ΠΩΣ ΠΗΓΑΜΕ ΣΤΗΝ ΣΜΥΡΝΗ (ΕΠΙΣΗΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ)

[hades]

habes

για την καταληψη της θεσσαλονικης αυτα που λενε ο βενιζελος και οι ...δημοκρατες δηθεν ιστορικοι ειναι παραμυθια.απο τα αρχεια του γες φαινεται οτι το τηλεγραφημα για την καταληψη της θεσσαλονικης το εστεικε 10,5 ωρες μερα την παραδοση της!!το εστειλε για να δειξει με την προπαγανδα του οτι αυτος ειχε την πρωτοβουλια κτλ.βεβαθα τρεις μηνες μετα δεν ειχε κανενα προβλημα να την δωσει στους βουλγαρους στο συνεδριο του λονδινου.
για την μικρα ασια τωρα.ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΑΝΤ ΤΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΓΡΑΠΤΗ.λογια του αερα ηταν και τιποτε περισσοτερο.

δεν λέω αν είχε εγγυήσεις σαν ιδέα η ανάπτυξη του Ελληνικού κράτους στις δύο πλευρές του Αιγαίουν ήταν γοητευτικό και άξιζε το ρίσκο .Είχα διαβάσει σε μια συζήτηση με δημοσιογράφους που έκανε το 1920 πως οροματιζόταν την Ελλάδα με την Σμύρνη και τα νησιά .

Ξέρει κανείς πως φαντάζονταν την διατήρηση του ανατολικού μετώπου σε περίπτωση επικράτησης; Έχοντας χερσαίο σύνορο δεν θα ήταν συνεχείς οι απειλές από πλευράς Τούρκων; Δηλαδή ακόμα και να είχε καταληφθεί η Άγκυρα θα είχαμε κάποιου είδους ασφάλεια σε βάθος ετών;

το πρόβλημα ήταν ότι δεν καταστρέψαμε τον όγκο του τουρκικού στρατού το 21 και κατάφερε να διαφύγει στην Άγκυρα. Εκεί βάζω τις ευθύνες του Παπούλια. Αν στο υποθετικό σενάριο τους βάζαμε στο τραπέζι και υπόγραφαν με τις ανταλλαγές πληθυσμών τον μερικό εκχριστιανισμό κάποιον που θα θελαν να μείνουν στο τόπο τους θα μπορούσαμε να κρατήσουμε όπως κρατήσαμε και την Μακεδονία με την δεσπόζουσα ενδοχώρα εχθρική. Μέχρι το 30 δημογραφικά ήμασταν στα ίδια με τους Τούρκους μπορεί να πηγαίναμε και καλύτερα χωρίς να χρειάζεται να μεταναστεύουν Ελλήνες μια και γη θα υπήρχε τόσο σε Ανατολική Θράκη όσο και Σμύρνη.

[hades]

Έβαλε εναντίων του μπετόν την μισή Ελλάδα με στρατιωτικούς νόμους με τραμπούκα εξορίες,αποπέμψεις αξιωματικών(πρέπει να είχαν διώξει πάνω από 2000 αξιωματικούς και άγνωστο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων ) . Και έτσι εξηγείτε και η ήττα του 1920 στις εκλογές.

Όταν ο Πάγκαλος δοικαζόταν για το πραξικόπημα και τη δικτατορία του, διαρκώς επικαλούνταν προς υπεράσπισή του τα πεπραγμένα του Βενιζέλου.

Η εθνικοφροσύνη του 50 πήρε όλα τα μαθήματα από την στρατοκρατία των βενιζελικών του μεσοπολέμου

[ΤΑΥΓΕΤΗΣ]

habes

ο βενιζελος ουδεποτε θελησε συμβιβασμο με τους βασιλοφρονες.ο ρεπουλης και ο ζαχαρωφ τον ηθελαν αυτος εκανε σαν μανιακος εναντιον τους.
αυτος εδωσε την εντολη να δολοφονηθουν οι 6 μεσω του νικ.πολιτη.για αυτο ρεπουλης και ζαχαρωφ τον εκαναν περα οπως και οι παλαιοι συνεργατες του.
οσον αφορα τους μικρασιατες.αυτοι οταν επρεπε να πολεμησουν για την μικρα ασια ετρεχαν στα ξενα προξενεια να παρουν διαβατηρια οτι ειναι ξενοι υπηκοοι.οταν ηρθαν εδω πηγαιναν φανταροι για να δολοφονουν ελληνες.μην ξεχναμε οτι οι δολοφονοι του κκε στα δεκεμβριανα σε μεγαλο ποσοστο ηταν μικρασιατες και αρμενιοι.το λενε πολλοι σοβαροι συγγραφεις αυτο δεν το βγαζω απο το μυαλο μου.
αυτο δειχνει το προβλημα που εχουμε με τους λαθρομεταναστες τωρα που δεν ειναι καν ελληνες.με το παραμικρο συνθημα θα μας σφαξουν με καθοδηγητες των κομμουνιστικων κομματων,κκε,συριζα,ανταρσια κτλ.

[ΤΑΥΓΕΤΗΣ]

habes

ο αγγλος σταταρχης ειπε στον βενιζελο οτι χρειαζοντουσαν 27 πληρεις μεραρχιες(400.000 αντρες) για να νικησει τους τουρκους πραγμα που δεν μπορουσε να το κανει η ελλαδα.τα ιδια ειπε και ο μεταξας σε γουναρη κτλ οταν του ειπαν να αναλαβει την αρχηγια της στρατιας.
αρα;δεν επρεπε καν να παμε .ωραιο ονειρο αλλα ονειρο.
και εγω θελω να παρουμε την κωνσταντινουπολη και εστω οτι την πηραμε.μετα ομως τι;

[Teros]

Ο Βενιζέλος δεν ήταν ο εμπνευστής της Μεγάλης Ιδέας. Απλώς την έθεσε σε εφαρμογή ως ένα βαθμό. Το κόμμα του οι Φιλελεύθεροι μόλις ιδρύθηκαν έβαλαν την Μεγάλη Ιδέα πρώτη στις προταιροτητηες τους το ίδιο τους το πρόγραμμα έλεγε πως ετοιμάζουν μία Ελλάδα δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών.

[opsimasmenos]

Ο Βενιζέλος δεν ήταν ο εμπνευστής της Μεγάλης Ιδέας. Απλώς την έθεσε σε εφαρμογή ως ένα βαθμό. Το κόμμα του οι Φιλελεύθεροι μόλις ιδρύθηκαν έβαλαν την Μεγάλη Ιδέα πρώτη στις προταιροτητηες τους το ίδιο τους το πρόγραμμα έλεγε πως ετοιμάζουν μία Ελλάδα δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών.

Δλδ το φυτιλι ήταν στη θέση του πλυμενο σιδερομενο και ο μέγας στρατηλατης απλά το πυροδότησε;
Η ιδρυτική 3ης του Νοέμβρη ίσως έδωσε την αφορμή στους τουρκ να ξεκινήσουν τα οργανα πογκρόμ.
Βγάλανε και ντελαλη... Ακούσατε ακουσατε

[ΑΛΟΓΟΜΟΥΡΗΣ]

Με το Google Translate έγινε η μετάφραση;

ναι
το αναφέρει και ο ίδιος στο ΟΠ

[Ζαποτέκος]

SpoilerShow

Μ. Clemenceau. Πρέπει να σας ζητήσω να καθυστερήσετε τη δράση μας για σαράντα οκτώ ώρες. πρέπει να είμαστε πράγματι προσεκτικοί όσον αφορά τη θέση μας σχετικά με τους Ιταλούς. Θα τους πούμε ότι είμαστε αναγκασμένοι να λάβουμε μια απόφαση εν απουσία τους, αλλά ότι θέλουμε να τους μιλήσουμε γι 'αυτό πριν τεθεί σε ισχύ.

Έκανα το χρόνο να επανεξετάσω τη Συνθήκη του Λονδίνου και τη συμφωνία του Saint-Jean de Maurienne. Ο κ. Lloyd George δήλωσε την άλλη μέρα ότι η υπόσχεση να δοθεί στη Σμύρνη στην Ιταλία εξαρτάται από την ιταλική συμμετοχή στη στρατιωτική δράση της Αγγλίας στη Μέση Ανατολή. τώρα, δεν βρίσκω μια λέξη γι 'αυτό στη σύμβαση του Saint-Jean de Maurienne. Η μνήμη του κ. Lloyd George τον προδόθηκε.

(…)

στο Saint-Jean de Maurienne, ο κ. Lloyd George, χωρίς καμία αμφιβολία για βάσιμους λόγους, τα υποσχέθηκε σε αυτούς. Πράγματι, την άλλη μέρα είπε ότι ήταν σε αντάλλαγμα για μια υπόσχεση συνεργασίας στην Ασία. αλλά, όπως είπε ο κ. Clemenceau, η μνήμη του τον εξαπάτησε.
Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι αυτή η υπόσχεση δεν μας δεσμεύει, διότι εξαρτάται από τη συγκατάθεση της Ρωσίας και ότι αυτή η συγκατάθεση δεν δόθηκε ποτέ.

Πρόεδρος Wilson. Όποια και αν είναι η θέση μας από καθαρά νομική άποψη, δεν βλέπω πώς μπορούμε να δικαιολογήσουμε ηθικά την παραχώρηση της Σμύρνης στην Ιταλία.

Ο Sir Maurice Hankey. Το έγγραφο που εκδίδεται από τη διαπραγμάτευση στο Saint-Jean de Maurienne είναι μάλλον ασαφές. αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπογράφηκε υπό την προϋπόθεση της συναίνεσης της Ρωσίας.

Μ. Clemenceau. Αυτό μπορούμε να πούμε στους Ιταλούς.

Πρόεδρος Wilson. Δεν είμαι έτοιμος να αφήσω τους Ιταλούς να κάνουν αυτό που θέλουν σε αυτό το μέρος του κόσμου. Δεν εμπιστεύομαι τις προθέσεις τους. Εάν δημοσιεύσω στην Αμερική όλα όσα γνωρίζουμε για τη δραστηριότητά τους και τις πληγές, θα προκαλούσε την πυρκαγιά της infernal μηχανής τους.

Μ. Clemenceau.
Συμφωνώ μαζί σας για να μην αφήσετε τους Ιταλούς να καταλάβουν τα οχυρά. αλλά αν δεν προσγειωθούν μαζί μας και εσείς, θα βρεθούμε σε κακή θέση. Προτείνω στους Γάλλους, Αγγλικούς και Ιταλούς να προσγειωθούν ταυτόχρονα, με αμοιβαία υπόσχεση να αποβιβαστούν όταν έρθουν οι Έλληνες να πάρουν τη θέση τους.

Πρόεδρος Wilson. Οι Ιταλοί μπορούν να μας αντιταχθούν σε αυτό το σημείο.

Μ. Clemenceau. Πρέπει να περιμένουμε αντίσταση από την πλευρά τους. Είναι καλύτερα να γίνει τώρα, όταν θα τους μιλήσουμε γι 'αυτό.

Πρόεδρος Wilson. Πιστεύετε ακράδαντα ότι η Σμύρνη πρέπει να πάει στους Έλληνες;

Μ. Clemenceau. Ναί; Σας ζητώ μόνο να καθυστερήσετε τη λειτουργία μας στη Σμύρνη για τουλάχιστον είκοσι τέσσερις ώρες. Θα πούμε στους Ιταλούς ότι είμαστε αναγκασμένοι να λάβουμε αυτήν την απόφαση, εν απουσία τους. Αν μας ρωτήσουν γιατί το κάναμε, θα τους πούμε ότι μας δόθηκαν ανησυχητικές πληροφορίες για τον κίνδυνο που διατρέχουν τα ελληνικά στοιχεία και ότι δεν μπορούσαμε να περιμένουμε την επιστροφή τους.

Κ. Balfour. Αυτό δεν θα μας βγάλει από τη δυσκολία μας, γιατί θα θέσουν το ερώτημα: "Θα φύγετε από τη Σμύρνη στους Έλληνες;"

Μ. Clemenceau. Από την πλευρά μου, είμαι έτοιμος να τα δώσω σε αυτά. αλλά δεν υπάρχει λόγος να το πούμε πριν από τη στιγμή που θα λάβουμε γενικές αποφάσεις για την τύχη των οθωμανικών εδαφών.

Μ. Βενιζέλος. Μόλις έλαβα μια αποστολή από τον διοικητή του πολεμικού μας πλοίου έξω από τη Σμύρνη. Αναφέρει ότι το ιταλικό θωρηκτό Regina Elena έχει προσγειωθεί εργάτες στη Scala Nuova οι οποίοι έχουν εξοπλίσει τις προβλήτες και τα στάδια προσγείωσης εν αναμονή προσγείωσης. Τριάντα ναύτες, μαζί με αξιωματικούς, προσγειώθηκαν στη συνέχεια. αλλά δύο ημέρες αργότερα, απομονώθηκαν, μετά από ένα είδος επιθεώρησης της ακτής. Οι εκφορτώσεις αυτού του τύπου φαίνεται να δείχνουν σχέδια στη Σμύρνη. Η Συνθήκη του Λονδίνου, όσο μπορώ να πω, υποσχέθηκε στους Ιταλούς Adalia. Αλλά όταν μιλάμε για την Ανταλία, αποκλείουμε τη Σμύρνη. διαφορετικά όλος ο νότος της Μικράς Ασίας θα πήγαινε στους Ιταλούς.

Όσο για τη διάσκεψη του Saint-Jean de Maurienne, ο M. Ribot μου εξήγησε τι συνέβη εκεί: οι επικεφαλής των συμμαχικών κυβερνήσεων συγκεντρώθηκαν εκεί για να συζητήσουν την επιστολή του αυστριακού αυτοκράτορα στον πρίγκιπα Sixtus του Bourbon 3 και όχι για να συζητήσουν θέματα της Ασίας. Ο κ. Lloyd George αποκάλυψε ξαφνικά στον κ. Ribot ότι αποφάσισε να προσφέρει στη Σμύρνη στην Ιταλία, έτσι

3 Σχετικά με αυτό, τη λεγόμενη υπόθεση Sixtus, βλέπε Arthur J. May, The Passing of the Haps burg Μοναρχία, 1914-1918, 2 vols. (Philadelphia, 1966), I, 486-91. II, 630-36.
να κλίνει η ιταλική κυβέρνηση προς την ιδέα μιας ξεχωριστής ειρήνης με την Αυστρία. Έτσι, η προσφορά της Σμύρνης στην Ιταλία δεν ήταν αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων. έγινε με πρωτοβουλία της Αγγλίας στον Baron Sonnino, ο οποίος φυσικά το αποδέχθηκε και ο οποίος, επιπλέον, αντιτίθεται στην ιδέα μιας ξεχωριστής ειρήνης με την Αυστρία.

Οι Ιταλοί έχουν ήδη πραγματοποιήσει εκφορτώσεις, όχι μόνο στην Adalia, αλλά στο Μαρμαρίς. φαίνεται ότι προετοιμάζονται να κάνουν το ίδιο κοντά στη Σμύρνη.

Μια επιτροπή, όπως θυμάστε, προσπάθησε να λύσει το ελληνικό ζήτημα στη Μικρά Ασία καθορίζοντας τα εθνογραφικά όρια. Κατά τον υπολογισμό των εθνοτικών πλειοψηφιών, είχα προτείνει να συμπεριληφθεί ο πληθυσμός των νησιών με εκείνους της χερσονήσου. Αλλά η πρόταση αυτή απορρίφθηκε. Ως αποτέλεσμα, η ελληνική πλειοψηφία μειώθηκε ή εξαφανίστηκε σε ορισμένες περιοχές. αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η χώρα στα νότια της Σμύρνης δεν μας ανατέθηκε στην έκθεση της επιτροπής. Ωστόσο, εάν η περιοχή αυτή πρέπει να τεθεί υπό ευρωπαϊκή εντολή, θα ζητήσουμε να ανατεθεί αυτή η εντολή, τουλάχιστον για μια περίοδο δέκα ετών. Δεν πρέπει να δοθεί στην Ιταλία: θα είχε ακόμα μια πολύ μεγάλη έκταση ακτής στα νότια της Ανατολίας, μαζί με μεγάλα εδάφη στο εσωτερικό, συμπεριλαμβανομένου του vilayet του Konya.

Πρόεδρος Wilson. Αλλά αν η Ιταλία έπρεπε να κρατήσει τα Δωδεκάνησα, δεν θα ήταν καλύτερα η γειτονική ηπειρωτική περιοχή να τεθεί υπό την ίδια κυβέρνηση; Από την πλευρά μου, αυτό δεν είναι αυτό που θέλω.

Μ. Βενιζέλος. Ελπίζω πραγματικά ότι τα Δωδεκάνησα δεν θα μείνουν στην Ιταλία. Δεν υπάρχει καν εκεί, όπως στη Δαλματία, ένας ιταλικός πληθυσμός 4%. Αυτά τα νησιά είναι εξ ολοκλήρου ελληνικά και ήταν πάντα εδώ και τρία χιλιάδες χρόνια. Πρέπει να πω ότι σε μια συζήτηση που είχα εδώ και λίγο καιρό με τον Μ. Ορλάντο, μου είπε: «Τα Δωδεκάνησα και η Σμύρνη θα επιστρέψουν σε σας, αλλά όταν έχουμε τακτοποιήσει τις δικές μας υποθέσεις στην Αδριατική».


(…)

Πρόεδρος Wilson. Οι Ιταλοί δεν θα παραλείψουν να ρωτήσουν γιατί δεν πρέπει να προσγειωθούν επίσης.

Μ. Βενιζέλος. Νομίζω ότι όλα θα πάνε καλά αν ο ναυάρχης Calthorpe είναι παρόντες αυτοπροσώπως.

Μ. Clemenceau. Θα σας υπενθυμίσω ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ένα
καθαρά στρατιωτική υπόθεση. Θα ήταν μεγάλο λάθος να προχωρήσουμε σε μια πράξη καθαρού βίου χωρίς να μιλήσουμε πρώτα με τους Ιταλούς για αυτό.

Μ. Βενιζέλος. Δεν είναι πράξη πολέμου. είναι μόνο μια αστυνομική επιχείρηση.

(…)

Μ. Βενιζέλος. Όχι, μου ζητήθηκε η γνώμη όταν η συζήτηση είχε ήδη αρχίσει. Όπως και εσείς, είχα λάβει ανησυχητικές πληροφορίες για την κατάσταση στη Μικρά Ασία. Είπα ότι ήταν αδιανόητο τα ελληνικά στρατεύματα να παραμείνουν ανενεργά στη Μακεδονία, ενώ οι Τούρκοι σφαγιάζουν τους ελληνικούς πληθυσμούς στην Ασία.

Κ. Balfour. Μη φοβάσαι ότι, αν προσγειωθεί στη Σμύρνη, θα προκαλούσε μόνο σφαγές σε άλλα μέρη της χώρας;

Μ. Βενιζέλος. Οχι; οι Τούρκοι σέβονται τη δύναμη.

(…)

Το πετσόκοψα κάπως και έβαλα τα σχετικά με τους Ιταλούς για να καταλάβει ο αναγνώστης γιατί μας εχθρεύονταν. Γιατί άλλα είχαν αφήσει να εννοηθεί πως θα πάρουν οι Ιταλοί κατά την διάρκεια του Α΄Π. Π. ( Σμύρνη ) και άλλα έκαναν μετά.

[Ζαποτέκος]

Κάπως σχετικά με το θέμα.

Η Συμμαχική αποστολή απαγόρευε αυστηρά στον Ελληνικό στρατό να προελάσει και να συλλάβει τους χιλιάδες ένοπλους Τούρκους Τσέτες που οι ομάδες τους είχαν καταστεί ο φόβος και ο τρόμος των χριστιανικών πληθυσμών, που παρενοχλούσαν συνεχώς τις Ελληνικές μονάδες σε όλη την συνοριακή περίμετρο της Ελληνικής ζώνης, ενώ αποτέλεσαν και την πρώτη ύλη για τον στρατό του Κεμάλ αργότερα. Στην τελευταία έκθεση του Αμερικανού προξένου στην Σμύρνη George Horton προς το Στέητ Ντιπάρτμεντ με τα τελικά του συμπεράσματα για την Μικρασιατική εκστρατεία διαβάζουμε: "...Η Ελληνική απόβαση, με τις συνθήκες που πραγματοποιήθηκε, αποτελεί το μεγάλο λάθος του Βενιζέλου. Παρ΄όλο που, χωρίς αμφιβολία, ήταν οι εκπρόσωποι όλων των Συμμαχικών κρατών που του ζήτησαν να πάει στην Σμύρνη, δεν θα έπρεπε να το πράξει χωρίς την υπογραφή Συνθήκης με γραπτή συμφωνία για την βοήθεια που αναλάμβαναν την υποχρέωση να του παράσχουν. Προς αποφυγή της φρικτής καταστροφής που ακολούθησε και που αναζωπυρώνει τον φανατισμό και την τόλμη ολόκληρου του μουσουλμανικού κόσμου, μόνο δύο λύσεις υπήρχαν: 1. Να μην είχαν σταλεί ποτέ οι Έλληνες στην Σμύρνη, 2. Αφού τους έστειλαν οι Σύμμαχοι να τους συμπαρασταθούν με συνέπεια και πίστη. Όμως αντί να τους συμπαρασταθούν ξεκίνησαν τις διενέξεις μεταξύ τους, όπως γίνεται πάντα ανάμεσα στους Χριστιανούς. Η Ιταλία στην οποία οι άλλοι Σύμμαχοι είχαν υποσχεθεί την Σμύρνη, έβαλε σε λειτουργία το λιμάνι της Εφέσου με στόχο να απομακρύνει τις εμπορικές δραστηριότητες από την Σμύρνη. Ακόμη στο τέλος άρχισε να πουλάει όπλα στους Τούρκους και να τους καλοπιάνει. Οι Γάλλοι, για να υποβιβάσουν την θέση της Μεγάλης Βρετανίας στην Εγγύς Ανατολή, έδειξαν τέτοια στάση απέναντι στους Τούρκους, που οδήγησε τελικά στην υπογραφή της Συνθήκης της Άγκυρας και την ντεφακτο αναγνώριση της κυβέρνησης των Κεμαλιστών από την Γαλλία. Ένα θέαμα που ελπίζω να μην ξαναδώ ποτέ στην ζωή μου, είναι εκείνο της σφαγής που έλαβε χώρα κάτω από τα βλέμματα των μεγάλων δυνάμεων και με την σιωπηρή αποδοχή τους....." Πολλοί λένε και γράφουν ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις άλλαξαν πολιτική απέναντι στην Ελλάδα επειδή οι Μετανοεμβρίανες Κυβερνήσεις στην Ελλάδα έφεραν πίσω τον....Βασιλιά Κωνσταντίνο χωρίς να πάρουν την άδεια τους. Οι πηγές βοούν ότι αυτό αποτέλεσε απλώς την αφορμή για γεγονότα που είχαν δρομολογηθεί και θα γίνονταν ακόμη και με τον Βενιζέλο στην εξουσία.. Υπενθυμίζουμε πως ο Κεμάλ βρισκόταν σε πόλεμο με τους Γάλλους στην Κιλικία και το περίφημο περίφημο Γαλλοκεμαλικό σύμφωνο Franklin-Bouillon ακριβώς υποτίθεται ότι ρύθμιζε τις τελευταίες λεπτομέρειες της αποχώρησης των Γάλλων. Οι Γάλλοι δεν δίστασαν λοιπόν να αλλάξουν πολιτική ενώ βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τον Κεμάλ. Είναι προφανές πιστεύω ότι η αλλαγή αυτή είχε τις ρίζες της στην απόφαση της Γαλλίας να εναντιωθεί στα Βρετανικά συμφέροντα στην περιοχή. Ο Ραιημόν Πουανκαρέ Πρόεδρος της Γαλλίας που υπέγραψε ο ίδιος την συνθήκη των Σεβρών προέβλεψε πως η σταθερότητα της συνθήκης αυτής, θα ήταν εύθραυστη "...όπως οι ονομαστές πορσελάνες που φτιάχνονται στο Γαλλικό προάστειο των Σεβρών". Λέτε να ήξερε ότι τρεις μήνες μετά θα επέστρεφε ο....Βασιλιάς στην Ελλάδα;


Μουσταφά Κεμάλ και ο ειδικός απεσταλμένος της Γαλλίας Franklin Bouillon
https://www.istorikathemata.com/2010/11 ... st_24.html

Σύμφωνα με τον Σβολόπουλο, αρχικά πριν την εκκίνηση της εκστρατείας, ο Ελευθέριος Βενιζέλος αδιαφόρησε πλήρως για τις υποδείξεις των κορυφαίων στρατιωτικών της Αντάντ που βασίζονταν στις πληροφορίες που είχαν οι Σύμμαχοι για την περιοχή. "Στο πεδίο της τακτικής, το σύνολο των εμπειρογνωμόνων μεταξύ των Συμμάχων, είχε προαναγγείλει τις δυσχέρειες αγκίστρωσης των Ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στην Μικρά Ασία...."

"....Ο στρατηγός Χένρι Ουίλσον, ο ναύαρχος Χόουπ και ο στρατηγός Μπλις είχαν επιχειρήσει να μεταπείσουν τους πολιτικούς τους προϊσταμένους, ενώ ακόμη διαρκούσε η δραματική απογευματινή συνεδρίαση της 6ης Μαΐου. Τα επιχειρήματα τους εδράζονταν στους αυστηρούς κανόνες της γεωστρατηγικής: οι διαθέσιμες ελληνικές μεραρχίες δεν ήταν επαρκείς για να επιβάλλουν την τάξη στην εκτεταμένη Μικρασιατική ήπειρο. Βρετανοί, Γάλλοι και Αμερικάνοι επιτελικοί συνέπιπταν στην θεώρηση αυτή".

Την αδιαφορία του για τα στρατιωτικά δεδομένα πριν της εκστρατεία, την εκμυστηρεύτηκε ο Βενιζέλος και στην Πηνελόπη Δέλτα μετά τις εκλογές του 1920. "Εγώ δεν υπολόγισα ποτέ τις δυνάμεις του στρατού για να κρατήσουμε τα σύνορα μας, αλλά στις συμμαχίες και στα γενικά Ευρωπαϊκά συμφέροντα".

"Εμφανώς μάλιστα, δεν είχε σπεύσει να συμβουλευτεί τους άμεσους στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες προτού δηλώσει ότι τελικά αποδέχεται την Συμμαχική πρόταση για την αποβίβαση Ελληνικών στρατευμάτων στην Σμύρνη", συμπληρώνει εύστοχα ο Σβολόπουλος.
https://www.istorikathemata.com/2010/03 ... st_29.html

Στις 19 Μαΐου 1920 έλαβε χώρα μια κρίσιμη συνάντηση στο Λονδίνο μεταξύ του Βενιζέλου και των Τσόρτσιλ και Ουίλσον από την πλευρά της Μεγάλης Βρετανίας. Σκοπός της συνάντησης αυτής ήταν να συμφωνηθούν οι θέσεις που θα υποστήριζαν από κοινού οι δύο χώρες για τους όρους της συνθήκης που θα επιβάλλονταν στην διαλυμένη Οθωμανική Αυτοκρατορία

Είχε προηγηθεί το υπόμνημα του μεγάλου Γάλλου στρατάρχη Φος για το ανατολικό ζήτημα. Σε αυτό το υπόμνημα ο νικητής του Α΄ παγκοσμίου πολέμου Φος κατέληγε στο συμπέρασμα ότι για να καταβληθεί ο Κεμάλ (που είχε αναδυθεί πριν ένα χρόνο περίπου) και να ειρηνεύσει η Ανατολή, θα χρειάζονταν τουλάχιστον 20 μεραρχίες, την στιγμή που η Ελλάδα θα μπορούσε με δυσκολία να παρατάξει 12, και οι Σύμμαχοι μας δεν είχαν σκοπό να προσφέρουν ούτε ένα στρατιώτη.

Στην συνάντηση αυτή λοιπόν, ο Τσόρτσιλ είπε στον Βενιζέλο ότι η Αγγλία δεν μπορούσε να τον βοηθήσει με στρατεύματα, ούτε στην Θράκη, ούτε στην Μικρά Ασία, αλλά θα ήταν πρόθυμη να δώσει όπλα και πολεμοφόδια. Ο Ουίλσον ήταν ακόμη πιο ειλικρινής: "Του είπαμε καθαρά ότι ούτε σε άνδρες ούτε σε χρήματα θα βοηθούσαμε τους Έλληνες, εφ΄ όσον είχαμε ήδη αναλάβει περισσότερα απ΄ όσα μπορούσε να κάνει ο μικρός μας στρατός. Του είπα ότι θα κατέστρεφε την μικρή του χώρα....Είπε ότι δεν συμφωνούσε με τίποτε από ότι είχα πει..." Ο Ουίλσον είπε στον Βενιζέλο ότι θα γινόταν πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που θα κρατούσε ίσως δέκα με δεκαπέντε χρόνια και θα σακάτευε την Ελλάδα....

https://www.istorikathemata.com/2009/11 ... st_03.html

[Nandros]

Ξέρει κανείς πως φαντάζονταν την διατήρηση του ανατολικού μετώπου σε περίπτωση επικράτησης; Έχοντας χερσαίο σύνορο δεν θα ήταν συνεχείς οι απειλές από πλευράς Τούρκων; Δηλαδή ακόμα και να είχε καταληφθεί η Άγκυρα θα είχαμε κάποιου είδους ασφάλεια σε βάθος ετών;

Όταν έφτιαχναν τις συνθήκες τότε δεν μπορούσαν να προβλέψουν την εξέλιξη της πολεμικής ειδικά και της τεχνολογίας γενικά. πχ:
1/ Τα σύνορα στο ύψος της Αδριανούπολης είναι δυτικά από τον Έβρο, ώστε με το βεληνεκές της εποχής, να μην την φθάνουν τα ελληνικά πυροβόλα.
2/ Η μισή Μικρά Ασία και η Πόλη υπό ελληνική κατοχή, θα είχε αρκετό στρατηγικό βάθος, οπωσδήποτε καλύτερο από την Αν.Μακεδονία και Θράκη, όπου η θάλασσα είναι μια πηδηξιά απόσταση από τα σύνορα. Η Τουρκία θα είχε το μισό μέγεθος. Θα είχαμε όμως μόνιμο πρόβλημα με τους Τούρκους στο ελληνικό κομμάτι.
3/ Η Συνθήκη της Λωζάνης δεν πρόβλεψε θαλάσσιο χώρο στο Αιγαίο για την Τουρκία, με τα ελληνικά νησιά μπροστά στην μούρη της.
.

[Ζαποτέκος]

Ο εύζωνος και το μαντήλι

[Κατά την απόβαση του ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη, στα 1919, σημειώθηκαν “έκτροπα”, που είχαν ως αποτέλεσμα αρκετούς θανάτους Οθωμανών και πλιάτσικο σε περιουσίες]

Η ελληνική διοίκηση έδρασε – παρά τα λεγόμενα – αστραπιαία. Εξέδωκε ανακοίνωση στην τουρκική και στην ελληνική γλώσσα, με την οποία διαβεβαίωνε τους Τούρκους ότι οι Έλληνες για τα επεισόδια θα τιμωρηθούν αυστηρότερα από τους Τούρκους. Με αυτό η Διοίκηση σκοπούσε στο να καθησυχάσει τους Τούρκους και να κατασιγάσει το μένος των Ελλήνων. Πραγματικά, δύο ημέρες μετά την απόβαση συστήθηκε στρατοδικείο. Δεν εδίκασε Τούρκους’ εδίκασε Έλληνες. Αυτό από πολιτική άποψη είναι κατανοητό’ από νομική και ηθική άποψη άδικο. Καταδικάστηκαν σε θάνατο δύο εύζωνοι και ένας πολίτης. Η εκτέλεση έγινε σε μία πλατεία της πόλης προς εκφοβισμό και σωφρονισμό. Η σορός τους ενταφιάστηκε στο σημείο της εκτελέσεως, για να θυμίζει το μνήμα τους, ποια τύχη περιμένει στο εξής κάθε παραβάτη της τάξης. (…)

Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι ένας εύζωνος καταδικάστηκε, γιατί βρέθηκε πάνω του ένα ξένο μαντήλι! Αυτός απολογούμενος είπε ότι το βρήκε πεσμένο στο δρόμο. Το θάνατό του επέβαλαν λόγοι σκοπιμότητας πολιτικά κατανοητοί, ηθικά όμως άδικοι. Το παλικάρι αυτό είχε οργώσει με το όπλο στο χέρι όλη τη Μακεδονία.

(Σαράντος Καργάκος, “Η Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922) Από το έπος στην τραγωδία”)

https://greekcivilwar.wordpress.com/201 ... /gcw-1599/

[ΤΑΥΓΕΤΗΣ]

ο φουκαρας ο ευζωνας πληρωσε την βλακεια των βενιζελικων αξιωματικων και τουφεκιστηκε.
ο σβολοπουλος και ο καργακος κανουν καλη χρηση των πηγων που ειναι αφθονες.
η πολιτικη των συμμαχων εναντι μας αλλαξε λιγο πριν τελειωσει ο πολεμος.ειπαν στον βενιζελο ενταξυ ευχαριστουμε τωρα παμε για αλλα.αρνηθηκαν να αφοπλισουν τους ηττημενους βουλγαρους ο βενιζελος το ζητουσε συνεχεια αλλα αυτοι τον εγραφαν κανονικα.και τελικα η βουλγαρια σαν ηττημενη δεν εχασε τιποτε.

[Ζαποτέκος]

Μικρασιατική Εκστρατεία: Ο Ελληνικός Στρατός αποβιβάζεται στη Σμύρνη ( 2/15 Μαΐου 1919)
Γράφει ο Αρματιστής (η πληρέστατη αυτή εργασία αναδημοσιεύεται χάρις την άδεια του συγγραφέα τον οποίο και ευχαριστούμε. πρώτη δημοσίευση: http://belisarius21.wordpress.com/)
https://belisarius21.wordpress.com/2013 ... ελληνικός/
https://www.istorikathemata.com/2014/02 ... -1919.html

(…)
Στις 23 Απριλίου/6 Μαΐου 1919 και αμέσως μόλις ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος έλαβε την εντολή του Ανωτάτου Συμμαχικού Συμβουλίου για την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη, τηλεγράφησε στον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης και στο Υπουργείο Στρατιωτικών να προετοιμαστεί το ταχύτερο η Ι Μεραρχία του Α’ Σώματος Στρατού, προκειμένου να μεταφερθεί στη Σμύρνη.

(…)
Στις 26 Απριλίου ρυθμίστηκαν τηλεφωνικά τα της επιβίβασης μεταξύ του διοικητού της Ι Μεραρχίας Ζαφειρίου Νικολάου και του Επιτελάρχη του Γενικού Στρατηγείου (Γ.Σ.) Συνταγματάρχη Πάγκαλου Θεόδωρου. Στη συνέχεια μίλησε με το Διοικητή της Μεραρχίας ο Αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος , ο οποίος εξέφρασε την εμπιστοσύνη του για την εκτέλεση της αποστολής που αναλάμβανε, του έδωσε οδηγίες σχετικά με την αποστολή του και του επεσήμανε – ως Σμυρνιός που γνώριζε τη πόλη – ότι θα έπρεπε να αποβιβαστεί προς βορά στη Πούντα και νότια πέρα από το Κοκάργιαλι, νοτιότερα της Καραντίνας. Επιπλέον ζήτησε τη τήρηση απόλυτης μυστικότητας.

(...)
Η Μεραρχία θα πραγματοποιούσε στρατιωτική κατοχή της πόλης της Σμύρνης.
Ο Διοικητής της Μεραρχίας θα υπαγόταν στην Ελληνική Κυβέρνηση και θα είχε όλα τα δικαιώματα Αρχηγού Στρατού Κατοχής εχθρικής χώρας.
Οι πολιτικές αρχές της Σμύρνης θα διατηρούνταν προσωρινά στις θέσεις τους υπαγόμενες υπό τον έλεγχό του Διοικητού της Μεραρχίας.
Αρμοστής της Ελλάδας στη Σμύρνη θα αποστελλόταν ο Αριστείδης Στεργιάδης, ο οποίος αρχικά θα έφερε το τίτλο του Νομικού Συμβούλου του Αρχηγού του Στρατού Κατοχής επί όλων των ζητημάτων, πλην των στρατιωτικών.

(...)
Η επιβίβαση της Μεραρχίας επί των πλοίων μεταφοράς ολοκληρώθηκε την 0930 ώρα της 29ης Απριλίου. Στις 1500 επανήλθε από τη Θεσσαλονίκη ο Επιτελάρχης της Ι Μεραρχίας Ταγματάρχης Σπανόπουλος Ανδρέας, κομίζοντας σφραγισμένο φάκελλο με τις διαταγές του Γενικού Στρατηγείου. Πουθενά δεν αναφέρεται κάτι για το περιεχόμενο των εν λόγω διαταγών. Ούτε η ΔΙΣ, ούτε ο Παρασκευόπουλος, ούτε ο Μέραρχος στην έκθεσή του. Όλοι τις αναφέρουν, αλλά τίποτε για το περιεχόμενό τους.

(...)
Τη νύκτα της 30ης Απριλίου ο Βενιζέλος έστειλε στον Αρχιστράτηγο Λεωνίδα Παρασκευόπουλο οδηγίες σχετικά με τη κατάληψη της Σμύρνης, τις οποίες έπρεπε να διαβιβάσει στον Αρχηγό του Στρατού Κατοχής και στις οποίες αναφέρονταν τα ακόλουθα:

«Σχετικώς με εγκατάστασιν Στρατού Κατοχής, παρέχω ακολούθους οδηγίας: 1) Το μέγα μέρος του Στρατού δέον να εγκατασταθεί για λόγους […] και στρατιωτικής ασφαλείας εγγύς ή εκτός πόλεως, κατά προτίμηση σε καταυλισμό ή μικτή επισταθμία. 2) Εντός της πόλεως να εγκατασταθεί απαραιτήτως αναγκαία δύναμη δια τη κατάληψη κέντρων ενδιαφερόντων, ως επιφυλακή και δια την υπηρεσία περιπολιών. 3) Οδοί και συγκοινωνίες προς Σμύρνην μέχρις ακτίνος αναλόγου, ανάγκη καταληφθούν δια ισχυρών τμημάτων υπό αξιωματικούς και επιτηρούνται προς επίβλεψη κυκλοφορούντων».

Δεδομένου ότι ο Παρασκευόπουλος έλαβε τη παραπάνω διαταγή όταν η νηοπομπή είχε αναχωρήσει, είναι άγνωστο αν και πότε αυτή διαβιβάστηκε στο Ζαφειρίου.

Η παραπάνω είναι η μόνη γνωστή «Οδηγία Επιχειρήσεων», ή κατά την ορολογία της εποχής «Γενικαί Εντολαί», που εκδόθηκε από προϊστάμενο κλιμάκιο της Ι Μεραρχίας. Είναι άγνωστο αν η υπόψη διαταγή λήφθηκε από τη Μεραρχία και πότε. Ο Μέραρχος δεν αναφέρει λήψη της διαταγής στην έκθεσή του, ο δε Αρχιστράτηγος – ενώ αναφέρεται στη παραπάνω διαταγή του Βενιζέλου – ουδέν αναφέρει για το αν και πότε αυτή στάλθηκε στην Ι Μεραρχία.

Τις μεσημβρινές ώρες της 1ης/14ης Μαΐου η νηοπομπή αγκυροβόλησε προ του λιμένος Γέρας της Λέσβου. Ο διοικητής της Ι Μεραρχίας συνοδευόμενος από τον αρχηγό του Μεραρχιακού Πεζικού Συνταγματάρχη Πεζικού Τσερούλη Χαράλαμπο, τον επιτελάρχη της Μεραρχίας και τους διοικητές των Συνταγμάτων, επιβιβάστηκαν στο αντιτορπιλικό «Λέων» και έπλευσαν προς το λιμάνι της Σμύρνης, όπου από τη γέφυρα του «Αβέρωφ» – που ναυλοχούσε στη Σμύρνη – εκτέλεσαν αναγνώριση του λιμανιού και της πόλης. Παράλληλα ενημερώθηκαν από το Κυβερνήτη του Αβέρωφ Πλοίαρχο Μαυρουδή σχετικά με την υπηρεσία οδηγών που είχε οργανωθεί υπό τον ιδιώτη Λιάτη, για την οδήγηση των τμημάτων στις θέσεις τους. Στη συνέχεια ο Μέραρχος παρουσιάστηκε στον Αρχηγό του Βρετανικού Στόλου της Μεσογείου Ναύαρχο Κάλθορπ (Somerset Gough-Calthorpe), ο οποίος τον ενημέρωσε ότι τα μέσα αποβίβασης ήσαν έτοιμα και ο τουρκικός στρατός διατάχθηκε να περιοριστεί στους στρατώνες.

Επί του θωρηκτού Αβέρωφ καθορίστηκαν οι αντικειμενικοί σκοποί των Συνταγμάτων με βάση το σχέδιο που κατέστρωσε ο Μέραρχος εκείνη τη στιγμή και το οποίο όπως αναφέρει στην έκθεσή του, απέβλεπε: α) Στη πλήρη περίσχεση (κύκλωση) της πόλης με σκοπό τη καταστολή κάθε ιδέας αντίδρασης από τους Τούρκους. β) Το πλήρη διαχωρισμό της Τουρκικής από την Ελληνική συνοικία, προς αποτροπή σύγκρουσης μεταξύ των δύο κοινοτήτων.

(…)
Την 0200 ώρα της 2ας Μαΐου η νηοπομπή αναχώρησε και κατευθύνθηκε προς τη Σμύρνη, ενώ κοινοποιούνταν προς τα τμήματα η ημερήσια διαταγή του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου : Απεφασίσθη υπό των μεγάλων Δυνάμεων η διά του ελληνικού στρατού κατάληψις της Σμύρνης και η εξασφάλισις της τάξεως εκεί. Αποστολή, τιμητικωτέρα της οποίας σπανίως ανετέθη εις τμήμα του εθνικού στρατού, καθ όλην τη μακράν του ιστορία. Γνωρίζω εκ των προτέρων ότι θa ευρεθήτε εις τo ύψος της αποστολής σας. Γνωρίζω ότι πάντες αξιωματικοί και οπλίται, αισθάνεσθε δικαίαν υπερηφάνειαν διά τhν αποστολήν σας ταύτην … Είναι ανάγκη, όπως έκαστος εκ των ανδρών της μεραρχίας εμπνέεται από τhν συναίσθησιν ότι ο ίδιος αντιπροσωπεύει την Ελλάδα και πρέπει ανά πάσαν στιγμήν να ενθυμήται ότι από κάθε λόγον και κάθε πράξιν του, θα εξαρτάται η προς την Ελλάδα εκτίμησις, ουχί μόνον των Οθωμανών, αλλά και των ξένων στοιχείων, άτινα πολυάριθμα ευρίσκονται εις την Σμύρνην. …… Συστάσεις δια την συμπεριφορά προς τους ομογενείς δεν έχω ανάγκην να σας κάμω. Επί αιώνας ήδη περιμένομεν την ευτυχή ταύτην ημέραν, χωρίς ποτέ να απελπισθώμεν, ούτε εν τω μέσω των μεγαλυτέρων συμφορών. …… Από την εμπιστοσύνην ην θα εμπνεύσητε εις όλα τα ξένα στοιχεία και προ παντός το πολυαριθμότερον Τουρκικόν, θα εξαρτηθή εν μεγάλω μέτρω η πραγματοποίησις των Εθνικών μας πόθων.. Αι ευχαί ολοκλήρου του έθνους σας συνοδεύουσι. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Η Τουρκική αντίδραση

Βαλής (γενικός διοικητής) του Βιλαετίου Σμύρνης, με έδρα τη Σμύρνη, μέχρι και λίγες ημέρες πριν την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού, ήταν ο Νουρεντίν Πασάς (Nureddin İbrahim Paşa), σκληρός εθνικιστής, ο οποίος ασκούσε μεγάλη επιρροή στον τουρκικό λαό λόγω της νίκης του στη Κουτ-αλ-Αμάρα της Μεσοποταμίας και της αιχμαλώτισης του εκεί βρετανικού στρατού. Αντιλαμβανόμενος τη κατάσταση από τη παρουσία του συμμαχικού στόλου στο λιμάνι της Σμύρνης, τον ασκούμενο υπό των συμμάχων έλεγχο, τις ελληνικές βλέψεις στη Σμύρνη και την ανησυχία και προσμονή που επικρατούσε στον ελληνικό πληθυσμό της πόλης, δεν έμεινε αδρανής. Ίδρυσε στη Σμύρνη το «Σύνδεσμο των Εφέδρων Αξιωματικών» και οργάνωσε στην επαρχία μυστικά στρατιωτικά σώματα. Ο Νουρεντίν ήταν ένας ισχυρός παράγοντας του Νεοτουρκικού Κομιτάτου, δηλαδή του εθνικιστικού κινήματος-κόμματος, ο οποίος μπορούσε στη πρώτη ευκαιρία να υψώσει τη σημαία της επανάστασης. Τελικά ο Νουρεντίν αντικαταστάθηκε από τον Ιτζέτ Βέη (Izzet Bey), επειδή περιήλθαν στα χέρια του Πλοιάρχου Μαυρουδή (Αρμοστή της Ελλάδας στη Σμύρνη) δύο μυστικά έγγραφά του προς τη χωροφυλακή Αϊδινίου, δια των οποίων αποκαλυπτόταν ότι οι τουρκικές αρχές οργάνωναν ένοπλα σώματα για την εκτέλεση σφαγών, αλλά παρέμεινε στη Σμύρνη.

Το εδρεύον στη Σμύρνη XVII Σώμα Στρατού βρισκόταν σε κατάσταση αποστράτευσης και η συνολική δύναμη που διατηρούσε σε διάφορες υπηρεσίες και στα φρούρια της Σμύρνης, ανερχόταν σε 4.000 άνδρες. Οι οργανικές μεραρχίες του XVII ΣΣ, η 56η στη περιοχή Σμύρνης-Μαινεμένης-Μαγνησίας και η 57η στη περιοχή Αϊδινίου-Ατταλείας, βρίσκονταν και αυτές σε κατάσταση αποστράτευσης, διατηρώντας υπό τα όπλα δύναμη 1.500 ανδρών, όπως καθόριζε η συμφωνία για την αποστράτευση και τον αφοπλισμό του οθωμανικού στρατού.

Λίγο πριν το μεσημέρι της 1ης Μαΐου επιδόθηκε στο Βαλή της Σμύρνης Ιτζέτ Βέη (Izzet Bey) διακοίνωση του Βρετανού Ναυάρχου Κάλθορπ δια της οποίας του γνώριζε ότι σύμφωνα με τους όρους της ανακωχής του Μούδρου, οι Σύμμαχοι θα αποβίβαζαν στρατεύματα στη Σμύρνη για την εξασφάλιση της τάξεως και ότι θα καταλάμβαναν τα φρούρια της πόλεως. Στη διακοίνωση δεν γινόταν λόγος περί αποβίβασης ελληνικών στρατευμάτων. Ο Ιτζέτ Βέης κάλεσε σε συνεργασία το στρατιωτικό διοικητή της Σμύρνης – και διοικητή του XVII Σώματος Στρατού – Αλή Ναδήρ Πασά και στη συνέχεια ανέφεραν σχετικά στην Υψηλή Πύλη, από την οποία έλαβαν την αόριστη απάντηση ότι δεν έπρεπε να ανησυχούν, επειδή επρόκειτο περί όρου αναφερομένου στη συμφωνία του Μούδρου. Στις συσκέψεις που έλαβαν χώρα στο XVII ΣΣ αποφασίστηκε να αναμείνουν την εξέλιξη των γεγονότων.

Το τουρκικό Κομιτάτο Ένωση και Πρόοδος προετοίμαζε στρατιωτική αντίδραση στη Σμύρνη ήδη πριν από την ελληνική απόβαση. Μαρτυρίες από άτομα-κλειδιά, παρόντα στη Σμύρνη, δείχνουν ότι μέλη του Κομιτάτου εργάστηκαν επιμελώς τις ημέρες πριν από την απόβαση καταρτίζοντας σχέδια για ένοπλο μέτωπο κατά μήκος της Αιγαιακής ενδοχώρας. Αξιωματικοί του στρατού, ιδιαίτερα οι Καζίμ Οζάλπ (Kazım Özalp) και Τζελάλ Μπαγιάρ (Celal Bayar), συνεργάστηκαν με προεξέχοντες τοπικούς επιχειρηματίες και διανοουμένους που είχαν ισχυρούς δεσμούς με το Κομιτάτο μέχρι και τη νύχτα της 1ης/14ης Μαΐου προκειμένου να επιτύχουν τη μετάβαση από τη διαμαρτυρία στη στρατιωτική δράση. Ένας κρίσιμος κόμβος που χρησιμοποιήθηκε για την στράτευση αξιωματικών και αξιωματούχων κατά τις πρώτες φάσεις της δράσης ήταν τα γραφεία της “Τουρκικής Εστίας” (Türk Ocağı), ενός πνευματικού ιδρύματος που κατά πολλούς τρόπους είχε καταστεί συνώνυμο με το καθεστώς του Κομιτάτου».

Η είδηση της επικείμενης αποβίβασης συμμαχικών δυνάμεων διαδόθηκε σύντομα και δημιούργησε ανησυχία και σύγχυση στους Νεοτουρκικούς κύκλους. Τα περισσότερα μέλη του εθνικιστικού κινήματος και ειδικά οι οργανώσεις του Νουρεντίν Πασά, συνεδρίαζαν από το μεσημέρι διαρκώς στη λέσχη του κομιτάτου και κατά πλειοψηφία υποδείκνυαν ότι ο τουρκικός λαός θα έπρεπε να αντισταθεί και να αμυνθεί. Από τον Βαλή και το στρατιωτικό διοικητή δεν ανέμεναν καμιά αντίδραση και για αυτό κατέληξαν στην απόφαση ότι ο Τουρκικός λαός θα έπρεπε να συγκεντρωθεί στα υψώματα Μπαχρή Μπαμπά για να εκδηλώσει τη θέληση του εναντίον της κατοχής. Από το μεσημέρι η τουρκική διοίκηση έπαυσε να υφίσταται, ενώ τα όργανα του Νουρεντίν προσπαθούσαν να παρασύρουν το Τουρκικό πληθυσμό σε αντίσταση εναντίον των συμμάχων.

Η ιδέα της αντίστασης υποστηριζόταν κυρίως από τους κατώτερους αξιωματικούς για να δοθεί ένας αγώνας τιμής ώστε να μη θεωρηθεί ότι η Σμύρνη παραδίνεται κατά τρόπο μοιρολατρικό, όπως υποστήριζαν. Στους στρατώνες οι αξιωματικοί συγκέντρωσαν τους στρατιώτες και τους μίλησαν για τους κινδύνους που αντιμετώπιζε η πατρίδα και η θρησκεία από τις αποφάσεις των συμμάχων. Ο χώρος του διοικητηρίου είχε κατακλυστεί από όργανα του Κομιτάτου και έξω από τους στρατώνες τα όργανα του Νουρεντίν και του Κομιτάτου άρχισαν να στρατολογούν άνδρες και να διανέμουν όπλα. Στη πρώτη γραμμή στη κίνηση αντίδρασης που διαμορφωνόταν, βρισκόταν ο διευθυντής των εφημερίδων «Ανατολού» και «Νοϊγκού» Χαϊδάρ Ρουσήτ (Haydar Rüştü Öktem), που είχε συντάξει και προκηρύξεις εξέγερσης προς τον τουρκικό λαό.

Κατά τη νύκτα της 1ης/2α Μαΐου, έλαβε χώρα και μια ενέργεια που είχε σοβαρές συνέπειες για τα γεγονότα που εξελίχθηκαν την επομένη ημέρα. Οι φυλακές που βρίσκονταν πίσω από το διοικητήριο και είχαν τεθεί υπό τον έλεγχο του Ιταλού ταγματάρχη Καροσσίνι, κατά τη διάρκεια της νύκτας άνοιξαν – κατά πάσα πιθανότατα κατόπιν ενεργείας του ιταλού αξιωματικού – και μερικές εκατοντάδες κατάδικοι του κοινού ποινικού δικαίου – κυρίως Τούρκοι– αφέθηκαν ελεύθεροι και μερικοί από αυτούς κατάφεραν να προμηθευτούν όπλα από μια αποθήκη κοντά στους στρατώνες. Κατ’ αυτό τον τρόπο δινόταν το σύνθημα για πράξεις βίας και λεηλασιών.

Κατά τη διάρκεια της νύκτας μερικές χιλιάδες Τούρκων συγκεντρώθηκαν στα υψώματα Μπαχρή Μπαμπά, άναψαν φωτιές και κτυπούσαν τύμπανα με σκοπό τη παρότρυνση του Τουρκικού πληθυσμού σε αντίσταση κατά της κατοχής.

Η ενημέρωση του Ελληνικού πληθυσμού

Στις 11 Δεκεμβρίου 1918 είχε καταπλεύσει στη Σμύρνη το αντιτορπιλικό «Λέων» με κυβερνήτη το Πλοίαρχο Ηλία Μαυρουδή και πολιτικό του σύμβουλο το βουλευτή Κυκλάδων Δ. Ζαμάνο. Ο Πλοίαρχος Ηλίας Μαυρουδής, που αργότερα θα αναλάβει Κυβερνήτης του Αβέρωφ, αναφέρεται σε διάφορα κείμενα και ως Αρμοστής της Ελλάδας στη Σμύρνη μέχρι την αποβίβαση του Ε.Σ.. Αμέσως μετά έφθασαν στη Σμύρνη ο Σκεφέρης Περικλής του Υπουργείου Εξωτερικών που γνώριζε τη Μικρά Ασία επειδή είχε διατελέσει Υποπρόξενος στη Σμύρνη και αργότερα ο Πρόξενος Λιάτης Σ. και ο Πλωτάρχης Μπούφης Χαράλαμπος. Επίσης εστάλη από το Βενιζέλο ο βουλευτής Κρήτης και πρώην οπλαρχηγός Μαρκάκης, προκειμένου να επιτύχει ευνοϊκή στάση των Τουρκοκρητικών έναντι της Ελλάδας. Η ελληνική αυτή αποστολή εργάστηκε για τη προετοιμασία της προσάρτησης της Σμύρνης στην Ελλάδα, αλλά είναι άγνωστο τι πληροφορίες στρατιωτικού ενδιαφέροντος μετέφερε προς τη κυβέρνηση και το Γενικό Στρατηγείο. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι απουσίαζαν από την αποστολή αξιωματικοί του στρατού, αν και ο Στρατός θα ήταν αυτός που εκτελούσε ενδεχόμενη επιχείρηση προσάρτησης ή κατάληψης.

Στις 4 μ.μ. της 1/14 Μαΐου 1919 οι δημογέροντες, οι κοινοτικοί επίτροποι και οι άλλοι πρόκριτοι της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Σμύρνης, συγκεντρώθηκαν μετά από πρόσκληση του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, στο Μέγα Συνοδικό της Μητρόπολης. Ο περίβολος της Αγίας Φωτεινής γέμισε ασφυκτικά από κόσμο. Μετά από λίγο κατέφθασε ο Ύπατος Αρμοστής της Ελλάδας στη Σμύρνη και κυβερνήτης του Θ/Κ Αβέρωφ, Πλοίαρχος Ηλίας Μαυρουδής. Πρώτος μίλησε προς τους συγκεντρωμένους ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος ο οποίος ανήγγειλε το χαρμόσυνο γεγονός:

«Αδελφοί το πλήρωμα του χρόνου επέστη. Οι πόθοι των αιώνων εκπληρούνται. Οι έκτακτοι χρόνοι ήγγικαν. Αι μεγάλαι ελπίδες του γένους μας, ο ανύστακτος, ο σφοδρός, ο μύχιος, ο θερμός, ο καίων και φλογίζων ως ο πεπυρακτωμένος σίδηρος τα σπλάχνα μας πόθος προς ένωσιν μετά της μητρός μας Ελλάδος, ιδού κατά τη σήμερον ιστορικήν και αξιομνημόνευτον ημέραν της 1ης Μαΐου γίνεται πράγμα και γεγονός τετελεσμένον. Από της σήμερον αποτελούμεν αναπόσπαστον τμήμα της ηνωμένης, της ενδόξου, της αθανάτου μεγάλης μας πατρίδος Ελλάδος, η αποβίβασις των ελληνικών μεραρχιών εις τα Μικρασιατικά παράλια ήρξατο, το εξωτερικόν φρούριον της Σμύρνης κατελήφθη υπό των ελληνικών στρατευμάτων. Αύριο οι ελευθερωτές μας εισέρχονται…»


Στη συνέχεια πήρε τον λόγο ο Πλοίαρχος Ηλίας Μαυρουδής, ο οποίος διάβασε το ακόλουθο τηλεγράφημα του Προέδρου της Κυβερνήσεως Βενιζέλου:

«Το πλήρωμα του χρόνου ήλθεν. Η Ελλάς εκλήθη υπό του Συνεδρίου της Ειρήνης να καταλάβη την Σμύρνην ίνα ασφαλίση την τάξιν. Οι ομογενείς εννοούσιν ότι η απόφασις αύτη ελήφθη διότι εν τη συνειδήσει των διευθυνόντων το Συνέδριον είναι αποφασισμένη η ένωσις της Σμύρνης μετά της Ελλάδος… Εννοώ ποία αισθήματα χαράς θα πλημμυρίσουν σήμερον τας ψυχάς… αλλά είμαι βέβαιος ότι η εκδήλωσις αύτη δεν θα λάβη ουδένα χαρακτήρα ούτε εχθρικότητος, ούτε υπεροψίας απέναντι ουδενός… Δεν εορτάζομεν την κατάλυσιν ενός ζυγού, διά να υποκαταστήσωμεν εις αυτόν την ιδίαν ημών επικράτησιν…»

Επικράτησε ακράτητος ενθουσιασμός και συγκίνηση, η μεγάλη είδηση διαδόθηκε αμέσως σε όλες τις συνοικίες και πλήθη λαού άρχισαν να συρρέουν στη προκυμαία αναμένοντας τα «λευκά καράβια της ελευθερίας».
(…)

Η αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού

Νωρίς το πρωί της 2/15 Μαΐου 1919 φάνηκαν στον ορίζοντα του Ερμαίου Κόλπου τα πλοία που μετέφεραν τον Ελληνικό Στρατό στη γη της Ιωνίας, «στην οποία η Ελληνική φυλή προϋπήρξε του Θεού του πυρός και του ηλίου». Περί την 0730 ώρα τα πλοία εισήλθαν στο λιμάνι της Σμύρνης και κατευθύνθηκαν στους καθορισμένους χώρους όπου άρχισε η αποβίβαση των Συνταγμάτων κάτω από τις ενθουσιώδεις επευφημίες χιλιάδων Ελλήνων κατοίκων της πόλης – και πολλών άλλων που είχαν φθάσει από την ενδοχώρα – που έβλεπαν να πραγματοποιούνται όνειρα γενεών και πόθοι αιώνων. Η προπαρασκευαστική εργασία για την αποβίβαση του στρατού είχε διαρκέσει όλη τη νύκτα και συνεχιζόταν. Υπό την επίβλεψη του έφεδρου Πλοιάρχου του Βασιλικού Ναυτικού Αργυρόπουλου Π. είχε συγκεντρωθεί κατά μήκος της προκυμαίας μεγάλος αριθμός φορτηγίδων και οι Έλληνες μηχανικοί και εργάτες ανέπτυξαν όλη τη δραστηριότητα τους για τη ταχεία αποβίβαση των στρατευμάτων. Αγήματα του Αβέρωφ προσπαθούσαν να ελευθερώσουν το παραλιακό δρόμο για τη κίνηση των στρατευμάτων, αν και αυτό απεδείχθη τελικά μάταιο. Σε σύντομο χρονικό διάστημα ολόκληρη η προκυμαία της Σμύρνης από το τηλεγραφείο μέχρι την Πούντα παρουσίαζε θέαμα στρατοπέδου, μπροστά δε από τη Λέσχη των Κυνηγών στεκόταν ο μητροπολίτης της Σμύρνης Χρυσόστομος με τον ιερό κλήρο και ευλογούσε τα αποβιβαζόμενα στρατιωτικά τμήματα.

«Ήταν μια ποθητή, μοναδική και ανεπανάληπτη για τους Σμυρνιούς εκείνη η μέρα. Όλοι τους είχαν ξενυχτήσει και όλοι τους με το πρώτο φως είχαν ξεχυθεί στους δρόμους, στις πλατείες, σε όλο το μήκος της προκυμαίας για να υποδεχτούν τους εύζωνες της 1ης Μεραρχίας. Όλο εκείνο το τεράστιο πλήθος είχε καταληφθεί από «εθνική παραφροσύνη» καθώς έβλεπε από τις επτάμισι το πρωί τα δεκαοκτώ Ελληνικά οπλιταγωγά, το ένα μετά το άλλο, να μπαίνουν στο λιμάνι της προαιώνιας Ελληνικής πολιτείας να ρίχνουν άγκυρες και στη συνέχεια να κατεβάζουν τα στρατιωτικά τμήματα της «σιδερένιας μεραρχίας». Ατέλειωτοι αιώνες σκλαβιάς, φόβου, βασανιστηρίων έδειχναν τώρα να παίρνουν τη δική τους εκδίκηση μπροστά στη Πούντα και στη Λέσχη των Κυνηγών. Αν έστηνες το αυτί σου (θα γράψει αργότερα ένας από τους πρώτους στρατιώτες που αποβιβάστηκαν) μπορεί να άκουγες το φρικτό ήχο από τις σκουριασμένες αλυσίδες που έσπαζαν και γίνονταν χίλια κομμάτια».

Ο διοικητής της Μεραρχίας χρησιμοποίησε ως προσωρινό Στρατηγείο του για τη περίοδο της αποβίβασης, το αντιτορπιλικό «Λέων», το οποίο αγκυροβόλησε πλησίον της προκυμαίας, έναντι της οικίας Φωτιάδη. Μέχρι την 0840 είχε αποβιβαστεί στη προβλήτα της Πούντας το μεγαλύτερο μέρος των 4ου και 5ου Συνταγμάτων πεζικού, τα οποία και κατευθύνθηκαν για τη κατάληψη των αντικειμενικών τους σκοπών. Τα Ι κ’ ΙΙ/38 Ευζωνικά Τάγματα αποβιβάστηκαν στις αποβάθρες έναντι της «Λέσχης Κυνηγών» και την 0930 ώρα άρχισαν να κινούνται στη παραλιακή οδό σε φάλαγγα παρελάσεως – με επικεφαλής τη σημαία του Συντάγματος– προς την Καραντίνα. Η προχώρηση του Συντάγματος γινόταν με μεγάλη δυσκολία λόγω του μεγάλου πλήθους που είχε κατακλύσει την οδό.

Περί την 1000 άρχισε η αποβίβαση των πυροβολαρχιών της Ιβ Μοίρας Ορειβατικού Πυροβολικού και ο διοικητής της Μεραρχίας αποβιβάστηκε από το «Λέοντα» και κατευθύνθηκε προς τη Πούντα για να δώσει οδηγίες για το χώρο τάξης των πυροβολαρχιών. Συνοδευόταν και από τον κυβερνήτη του «Αβέρωφ» Πλοίαρχο Μαυρουδή, ο οποίος την ώρα εκείνη είχε ανέβει στο «Λέοντα» και ενημέρωσε τον Μέραρχο, ότι, από την 0800 είχε διατάξει τη μεθόρμηση του ατμόπλοιου «Ατρόμητος» – που μετέφερε το ΙΙΙ/38 Ευζωνικό Τάγμα, αντί της Καραντίνας – όπως είχε καθοριστεί – στην προκυμαία της Σμύρνης, με τη δικαιολογία ότι η αποβίβαση στη Καραντίνα ενείχε το κίνδυνο σύγκρουσης με τους Τούρκους. Η πληροφορία αυτή προκάλεσε τη διαμαρτυρία του Μεράρχου, επειδή η αυθαίρετη ενέργεια του Μαυρουδή παρεμπόδιζε την εκτέλεση του σχεδίου του, που – δια της αποβίβασης του ΙΙΙ/38 Τάγματος στη Καραντίνα – απέβλεπε στη περίσχεση της Σμύρνης από εκείνη τη περιοχή, στην απομάκρυνση κάθε κινδύνου αντίστασης εκ μέρους των Τούρκων και στην αποκοπή της οδού διαφυγής τους από νοτιοδυτικά. Όταν περί την 1030 ώρα ο Μέραρχος επέστρεψε στο «Λέοντα», άρχισαν να ακούγονται πυροβολισμοί που προέρχονταν από τη κατεύθυνση του Τελωνείου και οι οποίοι εξελήφθησαν ως πυροβολισμοί χαράς.

συνεχίζεται ...

[Ζαποτέκος]

( συνέχεια απ' το προηγούμενο )

Η σύγκρουση

Ο διοικητής του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων Αντισυνταγματάρχης Σταυριανόπουλος, όταν είδε το επί του «Ατρόμητου» ΙΙΙ/38 Τάγμα να αποβιβάζεται στην αποβάθρα, διέταξε τα Ι και ΙΙ/38 Τάγματα να κινηθούν δια της παραλιακής οδού για τη κατάληψη της Καραντίνας. Ο παριστάμενος οδηγός του 4ου Συντάγματος Λιάτης (κατά τη ΔΙΣ ιδιώτης, κατά το Μέραρχο αξιωματικός του Β. Ναυτικού, και κατά το στρατηγό Νίδερ αξιωματικός του Β. Ναυτικού και αδελφός του πρώην προξένου της Ελλάδας στη Σμύρνη) που είναι σαφές ότι γνώριζε τη περιοχή και τις ιδιαιτερότητές της, υπέδειξε στο διοικητή του 1/38 ΣΕ ότι για την αποφυγή μοιραίας σύγκρουσης, το Σύνταγμα θα έπρεπε να ακολουθήσει το δρομολόγιο του 4ου Συντάγματος. Όμως ο διοικητής του Ευζωνικού αποφάσισε να ακολουθήσει το παραλιακό δρόμο προς τη Καραντίνα, που διερχόταν όμως υποχρεωτικά από τη πλατεία του διοικητηρίου (κονάκι), το σχολείο της χωροφυλακής, τους στρατώνες και τμήμα της Τουρκικής συνοικίας. Το ΙΙ/38 Τάγμα, με τη σημαία επικεφαλής, τέθηκε σε πορεία σε φάλαγγα παρελάσεως, ακολουθούμενο από μεγάλο πλήθος Ελλήνων και χωρίς καμιά πρόβλεψη για λήψη μέτρων ασφαλείας για το ενδεχόμενο σύγκρουσης ως εκ της διελεύσεως από μια ευαίσθητη περιοχή. Το Ι/38 Τάγμα δεν μπόρεσε να ακολουθήσει, επειδή αποκόπηκε από τη φάλαγγα του 4ου Συντάγματος. Όταν το ΙΙ/38 Τάγμα πέρασε από τη πλατεία του διοικητηρίου δέχθηκε πυρά από τα παράθυρα του διοικητηρίου, του σχολείου της χωροφυλακής, των στρατώνων, ενός ξενοδοχείου και τη κατεύθυνση του δρόμου προς Καραντίνα όπου είχε ανοιχθεί χαράκωμα, ως επίσης και από τα σπίτια και τις παρόδους της τουρκικής συνοικίας όπου είχαν συγκεντρωθεί πολλοί ένοπλοι Τούρκοι. Από τους πυροβολισμούς φονεύθηκαν αμέσως 2 εύζωνοι και τραυματίστηκαν 8.

Το ΙΙ/38 Τάγμα ανασυγκροτήθηκε, κατέστειλε τις αντιστάσεις και συνέλαβε πολλούς, μεταξύ των οποίων το Βαλή της Σμύρνης, το διοικητή του XVII Σώματος Στρατού, δύο στρατηγούς, 160 αξιωματικούς και 2.500 στρατιώτες και άτακτους (οπλισμένους και άοπλους). Η υπόλοιπη τουρκική δύναμη εκ 2.000 περίπου ανδρών διέφυγε με τον οπλισμό της προς τη Καραντίνα ή κρύφτηκε στη τουρκική συνοικία. Η συμπλοκή μέχρι τη καταστολή της διήρκεσε περίπου μία ώρα. Ταυτόχρονα όμως έλαβαν χώρα και άλλα επεισόδια. Μεταξύ του πλήθους των Ελλήνων παρεισφρήσανε Τούρκοι οι οποίοι φόνευσαν ή τραυμάτισαν αρκετούς Έλληνες με μαχαίρια και περίστροφα. Σημειώθηκαν ατομικές συγκρούσεις και συμπλοκές μεταξύ Ελλήνων πολιτών και στρατιωτικών από τη μία πλευρά και Τούρκων από την άλλη. Στρατιώτες που βρίσκονταν στη παραλία απαντούσαν στους πυροβολισμούς που ρίχνονταν από τα παράθυρα των κτιρίων. Περίπολοι που εστάλησαν στη τουρκική συνοικία πυροβολούνταν από τα παράθυρα των σπιτιών και ανταπαντούσαν στα πυρά. Διάφορα στοιχεία επωφελήθηκαν των επεισοδίων και επιδόθηκαν σε λεηλασίες. Κάποιοι εκ των αιχμαλώτων κατά το χρόνο που μεταφέρονταν προς το α/τ «Πατρίς» που είχε οριστεί ως προσωρινή φυλακή κακοποιήθηκαν ή φονεύθηκαν. Η τάξη αποκαταστάθηκε περί τις απογευματινές ώρες και τα συντάγματα της Μεραρχίας κατέλαβαν τους αντικειμενικούς σκοπούς που τους είχαν καθοριστεί.

Οι συνολικές απώλειες από τις συγκρούσεις ανήλθαν: Έλληνες στρατιωτικοί 2 νεκροί και 34 τραυματίες, ιδιώτες 9 τραυματίες. Τούρκοι στρατιωτικοί, 5 νεκροί και 16 τραυματίες. Ιδιώτες διαφόρων εθνικοτήτων 47 νεκροί και τραυματίες.

Οι διαφυγόντες εκ της Σμύρνης ένοπλοι τούρκοι στρατιωτικοί, ανερχόμενοι σε 2.000 πεζούς, 150 ιππείς και 240 χωροφύλακες περίπου, ενώθηκαν με ένοπλους χωρικούς, διασκορπίστηκαν στην ύπαιθρο και απειλούσαν ότι θα προβούν σε σφαγές κατά των Ελλήνων.

Διαπιστώσεις – Συμπεράσματα
(...)
Μολονότι ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος αμέσως μετά τη λήξη του Α’ ΠΠ πολέμου έθεσε ως βασικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής του τη προσάρτηση της παραλιακής ζώνης της Μικράς Ασίας στο Ελληνικό κράτος, είναι φανερό ότι σε στρατιωτικό επίπεδο δεν είχε γίνει κάποια σχετική προετοιμασία. Το Γενικό Στρατηγείο, αν και πρόσφατος οργανισμός, δεν μπόρεσε να ακολουθήσει τα βήματα του Βενιζέλου, δεν πρόβλεψε και δεν σχεδίασε επί μελλοντικών ενεργειών. Όπως προκύπτει αβίαστα από όλα τα επίσημα κείμενα, η επιχείρηση προσάρτησης ή κατάληψης της Σμύρνης και της παραλιακής ζώνης δεν είχε μελετηθεί στρατιωτικά. Ο Βενιζέλος ζητούσε πολλά λόγω της συμμετοχής της Ελλάδας στο Α’ Π.Π., αλλά η διεκδίκηση της παραλιακής ζώνης της Μικράς Ασίας ήταν άλλης διάστασης. Οι Τούρκοι είχαν καταπιεί πολλές πίκρες και ταπεινώσεις την τελευταία δεκαετία. Ηττήθηκαν κατ’ επανάληψη στους τελευταίους πολέμους από τα πρώην υποτελή τους έθνη. Στους Βαλκανικούς Πολέμους έχασαν τη Βαλκανική και κατά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου έχασαν ότι είχε απομείνει στην Ασία από την άλλοτε αυτοκρατορία. Έπρεπε να αναμένεται ότι με κανένα τρόπο δεν θα δέχονταν να παραδώσουν το κεντρικό πυρήνα του κράτους τους, τη Μικρά Ασία, και μάλιστα στους Έλληνες, τους πρώην ραγιάδες τους. Τους δύο λαούς και ειδικά τις δύο σύνοικες κοινότητες της Μικράς Ασίας, τις χώριζε αίμα και μίσος αιώνων. Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας ήταν για επτά αιώνες ραγιάδες των Οθωμανών, μετά το 1913 εκατοντάδες χιλιάδες οδηγήθηκαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, δεκάδες χιλιάδες εργάστηκαν σκλάβοι στα Αμελέ Ταμπουρού και ένας άλλος τεράστιος άγνωστος αριθμός σφαγιάστηκε ανελέητα από τους Τούρκους εθνικιστές. Στην Σμύρνη τα όργανα του Κομιτάτου είχαν προετοιμαστεί για αντίσταση, στους στρατώνες και στη περίμετρο της Σμύρνης υπήρχε τουρκικός στρατός και μεγάλο μέρος του τουρκικού λαού ήταν οπλισμένο. Αλλά και ο Βενιζέλος είναι φανερό ότι θεωρούσε σοβαρή τη πιθανότητα δημιουργίας επεισοδίων. Στις διαταγές και τα μηνύματα του προς το Στρατό και τους Έλληνες της Σμύρνης είναι έντονη η αγωνία του για την αποφυγή επεισοδίων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα στα εθνικά ζητήματα. Όλα συνέτειναν στο ότι η πιθανότητα να συμβούν επεισόδια κατά τη διάρκεια της προσάρτησης ή της κατάληψης περιοχών της Μικράς Ασίας από την Ελλάδα ήταν μεγάλη και ως εκ τούτου επιβαλλόταν η στρατιωτική μελέτη μιας τέτοιας επιχείρησης, από τη στιγμή που ο Βενιζέλος έθεσε ζήτημα εδαφικών διεκδικήσεων της Ελλάδας σε εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Ειδικότερα:
- Δεν υπάρχει διαθέσιμη καμιά διαταγή ή οδηγία του Βενιζέλου για επιτελική μελέτη της αναφερόμενης επιχείρησης.

-Σε κανένα επίσημο κείμενο δεν αναφέρεται η σύνταξη από το Γενικό Στρατηγείο κάποιας μελέτης– εκτίμησης αναφορικά με:
α) Τις απαιτήσεις δυνάμεων και διοικητικής μέριμνας για την εκτέλεση με επιτυχία της επιδιωκόμενης επιχείρησης.
β) Τη κατάσταση των Τουρκικών δυνάμεων και τον εξοπλισμό τους.
γ) Το Τουρκικό εθνικιστικό κίνημα και την επιρροή που ασκούσε στη Σμύρνη και στη διεκδικούμενη από την Ελλάδα παραλιακή ζώνη.
δ) Την αντίδραση και τη τηρητέα στάση από τους παράγοντες άσκησης εξουσίας της Τουρκίας, το Τουρκικό στρατό και το πληθυσμό στη περίπτωση αποβίβασης Ελληνικού Στρατού στη Μικρά Ασία.
ε) Τη γεωγραφία της περιοχής.
στ) Άλλους παράγοντες που θα επηρέαζαν την επιχείρηση.
ζ) Γενικές οδηγίες για τη κατάληψη της διεκδικούμενης περιοχής.

- Δεν είχαν συνταχθεί από το Γ.Σ. Οδηγίες Επιχειρήσεων – «Γενικαί Εντολαί» με την τότε ορολογία , ή κάποιο επιχειρησιακό σχέδιο, έστω και σε γενική μορφή, για την εκτέλεση της επιχείρησης προσάρτησης ή κατάληψης της διεκδικούμενης περιοχής και ειδικά της Σμύρνης.

- Δεν είχαν καθοριστεί οι διοικητές, τα επιτελεία και οι δυνάμεις που θα αναλάμβαναν την εκτέλεση της επιχείρησης σε περίπτωση που έδιναν εντολή οι σύμμαχοι, ώστε να προετοιμαστούν κατάλληλα από απόψεως πληρότητας προσωπικού, οπλισμού, πυρομαχικών και εφοδίων. Και όταν, εντελώς αιφνιδιαστικά, το «Συμβούλιο των Τριών» αποφάσισε την αποστολή Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη, βρέθηκε διαθέσιμη η Ι Μεραρχία, η οποία ήταν συγκεντρωμένη πλησίον της περιοχής του λιμανιού των Ελευθερών, αναμένοντας τη μεταφορά της στην Ουκρανία. Και αν η Ι Μεραρχία είχε αναχωρήσει; Βεβαίως ο Ελληνικός Στρατός διέθετε επιστρατευμένες επτά ακόμη Μεραρχίες, αλλά η άμεση διάθεσή τους δεν ήταν δυνατή. Γράφει σχετικά ο Αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος στο βιβλίο του: «Το επείγον της διαταγής μ’ έκαμε ευθύς να ορίσω την παρά το λιμένα των Ελευθερών εις τον κόλπον του Ορφανού συγκεντρωμένην υπό τον Συνταγματάρχην Ζαφειρίου Ι Μεραρχίαν.» (Υπάρχει στο σημείο αυτό μια αντίφαση – άνευ σημασίας – σχετικά με το ποιος όρισε ως δύναμη επιχειρήσεως την Ι Μεραρχία).

- Η εκτέλεση της πολύ σημαντικής και ευαίσθητης επιχείρησης της αποβίβασης του Ελληνικού στρατού στη Σμύρνη ανατέθηκε στο Συνταγματάρχη διοικητή της Ι Μεραρχίας, ο οποίος θα ήταν ταυτόχρονα ο Αρχηγός του Στρατού Κατοχής που θα υπαγόταν απ’ ευθείας στο Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, θα συνεργαζόταν με τον Ύπατο Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη και θα διαβουλευόταν με τους ναυάρχους των συμμάχων και το Βρετανό Αρχιστράτηγο Στρατηγό Μιλν. Εκ των πραγμάτων η θέση ήταν πολιτικοστρατιωτική και το φορτίο ιδιαίτερα βαρύ για το βαθμό και τους ώμους ενός Συνταγματάρχη. Επιβαλλόταν να έχει προβλεφθεί ότι ο Αρχηγός του Στρατού Κατοχής θα ενισχυόταν και με άλλες δυνάμεις και ότι ο χώρος επιχειρήσεων της δύναμης του θα διευρυνόταν (αφού η Ελλάδα διεκδικούσε όλη τη παραλιακή ζώνη), με αποτέλεσμα το επιτελείο της Μεραρχίας του και τα διατιθέμενα μέσα διοικήσεως θα ήσαν ανεπαρκή για να τον συνδράμουν στο έργο του. Επιβαλλόταν να οριστεί ως Αρχηγός του Στρατού Κατοχής ο διοικητής ενός Σώματος Στρατού, υποβοηθούμενος στο έργο του από το επιτελείο του. Άλλωστε την ανάγκη αυτή την αναγνωρίζει και ο Αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, ο οποίος στο βιβλίο του γράφει:
«Εις τον διοικητήν της Μεραρχίας Ζαφειρίου […] επέστησα την προσοχήν του επί μερικών λεπτομερειών όσον αφορά την κατάληψιν και των σημείων αποβιβάσεως και τούτο διότι εγνώριζον καλώς την Σμύρνην. Εν τη εκθέσει του παρέλειψεν να αναφέρει περί τούτου. Συνιστούσα να αποβιβαστεί προς Β. εις Πούνταν και νοτίως πέραν του Κοκάργιαλι, νοτιώτερον έτι της Καραντίνας. Δυστυχώς δεν παρέστην κατά την αποβίβασιν, διότι δια λόγους πολιτικούς καίτι ως Αρχηγός του Στρατού ηδυνάμην αυτοβούλως να το πράξω εκρίθη σκόπιμος η μη παρουσία μου. Εκ των υστέρων απεδείχθη ότι η εκεί παρουσία μου θα ήτο χρήσιμος και θα επρολάμβανε την δημιουργίαν επεισοδίων και προστριβών».
Αλλά αυτά δεν λέγονται τηλεφωνικά σε ένα Μέραρχο που βρίσκεται υπό την αφόρητη πίεση επιβίβασης της Μεραρχίας του σε πλοία και άμεση αναχώρηση. Εκδίδονται Διαταγές ή γράφονται σε Οδηγίες Επιχειρήσεων για να μελετηθούν από το επιτελείο. Ακόμη από το υπόψη κείμενο του Παρασκευόπουλου τεκμαίρεται εμμέσως πλην σαφώς ότι δεν υπήρχε επιτελική μελέτη για την επιχείρηση που αναλήφθηκε, αλλά ούτε και Διαταγή Επιχειρήσεων. Ή τουλάχιστον, στις «Εσώκλειστες Οδηγίες» που απεστάλησαν στο Μέραρχο δεν υπήρχε αναφορά για το που θα έπρεπε να αποβιβάσει τις δυνάμεις του. Διαφορετικά κάτι θα ανέφερε ο Μέραρχος στην έκθεσή του ή ο Παρασκευόπουλος στις «Αναμνήσεις» του.

- Η δύναμη της Ι Μεραρχίας, κατά την άποψη του γράφοντος, ήταν ανεπαρκής για την αποστολή που ανέλαβε. Και αυτό θα φανεί πολύ σύντομα. Η Ι Μεραρχία δεν πήγαινε να καταλάβει μια οποιαδήποτε πόλη αλλά τη Σμύρνη και πήγαινε να «επεκτείνει το Ελληνικό κράτος». Η Σμύρνη ήταν μια πόλη-σύμβολο για τους Έλληνες και τους Τούρκους, με πληθυσμό 370.000 εκ των οποίων οι 80.000 ήσαν Τούρκοι, πολλοί εξ αυτών οπλισμένοι με τα όπλα που αποκόμισαν στις εστίες τους ύστερα από την αποστράτευσή τους μετά τη λήξη του Μεγάλου Πολέμου, με στρατιωτική δύναμη εντός της πόλης, με δύο μεραρχίες στη περιφέρεια, με το Τουρκικό εθνικιστικό κίνημα ενεργό και αποφασισμένο να αντιδράσει. Και αυτά επιβαλλόταν να είχαν εκτιμηθεί, όπως επιβαλλόταν να εκτιμηθεί το ενδεχόμενο προβολής αντίστασης εκ μέρους των Τούρκων.

- Αλλά δεν μπορούμε και δεν πρέπει να είμαστε αυστηροί στη κρίση μας. Ποια μπορούσε να ήταν η επιτελική κατάρτιση σε τέτοια ζητήματα των τότε Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων; Η δυναμική για τον εκσυγχρονισμό του οργανισμού τους που αναπτύχθηκε κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους διακόπηκε απότομα εξ αιτίας του επάρατου Εθνικού Διχασμού και της ηθικής αποσύνθεσης του στρατού. Η μη άμεση συμμετοχή της Ελλάδας στο Α’ Π.Π. έφερε οπισθοδρόμηση στον οργανισμό του στρατού και στην ανάπτυξη αυτού σε σύγχρονες βάσεις. Ο στρατός που ανασυγκροτήθηκε το 1917– 18 έλαβε μέρος στο Μεγάλο Πόλεμο κάτω από την επιχειρησιακή διοίκηση Βρετανών και Γάλλων. Το Γενικό Επιτελείο είχε Γάλλο Αρχηγό. Ο Αρχηγός του Στρατού Δαγκλής ήταν τυπικός Αρχηγός, χωρίς καμιά επιχειρησιακή αρμοδιότητα. Και το Γενικό Στρατηγείο του 1919 είχε ένα εξάμηνο περίπου ζωής. Ο Ελληνικός Στρατός δεν είχε αναπτύξει σχολές επιτελών, δεν διέθετε εκπαιδευμένους επιτελείς και μέχρι το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων δεν είχε συγκροτήσει επιτελεία πάνω από αυτά των Μεραρχιών. Οι μόνοι εκπαιδευμένοι επιτελείς ήσαν οι ελάχιστοι που είχαν εκπαιδευτεί στο εξωτερικό.

Παραλείψεις και λάθη ατόμων που ενεπλάκησαν στην επιχείρηση

- Η Ι Μεραρχία ανταποκρίθηκε με απόλυτη επιτυχία στην αιφνίδια συνέγερσή της, στην ταχεία συγκέντρωσή της στο χώρο επιβίβασης, στην επιβίβασή της στα πλοία και στη μεταφορά της.

- Το σχέδιο του Μεράρχου για την αποβίβαση στη Σμύρνη, όπως αυτό αναπτύχθηκε στους εκτελεστές στη γέφυρα του «Αβέρωφ», απέβλεπε στη κύκλωση της πόλης (…) και ιδιαίτερα της κύκλωσης της Τουρκικής συνοικίας επί της γυμνής κορυφογραμμής από τη Καραντίνα μέχρι το φρούριο του Πάγου, με σκοπό τη καταπτόηση του ηθικού των Τούρκων και την εξουδετέρωση οποιασδήποτε δυνατότητας ή σκέψης για αντίδραση. Η Ιδέα Ενεργείας του Μεράρχου ήταν εξαιρετική. Η κύκλωση της Τουρκικής συνοικίας του Διοικητηρίου και των στρατώνων, όπως τη περιγράφει στην έκθεσή του ο μέραρχος, ήταν η πλέον κρίσιμη ενέργεια της όλης επιχείρησης. Αποτελούσε την Κυρία Προσπάθεια της Μεραρχίας και επιβαλλόταν να προικοδοτηθεί με το μεγαλύτερο μέρος της δύναμής και το προσανατολισμό της διοικήσεως επ’ αυτής. (…)

- Μολονότι η σύλληψη του σχεδίου ήταν ορθή, τελικά έπασχε στην κατανομή των δυνάμεων και στην εκτέλεση. (…) το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων που είχε την ευαίσθητη και κρίσιμη αποστολή της κύκλωσης από νοτιοανατολικά της Τουρκικής συνοικίας, δεν διατέθηκε ολόκληρο για την υπόψη αποστολή. Μόνο 3 Λόχοι του Συντάγματος – το 1/4 της συνολικής του δύναμης – θα αποβιβαζόταν στη Καραντίνα προκειμένου κινούμενο προς το φρούριο του Πάγου να κυκλώσει τη Σμύρνη και τη Τουρκική συνοικία από νοτιοανατολικά. Η υπόλοιπη δύναμη του Συντάγματος που και αυτή είχε ως αποστολή την κύκλωση της Τουρκικής συνοικίας, θα έπρεπε να βαδίσει μέσα από τη Τουρκική περιοχή της Σμύρνης για να εκτελέσει την αποστολή της. Η κύκλωση όμως διεξάγεται με ενέργεια στα πλευρά και τα νώτα μιας δύναμης ή μιας τοποθεσίας. Και εδώ προκύπτει ένα άλλο ερώτημα. Γνώριζε ο Μέραρχος ότι από τη περιοχή που θα διερχόταν το 1/38 ΣΕ (-) υπήρχαν το διοικητήριο και οι στρατώνες ;

- Τελικά όμως και αυτή η μικρή δύναμη του ΙΙΙ/38 Τάγματος (-) που διατέθηκε για αποβίβαση στην Καραντίνα και την κύκλωση της τουρκικής συνοικίας, δεν εκτέλεσε την αποστολή της. Λόγω της αυθαίρετης παρεμβολής του Πλοιάρχου Μαυρουδή στην εκτέλεση του σχεδίου του Μεράρχου, η αποβίβαση στην Καραντίνα ματαιώθηκε και το ΙΙΙ/38 αποβιβάστηκε βόρεια, στην προκυμαία της Πούντας.

- Ο Πλοίαρχος Μαυρουδής ακύρωσε την αποβίβαση του ΙΙΙ/38 Τάγματος (-) στη Καραντίνα με τη δικαιολογία ότι υπήρχε φόβος σύγκρουσης με τους Τούρκους (Παρασκευόπουλος, “Αναμνήσεις”). Αλλά η σύγκρουση εκτός πόλεως, χωρίς μάλιστα να διαθέτουν οι Τούρκοι υποστήριξη πυροβολικού και με τα πυροβόλα των Ελληνικών πολεμικών στραμμένα προς τη περιοχή της σύγκρουσης, μάλλον δεν θα ήταν δυνατή. Περισσότερο πιθανή επιχειρησιακά και αξιοποιήσιμη πολιτικά ήταν μια σύγκρουση μέσα στη Σμύρνη και μάλιστα στη περιοχή της Τουρκικής συνοικίας.

- Αν και ο Μαυρουδής από τις 0800 είχε ακυρώσει (αυθαίρετα) την αποβίβαση του ΙΙΙ/38 Τάγματος στη Καραντίνα, ενημέρωσε το διοικητή της Μεραρχίας ύστερα από δύο ώρες περίπου. Τραγικό! Ακύρωσε την εκτέλεση του σχεδίου επιχειρήσεων του Αρχηγού του Στρατού Κατοχής και τον ενημέρωσε ύστερα από δύο ώρες! Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι δύο: α) Ο Αρχηγός Κατοχής είχε καταστήσει γνωστό σε όλους και κατά τρόπο μη επιδεχόμενο αμφισβήτηση, ότι με απόφαση του Πρωθυπουργού αυτός ήταν ο Αρχηγός και όλοι οι υπόλοιποι υποχρεούνταν να εκτελούν τις εντολές του; β) Από πού άντλησε το «θάρρος» ο Μαυρουδής, ένας μάλλον διακεκριμένος αξιωματικός για να του έχει δοθεί ο «Αβέρωφ», ώστε να διατάξει τη μη εκτέλεση της διαταγής του Αρχηγού του Στρατού Κατοχής, του μόνου υπεύθυνου για τα στρατιωτικά ζητήματα;

- Τελικά η Τουρκική συνοικία το διοικητήριο και οι στρατώνες δεν κυκλώθηκαν και έτσι δόθηκε η δυνατότητα στους Τούρκους να αντιδράσουν χωρίς το φόβο ότι μπορεί να προσβληθούν από τα νώτα τους. Επί πλέον, η μη αποβίβαση στη Καραντίνα επέτρεψε στο μεγαλύτερο μέρος της τουρκικής δύναμης να διαφύγει ανενόχλητη προς νότο ύστερα από το τέλος της σύγκρουσης.

- Κρίσιμο πρόβλημα, απεδείχθη τελικά η αποβίβαση του συνόλου της δυνάμεως της Μεραρχίας στη προκυμαία της Σμύρνης, η οποία έπρεπε να αναμένεται ότι θα κατακλυζόταν από πλήθη Ελλήνων και που εκ των πραγμάτων θα δημιουργούσαν δυσχέρειες στις κινήσεις των στρατιωτικών τμημάτων και την ανάπτυξή τους αν απαιτούνταν. Τελικά η Μεραρχία αποβιβάστηκε για να κάνει παρέλαση στη παραλιακή λεωφόρο, εν μέσω των παραληρούντων Ελλήνων της Σμύρνης, και όχι στρατιωτική επιχείρηση. Όλες οι φωτογραφίες της εποχής δείχνουν τα τμήματα της Μεραρχίας να παρελαύνουν με τα όπλα επ’ ώμου. Ανεπανάληπτες οι στιγμές, αλλά υπήρξε άγνοια κινδύνου. Μόνο το 4ο Σύνταγμα έπρεπε να αποβιβαστεί στη περιοχή του Τελωνείου με αποστολή τον έλεγχο του εσωτερικού της πόλης. Και κανένα στρατιωτικό τμήμα δεν έπρεπε να περάσει από ευαίσθητους χώρους εκείνες τις κρίσιμες πρώτες ώρες, όπως το διοικητήριο και οι στρατώνες.

- Το ΙΙ/38 Τάγμα Ευζώνων, το οποίο διατάχθηκε να κινηθεί δια της παραλιακής προς τη Καραντίνα, κινήθηκε σε φάλαγγα παρελάσεως με τη σημαία επικεφαλής και τα όπλα επ’ ώμου. Συνέχισε να κινείται κατά τον ίδιο αμέριμνο τρόπο μολονότι είχε εισέλθει στην Τουρκική συνοικία και στην επικίνδυνη περιοχή της πλατείας του διοικητηρίου και των στρατώνων μέχρι που δέχθηκε πυρά. Κακή εκτίμηση; Έλλειψη πληροφοριών για το που βρίσκεται; Άγνοια κινδύνου; Υποτίμηση του αντιπάλου; Μπορεί και όλα. Τι θα γινόταν όμως αν ο Νουρεντίν και το Κομιτάτο είχαν συμπαρασύρει σε μάχη εναντίον του ΙΙ/38 Τάγματος ένα σημαντικό μέρος της Τουρκικής στρατιωτικής δύναμης; Οπωσδήποτε η όποια Τουρκική αντίδραση θα αντιμετωπιζόταν, αλλά μια μάχη μεγαλύτερης διάρκειας θα είχε πολύ δυσμενέστερο πολιτικό αντίκτυπο για τα Ελληνικά συμφέροντα από τη μικρής έκτασης αψιμαχία που έλαβε χώρα και τα πολιτικά αποτελέσματα που αυτή είχε.

(...)
- Η διαταγή του Προέδρου της Κυβερνήσεως περί εγκατάστασης του μεγαλυτέρου μέρους του στρατού εκτός της πόλης και έλεγχο των οδών και των συγκοινωνιών προς τη Σμύρνη μέχρι ακτίνας αναλόγου, δεν εκτελέστηκε. Και είναι η μόνη διαταγή επιχειρήσεων που εκδόθηκε και διασώζεται. Προτιμήθηκε η παρέλαση του συνόλου της Μεραρχίας στη παραλιακή λεωφόρο και η καθυστερημένη εγκατάσταση μικρού μέρους της δυνάμεως στις παρυφές της Σμύρνης. Είναι βεβαίως και άγνωστο το αν και πότε ο Αρχηγός του Στρατού Κατοχής έλαβε τη διαταγή του πρωθυπουργού. Στην έκθεσή του δεν αναφέρει τίποτε επ’ αυτού. Ανεξάρτητα όμως των ερωτηματικών που εύλογα εγείρονται, αποτελεί υποχρέωση του κάθε διοικητού να αναλύει την αποστολή του με ευρύτητα και με βάση τις επιβαλλόμενες και απορρέουσες υποχρεώσεις. Και η κατάληψη ή η εξασφάλιση μιας πόλεως ή ενός χώρου, σε καμιά περίπτωση δεν είναι η σταθερή εγκατάσταση στο εσωτερικό της ή επί του χώρου. Οι χώροι και οι τοποθεσίες εξασφαλίζονται ευρέως.

- Κάποια από τα παραπάνω βαρύνουν το μέραρχο, αλλά ο Συνταγματάρχης Ζαφειρίου Νικόλαος ήταν ένας αξιωματικός με βαρειές περγαμηνές, που του έλαχε η τιμή της αποβίβασης του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη. Ο Ζαφειρίου προετοίμαζε τη Μεραρχία του για την Ουκρανία και εντελώς ξαφνικά, μέσα σε έξι ημέρες από τη στιγμή που έλαβε τη διαταγή, πατούσε στη Γη της Ιωνίας φορτωμένος με βαριά πολιτικοστρατιωτικά καθήκοντα, για να εκτελέσει μια αποστολή για την οποία ουδόλως είχε προετοιμαστεί και προϊδεαστεί και για την οποία τίποτε δεν ήταν σχεδιασμένο. Τα όποια λάθη και αβλεψίες που παρατηρήθηκαν, βαρύνουν περισσότερο τους προϊσταμένους του και λιγότερο τον ίδιο. Η μη αποβίβαση του ΙΙΙ/38 Τάγματος στη Καραντίνα βαρύνει αποκλειστικά και μόνο το Μαυρουδή και με κανένα τρόπο δεν δικαιολογείται με στρατιωτικούς όρους.

Επίλογος

Η σύγκρουση που διεξήχθη στη Σμύρνη τις πρώτες ώρες της αποβίβασης του Ελληνικού Στρατού μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, καθώς και τα άλλα γεγονότα που εξελίχθηκαν ως απόρροια της σύγκρουσης, εξεταζόμενα από καθαρά στρατιωτική άποψη, δεν είχαν καμιά ιδιαίτερη αξία. Η Ι Μεραρχία ήταν μια ισχυρή μονάδα που συνέτριψε αμέσως τις αντιστάσεις και αποκατέστησε σε πολύ σύντομο χρόνο τη τάξη στη πόλη της Σμύρνης. Ως πολιτικό γεγονός όμως, είχε ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία, όσο και αν ο Βενιζέλος το διαχειρίστηκε με εξαιρετική επιδεξιότητα επιδιώκοντας να αμβλύνει τις εντυπώσεις. Η σύγκρουση στη Σμύρνη έφερε στην επικαιρότητα τη δυσπιστία τη καχυποψία και τις εχθρικές διαθέσεις των αντιτιθεμένων στη προσάρτηση της Σμύρνης και της παραλιακής ζώνης της Μικράς Ασίας στην Ελλάδα. Επί πλέον έδωσε την αφορμή στους Ιταλούς να εκδηλώσουν απροκάλυπτα την εχθρότητά τους στη παρουσία της Ελλάδας στη Μικρά Ασία, στους Αμερικανούς να το ξανασκεφτούν και στους Γάλλους να δείξουν με κάθε τρόπο ότι μετάνιωσαν που μας έδωσαν την άδεια να πάμε.

Ακόμη, η όλη επιχείρηση, απέδειξε για μια ακόμη φορά, ότι η ικανότητα μας ως λαός και οργανωμένη πολιτεία να προβλέπουμε επί μελλοντικών ενεργειών, βρίσκεται πάντα σε πολύ χαμηλό επίπεδο.

Η εκμετάλλευση των γεγονότων: ιταλική προπαγανδιστική εικόνα για τα επεισόδια της αποβίβασης στη Σμύρνη.

[Ζαποτέκος]

Στις 15/5/1919 αποβιβαστήκαμε στην Σμύρνη στα πλαίσια της εκτέλεσης της σχετικής Συμμαχικής εντολής. Τρία χρόνια αργότερα , το 1922 , είχαμε την Μικρασιατική Καταστροφή. Βλέποντας το τραγικό αποτέλεσμα θα λέγαμε σήμερα πως κακώς πήγαμε στην Μικρά Ασία. Τι θα λέγαμε όμως τότε , το 1919 ; Ας δούμε κάποια στοιχεία του τότε.

α) Είχαν ξεκινήσει οι διωγμοί κατά των ομογενών απ' την εποχή του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Η Ελλάδα έπρεπε να κάνει κάτι για να προστατέψει την ισχυρή και κατά τόπους συμπαγή ελληνική μειονότητα που απειλούταν με εθνοκάθαρση.

β) Οι Σύμμαχοι είχαν δώσει μη δεσμευτικές υποσχέσεις στους Ιταλούς για την παραχώρηση της περιοχής της Σμύρνης προκειμένου να βγει η Ιταλία στον Α¨ΠΠ. Με την λήξη του πολέμου όμως αθέτησαν την υπόσχεσή τους. Ειδικά οι Άγγλοι δεν ήθελαν τα δικά τους εδάφη στην ΒΔ Μ. Ασία να συνορεύουν με τα εδάφη μιας ισχυρής δύναμης σαν την Ιταλία. Ήδη οι Ιταλοί είχαν ξεκινήσει στρατιωτικές κινήσεις στην περιοχή νοτίως του ποταμού Μαιάνδρου. Κάτω από αυτές τις συνθήκες δόθηκε η εντολή στην Ελλάδα για την αποβίβαση στην Σμύρνη. Όπως ήταν επόμενο, η στρατιωτική αυτή κίνηση της Ελλάδας και η αντίστοιχη αγγλική γεωστρατηγική που την προκάλεσε , επέσυρε το μένος των Ιταλών. Η Ελλάδα απ' την μεριά της δεν μπορούσε να αφήσει μια άλλη δύναμη να καταλάβει εδάφη ( περιοχή Σμύρνης ) στα οποία ζούσε συμπαγής ελληνικός πληθυσμός και τώρα της δινόταν η ευκαιρία να τα καταλάβει αυτή χωρίς στρατιωτικό κόστος. Αν η Ελλάδα δεν πήγαινε, η ζώνη της Σμύρνης θα καταλαμβανόταν από τους Ιταλούς, όπως τα Δωδεκάνησα ή από τους Άγγλους, οι οποίοι τελικά θα την παραχωρούσαν στους Τούρκους.

γ) Θα έπαιρνε η Ελλάδα την Ανατολική Θράκη αν δεν είχε εμπλακεί στην Μικρά Ασία ; Πολύ αμφίβολο. Να θυμίσουμε καταρχάς ότι πρώτα αποβιβάστηκε ο ελληνικός στρατός στην Σμύρνη και έπειτα δόθηκε η άδεια στην Ελλάδα για στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ανατολική Θράκη. Τα Δαρδανέλια θα έπρεπε να ελέγχονται από μία και μόνη χώρα , στην οποία θα είχαν εμπιστοσύνη οι Αγγλογάλλοι. Για να γίνει αυτή η χώρα η Ελλάδα , θα έπρεπε να συντρίψει την Τουρκία και να της επιβληθεί πλήρως στρατιωτικά. Έτσι θα ενοποιούντο οι δύο ακτές του Ελλησπόντου , κατά τον τρόπο που η Ελλάδα ήθελε να ενοποιήσει τις δύο ακτές του Αιγαίου. Τους Αγγλογάλλους δεν τους ένοιαζε το δεύτερο . Καιγόντουσαν όμως για το πρώτο. Έτσι, όταν ο Κεμάλ συνέτριψε τον ελληνικό στρατό στην Μικρά Ασία, αποφάσισαν πως οι Τούρκοι θα ήταν αυτοί που θα έλεγχαν για λογαριασμό τους τα Στενά , και παραχώρησαν την Ανατολική Θράκη με περισσή ευκολία στον Κεμάλ.