέντρα και τις μπιραρίες. Πραγματικό αδιαχώρητο…
Τα ζευγαράκια των ερωτευμένων είχαν την τιμητική τους. Παντού άκουγες:
Δρέψατε πάλιν ερασταί ευδαίμονες ναρκίσσους
Εις του Μαΐου τους φαιδρούς κ’ ευώδεις παραδείσους. Η εικόνα των Αθηναίων να επιστρέφουν το βράδυ στα σπίτια τους, πρέπει να ήταν ιδιαίτερα γραφική. Σε όλο το μήκος της Πατησίων είχαν ανάψει «ρετσίνες» σαν λαμπαδηφορία. Τα κάρα πήγαιναν αργά, στολισμένα με λουλούδια. Λουλούδια και στα κεφάλια των αλόγων. Οι άνδρες μισομεθυσμένοι, οι γυναίκες χαχανητά και τραγούδια, τα παιδιά να ξεφωνίζουν γεμάτα ένταση. Φοβερές εικόνες !!
Η Πατησίων αναβαθμίζεται
Η όψη της Πατησίων αλλάζει στις περιόδους της Belle Époque (1880-1910) και ιδιαίτερα εκείνης του Μεσοπολέμου που ακολούθησε (1910-1940). Πατήσια και Πατησίων αναβαθμίζονται, γεμίζουν ταβέρνες, μπυραρίες κέντρα αναψυχής και κινηματογράφους, ενώ εξωραϊσμοί και πλατείες συμμαζεύουν το προηγούμενο αδιάφορο τοπίο του δρόμου. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το τραμ (γραμμή 3) που έφτανε μέχρι το τέρμα της Πατησίων.
Εκεί συναντούσε και το «Θηρίο» που ανέβαινε αγκομαχώντας προς Κηφισιά. Ο δρόμος τότε έκλεινε με μια χονδρή αλυσίδα που έκανε αρκετή εντύπωση στους ευφάνταστους προγόνους μας, ώστε να ονομάσουν το μέρος «Αλυσίδα»! Η δημιουργία τέλος άλλου ένα πράσινου πάρκου, εναλλακτικά προς τον Βασιλικό Κήπο, από τα μέσα της δεκαετίας του 30, του πάρκου του Πεδίου του Άρεως, έφερε ακόμη περισσότερο κόσμο στην περιοχή.
Μια διαφορετική και σίγουρα ωραία εικόνα έδινε η οδός Πατησίων κάθε Πέμπτη και Κυριακή, κατά την περίοδο της Belle Époque. Εδώ συναντούσε κανείς ρομαντικούς περιπατητές, κυρίες με φέσια και άλλες, ντυμένες με ευρωπαϊκά φορέματα περιπάτου, ηδυπαθείς δανδήδες και ποιητές ντυμένους σε στιλ λόρδος Βύρων! Όλοι πήγαιναν στις παραστάσεις της μπάντας του στρατού που δινόντουσαν επάνω σε μια πολυγωνική εξέδρα κοντά στη περιοχή όπου αργότερα θα δημιουργηθεί το Πεδίο του Άρεως. Από εκεί πήρε μάλιστα τ’ όνομά του ο γειτονικός οικισμός: «Πολύγωνο»!
Η εικόνα των περιπατητών ήταν ιδιαίτερα σουρεαλιστική, αφού οι προτιμήσεις τους, για το πιά μεριά πεζοδρομίου θα διάλεγαν, γινόταν με καθαρά ταξικά κριτήρια! Η αριστοκρατία πήγαινε δεξιά ενώ φαντάροι, νταντάδες, υπηρέτες και λοιπός λαουτζίκος πήγαιναν αριστερά!
Τα Πατήσια όμως έχουν μεγάλη ιστορία για να τελειώσει σε ένα σημείωμα, γι’ αυτό και θα επανέλθουμε σύντομα. Προτού όμως αποχωριστούμε ελάτε μαζί μας σε μια νοσταλγική βόλτα προς τα εκεί, με την άμαξα φυσικά, τραγουδώντας μαζί με τον Αντώνη Διαμαντίδη το παραδοσιακό πολίτικο «Ο καροτσιέρης».
Κυρίες, κύριοι, Patision by night!! Ένα διαφορετικό οδοιπορικό γεμάτο νοσταλγία και εκπλήξεις.
Όπως σας είχα υποσχεθεί σε προηγούμενο σημείωμά μου (Αμαξά! Τους ίππους σου κατά τα Πατήσια!) θα ολοκληρώσουμε σήμερα την επίσκεψή μας στα Πατήσια με ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του «ΕΥ» για το «Έθνος». Βρισκόμαστε στο 1938. Η Αθήνα είναι πλέον μια μοντέρνα, «αγνώριστη» για τους Παλιούς Αθηναίους Πόλις!
«Συνεχίζοντας τις... “ανταποκρίσεις” απ’ την περιοδεία μας ανά το Άστυ, φτάνουμε απόψε στη μεγαλείτερη αθηναϊκή “πόλι”, που είνε, χωρίς άλλο, η “συμπρωτεύουσα” της Αθήνας, μαζί με το Ζάππειο! Τη σκίζει στη μέση η φαρδειά, ασφάλτινη κορδέλλα της οδού Πατησίων. Αρχίζει απ’ το Μουσείο και ξαπλώνει γύρω της σ’ εκτάσεις ατέρμονες, γεμάτες απ’ τ’ ασύμμετρα “ορθογώνια” και “παραλληλεπίπεδα” της ρυμοτομίας, το άφθονο μπετόν-αρμέ της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, το φορμαρισμένο σε ψηλούς, μονοκόμματους συνοικισμούς πολυτελείας, με κυβικούς εξώστες και κομψές πέργκολες.
"Πατησίων" Πίνακας του Σπύρου Βασιλείου
»Είνε μια πραγματικά ενδιαφέρουσα “πόλις”! Κι’ ασφαλώς ανήκει στην αριστοκρατία των μεγάλων “καρτιέ”. Αμιλλάται με το Κολωνάκι και με τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Μπορεί να μην έχει την αρχοντική τους επιβλητικότητα, ούτε και τη βαρειά αίγλη και τον αυστηρό γαλαζοαιματισμό τους, μα έχει τη μοντέρνα χάρι και το σύγχρονο γούστο∙ τη φρεσκάδα και τη γοητεία της εξελιγμένης αισθητικής. Εκπροσωπεί την εποχή μας! Είνε πλημμυρισμένη απ’ τις πολύχρωμες, φωτεινές δέσμες σωληνωτών επιγραφών. Η ατμόσφαιρα μυρίζει μπενζίνα.
»Βραδάκι. Φώτα, θόρυβος, κίνησις, κλάξον. Εδώ δε γίνεται περίπατος στο δρόμο. Πού να γίνη; Οι πεζοί έχουν περιορισθή αναγκαστικώς στα πέτρινα περιθώρια της ασφάλτου. Το κόρτε γίνεται μεταξύ κομψών τροχοφόρων. Μια κούρσα παίρνει από πίσω την άλλη. Τη... διπλαρώνει. Κάποτε την προσπερνά. Συνήθως φθάνουν και οι δύο στο ίδιο τέρμα. Κατεβαίνει εκείνος, κατεβαίνει εκείνη, κι’ αφού γνωρίστηκαν οι κούρσες τους, γνωρίζονται κι’ αυτοί. Φλερτ ραφιναρισμένο! Αλλά καμμιά φορά γίνεται και σύγκρουσις. Αυτό συμβαίνει όταν μπη και τρίτη κούρσα στη μέση. Συγκρούονται... τ’ αντίζηλα αυτοκίνητα, ενώ το πολυτελές τετράτροχο με το κομψό του έμψυχο φορτίο, που είνε η αιτία της συγκρούσεως, φεύγει μ’ εκατόν εξήντα χιλιόμετρα την ώρα!
»Τώρα, όσοι δεν έχουν την κοινή πολυτέλεια τεσσάρων ιδιοκτήτων τροχών, αναγκάζονται να φλερτάρουν στις “πατισερί” του “μπουλβάρ”. Τέσσερα ή πέντε “Ζοννάρ” διακοσμούν το δεξί πεζοδρόμιο του κομματιού που αρχίζει απ’ του Λεβίδη και τελειώνει στη πλατεία Αγάμων (σ.σ. πιο γνωστή σήμερα ως Πλατεία Αμερικής).
»Κάθε βράδυ, τα πεζοδρόμια κατάσχονται απ’ τον κομψό θηλυκόκοσμο της συνοικίας και γίνονται σωστή βιτρίνα περιποιημένων θελγήτρων. Άφθονες ταβέρνες. Μοντέρνες, υπαίθριες, περιποιημένες, με όλα τα κομφόρ που απαιτεί η εμφάνισι της πρόχειρης εμπορικής πολυτέλειας, με σκηνοθετημένη γραφικότητα που έχει κατασκευάση το “δαιμόνιο πνεύμα” του επιχειρηματίου, τοποθετώντας μπλε και κόκκινα φώτα μέσα στα δέντρα. Με τον απαραίτητον ντιζέρ (σ.σ. μια από τις καινούριες λέξεις που προστέθηκαν στο λεξιλόγιο του Αθηναίου, ένα κράμα τραγουδιστή-παρουσιαστή-περφόρμερ), και την περιοδεύουσαν, εις τα τραπεζάκια, ορχήστραν, πουλάνε παγωμένο κρασί, κακομαγειρεμένο φαΐ και άφθονον, μελωδικόν ρωμαντισμόν... Οι ταβέρνες αυτές είνε “σικ” κέ- ντρα και με ανεγνωρισμένο, νομίμως, τον τίτλο της πολυτελείας.
»Αυτό δεν εμποδίζει ως τόσο νάρθουν κάποτε και θαμώνες ανεπιθύμητοι. Μέσα στις άψογες βοστρυχωτές κομμώσεις και τα παρφουμαρισμένα εμπριμέ, εμφανίζεται άξαφνα ένας ιδιόρρυθμος δανδής με κασκέτο, κόκκινο πουκάμισο και λαδωμένη αφέλεια. Συνοδεύει το “κορίτσι”: Πλούσιες στρογγυλότητες... αδέξιο μπογιάτισμα με φτηνά καλλυντικά, ίχνη αποτυχημένου μπιγκουντί στο κεφάλι, ντόπιο άρωμα που θυμίζει κουρείο, πρόστυχο βερνίκι στα νύχια, το “κορίτσι” προσωποποιεί τον ονειρώδη έρωτα του νταήδικου δανδισμού. Ο καβαλλιέρος κρατάει διαρκώς τα χέρια του μετέωρα, κοντά της. Είν’ εύθραυστη και φοβάται μην πέση και σπάση!... Το βλέμμα του καρφώνει μαχαίρια τριγύρω της!
»Κάθονται, παραγγέλλουν. Κι’ έρχεται ο ντιζέρ. Αβρός, μελισταγής, γλυκανάλατος, σκύβει κατά τη συνήθεια κοντά σ’ εκείνην και της
ψιθυρίζει λιγωμένος στ’ αυτί το ρεφραίν:
– Τι λες, ρε; εκρήγνυται άξαφνα ο καβαλλιέρος τραβώντας μια μαχαίρα σαν γιαταγάνι. »Τα παρφουμαρισμένα εμπριμέ τσιρίζουνε απεγνωσμένα.
Ο ατσαλάκωτος καθωσπρεπισμός το βάζει στα πόδια. Κερώνει ο ντιζέρ.
Παγώνει ο μαιτρ. Μαρμαρώνει το γκαρσόνι. Έρχεται ο διευθυντής:
– Παρεξήγησις, κύριε...
– Τι παρεξήγησις; Αφού της έσκασε το παραμύθι μπρος στα μάτια μας! Για μπακλαβάδες μας περνάς; Άντρες με μουστάκια είμαστε! »Ζητεί τότε συγγνώμην ο διευθυντής, υβρίζεται ο ντιζέρ, έρχεται μια μπουκάλα κρασί, “δίνει τόπο της οργής” ο θιγείς θαμών και το επεισόδιον λήγει.
»Άφθονα θεάματα η συνοικία: “Έσπερος”, “Αθηνά”, “Ρουαγιάλ”, “Παρκ”, “Λίντο”, “Γκλόρια”, “Κυβέλεια” κλπ. Σινεμά-βαριετέ τα δύο πρώτα, κινηματογράφοι τα υπόλοιπα, συγκεντρώνουν όλο τον κόσμο το βράδυ.
»Ο νεαρός θηλυκόκοσμος απολαμβάνει οπτικώς τη γοητεία του Γκάρυ Κούπερ... Ολίγον Φοξ-Μούβιτον, “όλα τα νέα επίκαιρα” κατά τον πλεονασμόν της προβολής, ολίγη Γκρέτα Γκάρμπο..., ολίγη λεμονάδα και ολίγη αθώα παρεκτροπή των βλεμμάτων προς τα θεωρεία, όπου γίνεται η συνήθης παράταξις γυμνών γαμπών και η βραδυά επέρασε. Ένα παγωτό στο ζαχαροπλαστείο της πλατείας, λίγη συζήτησις χωρίς ενδιαφέρον, τέσσερα χασμουρητά και
“Καληνύχτα σας...”».
Συναγερμός στην παλιά γειτονιά. Ενεφανίσθη κουτσομπόλα!
Ένας κλασσικός γυναικείος τύπος της Παλιάς Αθήνας, μέσα από ένα πρώιμο χρονογράφημα του Δημήτρη Ψαθά.
Ασφαλώς και θα έχετε διαβάσει άπειρες περιγραφές –συνήθως χιουμοριστικού χαρακτήρα- για το επικίνδυνο αυτό κουσούρι, που τόσο έξυπνα εμείς οι άρρενες το έχουμε φορτώσει στο γυναικείο φύλο. Αυτή όμως που σας παρουσιάζω σήμερα έχει, όπως θα διαπιστώσετε, κάτι το ξεχωριστό. Από τα πρώτα του κιόλας βήματα στο δημοσιογραφικό χώρο («Ελεύθερον Βήμα», 1938) ο συμπαθέστατος Δημήτρης Ψαθάς δίνει δείγματα δυνατής πέννας…
«Τρέμε γειτονιά! Τρέμετε παντρεμένες, χήρες και κορίτσια, τρέμετε θήλεα δυστυχισμένα, όσα η κακή μοίρα ετοποθέτησε μέσα εις την ακτίνα της δράσεώς της. Τρέμετε όσες παρεκκλίνατε απ’ την οδόν της αρετής, όσες τυχόν παραπατήσατε κι’ έχετε μυστικά κι’ απόρρητα από εκείνα που πρέπει να σκεπάζη πυκνός πέπλος. Η κουτσομπόλα θα τα ανασύρη. Τηλεβόαν θα πάρη η ακριτομύθειά της και θα τα κάνη βούκινο.
-Έμαθα, που λες, κάτι ματάκια μου…
-Για ποιον;
-Άσε, δεν θέλω να μιλήσω να μη μου λένε πως κάθομαι και κουτσομπολεύω τον ένα και τον άλλονε…
Αλλά κι’ εσείς ακόμα που βαδίζετε στον ίδιο δρόμο, όσες δεν έχετε μπλέξη σε υπόπτους υποθέσεις κι’ είνε η ζωή σας βιβλίο ανοιχτό, αλλοίμονό σας! Από την στιγμή που ο διάβολος την έφερε στο δρόμο σας, οι πιο απλές κι’ αθώες ιστορίες σας θα περιβληθούν τον πέπλο μυστηρίου. Θα τις ακούνε οι γειτόνισσες, θα χτυπούν με κατάπληξιν τα χέρια, θα υψώνουν με φρίκην στον ουρανό τα μάτια.
-Αχ, μη μου το λες, γειτόνισσα!
-Ναι, ματάκια μου, να σε χαρώ. Από το σιγανό ποτάμι να φοβάσαι, που λέει ο λόγος… Ναι, ματάκια της να σας χαρή! Απίστευτα είνε αυτά που λέει, αλλά απ’ τις σιγανοπαπαδίτσες να φοβάται κανείς, που λέει ο λόγος. Κι’ η ίδια δεν τα φανταζόταν. Κι’ όμως τάμαθε, χαρτί και καλαμάρι όλα. Μη της ζητάτε περισσότερα. Μη την πιέζετε και την στενοχωρήτε. Δεν θέλει, δεν μπορεί ν’ αποκαλύψη τις πηγές των πληροφοριών της. Εκτός πια αν της δώσετε τον λόγο σας ότι δεν θα τα πήτε πουθενά, οπότε:
-Άκου το λοιπόν, να σου πω.
-Για λέγε, χριστιανή μου.
-Ήμανε χτες με τον Θανάση τον τσαγκάρη. Το λοιπόν μου λέει…
Τι της είπε; Φρίξον, ήλιε!
Κακιά; Προς Θεού! Μέλι στάζει το στόμα της. Γλυκά χαμόγελα ανθούν στο πρόσωπό της. Φως καλωσύνης αναδίδουν τα μάτια της. Όταν την συναντήσης για πρώτη φορά, νομίζεις πως η αγαθότης επήρε σάρκα και οστά και σου μιλεί:
Δεν ξέρει τι θα πη αντίρρησις. Άγνωστο πράγμα της είνε ο θυμός. Ξορκισμένη κάθε κακία απ’ αυτή! Ήλιος είνε που βρέχει καλωσύνην επί δικαίων και αδίκων. Τόσο, που σου κερδίζει με την πρώτη επαφή, μια κι’ έξω, την εμπιστοσύνη. Η θερμότης των αισθημάτων της κι’ η αιωνία διαχυτικότης της λυώνει τους πάγους των επιφυλάξεων κι’ ανοίγει τις πόρτες της καρδιάς. Χαρά μεγάλην αισθάνεται για τις χαρές σου. Συντριβή σωστή για τ’ ατυχήματά σου. Μέτοχος της ευτυχίας σου γίνεται στο λεπτό, παρηγορήτρια του πόνου σου.
-Τι να γίνη, παιδί μου; Άνθρωποι είμαστε.
-Αχ κυρά-Κατίνα μου.
-Σώπα παιδί μου. Ο Θεός είνε μεγάλος. Ώστε σ’ αφήκε ο παληάνθρωπος ε;…
Κι’ ύστερα, μόλις περάση το κατώφλι, παίρνει σβάρνα τις πόρτες. Τα μάθατε; Το και το…
Της είνε αδύνατο να κρατήση μυστικό, έστω και μια στιγμή. Έχει την ανησυχίαν του ρεπόρτερ που αγωνιά να μεταδώση την πληροφορία του, και την ευσυνειδησία του πρακτορείου των ειδήσεων, που αποστολήν του έχει να ενημερώνη το κοινόν. Αλλά ο ρόλος της κουτσομπόλας δεν περιορίζεται σ’αυτό μονάχα. Είνε πολύ ευρύτεροι οι ορίζοντες της δράσεώς της. Η κριτική διάθεσις είνε ανεπτυγμένη στην γυναίκα στον υπέρτατον βαθμόν, όταν κυρίως πρόκειται για την γειτόνισσά της. Ακούει, λοιπόν, με προσοχή όσα η μία λέει για τις άλλες, συμφωνεί, επιδοκιμάζει, εγκρίνει και πλειοδοτεί.
-Είνε κακονοικοκυρά η Ευτέρπη…
-Εμένα μου λες, παιδί μου; Αυτής τα λέει, παιδί μου;
Επήγε στο σπίτι της της προάλλες κι’ είδε την τσαπατσουλιά της κι’ έφριξε! Σπίτι είνε εκείνο; Ασκούπιστα, ασυγύριστα, μεσημέρι κρεββάτι άφτιαχτο, κουζίνα να κρατής τη μύτη σου! Τι λες, ματάκια της. Πω, πω, πω!... Κι’ενώ υποθερματίζει, το μάτι της επισκοπεί τα γύρω, πέφτει βιαστικά εδώ, εκεί, βυθίζεται στην πόρτα που ανοίγει πλάι, για να δη με μια γρήγορη ματιά τι ακριβώς συμβαίνει κι’ εκεί μέσα. Κι’ ύστερα μεταφέρει αλλού, μαζί, πληροφορίες και εντυπώσεις:
-Ξέρεις τι μου είπε για σένα, Ευτέρπη μου;
-Τι σου είπε;
-Κακονοικοκυρά. Ακούς την παληοβρώμα;
-Εγώ κακονοικοκυρά;
-Κάνε τη δουλειά σου, χρυσή μου. Σπίτι ειν’ αυτό. Σώνονται ποτέ οι δουλειές του;
Εμπρηστής εξ επαγγέλματος δεν θα έβαζε με τόση τέχνη την φωτιά. Δεν αρκείται μονάχα στις πληροφορίες που συγκεντρώνει. Κι’ είνε, από αυτής της απόψεως, πάντα άριστα πληροφορημένη. Το ενδιαφέρον της εισχωρεί έως τα πλέον μυστικά της οποιασδήποτε οικογενείας. Ημπορεί εσύ να εξέχασες τι έφαγες χθες, με ποιον ωμίλησες, τι είπες. Η κουτσομπόλα τα ξέρει και τα θυμάται όλα. Κινούμενον αρχείον είνε, που δεν διστάζει καθόλου να προσφέρη τις υπηρεσίες του προς διαφώτισιν του κόσμου. Μην επιχειρήσης να πης καλό για κανένα. Έχει πρόχειρα τα επιχειρήματα, που ανατρέπουν τις αντιλήψεις σου:
-Αυτή; Άσε με, καϋμένη, και δεν θέλω ν’ ανοίξω το στόμα μου…
-Γιατί; Ξέρεις τίποτε;
-Αν ξέρω; Και ποιος δεν ξέρει, μάτια μου;
Όλοι τα ξέρουν. Από το στόμα το δικό της, φυσικά. Γιατί ό,τι αρπάξη απ’ την μία το τρέχει με σπουδήν στην άλλη. Κι’ όταν η γειτονιά αναστατώνεται κι’ έρχονται στα χέρια οι γειτόνισσες, όταν σηκώνεται το τσόκαρο και βουίζει ο ντουνιάς από τις φωνές και το κακό, η ηρωίς που έβαλε την θρυαλλίδα στο μπαρούτι σταυροκοπείται με κατάπληξιν… Μα τι έχουν, Θεούλη μου, και τρώγονται σαν τα σκυλιά! Ιδέαν δεν έχει η καϋμένη. Ουδέ γάτα ήταν, ούτε ζημιά έκανε…»
Να προσθέσω στις διαπιστώσεις που παρουσιάστηκαν, και την πληροφορία ότι ήταν πολύ συνηθισμένο τα παλιά χρόνια, κάθε ζευγάρι που μετακόμιζε σε καινούργια γειτονιά, να δείχνει τα στέφανα του στις γειτόνισσες "προς αποφυγήν σχολίων" !! Κατόπιν όλων των ανωτέρω θα πρότεινα στον Δήμαρχό μας -εκλογές εξάλλου έρχονται- να ανεγείρει σε κάποιο στενό της Πλάκας κάποιο άγαλμα αφιερωμένο στην ... άγνωστη κουτσομπόλα. Έχω μάλιστα και συγκεκριμένη εικόνα-πρόταση ...
Ακούστε τέλος κι' ένα παλιό τραγουδάκι - επιβεβαίωση των όσων γράψαμε.
Οι απόψεις και τα σχόλια που δημοσιεύονται σε αυτό το Φόρουμ είναι προσωπικά και δεν αντιπροσωπεύουν αυτές της Διαχείρισης του Phorum.com.gr
Το κάθε μέλος, σύμφωνα με τους όρους χρήσης που αποδέχτηκε κατά την εγγραφή του, φέρει την αποκλειστική ευθύνη των δημοσιεύσεών του, των απόψεων / θέσεων που εκφράζονται
μέσω αυτής, καθώς και την επιλογή συνδέσμων που τυχόν συμπεριλαμβάνονται.
Η Διαχείριση του Phorum.com.gr σε καμία περίπτωση δεν αποδέχεται οποιαδήποτε ευθύνη, για οποιαδήποτε συμβουλή ή συστάσεις που κάνει ή υπονοεί κάποιο μέλος ή επισκέπτης του Phorum.com.gr
η οποία έχει ως αποτέλεσμα οποιαδήποτε απώλεια / ζημία, με οποιονδήποτε τρόπο, για μέλος του Phorum.com.gr, ή για οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο.
Επιπλέον, η Διαχείριση του Phorum.com.gr δεν είναι και δεν μπορεί να είναι υπεύθυνη, για το περιεχόμενο οποιουδήποτε άλλου ιστοτόπου στο Διαδίκτυο,
που έχει συνδεθεί με σύνδεσμο (link) από το Phorum.com.gr
Για άμεση επικοινωνία με τη Διαχείριση του Phorum.com.gr μπορείτε να συμπληρώνετε τη φόρμα της σελίδας Επικοινωνίας του Phorum.com.gr παρακάτω.
