ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!

[The Rebel]

Πέμπτη 12 Ιανουαρίου 2023
Οι Κουκουβάουνες στην παλιά Αθήνα.



Η Μεταμόρφωση ήταν γνωστή και ως Κουκουβάουνες. Η παλαιότερη ονομασία Κουκουβάουνες, που άλλαξε στις 17 Ιανουαρίου του 1957 σε Μεταμόρφωση, παραμένει ευρέως διαδεδομένη, ιδιαίτερα στους γηραιότερους κατοίκους της πόλης. Κατά την αρχαιότητα, στην θέση της σημερινής Μεταμόρφωσης βρισκόταν ο αρχαίος Δήμος Συπαληττού.

Oι 4 εκδοχές για το ιστορικό όνομα της Μεταμόρφωσης «Κουκουβάουνες» τον 15ο αιώνα μ.Χ.
Το σημερινό όνομα της περιοχής το έλαβε το 1957 (20ος αι.) από τον Ιερό Καθεδρικό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ενώ μέχρι τότε ονομαζόταν Κουκουβάουνες (15ος αι.-20ος αι.). Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα του δήμου Μεταμόρφωσης, όλα ξεκίνησαν τον 15ο αι. όταν οι νεόφερτοι στην Αττική Αρβανίτες έκτισαν το μικρό αυτό χωριό των 30 σπιτιών. Σχετικά με την προέλευση του παλαιού-ιστορικού ονόματος υπάρχουν τέσσερις εκδοχές:

Η πρώτη: αναφέρεται στις κουκουβάγιες που υπήρχαν στην περιοχή αυτή.
Η δεύτερη: έχει να κάνει με ένα είδος σταφυλιού που ευδοκιμούσε στην περιοχή γνωστό με το όνομα κουκούβα.
Η τρίτη: αναφέρεται στην οικογένεια Κουκουπούλη της οποίας η περιοχή λένε ότι ήταν κτήμα τους στα Οθωμανικά χρόνια.
Η τέταρτη και η τελευταία: αναφέρεται στο ότι το όνομα της οφείλεται στον Αρχαίο δήμο Κίκινα.

Σημειώνεται ότι στα παλαιά χρόνια οι Αρβανίτες στην περιοχή εκτός από Κουκουβάουνες την έλεγαν και Φουβάγια.



Κουκουβάουνες στην Τουρκοκρατία (18ος αιώνας μ.Χ)
Σε όλη την διάρκεια του 18ου αι. οι Κουκουβάουνες ακολουθούν την κοινή μοίρα των χωριών της Αττικής και οι κάτοικοι τους μόλις και μετά βίας εξασφαλίζουν μια στοιχειώδη επιβίωση, είτε από την καλλιέργεια των χωραφιών τους είτε από τα λίγα αιγοπρόβατα που μπορούν να έχουν. Και πάλι την κατάσταση βοηθά το λάδι, καθώς είχαν σχεδόν όλοι την πρόνοια να φυτέψουν πολλά δέντρα, όπως φαίνεται, μέσα στα προηγούμενα χρόνια. Οπωσδήποτε οι Κουκουβάουνες διατήρησαν την πληθυσμιακή τους βάση και ήταν αδιάκοπη η παρουσία τους σε όλη την διάρκεια του τελευταίου αιώνα της Τουρκοκρατίας.

Κουκουβάουνες στην επανάσταση του 1821.
Η επανάσταση του 1821, που σήμανε την εθνική παλιγγενεσία ύστερα από μισή χιλιετηρίδα σκλαβιάς, εκδηλώθηκε στην Αττική μέσα στις πρώτες μέρες του Απριλίου. Οι Κουκουβάουνες ήταν από τα πρώτα χωριά που ξεσηκώθηκαν, με την παρακίνηση και κάτω από τις διαταγές των οπλαρχηγών Μελέτη Βασιλείου και Χατζή-Αναγνώστη Κακουργιώτη. Είναι βέβαιο ότι και στη μεγάλη επίθεση που έγινε στο κάστρο της Αθήνας, πήραν μέρος κάτοικοι από όλα σχεδόν τα χωριά της Αττικής.

«Μια εβδομάδα νωρίτερα, είχε γίνει η πρώτη μάχη στον Κάλαμο, στην οποία ο Βασιλείου αντιμετώπισε και απώθησε το τμήμα του πασά της Καρύστου Ομέρ, έχοντας στο τμήμα του παλικάρια από τις Κουκουβάουνες, όπως ο Δημ. Κόπανος ή Σιδέρης.

Μετά την ανακήρυξη του ελεύθερου ελληνικού κράτους το 1821 και μέχρι τα τελευταία χρόνια του 19ου αι., υπάρχουν αρκετά στοιχεία που αφορούν στα χωριά της Αττικής, λίγα είναι όμως εκείνα που βοηθούν να σχηματίσει κάποιος μια ολοκληρωμένη γνώμη για την εικόνα και για την ιστορική διαδρομή του χωριού Κουκουβάουνες», αναφέρει η ιστοσελίδα του Δήμου Μεταμόρφωσης.

Μεταμόρφωση στον 20ο αιώνα.
«Μετά το 1840, το χωριό υπαγόταν στο παλαιό Δήμο Αχαρνών-Φυλής, μέχρι τις 31 Αυγούστου 1912, όταν αποσπάστηκε για να υπαχθεί στον παλιό Δήμο Αθηναίων. Ο πληθυσμός του δεν ξεπερνούσε τις 500 ψυχές και ήταν από τα χωρία της Αττικής όπου σπάνια ακουγόταν η αρβανίτικη γλώσσα, από ξένους πιο πολύ ή από παλιούς ντόπιους που τη γνώριζαν αλλά τη χρησιμοποιούσαν μόνο όταν το καλούσε η ανάγκη κάποιας εμπορικής ή άλλης συναλλαγής. Ακόμα και οι λίγοι δίγλωσσοι, που παλαιότερα είχαν εγκατασταθεί για διάφορους λόγους στις Κουκουβάουνες, προσαρμόστηκαν στον άγραφο κανόνα. Ο 20ος αιώνας βρήκε τις Κουκουβάουνες, μικρό χωριό των 600 περίπου κατοίκων, να υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Αχαρνών-Φυλής από το 1.840, με έδρα το Μενίδι (Αχαρνές). Με πολύ λίγες εξαιρέσεις το σύνολο των οικογενειών του χωριού αποζούσε από την αγροτική του παραγωγή της οποίας ήταν το σιτάρι και το κριθάρι», σημειώνεται.



Mετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, οι Κουκουβάουνες παρέμειναν ένα μικρό χωριό με αγροτικές καλλιέργειες, που ακολουθούσε με αργούς ρυθμούς τη γενική εξέλιξη που παρουσίαζε η ύπαιθρος της Αττικής. Ο κυριότερος δρόμος της εποχής εκείνης με τη μεγάλη εμπορική κίνηση, όπου βρισκόταν και η «αγορά» του χωριού, ήταν η σημερινή οδός Φ. Γκινοσάτη. Αν και χωματόδρομος τότε –όπως και όλοι οι υπόλοιποι- κατάφερε να συγκεντρώσει τη νυχτερινή κίνηση του χωριού. Εκεί λειτουργούσαν οι 7 από τις 8 μικρές ταβέρνες που υπήρχαν στις Κουκουβάουνες στη δεκαετία 1920-1930, ενώ η άλλη βρισκόταν στη σημερινή οδό Γ. Παπανδρέου. Τις δυνατότητες για ψυχαγωγία των κατοίκων συμπλήρωνε το μοναδικό καφενείο που υπήρχε στις Κουκουβάουνες πριν από το 1930. Ήταν «Του Χαρίδημου» και είχε και αυτό εγκατασταθεί και λειτούργησε μέσα σε πλινθόκτιστο οίκημα του κεντρικού χωματόδρομου, όπου και οι περισσότερες ταβέρνες.

Την εμπορική κίνηση εξυπηρετούσαν τρία-τέσσερα παντοπωλεία, ένα οπωροπαντοπωλείο και ένα κρεοπωλείο, καθώς και ένα περίπτερο, που στήθηκε το 1928, και αυτό στο μοναδικό εμπορικό δρόμο, από πρώην κάτοικο Ν. Ιωνίας που είχε εγκατασταθεί και παντρευτεί στην Μεταμόρφωση.

Στα τέλη της δεκαετίας 1920-1930 λειτουργούσαν και 4 φούρνοι στο χωριό, ενώ στις αρχές της επόμενης κατασκευάστηκε και ένας μεγάλος και με σύγχρονες εγκαταστάσεις για την εποχή στην διασταύρωση των οδών Πίνδου και Κύπρου. Απογραφή πληθυσμού το 1928 εμφανίζει τις Κουκουβάουνες να έχουν 1204 κατοίκους. Θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι τη μέρα που θα φτάσουν οι πρώτες εφημερίδες, καθώς δεν υπήρχε δίκτυο διανομής από την Αθήνα στην ύπαιθρο. Κλείνοντας το κεφάλαιο αυτό, ας αναφερθεί ότι γύρω στο 1932 ή ίσως λίγο αργότερα, έγινε μια πρώτη προσπάθεια για την μετονομασία του χωριού από Κουκουβάουνες σε Κάτω Δεκέλεια.

Οι Κουκουβάουνες αποτέλεσαν Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης το 1934, με την απόσπαση τους από τον δήμο Αθηναίων και την αναγνώριση της κοινότητας Κουκουβαούνων. Η ανάδειξη της πρώτης κοινοτικής Αρχής έγινε με τις δημοτικές εκλογές του Ιανουαρίου 1934. Το πρώτο κοινοτικό συμβούλιο το αποτέλεσαν 5 σύμβουλοι, οι οποίοι στην πρώτη του συνεδρίαση για εκλογή προέδρου και αντιπροέδρου διαφώνησαν, χωρίς τελικά να υπάρξει σχετική απόφαση, Ο Αλ. Καβαλάρης παραιτήθηκε τότε και την θέση του πήρε ο πρώτος επιλαχών του συνδυασμού του. Στην επόμενη συνεδρίαση του κοινοτικού συμβουλίου, πρόεδρος της κοινότητας εκλέχτηκε ο Στυλιανός Παπαπάνος, κτηματίας γεννημένος το 1887 στην Αθήνα και κάτοικος Κουκουβάουνων. Η θητεία του πρώτου προέδρου άρχισε στις 11 Φεβρουαρίου 1934 και κράτησε κάτι λιγότερο από δύο χρόνια. Έληξε με την αποχώρηση του και την εκλογή του νέου, στις 31 Δεκεμβρίου 1935. Ήταν μια θητεία καθόλου παραγωγική για το χωριό, αφού αναλώθηκε σχεδόν αποκλειστικά στη συγκρότηση των υπηρεσιών της νεαρής κοινότητας, χωρίς να μείνει χρόνος για άλλο έργο.

Το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο των Κουκουβαούνων.
Tο πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο για τις Κουκουβάουνες εγκρίθηκε το 1939 και σε ό,τι αφορά τους δρόμους του ιστορικού κέντρου τους στηρίχτηκε στο σκαρίφημα εκείνο. Η σύνταξη του σκαριφήματος έγινε όταν οι Κουκουβάουνες δεν είχαν παραπάνω από 1.000 κατοίκους. Εκτός αυτού ήδη είχε αρχίσει κάποια υποτυπώδης παρουσία κτισμάτων σε τοποθεσίες γύρω από το κατοικημένο κέντρο και ήταν φανερό ότι θα σημειωνόταν σύντομα κάποια εμφάνιση –αραιού έστω- οικιστικού ιστού. Έτσι κρίθηκε σκόπιμο να περιλάβει το σχέδιο που συντάχτηκε το 1938 και τις τοποθεσίες Αλώνια, Μποφίλια, Νέμεση και Χώματα που σήμερα είναι πυκνοκατοικημένες συνοικίες της Μεταμόρφωσης.

Διαμορφώθηκε έτσι τότε η συνολική έκταση των 12.750 στρεμμάτων, η οποία και θα παραμείνει μέχρι το 1962, όταν και πάλι με κανονική αγοραπωλησία η Κοινότητα Μεταμόρφωσης (όπως μετονομάστηκε από το 1957) θα προσθέσει 1.491 τ.μ. ιδιοκτησίας των κληρονόμων Ερωτόκριτου Τζίτζιφα.

Πηγή: “ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΗΣ – 1ο ΓΕ.Λ. ΜΕΤ/ΦΩΣΗΣ”
Επιμέλεια: Ν. Αρμάος, Χ. Βάγγερ, Α. Βελέντζας, Α. Αλεξόπουλος, Α. Φραγκόπουλος.


https://www.enikos.gr/timeout/koukouvao ... n/1911313/

[The Rebel]

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2022
Παλιά Αθήνα: Τα καλοκαιρινά θέατρα και η νυχτερινή ζωή στις αρχές του περασμένου αιώνα.



Τα θερινά θέατρα, η νυχτερινή ζωή της Αθήνας και πρόσωπα της εποχής ήταν το αντικείμενο της συζήτησης μιας παρέας συνταξιούχων στο καφενεδάκι της Δεξαμενής. Όχι για τα δικά τους χρόνια αλλά ακόμη παλαιότερα, στις αρχές του περασμένου αιώνα, όπως τα είχαν ακούσει από τους γονείς τους ή τα είχαν διαβάσει σε βιβλία της εποχής.

Μιας Αθήνας όπου ο πληθυσμός μόλις ξεπερνούσε τους 140.000 κατοίκους, αλλά η ζωντάνια της και το κέφι της έχει μείνει στην ιστορία, μέσω διηγήσεων από ανθρώπους που την έζησαν.

Ένας από αυτούς ήταν ο Μίλτος Γ. Λιδωρίκης, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης θεάτρου, δημοσιογράφος και πολιτικός της γενιάς του 1890, οι αναμνήσεις του οποίου καταγράφηκαν στην εφημερίδα Ασύρματος και αποτέλεσαν τη βάση για την έκδοση του βιβλίου “Μίλτος Λιδωρίκης – Έζησα την Αθήνα της Μπελ Επόκ” (Εκδόσεις Polaris).

Γράφει μεταξύ άλλων ο Μίλτος Γ. Λιδωρίκης για τις θερινές νύχτες της Αθήνας: “H νυχτερινή ζωηρότης και κίνησις ηύξανε το καλοκαίρι στην Αθήνα. Σε αυτήν προσετίθετο το νέον Φάληρον, η Κολοκυνθού, τα Πατήσια και, προπάντων, τα παριλίσσια θέατρα και κέντρα, καθώς και οι διάφορες πλατείες, τα καφενεία των οποίων άλλα μεν είχαν άριστες μπάντες, άλλα, δε, πρόχειρα παλκοσένικα με νούμερα ασμάτων «ευρωπαϊκών και ανατολίτικων». Μόλις βράδιαζε, η Αθήνα μετεβάλλετο εις ένα είδος τόπου πανηγυριών. Μεγάλη η ζωηρότης και το σύρε κι έλα στους δρόμους. Πολύς ο κόσμος που κυριολεκτικώς κρεμόταν στα βαγόνια του ιπποσιδηρόδρομου, που εξυπηρετούσε τη συγκοινωνία από την Ομόνοια στο Σύνταγμα και από αυτό έξω στα «Ιλύσια», μέχρι της γέφυρας του Σταδίου.

Φοβερός ο συνωστισμός του κόσμου μέσα στον κολοσούρτη, όπως όλοι ονόμαζαν τον περίφημο σιδηρόδρομο τραμ, που ασθμαίνων κατέβαζε όλη μέρα τον κόσμο στα δύο Φάληρα για θαλάσσια λουτρά και όλη νύχτα για γλέντι και θεάματα, προπάντων στο νέο Φάληρο”.

Τα θερινά Θέατρα.
Ο Μίλτος Λιδωρίκης, που υπηρέτησε το Εθνικό Θέατρο για περισσότερα από 20 χρόνια, από την πρώτη ημέρα λειτουργίας του το 1932 ως προσωπάρχης, κατέγραψε και στιγμές της θεατρικής ζωής της πόλης στις αρχές του περασμένου αιώνα:

«Έις τον περί το σημερινόν Ζάππειον χώρον εβρίσκοντο θέατρα, κήποι, εστιατόρια, καφενεδάκια, όλα φίσκα κάθε βράδυ. Θέατρα: ο «Απολλων» πάνω στον δρόμο πλάι πλάι με το τότε νεκροταφείο των Καθολικών, που σήμερα δεν υπάρχει, και που τώρα εξαπλώνεται το ‘Αλσος Ζαππείου μετά την «Όαση» και που αρχίζει το Δημόσιον Γυμναστήριον. Απέναντι, πέρα από τον Ιλισό, το «’Αντρον των Νυμφών», και προ αυτού ο «Παράδεισος».

Ξύλινα γεφύρια χρησίμευαν για να περνούν οι θεαταί πάνω από τον ξεροπόταμο και να φθάνουν στις πευκοφυτευμένες γύρω γύρω πλατείες των θεάτρων. Έκεί που σήμερα είναι στημένο το άγαλμα του Βύρωνος πάνω σε βραχώδες ύψωμα, τα περίφημα «Ολύμπια» του αειμνήστου Αναστασίου Τσόχα, αρχηγού της παλαιάς Αθηναϊκής οικογενείας.

Το «’Αντρον των Νυμφών», που για χρόνια υπήρξε το πολυσύχναστον και αγαπητόν θέατρον της αθηναϊκής κοινωνίας, δεν ήταν δραματική ή λυρική σκηνή, αλλά ένα είδος περιέργου και ποικίλου βαριετέ, πραγματικό κέντρο διασκεδάσεως και γλεντιού. Το περιλαμβάνω λοιπόν στα κέντρα διασκεδάσεως, γιατί σε αυτά, εκτός του αθανάτου Κωστάκη Καλίτση, του ιδιορρύθμου κωμικού, παρουσιάστηκαν κατα καιρούς Γαλλίδες, Ιταλίδες, Ρωσίδες και πάσης άλλης εθνικότητος αρτίστες, μεταξύ των οποίων η αθάνατη Ζαν Νταράς, που έκαψε κόσμο και νουνιά.

Ο Κωστάκης Καλίτσης υπήρξε μια ολόκληρη εποχή διά τας Αθήνας. Αυτός θιασάρχης, αυτός διευθυντής, πρωταγωνιστής, συγγραφεύς κωμωδιών. Ήταν το θέατρόν του το κέντρον του «συρμού», όπως έλεγαν και έγραφαν στα περασμένα χρόνια. Έμπρός από το ταμείον του, ουρά ατελείωτη ο κόσμος. Αφού υπήρχαν τότε ιρισμένοι τύποι που πήγαιναν πρώτοι να πάρουν εισιτήρια, για να τα μεταπωλήσουν αυξημένα κατόπιν στους εκλεκτούς που έφθασαν αράδα τη νύκτα στο «’Αντρον». αυτό, δηλαδή, που τα τελευταία λίγα χρόνια γίνεται στην πρωτεύουσα όταν έρχονται ξένοι θίασοι, γινόταν και προ πενήντα και πλέον ετών.

Ο Κωστάκης Καλίτσης ήταν δημοφιλέστατος σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. πασίγνωστος, περιζήτητος, αγαπητότατος. Αι διάφοροι φράσεις που έβαζε στις αυτοσχέδιες κωμωδίες του κυκλοφορούσαν παντού και όλοι τις μετεχειριζόμεθα, μιμούμενοι μάλιστα το ύφος, την προφορά, την μιμική του και τας κινήσεις του».

Οι παραστάσεις και οι αρτίστες της εποχής.
«Οι παραστάσεις – αναφέρει ο Μίλτος Λιδωρίκης που έγραψε και σκηνοθέτησε δεκάδες θεατρικά έργα στην 40χρονη πορεία του στο Θέατρο- άρχιζαν στας εννέα. Πότε ετελείωναν; Αυτό ήταν ακαθόριστον. Την ώρα της λήξεως την καθόριζεν ο Κωστάκης βγαίνοντας στο τέλος της παραστάσεως για να παίξει την κωμωδία του, που κανόνιζε την διάρκεια αναλόγως του δικού του κεφιού και των χειροκροτημάτων των θεατών. κάποτε μάλιστα ρωτούσε: «Τι λέτε, δεν είναι ώρα να τελειώνουμε και να πάτε να κοιμηθείτε;».

Περιττόν να προσθέσω ότι το κοινόν πάντοτε εκραύγαζε: «Όχιιι!». Έτσι, πολλές φορές το θέαμα του Κωστάκη τελείωνε τις πρωινές ώρες, και σειρά ωραιοτάτων αμαξιών, ιδιωτικών και μη, κατέβαινε στην πόλη για να ξημερωθεί συνοδεύοντας τις αρτίστες του «’Αντρου» σε κάποιο διανυκτερεύον κέντρον.

Έις τα παριλίσσια κέντρα η κίνησις έφθανε στο ζενίθ μέχρι πρωίας, διότι εκεί υπήρχε και το ζυθεστιατόριον «Μετς», που σε αυτό, μετά το τέλος εκάστης παραστάσεως, όλες σχεδόν οι αρτίστες του «’Αντρου» ανέβαιναν για να σουπάρουν, συνοδευμένες από τους φίλους και εραστάς. Και μήπως ήσαν λίγες; η Κλαίρη, η Φορτουναί, η Έστερίνα, η Αιμιλία, η Τζούλια, η Καρμεντσίτα, η Ζαν Νταράς».


Φωτογραφία- Πηγή: “Μίλτος Λιδωρίκης – Έζησα την Αθήνα της Μπελ Επόκ” (Εκδόσεις Polaris).

“Στιγμιότυπα” της εποχής.
«Ένας πλούσιος ζωέμπορος με την παρέα του είχε κρατημένα κάθε βράδυ έξι, κάποτε και περισσότερα, καθίσματα εμπρός στην πρώτη γραμμή. Νεαρότατος, υιός πλουσιοτάτων γονέων, είχε στη διάθεση της Ζαν Νταράς τα αμάξια του και ό,τι άλλο εκείνη ήθελε.

Τα γνωστά γεροντοπαλίκαρα των Αθηνών αποτελούσαν την αυλή της, και όλη η νεολαία το κόμμα της κλάκας της. Κάθε βράδυ πανέρια, μπουκέτα και περιστέρια γέμιζαν τη σκηνή. Όλοι οι γνωστοί των Αθηνών και όλων των αξιωμάτων έδιναν κάθε βράδυ ραντεβού στο «’Αντρον των Νυμφών». Πλουσιότατα και λουκούλλεια σουπέ προσεφέροντο προς τιμήν της μετά την παράσταση. Έις ένα από αυτά, νεαρότατος και πλουσιότατος θαυμαστής της γέμισε το γοβάκι τής Ζαν Νταράς και το ήπιε εις υγείαν της.

Η ζωή αυτής της Γαλλίδος αρτίστας και τα τραγούδια της, που είχαν γίνει δημοτικότατα, περιλαμβάνει σελίδες που δεν χαρακτηρίζουν μόνον την ιδίαν αλλά και την εποχή, τα πολλά χρόνια που έζησε και δούλεψε στην Έλλάδα. Το όνομά της ήταν πασίγνωστο παντού. Η Ζαν Νταράς δούλεψε πολλά καλοκαίρια μαζί με τον Κωστάκη Καλίτση. Όταν έφυγε από το «’Αντρο» και ταξίδεψε στην Έυρώπη, πένθος και κατήφεια παντού. Απαρηγόρητοι ήσαν όλοι. Παρηγορήθηκαν όμως γρήγορα, γιατί η νύμφη των παραλισσίων ξαναγύρισε στην Αθήνα, και αυτή τη φορά για χρόνια πολλά. Δούλεψε σε άλλα κέντρα. Διέπρεψε στο θέατρον «Ορφανίδη», που βρισκόταν στον θαυμάσιο κήπο του ποιητού και σοφού Βοτανικού Θ. Ορφανίδη”.

Οι ξενύχτηδες του Συντάγματος και της Ομόνοιας – Οι διάφορες τους.
Ο Μίλτος Λιδωρίκης στις αναμνήσεις αναφέρεται ξεχωριστά και με ονόματα σε πολλούς Αθηναίους της εποχής που πρωταγωνιστούσαν στην νυχτερινή ζωή της Αθήνας. Πολλούς από αυτούς τους είχε γνωρίσει και ο ίδιος προσωπικά. Στο εισαγωγικό του σημείωμα πριν αναφερθεί ξεχωριστά στο καθέναν από αυτούς αναφέρει:‭ «Οι πραγµατικοί νυκτόβιοι ζούσαν δύο ζωές: τη ζωή της ηµέρας και τη ζωή της νυκτός. Οµολογώ ότι βασανίζω το γεγηρακός µυαλό µου για να µην ξεχάσω κανέναν. Θέλω όλους να τους αναφέρω, για να δείξω, ότι δεν ξενυκτούσαν οι αργόσχολοι, αλλά οι δουλευταράδες.‬

Ξενύκτηδες µε πατέντα, τακτικοί, σαν να πούµε επαγγελµατικοί, ήσαν όχι ‬‭εκείνοι που χαιρετούσαν την αυγή γλεντώντας, αλλά όσοι κάθε βράδυ έµεναν έξω από τα σπίτια τους, όλες τις νύκτες του έτους. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν αδύνατον να κοιµηθούν αν δεν άνοιγαν την εξώθυρά τους τις πρωινές ώρες. Ούτε ‬λόγο ούτε δουλειά είχαν να ξενυκτούν. Συνήθεια της ωραίας ζωής που έκαναν. Κάτι θα τους έλειπε αν παρέλειπαν να συναντηθούν, µετά τα µεσάνυκτα, στο κέντρο του ξενυκτιού της παρέας τους. ‬

Το Σύνταγµα, και ειδικώς το καφενείον «Γιαννοπούλου-Ζαχαράτου», ήταν η ‬ ‭φωλιά τους. Όσοι ξενυκτούσαν εκεί είχαν τα τραπεζάκια τους µακριά από τη σειρά των άλλων. Οι ξενύκτηδες του Συντάγµατος δεν έµοιαζαν τους νυκτοβίους ‬‭της Οµονοίας. ‬

‭Οι πρώτοι περνούσαν τις ώρες του ξενυκτιού µακριά από τον άλλο κόσµο που παρέµενε τυχαίως αργά στο καφενείον. Γι’ αυτό έβλεπε κανείς, αργά τη νύκτα, έρηµη την πλατεία από κόσµο και τραπέζια, ενώ παράµερα έµεναν δύο τρία τραπεζάκια µε πέντε δέκα ανθρώπους, που έπιναν καφέδες, φούμαραν ναργιλέδες, συζητούσαν γελούσαν.‬

Οι δεύτεροι ξενυχτούσαν στα πολυθόρυβα μαγαζιά της Ομόνοιας με όλο τον κινούμενο πληθυσμό της Αθήνας. Αυτοί γλεντούσαν».‬
https://www.enikos.gr/society/palia-ath ... a/1843774/

[The Rebel]

27.02.2023
Η ιστορία του σιδηρόδρομου Πειραιά-Κηφισιάς: Πώς ξεκίνησε να λειτουργεί ο σημερινός «Ηλεκτρικός»



Ο Αστικός Σιδηρόδρομος Πειραιά – Κηφισιάς, γνωστός ως «Ηλεκτρικός», μετράει σχεδόν ενάμισι αιώνα ζωής. Ατμοκίνητος αρχικά και ηλεκτροκίνητος αργότερα, συνέδεσε το 1869 την Αθήνα με τον Πειραιά που μέχρι τότε οι άμαξες και τα παμφορεία ήταν το μόνο μέσο συγκοινωνίας μεταξύ τους.

Η πρώτη ιδέα για τη δημιουργία του τέθηκε από τον Φρειδερίκο Φεράλδη το 1835, ένα χρόνο αφότου η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, αλλά απορρίφθηκε από την τότε κυβέρνηση. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 1843, ο Αλέξανδρος Ραγκαβής επαναλαμβάνει δημόσια την πρόταση, αλλά και πάλι δεν υπήρξε ανταπόκριση.

Το 1855 ο πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, καταθέτει το πρώτο νομοσχέδιο για την ίδρυση σιδηροδρόμου Αθήνας – Πειραιά. Είναι ο Νόμος ΤΖ «περί συστάσεως σιδηροδρόμου Απ’ Αθηνών εις Πειραιά», ο οποίος δίνει το δικαίωμα εκμετάλλευσης στην εταιρία που θ’ αναλάμβανε το έργο για 55 χρόνια. Το 1857 το δικαίωμα αυτό αυξάνεται σε 75 χρόνια.

Έπειτα από ανεπιτυχείς προσπάθειες ανάθεσης του έργου, το 1867 κατακυρώνεται στον άγγλο επιχειρηματία Εδουάρδο Πίκερινγκ, ο οποίος το Νοέμβριο του ίδιου έτους αρχίζει να κατασκευάζει το έργο. Ένα χρόνο μετά, το 1868, ο Πίκερινγκ μεταβιβάζει τις υποχρεώσεις του στην ιδρυθείσα από όμιλο Ανώνυμη Εταιρία του «Απ’ Αθηνών εις Πειραιά Σιδηροδρόμου» – Σ.Α.Π. Α.Ε.

Στις 17 Φεβρουαρίου του 1869 η εταιρία έχει τελειώσει το έργο και γίνεται η πρώτη δοκιμή της διαδρομής. Τα επίσημα εγκαίνια γίνονται μέσα σε ατμόσφαιρα γενικής χαράς, στις 27 Φεβρουαρίου 1869, με επιβάτες στο πρώτο δρομολόγιο τη Βασίλισσα Όλγα, τον Πρωθυπουργό Ζαΐμη, υπουργούς, στρατιωτικούς, διπλωμάτες και άλλους επισήμους. Επιτέλους, το όνειρο γίνεται πραγματικότητα. Η ατμομηχανή με 6 βαγόνια καλύπτει τη διαδρομή των 8 χιλιομέτρων από το Θησείο στον Πειραιά περίπου σε 19 λεπτά. Οι δύο πόλεις, Αθήνα και Πειραιάς, έχουν πλέον συνδεθεί με σιδερένιες γραμμές.

Τα σχόλια του τύπου της εποχής πολλά και καλά. Στις 3 Μαρτίου του 1869 ο «Αιών» γράφει: «Ο σιδηρόδρομος ήρξατο τακτικώς εργαζόμενος από της τελευταίας Παρασκευής. Η συρροή των επιβατών είναι μεγίστη. Οι πάντες δ’ ομολογούσι τας μεγίστας ωφελείας, ας η κάταρξις του έργου τούτου υπισχνείται. Ευχόμεθα και αύθις, ίνα η μικρά αύτη γραμμή υπάρξει η αρχή του καθ’ όλην την επικράτειαν συμπλέγματος σιδηροδρόμων».

Από το πρώτο επίσημο δρομολόγιο, το 1869, έως τις 16 Σεπτεμβρίου του 1904 οπότε πραγματοποιήθηκε η ηλεκτροδότηση του σιδηροδρόμου, μεσολάβησαν η στρώση διπλής γραμμής και η έναρξη κατασκευής σήραγγας το 1889 από το Θησείο μέχρι την Ομόνοια (Λυκούργου και Αθηνάς), όπου δημιουργήθηκε και ο παλιός σταθμός της Ομόνοιας, ο οποίος εγκαινιάστηκε στις 17 Μαΐου του 1895.

Η υπόγεια σήραγγα και η ηλεκτροδότηση προκάλεσε πάλι πολλά και ποικίλα σχόλια του Τύπου της εποχής. Αξίζει να αναφερθούν μερικά που καταδεικνύουν την αντίδραση του κόσμου της εποχής εκείνης σε κάθε καινοτομία.

«Τι να σου πω, αδελφέ, λέγει κάποιος εκ των προσκεκλημένων. Νομίζω ότι πρόκειται να μας κλείσουν «κατά βαρβάρων» με τον Υπόγειον. Και κύψας εις το αυτί του πλησίον του ισταμένου ηρώτησε σοβαρώς:
– Έκαμες την διαθήκην σου;
– Όχι.
– Εξωμολογήθης τουλάχιστον;
– Ούτε.
– Εγώ δεν είχα το θάρρος να έλθω απροετοίμαστος. Αυτή η σήραγξ μου φαίνεται σαν καρμανιόλα.»

Σε άλλο δημοσίευμα, στις 18 Σεπτεμβρίου του 1904, ο χρονογράφος των «Καιρών» με το ψευδώνυμο «Φαληριώτης», γράφει για τον ηλεκτρικό, πλέον, σιδηρόδρομο:

– Ένα δια το Φάληρον πρώτης.
– Μετ’ επιστροφής;
– Απλούν, απλούν. Δεν μπορώ να είμαι βέβαιος αν θα φθάσω ζωντανός…

Το 1926 οι ΣΑΠ (Σιδηρόδρομοι Αττικής) που εκμεταλλεύονται το «Θηρίο» της Κηφισιάς, δηλαδή τη Γραμμή από Πλατεία Αττικής μέχρι Κηφισιά, με διακλάδωση από Ν. Ηράκλειο μέχρι Λαύριο, και οι «Τροχιόδρομοι Αθηνών – Πειραιώς» που εκμεταλλεύονται τα Τραμ, συνεργάζονται με τον αγγλικό όμιλο «Πάουερ». Από τη συνεργασία αυτή προκύπτουν δύο Εταιρίες: Η «Ηλεκτρική Εταιρία Μεταφορών» (ΗΕΜ) που αναλαμβάνει την εκμετάλλευση των Τραμ και της Γραμμής της Κηφισιάς και οι «Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι» (ΕΗΣ).

Οι ΕΗΣ αναλαμβάνουν τις υποχρεώσεις της πρώην ΣΑΠ και ταυτόχρονα τη δέσμευση να βελτιώσουν την υπάρχουσα γραμμή και να επεκτείνουν την υπόγεια σήραγγα ως το σταθμό «Αττική» με διπλή γραμμή για να ενωθεί ο Ηλεκτρικός με την Κηφισιά, με υπόγειο σταθμό κάτω από την «Ομόνοια». Τα έργα ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 1928 και στις 21 Ιουλίου του 1930 εγκαινιάζεται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο ο υπόγειος σταθμός «Ομόνοια». Αργότερα, το 1948 και το 1949 εγκαινιάζονται αντίστοιχα οι σταθμοί «Βικτώρια» και «Αττική».

Το 1937 η ΗΕΜ αναλαμβάνει την Ηλεκτροκίνηση του σιδηροδρόμου Κηφισιάς και το 1938 καταργεί το Θηρίο για την πραγματοποίηση του έργου. Τα έργα, όμως, λόγω της κρίσιμης περιόδου, δεν ολοκληρώνονται και φτάνουμε έτσι στο 1950, οπότε παραχωρείται από την ΗΕΜ στην ΕΗΣ η ολοκλήρωση του έργου Ηλεκτροκίνησης και η εκμετάλλευση του σιδηροδρόμου Αθηνών – Κηφισιάς. Οι ΕΗΣ συνεχίζουν τα έργα που καταλήγουν σταδιακά το 1957 με τη λειτουργία του σταθμού της Κηφισιάς. Έτσι, η συγκοινωνία από Πειραιά μέχρι Κηφισιά με τον Ηλεκτρικό Σιδηρόδρομο είναι πλέον πραγματικότητα.

Την 1 Ιανουαρίου του 1976 οι ΕΗΣ περιέρχονται στο Ελληνικό Δημόσιο και μετονομάζονται σε ΗΣΑΠ. Α.Ε. (Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι Αθηνών – Πειραιώς).

Σε όλη αυτή τη διαδρομή του, από το 1869 έως σήμερα, ο σιδηρόδρομος έζησε στιγμές μεγαλείου και συμφορές. Μετέφερε βασιλείς, υψηλούς επισκέπτες, έδωσε το παρών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, μετέφερε στρατιώτες του πολέμου 1912 – 1913. Βομβαρδίστηκε και επέζησε, πραγματοποιώντας εκατομμύρια δρομολόγια, που εξυπηρέτησαν δισεκατομμύρια επιβάτες.
https://www.pronews.gr/istoria/i-istori ... lektrikos/

[The Rebel]

09.04.2023
«Λαμπρόπουλος»: Το θρυλικό πολυκατάστημα που είχε την θέση των σημερινών malls κι έκαψαν ακροαριστεροί τρομοκράτες.
Μαζί με το «Μινιόν» είχαν «μεγαλώσει» τους μεταπολεμικούς Έλληνες.



Τι γινόταν όταν η Αθήνα δεν είχε malls; Που ψώνιζαν οι Αθηναίοι και όχι μόνο;

Μία εποχή όπου οι Αθηναίοι για να κάνουν να ψώνια τους, ειδικά την περίοδο των γιορτών, δεν πήγαιναν σε malls, που τότε δεν υπήρχαν ούτε σαν έννοια στη χώρα μας, αλλά στα δύο μεγάλα πολυκαταστήματα του κέντρου: Το Μινιόν στην Πατησίων και τον Λαμπρόπουλο στη γωνία της Αιόλου με τη Σταδίου.

Πόσοι από μας δεν έχουμε καταχωνιασμένες στην αποθήκη φωτογραφίες με τον… Άη Βασίλη στα δύο αυτά πολυκαταστήματα;

Κι αν το Μινιόν έχει περάσει στη συνείδησή μας ως το μεγαλύτερο ελληνικό πολυκατάστημα, με πάνω από 120.000 διαφορετικά είδη και προσωπικό χιλίων ατόμων, ο «Λαμπρόπουλος» είχε τη δική του ιστορία.

Και μάλιστα, μια ιστορία που ξεκινά πολύ πιο παλιά από αυτήν του Μινιόν.

Με καταγωγή από την Κοντοβάζαινα.
Η ιστορία του «Λαμπρόπουλου» ξεκινά το 1906, όταν τα αδέλφια Ξενοφών και Βασίλης Λαμπρόπουλος, με καταγωγή από την Κοντοβάζαινα Αρκαδίας, ιδρύουν μία ομόρρυθμη εμπορική εταιρεία, με έδρα ένα κτίριο στη συμβολή των οδών Αιόλου και Σοφοκλέους.

Το εταιρικό κεφάλαιο της εταιρείας ανέρχεται στις 10.000 δραχμές – 5.000 δραχμές έκαστος. Επτά χρόνια αργότερα, η έδρα της εταιρείας μεταφέρεται στο κτίριο με το οποίο συνδέθηκε άρρηκτα τις επόμενες δεκαετίες, στη γωνία της Αιόλου με τη Σταδίου (αργότερα επεκτάθηκε στη Λυκούργου).



Βέβαια, θα έλεγε κανείς ότι οι ρίζες της εταιρείας πηγαίνουν ακόμα πιο πίσω, στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο πατέρας των αδελφών Λαμπρόπουλου, Παναγιώτης, άνοιξε το πρώτο μπακάλικο στην Κοντοβάζαινα – προφανώς, το «μικρόβιο» του εμπόρου ήταν στο… DNA της οικογένειας.

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ο Ξενοφών Λαμπρόπουλος, όταν εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1898, έβγαζε τα προς το ζην ως πλανόδιος πωλητής ανδρικών ειδών, προτού μαζέψει αρκετά χρήματα για να ανοίξει το «κανονικό» μαγαζί του.

Το οποίο με τη σειρά του τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του ήταν επικεντρωμένο στα ανδρικά είδη: πουκάμισα, εσώρουχα, γραβάτες, κάλτσες, μαντίλια και άλλα.

«Σταθμός» στην πορεία της εταιρείας ήταν το έτος 1927, όταν και η «Αφοί Λαμπρόπουλοι» από ομόρρυθμη εταιρεία μετασχηματίστηκε σε ανώνυμη. Σαράντα χρόνια αργότερα, η εταιρεία θα πραγματοποιούσε την είσοδό της στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου Αθηνών.

Το 1934 η εταιρεία απέκτησε ένα υποκατάστημα στην οδό Σταδίου 4, στο οποίο πωλούσε τα ραδιόφωνα και τα γραμμόφωνα της His Master’s Voice, την οποία είχε εξαγοράσει. Εν τω μεταξύ, τα άλλα δύο καταστήματα επέκτειναν την γκάμα των προϊόντων τους, προσθέτοντας γυναικεία είδη και είδη ταξιδίου.



Η κατοχή και η «έκρηξη»
Λίγο πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η «Αφοί Λαμπρόπουλοι» εξαγοράζει τα βιομηχανικά σήματα της οδοντόκρεμας «Κολυνός» και του εντομοκτόνου «Κατόλ», διευρύνοντας περαιτέρω το φάσμα των δραστηριοτήτων της.

Ωστόσο, ο πόλεμος και η κατοχή δεν άφησαν την εταιρεία ανεπηρέαστη.

Το 1942 οι κατοχικές δυνάμεις διέταξαν την επίταξη των καταστημάτων της, ενώ στη διάρκεια των Δεκεμβριανών λεηλατήθηκε η αποθήκη της στην πλατεία Κολιάτσου, όπου βρίσκονταν όλα της τα εμπορεύματα, με αποτέλεσμα να δεχθεί ισχυρό οικονομικό πλήγμα.

Η επιστροφή στην κανονικότητα δεν ήταν απλή υπόθεση.

Η εταιρεία βρισκόταν πλέον χωρίς εμπόρευμα προς πώληση, αλλά και χωρίς κεφάλαια για να αγοράσει νέο εμπόρευμα. Παράλληλα, οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν στο συνάλλαγμα σήμαιναν ότι η εταιρεία μπορούσε να συναλλάσσεται μόνο με Έλληνες προμηθευτές.

Ωστόσο, σύμμαχος της ήταν η ραγδαία αστικοποίηση της μεταπολεμικής Ελλάδας, με την Αθήνα να αναπτύσσεται ταχύτατα και μέσα σε λίγα χρόνια ο πληθυσμός της να φτάνει τα 2,5 εκατομμύρια κατοίκους.



Αυτό σήμαινε φυσικά περισσότερη πελατεία για την «Αφοί Λαμπρόπουλος», που επίσης αναπτύχθηκε ταχύτατα, και το 1965 -μία ακόμα χρονιά-σταθμός στην ιστορία της επιχείρησης- εγκαινιάστηκε το ανανεωμένο κατάστημα στη γωνία της Αιόλου με τη Σταδίου, που αυτή τη φορά έφτανε μέχρι τη Λυκούργου.

Πλέον, στο επίκεντρο της διαφημιστικής καμπάνιας της εταιρείας βρίσκεται η γυναίκα, η νοικοκυρά, που αγοράζει για το σπίτι και την οικογένεια.

Το σλόγκαν «Αφοί Λαμπρόπουλοι – Διαλέγουν πριν από σας, για σας» γίνεται μία μόνιμη επωδός στις διαφημίσεις του και σημείο αναφοράς για τους καταναλωτές.

Τρία χρόνια αργότερα, η «Αφοί Λαμπρόπουλοι» μπαίνει στο Χρηματιστήριο, αναζητώντας εκεί περαιτέρω χρηματοδότηση για τις δραστηριότητές της.

Τρόμος στα πολυκαταστήματα και κρίση.
Το 1980 ήταν μία χρονιά που σημάδεψε βαθιά τον κλάδο των πολυκαταστημάτων.

Το μπαράζ εμπρησμών ακροαριστερών τρομοκρατικών οργανώσεων (δεν συνελήφθη ποτέ κανένας) στο Μινιόν, τον Κλαουδάτο, τον Κατράντζο και τον Δραγώνα, αλλά και στο κατάστημα του Λαμπρόπουλου στον Πειραιά, το οποίο είχε κάνει εγκαίνια το 1971, σόκαρε το καταναλωτικό κοινό και προκάλεσε την

Την εποχή εκείνη άρχισαν να αναπτύσσονται περισσότερες εμπορικές επιχειρήσεις στα προάστια της Αθήνας, και όλο και περισσότεροι επέλεγαν να μην κατεβαίνουν στο κέντρο για τα ψώνια τους, παρά μόνο κατά την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων και κάποια Σαββατοκύριακα, καθώς οι επιχειρήσεις αυτές είχαν καταστρέψει τον «εμπορικό ανθό» της Αθήνας.

Η αγοραστική κίνηση στο κέντρο έπεσε και τα πολυκαταστήματα βυθίστηκαν σταδιακά σε κρίση.

Η «Αφοί Λαμπρόπουλος» καινοτόμησε το 1991, φέρνοντας στην Ελλάδα την πρακτική «shops in shop», με «περίπτερα» καταστημάτων στους ορόφους της, με την οποία προσέλκυσε μεγάλες μάρκες.

Όμως η αντίστροφη μέτρηση είχε ήδη αρχίσει.

Οι πωλήσεις έπεφταν, ο ανταγωνισμός μεγάλωνε (παρά το «λουκέτο» στο Μινιόν το 1999) και η εταιρεία δυσκολευόταν να τα βγάλει πέρα.

Το 1999, η εταιρεία πωλήθηκε στον όμιλο Παπαέλληνα, με τα μέλη της οικογένεις Λαμπρόπουλου να διακόπτουν τη μετοχική τους σχέση με την εταιρεία.

Δύο χρόνια αργότερα δημιουργήθηκε ο όμιλος Notos Com, από τη συγχώνευση της «Αφοί Λαμπρόπουλοι» με εταιρείες συμφερόντων Παπαέλληνα.

To brand «Λαμπρόπουλος» έκτοτε έπαψε να υπάρχει, μετά από σχεδόν έναν αιώνα ζωής.

Οι καινοτομίες του Λαμπρόπουλου.
H εταιρεία διακρίθηκε διαχρονικά για τις καινοτομίες που έφερνε στην ελληνική αγορά.

Σε μία εποχή όπου το παζάρι έπαιζε κυρίαρχο ρόλο στα ψώνια, στις αρχές του 20ού αιώνα, η «Λαμπρόπουλος» διαφήμιζε τις σταθερές τιμές της – χωρίς παζάρια με εμπόρους και πελάτες, με ενιαίες τιμές που ενίσχυαν την αξιοπιστία της και την εμπιστοσύνη μεταξύ της εταιρείας και των προμηθευτών και των πελατών της.

Παράλληλα, ήταν από τους πρωτοπόρους της κυριακάτικης αργίας, σε μία εποχή που στη λειτουργία των καταστημάτων δεν ίσχυε προκαθορισμένο ωράριο.

Αξιοσημείωτη είναι και η στάση που κράτησε η εταιρεία στη διάρκεια της Κατοχής, όταν στήριξε τη δημοσιοϋπαλληλική της πελατεία πουλώντας προϊόντα σε προπολεμικές τιμές, την ώρα που ο πληθωρισμός κάλπαζε, ενώ παράλληλα στήριξε τους υπαλλήλους της, παρέχοντάς τους συσσίτιο, άδειες μετ’ αποδοχών και άτοκα δάνεια.

Αλλά και γενικότερα, η συμπεριφορά της εταιρείας απέναντι στους υπαλλήλους της είχε στοιχεία που δε συναντούσε κανείς σε πολλές άλλες επιχειρήσεις.

Οι μισθοί του προσωπικού ήταν αρκετά υψηλότεροι από αυτούς που προβλέπονταν στην εκάστοτε συλλογική σύμβαση εργασίας, ενώ ήταν ίδιοι για τους άνδρες και τις γυναίκες που έκαναν την ίδια δουλειά.

Παράλληλα, υπήρχαν πολλές διευκολύνσεις προς τους εργαζομένους.

Όσοι πήγαιναν φαντάροι, συνέχιζαν να λαμβάνουν τον μισθό τους κανονικά και όταν ολοκλήρωναν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις επέστρεφαν στην εργασία τους, ενώ οι έγκυες γυναίκες έπαιρναν περισσότερη άδεια από την προβλεπόμενη.

Επιπλέον, η εταιρεία φρόντιζε ώστε οι ανήλικοι εργαζόμενοί της να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους σε νυχτερινά σχολεία.

Και μπορεί σήμερα περισσότεροι να θυμούνται το «Μινιόν», αλλά ο «Λαμπρόπουλος» διέγραψε τη δική του λαμπρή ιστορία στο ελληνικό εμπόριο, σε έναν «χρυσό» αιώνα με σταθερή παρουσία, παρά τα σκαμπανεβάσματα, και με καινοτομίες που βοήθησαν στην ανάπτυξη της ελληνικής αγοράς.
https://www.pronews.gr/istoria/770016_t ... ls-vinteo/

[The Rebel]

11.4.2023
Ήμουν ευτυχισμένη σε μια άλλη Αθήνα πριν από σαράντα χρόνια.
«Για μένα η Αθήνα ήταν πιο όμορφη από το Παρίσι, η Αθήνα μου έμαθε ότι μπορεί κανείς να ανήκει οπουδήποτε»: Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Σάρα Γουίλερ γράφει στην Telegraph για την Αθήνα του 1982 όπως την έζησε.



Η δουλειά μου σε έναν μικρό εκδοτικό οίκο της Αθήνας είχε να κάνει κυρίως με τη συλλογή παραγγελιών και με την καθημερινή μετακίνηση με το τρόλεϊ, από το γραφείο στο Μετς στα βιβλιοπωλεία του κέντρου. Όπως συμβαίνει σε όλες τις μικρές επιχειρήσεις, ως η νεότερη υπάλληλος έκανα τα πάντα. Ήμουν εικοσιενός ετών.

Τις περισσότερες ημέρες κουβαλούσα βιβλία σε μια πάνινη τσάντα που έριχνα στον ώμο μου και τα παρέδιδα με τιμολόγια που είχα κόψει αφού οι πελάτες έπαιρναν τις παραγγελίες. Συχνά έκανα διάλειμμα για μια ρουφηξιά ελληνικό καφέ παρέα με τους φιλικούς βιβλιοπώλες στη Φωλιά του βιβλίου, στον Ελευθερουδάκη και σε μια σειρά από μικροσκοπικά βιβλιοπωλεία που έμοιαζαν με σκονισμένες κρύπτες.

Με κάποιους από τους νεότερους υπαλλήλους σ’ αυτά τα βιβλιοπωλεία γίναμε κολλητοί. Όλα ήταν φτηνά τότε. Βγαίναμε για χορό τόσο συχνά που κρατούσα ένα φόρεμα στο γραφείο, καθώς μερικές φορές έφτανε οκτώ το πρωί πριν τελειώσει η νύχτα. Εκείνη την εποχή η κρεαταγορά στην οδό Αθηνάς είχε μια σειρά από μικρά εστιατόρια που τάιζαν κρεοπώλες και ξενύχτηδες, και καθόμασταν ο ένας δίπλα στον άλλον, εκείνοι με τις αιματοβαμμένες ποδιές τους κι εμείς με τα λαμέ παντελόνια.

Έμενα κοντά στο γραφείο, στο Παγκράτι. Η γκαρσονιέρα μου βρισκόταν στο ισόγειο μιας πολυκατοικίας, που στέγαζε επίσης ένα παντοπωλείο πλάι μου. Εκεί συναντούσα τα πρωινά τις γειτόνισσες, όλες μας με νυχτικά, για να αγοράσουμε ένα σακουλάκι καφέ ή μια κονσέρβα μέλι.

Εκείνη την εποχή η κρεαταγορά στην οδό Αθηνάς είχε μια σειρά από μικρά εστιατόρια που τάιζαν κρεοπώλες και ξενύχτηδες, και καθόμασταν ο ένας δίπλα στον άλλον, εκείνοι με τις αιματοβαμμένες ποδιές τους κι εμείς με τα λαμέ παντελόνια.

Εκείνες ήταν που με έμαθαν να φτιάχνω κάποια βασικά ελληνικά πιάτα, τα οποία εξακολουθώ να μαγειρεύω τακτικά. (Ερώτηση: «Να στύψω κι ένα λεμόνι στο τζατζίκι;», Απάντηση (με μορφασμό): «Αν το θες να πικρίζει…»). Το παράθυρο του δωματίου μου έβλεπε στην οδό Κυνίσκας, και φυσικά, όταν ήμουν εκεί, η περσίδα ήταν σηκωμένη και το παράθυρο ανοιχτό. Πού και πού κάποιος περαστικός έβαζε το κεφάλι του μέσα για να ρωτήσει: «Τι ενοίκιο πληρώνεις γι' αυτό;».

Εκείνο το χειμώνα έπεσε χιόνι στην πόλη, και από την κοινόχρηστη στέγη μπορούσα να βλέπω την Ακρόπολη να αστράφτει στο λευκό χαλί της. Η διάστικτη βουνοκορφή της Πάρνηθας φαινόταν στο βάθος, με τους χαμηλότερους φρουρούς της Άγρας και του Αρδηττού να στέκονται άγρυπνοι εκατέρωθεν.



Για μένα η Αθήνα ήταν μια όμορφη πόλη, πιο όμορφη από ό,τι ήταν το Παρίσι όταν είχα ζήσει εκεί τρία χρόνια πριν. Ήταν λιγότερο καθαγιασμένη, και ένιωθα ότι είχα κατά κάποιο τρόπο ένα μερίδιο σε αυτήν, που δεν είχα ποτέ στο Παρίσι. Στην Αθήνα άρχισα να καταλαβαίνω ότι μπορεί κανείς να ανήκει οπουδήποτε.

Είχα σχέση με ένα παιδί από ένα κομμουνιστικό βιβλιοπωλείο και τα βράδια με πήγαινε στις αθηναϊκές παραλίες με ένα σκούτερ. Στο σπίτι κουβαλούσαμε ψάθινες νταμιτζάνες μέχρι την ταβέρνα του Μεγαρίτη όπου οι φίλοι μας οι σερβιτόροι τα γέμιζαν με ρετσίνα από βαρέλι. Το μαγαζί στην Πλατεία Βαρνάβα, που όλοι το έλεγαν του Κώστα, αλλά επισήμως δεν είχε όνομα, δεν είχε ούτε μενού. Κάθε βράδυ ο ίδιος ο Κώστας μας παρουσίαζε τα τρία ή τέσσερα πιάτα της ημέρας.

Φίλοι και γνωστοί στοιβάζονταν στην γκαρσονιέρα της Κυνίσκας, και συχνά σκαραφάλωναν στο περβάζι και έμπαιναν από το παράθυρο. Με τους φίλους μου ανταλλάσσαμε πάντα ρούχα, και καθώς δεν είχα καθρέφτη ολόσωμο ανοίγαμε την εξώπορτα του διαμερίσματός μου και μπαίναμε στο μικρό ασανσέρ που είχε καθρέφτη. Αυτό είχε τακτικά ως αποτέλεσμα το ασανσέρ να ανεβαίνει ξαφνικά με κάποιον από εμάς που χαμογελούσε αμήχανα όταν κάποιος ξαφνιασμένος γείτονας άνοιγε την πόρτα κάπου από πάνω. Μια φορά, ανέβηκα με μπικίνι.



Η Ελλάδα είχε ενταχθεί στην ΕΕ (ΕΟΚ τότε) τον προηγούμενο χρόνο (το 1981), αλλά το ευρώ ήταν ακόμη πολύ μακριά. Η χώρα παρέκκλινε χαρούμενα από την υπερεθνική νομοθεσία και τα δημόσια οικονομικά δεν ήταν ούτε κατά διάνοια τόσο άθλια όσο θα γίνονταν αργότερα.

Το αγαπημένο μου μέρος για εκδρομές ήταν η Εύβοια. Ένα βράδυ στο Κάβο Ντόρο σχεδίασα να κοιμηθώ στην παραλία. Ένα γιοτ είχε αγκυροβολήσει στον κόλπο. Όχι κάποιο ακραίο σούπερ γιοτ, πολυτελές πάντως. Καθώς ξετύλιγα τον υπνόσακο μου το σούρουπο, ένα ζευγάρι εμφανίστηκε στο κατάστρωμα και μετά κάθισαν ο ένας απέναντι από τον άλλο σε ένα τραπέζι. Το σκάφος ήταν τόσο κοντά, και η νύχτα τόσο καθαρή, που μπορούσα να δω ότι φορούσαν βραδινό ένδυμα. Το πλήρωμα με τις λευκές στολές γλιστρούσε τριγύρω τους σερβίροντας το δείπνο. Το ζεστό αεράκι ήταν σαν βάλσαμο. Τότε, καθώς το χείλος του ήλιου γλιστρούσε πάνω από τον σκοτεινό ορίζοντα, μια στρογγυλή φιγούρα με λευκή γραβάτα και κάτι που έμοιαζε με φράκο εμφανίστηκε στο πάνω κατάστρωμα.

Η στιγμή έμεινε να στέκεται στη σιωπή, με τα νερά του κόλπου να αντανακλούν μόνο το ολόγιομο φεγγάρι. Ο χοντρός άντρας σήκωσε το χέρι του και το "E lucevan le stelle" από την Tosca άρχισε να αντηχεί ανάμεσα στα βράχια του Κάβο Ντόρο, καθώς τα αστέρια πράγματι έλαμπαν: "E non ho amato mai tanto la vita" («Και ποτέ δεν αγάπησα τόσο πολύ τη ζωή»).
Πηγή: The Telegraph
https://www.lifo.gr/stiles/ti-diavazoum ... nta-hronia

[The Rebel]

30.04.2023
Ποιο είναι το παλιότερο εστιατόριο της Ελλάδας;
Λειτουργεί από τον 19ο αιώνα.



Η NetCredit σχεδίασε έναν χάρτη με σχετικές πληροφορίες για σχεδόν κάθε χώρα του κόσμου. Στον χάρτη μαθαίνουμε ότι το πιο παλιό μέρος όπου μπορεί να φάει κανείς στην Ελλάδα είναι «Η Παλιά Ταβέρνα του Ψαρρά», που άνοιξε το 1898, στην Πλάκα!

Διαβάζουμε στον ιστότοπο της ταβέρνας:
Στην γραφική περιοχή της Πλάκας, λίγα μόλις μέτρα από τα γνωστά σκαλιά της Μνησικλέους, στη συμβολή των οδών Ερεχθέως κι Ερωτοκρίτου, βρίσκεται από το 1898 σε ένα υπέροχα διαμορφωμένο νεοκλασικό, το ιστορικό εστιατόριο η «Παλιά ταβέρνα του Ψαρά». Σημείο αναφοράς όσων αγαπούν την καλή ελληνική κουζίνα.



Σε μια επιστολή του προς τον Γιώργο Σεφέρη ο διανοούμενος ο Γιώργος Κατσίμπαλης, γνωστός και ως Κολοσσός του Αμαρουσίου, αναφέρει το Ταβέρνα του Ψαρρά, το οποίο ήταν γνωστό ήδη και αποτελεί την αγαπημένη ταβέρνα του Σεφέρη. Ο Λόρενς Ολίβιε, ο Βίβιαν Λι, ο Γκραχάμ Γκρίν, ο Μαργκότ Φοντέιν, “όλοι αυτοί οι ξένοι”, ανέφερε στην επιστολή του ο κ. Κατσιμπάλλης, “μαζεύονται στο γεύμα του κυρίου Γιώργου και ζητούν τους κεράσω! “.


https://www.pronews.gr/lifestyle/fagito ... adas-foto/






https://www.facebook.com/psarastaverna/?locale=el_GR

[The Rebel]

01.05.2023
Λίγοι το γνωρίζουν – Ποια «κατάρα» κρύβεται πίσω από το τζαμί στο Μοναστηράκι;
Η ιστορία μας πηγαίνει πίσω στο μακρινό 1759 και στην οθωμανική κατοχή.



Όπως βγαίνετε από τον σταθμό του μετρό, στον πεζόδρομο του Μοναστηρακίου, δεξιά δεσπόζει το μουσουλμανικό τζαμί…Το έχτισε το 1759 ο Τζισταράκης, που ήταν βοεβόδας, δηλαδή, διοικητής της Αθήνας.

Ο Τζισταράκης, για να εξασφαλίσει τον απαραίτητο ασβέστη για την ανέγερση του τζαμιού, γκρέμισε έναν κίονα από τον διπλανό ναό του Ολυμπίου Διός. Τότε, σύμφωνα με τον θρύλο, ξεκίνησε η κατάρα.

Οι Τούρκοι δε συμφωνούσαν με οποιαδήποτε μετακίνηση ή καταστροφή αρχαίων μνημείων. Θεωρούσαν κάθε τέτοια πράξη ιερόσυλη και πίστευαν ότι προκαλούσε συμφορές. Οι βέβηλοι τιμωρούνταν αυστηρά.



Ο Τζισταράκης προσπάθησε να αποφύγει τις συνέπειες της πράξης του. Για να δωροδοκήσει τον πασά του Ευρίπου, που ήταν ανώτερός του και υπεύθυνος για την Αθήνα, του έστειλε δεκάδες πουγκιά, γεμάτα με γρόσια. Η πράξη του όμως, ήταν ασυγχώρητη και ο Τζισταράκης καθαιρέθηκε.

Οι Τούρκοι δεν μπορούσαν να εμποδίσουν την κατάρα, που πίστευαν ότι απελευθερώθηκε από τη γη, με το γκρέμισμα της κολόνας. Έτσι, όταν την ίδια χρονιά εμφανίστηκε πανώλη, θεωρήθηκε πως ήταν η κατάρα της βεβήλωσης του αρχαίου ναού.



Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, το τζαμί χρησιμοποιήθηκε ως χώρος συνελεύσεων της Κοινότητας. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε σαν αποθήκη, στρατώνας, ακόμα και σαν φυλακή.

Σήμερα ανήκει στο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, φιλοξενεί μια εντυπωσιακή συλλογή κεραμικών και είναι το μόνο επισκέψιμο τζαμί της Αθήνας.
https://www.pronews.gr/istoria/ligoi-to ... to-vinteo/

[The Rebel]

03.06.2023
Πώς τιμωρούσαν τους γυμνιστές στο Φάληρο το 1895.
Πότε ξεκίνησε ο γυμνισμός στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας.



Οι μεγάλες ζέστες του καλοκαιριού έχουν έλθει και οι παραλίες, μικρές και μεγάλες, γεμίζουν από λουόμενους και οι πιο…απόμερες με γυμνιστές.

Εκεί που άνδρες και γυναίκες, εκ πεποιθήσεως οπαδοί της φύσης και της γύμνιας, θα χαρούν τον ήλιο και τη θάλασσα, μακριά από τα ενοχλητικά μάτια και χωρίς βεβαίως τις συνέπειες του νόμου όπως συνέβαινε παλιά, με τους χωροφύλακες να συλλαμβάνουν τους γυμνούς και να τους οδηγούν στο Αυτόφωρο γιατί προσέλαβαν τη «δημοσία αιδώ».

Ο γυμνισμός, στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας, έκανε την εμφάνισή του για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1895, όχι όμως από ιδεολόγους γυμνιστές.

Την εποχή εκείνη, πολύς κόσμος κατέβαινε με το τρένο στο Φάληρο για να δροσιστεί. Οι γυναίκες με τα παιδιά τους – όσες τα έπαιρναν μαζί τους – έκαναν μπάνιο με τα κομπινεζόν, χωριστά από τους άνδρες. Κάποιοι μοναχικοί άνδρες, όμως, πήγαιναν λίγο πιο πέρα, σε απόμερα σημεία, και επιδίδονταν στον γυμνισμό εξ ανάγκης. Τα άτομα αυτά, για να μην βρέξουν τα εσώρουχά τους και για να μπορέσουν μετά να τα φορέσουν στεγνά, έκαναν μπάνιο «εν αδαμιαία περιβολή».

Το κακό είχε παραγίνει.
Οι ανατολικές ακτές του Φαλήρου «φιλοξενούσαν» τους γυμνιστές, τον ένα μακριά από τον άλλο. Μετά το πέρας του μπάνιου, φορούσαν τα στεγνά ρούχα τους και έσπευδαν στον σταθμό για να πάρουν το τρένο για την Αθήνα.

Πολλοί γονείς, τότε, που αντιλήφθησαν τους γυμνιστές είχαν κάνει σχετικές καταγγελίες στην Αστυνομία και προσωπικά στον διευθυντή της, Δημήτριο Μπαϊρακτάρη, ότι τα άτομα αυτά, με την εμφάνισή τους, σκανδαλίζουν τα γυναικόπαιδα, προσβάλλοντας τα χρηστά ήθη και τη δημοσία αιδώ και ότι θα έπρεπε να επιληφθεί του θέματος.

Το μέτρο.
Νόμος δεν υπήρχε που να τιμωρούσε τους γυμνιστές. Ετσι, ο Μπαϊρακτάρης έκανε κάτι απλό και αποτελεσματικό. Έστειλε, την ίδια κιόλας μέρα, τρεις χωροφύλακες να επιτηρούν όλη τη παραλία.
Το πρώτο μέτρο που εφάρμοσαν εναντίον των γυμνιστών ήταν η… κατάσχεση των ρούχων τους!

Τους είπε, λοιπόν, ο Μπαϊρακτάρης: «Θα περιπολείτε στην παραλία και όταν θα βλέπετε κάποιον να κολυμπά γυμνός, θα κατάσχετε τα ρούχα του και θα του λέτε ότι θα του επιστραφούν την επομένη το πρωί, προσερχόμενοι αυτοπροσώπως στο αστυνομικό τμήμα για να τα παραλάβουν».

Ταυτοχρόνως, έθεσε σε ισχύ διάταγμα που συνέταξε ο ίδιος, μέσα σε λίγα λεπτά: «Τα αστυνομικά όργανα εντέλλονται όπως συλλαμβάνουσι τους εν αδαμιαία περιβολή λουομένους και εφόσον δεν καταστεί τούτο δυνατόν, προβούν εις την κατάσχεσιν των ενδυμασιών τους…Αι κατασχεθείσαι ενδυμασίαι δέον επιστραφώσει εις τους ιδιοκτήτας των την πρωίαν της επομένης, μετά των σχετικών οδηγιών…»

Οι χωροφύλακες, μόλις εντόπιζαν τους γυμνιστές, προέβαιναν στην κατάσχεση των ρούχων τους και τους άφηναν γυμνούς μέσα στη θάλασσα. Μην μπορώντας να μετακινηθούν, οι άμοιροι γυμνιστές, αναγκάζονταν να παραμείνουν ολόκληρη τη μέρα μέσα στη θάλασσα και το βράδυ, για να μην τους πάρει κανένα μάτι, τραβούσαν ολόγυμνοι για τα σπίτια τους!

Εξαφανίστηκαν.
Την επομένη το πρωί πήγαιναν σαν βρεγμένες γάτες και παραλάμβαναν τα ρούχα τους με την ενυπόγραφη δήλωση ότι το ατόπημα που διέπραξαν «δεν θα επαναληφθεί»! Μέσα σε λίγες μέρες, οι γυμνιστές εξαφανίστηκαν από τις παραλίες του Φαλήρου.

Γυμνίστριες.
Βεβαίως, δεν ήταν μόνο οι άνδρες που κολυμπούσαν εν αδαμιαία περιβολή. Ήταν και οι γυναίκες. Τουλάχιστον δύο είναι γνωστές για τις επιδόσεις τους. Η μία ήταν μια Ελληνίδα που, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα των αρχών του περασμένου αιώνα και τους χρονικογράφους, ήταν μεν όμορφη, αλλά είχε σαλεμένα τα μυαλά!

Η καημένη κατέβαινε στο Φάληρο με το τρένο, πήγαινε στα πιο απόμερα μέρη και … λιαζόταν.
Γυμνή, όπως τη γέννησε η μάνα της, η Μαρούλα, έτσι την έλεγαν, έμπαινε στη θάλασσα με τα μακριά κατάξανθα μαλλιά της και μετά έβγαινε και άπλωνε στην αμμουδιά το κορμί της και στις γύρω φυλλωσιές άντρες, καλά ταμπουρωμένοι, απολάμβαναν ένα μοναδικό θέαμα.

Η δεύτερη γυμνίστρια ήταν μια όμορφη Γαλλιδούλα, η Σουζάνα, ελευθερίων ηθών, που κατηγορήθηκε μάλιστα για φόνο συμπατριώτισσάς της. Είχε έλθει τη περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 1896 και διέμενε στο ξενοδοχείο «Μπάγκειον», στην Ομόνοια, όπου δεχόταν μαζί με μια φίλη της τους πελάτες.

Στην Αθήνα είχαν αρκετή και καλή δουλειά κι έτσι παρέτειναν την παραμονή τους για μερικά χρόνια, προκειμένου να τα οικονομήσουν. Η Σουζάνα, στις ζέστες του καλοκαιριού, κατέβαινε στη θάλασσα κι έκανε τα μπάνια της εκεί που δεν πήγαινε κανείς άλλος. Έτσι, απολάμβανε τη θάλασσα και η θάλασσα αυτήν.

Το κορίτσι αυτό είχε κατηγορηθεί από κάποιον ότι είχε σύφιλη και οι πελάτες της την απόφευγαν. Νόμιζε ότι την συκοφάντησε η φίλη της και μια μέρα τη μαχαίρωσε και τη σκότωσε.
https://www.pronews.gr/koinonia/pos-tim ... o-to-1895/

[The Rebel]

28.07.2023
Το καφενείο της Αθήνας που είχε τον πρώτο ανεμιστήρα – Το επισκεπτόταν καθημερινά ο Κ.Π. Καβάφης.
Η πρώτη σχετική αναφορά σε «ηλεκτρική αεροπαραγωγό μηχανή»



Το θρυλικό καφενείο του επιχειρηματία Σπύρου Ζαχαράτου, επί της πλατείας Συντάγματος, το δεύτερο μετά από εκείνο στην πλατεία Ομονοίας, έχει γράψει τη δική του ιστορία στην αθηναϊκή ζωή.

Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1888 και ήταν ένα πραγματικό έργο τέχνης, με μαρμάρινα τραπεζάκια, άνετους καναπέδες και καθρέφτες στους τοίχους.

Το επισκεπτόταν καθημερινά ο Κ.Π. Καβάφης κατά το πρώτο του ταξίδι στην Αθήνα, το καλοκαίρι του 1901, και επειδή ήταν δίπλα στο Παλάτι και τη Βουλή, έγινε γρήγορα στέκι στρατιωτικών, πολιτικών και δημοσιογράφων.

«Δεν είναι καφενείο αυτό. Είναι η “συνισταμένη” των νεοελληνικών παλμών», έγραφε το «Ελεύθερον Βήμα» τον Μάρτιο του 1928.

Η πρώτη σχετική αναφορά σε «ηλεκτρική αεροπαραγωγό μηχανή» γίνεται από τον ελληνικό τύπο μόλις τον Ιούνιο του 1889 με αφορμή την εγκατάστασή της στο καφενείο του Ζαχαράτου. Το 1889, η Νέα Εφημερίς περιέγραφε με τα θερμότερα λόγια την καινοτομία αυτή μία μέρα μετά την εισαγωγή της στο ιστορικό καφενείο:

Εν τω γειτονικώ μας μεγάλω καφενείω Ζαχαράτου, από χθες εστήθη και λειτουργεί η ηλεκτρική αεροπαραγωγός μηχανή διαχέουσα δροσερά κύματα αέρος εις απόστασιν ικανήν. Είνε μικρόν τι μηχάνημα τεθειμένον επί του πάγκου εκεί εμπρός, μετά τεσσάρων πτερύγων, τα οποία αστραπιαίως κινούμενα διά της κοινωνίας ηλεκτρικού ρεύματος, μεταβιβαζομένου εκ του σύρματος του έξωθεν λαμπτήρος αναπτύσσει τον τεχνητόν αέρα, όστις εν ώρα καύσωνος είνε μία ευεργεσία εις τους θαμιστάς (= θαμώνες) του καφενείου. Μία πρόοδος και αυτή η οποία αν γενικευθή κατ’ ολίγον, θα κατορθώσωμεν να μη ήνε πλέον ζέστη.
https://www.pronews.gr/istoria/to-kafen ... -p-kavafi/

[The Rebel]

07/04/2019
Το πιο παλιό σπίτι της Αθήνας, οι Μπενιζέλοι και η “άγνωστη” Οσία Φιλοθέη.



Το σπίτι των Μπενιζέλων, που ανεγέρθηκε πιθανότατα στο πρώτο μισό του 18ου αιώνα, είναι το τελευταίο σωζόμενο κονάκι στην Αθήνα και ένα από τα λίγα παραδείγματα ανάλογων αρχοντικών που σώζονται στη νότια Ελλάδα.

Στην οδό Αδριανού 96, στην Πλάκα, το αρχοντικό των Μπενιζέλων έχει γυρίσει σελίδα… Πρόκειται για το παλαιότερο σπίτι της Αθήνας, ένα επιβλητικό κτίσμα στην Πλάκα, μοναδικό σωζόμενο δείγμα αρχοντικής κατοικίας των μεταβυζαντινών χρόνων. Η ιστορική κατοικία παραχωρήθηκε στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών από το υπουργείο Πολιτισμού το 2000, και μεταμορφώθηκε σε ένα σύγχρονο βιωματικό μουσείο, με την απαραίτητη τεχνολογία.

Η κύρια φάση του κτιρίου τοποθετείται στα τέλη του 17ου αιώνα και αποτελεί ριζική ανακαίνιση παλαιότερης οικίας του 16ου – 17ου αιώνα. Ήταν το αρχοντικό της παλαιάς αριστοκρατικής αθηναϊκής οικογένειας των Μπενιζέλων. Του Αγγελου Μπενιζέλου και της Συρίγης Παλαιολογίνας με καταγωγή από το Βυζάντιο, καθώς και της μοναχοκόρης τους Ρηγούλας ή Ρεβούλας Μπενιζέλου (1520-1589).

Πρόκειται για ένα διώροφο ορθογώνιο κτίσμα, διαστάσεων 9,30×23,70 μ, με λιθόκτιστο ισόγειο και κατά βάση ξύλινη ανωδομή, το οποίο υψώνεται στο κέντρο της ιδιοκτησίας και διαθέτει δύο αυλές, τη βόρεια και τη νότια. Από το εσωτερικό του έχει κανείς άμεση πρόσβαση προς τη βόρεια περιμαντρωμένη μέχρι σήμερα αυλή, προς την οποία υφίσταται τοξωτή στοά στο ισόγειο και ξύλινο χαγιάτι στον όροφο. Προς νότο ήταν κάποτε διαμορφωμένος ο κήπος του αρχοντικού. Σε αυτόν το χώρο, όπου βλέπει και κλειστός εξώστης (σαχνισί) που προεξέχει στο μέσον της αντίστοιχης όψης του αρχοντικού, φθάνει κανείς από τη βόρεια αυλή μέσα από ένα διαβατικό. Οι πλάγιες όψεις του αρχοντικού, ανατολικά και δυτικά, ήταν κάποτε ελεύθερες, καθώς εκεί εντοπίζονται παράθυρα που έφραξαν νεώτερες οικοδομές.



Γενικά η αρχική ιδιοκτησία πρέπει να ήταν πολύ ευρύτερη. Μάλλον εμπεριείχε την περιοχή προς νότο, όπου έχει εντοπιστεί ένα μεσαιωνικό ελαιοτριβείο, ενώ το ισόγειο του κτίσματος φαίνεται πως συνεχιζόταν προς τα ανατολικά, ίσως με μονώροφο κτίσμα με ταράτσα.

Στην αυλή του αρχοντικού υπάρχει πηγάδι, ενώ στο πλάι της κτιστής σκάλας, που οδηγεί στον όροφό του, εντάσσεται νιπτήρας -πρόκειται για δύο στοιχεία που συνδέονται με τη διασφάλιση του νερού για οικιακές ανάγκες και χαρακτηρίζουν τα αρχοντόσπιτα της εποχής.



Ο όροφος, κατασκευασμένος κυρίως από ξυλόπηκτους τοίχους, συνιστά τον κύριο χώρο διαβίωσης. Δύο είναι τα βασικά στοιχεία που διαμορφώνουν την κάτοψή του, ο οντάς (η μονάδα του δωματίου για όλες τις καθημερινές δραστηριότητες) και το χαγιάτι (ένα ανοιχτό πέρασμα προς τα δωμάτια, με καθιστικά –σοφάδες– στα άκρα του και τον ορτά-σοφά στο κέντρο του, προς νότο). Στο αρχοντικό των Μπενιζέλων υπάρχουν δύο συμμετρικά διατεταγμένοι οντάδες –χειμερινός με τζάκι και θερινός–, όπου η είσοδος γινόταν μέσα από ξύλινη διώροφη μουσάντρα, που καταλάμβανε ολόκληρη τη μία στενή πλευρά τους. Οι οντάδες διαθέτουν σειρές μικρών σχετικά παραθύρων, με φεγγίτες από πάνω τους, που έκλειναν με γύψινο διακοσμημένο υαλόφραγμα στην εσωτερική παρειά τους.

Χαρακτηριστικό των χώρων του ορόφου είναι η ευέλικτη επίπλωση και εσωτερική διαμόρφωση, που στη διάρκεια της ημέρας μπορούν να αλλάζουν για να ανταποκριθούν σε διαφορετικές ανάγκες. Οι προσεγμένες ξυλοκατασκευές και τα δείγματα ξυλόγλυπτης διακόσμησης που απαντούν σε αυτόν είναι συνήθεις στα κονάκια της περιόδου.



Τα κονάκια, όπως αποκαλούνται, παρέχουν κύρος και ασφάλεια στον ιδιοκτήτη τους. Είναι συχνά πολυδαίδαλα συγκροτήματα, των οποίων ο όροφος είναι κατά βάση ξύλινος –λιθόκτιστοι τοίχοι ορίζουν δύο ή τρεις πλευρές του κτηρίου. Τα δύο κύρια συστατικά για τη σύνθεση της κάτοψης του ορόφου τους είναι η μονάδα του δωματίου, ο οντάς, και ο ημιυπαίθριος μεταβατικός χώρος, το χαγιάτι. Επίσης, διέθεταν αυλή που ευνοούσε την υπαίθρια ζωή στο εσωτερικό της οικίας, αλλά περικλειόταν με υψηλό μαντρότοιχο που προστάτευε τον ιδιωτικό χώρο και έκλεινε απέξω τους ξένους. Στέγες με φαρδιά γείσα επιστέφουν αυτά τα κτίσματα με την πλούσια ογκοπλασία, ενώ σειρές παραθύρων και φεγγιτών διαλύουν τις όψεις τους.

Η Αθήνα διέθετε αρκετά σπίτια αυτού του τύπου ήδη στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, αφού σε ελαιογραφία του Jacques Carrey (1674) με θέμα την επίσκεψη του μαρκήσιου de Nointel στην πόλη, απεικονίζονται αρκετά σπίτια με χαγιάτια στον όροφο ή με επάλληλες σειρές παραθύρων και φεγγιτών. Ανάλογα στοιχεία μας παρέχει και ο βενετός αξιωματικός Giacomo Verneda, που το 1687 απεικονίζει τον βομβαρδισμό του Παρθενώνα από τον Μοροζίνι.



Η Οσία Φιλοθέη.
Με την ιστορία του κτηρίου έχει συνδεθεί από την προφορική παράδοση η Ρεβούλα Μπενιζέλου, η μετέπειτα οσία Φιλοθέη. Θεωρείται ότι έζησε στο χώρο αυτό, στα κτίσματα που προϋπήρχαν της ανέγερσης του αρχοντικού. Πρόκειται για δύο λιθόκτιστες διώροφες οικίες με κεραμοσκεπή, ίχνη των οποίων είναι ορατά μέχρι σήμερα στο κατώι του μνημείου.

Η οσία Φιλοθέη υπήρξε σπουδαία προσωπικότητα του καιρού της, κάτι που αντικατοπτρίζεται στη φήμη που είχε τόσο στην εποχή της όσο και κατά τους μετέπειτα αιώνες, φήμη που απορρέει από το κοινωνικό κυρίως έργο της και που οδήγησε τελικά και στην αναγνώρισή της ως οσίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι υπήρξε μία από τις ελάχιστες γυναίκες νεομάρτυρες που μαρτύρησαν κατά την Τουρκοκρατία.

Η Ρεβούλα Μπενιζέλου (1545;-1589), όπως ήταν το κοσμικό όνομα της οσίας Φιλοθέης, με το είδος της δράσης της και την εμβέλεια του έργου της δεν προκάλεσε μόνο το ενδιαφέρον των συμπατριωτών της και του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά απασχόλησε επιπλέον τις ανώτατες αρχές του οθωμανικού κράτους και της Βενετίας.

Γόνος μιας από τις παλαιότερες αρχοντικές οικογένειες των Αθηνών, διέθετε μεγάλη περιουσία. Αφού έμεινε χήρα σε νεαρή ηλικία, αφιερώθηκε στο μοναχισμό. Ίδρυσε τη μονή του Αγίου Ανδρέα, γύρω στο 1571, –εκεί όπου βρίσκεται σήμερα η Αρχιεπισκοπή Αθηνών– και μετόχια, στα Πατήσια, στην Καλογρέζα και στην Κέα. Το μοναστήρι της, με 100 έως 150 μοναχές, και τα μετόχια (σε ιταλικές πηγές της εποχής (h)ospedali-hospitali), παρείχαν στέγη, τροφή και περίθαλψη σε φτωχούς και ασθενείς αλλά και καταφύγιο σε σκλάβους και δυστυχείς μουσουλμάνες, οι οποίες μάλιστα συχνά ασπάζονταν το Χριστιανισμό. Αντιδρώντας στη δράση αυτή της Φιλοθέης, οι οθωμανικές αρχές προκάλεσαν βίαιη σε βάρος της επίθεση, η οποία λίγους μήνες αργότερα την οδήγησε στο θάνατο.



Χάρη στο πλούσιο κοινωνικό, φιλανθρωπικό και πνευματικό της έργο, η οσία απολάμβανε την αποδοχή των χριστιανών συμπατριωτών της, οι οποίοι –μητροπολίτης, κληρικοί και άρχοντες– την υποστήριξαν το 1583, όταν ζήτησε οικονομική βοήθεια για τη μονή της από τις ανώτατες αρχές της Βενετίας, αλλά και απηύθυναν αίτημα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως μετά το θάνατό της για να αναγνωριστεί ως οσία (1598-1601).

Το αρχοντόσπιτο των Μπενιζέλων, αρχαίο μνημείο σύμφωνα με το Νόμο 3028/2002 «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», έχει διαμορφωθεί σε επισκέψιμο μνημείο, σε ένα μουσείο του εαυτού του, προκειμένου να αποδοθεί στο κοινό. Η μελέτη, η οποία εγκρίθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΜΕΕΠ/ΤΜΔΜ/Φ12/214000/115480/9581/2357/11-11-13), και το έργο για την απόδοση μουσειακής χρήσης στο μνημείο έγιναν με τη φροντίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Το έργο «Ανάδειξη του αρχοντικού των Μπενιζέλων» εντάχθηκε στο Ε.Π. «Αττική 2007-2013» (ΕΥΤΟΠ/Α/ΑΤΤ77/388/29-1-14) και υλοποιήθηκε με συγχρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Τη μελέτη εκπόνησε το αρχιτεκτονικό γραφείο Κίζη και το έργο πραγματοποίησε η εταιρεία TETRIX S.A. Οι πληροφορίες είναι από την επίσημη σελίδα του αρχοντικού Μπενιζέλων.


https://www.newsit.gr/ellada/pio-palio- ... i/2321815/

[The Rebel]

26/08/2017
Το σημείο στην Ομόνοια που έχουν δώσει ραντεβού όλοι οι Αθηναίοι.
Πόσοι δεν έχουν πει τη φράση «Ραντεβού στου Μπακάκου»;



Αν κάποτε όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στη Ρώμη, στις αρχές του περασμένου αιώνα και μέχρι και τη δεκαετία του ’90 όλοι οι δρόμοι της Αθήνας οδηγούσαν στην πλατεία Ομονοίας και πιο συγκεκριμένα στο φαρμακείο του Μπακάκου.

«Θα σε περιμένω στου Μπακάκου» έλεγαν οι Αθηναίοι κι έτσι απλά, χωρίς πολλά πολλά και χωρίς περαιτέρω οδηγίες το ραντεβού είχε κλειστεί. Το ιστορικό φαρμακείο του Μπακάκου στην πλατεία Ομονοίας υπήρξε για πολλές δεκαετίες σημείο αναφοράς των Αθηναίων αλλά και επισκεπτών της πόλης.

Το φαρμακείο που ίδρυσε ο Πέτρος Μπακάκος το 1917 με το χημικό Ανδρέα Σακαλή, έγινε το πιο αναγνωρίσιμο σημείο στο κέντρο της Αθήνας. Παλιοί και νέοι Αθηναίοι αλλά και επισκέπτες της πόλης, έδιναν εκεί τα ραντεβού τους.

Η περιοχή της Ομόνοιας εκείνα τα χρόνια δεν είχε την εικόνα που έχει σήμερα. Έμενε κόσμος, τα μαγαζιά δεν είχαν λουκέτο και τα προτιμούσαν για τις χαμηλές τους τιμές. Στις αρχές του 19ου αιώνα η πλατεία ήταν σημείο αναφοράς της κοσμικής κίνησης της πόλης αφού περιμετρικά της πλατείας βρίσκονται μερικά από τα πιο σημαντικά ξενοδοχεία αλλά και καταστήματα.



Με «μηδέν» διαφήμιση, το πενταώροφο φαρμακείο του Μπακάκου είχε φθάσει, τη δεκαετία του ’50, να εξυπηρετεί έως και 5.000 πελάτες την ημέρα. Η προνομιακή θέση του φαρμακείου, αφού βρισκόταν στην καρδιά της πόλης βοήθησε πολύ σε αυτό. Είχε αρκετούς έμπειρους φαρμακοποιούς, έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να εξυπηρετήσουν τον κόσμο που συνέρρεε στο κατάστημα.

Εκείνα τα χρόνια μάλιστα τα φάρμακα τα έφτιαχναν οι ίδιοι με συνταγή του γιατρού που έγραφε τις ουσίες. Ο πελάτης άφηνε τη συνταγή και πήγαινε την άλλη μέρα και έπαιρνε το φάρμακο.



Γρήγορα η φήμη του θα ξεπερνούσε τα σύνορα της χώρας και θα απλωνόταν μέχρι και την Αμερική. Ακόμα και ξένοι ειδικοί, έμεναν με το στόμα ανοιχτό όταν αντίκριζαν το πολυώροφο κτίριο.

«Παράδειγμα προς μίμησιν δια την Αμερικήν όσον και δια την Ευρώπην αποτελεί το Φαρμακείον Μπακάκου», θα δήλωνε εντυπωσιασμένος ο εκπρόσωπος του Τμήματος Υγείας του ΟΗΕ, όταν αντίκρισε για πρώτη φορά την επιχείρηση.

Ξεκινώντας με κεφάλαιο 55.000 δραχμές, οι δύο συνέταιροι ένωσαν τις δυνάμεις τους και δημιούργησαν όχι απλά ένα παραδοσιακό φαρμακείο, αλλά ένα πρωτοποριακό φαρμακείο δυτικοευρωπαϊκών προδιαγραφών, το οποίο θα πρόσφερε στο κοινό του ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες.

Ο Πέτρος Μπακάκος ήθελε να παρακολουθεί ανελλιπώς τις τρέχουσες εξελίξεις στη Φαρμακευτική για αυτό και υπήρξε συνδρομητής σε πολλά έγκριτα επιστημονικά περιοδικά του εξωτερικού.



Πρεσβεύοντας δε ότι οι πρωτοποριακές προσπάθειες δεν μπορούν να προέρχονται από ένα μόνο άτομο, από έναν μόνο δημιουργό, δεν δίστασε να συνεργαστεί με γνωστούς επιχειρηματίες, στους οποίους προσφέρει με ενθουσιασμό και επιμονή προσωπική εργασία και κυρίως την πολύτιμη πείρα του.

Η επιχείρηση δεν θα αργούσε να ευημερήσει και να σταθεί επάξια απέναντι σε άλλα παραδοσιακά φαρμακεία της Αθήνας, όπως το φαρμακείο του Μαρινόπουλου στα Χαυτεία.

Το 1921 η επιχείρηση μετατράπηκε σε «Ανώνυμη Εταιρεία». Ο Ανδρέας Σακαλής δεν θα προλάβει να δει την εξέλιξη γιατί θα φύγει από τη ζωή στις αρχές του 1920.



Σε συνεργασία με κορυφαίους επιχειρηματίες, η εταιρεία το 1935 συμμετέχει στην δημιουργία πρωτοποριακών για την εποχή επιχειρήσεων, μεταξύ αυτών είναι η Φαρμακοβιομηχανία Μινέρβα, η Sanitas, η ΕΒΙΟ, Η ΒΙΟΡΥΛ κ.α.

Η εντυπωσιακή αλλά και η υποδειγματική οργάνωση της επιχείρησης θα αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για την Ευρώπη και την Αμερική και φυσικά δεν θα αργήσουν και τα εκτενή αφιερώματα στο φαρμακείο των Αθηνών.

Παραδοσιακά τα φαρμακεία της εποχής αποτελούσαν πόλο έλξης διακεκριμένων Αθηναίων, οι οποίοι συγκεντρώνονταν για να συζητήσουν και να προβληματισθούν. Το φαρμακείο Μπακάκου δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση.

Οι δε πολιτικές απόψεις του Μπακάκου, ο οποίος, αν και καταγόταν από την παραδοσιακά βασιλόφρονα Λακωνία, από νωρίς τάχθηκε στο πλευρό των Βενιζελικών, θα προσέλκυαν επώνυμους Βενιζελικούς και ανθρώπους των γραμμάτων. Ανάμεσα στους διακεκριμένους επισκέπτες, οι οποίοι στο χαμηλοτάβανο πατάρι του Μπακάκου συζητούσαν για τα πολιτικά δρώμενα της χώρας, ήταν ο Αλέξανδρος Διομήδης, ο Κωστής Θεοτόκης, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου και ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, με τους οποίους ο ιδρυτής διατηρούσε φιλική σχέση.

Ο ιδρυτής του θα υιοθετούσε ευφάνταστους τρόπους για να προβάλει τα εμπορεύματά του. Ενδεικτική ήταν η διανομή στους πελάτες ημερολογίων τσέπης κατά την περίοδο των εορτών. Αρκετά δε από αυτά ήταν αρωματισμένα, πολύ πριν ακόμη η επιστήμη του μάρκετινγκ αναδείξει την καθοριστική σημασία των οσμών στην διαμόρφωση της καταναλωτικής συμπεριφοράς, τα οποία εξαφανίζονταν πριν ακόμη φθάσει η Πρωτοχρονιά.

Με το θάνατο του Πέτρου Μπακάκου, το 1956 σε ηλικία 76 ετών, τα ηνία αναλαμβάνει ο ανιψιός του, καθότι ο ίδιος ο ιδρυτής δεν είχε παιδιά, Δημήτρης Μπακάκος, ο οποίος θα συνεχίσει το δημιουργικό έργο του προκατόχου του.



Σήμερα, το ιστορικό φαρμακείο, παραμένει οικογενειακή υπόθεση, με την τρίτη γενιά σε δράση, με επικεφαλής τον Γεώργιο Μπακάκο, ο οποίος διαδέχθηκε το θείο του Δημήτρη, το 2000.

Η νέα γενιά έπρεπε να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις προκειμένου να παραμείνει η ιστορική εταιρεία ανταγωνιστική. Έτσι τα τελευταία χρόνια έχει ρίξει το βάρος της στην πώληση καταναλωτικών προϊόντων που σχετίζονται με την υγεία και την ομορφιά.

Βέβαια, η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η μεταφορά του… ραντεβού σε ιδιόκτητο κτίριο λίγα μόλις μέτρα μακριά, στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου 3, στην πλατεία Ομονοίας, το 2002. Ήταν μια ιδιαίτερα κρίσιμη απόφαση, αφού η πιστή πελατεία του φαρμακείου θα αναγκαζόταν να αλλάξει μια συνήθεια ετών.



Μάλιστα για περισσότερους από τέσσερις μήνες το προσωπικό του φαρμακείου είχε σχεδόν κατασκηνώσει έξω από την παλιά τοποθεσία για να ενημερώνει τους πελάτες του θρυλικού φαρμακείου που έφταναν εκεί και δεν το έβλεπαν στη θέση του.

Ταυτόχρονα η επιχείρηση, που έκλεισε φέτος έναν αιώνα λειτουργίας, έχει διευρύνει τις εμπορικές της δραστηριότητες στον τομέα των ιατροφαρμακευτικών και επιστημονικών ειδών και προϊόντων υγείας, ως αντιπρόσωπος μεγάλων οίκων του εξωτερικού, προμηθεύοντας Ιδιωτικούς και Δημόσιους φορείς σε όλη τη χώρα.

Από το πάλαι ποτέ «ραντεβού στου Μπακάκου», περάσαμε στο «ραντεβού στο μετρό». Όσοι κινούνται στο κέντρο δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στο σταθμό του Συντάγματος. Βέβαια αρκετοί μεγαλύτεροι σε ηλικία, θυμούνται με νοσταλγία την πλατεία Ομονοίας των περασμένων δεκαετιών, αντιστέκονται και συνεχίζουν να δίνουν τα ραντεβού τους στην πλατεία Ομονοίας.
https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... -i-athinei

[The Rebel]

Τετάρτη 06 Νοεμβρίου 2019
Ψυρρή: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ιστορική γειτονιά στο κέντρο της Αθήνας.



Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στου Ψυρρή, μία γραφική συνοικία στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας και από τις παλαιότερες της πόλης, εκεί όπου στη σύγχρονη εποχή βρίσκονται τα περισσότερα εστιατόρια/μεζεδοπωλεία και μπαρ. Η πλατεία του Ψυρρή λέγεται πλατεία Ηρώων από τα ονόματα των οδών που καταλήγουν σ’ αυτή: η Μιαούλη, η Καραϊσκάκη, η Αγίων Αναργύρων, η Αριστοφάνη και η Αισχύλου.

Πρώτη φορά η ονομασία Ψυρρή αναφέρεται στο βιβλίο του Γάλλου ιατρού Σπον με τίτλο «Ταξίδι σε Ιταλία, Δαλματία, Ελλάδα και Ανατολή» το 1678, στο οποίο παρουσιάζεται ως ένα από τα οκτώ πλατώματα της Αθήνας. Η ετυμολογία της ονομασίας της συνοικίας δεν έχει απόλυτα εξακριβωθεί. Πιθανότατα η λέξη Ψυρρή(ς) σημαίνει Ψαριανός και προέρχεται από τις παλαιότερες ονομασίες της νήσου των Ψαρών. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ο λόρδος Βύρων διέμεινε στην οικία του υποπροξένου της Αγγλίας Θεόδωρου Μακρή, όπου και γνώρισε τη Θηρεσία Μακρή, την οποία και ερωτεύτηκε.

Εκείνη την εποχή υπήρχε και το αρχοντικό του Κυριάκου Πιττάκη, του μετέπειτα διάσημου για τις ανασκαφές στην Ακρόπολη αρχαιολόγου. Μετά την απελευθέρωση, στην περιοχή εγκαταστάθηκαν διάφορες αρχοντικές οικογένειες όπως αυτή του ηγεμόνα της Ουγγροβλαχίας Ιωάννη Καρατζά. Ένας από τους διασημότερους κατοίκους του Ψυρρή ήταν και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Στην συνοικία κατοίκησε για πάνω από 20 χρόνια και γι’ αυτό του δόθηκε το προσωνύμιο ο «Ερημίτης του Ψυρρή».



Από το 1870 του Ψυρρή είχε μετατραπεί σε μια από τις πιο επικίνδυνες περιοχές της Αθήνας. Αιτία ήταν οι περίφημοι «κουτσαβάκηδες», δηλαδή οι διάφοροι μάγκες που ζούσαν μέσα στην παρανομία. Οι κουτσαβάκηδες λήστευαν και πολλές φορές δολοφονούσαν εμπόρους με αποτέλεσμα να δημιουργούν μεγάλο φόβο στους περαστικούς. Το σοβαρότερο περιστατικό συνέβη την Ανάσταση του 1847 όταν κάτοικοι της περιοχής έκαψαν το σπίτι του Ισπανοεβραίου τυχοδιώκτη Δαυίδ Πατσίφικο γιατί τόλμησε να προσβάλει το έθιμο της περιφοράς του Επιταφίου μετά του οποίου ακολουθούσε τότε το κάψιμο του Ιούδα.



Στη συνέχεια ακολούθησε διπλωματικό επεισόδιο, με αφορμή αυτή την καταστροφή, γεγονός που έμεινε γνωστό με τον τίτλο «Παρκερικά». Τελικά η δράση των κουτσαβάκηδων έληξε απότομα τον Δεκέμβριο το 1893, όταν ο τότε αστυνομικός διευθυντής Αθηνών-Πειραιώς Δημήτριος Μπαϊρακτάρης μέσα σε έναν μήνα κατάφερε να συλλάβει τους κακοποιούς της περιοχής.

Σύμφωνα με το βιβλίο “Ψυρρή η γειτονιά των ηρώων” από τις εκδόσεις Πατάκη και την Άρτεμι Σκουμπουρδή, “δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς καθιερώθηκε η ονομασία “Ψυρρή”. Όλοι οι αθηναιογράφοι χαρακτηρίζουν το τοπωνύμιο “μεσαιωνικό”, χωρίς να διευκρινίζουν συγκεκριμένη εποχή. Ωστόσο, γεγονός είναι πως κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας η ονομασία “Ψυρρή” θεσπίζεται και αναφέρεται σ’ ένα από τα οκτώ “πλατώματα” της Αθήνας.

Αργότερα, το 1778, όταν χτίστηκε το τείχος του Χασεκή και λησμονήθηκε η κατά “πλατώματα” διαίρεση, ο “μαχαλάς” (συνοικία) του Ψυρρή ξεχωρίζει ανάμεσα στους άλλους μαχαλάδες, καθώς είναι πυκνοκατοικημένος, και μάλιστα μόνο από γηγενείς Αθηναίους. Όσον αφορά στην ετυμολογία της περίεργης και μάλλον κακόηχης ονομασίας “Ψυρρή””, σύμφωνα με κάποιες αναφορές στο βιβλίο, “έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις, ενίοτε φαιδρές. Η πλέον λογικοφανής και λεπτομερής εξήγηση είναι αυτή που αναφέρεται από τον πολεοδόμο-αρχιτέκτονα Κώστα Μπίρη στο βιβλίο του “Τα τοπωνύμια της πόλεως και των περιχώρων των Αθηνών”: “Ψυρρή (Το ΝΔ τμήμα του Θ-12).



Μεσαιωνική ονομασία της περιοχής και κτητορικόν επώνυμον της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου του Ψυρρή και της ομωνύμου βρύσης. Αμφότερα τα κτίσματα διεσώθησαν ακέραια μέχρι των χρόνων του Όθωνος, κατέχοντα μέρος της πλατείας και το γήπεδον αυτόθι δημοτικού ιατρείου. Το επώνυμον Ψυρής σημαίνει Ψαριανός, κατά τα παλαιότερα ονόματα της νήσου Ψύρα ή Ψυρίη, είναι δε άσχετον προς την λέξιν ψείρα και γράφεται ανέκαθεν με υ. Παρόμοιος σχηματισμός πατριδωνυμικών επωνύμων είναι συχνός εις την δημοτικήν γλώσσαν, ως Σαγρής (και Σαγριώτης, από το Σαγρί), Λεβαντής (και Λεβαντίνος, από το Λεβάντε), Γερμενής (από το Γερμενό), Σμυρνής, Κορθής (και με αναγραματισμόν Κοθρής από το Κόρθι), Αλαμανής (από την Αλαμάνα), Κορυζής (από την Κορυτζά). Β. Διάταγμα 1856, ΦΕΚ 63 της 25.10.1856″”.

Προστίθεται επίσης, στο βιβλίο η εξήγηση του αθηναιογράφου Κώστα Γ. Καζαντζή-Ζαμανίκου: “Άλλη μεγάλη συνοικία της Αθήνας έχει το κακόηχο όνομα Ψυρρή, όπου, τα παλαιότερα ιδίως χρόνια, εσύχναζαν οι κουτσαβάκηδες της εποχής. Το όνομα δεν προήλθε από κανέναν χαρακτηριστικό τύπο μάγκα, όπως θα μπορούσε να υποθέση κανείς. Αντίθετα το όνομα Ψυρρής φαίνεται ότι μάλλον ήταν παρεπώνυμο ενός περίφημου φεουδάρχου και δεινού οικοπεδοφάγου της παληάς Αθήνας. Αυτός λοιπόν ο Ψυρρής, χωρίς τίτλους και χωρίς κανένα δικαίωμα, “με το παλληκαριάτικο” κατέλαβε εκείνη την περιφέρεια και έγινε ιδιοκτήτης της. Ωστόσο, η ιστορία των Αθηνών δεν διέσωσε το πραγματικό όνομα του Ψυρρή” (Τα Αθηναϊκά, τ.10).



Στην παλιά Αθήνα, προπολεμικά, η ονομασία αυτή αποδίδετο ιδιαίτερα σκωπτικά για τους “ήρωες”, τους κουτσαβάκηδες, της εποχής, που συγκεντρώνονταν σ΄ αυτή. Επί της βορειοδυτικής πλευράς της πλατείας Ηρώων ανεγέρθηκε το 1912 επί δημάρχου Μερκούρη το Α’ Υγειονομικό Κέντρο, στο οποίο σήμερα στεγάζονται δημοτικές υπηρεσίες του 3ου διαμερίσματος της Αθήνας.

Με πληροφορίες από τη Βικιπαίδεια και το βιβλίο “Ψυρρή, η γειτονιά των ηρώων”, Άρτεμις Σκουμπουρδή, Εκδόσεις Πατάκη, Οκτώβριος 2003.
https://www.enikos.gr/society/psyrri-ol ... o/1339101/

[The Rebel]

17 Ιουλίου, 2017
Από που πήραν το όνομα τους οι "κουτσαβάκηδες" του Ψυρρή πως έγινε η εξάλειψη τους από τον Αγρινιώτη Στρατιωτικό Δημήτριο Μπαϊρακτάρη.



Αθήνα, 19ος αιώνας, συνοικία του Ψειρή (συναντάται κι ως Ψυρή ή Ψυρρή). Η συνοικία αυτή έγινε πασίγνωστη, λόγω του ότι, το κυρίαρχο στοιχείο της, ήταν οι Κουτσαβάκηδες, ιδιόρρυθμοι τύποι κακοποιών, που είχαν κυριαρχήσει στην περιοχή αυτή, επί 50 περίπου χρόνια, από τα τελευταία χρόνια του Όθωνος, εώς το τέλος του 19ου αιώνος και είχαν μεταβάλει τον κοσμοβριθή οικισμό του Ψειρή, σε ένα «κράτος εν κράτει».

Το όνομά τους οι Κουτσαβάκηδες, το οφείλουν στον Μήτσο Κουτσαβάκη, έναν δεκανέα του στρατού επί Όθωνος, που είχε γίνει ονομαστός για τα κατορθώματά του ως κακοποιός. «Κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» αυτού, αναφάνηκαν και πολλοί άλλοι που ήταν ιδιόρρυθμοι και τυποποιημένοι στο ήθος, στην ενδυμασία, στην κόμμωση, ακόμη και στους τρόπους και τις μεθόδους. Σαν αντάξιοι μιμητές του αρχικού τους προτύπου, επονομάσθηκαν κι αυτοί «Κουτσαβάκηδες», ή «Κούτσαβοι», αλλά παράλληλα και «Παλληκαράδες».

Φορούσαν μαύρο σακάκι, αλλά το φορούσαν μόνο απ’ το αριστερό μανίκι. Είχαν ριγέ χρωματιστό παντελόνι, που ήταν πολύ φαρδύ στα σκέλη, αλλά και πολύ στενό στους αστράγαλους. Στη μέση τους είχαν ζωσμένο ένα πολύ πλατύ και πολύπτυχο ζωνάρι, όπου τοποθετούσαν, τόσο τα όπλα τους (συνήθως κουμπούρες ή φοβερές αμφίστομες κάμες), όσο και τα καπνιστικά τους είδη. Στο κεφάλι φορούσαν μια μαύρη ρεπούμπλικα, με πλατύ όμως πένθος που το αποκαλούσαν «θλίψη» ή «χλίψη».
Υπετίθετο, ότι το πένθος αυτό το όφειλαν στον ανύπαρκτο θάνατο κάποιου συγγενούς ή στενού φίλου, που κι εκείνος κατά την έκφραση του Θουκυδίδη «εσιδηροφόρει» σαν αυτούς, που ήταν κι εκείνος «μάγκας βαρύς κι ασήκωτος», που φορούσε αναρριχτό σακάκι, αλλά και είχε πέσει νεκρός κατά την εκτέλεση κάποιας γενναίας πράξης, αλυσμόνητο θύμα για στιγμές γεμάτες φιλότιμο.

Αλλά και τα παπούτσια τους ήταν παράδοξα. Ήταν στιβάλια με ψηλό τακούνι, στενά και μυτερά, που έπρεπε να είναι ανορθωμένα μπροστά στην άκρη, σαν ρύγχος. Κι έπρεπε να είναι πολύ τριζάτα. Τα μαλλιά τους ήταν πλούσια, κατέβαιναν ως τα μάτια, αφημένα με περίτεχνη αμέλεια και ήταν πάντα αλειμμένα με χοιρινό λίπος, που αποτελούσε το κύριο καλλυντικό των τύπων εκείνων. Τα μουστάκια τους ήταν άφθονα, στριμμένα στις άκρες κι ενώνονταν με τις άλλες τρίχες στα μάγουλα, ενώ δεν διατηρούσαν πραγματικά γένια.

Οι Κουτσαβάκηδες βάδιζαν λικνιστά, με το κεφάλι ελαφρά σκυμμένο προς τα δεξιά και κουνώντας τα χέρια τους. Είχαν σχεδόν πάντα, ύφος βλοσυρό. Κάθε τόσο όμως αναστέναζαν, θέλοντας να δείξουν ότι έκρυβαν στην καρδιά τους κάποιο βαρύ «ντέρτι», δηλαδή στενοχώρια. Όταν κάθονταν στα καφενεία, έβγαζαν το ένα παπούτσι (πράγμα εύκολο, γιατί τα στιβάλια ήταν με λάστιχο) και τοποθετούσαν έπειτα το γυμνό πόδι ορθογώνια στο ύψος του γόνατος του άλλου ποδιού. Συνήθως όμως κάρφωναν και την κάμα τους πάνω στο ξύλινο τραπέζι, επίδειξη και σύμβολο εφεδρικού δυναμισμού για άμεση δράση. Αλλοίμονο στον περαστικό διαβάτη που θα τους κοίταζε (κατά την κρίση τους) χωρίς τον απαιτούμενο σεβασμό. Συχνά άπλωναν μπροστά στην καρέκλα τους και πάνω στο έδαφος, την άκρη του μακριού ζωναριού τους. Κι ορμούσαν με φονικές διαθέσεις εναντίον εκείνου που θα τολμούσε να το πατήσει. Απ’ αυτή τη συνήθεια γεννήθηκε και η φράση «Απλώνει το ζωνάρι του για καβγά».

Οι κακοποιοί εκείνοι, σκληροί, αδίστακτοι, αλλά και θρασύδειλοι, έκαναν κάθε είδους κακουργίες, που συνήθως έμειναν ατιμώρητες. Κανένας δεν τολμούσε να αντιδράσει. Και το έγκλημα, μικρό ή μεγάλο, φανερό ή κρυφό, παρέμεινε ατιμώρητο, ενώ οι φορείς του πρόβαλλαν σαν πρόσωπα ηρωικά.

Αυτός ήταν ο τύπος του Κουτσαβάκη, που κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα είχε επιβληθεί και σε μερικές άλλες αθηναϊκές συνοικίες. Το βασίλειό τους όμως για ολόκληρες δεκαετίες, ήταν η συνοικία του Ψειρή. Η «Πλατεία των Ηρώων» στου Ψειρή, όπως και τα γύρω της στενά, αποτελούσαν μόνιμο στέκι και βασίλειο των Κουτσαβάκηδων. Οι περιδεείς κάτοικοι, ήταν κυριολεκτικά φόρου υποτελείς σ’ αυτούς τους τύπους. Τα εγκλήματά τους ήταν και αναρίθμητα και ανατριχιαστικά. Ιδιαίτερη όμως επίδοση (σαν σκληροί αγαπητικοί, προστάτες και εκμεταλλευτές την «γκόμενας») σημείωναν στην εκμετάλλευση των «κοινών» γυναικών, τις οποίες στο τέλος, συχνά τις μαχαίρωναν για αιτίες ασήμαντες.

Κατά τα χρόνια του Κριμαϊκού πολέμου (1854-1857) ξέσπασε μια επιδημία χολέρας στην Αθήνα με αποτέλεσμα οι Αθηναίοι να τραπούν σε φυγή προκειμένου να γλυτώσουν την επιδημία. Κάποιοι από τους περιθωριακούς τύπους ….έγιναν νεκροθάφτες……αφού μαζί με τους Αθηναίους είχαν εξαφανιστεί και οι νεκροθάφτες (τότε πέθαναν από την επιδημία περίπου 3000 άτομα από τους 30000 κατοίκους που είχε τότε η Αθήνα)……Εξ ού και ο λαός τους αποκάλεσε “μόρτηδες” από τη γαλλική λέξη mort που σημαίνει νεκρός.

Αστυνομία.
Η κακοοργανωμένη, η αμαθής και η εξοπλισμένη με φτωχά μέσα, αστυνομία της εποχής εκείνης (Δημοτική και Διοικητική Αστυνομία, όπως την αποκαλούσαν), ήταν ανίσχυρη στη μάχη εναντίον τους. Πολλές μάλιστα οικογένειες, μένοντας απροστάτευτες, αναγκάζονταν να προσλαμβάνουν ειδικούς σωματοφύλακες. Οι Κουτσαβάκηδες όμως γίνονταν περισσότερο ασύδωτοι και θρασείς. Με την πολιτική μάλιστα φαυλοκρατική διαφθορά που επικρατούσε στην Ελλάδα του 19ου αιώνος, συχνά μερικοί πολιτικοί τους προσεταιρίζονταν για δικούς τους σκοπούς. Με λίγα λόγια, όπως την ελληνική ύπαιθρο την μάστιζε τότε η ληστεία, ομοίως στην Αθήνα του Ψειρή κυριαρχούσαν οι ελεεινοί Κουτσαβάκηδες. Βρέθηκαν όμως τρεις διευθυντές αστυνομίας, που με θάρρος και σκληρότητα ανέλαβαν τον βαρύ ρόλο για την εκκαθάριση.

Δημητριάδης.
Πρώτος ήταν ο Δημητριάδης, στις αρχές της βασιλείας του Γεωργίου του Α’. Αυτός άρχισε να κάνει συστηματικές επιδρομές μέσα στα απρόσιτα στέκια των Κουτσαβάκηδων. Σε αντίδραση όμως εκείνοι, δολοφόνησαν μέσα στην πλατεία του Δημοπρατηρίου, τον γραμματέα της αστυνομίας, Λύτρα. Επακολούθησε απ’ τον Δημητριάδη η άλωση του υπόγειου καταγωγίου του Μαούφαρη, που αποτελούσε την φωλιά των Κουτσαβάκηδων. Μέσα εκεί, έπειτα από κυριολεκτική μάχη, συνελήφθησαν και οι κρυμμένοι δολοφόνοι του Λύτρα. Αποτέλεσμα όμως ήταν να επαναστατήσει κυριολεκτικά η συνοικία του Ψειρή, απ’ όπου η αστυνομία αναγκάστηκε να αποσυρθεί τελείως. Οι Κουτσαβάκηδες όμως αποφάσισαν τότε να εκστρατεύσουν κι εναντίον της αστυνομικής διεύθυνσης(!), που τότε ήταν εγκατεστημένη στην πλατεία Κλαυθμώνος. Ο Δημητριάδης πρότεινε στην Κυβέρνηση σκληρά αντίποινα, αλλά ο πρωθυπουργός Βούλγαρης προτίμησε να υποχωρήσει κι αντί άλλου μέτρου, απέλυσε τον αποφασιστικό διευθυντή της αστυνομίας!

Βρατσάνος.
Δεύτερος αμείλικτος αστυνομικός εχθρός των κακοποιών ήταν ο Βρατσάνος, ένας σκληροτράχηλος Ψαριανός, που ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος τον διόρισε διευθυντή, με την ρητή εντολή, ν’ απαλλάξει την Αθήνα απ’ το αίσχος των Κουτσαβάκηδων. Ο Βρατσάνος δέχτηκε την εντολή. Σ’ αυτό το σημείο μάλιστα, τον ενθάρρυνε αποτελεσματικά και η σύζυγός του, η ιστορική Φλωρού, γυναίκα ατρόμητη και εξασκημένη η ίδια στα όπλα. Χειριζόταν δε η Φλωρού, το πιστόλι και την καραμπίνα, σαν έμπειρος πολεμιστής.

Ο Βρατσάνος θέλησε να διασπάσει τον αντίπαλο, προσλαμβάνοντας ως αστυνομικούς και μερικούς Κούτσαβους. Το πείραμά του όμως απέτυχε, γιατί σύντομα εκείνοι άρχισαν να συνεργάζονται με τους «συναδέλφους» τους, εξαπατώντας την αστυνομία. Ο θαρραλέος διευθυντής κατέφυγε τότε σε συστηματικές επιδρομές μέσα στο βασίλειο των κακοποιών, όπου συχνά διακινδύνευε κι αυτή τη ζωή του. Τελικά όμως, οι πολιτικοί προστάτες των Κουτσαβάκηδων (αμετανόητοι και και αιώνιοι εξαρθρωτές πολλών και σπουδαίων πρωτοβουλιών για κοινωνική προκοπή) πέτυχαν την αντικατάσταση του αποφασιστικού Βρανάτσου.


Μπαϊρακτάρης.

Δημήτριος Μπαϊρακτάρης.
Ο Δημητριάδης και ο Βρατσάνος κατόρθωσαν σημαντικά χτυπήματα εναντίον του οικοδομήματος του Κουτσαβακισμού. Δεν το γκρέμισαν όμως. Το τελικό γκρέμισμα το πέτυχε ο Δημήτριος Μπαϊρακτάρης, ένας Αγρινιώτης στρατιωτικός, με καταγωγή απ’ το Σούλι. Αποφασισμένος να εξαλείψει αυτό το άγος, ο φιλελεύθερος και δημοκρατικός Χαρίλαος Τρικούπης, διόρισε τον Μπαϊρακτάρη στον ρόλο που του ταίριαζε. Και τότε ο κοντόσωμος, λιγομίλητος, μεγαλοκέφαλος και αμείλικτος αστυνομικός (πλέον), που έτρεφε πελώριες μουστάκες, έκανε έναν συνδιασμό από δυναμικά μέσα κι από ταπεινωτικό εξευτελισμό των κακοποιών.

Έμειναν ιστορικές οι μέθοδοί του. Γιατί εκείνο που θα εξαφάνιζε κυριολεκτικά τους θρασύδειλους Κουτσαβάκηδες, ήταν όχι ο διωγμός που αποηρωοποιεί, αλλά ο εξευτελισμός που ταπεινώνει. Άρχισε λοιπόν ο Μπαϊρακτάρης να εκκαθαρίζει σιγά σιγά τα κέντρα τους. Έπειτα όμως από κάθε επιδρομή σε κάποιο καφενείο του Ψειρή, άρπαζε όσους Κουτσαβάκηδες έβρισκε, τους έφερνε στην πλατεία Κλαυθμώνος κι εκεί, μπροστά στο πλήθος που αλάλαζε δινόταν μια κωμικοτραγική παράσταση:
Υπήρχε εκεί ένα αμόνι και πάνω σ’ αυτό, ο αιχμαλωτισμένος Κούτσαβος υποχρεώνονταν να συντρίψει ο ίδιος τα όπλα του, την κουμπούρα του ή την περιλάλητη αμφίστομη κάμα. Ακολουθούσε έπειτα η εμφάνιση μιας τεράστιας βλαχοψαλίδας, με την οποία ο ίδιος ο Μπαϊρακτάρης έκοβε όλα τα σύμβολα της παρεξηγημένης παλληκαριάς. Έκοβε ανελέητα τις αφέλειες των μαλλιών που έφθαναν ως τα μάτια, έπειτα τις μυτερές άκρες των παπουτσιών, στην συνέχεια το δεξί μανίκι (ακριβώς αυτό που δεν φορούσαν, έμβλημα της ρεμπέτικης παλληκαριάς) και τέλος το μακρύ ζωνάρι που σερνόταν για καβγά. Κατόπιν ο αστυνόμος με άγριες κλωτσιές πετούσε τους αχρηστευμένους Κουτσαβάκηδες, σαν άχρηστα τσόφλια, μέσα στο πλήθος που τους γιουχάιζε επίμονα. Ο εξευτελισμός αυτός, ήταν φοβερός, ώστε στο εξής αναγκάζονταν να αξαφανιστούν από προσώπου γης.

Με τέτοιες μεθόδους ο Μπαϊρακτάρης συνέτριψε κι εξαφάνισε τον Κουτσαβακισμό. Ίσως όμως δεν θα ήταν σε θέση να επιτύχει αυτό το κατόρθωμα, αν στο μεταξύ δεν είχε πραγματοποιηθεί μια βαθειά αλλαγή στην αστυνομία: Από πολιτική και διοικητική, η αστυνομία είχε γίνει στρατιωτική. Το 1890 ο στρατός είχε αναλάβει την αστυνομική εξουσία και την διατήρησε ως το 1908, οπότε παρέδωσε στην Χωροφυλακή. Και ο Μπαϊρακτάρης ήταν ήδη αντισυνταγματάρχης, όταν ανέλαβε την διεύθυνση της αστυνομίας. Για την επίθεσή του εναντίων των Κουτσαβάκηδων, δεν διέθετε συνεπώς ύποπτους και απείθαρχους «αστυνομικούς κλητήρες». Διέθετε τώρα σκληρούς Εύζωνους κι αφοσιωμένους πυροβολητές, που μάλιστα τους διάλεγε ο ίδιος.

Έτσι κατελύθη το παράδοξο εκείνο «κράτος του Ψειρή», από το οποίο σήμερα διατηρούνται μόνο οι μισολησμονημένοι γλωσσικοί όροι «Κούτσαβος» και «Κουτσαβάκης». Απήχηση όμως (σαν τύπος και σαν ντύσιμο) εξακολουθεί να είναι ο πασίγνωστος «Σταύρακας», ο γνωστός ήρωας στο ρεπερτόριο του ελληνικού Καραγκιόζη. Απ’ τη σκηνή του θεάτρου σκιών, παρακολουθούμε τον Σταύρακα, όχι μόνο να είναι ντυμένος όπως οι παλαιοί Κουτσαβάκηδες, αλλά και να χρησιμοποιεί φρασεολογία που κάνει άφθονη κατανάλωση για το φιλότιμο, αλλά και που από πίσω από την μεγαλοστομία των απειλών της, μας φανερώνει τον τύπο του θρασύδειλου παλληκαρά.
Πηγή:
Λαογραφία της Ελλάδος, Κ. Ρωμαίος, εκδόσεις Γιοβάνη, 1978
Σταμάτη Χαράλαμπου, Ιστορία της Αστυνομίας Πόλεων (1921-1971)
https://xiromeropress.gr/%CE%B1%CF%80%C ... %B2%CE%AC/





Αθήνα, πλατεία Ομονοίας την δεκαετία του 60...

[The Rebel]

27/06/2023
Η στοιχειωμένη λίμνη της Πεντέλης και οι νεράιδες της.



Αν βρεθείτε τώρα στην Πεντέλη δεν θα δείτε λίμνη, αλλά κάποτε υπήρχε. Και οι θρύλοι γύρω από αυτή διασώθηκαν μέχρι και σήμερα. Οι κάτοικοι της περιοχής την αποκαλούσαν «Βουλισμένη» και «Μαγεμένη Λίμνη». Στα χαρτιά του κράτους ονομαζόταν Θάλωσι.

Ήταν Ιούλιος του 1931, πάνω στην Πεντέλη, όπου παραθέριζε το 1ο Σύνταγμα Πεζικού, υπήρχε μια μικρή, όμορφη λίμνη, που την εποχή εκείνη αποτελούσε πόλο έλξης για τους Αθηναίους, οι οποίοι την επισκέπτονταν και κολυμπούσαν στα νερά της.



H λίμνη αυτή περιβαλλόταν από μεγάλο μυστήριο… Ήταν ένας σβησμένος κρατήρας παλιού ηφαιστείου, από το βάθος του οποίου ανάβλυζε νερό. Από την εποχή της Τουρκοκρατίας και της Ελληνικής Επανάστασης ακόμη, κυκλοφορούσαν πολλές φήμες σχετικά με τις νεράιδες της λίμνης της Πεντέλης. Πάντως, είχε παρατηρηθεί ότι οτιδήποτε έπεφτε στα νερά της, εξαφανιζόταν ως δια μαγείας, σαν να ελκόταν στον βυθό από μυστηριώδεις δυνάμεις.

Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, οι βοσκοί και οι παραθεριστές δεν πλησίαζαν ποτέ τη νύχτα στις όχθες της, επειδή τη θεωρούσαν στοιχειωμένη. Ο Διοικητής του 1ου Συντάγματος Πεζικού, κύριος Διάμεσης, που δε συμμεριζόταν τις προλήψεις αυτές, έδωσε την άδεια στους άντρες του να κολυμπούν στα νερά της. Αλλά, δυστυχώς, στα μέσα του Ιουλίου του 1931, ο Δεκανέας Π. Διαμάντης βρήκε τραγικό θάνατο μέσα στη λίμνη.

Ο ατυχής Δεκανέας έπεσε πρώτος να κολυμπήσει, μα πριν προλάβουν να τον ακολουθήσουν οι συνάδελφοί του, άρχισε να καλεί σε βοήθεια. Στο άκουσμα των απεγνωσμένων κραυγών του, προσέτρεξε ο Δεκανέας του 2ου Λόχου, Σωτηρόπουλος, ο οποίος προσπάθησε με κάθε τρόπο να τον συγκρατήσει στην επιφάνεια.

Όμως, όσο κι αν πάσχιζε να τον τραβήξει επάνω, ο Διαμάντης διαρκώς βυθιζόταν, λες κι ένα αόρατο χέρι τον τραβούσε με ορμή προς τον πάτο της λίμνης.

-Τα πόδια μου πιάσε! Πιάσε με από τα πόδια! Κάποιος μου τραβάει τα πόδια μου! ούρλιαξε ο Δεκανέας. Εκείνη τη στιγμή έπεσε στο νερό κι ένας ακόμη στρατιώτης, ένας Λοχίας του 3ου Λόχου, ο οποίος, μετά από πολύ κόπο, κατόρθωσε να πιάσει από τα πόδια τον ατυχή πνιγόμενο.

Τότε, όμως, ο Διαμάντης φώναξε:

-Το κεφάλι μου! Το κεφάλι μου! Πάω κάτω!

Και δυστυχώς, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες που είχαν καταβάλει ο Δεκανέας και ο Λοχίας, ο Διαμάντης γλίστρησε από τα χέρια τους και εξαφανίστηκε από τα μάτια τους δια παντός.

Για δύο ολόκληρες ημέρες, το 1ο Σύνταγμα Πεζικού ασχολούνταν αποκλειστικά με την ανεύρεση του πνιγμένου συναδέλφου τους. Όλοι οι κόποι τους, όμως, αποδείχτηκαν άκαρποι. Έτσι, ο Διοικητής, κύριος Διάμεσης, αποφάσισε να απευθυνθεί στο Υπουργείο Ναυτιλίας, ώστε να του αποστείλουν σκάφανδρο.

Πράγματι, στάλθηκαν τρεις έμπειροι δύτες του Πολεμικού Ναυτικού κι ένα σκάφανδρο, για να προχωρήσουν οι έρευνες. Οι δύτες, μετά το πέρας των μάταιων ερευνών τους, ανέφεραν στον Διοικητή του Συντάγματος ότι πρώτη φορά έβλεπαν βυθό λίμνης τόσο σκοτεινό και μυστηριώδη, ώστε ήταν παντελώς αδύνατον να διακρίνει κανείς οτιδήποτε, πόσο μάλλον ένα πτώμα! Επεσήμαναν, επίσης, ότι ο βυθός ήταν τόσο κατάφυτος, που έδινε την εντύπωση πυκνοφυτεμένου δάσους.

Λίγες μέρες αργότερα, όλως τυχαίως, ένας στρατιώτης έτυχε να δει λίγο μετά το ξημέρωμα κάτι να επιπλέει στην ανατολική όχθη της λίμνης. Ήταν το πτώμα του δυστυχούς Διαμάντη, που βρέθηκε σε οικτρότατη κατάσταση.

Το πρόσωπό του είχε παραμορφωθεί εντελώς, ενώ έφερε περίεργες και εξαιρετικά βαθιές αμυχές στις παρειές και στον λαιμό, οι οποίες δεν μπορούσαν να καθοριστούν από πού είχαν προκύψει. Επίσης, το στομάχι του ήταν διάτρητο σε πολλά σημεία, χωρίς όμως να είναι ορατά τα εσωτερικά όργανα.

Το κεφάλι του είχε μια οπή στο δεξιό μέρος του κρανίου, ενώ τα δάχτυλα των ποδιών του είχαν κοπεί και συγκρατούνταν από μόλις μερικές λεπτές ίνες. Το πτώμα του άτυχου στρατιώτη μεταφέρθηκε στο Μαρούσι, όπου και ετάφη.

«Οι νεράιδες της λίμνης της Πεντέλης ήταν αυτές που βάστηξαν τον νεαρό στρατιώτη αιχμάλωτο για τέσσερις μέρες μέσα στα κατασκότεινα νερά», έλεγαν οι βοσκοί της περιοχής με περίσσεια επιμονή και σιγουριά…


Η είδηση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Η Βραδυνή», στις 25/07/1931.

Η Πεντέλη κάποτε είχε μια λίμνη αλλά σήμερα έχει εξαφανιστεί . Την μπάζωσαν. Την αποκαλούσαν «Βουλισμένη» και «Μαγεμένη Λίμνη». Η επίσημη ονομασία της όμως ήταν Θάλωσι και είχε φανατικούς επισκέπτες δυτικά της Νέας Πεντέλης. Γύρω από την ιστορία της λίμνης έχουν ακουστεί πολλές ιστορίες.

Μία από αυτές υποστήριζε ότι το κοίλωμα δημιουργήθηκε από την πτώση ενός μετεωρίτη. Την θεωρία αυτή υποστήριζε ο πρώην διευθυντής του Αστεροσκοπείου Πεντέλης, Κ. Χασάπης. Έλεγε ότι ο μετεωρίτης εξετράπη της πορείας του λόγω κάποιας βαρυτικής διαταραχής και έπεσε στην περιοχή.

Η θεωρία αμφισβητήθηκε με το επιχείρημα ότι οι μετεωρίτες εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης με τεράστια ταχύτητα και είναι αδύνατο οποιαδήποτε βαρυτική διαταραχή στην περιοχή να εκτρέψει την πορεία ενός τόσο γρήγορα κινούμενου σώματος, έστω και για λίγα μέτρα.

Μαρτυρίες λένε ότι μυστηριωδώς κάθε 4 χρόνια τα νερά της «τραβιούνταν» και αποκαλύπτονταν ο βυθός της. Τότε τα παιδιά έβρισκαν ευκαιρία να παίξουν χτίζοντας σπιτάκια με τα φύκια. Τον υπόλοιπο καιρό που είχε νερό αποτελούσε δημοφιλή προορισμό για μπάνιο, αλλά και για βόλτα στις όχθες της ή βαρκάδα. Λέγεται επίσης οτι η λίμνη, διαμέτρου περίπου 100 μέτρων, αν και ρηχή, είχε ρουφήχτρες με αποτέλεσμα να πνιγούν αρκετοί λουόμενοι.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Δ. Καμπούρογλου η περίφημη Δούκισσα της Πλακεντίας συνήθιζε τα βράδια να κάνει βαρκάδα στη λίμνη, ολομόναχη. Η λίμνη διέθετε επίσης εξαιρετική ακουστική και δίνονταν συναυλίες.



Αποτελούσε δημοφιλή προορισμό για μπάνιο, αλλά και για βόλτα στις όχθες της.
Υπάρχουν κι αναφορές για παράξενες οπτασίες των κατοίκων που επισκέπτονταν ή περνούσαν από την λίμνη. Όπως αναφέρει το βιβλίο «Ιστορία, θρύλοι και παραδόσεις του Πεντελικού Βουνού», η λίμνη «ήταν γιομάτη από λάμιες και νεράιδες. Λίμνη κακιά, αφού καταπίνει ή πνίγει ανθρώπους. Οι βοσκοί που περνούσαν από εκεί τις νύχτες αντίκριζαν έντρομοι τις λευκοντυμένες Θεότητες να αστράφτουν στο σκοτάδι, να χορεύουν, να σιγοτραγουδούν και να λούζονται. Για αυτό έλεγαν πως αυτοί που μπαίνουν στη λίμνη, τους παίρνουν μαζί τους οι Νεράιδες ή τους πνίγουν μια και καλή!».



Η λίμνη της Πεντέλης μπαζώθηκε και έγινε γήπεδο.
Η λίμνη έγινε γήπεδο, αλλά συχνά πλημμυρίζει. Καθόλου μεταφυσικό. Η απόφαση για μπάζωμα της λίμνης ελήφθη το 1964 από τον δήμο. Σήμερα στη θέση της βρίσκεται το γήπεδο ποδοσφαίρου.
https://www.notospress.gr/ellada/story/ ... raides-tis

[The Rebel]

06.10.2023
Tα παμφορεία της Αθήνας: Όταν η συγκοινωνία γινόταν με εξαντλημένα ζώα.
Τα πρώτα λεωφορεία που τα έσερναν άλογα.



Το «Παμφορείον» ήταν το πρώτο μέσο μαζικής μεταφοράς που κυκλοφόρησε ποτέ στο σύγχρονο ελληνικό κράτος. Ένα κάρο με θέσεις επιβατών που το έσερναν άλογα.

Στην αρχή εκτελούσε το δρομολόγιο Ναυπλίου- Άργους, όταν το Ναύπλιο ήταν ακόμη πρωτεύουσα της Ελλάδας. Οι μετακινήσεις γίνονταν είτε με γαιδουράκια ή ακόμα και με καμήλες!

Έφτασε και στην Αθήνα έπειτα, ωστόσο στην αρχή το κάρο αυτό δεν χρησιμοποιούνταν ως μεταφορικό μέσο αλλά ως φορτηγό μεταφοράς οικοδομικών υλικών της κατοικίας του Άγγλου ναυάρχου Μάλκομ που κτίζεται στην απομακρυσμένη, τότε, περιοχή των Πατησίων, χώρος που στεγάζει σήμερα το Άσυλο Ανιάτων. Υστερα όμως έγινε ιδανικό και για μεταφορά… ανθρώπων και έκανε τη διαδρομή Αθήνα – Πειραιά μετ’ επιστροφής τρεις φορές την ημέρα πρωί, μεσημέρι και βράδυ.



Το 1880, εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού και την επέκταση της πόλης, μια βέλγικη εταιρεία άρχισε να εκμεταλλεύεται το οδικό δίκτυο της Αθήνας.

Δυο χρόνια μετά, η εταιρία θέτει σε λειτουργία ελαφρά 12θέσια ιππήλατα τραμ που εκτελούν τη διαδρομή Σύνταγμα – Πατήσια. Διαθέτουν χαμηλές ξύλινες θέσεις ενώ η οροφή τους καλύπτεται από δαντελωτό ύφασμα. Το εισιτήριο της γραμμής “Σύνταγμα – Πατήσια” είναι 35 λεπτά και “Ομόνοια – Σύνταγμα” 15 λεπτά, ένα ποσό πολύ ακριβό, αφού η διαδρομή είναι αργή για τους επιβάτες και βασανιστική, κυριολεκτικά, για τα ζώα που αγκομαχούσαν στη διαδρομή…

Ο Α. Βερναδάκης το 1902 στο βιβλίο του «Το μέλλον των Αθηνών» αναφέρει σκηνές φρίκης: «Ως προχθές όταν αι άμαξαι εσύροντο με δύο και σπανίως με τρεις ίππους κατά τις ανωφερείας, οι ίπποι εξυλίζοντο μέχρις αίματος και καταπτώσεως εν μέση οδό, οι δε επιβάται κατήρχοντο και άλλοι μεν υπό αηδίας, απήρχοντο χάνοντας το πληρωθέν αγώγιον, άλλοι δε μετά των διαβατών εξετέλουν, χάριν φιλανθρωπίας, χρέη κτηνών, ωθούντες την άμαξαν. Ευτυχώς προσετέθησαν εις τα δύσβατα μέρη τρεις και τέσσερις ίπποι και ούτω απηλλάχθημεν του αηδούς τούτου θεάματος»…


https://www.pronews.gr/istoria/ta-pamfo ... imena-zoa/