Ο εθναπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός

[κορόιδο]

Με αφορμή αυτή τη δημοσίευση σε άλλο θέμα, ανοίγω αυτό για να βάλουμε στοιχεία για τη συμβολή του Κοσμά του Αιτωλού στην απόκτηση ελληνικής συνείδησης των πληθυσμών της σημερινής Ελλάδας, της βόρειας Ηπείρου και όπου τέλος πάντων πήγε.

Όταν αλλάζεις γλώσσα "παίρνεις" όλο το πακέτο. Οι πρώην λατινόφωνοι Βλάχοι της Πίνδου όταν αλλάζουν την γλώσσα από Λατινικά σε Ελληνικά παίρνουν όλο το πακέτο. Αρχίζουν δηλαδή να μιλάνε όπως οι υπόλοιποι Ελληνόφωνοι. Το ίδιο θα γίνει ακι αν ένας Ρουμάνος εξελληνισθεί. Όταν αλλάζεις γλώσσα χρησιμοποείς όλο τους γλωσσικούς κανόνες της νέας γλωσσας. Αυτό είναι κανόνας που δεν μπορεί να αλλάξει. Τα υπόλοιπα είναι γλωσσολογία επιπέδου Σμερδαλέου.

Ίσως μόνον αν την διδαχτείς όπως έκαναν οι πληθυσμοί στην σημερινή Ελλάδα από τον Κοσμά των Αιτωλό. Αν γίνει μέσω της ανάμιξης των πληθυσμών, τότε πιστεύω ότι θα καθιερωθεί στο συντακτικό που ήδη ξέρει.

Eπειδή πρόσεξα ότι το έγραψες και χτες αυτό, σοβαρά τώρα πιστεύεις ότι πήγαινε ο Κοσμάς σε ένα χωριό που μιλούσαν μόνο βλάχικα ή αρβανίτικα, κι αμέσως άρχιζαν να μιλούν φαρσί ελληνικά επειδή τους το είπε αυτός; Μα ποιος ήταν, πώς κατάφερνε να τους μάθει ελληνικά στο πι και φι;

Κάπου εκεί πρέπει να αναζητήσουμε την ελληνική παιδεία των πληθυσμών (κυρίως των βλάχικων από τα λίγα που ξέρω, μπορεί να κάνω και λάθος) που έπαιξε σοβαρό ρόλο μετά στην ελληνική εθνική συνείδηση τους μέσω της παιδείας. Δεν ξέρω γιατί είναι τόσο υποβαθμισμενος άγιος. Έχω την υποψία ότι αν δεν είχε κάνει αυτό το έργο ο Κοσμάς ο Αιτωλός δεν θα ήταν η Ελλάδα όπως είναι σήμερα. Βέβαια η πηγή είναι κλαιν μαιν αλλά δεν έχω ασχοληθεί με εκείνη την ιστορική περίοδο και δεν έχω βιβλιογραφία.

Έτσι ως το τέλος των περιοδειών του είχε ιδρύσει περισσότερα από χίλια στοιχειώδη σχολεία, περισσότερα από διακόσια μέσα και δέκα ανώτερα! Μόνος του κατορθώνει τα ακατόρθωτα. Έγραψε στον αδελφό του Χρύσανθο λίγο πριν το μαρτυρικό του θάνατο: «Έως τριάκοντα επαρχίας περιήλθον, δέκα σχολεία ελληνικά εποίησα, διακόσια διά κοινά γράμματα». Μια πραγματιστική πνευματική και εκπαιδευτική αναγέννηση συντελέστηκε στις μέρες του!

Ως χρήσιμο παιδευτικό εργαλείο και υπέρτατο εθνικό στοιχείο θεωρούσε την ελληνική γλώσσα, την ωραιότερη και ανώτερη γλώσσα του κόσμου. Έβλεπε με πόνο ψυχής χιλιάδες υπόδουλους Έλληνες να εγκαταλείπουν την ελληνική γλώσσα και μιλούν άλλες γλώσσες και ξένους προς αυτή, ιδιωματισμούς όπως τούρκικα, αρβανίτικα, βλάχικα κλπ. Θεωρούσε την ελληνική γλώσσα ως βασικό στοιχείο της εθνικής μας ιδιαιτερότητας και γι’ αυτό παρακινούσε να σπουδάζουν και να ομιλούν την ελληνική: «Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσης τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας. Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχης ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια· και ωσάν μάθης το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τας εκκλησίας· το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια» (Διδαχή Ε΄). Βρήκε έναν πολύ πρόσφορο τρόπο να εδραιώσει την ελληνική γλώσσα στους ελληνικούς πληθυσμούς, όρκιζε τους ακροατές των κηρυγμάτων του δημόσια να εγκαταλείψουν τις άλλες γλώσσες και να μιλούν στα σπίτια τους πλέον ελληνικά!

https://www.pemptousia.gr/2012/08/agios ... os-tis-ek/

[Τζιτζιμιτζιχότζιρας]

Σίγουρα τα ελληνικά σχολεια συνέβαλαν στην εδραίωση της ελληνοφωνιας κάποιων πληθυσμών ..Αλλά μιλάμε για τα τέλη του 18ου αρχές 19ου αιώνα, όχι για κάποιο απώτερο παρελθόν. Υπάρχει μνήμη και γνώση για εκείνη την εποχή .
Πχ υπάρχει βλάχικο χωριό στην Ανατολική Μακεδονία που προέκυψε από τις μεταναστεύσεις εκείνης της εποχής (ή έστω η βλάχικη συνοικία καθώς ήταν μικτό με Τούρκους και Βουλγάρους )
Το ελληνικο σχολείο ιδρύθηκε γύρω στα 1810. Ως και πριν τον ΒΠΠ ο βλάχικος πληθυσμός ήταν χωρισμένος οριζοντίως και καθετως: σε ελληνιζοντες και ρουμανιζοντες (οι δεύτεροι έφυγαν για τη Δοβρουτζα της Ρουμανιας) καθώς και κοινωνικά σε τσοπανηδες (κτηνοτροφους) και ισναφηδες (=επαγγελματιες).
Οι κτηνοτρόφοι ήταν πιο παραδοσιακοί, τα κορίτσια τους δεν πήγαιναν σχολείο και διατηρούσαν ως μητρική τα βλάχικα. Αντιθέτως οι έμποροι και μαγαζάτορες στα τέλη του 19ου αιώνα είχαν ήδη υιοθετήσει την ελληνική ως μητρική γλώσσα.
Πάντως είχαν όλοι γνώση της καταγωγής τους.

[Pertinax]

Ως χρήσιμο παιδευτικό εργαλείο και υπέρτατο εθνικό στοιχείο θεωρούσε την ελληνική γλώσσα, την ωραιότερη και ανώτερη γλώσσα του κόσμου. Έβλεπε με πόνο ψυχής χιλιάδες υπόδουλους Έλληνες να εγκαταλείπουν την ελληνική γλώσσα και μιλούν άλλες γλώσσες και ξένους προς αυτή, ιδιωματισμούς όπως τούρκικα, αρβανίτικα, βλάχικα κλπ. Θεωρούσε την ελληνική γλώσσα ως βασικό στοιχείο της εθνικής μας ιδιαιτερότητας και γι’ αυτό παρακινούσε να σπουδάζουν και να ομιλούν την ελληνική: «Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσης τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας. Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχης ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια· και ωσάν μάθης το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τας εκκλησίας· το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια» (Διδαχή Ε΄). Βρήκε έναν πολύ πρόσφορο τρόπο να εδραιώσει την ελληνική γλώσσα στους ελληνικούς πληθυσμούς, όρκιζε τους ακροατές των κηρυγμάτων του δημόσια να εγκαταλείψουν τις άλλες γλώσσες και να μιλούν στα σπίτια τους πλέον ελληνικά!

https://www.pemptousia.gr/2012/08/agios ... os-tis-ek/

Δεν γνωρίζω για τη δράση του Κοσμά του Αιτωλού ειδικά στους αρβανίτικους και βλάχικους πληθυσμούς, έχω να πω όμως, ότι αυτός που έγραψε το παραπάνω κείμενο μπέρδεψε τα μπούτια του. Το κήρυγμα του Κοσμά απευθυνόταν κυρίως σε πληθυσμούς που μιλούσαν τη ρωμαίικη (=δημώδη ελληνική) και τους προέτρεπε να σπουδάσουν την ελληνική (=λόγια ελληνική), η οποία ήταν η γλώσσα της παιδείας και της εκκλησίας, αλλά δεν ήταν ζωντανή και ομιλούμενη. Και τους προέτρεπε να μάθουν την ελληνική, όχι για να γνωρίσουν τη σοφία και την ιστορία των αρχαίων ενδόξων προγόνων, αλλά για να διδαχτούν την Αγία Γραφή που ήταν γραμμένη σ' αυτή τη γλώσσα. Τέτοιο ήταν το τρομερό εθνικό κήρυγμα του Κοσμά του Αιτωλού, σε μια εποχή όπου άλλοι είχαν αρχίσει να εισάγουν τις ιδέες του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού.

[Ζαποτέκος]

Ὅποιος χριστιανός, ἄνδρας ἢ γυναίκα, ὑπόσχεται μέσα εἰς τὸ σπίτι του νὰ μὴν κουβεντιάζῃ ἀρβανίτικα, ἂς σηκωθῆ ἀπάνω νὰ μοῦ τὸ εἰπῆ καὶ ἐγὼ νὰ πάρω ὅλα του τὰ ἁμαρτήματα εἰς τὸν λαιμόν, ἀπὸ τὸν καιρὸν ὁποὺ ἐγεννήθη ἕως τώρα, καὶ νὰ βάλω ὅλους τοὺς χριστιανοὺς νὰ τὸν συγχωρήσουν καὶ νὰ λάβη μίαν συγχώρησιν, ὅπου ἂν ἔδινε χιλιάδες πουγγιά, δὲν τὴν ἐματάβρισκε.

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/t ... idaxai.htm

[Pertinax]

Ὅποιος χριστιανός, ἄνδρας ἢ γυναίκα, ὑπόσχεται μέσα εἰς τὸ σπίτι του νὰ μὴν κουβεντιάζῃ ἀρβανίτικα, ἂς σηκωθῆ ἀπάνω νὰ μοῦ τὸ εἰπῆ καὶ ἐγὼ νὰ πάρω ὅλα του τὰ ἁμαρτήματα εἰς τὸν λαιμόν, ἀπὸ τὸν καιρὸν ὁποὺ ἐγεννήθη ἕως τώρα, καὶ νὰ βάλω ὅλους τοὺς χριστιανοὺς νὰ τὸν συγχωρήσουν καὶ νὰ λάβη μίαν συγχώρησιν, ὅπου ἂν ἔδινε χιλιάδες πουγγιά, δὲν τὴν ἐματάβρισκε.

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/t ... idaxai.htm

Και με ποια άλλη προφορική γλώσσα έπρεπε να αντικαταστήσουν τα αρβανίτικα; Με τα ελληνικά (όπως τα εννοούσε ο Πατροκοσμάς) πάντως όχι

[Hector Buas]

Άξιος πνευματικός απόγονος του Νίκωνα του Μετανοείτε!

[Ζαποτέκος]

Άξιος πνευματικός απόγονος του Νίκωνα του Μετανοείτε!

Δεν σε χάλασε !

[Hector Buas]

Άξιος πνευματικός απόγονος του Νίκωνα του Μετανοείτε!

Δεν σε χάλασε !

Είμαι μεγάλος θαυμαστής του Νίκωνα. Από παλιά!

[Ζαποτέκος]

Άξιος πνευματικός απόγονος του Νίκωνα του Μετανοείτε!

Δεν σε χάλασε !

Είμαι μεγάλος θαυμαστής του Νίκωνα. Από παλιά!

Γιατί τον κατηγορείς ; Τι έκανε ;

[Hector Buas]

Δεν σε χάλασε !

Είμαι μεγάλος θαυμαστής του Νίκωνα. Από παλιά!

Γιατί τον κατηγορείς ; Τι έκανε ;

Δεν κατάλαβες. Τον θεωρώ μεγάλο μυαλό και πολύ αποτελεσματικό.

[Ζαποτέκος]

Ὅποιος χριστιανός, ἄνδρας ἢ γυναίκα, ὑπόσχεται μέσα εἰς τὸ σπίτι του νὰ μὴν κουβεντιάζῃ ἀρβανίτικα, ἂς σηκωθῆ ἀπάνω νὰ μοῦ τὸ εἰπῆ καὶ ἐγὼ νὰ πάρω ὅλα του τὰ ἁμαρτήματα εἰς τὸν λαιμόν, ἀπὸ τὸν καιρὸν ὁποὺ ἐγεννήθη ἕως τώρα, καὶ νὰ βάλω ὅλους τοὺς χριστιανοὺς νὰ τὸν συγχωρήσουν καὶ νὰ λάβη μίαν συγχώρησιν, ὅπου ἂν ἔδινε χιλιάδες πουγγιά, δὲν τὴν ἐματάβρισκε.

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/t ... idaxai.htm

Και με ποια άλλη προφορική γλώσσα έπρεπε να αντικαταστήσουν τα αρβανίτικα; Με τα ελληνικά (όπως τα εννοούσε ο Πατροκοσμάς) πάντως όχι

Με τα ρωμαίικα ! Βλέπεις λοιπόν πως ο Πατροκοσμάς είχε και εθνικούς σκοπούς και όχι μόνο θρησκευτικούς. Τώρα αν θέλεις εσύ να τον κατηγορήσεις γιατί δεν μιλούσε για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη …

[Ζαποτέκος]

Είμαι μεγάλος θαυμαστής του Νίκωνα. Από παλιά!

Γιατί τον κατηγορείς ; Τι έκανε ;

Δεν κατάλαβες. Τον θεωρώ μεγάλο μυαλό και πολύ αποτελεσματικό.

Παρντόν !

[Pertinax]

Βλέπεις λοιπόν πως ο Πατροκοσμάς είχε και εθνικούς σκοπούς και όχι μόνο θρησκευτικούς. Τώρα αν θέλεις εσύ να τον κατηγορήσεις γιατί δεν μιλούσε για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη …

Να φανταστώ ότι η εθνική συμβολή του στον καθαρά ρωμαίικο πληθυσμό ήταν... οι προφητείες για την αποκατάσταση του ρωμαίικου...

[Ζαποτέκος]

Βλέπεις λοιπόν πως ο Πατροκοσμάς είχε και εθνικούς σκοπούς και όχι μόνο θρησκευτικούς. Τώρα αν θέλεις εσύ να τον κατηγορήσεις γιατί δεν μιλούσε για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη …

Να φανταστώ ότι η εθνική συμβολή του στον καθαρά ρωμαίικο πληθυσμό ήταν... οι προφητείες για την αποκατάσταση του ρωμαίικου...

Για Ρωμαίικο μιλούσαν και οι αγωνιστές του '21 :

SpoilerShow

Γεώργιος Γαζής :

Ρωμαίικον. Στις ψυχές όλων των απλών Χριστιανών, που ήταν υποτελείς στο κράτος της Τουρκίας εδώ και τέσσερις αιώνες (αφότου δηλαδή κυριεύτηκε από τους Τούρκους η λεγόμενη Ευρωπαϊκή Τουρκία και έπειτα η ίδια η Κωνσταντινούπολη) διαφυλασσόταν η ιδέα και η ελπίδα της απελευθέρωσης και ανάκτησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με το όνομα "ρωμαίικον". Έλαβε την ονομασία αυτή από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες της Κωνσταντινούπολης, από τους οποίους ονομάστηκε και ολόκληρη η Βυζαντινή Αυτοκρατορία Ρωμαϊκό Κράτος ή και απλώς "Ρωμαίικον", το οποίο ισοδυναμεί με τη λέξη "ελευθερία" για τους χριστιανούς υπόδουλους της Τουρκίας. Αυτή λοιπόν η ιδέα, "ρωμαίικον" έμεινε ριζωμένη στις καρδιές των χριστιανών Ελλήνων και ομοθρήσκων...

Μακρυγιάννης :

Αυτείνοι δεν πίστευαν τίποτας απ᾿ όσα τους έλεγα, αλλά τον ήθελαν νικητή να τους λευτερώση, αυτός ο τύραγνος να φέρη το Ρωμαίγικον και την λευτεριά της πατρίδος -και αν έβγαινε αυτός, δεν θ᾿ άφινε μήτε ρουθούνι από ᾿μάς. (…) Μου λέγει «Τι στοχάζεσαι, αυτό το Ρωμαίγικο θα κάμη άργητα να γένη; Θα κοιμηθούμε με τους Τούρκους και θα ξυπνήσουμε με τους Ρωμαίγους». (…)Τους είπανε τα δικά-μας τα τρέχοντα κι᾿ ότι θα χαθή η Τουρκιά τους σκοτώσαμεν δια το Ρωμαίικο και τους βαφτίσαμεν. (…)Κι᾿ από τότε βλέποντας αυτείνη την αρετή, σιχάθηκα το Ρωμαίικον, ότ᾿ είμαστε ανθρωποφάγοι. (…)-Τι ᾿ναι αυτείνοι, τους λέγω, οπού θα γυμνώσουμε, Τούρκοι; Αυτείνοι είναι Έλληνες, συναγωνισταί μας, κι᾿ αν πορευτούμε τοιούτως, τι Ρωμαίικον θα κάμωμε; (…)Τότε σιχάθηκα όλως-διόλου το Ρωμαίικο, ότι μάθαμε όλοι την ληστείαν γενικώς. (…)

Φωτάκος :

Ἐν τούτοις ὁ σκοπὸς ἦτον ἕνας καὶ ὁ αὐτὸς καὶ δι᾿ αὐτὸν ὅλοι ἐδούλευσαν καὶ ἐθυσίασαν, σχετικῶς δὲ οἱ Πελοποννήσιοι ἔκαμαν περισσότερα καὶ ἐνέργησαν συστηματικώτερα διὰ τὴν Ἑλληνικὴν ἐπανάστασιν· οὐχ᾿ ἧττον ὅμως ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἔλαβον μέρος εἰς αὐτὴν, καὶ διὰ νὰ εἴπω καλλίτερα, ὅλοι ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθησαν, ὁ Σέρβος, ὁ Βούργαρος, ὁ Θρὰξ, ὁ Μαυροβουνίσιος, ὁ Μακεδὼν, ὁ Θεσσαλός, ὁ Ἠπειρώτης, ὁ Ἀνατολίτης καὶ πᾶσα ἡ γῆ ἡ πατηθεῖσα ποτὲ ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς Ἕλληνας, καὶ νεωστὶ ἀπὸ τὴν αὐτοκρατορίαν, τὴν λεγομένην Γραικορωμαϊκὴν καὶ Βυζαντιακήν.

[Nandros]

.
https://www.oodegr.com/oode/istoria/ekk ... ades_1.htm
«Τριακόσιους χρόνους μετά την Ανάστασιν του Χριστού μας έστειλεν ο Θεός τον άγιον Κωνσταντίνον και εστερέωσε βασίλειον χριστιανικόν και το είχαν Χριστιανοί το βασίλειον 1150 χρόνους. Ύστερον το εσήκωσεν ο Θεός από τους Χριστιανούς και έφερε τον Τούρκον και του το έδωσε διά ιδικόν μας καλόν, και το έχει ο Τούρκος 320 χρόνους (1453+320=1773). Και διατί έφερεν ο Θεός τον Τούρκον και δεν έφερεν άλλο γένος; Διά ιδικόν μας συμφέρον διότι τα άλλα έθνη θα μας έβλαπτον εις την πίστιν, ο δε Τούρκος άσπρα άμα του δώσης, κάμνεις ό,τι θέλεις».

Και πράκτορας των Τούρκων!

+

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/t ... idaxai.htm
Καὶ ἐγὼ ἀδελφοί μου, ποὺ ἠξιώθην καὶ ἐστάθηκα εἰς αὐτὸν τὸν ἅγιον τόπον τὸν ἀποστολικὸν διὰ τὴν εὐσπλαγχνίαν τοῦ Χριστοῦ μας, ἐξέτασα πρῶτον διὰ λόγου σας καὶ ἔμαθα πὼς μὲ τὴν χάριν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ δὲν εἶσθε Ἕλληνες,

Και ανθέλληνας!