(1-6) Ορφάνεψες ξαφνικά πριν από τη μέρα του γάμου μας και από τους δυο σου γονείς που δολοφονήθηκαν στην ερημιά της εξοχής. Με δική σου επέμβαση προπάντων – αφού εγώ είχα φύγει για τη Μακεδονία και ο άντρας της αδερφής σου, Γάιος Κλούβιος, για την επαρχία της Αφρικής – δεν παρέμεινε ατιμώρητος ο θάνατος των γονέων σου.
(7-9) Με ζήλο μοναδικό εκπλήρωσες το καθήκον της θυγατρικής ευσέβειας, διεκδικώντας, παίρνοντας εκδίκηση, ώστε, ακόμα και να βρισκόμαστε εμείς εκεί, δεν θα είχαμε προσφέρει περισσότερα. Αλλά αυτά τα έχεις κοινά με τη σεβαστή γυναίκα που είναι η αδελφή σου.
(10-12) Ενώ καταγινόσουν με αυτή την υπόθεση, εγκατέλειψες το πατρικό σου σπίτι για να προστατέψεις την τιμή σου, και, χωρίς να πτοηθείς από την απόφαση, αφού πήρες ως ανταπόδοση την τιμωρία των ενόχων, μετακόμισες αμέσως στο σπίτι της μητέρας μου, όπου περίμενες τον ερχομό μου.
(13-17) Στη συνέχεια, ασκήθηκε πίεση επάνω σας, με αποτέλεσμα η διαθήκη του πατέρα σας με την οποία θα γινόμασταν κληρονόμοι, να θεωρηθεί άκυρη επειδή η δικαιοπραξία του γάμου έγινε χάρη της συζύγου: έτσι εσύ, με όλη την πατρική περιουσία, περιήλθες αναγκαστικά στην κηδεμονία εκείνων, οι οποίοι συνωμοτούσαν γύρω από αυτό το ζήτημα· η αδελφή σου θα παρέμενε στο εξής αμέτοχη όλης της περιουσίας, αφού αυτή είχε εκποιηθεί από τον Κλούβιο. Με τι σκεπτικό αποδέχτηκες αυτά τα τεχνάσματα, με ποια ετοιμότητα πνεύματος αντιστάθηκες σ’ αυτά, το γνωρίζω πολύ καλά παρά την απουσία μου.
(18-24) Υποστήριξες στην κοινή μας υπόθεση με ειλικρίνεια: (έλεγες ότι) η διαθήκη δεν είχε κριθεί άκυρη, έτσι ώστε εσύ κι εγώ διατηρούσαμε μάλλον την κληρονομιά από το να είσαι η μοναδική κληρονόμος όλης της περιουσίας· ότι θα υπεράσπιζες τουλάχιστον με ακλόνητη πίστη τις δημόσιες πράξεις του πατέρα σου, σε σημείο να διαβεβαιώνεις ότι θα μοιραζόσουν (την κοινή τύχη) με την αδελφή σου, αν δεν έπαιρνες ικανοποίηση· ότι δεν υπέπιπτες στο καθεστώς της νομίμου κηδεμονίας, της οποίας το δίκαιο δεν είχε καμιά ισχύ, αφού κανείς δεν θα μπορούσε στην ουσία να αποδείξει πως η οικογένειά σου είχε κάποιο δεσμό συγγένειας με άλλο γένος που να σε υποχρέωνε να πράξεις έτσι· γιατί ακόμα και αν η διαθήκη του πατέρα σου είχε κηρυχθεί άκυρη, αυτοί που είχαν αυτή την πρόθεση δεν είχαν αυτό το δικαίωμα, γιατί δεν προέρχονταν από το ίδιο γένος.
(25-26) Υποχώρησαν στην αποφασιστικότητά σου κι ούτε ασχολήθηκαν στο εξής με την υπόθεση· από κει και πέρα, εσύ μόνη σου κατάφερες ώστε να γίνει αποδεκτή η απολογία σου (στο δικαστήριο), από (εκπλήρωση) καθήκοντος σ’ έναν πατέρα, από αγάπη σε μιαν αδελφή, από πίστη σε μας τους δύο.
(27-29) Σπανίζουν οι τόσο μακροχρόνιοι γάμοι που τελειώνουν με θάνατο, χωρίς να τους διακόψει ένα διαζύγιο· γιατί είχαμε την τύχη να περάσουμε σαράντα ένα χρόνια χωρίς διάσταση. Μακάρι ο μακροχρόνιος γάμος να έφερνε σ’ εμένα ως αμοιβή τον θάνατο, αφού ως μεγαλύτερος, ήταν πιο δίκαιο να υποκύψω στη μοίρα.
(30-36) Τις ικανότητές σου ως οικοδέσποινα, τη σεμνότητά σου, την υποχωρητικότητα, την ευγένεια, την πραότητα, το ταλέντο σου στην επεξεργασία του μαλλιού, τη μετρημένη ευσέβειά σου, τον λιτό καλλωπισμό σου, την κόσμια ενδυμασία σου, γιατί να μνημονεύσω; Γιατί να πω για τη στοργή σου προς τους οικείους σου, για την αφοσίωσή σου στην οικογένειά σου, όταν εξίσου με την ίδια διάθεση, περιποιήθηκες τη μητέρα μου και τους δικούς σου γονείς, όταν είχες όλες τις άλλες αναρίθμητες αρετές κοινές με όλες τις σεβαστές οικοδέσποινες που νοιάζονται για μια αντάξια φήμη; Αυτό που διεκδικώ για λογαριασμό μου, είναι οι ξεχωριστές αρετές σου, που δεν ανήκουν παρά σε σένα, τέτοιες που λίγοι άντρες έχουν συναντήσει παρόμοιες, αρετές που σε έκαναν ικανή να υποστείς ανάλογες δοκιμασίες και να προσφέρεις τέτοιες υπηρεσίες, γιατί η μοίρα έχει φροντίσει ώστε τετοιου είδους ευνοϊκές συγκυρίες να είναι σπάνιες.
(37-41) Όλη την πατρική περιουσία που παρέλαβες από τους γονείς σου διατηρήσαμε με κοινή φροντίδα, κι ούτε σ’ ενδιέφερε να την αυξήσεις, αφού εμπιστεύτηκες ολοκληρωτικά τη διαχείρισή της σε μένα. Διαμοιράσαμε τα καθήκοντα έτσι, ώστε εγώ να ασκήσω την κηδεμονία της περιουσίας σου κι εσύ εποπτεία στη δική μου. Στο σημείο αυτό, θα παραλείψω πολλές λεπτομέρειες για να μην προσεταιριστώ ένα μέρος των εγκωμίων σου, που δεν ανήκουν παρά σε σένα. Ωστόσο μου αρκεί που έδωσα αυτές τις ενδείξεις για τα συναισθήματά σου.
(42-51) Υπήρξες ξεχωριστή ως προς τη γενναιοδωρία σου όχι μόνο αναγκαστικά σε πολλούς, αλλά κυρίως εξαιτίας της ευσέβειάς σου. Αν μπορούσε κανείς να απαριθμήσει και άλλες γυναίκες που είχαν τέτοιας όμως ποιότητας αρετές με τις δικές σου, θα υπήρχε μια με τις ίδιες ακριβώς: η αδελφή σου· γιατί αναθρέψατε τα σπίτια σας και τα δικά μας – μέχρι και τις συγγένισσες σας. Για να μπορέσουν όμως αυτές να ενσωματωθούν υπό αυτή την περίσταση ως αντάξια μέλη στην οικογένειά σας, τις προικίσατε. Αλλά αυτές τις προίκες όμως που είχατε ετοιμάσει, εγώ και ο Γάιος Κλούβιος, με κοινή συναίνεση αναλάβαμε την ευθύνη τους, και, επιδοκιμάζοντας την ευγενή σας διάθεση και για να μην ζημιωθεί η πατρική σας κληρονομιά, την υποκαταστήσαμε με την προσωπική μας περιουσία και δώσαμε ως προίκα τις ιδιοκτησίες μας. Ανέφερα το γεγονός, όχι για να καυχηθούμε, αλλά για να γίνει γνωστό ότι είχαμε την τιμή να κάνουμε πράξη με τη δικιά μας περιουσία τις αποφάσεις που είχατε πάρει με την έντιμη γενναιοδωρία σας.
(52) Πρέπει όμως να παραλείψω πολλές άλλες ευεργετικές σου ενέργειες.
(λείπουν πάρα πολλά)
ΣΤΗΛΗ ΙΙ
(2α-5α) Μου παρέσχες άφθονη και παντός είδους βοήθεια χάρη στα κοσμήματά σου κατά τη φυγή μου· ώστε τα τόσο άψογα ταιριασμένα στο σώμα σου, χρυσάφι και μαργαριτάρια, τα παρεδωσες σε μένα, και στη συνέχεια, αφού εξαπατήθηκαν οι φρουροί των αντιπάλων μας, πλούτισες την απουσία μου με οικιακούς δούλους, χρήματα και τροφή.
(6α-8α) Αφού αποκτήθηκε ξανά η δημευμένη μας περιουσία, που η ικανότητά σου σε παρότρυνε να τη διεκδικήσεις, η θαυμαστή σου εύνοια υπήρξε για μένα ένα οχυρό (για να εξασφαλίσω) την επιείκεια εκείνων, εναντίον των οποίων προετοίμαζες τα σχέδιά σου· όμως πάντα η φωνή σου ακουγόταν με ανείπωτο θάρρος.
(9α-11α) Μια ομάδα όμως από άντρες που τους βρήκε ο Μίλων, του οποίου είχα αγοράσει ένα σπίτι, όταν εκείνος εξορίστηκε, επ’ ευκαιρία του εμφυλίου πολέμου θα άρπαζε με επίθεση και θα λεηλατούσε το σπίτι μας· τους απώθησες και το υπεράσπισες.
(λείπουν περίπου 12 σειρές)
(0-3) Δικαίως λοιπόν ο Καίσαρας (Αύγουστος) σου εγγυήθηκε, αφού σε δέχτηκε, τη σίγουρη επιστροφή μου και την μέχρι τώρα ύπαρξή μου. Το ότι όμως επανήλθα στην πατρίδα, αν δεν είχες προετοιμάσει αυτό που έπρεπε να σωθεί, μάταια αυτός θα είχε υποσχεθεί τη βοήθειά του. Έτσι, πολλά οφείλω στη δική σου ευσέβεια παρά στην επιείκεια του εκείνου.
(4-10) Γιατί θα έπρεπε τώρα να ανασύρω από τα βάθη της καρδιάς μου τα λόγια, τις ενδόμυχες και απόκρυφες αποφάσεις μας; Το πώς χάρη στις άμεσες πληροφορίες σου και, ανακαλώντας στη μνήμη μου τωρινούς και επικείμενους κινδυνους, με τις συμβουλές σου κρατήθηκα στη ζωή· το πώς δεν ανέχτηκες με απερισκεψία, όταν με κυρίεψε μια ευκαιρία εξαιρετικής τόλμης, και, ενώ είχα πιο ταπεινά σχέδια, να μου προετοιμάσεις μια σίγουρη επιστροφή˙ το πώς επέλεξες στα σχέδιά σου για την επιβεβλημένη διάσωσή μου να έχεις ως συμμάχους την αδελφή σου και τον άντρα της, Γάιο Κλούβιο, που αντιμετώπισαν από κοινού τον κίνδυνο· δεν θα είχαν τέλος αυτά, αν επιχειρούσα να τα θίξω. Ας είναι όμως αρκετό σε μένα και σε σένα που γλίτωσα με το να κρύβομαι.
(11-18) Θα ομολογήσω όμως πως κατά ένα μέρος σε σένα οφείλεται και η πιο οδυνηρή πίκρα της ζωής μου, όταν επέστρεψα στη γενέθλια πόλη με την ευεργετική παρέμβαση του Καίσαρα Αύγουστου, ο οποίος έλειπε τότε (από τη Ρώμη) και τον οποίο προσαγόρευε ενώπιόν σου για τη νομική μου αποκατάσταση ο συνεργάτης του Μάρκος Λέπιδος που ήταν παρών· έπεσες στα πόδια του· όχι μόνο δεν σε σήκωσαν, αλλά σε έσυραν και σε μεταχειρίστηκαν με ανάξιο τρόπο, έχοντας το σώμα σου γεμάτο μώλωπες· οπλισμένη με γενναιότατο φρόνημα, τον πληροφόρησες για το διάταγμα του Καίσαρα, που εξασφάλιζε πανηγυρικά την αποκατάστασή μου· άκουσες ακόμα και βρισιές· σου έκαναν απάνθρωπες πληγές και τις έδειξες για γίνει γνωστός ο υπεύθυνος των περιπέτειών μου. Και αυτή η στάση του δεν άργησε να τον βλάψει.
(19-21) Τι πιο αποτελεσματικό από το θάρρος σου, αφού έδωσες στον Καίσαρα την ευκαιρία να εκδηλώσει την επιείκειά του και με τη σωτηρία της ύπαρξής μου, να στιγματίσει αυτή την αδυσώπητη σκληρότητα του Λέπιδου με την ακατάβλητή σου καρτερικότητα;
(22-24) Αλλά προς τι τα περισσότερα; Ας περιορίσω τα λόγια, που κατ’ ανάγκη επιβάλλεται να είναι σύντομα· μεταχειριζόμενος αυτές τις μεγάλες πράξεις με τρόπο ευτελή, δεν θα μιλούσα επάξια γι’ αυτές, τη στιγμή που σαν μέγιστη απόδειξη των ευεργεσιών σου παρουσιάζω στα μάτια όλων τον πιο ωραίο σου τίτλο, το ότι μου έσωσες τη ζωή.
(25-30) Στη συνέχεια, αφού ειρήνευσε η οικουμένη ξανά και αποκαταστάθηκε η δημοκρατία, μας έτυχε (να μοιραστούμε) ήρεμα και ευτυχισμένα χρόνια. Ευχηθήκαμε να αποκτήσουμε παιδιά που η τύχη μας τα είχε αρνηθεί για πολύ. Αν η τύχη είχε αποφασίσει να φανεί ευνοϊκή, τι θα είχε λείψει στον καθένα μας; Ακολουθώντας όμως μιαν άλλη πορεία, έβαζε ένα τέλος στην ελπίδα μας. Παραλείπω ό,τι επεδίωξες εξαιτίας αυτού, ακόμα και όσα θέλησες να κάνεις, που ίσως να είναι αξιοθαύμαστα και αξιομνημόνευτα για μερικές γυναίκες, αλλά καθόλου για σένα, όταν τα παραβάλλει κανείς με τις υπόλοιπες αρετές σου.
(31-39) Έχοντας αμφιβολίες για τη γονιμότητά σου και λυπημένη που εγώ δεν θα είχα παιδιά, για να μην παραιτηθώ από την ελπίδα να αποκτήσω παιδιά με το να κρατώ εσένα σε γάμο, και εξαιτίας αυτού δυστυχήσω, έκανες λόγο για διαζύγιο και ότι θα παρέδιδες το άδειο σπίτι στη γονιμότητα μιας άλλης· δεν είχες άλλη σκέψη, (ήταν γνωστή άλλωστε η ομόνοια που είχαμε ανάμεσά μας), παρά πώς θα μου έβρισκες εσύ η ίδια κάποιαν αντάξια και κατάλληλη για μένα και πώς θα έκανες αυτό τον γάμο· με διαβεβαίωνες πως τα παιδιά που θα γεννιούνταν θα ήταν κοινά και για τους δυο μας και πώς θα τα θεωρούσες δικά σου· δεν θα μοίραζες την πατρική περιουσία που υπήρξε κοινή μέχρι τότε, αλλά θα έμενε στη διάθεσή μου και, αν ήθελα, υπό τη διαχείρισή σου· δεν θα αποταμίευες τίποτα, δεν θα διατηρούσες τίποτα αποκλειστικά δικό σου, θα μου αφιέρωνες στο εξής τις φροντίδες και τη στοργή μιας αδελφής ή μιας πεθεράς.
(40-43) Πρέπει να ομολογήσω ότι παραφέρθηκα σε σημείο να χάσω το μυαλό μου, ότι τρομοκρατήθηκα από τη στάση σου, ώστε με δυσκολία μπόρεσα να ξαναβρώ τον εαυτό μου. Να συζητάμε μεταξύ μας για διαζύγιο, προτού έρθει η ώρα σε μας να υπακούσουμε στον νόμο της μοίρας· εσύ να προτείνεις ως λύση να παραμείνεις γυναίκα μου ενώ είσαι ακόμα ζωντανή, τη στιγμή που εσύ, όταν εγώ είχα σχεδόν εξοριστεί από τη ζωή, μου είχες μείνει απόλυτα πιστή.
(44-47) Πώς θα μπορούσα να έχω μια τέτοια επιθυμία ή ανάλογη ανάγκη για απόκτηση παιδιών, ώστε να χρειαστεί γι’ αυτό να απαρνηθώ τη συζυγική πίστη, να ανταλλάξω το σίγουρο με το αμφίβολο; Αλλά γιατί να πω περισσότερα; Έμεινες μαζί μου γιατί δεν θα μπορούσα να αποδεχτώ την επιθυμία σου χωρίς να ατιμάσω τον εαυτό μου ή να δημιουργήσω την κοινή μας δυστυχία.
(48-50) Τι πιο αξιομνημόνευτο υπάρχει για σένα, από την απόφαση που πήρες να εξυπηρετήσεις, ώστε, αν δεν μπορούσα να είχα παιδιά από σένα, να είχα τουλάχιστον με τη μεσολάβησή σου, εσένα, που δύσπιστη στη γονιμότητά σου, προετοίμαζες με γάμο τη γονιμότητα μιας άλλης;
(51-53) Μακάρι να μπορούσε ο γάμος μας να είχε συνεχιστεί με την υπομονή που προσφέρει η ηλικία του καθενός μας, μέχρι τη μέρα που θα πέθαινα ως μεγαλύτερος – όπως ήταν πιο δίκαιο – τότε που θα μου απέδιδες τις τελευταίες τιμές· εγώ, αφού επιζούσες στο μεταξύ εσύ, θα ξεπερνούσα την έλλειψη (των παιδιών) και μια κόρη (υιοθετημένη) θα με είχε αντικαταστήσει κοντά σου.
(54-55) Η μοίρα σού έδωσε την προτεραιότητα. Παρά την επιθυμία σου, μου έδωσες για μήνυμα πένθος και με άφησες δυστυχισμένο χωρίς τα παιδιά που θα μου χάριζες. Όμως εγώ από την πλευρά μου, θα υποτάξω τα αισθήματά μου στις σκέψεις σου.
(56-57) Είθε όλες οι συμβουλές που δόθηκαν ως παρακαταθήκη να βρουν τη θέση τους στο εγκώμιό σου, για να μετατραπούν σε εύλογη παρηγοριά μου. Θα επιθυμούσα όμως αυτό να καθιερώσει τη μνήμη σου σε υπέρτατο βαθμό, κάνοντάς την αθάνατη.
(58-62) Η ζωή σου έχει φέρει σε μένα πολλά οφέλη. Εμψυχωμένος από την καταφυγή στη μνήμη σου (της οποίας έγινα μάρτυρας) και διδαγμένος από τις ενεργειές σου, θα αντισταθώ στη μοίρα που δεν μου τα στέρησε όλα, αφού με τους επαίνους μου εμπλουτίστηκε η θύμησή σου. Τη γαλήνη όμως της ύπαρξής μου την έχασα μαζί σου, σκεπτόμενος όμως πόσο επαγρύπνησες για μένα και με υπεράσπισες την εποχή των κινδύνων μου, συντρίβομαι από τη συμφορά και αδυνατώ να τηρήσω την υπόσχεσή μου.
(63-66) Ο φυσικός πόνος ξεριζώνει κάθε δύναμη από το κουράγιο μου. Βυθίζομαι στη λύπη· ισχυροποιώ την ψυχή μου με όλα αυτά – σε τίποτε όμως δεν τα βρίσκω με τον εαυτό μου. Όταν ξαναφέρνω στο μυαλό μου τις παλιές μου συμφορές και τα μέλλοντα να συμβούν, αποκαρδιώνομαι. Στερημένος από μια τόσο μεγάλη και αποτελεσματική βοήθεια, αναλογιζόμενος τη φήμη σου, φαίνεται πως διατηρώ για τον εαυτό μου – αν και όχι τόσο σταθερά πια –, την καρτερία και τη νοσταλγία παρά το πένθος.
(67-68) Το τέλος αυτού του λόγου ας είναι ότι άξιζες τα πάντα, αλλά εγώ δεν έτυχε να σου τα προσφέρω όλα. Ως νόμο είχα τις επιθυμίες σου και προτίθεμαι να δώσω ακόμα σ’ αυτές, ό,τι μου είναι δυνατό.
(69) Εύχομαι οι δικοί σου θεοί των ψυχών να σε αναπαύσουν εν ειρήνη.
https://www.fractalart.gr/bibliotheca-augustana/
I would have lived in peace. But my enemies brought me war.