Αγία Σοφία: Ελληνικός ή Ρωμαϊκός ναός;

[Giorgos 574]

Το εύλογο ερώτημα είναι γιατί το λαμπρό αυτό αρχιτεκτόνημα αναγορεύθηκε αυθαίρετα σε εθνικό σύμβολο της Ελλάδας και όχι Ρωμαϊκό;

Να βρούμε μια χρονομηχανή και να ρωτήσουμε τον Ματθαίο Μυρέων ( 17ος αι. ) πως τόλμησε να συνδέσει το έργο αυτό του Ιουστινανού με τους Έλληνες !




Ωσάν το πάθαμεν ημείς οι ταπεινοί Ρωμαίοι
(…)
εχάσαμε την δόξα μας σκήπτρα και Βασιλείαν.
Και μας ορίζουν οι εχθροί , το γένος των βαρβάρων
τον στέφανόν μας έλαβον εκ λίθων και μαργάρων
ότι ημείς δεν είμεστεν άξιοι να το φορούμεν
άλλοι επήραν και φορούν κι εμείς το θεωρούμεν
(...)

Αλλοίμον , αλλοίμονον στο γένος των Ρωμαίων
πώς έγινε ανόσιον και καταφρονεμένον.
Ω πώς εκαταστάθηκε το γένος των Ελλήνων ,
και επεριπλεχθήκετε μέσον πολλών κινδύνων.
(...)
Ω ! πως και να εξύπναγεν ο Μέγας Κωνσταντίνος
οποίος σε ανέκτισεν με όρεξιν εκείνος
και να σε ήθελεν ιδείν πως είσαι σκλαβωμένη
αθλία και ταλαίπωρη και καταφρονεμένη.
(...)
Πού είναι ο περιβόητος Ναός ο της Σοφίας
εκείνος ο υπέρλαμπρος της Θείας ευλογίας ;
Ο Μέγας Ιουστινιανός αν ηθελε ξυπνήση
ήθελε χύσει δάκρυα άμετρα υπέρ φύσιν
να κλαύση και να λυπηθή το έργον των χειρών του
το πως εκυριεύθηκεν νύν υπό των εχθρών του.
(…)
Ω θάνατε μακάριε , καλός είναι για τώρα
σ' εμάς εις όλους τους Γραικούς να 'λθής τούτην την ώρα !
(…)

Αυτό είναι από το 17ο. Υπάρχει καμια πηγή από τον 6ο αιώνα;

[run]

Είχα την εντύπωση ότι οι Νεαραι του Ιουστινιανού ήταν γραμμένες στα Ελληνικά. Τώρα διαβάζω πως ο Ιουστινιανος δεν ήξερε γρι Ελληνικά.

και λατινικα του στρατοπεδου ηξερε ηταν ντιπ για ντιπ αμόρφωτος ηξερε όμως ο κερατουκλης να διαλεγει συνεργατες

[run]

Δημιούργημα του 6ου αιώνα μΧ η Αγιασοφιά, χρησιμοποιήθηκε ως ναός επί 916 χρόνια, ως Μουσουλμανικό τέμενος επί 481 χρόνια και λειτουργεί ήδη ως μουσείο επί 73 χρόνια από το 1935. Πρωτοχτίσθηκε ως Χριστιανική Βασιλική επί αυτοκράτορος Μεγάλου Κωσταντίνου γύρο στο 336 μΧ και καταστράφηκε στην διάρκεια κάποιας στάσης. Το 415 μΧ ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος έχτισε γιά δεύτερη φορά την εκκλησία που διατηρήθηκε μέχρι το 532 μΧ οπότε κάηκε στην διάρκεια της στάσης του Νίκα. Ξανακτίσθηκε γιά τρίτη φορά από τον Ιουστινιανό την περίοδο 532-537 μΧ στην σημερινή της μορφή. Εχει επιφάνεια 10.500 τ.μ. και καλύπτεται από πέτρινο τρούλλο διαμέτρου 31 μ. που βρίσκεται σε ύψος 55 μ. από το δάπεδο. Είναι ιστορικά εξακριβωμένο πως ο τρούλλος έπεσε τρεις φορές στην διάρκεια σεισμών. Το 1206 ο ναός έγινε έδρα Λατίνου Πατριάρχη και επισκευάσθηκε από τους Σταυροφόρους που τον στήριξαν με εξωτερικά αντερείσματα. Στο εσωτερικό που κοσμείται από πελώριες Ισλαμικές καλλιγραφίες διαμέτρου 7.5 μ. ενταφιάσθηκαν οι Σουλτάνοι Σελίμ ΒΠ, Μεχμέτ Γ΄ και Μουράτ Γ΄.

Το εύλογο ερώτημα είναι γιατί το λαμπρό αυτό αρχιτεκτόνημα αναγορεύθηκε αυθαίρετα σε εθνικό σύμβολο της Ελλάδας και όχι Ρωμαϊκό; Την εποχή που κτίσθηκε επίσημη γλώσσα του Ρωμαϊκού κράτους ήταν η Λατινική, ο ίδιος ο Ιουστινιανός ήταν εκλατινισμένος, δεν γνώριζε ελληνικά ενώ η λέξη Ελληνας είχε περιορισμένη σημασία και θεωρείτο ύβρις γιατί ταυτιζόταν με τους διωκόμενους από τους Χριστιανούς εθνικούς (ειδωλολάτρες). Χαρακτηριστικές είναι οι βαρειές λοιδωρίες εναντίον των Ελλήνων που εκτόξευσε ο ιστοριογράφος της εποχής Ιουστίνος:

"Επειδή τινες εύρηνται εκ των ανοσίων και μυσαρών Ελλήνων κατεχόμενη πλάνη"

Ιουστίνου Κωδ. Α΄ 11,10

κα1ι πριν το θανατο του ιουστινιανου η παιδεια ηταν ελληνικη τα λατινικα τα γνωριζαν ελαχιστο μορφωμένοι και ο λαος εξακολουθουσε ναα μιλε την πατριο γλωσσα την ελληνικη

με την αραβικη εξορμηση ότι απεμεινε στο βυζαντιο ηταν ελληνικο ή εξελληνισμενο από τον 3ο μΧ αιωνα

[wooded glade]

Όλοι Ρώμη θέλανε να λέγονται εκείνα τα χρόνια.
Οι Ρωμαίοι οι κανονικοί, οι Βυζαντινοί, οι Γάλλοι ...
Το θέμα είναι ότι Ελληνισμός και Ρώμη είχαν ταυτισθεί επί Justinian και μετέπειτα, κανένας δεν έδινε σημασία ότι είχε προηγηθεί κατάκτησις της Ελλάδος από τους Ρωμαίους, αφού είχαν περάσει και έξη αιώνες.
Τώρα εμάς μας λένε "Έλληνες" οι δυτικοί και Ελληνορθόδοξους εκ του πονηρού. Όχι ότι δεν είμαστε αλλά το κάνουν αφ' ενός για να λέει ότι η ορθοδοξία είναι minority cult σε σχέση με τον παψ και αφ' ετέρου διότι η έννοια της Ρώμης σημαίνει Κωνσταντινούπολη και θέλουν την Κωνσταντινούπολή Τούρκικη. Μόνο για ένα πολύ μικρό διάστημα, 1915-19, σκεφτόντουσαν οι δυτικοί να στείλουν τους Τούρκους στην κόκκινη μηλιά.

[Ζαποτέκος]

Το εύλογο ερώτημα είναι γιατί το λαμπρό αυτό αρχιτεκτόνημα αναγορεύθηκε αυθαίρετα σε εθνικό σύμβολο της Ελλάδας και όχι Ρωμαϊκό;

Να βρούμε μια χρονομηχανή και να ρωτήσουμε τον Ματθαίο Μυρέων ( 17ος αι. ) πως τόλμησε να συνδέσει το έργο αυτό του Ιουστινανού με τους Έλληνες !




Ωσάν το πάθαμεν ημείς οι ταπεινοί Ρωμαίοι
(…)
εχάσαμε την δόξα μας σκήπτρα και Βασιλείαν.
Και μας ορίζουν οι εχθροί , το γένος των βαρβάρων
τον στέφανόν μας έλαβον εκ λίθων και μαργάρων
ότι ημείς δεν είμεστεν άξιοι να το φορούμεν
άλλοι επήραν και φορούν κι εμείς το θεωρούμεν
(...)

Αλλοίμον , αλλοίμονον στο γένος των Ρωμαίων
πώς έγινε ανόσιον και καταφρονεμένον.
Ω πώς εκαταστάθηκε το γένος των Ελλήνων ,
και επεριπλεχθήκετε μέσον πολλών κινδύνων.
(...)
Ω ! πως και να εξύπναγεν ο Μέγας Κωνσταντίνος
οποίος σε ανέκτισεν με όρεξιν εκείνος
και να σε ήθελεν ιδείν πως είσαι σκλαβωμένη
αθλία και ταλαίπωρη και καταφρονεμένη.
(...)
Πού είναι ο περιβόητος Ναός ο της Σοφίας
εκείνος ο υπέρλαμπρος της Θείας ευλογίας ;
Ο Μέγας Ιουστινιανός αν ηθελε ξυπνήση
ήθελε χύσει δάκρυα άμετρα υπέρ φύσιν
να κλαύση και να λυπηθή το έργον των χειρών του
το πως εκυριεύθηκεν νύν υπό των εχθρών του.
(…)
Ω θάνατε μακάριε , καλός είναι για τώρα
σ' εμάς εις όλους τους Γραικούς να 'λθής τούτην την ώρα !
(…)

Αυτό είναι από το 17ο. Υπάρχει καμια πηγή από τον 6ο αιώνα;

Τον 6ο αι. φτιάχτηκε και τότε Έλληνες αποκαλούνταν θρησκευτικά οι παγανιστές.

Σάρδεις 532 μ. Χ.

☩ γνῶ(σις) τῶν διατυπωθ(έντων) ἤτοι κ(αὶ) ἐξωρισθέντων ἀνοσίων κ(αὶ) μυσερῶν Ἑλλήνων παρὰ Ὑπερεχίου τοῦ ἐνδοξωτάτου ῥεφερε(νδαρίου) κ(αὶ) θί(ου) δικαστοῦ· [{²Name}²—]ι̣πος εἰς τὸν τῶν ἀρόστων ξενο͂[ν]α [ἐξωρίσθη] ἐπὶ ἔτη ιʹ.

https://epigraphy.packhum.org/text/263130?hs=206-210

( Xωρίς να σημαίνει πως δεν έχουμε και αναφορές σε "Έλληνες" με γεωγραφικό ή γλωσσικό/εθνοτικό περιεχόμενο .)

Λοιπόν οι Έλληνες έγιναν χριστιανοί όπως λέει ο Ευσέβιος Καισαρείας ( ... το γένος Έλληνες όντες και τα Ελλήνων φρονούντες ... της πατρίου δεισιδαιμονίας αποστάται καθεστήκαμεν ) και ονομάστηκαν Ρωμαίοι από τη Νέα Ρώμη ( πατριάρχης Ιωσήφ στη Σύνοδο της Λυόν : Έλληνες όντες τω γένει, Ρωμαίους εαυτούς ονομάζoμεν, καί αληθώς γέ μήν , εκ γαρ της Νέας Ρώμης η παρωνυμία αύτη. ). Συνεπώς ναι , ο ναός είναι και ελληνικός από τον 6ο αι. .

[Giorgos 574]

Το "νενίκηκα σε Σολομών" ο Ιουστινιανός το είπε.
Ο Προκόπιος ο ιστορικός της εποχής δεν επιβεβαιώνει όσα παραθέτεις.

Και γιατί να μη το είπε στα λατινικά και να καταγράφηκε μεταφρασμένο;

[ΓΑΛΗ]

Σαφέστατα τουρκικός.

[Ζαποτέκος]

Το "νενίκηκα σε Σολομών" ο Ιουστινιανός το είπε.
Ο Προκόπιος ο ιστορικός της εποχής δεν επιβεβαιώνει όσα παραθέτεις.

Και γιατί να μη το είπε στα λατινικά και να καταγράφηκε μεταφρασμένο;

Για τον ίδιο λόγο που ο νικημένος βασιλιάς των Βανδάλων επανέλαβε το σολομώντειο Ματαιότης ματαιοτήτων τα πάντα ματαιότης ( ΠΔ, Εκκλησιαστής ) μπροστά στον Ιουστινιανό . Τα ελληνικά ήταν της μόδας. Άσε που τα μίλαγε και η πλειοψηφία του λαού.

[Giorgos]

Ως Κωνσταντινουπολίτης η Αγια Σοφιά είναι μέσα στην ψυχή των Κωνσταντινουπολιτών και γενικά του ελληνισμού.Στις δύσκολες εποχές της Τουρκοκρατίας το ελλνικό έθνος κοίταζε προς την Αγια Σοφιά πάντα για να παίρνει δύναμη.Η Αγια Σοφιά και η ίδια η Πόλη είναι ελληνικές και θα πρέπει στο μέλλον να επιστρέψουν στους ιδιοκτήτες τους(αυτό όμως δεν θα γίνει όσο ο λαός ψηφίζει αριστερά και κομμουνιστές).

[Ζαποτέκος]

Σαφέστατα τουρκικός.

Τώρα πια ναι.



Αλλά πάλι με χρόνους με καιρούς ...

[Ζαποτέκος]

O Παπά-Λευτέρης Νουφράκης και η τελευταία Λειτουργία τής Αγια-Σοφιάς
Γράφει ο Μηνάς Κασιμάτης



Αν σας ρωτούσαν, ποια ήταν η τελευταία Λειτουργία που έγινε στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, τι θα απαντούσατε; Στα 1453, την παραμονή τής Αλώσεως; Λογικό φαίνεται. Όλοι θυμόμαστε από την Ιστορία την περίφημη τελευταία επίσημη Λειτουργία, στην οποίαν παρέστησαν οι υπερασπιστές τής Πόλεως, και όπου ο τελευταίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος –ο μετέπειτα «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς»– ζήτησε συγχώρεση από όλους, προκειμένου να κοινωνήσει των αχράντων μυστηρίων.

Ίσως, πάλι, θυμάστε την τελευταία «Λειτουργιά» τού θρύλου, σύμφωνα με τον οποίον, αυτή έμεινε ημιτελής κατά το πρωινό τής Αλώσεως, όταν, την ώρα που οι Τούρκοι είχαν σπάσει την άμυνα τής Βασιλεύουσας και εισέρχονταν στην Αγια-Σοφιά, ο παπάς που την τελούσε εξαφανιζόταν από μια μυστική πόρτα πίσω από το ιερό, κρατώντας το δισκοπότηρο, και η οποία πόρτα εν συνεχεία χάθηκε θαυματουργικώς και έγινε τοίχος προκειμένου να μην εισέλθουν σε αυτήν και οι Τούρκοι, και πως ο παπάς θα εμφανιστεί ξανά για να την συνεχίσει, όταν με το καλό ελευθερωθεί η Πόλη!

Και όμως! Καμμία από τις δύο αυτές δεν ήταν η τελευταία λειτουργία στην Αγία Σοφία! Υπήρξε και μία άλλη, σχεδόν 500 χρόνια αργότερα, κατά τον 20ο αιώνα!…


Ένας τρελλός παπάς, με μια τρελλή ιδέα!

Τέλη 1918, οι δυνάμεις τής Αντάντ με προεξάρχουσα την Γαλλία και με συμμετοχή τής Πολωνίας κηρύσσουν το Πόλεμο κατά των Μπολσεβίκων στην περιοχή τής Κριμαίας, υποστηρίζοντας το αυτονομιστικό κίνημα των Ουκρανών. Την προσπάθεια, ύστερα από σχετικό αίτημα τής Γαλλίας, αποφασίζει να ενισχύσει με την αποστολή τού Α΄ σώματος Στρατού και ο Ελευθέριος Βενιζέλος από πλευράς Ελλάδος, ελπίζοντας σε ανταλλάγματα όσον αφορά περιοχές με ελληνικούς πληθυσμούς στην Ανατολή. Έτσι, τον Ιανουάριο τού 1919, δύο ελληνικές μεραρχίες που κινούνται προς την Κριμαία, σταθμεύουν στην Κωνσταντινούπολη, η οποία την εποχή εκείνη βρισκόταν υπό συμμαχική επικυριαρχία, ύστερα από το τέλος τού Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στην Β’ Ελληνική Μεραρχία υπηρετούσε και ένας στρατιωτικός ιερέας, ο πατήρ Ελευθέριος Νουφράκης, Κρητικός, από τις Αλώνες τού Ρεθύμνου. Επρόκειτο για έναν ηρωικό ιερέα, που όπως έγραφε και ο αντιστράτηγος Δημήτριος Βακάς, πολεμούσε πλάι-πλάι με τους λοιπούς στρατιώτες, εμψυχώνοντάς τους σε κάθε δύσκολη στιγμή. Είχε δε ιδιαιτέρως διακριθεί στην μάχη τής Δοϊράνης κατά των Βουλγάρων.

Καθώς λοιπόν βρέθηκε σε εκείνα τα μέρη ο παπα-Λευτέρης, και επηρεασμένος από τους θρύλους τού Γένους, μια ιδέα άρχισε να τριβελίζει το μυαλό του, που τελικά την εκμυστηρεύτηκε σε τέσσερεις συναδέλφους του στρατιωτικούς: Όνειρό του, τους είπε, ήταν να ακουστεί ο λόγος τού Θεού και πάλι στην Αγία Σοφία! Ήθελε να κάνει μια χριστιανική λειτουργία, ξανά ύστερα από τόσα χρόνια, στον υπέρλαμπρο ναό τής Ορθοδοξίας! Με άλλα λόγια, να πραγματοποιήσει εκείνη την τελευταία λειτουργία, που δεν είχε ολοκληρώσει ο παπάς τού ναού την 29η Μαΐου τού 1453!

Την εποχή εκείνη, η Αγία Σοφία λειτουργούσε ως τζαμί και οι τέσσερεις άλλοι στρατιωτικοί –ο Ταξίαρχος Φραντζής, ο Ταγματάρχης Λιαρομάτης, ο Λοχαγός Σταματίου και ο Υπολοχαγός Νικολάου– επεσήμαναν στον παπα-Λευτέρη πως μια τέτοια ενέργεια, θα μπορούσε να έχει ανεξέλεγκτες συνέπειες. Θα προκαλούσε πάρα πολύ τους Τούρκους που θα βρίσκονταν εκεί, ενώ σχεδόν σίγουρα θα προξενούσε και διπλωματικό επεισόδιο, φέρνοντας σε δύσκολη θέση την Ελληνική Κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό, μιας που ούτε οι «Σύμμαχοι» δεν θα έβλεπαν με καλό μάτι αυτήν την πρόκληση κατά των Τούρκων.

Όμως ο παπα-Λευτέρης είχε πάρει την απόφασή του. Ήταν κατηγορηματικός: «Αν δεν έρθετε εσείς, θα πάω μοναχός μου! Μόνο ένα ψάλτη θέλω. Εσύ, Κωνσταντίνε (Λιαρομάτη), θα μου κάνεις τον ψάλτη;». Ο Λιαρομάτης απάντησε καταφατικά, και οι άλλοι τρεις, που στην πραγματικότητα συμμερίζονταν τον ίδιο πόθο με τον παπα-Λευτέρη, ακολούθησαν…

Η Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά γίνεται πραγματικότης!

Το πλοίο που μετέφερε τη Μεραρχία είχε αγκυροβολήσει στ’ ανοιχτά, γι αυτό, προκειμένου να φτάσουν στην ξηρά, επιβιβάστηκαν σε μια βάρκα στην οποία κωπηλατούσε ένας Ρωμηός τής Πόλης, ο Κοσμάς, και σε λίγο αποβιβάστηκαν στην προκυμαία. Ο Κοσμάς έδεσε τη βάρκα και τους οδήγησε από τον συντομότερο δρόμο στην Αγια-Σοφιά. Η πόρτα ήταν ανοιχτή, λες και τους περίμενε. Οι Έλληνες προχώρησαν για να περάσουν εντός τού ναού. Ο Τούρκος φύλακας, βλέποντάς τους (μη ξεχνάτε, έβλεπε έναν χριστιανό ιερέα και τρεις Έλληνες Αξιωματικούς!) θέλησε να αντιδράσει και κάτι πήγε να πει, όμως τον καθήλωσε στη θέση του και τον άφησε άφωνο ένα άγριο κι αποφασιστικό βλέμμα τού Ταξίαρχου Φραντζή!

Μπήκαν μέσα με ευλάβεια και προχώρησαν κάνοντας τον σταυρό τους. Ο παπα-Λευτέρης ψιθύρισε με μεγάλη συγκίνηση: «Εἰσελεύσομαι εἰς τὸν οἴκον σου, προσκυνήσω πρὸς Ναὸν Ἅγιόν σου ἐν φόβῳ…». Όμως δεν χρονοτριβεί, διότι όλα πρέπει να γίνουν γρήγορα. Εντοπίζει τον χώρο στον οποίον βρισκόταν το Ιερό και η Αγία Τράπεζα. Βρίσκει ένα τραπεζάκι, το τοποθετεί σ’ αυτήν τη θέση, ανοίγει την τσάντα του, βγάζει όλα τα απαραίτητα για την Θεία λειτουργία, βάζει το πετραχήλι του και αρχίζει: «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων»… «Αμήν», αποκρίνεται ο Ταγματάρχης Λιαρομάτης, και η Θεία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά έχει αρχίσει!

Όλοι από την μικρή αυτή ομάδα σταυροκοπιούνται με κατάνυξη, ενώ οι αξιωματικοί μοιάζουν να τα ‘χουν χαμένα, καθώς τα πάντα είχαν γίνει τόσο ξαφνικά και έμοιαζαν σαν απίστευτο όνειρο! Η Θεία Λειτουργία προχωρεί κανονικά. Η Αγια-Σοφιά, ύστερα από 466 ολόκληρα χρόνια, ξαναλειτουργείται!!!

Ο παπα-Λευτέρης συνεχίζει. Όλα γίνονται ιεροπρεπώς, σύμφωνα με το τυπικό τής Εκκλησίας. Ακούγονται τα «ειρηνικά», το «Κύριε ἐλέησον», «Ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ…», που γράφτηκε από τον ίδιο τον Ιουστινιανό , με την προσταγή και την φροντίδα τού οποίου χτίστηκε και η Αγια-Σοφιά. Ακολουθεί η «Μικρή Είσοδος», το «Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ…», ο «Απόστολος» από τον Ταξίαρχο Φραντζή και το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα από τον παπα-Λευτέρη. Χρέη νεωκόρου εκτελεί ο Υπολοχαγός Νικολάου.

Εν τω μεταξύ, η Αγια-Σοφιά αρχίζει να γεμίζει με Τούρκους. Ο παπα-Νουφράκης δεν πτοείται και συνεχίζει. Οι άλλοι κοιτάζουν σαστισμένοι πότε τον ατρόμητο παπά και πότε τούς Τούρκους, οι οποίοι έως εκείνη τη στιγμή παρακολουθούν σιωπηλοί, δυσκολευόμενοι προφανώς και εκείνοι να συνειδητοποιήσουν τι ακριβώς συμβαίνει μπροστά στα μάτια τους! Έλληνες μέσα στο στόμα τού Λύκου, τελούν Θεία Λειτουργία στην καρδιά ουσιαστικώς τής Τουρκίας!

Μετά το Ευαγγέλιο ακολουθεί το «Χερουβικό» από τον Ταγματάρχη Λιαρομάτη, ενώ ο παπα-Λευτέρης τοποθετεί το αντιμήνσιο πάνω στο τραπεζάκι, για να κάνει την Προσκομιδή. Οι Τούρκοι συνεχώς πληθαίνουν. Οι ώρες είναι δύσκολες, αλλά και ανεπανάληπτες, επικές! Ο παπα-Νουφράκης συνεχίζει. Βγάζει από την τσάντα ένα μικρό Άγιο Ποτήριο, ένα δισκάριο, ένα μαχαιράκι, ένα μικρό πρόσφορο κι ένα μικρό μπουκαλάκι με νάμα. Με ιερή συγκίνηση και κατάνυξη κάνει την προσκομιδή, ενώ ο Λιαρομάτης συνεχίζει να ψάλλει το «Χερουβικό». Όταν ολοκλήρωσε την Προσκομιδή, στρέφεται στον Υπολοχαγό Νικολάου και του λέει ν’ ανάψει το κερί για να ακολουθήσει η «Μεγάλη Είσοδος». Ο νεαρός Υπολοχαγός προχωρεί μπροστά με το αναμμένο κερί και ακολουθεί ο παπάς βροντοφωνάζοντας: «Πάντων ὑμῶν μνησθείη Κύριος ὁ Θεὸς…». Ακολουθούν οι «Αιτήσεις» και το «Πιστεύω», το οποίο είπε ο Ταξίαρχος Φρατζής .

Η Αγια-Σοφιά έχει πλέον γεμίσει με Τούρκους, ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλοί Έλληνες τής Πόλης, που βρέθηκαν εκεί και παρακολουθούν με συγκίνηση τη λειτουργία, χωρίς όμως να τολμούν να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους, “δια τον φόβον των Ιουδαίων” δηλαδή των Τούρκων. Μόνο κάποιες στιγμές δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα δάκρυα τους, μα σπεύδουν να τα σκουπίσουν, προτού αυτά τους προδώσουν.

Η Λειτουργία φτάνει στο ιερότερο σημείο της, όπου ο παπα-Λευτέρης, με πάλλουσα από τη συγκίνηση φωνή, λέει: «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν Σοὶ προσφέρομεν κατὰ πάντα καὶ διὰ πάντα», και όλοι οι αξιωματικοί γονατίζουν, ενώ η φωνή τού Ταγματάρχη Λιαρομάτη ακούγεται να ψέλνει το «Σὲ ὑμνοῦμεν, σὲ εὐλογοῦμεν, σοὶ εὐχαριστοῦμεν, Κύριε, καὶ δεόμεθά σου, ὁ Θεὸς ἡμῶν». Ακολουθεί το «Ἄξιον Ἐστί», το «Πάτερ ἡμῶν», ενώ στο άκουσμα τού «Μετά φόβου Θεοῦ πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε» όλοι οι αξιωματικοί πλησιάζουν και κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων. Ο παπα-Λευτέρης λέει βιαστικά τις ευχές, και ενώ ο Λιαρομάτης ψέλνει το «Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον ἀπὸ τοῦ νῦν, καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος…», καταλύει το υπόλοιπο τής Θείας Κοινωνίας και δίνει εντολή στον Υπολοχαγό Νικολάου, να βάλει γρήγορα –διότι η κατάσταση έχει αρχίσει να γίνεται επικίνδυνη– όλα τα πράγματα μέσα στην τσάντα, εν’ όσω εκείνος κάνει την «Απόλυση»!



Η τελική διάσωση των ηρώων από τους οργισμένους Τούρκους!

Η Θεία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά, έχει ολοκληρωθεί! Ένα όνειρο δεκάδων γενεών Ελλήνων έχει γίνει πραγματικότης! Ο παπα-Νουφράκης και οι τέσσερεις αξιωματικοί είναι έτοιμοι να αποχωρήσουν και να επιστρέψουν στο πλοίο. Η Εκκλησία όμως πλέον είναι παντελώς γεμάτη από Τούρκους, οι οποίοι έχουν αρχίσει να αγριεύουν και να γίνονται επιθετικοί , συνειδητοποιώντας τι ακριβώς είχε συμβεί μπροστά τους. Η ζωή των Ελλήνων κινδυνεύει άμεσα! Οι ήρωές μας πλησιάζονται μεταξύ τους, ώστε να γίνουν σαν ένα σώμα, αλληλοκαλύπτοντας ο ένας τον άλλον, και έτσι ενωμένοι προχωρούν προς την έξοδο.

Οι Τούρκοι ετοιμάζονται να τους επιτεθούν, όταν ξαφνικά ένας Τούρκος αξιωματούχος παρουσιάζεται με την ακολουθία του και τους λέει: «Ντουρούν χεμεν!», δηλαδή «Αφήστε τους να περάσουν»! Το είπε με μίσος και εκνευρισμό, καθώς πολύ θα ήθελε ο ίδιος να σκοτώσει τους θρασείς γκιαούρηδες. Όμως γνώριζε πως ο θάνατος πέντε Ρωμιών υψηλόβαθμων αξιωματικών μέσα στην Αγία Σοφία, δεν θα ήταν ωφέλιμος για την Τουρκία εκείνη την ώρα, κατά την οποίαν μάλιστα στ’ ανοιχτά τής θάλασσας βρίσκονταν δύο ετοιμοπόλεμες Ελληνικές Μεραρχίες, ενώ και η ίδια η Κωνσταντινούπολη βρισκόταν υπό την επικυριαρχία των Δυτικών νικητών τού Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Αυτό, προσωρινώς, έσωσε τον παπα-Νουφράκη και τους άλλους αξιωματικούς από το λιντσάρισμα! Βγαίνουν από την Αγια-Σοφιά και κατευθύνονται προς την προκυμαία, όπου τους περιμένει η βάρκα. Ένας μεγαλόσωμος Τούρκος τους ακολουθεί, σηκώνει ένα ξύλο που κρατούσε, και ορμά για να χτυπήσει τον παπα-Νουφράκη. Ο ηρωικός παπάς το αντιλαμβάνεται και σκύβει για να προφυλαχθεί, αλλά ο Τούρκος καταφέρνει και τον χτυπά στον ώμο . Το σώμα τού ορθόδοξου ιερέως λυγίζει στιγμιαία από τον πόνο, αμέσως όμως μαζεύει τις δυνάμεις του, ανασηκώνεται και συνεχίζει να προχωρεί. Στο μεταξύ ο Ταγματάρχης Λιαρομάτης και ο Λοχαγός Σταματίου αντιδρούν, αφοπλίζοντας τον Τούρκο, την ώρα που αυτός είναι έτοιμος να δώσει πιο δυνατό -κι ίσως μοιραίο- χτύπημα στον παπά!

Με τα πολλά, φτάνουν στην βάρκα και επιβιβάζονται σε αυτήν. Ο Κοσμάς μαζεύει τα σχοινιά και αρχίζει γρήγορα να κωπηλατεί. Σε λίγο βρίσκονται πάνω στο ελληνικό πολεμικό πλοίο ασφαλείς και θριαμβευτές.

Βεβαίως, ως αποτέλεσμα τής παράτολμης ηρωικής πράξεώς τους, ακολούθησε διπλωματικό επεισόδιο, ενώ οι “Σύμμαχοι” διαμαρτυρήθηκαν εντόνως στον πρωθυπουργό τής Ελλάδος Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος αναγκάστηκε να επιπλήξει φαινομενικώς τον παπα-Λευτέρη Νουφράκη. Κρυφά όμως, επικοινώνησε μαζί του αργότερα και τον επαίνεσε, συγχαίροντας τόν πατριώτη ιερέα, που έστω και για λίγη ώρα ζωντάνεψε μέσα στην Αγια-Σοφιά τα πιο ιερά όνειρα του Έθνους μας!



Επίλογος – Το τέλος τού Παπα-Λευτέρη Νουφράκη.

Αυτό λοιπόν ήταν σε γενικές γραμμές το ιστορικό της έως σήμερα τελευταίας Λειτουργίας στην Αγια-Σοφιά, ύστερα από 466 χρόνια από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, εκείνη την αποφράδα Τρίτη της 29ης Μαΐου του 1453…

Δυστυχώς, οι περισσότεροι Νεοέλληνες, αγνοούμε τα ονόματα των μελών αυτής της ηρωικής ομάδος, που -έστω και για λίγο- εκπλήρωσαν έναν από τους πιο άγιους πόθους τού Γένους μας. Η πολιτεία, μέχρι τις μέρες μας, δεν τους τίμησε, ούτε με μια προτομή στην ιδιαίτερη Πατρίδα τού καθενός. Ποτέ όμως δεν είναι αργά!

Ο ίδιος ο κεντρικός πρωταγωνιστής, ο παπα-Λευτέρης, 21 χρόνια αργότερα από αυτά τα γεγονότα, το 1940, παρ’ ότι πλέον γέρος, επιμένει να δηλώσει εθελοντής στο Ελληνοαλβανικό Μέτωπο. Βρίσκεται κι αυτός στα χιονισμένα βουνά τής Αλβανίας να πολεμά τους Ιταλούς τού Μουσσολίνι. Εκεί παθαίνει κρυοπαγήματα, ενώ ένα παλιό του τραύμα στο πόδι από το Μικρασιατικό Πόλεμο τού δημιουργεί σοβαρότερα προβλήματα στην υγεία. Μεταφέρεται σε νοσοκομείο στην Αθήνα και τελικά ταλαιπωρημένος πεθαίνει στους Αμπελοκήπους τον Αύγουστο τού 1941.



http://www.antibaro.gr/article/27502

[Ζαποτέκος]

(...) Ποιο αξιοθαύμαστο μνημείο όμως στέκει τούτο, που τα’ακουσαν να τραγουδιέται στο σπίτι του μπέη της Μάνης στα τέλη του 18ου αιώνα οι…Κορσικανοί αδελφοί Stephanopoli, που συγκινημένοι επισκέφτηκαν τον τόπο των προγόνων τους οι οποίοι φεύγοντας από το Οίτυλο εγκαταστάθηκαν τελικά στο Καργέζε της Κορσικής όπου η ανάμνηση της ελληνικής/μανιάτικης καταγωγής είναι ζωντανή ακόμα και σήμερα.

Στον πύργο λοιπόν του Τζανέτμπεη Γρηγοράκη, στο Μαραθονήσι(Γύθειο), μπροστά σε έναν Αθηναίο, έναν Μακεδόνα, τρεις Κρητικούς και έναν Ηπειρώτη, που είχαν πάει να επισκεφτούν τον «μανιάτμπεη», άρχισαν να τραγουδάνε το σε μορφή διαλόγου «Τραγούδι της Ρούμελης» :

“Ο ξένος της Ρούμελης:

-Όλος ο κόσμος χαίρεται

Όλοι βαρούν παιγνίδια

Η Ρούμελη και τα νησιά

Στέκουνε πικραμμένα.

Ρούμελη, για δε χαίρεσαι,

Για δεν βαρείς παιγνίδια;

Η Ρούμελη του ξένου:

-Εις την σκλαβιάν που με θωρείς,

Στα σίδηρα του Τούρκου,

Μπρε να μου’πης να χαιρεθώ

Πως σε βαστά η καρδιά σου;

Μην είσαι ξένος και έφθασες,

Και ακόμη δεν ηξεύρεις

Τι γίνεται στην Ρούμελη,

Και τι περνά εις την Πόλιν;

Μην είσαι φίλος των Γραικών,

Και απεθυμάς να μάθης

Το τι έχω και δεν χαίρομαι,

Διατί είμαι λυπημένη;

Όποιος και αν είσαι, άνοιξε

Την ιστορίαν, και ίδε

Τ’ήτον η Γραίκια μια φορά,

Και άκουσε τ’είναι τώρα.

Που το τύρρανος μου ερήμαξε

Το γένος των Ρωμαίων;

Που είναι η Αθήνα μου,

Που είναι κείνη η Αθήνα,

Που ο κόσμος εθαμάστηκε,

Και σέβεται ακόμη;

Εκεί επρωτοφάνηκε

Η ελευθερία εις τον κόσμον

Εκεί διαλάλησε ο Σόλων

Των Αθηναίων τους νόμους,

Εκεί έτρεχαν να φωτισθούν

Της Ευρώπης τα έθνη,

Και, από τα πέρατα της γής,

Έρχουντον στην Αθήνα

Των βασιλέων τα παιδιά

Στερηάς και του πελάγου,

Άλλα να ιδούν τα εργόχειρα

Των θαυμαστών τεχνήτων

Άλλα να σμίξουν τους σοφούς,

Να μάθουν επιστήμαις

Ν’ακούσουν παραδείγματα

Από τους φιλοσόφους.

Εκείνη η Αθήνα που αγροικάς

Που έλαβε τόσης φήμην,

Τώρα η σκλαβιά την έφαγε,

Τώρα δεν είναι πλέον.

Τώρα οι διαβάταις που περνούν,

Οι ξένοι που διαβαίνουν

Άλλον εκεί δεν βρίσκουνε,

Άλλον εκεί δεν βλέπουν

Παρά ένα έρημον χωριόν

Κει που ήτον η Αθήνα

Και έναν φιλάργυρον Αγάν

Στον τόπο του Αρεοπάγου.

Και ποιος ν’αράξη στο Μωρηά,

Και δάκρυα να μην χύση;

Και όποιος είχε τον ιδεί

Στον καιρόν των Ελλήνων,

Πρι του παρά να σκλαβωθή,

Έπρεπεν να πιστεύση

Τον είχαν κτίσει οι θεοί

Δια μιαν στολήν του κόσμου,

Και τώρα είναι άγριος και έρημος,

Και άγρια θερία θρέφει.

Όπου ρίξω το βλέμμα μου,

Όπου γυρίσω, βλέπω

Σκλαβιά, χηράδες, και αρφανά,

Και Τούρκους ματολαύταις.

Στην Ρούμελην κάθε πασάς,

Στον τόπον όπου ορίζει

Έστοντας εφταξούσιος,

Ό,τι του ορμήση κάμνει.

Γδύνει, αχανίζει φαμελιαίς,

Και χόρτασιν δεν έχει,

Όσον που να ιδή τον ραγιά

Γυμνόν και πεινασμένον

Και αν είν’κανένας πλούσιος,

Μαύρη, κακή του μοίρα!

Να χάση πλούτη και ζωήν

Κάθε ώρα κινδυνεύει.

Και τα καΰμένα τα νησιά

Ανάπαυσιν δεν έχουν,

Ποτέ δεν λείπουνε απ’εκεί

Οι κλέπτες της θαλάσσης,

Τούρκοι, Φράγκοι, και Βάρβαροι,

Όλοι τα κατατρέχουν

Και ποιος να ιδή την Έγριπον

Να μην κακοκαρδίση;

Την Ρόδο να μην λυπηθή,

Την Κρήτην να μην κλάψη;

Και τα επίλοιπα νησιά

Να μην αναστενάξη;

Βγαίνει και ο Καπετάν πασάς,

Μια φορά τον χρόνον,

Με αρμάδα στο Αρχιπέλαγο

Τον γύρον του να κάμη,

Τρομάρα πιάνει τα νησιά,

Σαν μάθουνε πως φθάνει

Με χρυσά δώρα τρέχουνε

Να τον συναπαντήσουν.

Έτσι και δεν τους ωργισθή

Και δεν τους αφανίζει,

Και ακόμη όλα δεν τα’ακουσες

Όσα οι Ρωμαίοι παθαίνουν,

Κάθε Τούρκος και τύρρανος,

Κάθε Ρωμαίος και σκλάβος,

Ο Τούρκος δέρνει τον Ρωμηόν,

Και ποίος να του μιλήση;

Και να σκοτώση ένα ραγιά,

Ποιος πάει να τον καλέση;

Να μην θαρρής τι ένας Ρωμαιός

Από φοβέρα αφίνει

Να κτυπήθη του βάρβαρου,

Που τρέχει να τον δείρη!

Ρωμηός εις τα’άρματα ποτέ

Τούρκον δεν εφοβήθη,

Μα πρέπει να έχη απομονή,

Ότι αν βαρέση Τούρκον,

Μπορεί να πάρη τα βουνά,

Και ας πάν να τον γυρεύουν!

Μα οι Τούρκοι που δεν σύγχωρουν

Ρωμαίου που να βαρέση,

Πέφτουν και κάνουν αθεσιά

Απάνω εις τους δικούς του.

Νάσουν ποιαίς είναι των Τουρκών

Η κρίσες στον Λεβάντε.

Πόλι μου , που είν’τα κάλλη σου;

Πόλι δυστυχισμένη,

Πόλι μου, φως που εφώτιζες

Ανατολή και Δύσι!

Και τώρα είσαι η κατοικιά

Βαρβαρωτάτου γένους

Και βλέπεις την Άγιαν Σοφιά

Στου Αγαρηνού τα χέρια

Να κάθεται και ο Μάωμεθ

Εις των Γραικών τον θρόνον,

Να θρέφη τα Ρωμαιόπουλα

Με της σκλαβιάς το γάλα.

Ευρώπη, και τι σου έκαμα,

Και χαίρεσαι να βλέπης

Ένα θεριό στον θρόνον μου,

Που δεν χορταίνει αίμα;

Μ’ένα σημάδι του χεριού

Χίλια κεφάλια πέφτουν!

Και εγ’όλα ταύτα βλέπω τα,

Και μαύρα δάκρυα χύνω

Και που να’πω τα πάθη μου,

Κανένανε δεν έχω.

Κανένας δεν ευρέθηκε

Να με παρηγορήση

Φαρμάκι ωσάν τι επότισα

Όλην την οικουμένην,

Και όλοι μ’αλησμονήσανε,

Κανείς δε με λυπάται,

Και οι Μόσκοβες , οι φίλοι μου,

Η μοναχή μου ελπίδα,

Και τι καλό μου εκάμανε

Σαν ήλθαν στον Λεβάντε;

Να μ’αφανίσουν τα νησιά,

Και να με παραιτήσουν

Και πάλιν με τον τύρρανον

Να κάμουν την αγάπην.

Νάσου σε τι ακατάστασιν

Μ’ήφερεν η σκλαβία,

Σκλαβία τόσο σκληρή

Στον κόσμο δεν εφάνη,

Και ελπίδα από καμμιά μεριά

Να λυτρωθώ δεν έχω.

Και συ μου λέγεις να χαρώ

Παιγνίδια να βαρέσω,

Που αλλού, παρά στα δάκρυα μου,

Παρηγοριά δεν βρίσκω.”

Ο Δήμος Στεφανόπουλος, μετά από αυτό υποσχόμενος στους Έλληνες δίπλα του ότι η Γαλλία και ο Βοναπάρτης θα σταθεί δίπλα στην Ελλάδα, και θα φυτέψει το δέντρο της ελευθερίας στην Πόλη, τους ευχήθηκε ότι μέχρι τότε οι Έλληνες να μείνουν ενωμένοι και χαιρετώντας όπως αυτοί αναφώνησε «Ελευθερία ή Θάνατος»…

Τελικά δεν άργησε πολύ ο καιρός και τον Μάρτη του ’21 οι Έλληνες χωρίς να περιμένουν κανένα Ναπολέοντα ή μαρμαρωμένο βασιλιά έκαναν αυτό που τους είχε προτρέψει ο μεγάλος Έλληνας Ιάνος Λάσκαρις στις αρχές του 16ου αιώνα(5) :



« Στήσετ’ελευθερίης θάσσον χορόν, αγλαά τέκνα

Ελλάδος ηγαθέης ήθεα μαιόμεναι»

http://kleftouria.blogspot.com/2010/03/blog-post.html

[wooded glade]

Δεν υπάρχει "Ελληνικός ναός", ούτε "Σουηδικός", ούτε "Πορτογαλικός" !
Νέα χαζομάρα συριζαίων !
Αν αναφερόμαστε στο ρυθμό είναι Ελληνορθόδοξος ρυθμός ή όπως το έλεγαν τότε.
Οι εκκλησίες των άλλων τώρα -π.χ. Notre Dame, Westminster Abbey, Duomo Di Milano- εις ον βαθμόν είναι αιρετικά αυτά τα δόγματα, είναι βέβαια αιρετικές εκκλησίες.
Αλλά δεν υπάρχει ο όρος Ελληνικός, Αγγλικός, Γερμανικός - είναι λάθος.

[Ζαποτέκος]

Το "νενίκηκα σε Σολομών" ο Ιουστινιανός το είπε.
Ο Προκόπιος ο ιστορικός της εποχής δεν επιβεβαιώνει όσα παραθέτεις.

Και γιατί να μη το είπε στα λατινικά και να καταγράφηκε μεταφρασμένο;

Η φράση για πρώτη φορά καταγράφεται τον 9ο αι. περίπου.

Διήγησις Ανωνύμου περί της οικοδομής του ναού της μεγάλης του Θεού εκκλησίας της επονομαζομένης Αγίας Σοφίας ( 9ος - 10ος αι. ) : Ενίκησά σε, Σολομών.

Μιχαήλ Γλύκας ( 12ος αι. ) : Ενίκησά σε, Σολομών.

Ψευδο - Κωδινός ( 15ος αι. ) : Νενίκηκά σε , Σολομών.

( Οι πληροφορίες απ' τον συμφορουμίτη Χρόνικλ )

[George_V]

Οι αρχιτέκτονες της πάντως ήταν ελληνικής καταγωγής.

Και ο Ιουστινιανού ήξερε ελληνικά αλλά τα μιλούσε με τόσο βαριά και αστεία προφορά και γινόταν περιγελως όταν προσπαθούσε να πει κάτι στα ελληνικά οπότε δεν τα μίλαγε σχεδόν ποτέ.

Όσο για το Νενικηκα σε Σολομων δεδομένου και του ανωτέρω που μόλις έγραψα θα μπορούσε να το είχε πει στα ελληνικά. Συνεπαρμενος όπως θα ήταν από τον ναό θα μπορούσε να είχε ξεχάσει ότι τα ελληνικά του είναι για κλάματα και προφανώς εκείνη την ώρα δεν θα τον ένοιαζε τι θα λεγε και η Αυλή του.