Μερικές σκέψεις για την νεοελληνική ταυτότητα

[Σέλευκας]

Ο κανονικός Βυζαντινός έβλεπε τους άλλους λαούς ως κατσαρίδες για όλο το παρελθόν. Προφανώς ήξερε ότι οι Ρωμαίοι πριν έρθουν στην Ελλάδα ήταν βάρβαροι και σίγουρα δεν θεωρούσε ότι προέρχεται από εκείνο τον κλάδο αλλά από τον καλύτερο που μιλούσε και τη γλώσσα του. Φαντάζομαι ότι και στα ελληνιστικά βασίλεια περισσότερο σημαντικός ήταν ο παράγοντας της εποχής αλλά δε νομίζω ότι προσδιορίζονταν ως Μακεδόνες ή ως Πτολεμαίοι. Μάλλον ένας λαός προσδιορίζεται από τα στοιχεία που τον ενώνουν και από αυτά που τον διαφοροποιούν από τους άλλους. Η προελληνική Ρώμη δε νομίζω ότι τον διαφοροποιούσε από τους διάφορους βάρβαρους της Δύσης.

Βασικά θεωρούσαν το έθνος τους ως αποτέλεσμα της ένωσης των αρχαίων Ρωμαίων με τους Έλληνες. Και τον Μέγα Κωνσταντίνο σαν τον ηγέτη που επισκίαζε κάθε μορφή της αρχαιότητας. Γι΄αυτό σου λέω ότι η ταυτότητά τους πάνω απ΄όλα ήταν η Νέα Ρώμη. Το ρωμαϊκό βασίλειο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με τα μακεδονικά σε ιδεολογική ισχύ.

Ναι σαν να λέμε ελληνορωμαϊκός πολιτισμός. Αυτό δε σημαίνει ότι έχουν ίδιο βάρος αυτά τα δυο για μας σήμερα ώστε να τους κατατάξουμε. Σαφέστατα ο πληθυσμός είχε ελάχιστη λατινική καταγωγή. Επίσης πολιτιστικά ήταν ανύπαρκτοι στην ανατολή τόσο που οι Θράκες και διάφοροι άλλοι εξελληνίστηκαν στη ρωμαϊκή εποχή και οχι στην ελληνιστική. Επίσης και ο χριστιανισμός με τους λατίνους ήταν άσχετος παντελώς αφού δεν είχαν γίνει χριστιανοί ούτε καν συμμετείχαν στην εξέλιξη της θρησκείας. Ούτε λατίνοι άγιοι υπήρχαν ούτε πόλεις ούτε επισκοπές παρά ελάχιστα. Αρα το μεγαλύτερο κομμάτι της ταυτότητας που ήταν ο χριστιανισμός δεν σχετιζόταν με τη λατινική παράδοση αλλα΄με τον ελληνικό κόσμο.

[Pertinax]

Οκ για το Λυδό αλλά είναι λίγο παρανοϊκό. Ηταν ελληνόφωνος τα έγραψε στα ελληνικά αλλά είπε ότι ήμασταν μεγάλοι εμείς οι Ρωμαίοι όταν μιλούσαμε τη (λατινική) πάτριο γλώσσα. Που πάει να πει οτι μέσα στο παλάτι το έπαιζε λατίνος γιατί έτσι έπρεπε την εποχή του Ιουστινιανού. Πρέπει να ήταν η τελευταία μαρτυρία λατίνου έστω και φέικ. Αυτά γύρω στο 550. Ο Μέγας Κωνσταντίνος πέθανε το 337 και ο Θεοδόσιος το 397 περίπου. Κάπου 150 χρόνια μετά δηλαδή άντεξε κάποια τελευταία ρωμαϊκότητα. Μετά τον Ιουστινιανό που ήταν Ρωμαίος λατίνος απο τα Βαλκάνια έχουμε άλλα 50 χρόνια αυτοκράτορες απο τη δυναστεία του και μετά αρχίζουν οι εξελληνισμένοι και Ελληνες αυτοκράτορες, δηλαδή κάπου στο 600 με τον Ηράκλειο έχουμε πλήρη αποκοπή απο τους λατίνους και την παράδοσή τους.

E, όχι και πλήρη αποκοπή. Οι αναφορές στην αρχαία ρωμαϊκή καταγωγή δίνουν και παίρνουν μέχρι και το 1453. Όσο για την πάτριο λατινική γλώσσα, τα ίδια γράφει και ο Πορφυρογέννητος τον 10ο αιώνα.

Ναι σαν να λέμε ελληνορωμαϊκός πολιτισμός. Αυτό δε σημαίνει ότι έχουν ίδιο βάρος αυτά τα δυο για μας σήμερα ώστε να τους κατατάξουμε.

Φυσικά και δεν έχουν το ίδιο βάρος σήμερα, αφού έχουμε αλλάξει τα φώτα στη βυζαντινή ιστορία, κρατώντας μόνο το ελληνοχριστιανικό κομμάτι και πετώντας το ρωμαϊκό.

[Σέλευκας]

Οκ για το Λυδό αλλά είναι λίγο παρανοϊκό. Ηταν ελληνόφωνος τα έγραψε στα ελληνικά αλλά είπε ότι ήμασταν μεγάλοι εμείς οι Ρωμαίοι όταν μιλούσαμε τη (λατινική) πάτριο γλώσσα. Που πάει να πει οτι μέσα στο παλάτι το έπαιζε λατίνος γιατί έτσι έπρεπε την εποχή του Ιουστινιανού. Πρέπει να ήταν η τελευταία μαρτυρία λατίνου έστω και φέικ. Αυτά γύρω στο 550. Ο Μέγας Κωνσταντίνος πέθανε το 337 και ο Θεοδόσιος το 397 περίπου. Κάπου 150 χρόνια μετά δηλαδή άντεξε κάποια τελευταία ρωμαϊκότητα. Μετά τον Ιουστινιανό που ήταν Ρωμαίος λατίνος απο τα Βαλκάνια έχουμε άλλα 50 χρόνια αυτοκράτορες απο τη δυναστεία του και μετά αρχίζουν οι εξελληνισμένοι και Ελληνες αυτοκράτορες, δηλαδή κάπου στο 600 με τον Ηράκλειο έχουμε πλήρη αποκοπή απο τους λατίνους και την παράδοσή τους.

E, όχι και πλήρη αποκοπή. Οι αναφορές στην αρχαία ρωμαϊκή καταγωγή δίνουν και παίρνουν μέχρι και το 1453. Όσο για την πάτριο λατινική γλώσσα, τα ίδια γράφει και ο Πορφυρογέννητος τον 10ο αιώνα.

Ναι σαν να λέμε ελληνορωμαϊκός πολιτισμός. Αυτό δε σημαίνει ότι έχουν ίδιο βάρος αυτά τα δυο για μας σήμερα ώστε να τους κατατάξουμε.

Φυσικά και δεν έχουν το ίδιο βάρος σήμερα, αφού έχουμε αλλάξει τα φώτα στη βυζαντινή ιστορία, κρατώντας μόνο το ελληνοχριστιανικό κομμάτι και πετώντας το ρωμαϊκό.

μάλλον αναβαθμίζεις υπερβολικά τα ρωμαϊκά υπολείμματα.
Πριν 400 χρόνια το έθνος εντελώς παθητικά βρέθηκε ελληνικό και χωρίς αυτά που λες.
Πάντως είναι σοβαρό το συμπέρασμα ότι ο χριστιανισμός με τη Ρώμη είναι δύο άσχετα πράγματα.
Ένα άλλο σοβαρό συμπέρασμα είναι ότι οι κανονικοί Ρωμαίοι ήταν οι ελληνόφωνοι στη βυζαντινή περίοδο.
Αυτά τα δύο είναι η βάση της βυζαντινής ιστορίας.

[Σέλευκας]

Και επίσης αν κάποιος έσβησε τα φώτα στη Ρώμη μάλλον ήταν ο Πάπας το 1204. Εκεί ίσως σβήστηκε η λατινική παράμετρος και έπαψε να νοσταλγήται.
Υπήρχε και η εβραϊκή παράμετρος. Η Κωνσταντινούπολη ήταν Νέα Ρώμη , Νέα Ιερουσαλήμ και Νέα Σιών.
Κάποτε οι δικοί μας στην ιστορία ήταν οι Εβραίοι και τελικά τους νίκησε η εθνοφυλετικη ιστορία.
Μου θυμίζει το φαινόμενο όπου τα λιπόφιλα απωθούν το νερό. Υπάρχει θέμα κυττάρου

[Pertinax]

μάλλον αναβαθμίζεις υπερβολικά τα ρωμαϊκά υπολείμματα.
Πριν 400 χρόνια το έθνος εντελώς παθητικά βρέθηκε ελληνικό και χωρίς αυτά που λες.
Πάντως είναι σοβαρό το συμπέρασμα ότι ο χριστιανισμός με τη Ρώμη είναι δύο άσχετα πράγματα.
Ένα άλλο σοβαρό συμπέρασμα είναι ότι οι κανονικοί Ρωμαίοι ήταν οι ελληνόφωνοι στη βυζαντινή περίοδο.
Αυτά τα δύο είναι η βάση της βυζαντινής ιστορίας.

Δεν μας λες όμως γιατί οι ελληνόφωνοι είχαν το βίτσιο να παίζουν τους κανονικούς Ρωμαίους. Θα σου πω εγώ. Γιατί το κράτος τους έκανε τέτοιους. Έχουμε λοιπόν ένα πολιτικό σύστημα που προέρχεται από την αρχαία Ρώμη, μεταπηδά στην Ανατολή και διαπλέκεται με νέο πληθυσμό, νέα γλώσσα και νέα θρησκεία. Το κράτος παραμένει ρωμαϊκό αλλά δεν παράγει πλέον την παλιά ρωμαϊκή ταυτότητα (αναφέρεται σε αυτή περιστασιακά λόγω παράδοσης, ουσιαστικά όμως την εγκαταλείπει). Παράγει μια καινούργια, ανατολίτικη, ρωμαϊκή ταυτότητα. Όπως το φραγκικό κράτος, από ένα σημείο και μετά, δεν έβγαζε τους παλιούς γερμανούς Φράγκους, αλλά νέους Φράγκους που μιλούσαν μια γλώσσα-απόγονο της λατινικής. Το κράτος ήταν η βάση της βυζαντινής ιστορίας.

Κάποτε οι δικοί μας στην ιστορία ήταν οι Εβραίοι και τελικά τους νίκησε η εθνοφυλετικη ιστορία.
Μου θυμίζει το φαινόμενο όπου τα λιπόφιλα απωθούν το νερό. Υπάρχει θέμα κυττάρου

Αυτό συνέβαινε πολύ απλά γιατί το πρότυπο ήταν η θρησκευτική ιστορία. Ως γνωστόν οι θρησκευτικοί μας πρόγονοι είναι οι Οβραίοι, επομένως την αρχαία ιστορία τη μονοπωλούσε η διήγηση της Παλαιάς Διαθήκης. Το πρότυπο της εθνοφυλετικής ιστορίας το καθιέρωσε ο εθνικισμός, επομένως πρέπει να φιλάς τα χέρια των Ευρωπαίων που ανακάλυψαν τον εθνικισμό και μας τον πάσαραν

[Ζαποτέκος]

Η αρχική σου απάντηση ήταν άκυρη, γιατί εγώ αναφερόμουν στην εποχή που είχαν ρωμανική εθνοτική ταυτότητα. Όχι στο σήμερα που όντως είναι υποομάδα του ελληνικού έθνους.

Καθόλου άκυρη δεν ήταν.Επι εποχής τουρκοκρατίας ανήκαν στο Ρωμεικό μιλιέτ(λόγω της θρησκείας τους) απο το οποίο ρωμέικο μιλιετ προέκυψε το νεώτερο ελληνικό έθνος.Συνεπώς και τότε ανήκαν στο ελληνικό έθνος(που τότε δεν αποκαλούνταν βέβαια ελληνικό αλλα ρωμέικο).

Αυτός ήταν ο εθνοθρησκευτικος διαχωρισμός του Οθωμανικού κράτους.

Οι βυζαντινοί του 11ου -14ου σαφώς και διαχωρίζουν εθνοτικα του Ρωμαίους από τους Αλβανίτες και τους Βλάχους.

Και την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρχαν δύο έννοιες του Ρωμαίος. Μια εθνοτική και μια θρησκευτική.

Ένα παράδειγμα είναι αυτό του 1581 όπου οι ελληνόφωνοι/Ρωμαίοι και αρβανιτόφωνοι/Αρβανίτες της περιοχής της Χιμάρας στρέφονται στην Δύση και ζητούν βοήθεια τους ομογενείς τους Ρωμαίους /ελληνόφωνους/Γραικούς και Αρβανίτες/αρβανιτόφωνους/Αλβανούς της Ιταλίας για να πάρουν τον Μοριά και όλη την Αρβανητία. Γιατί είναι πολλοί Ρωμαίοι και Αρβανίτες στον Μοριά και στην Χιμάρα και μπορούν να μαζέψουν πολύ στρατό από όλη την Μακεδονία ( Αλβανία ). Θέλουν όμως οι ιερείς τους να είναι ορθόδοξοι γιατί ο πολύς λαός είναι ( θρησκευτικά ) Ρωμαίοι/Γραικοί και δεν ξέρουν φράγκικα.



Έννοιες του Ρωμαίος/Ρωμιός :

1) Πολίτης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και κυρίως ο ελληνόφωνος.
2) Ο χριστιανός ορθόδοξος ( μέλος του γραικικού δόγματος κατά τους Λατίνους ).
3) Ο Νεοέλληνας ( πολλές φορές ειρωνικά ).
4) Ο χριστιανός ορθόδοξος μη χριστιανικών χωρών ( Ρωμιοί Τουρκίας , Ρουμ αραβόφωνοι , Ουρούμ Κριμαίας ).

[Σέλευκας]

μάλλον αναβαθμίζεις υπερβολικά τα ρωμαϊκά υπολείμματα.
Πριν 400 χρόνια το έθνος εντελώς παθητικά βρέθηκε ελληνικό και χωρίς αυτά που λες.
Πάντως είναι σοβαρό το συμπέρασμα ότι ο χριστιανισμός με τη Ρώμη είναι δύο άσχετα πράγματα.
Ένα άλλο σοβαρό συμπέρασμα είναι ότι οι κανονικοί Ρωμαίοι ήταν οι ελληνόφωνοι στη βυζαντινή περίοδο.
Αυτά τα δύο είναι η βάση της βυζαντινής ιστορίας.

Δεν μας λες όμως γιατί οι ελληνόφωνοι είχαν το βίτσιο να παίζουν τους κανονικούς Ρωμαίους. Θα σου πω εγώ. Γιατί το κράτος τους έκανε τέτοιους. Έχουμε λοιπόν ένα πολιτικό σύστημα που προέρχεται από την αρχαία Ρώμη, μεταπηδά στην Ανατολή και διαπλέκεται με νέο πληθυσμό, νέα γλώσσα και νέα θρησκεία. Το κράτος παραμένει ρωμαϊκό αλλά δεν παράγει πλέον την παλιά ρωμαϊκή ταυτότητα (αναφέρεται σε αυτή περιστασιακά λόγω παράδοσης, ουσιαστικά όμως την εγκαταλείπει). Παράγει μια καινούργια, ανατολίτικη, ρωμαϊκή ταυτότητα. Όπως το φραγκικό κράτος, από ένα σημείο και μετά, δεν έβγαζε τους παλιούς γερμανούς Φράγκους, αλλά νέους Φράγκους που μιλούσαν μια γλώσσα-απόγονο της λατινικής. Το κράτος ήταν η βάση της βυζαντινής ιστορίας.

Κάποτε οι δικοί μας στην ιστορία ήταν οι Εβραίοι και τελικά τους νίκησε η εθνοφυλετικη ιστορία.
Μου θυμίζει το φαινόμενο όπου τα λιπόφιλα απωθούν το νερό. Υπάρχει θέμα κυττάρου

Αυτό συνέβαινε πολύ απλά γιατί το πρότυπο ήταν η θρησκευτική ιστορία. Ως γνωστόν οι θρησκευτικοί μας πρόγονοι είναι οι Οβραίοι, επομένως την αρχαία ιστορία τη μονοπωλούσε η διήγηση της Παλαιάς Διαθήκης. Το πρότυπο της εθνοφυλετικής ιστορίας το καθιέρωσε ο εθνικισμός, επομένως πρέπει να φιλάς τα χέρια των Ευρωπαίων που ανακάλυψαν τον εθνικισμό και μας τον πάσαραν

Σε καμία περίπτωση δεν ισχύει αυτό από τον Ισίοδο ακόμα και τον Όμηρο. Όλα τα πραγματικά έθνη έχουν γενεαλογική ιστορία.

[Ζαποτέκος]

Εκκλησία, Διαφωτισμός και Επανάσταση

Ο όρος «Νεοελληνικός Διαφωτισμός» εισήχθη από τον Κ.Θ. Δημαρά, στα μέσα του 20ου αιώνα, για να περιγράψει την πνευματική αναγέννηση στον ελληνικό χώρο στον 18ο και στις αρχές του 19ου αιώνα. Ο ίδιος ο Δημαράς έχει επισημάνει ότι ο Ν. Διαφωτισμός «παρουσιάζει κάποια ιδιομορφία, απόκλιση από τον μέσο όρο του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού». Επιπλέον, στο φαινόμενο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού κατατάσσει και στοιχεία του ρομαντισμού, δηλαδή ενός κινήματος με αντίθετες σε μεγάλο βαθμό θέσεις από αυτές του Διαφωτισμού.

Φυσικά, στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό υπήρχαν διάφορες τάσεις: άλλη αυτή του Ευγένιου Βούλγαρη, του Νικηφόρου Θεοτόκη, του Δημήτριου Καταρτζή ή του Παναγιώτη Κοδρικά και άλλη αυτή του Αδαμάντιου Κοραή ή του «Ανωνύμου του Έλληνος», του αγνώστου συγγραφέα της γνωστής «Νομαρχίας».

Ο σύγχρονος ερευνητής του Roderick Beaton, αναφερόμενος στην εισαγωγή των δυτικών ιδεών στον ελληνικό χώρο, τόνισε σε πρόσφατη συνέντευξή του:

«Το δυτικό στοιχείο εισάγεται στην ελληνική νοοτροπία ‒δεν θέλω να πω στην Ελλάδα‒ από δύο ασύμβατους φορείς κι αυτό είναι το πολύ ενδιαφέρον. Ο ένας είναι ο δυτικός φιλελληνισμός και οι περιηγητές και ο άλλος η πιο ανατολίτικη νεο-ορθόδοξη παράδοση του Διαφωτισμού, που όμως βασίζεται στην Ανατολή, αλλά ατενίζει τη Δύση και εισάγει από κει ό,τι την ενδιαφέρει».

Ουσιαστικά, ο Βρετανός ερευνητής αναγνωρίζει την ιδιοπροσωπία του ελληνικού διαφωτισμού, χαρακτηρίζοντάς τον μάλιστα «νέο-ορθόδοξο», με την έννοια ότι επιχείρησε μία σύνθεση των ιδεών του Διαφωτισμού με την ορθόδοξη παράδοση της ανατολικής εκκλησίας ‒ όχι την σύγκρουση.

Επιπλέον, ο κατεξοχήν ειδικός στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό Έλληνας επιστήμονας, Πασχάλης Κιτρομηλίδης, τονίζει ότι «υπάρχει ένα πολύ σημαντικό στοιχείο αναχρονισμού, αν επιμείνουμε στην άνευ όρων αντιπαράθεση Διαφωτισμού και Χριστιανισμού. Επικρατεί μια απλουστευτική αντίληψη για την Ορθοδοξία και τον Διαφωτισμό ως αντιθετικά συστήματα αξιών». Και συνεχίζει:

«Η ανανέωση της ελληνικής παιδείας τον 18ο αιώνα ξεκίνησε μέσα από την Εκκλησία […] Πλην του Ευγένιου Βούλγαρη, να μνημονεύσω τον Νικηφόρο Θεοτόκη, αλλά να θυμίσω ότι και ο Μοισιόδακας, πνεύμα ρηξικέλευθο και τολμηρό, ήταν ιεροδιάκονος. Παρά το γεγονός ότι προσελκύστηκαν από τις νεωτερικές ιδέες, δεν απεμπόλησαν το θρησκευτικό βίωμα. Ο Βούλγαρης και ο Θεοτόκης κατάφεραν, χωρίς βαθιές συνειδησιακές κρίσεις και συγκρούσεις, να συνδιαλέγονται με τα σύγχρονα ρεύματα στην επιστήμη και στη φιλοσοφία. Βέβαια υπάρχουν ορισμένες ρήξεις που δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν. Ο Βούλγαρης δεν υιοθετεί ποτέ ανοιχτά τη νευτώνεια θεωρία του Σύμπαντος. Ο Θεοτόκης ωστόσο το κάνει. Και η εκκλησία ανοίγει συνειδητά τα σχολεία στους φορείς των ιδεών του Διαφωτισμού για δύο λόγους. Γιατί κατανοεί ότι διαθέτουν καλύτερη παιδεία από τους παραδοσιακούς λογίους (η Αθωνιάδα Σχολή παραδίδεται στον Βούλγαρη και, παρά τις αντιδράσεις, του ανατίθεται η μεταρρύθμιση της Πατριαρχικής Σχολής) και γιατί τον 18ο αιώνα συνειδητοποιεί το πρόβλημα των εξισλαμισμών».

Για τον τρόπο σμίλευσης των ιδεών του Διαφωτισμού μέσα στο εκκλησιαστικό πλαίσιο μπορούν να ειπωθούν πολλά. Ενδεικτικά θα αναφέρω εδώ την πρόσληψη της ιδέας της «Ανεξιθρησκίας» στο έργο του Ευγένιου Βούλγαρη «Σχεδίασμα περί Ανεξιθρησκείας». Στο έργο αυτό, ο Βούλγαρης προτάσσει την ανεξιθρησκία ως ενδεδειγμένη στάση (αριστοτελικής) μεσότητας απέναντι σε δύο άκρα: την αθεΐα (την αδιαφορία για τη θρησκεία) και την θηριωδία (τον θρησκευτικό φανατισμό και καταναγκασμό), παραφράζοντας ουσιαστικά εν γνώσει του τον Βολταίρο:

«Ο ανεξίθρησκος είναι γιατρός. Αποσκοπεί στην ίαση του νοσούντος. Είναι ζηλωτής και προσεκτικός. Λυπάται για τους μη χριστιανούς και ομολογεί την πίστη του με σκοπό να την διαδώσει. Διαλέγεται απαθώς· δεν λοιδορεί ούτε υβρίζει τις άλλες θρησκείες […] Η ανεξιθρησκεία, για να είναι σωστή, πρέπει ν’ απέχει από δύο ακρότητες· την υπερβολή και την έλλειψη. Υπερβολή είναι η αδιαφορία, έλλειψη είναι η θηριωδία. Ο αδιάφορος δεν είναι ανεξίθρησκος, διότι δεν έχει θρησκεία. Και ο θηριώδης δεν είναι, γιατί δεν έχει ανοχή. Ο πρώτος δεν τον νοιάζει εάν εξαλειφθεί εντελώς η πίστη ή εάν διαφθαρεί τόσο που να μην αναγνωρίζεται. Ο δεύτερος δεν θα ησυχάσει εάν δεν καταστραφεί όλη η κατ’ αυτόν μη πιστεύουσα ανθρωπότητα».

Με βάση τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι ορθοδοξία και Διαφωτισμός στον ελληνικό χώρο δεν μπορούν να ιδωθούν, κατά βάση, ως αλληλοσυγκρουόμενες πραγματικότητες. Βλέπουμε, μάλιστα, ότι η ίδια η επίσημη εκκλησία (το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως) ανέθεσε στους εκκλησιαστικούς διαφωτιστές την παιδεία στα σημαντικά εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Από που προκύπτει τότε η φιλολογία περί σφοδρής και αδιάκοπης σύγκρουσης εκκλησίας και Διαφωτισμού ;

Κυρίως προκύπτει από κείμενα του πατριαρχείου και εκκλησιαστικών ανδρών από την εποχή της ναπολεόντειας επέκτασης στον οθωμανικό χώρο και ύστερα, στο πλαίσιο της κατάληψης των Επτανήσων από τον Ναπολέοντα (1797) και της εκστρατείας του τελευταίου στην Αίγυπτο (1798).

Παρά το γεγονός ότι η εκκλησία, όπως είδαμε, όχι απλά ευνόησε αλλά ήταν ο φορέας ενός διαφωτισμού που δεν θα ερχόταν σε αντίθεση με την ορθόδοξη παράδοση, η ιδέα της επανάστασης, υπό το πλαίσιο της επέλασης του γαλλικού ριζοσπαστισμού (να θυμίσουμε ότι στην Γαλλική Επανάσταση είχε επιβληθεί ουσιαστικά η κατάργηση της χριστιανικής θρησκείας), ήταν κάτι που πραγματικά την φόβιζε ‒ και εύλογα.

Μετά τη σύλληψη και την εκτέλεση του Ρήγα Βελεστινλή και στο πλαίσιο της ναπολεόντειας απειλής, κύκλοι του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως συνέγραψαν την «Πατρική Διδασκαλία», η οποία ουσιαστικά επανέλαβε την παραδοσιακή θέση εκλογίκευσης της οθωμανικής κατάκτησης, ως θεϊκής τιμωρίας που θα πρέπει οι Ρωμιοί να υπομείνουν καθώς έτσι προφυλάσσεται η πίστη τους.

Επίσης, σε αυτό το κείμενο, όπως και σε άλλα, αποδοκιμάζεται η Γαλλική Επανάσταση και οι φορείς της στον ελληνικό χώρο, όπως ο Ρήγας Βελεστινλής. Σε αυτό το πλαίσιο της φοβίας, κατά την εποχή ανάπτυξης του ριζοσπαστισμού στην Ευρώπη, εντάσσονται και οι παρεμβάσεις της εκκλησίας στα ζητήματα του περιεχομένου της παιδείας στα ελληνικά σχολεία. Από τα προαναφερθέντα δεδομένα τεκμαίρεται η άποψη περί σύγκρουσης της εκκλησίας με τον Διαφωτισμό και κατ’ επέκταση με την ιδέα της (προοπτικής) Επανάστασης.

Ωστόσο, η θέση αυτή προσκρούει σε δύο παράγοντες: πρώτον, στο γεγονός ότι η στάση αυτή της εκκλησίας προέκυψε ως αντίδραση στην εποχή της επικράτησης του ριζοσπαστισμού στην Ευρώπη και της εξαγωγής της Γαλλικής Επανάστασης, όχι απέναντι στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό ‒ τουλάχιστον όχι απέναντι στις κυρίαρχες τάσεις του· δεύτερον, ότι δεν εξετάζει τη θέση του συνόλου των εκπροσώπων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού στα γεγονότα κατά την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης και της ναπολεόντειας επέκτασης στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Γαλλική Επανάσταση και Έλληνες φορείς του Διαφωτισμού

Ήταν η αντίδραση στη Γαλλική Επανάσταση και στη ναπολεόντεια συνέχειά της, αποκλειστικά, προϊόν της εκκλησίας ή αφορούσε ευρύτερα στρώματα, τα οποία μάλιστα μερικά χρόνια αργότερα εντάχθηκαν στην Επανάσταση του 1821 ;

Ως προς το παραπάνω ερώτημα, σημαντικό είναι καταρχάς να επισημανθεί ότι ο Κοραής, ο πιο ριζοσπαστικός διαφωτιστής και θερμός υποστηρικτής της πρώτης φάσης της Γαλλικής Επανάστασης, εναντιώθηκε στην ιακωβίνικη «εκτροπή» της περιόδου 1792-1794 και, στη συνέχεια, στη ναπολεόντεια «τυραννία». Παράλληλα, παλαιότεροι ηγέτες του ελληνικού διαφωτισμού, όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης (1716-1806), στράφηκαν, ιδιαίτερα μετά τη βασιλοκτονία του 1793, κατά της Γαλλικής Επανάστασης .

Αρνητικές κριτικές για την μεταβολή των πολιτικών πραγμάτων στη Γαλλία σημείωσαν, επίσης, αρκετοί Έλληνες λόγιοι, όπως ο Κωνσταντίνος Κομμητάς (1770-1830), ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων (1780-1857) και ο Κωνσταντίνος Κούμας (1777-1836) .

Ανάλογη ήταν η αντίδραση των φαναριώτικων κύκλων οι οποίοι, κατά τα προηγούμενα χρόνια, είχαν προωθήσει ιδέες πολιτισμικής αλλαγής και πνευματικού εκσυγχρονισμού. Εκπρόσωπος αυτής της τάσης υπήρξε ο Δημήτριος Καταρτζής, ο οποίος οπισθοχώρησε και οριοθέτησε τα ανοίγματά του στον Διαφωτισμό, αντιτιθέμενος στα πιο ριζοσπαστικά του αιτήματα .

Επιπλέον, σε ένα παρόμοιο πλαίσιο μπορεί να ενταχθεί και η στάση του Παναγιώτη Κοδρικά, ο οποίος υπερασπιζόμενος την «επίσημη γλώσσα» του πατριαρχείου και των φαναριώτικων αυλών ‒κατά την περίοδο 1816-1821‒ απέναντι στην κοραϊκή καθαρεύουσα, ουσιαστικά αντιπροσώπευε μία πολιτική πρόταση που αντιστρατευόταν ριζοσπαστικές εκδοχές αντίθετες στις γνήσιες παραδόσεις του Ορθόδοξου Ελληνισμού. Σε αυτές τις τάσεις θα πρέπει να προσθέσουμε και τις αντιδράσεις συντηρητικών κύκλων του Διαφωτισμού, όπως αυτή του Μιχαήλ Περδικάρη.

Από τις προαναφερθείσες αναφορές προκύπτει πως η Γαλλική Επανάσταση δεν ήταν απαραίτητα ευάρεστη στους κύκλους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Επομένως, δεν είναι μόνο η «αντιδιαφωτιστική» εκκλησία που αντιτάχθηκε στο κλίμα του ριζοσπαστισμού της εποχής 1789-1814, αλλά και μεγάλο μέρος των Ελλήνων λογίων.

Καταδεικνύεται, λοιπόν, ότι η άποψη που προβάλλει την αντίθεση της εκκλησίας στο επαναστατικό κλίμα αυτής της περιόδου για να την κατατάξει, συλλήβδην, στους εχθρούς του Διαφωτισμού δεν λαμβάνει υπόψη το ιστορικό πλαίσιο της περιόδου, το οποίο είναι αρκετά διαφορετικό από το πλαίσιο που εκδηλώθηκε η Ελληνική Επανάσταση.

Η Εκκλησία και η Ελληνική Επανάσταση

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 εκτυλίχθηκε σε ένα τελείως διαφορετικό διεθνές περιβάλλον: αυτό της παλινόρθωσης της μοναρχίας, της Ιεράς Συμμαχίας και της ήττας του ριζοσπαστισμού στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Η Φιλική Εταιρεία, επικαλούμενη την «Αόρατο Αρχή» και την βοήθεια από την ομόδοξη δύναμη, τη Ρωσία, ενέταξε στις τάξεις της μεγάλο μέρος των ελληνικών ελίτ, στους οποίους εμπιστεύθηκε μάλιστα την τοπική εξουσία από το 1818, μέσω της δημιουργίας του συστήματος των εφορειών· ελίτ τις οποίες η «Ελληνική Νομαρχία» το 1806 θεωρούσε «συνεργούς της τυραννίας», δηλαδή τους προκρίτους, τους Φαναριώτες και τους ιερείς.

Στο επαναστατικό «Σχέδιον Σάββα», μάλιστα, που προτάθηκε από ορισμένους Φιλικούς στα 1820, προβλέπεται ότι, μετά την επιτυχία της Επανάστασης, το ελληνικό Γένος θα έπρεπε να ζητήσει βασιλέα από το γένος της ρωσικής αυτοκρατορικής οικογένειας και να συνάψει αιώνια συμμαχία με αυτή.

Η προετοιμασία, δηλαδή, της Ελληνικής Επανάστασης δεν λαμβάνει χώρα στη βάση μίας ιδεολογικής και πολιτικής σύγκλισης με την –ηττημένη πανευρωπαϊκά– Γαλλική Επανάσταση, παρά την αναμφίβολη ώθηση που επέφερε η εποχή 1789-1814 στην ιδέα της εθνικής αποκατάστασης. Η δύναμη η οποία υπολογιζόταν να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην απελευθέρωση του έθνους ήταν η Ρωσία, πράγμα που ευνόησε την είσοδο των συντηρητικών ελίτ στις ζυμώσεις του επαναστατικού εγχειρήματος.

Το πατριαρχείο, φυσικά, όπως και οι δραγουμάνοι της Πύλης και του στόλου, δεν μπορούσαν, ως θεσμικά όργανα που δρούσαν στο ευρύτερο περιβάλλον του Σουλτάνου, να πάρουν ανοικτά θέση υπέρ του ελληνικού Αγώνα, ακόμη και να το ήθελαν.

Φυσικά, ο πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ δεν θα μπορούσε να αποτελεί παράγοντας των επαναστατικών διαδικασιών. Αυτό δεν οφείλεται τόσο στον ιδεολογικό του συντηρητισμό ως εκκλησιαστικού ανδρός, δεδομένου ότι αρκετοί και σημαντικοί υψηλόβαθμοι ιερείς είχαν μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία. Οφείλεται στη θεσμική του θέση και στο ότι εκπροσωπούσε το ποίμνιο όλων των χριστιανικών εθνοτήτων.

Η θεσμική θέση του πατριάρχη καθιστούσε τον αφορισμό των επαναστατών Υψηλάντη και Σούτσου επιβεβλημένο. Εξάλλου, στο επαναστατικό ξεκίνημα του Υψηλάντη δεν αντιτάχθηκε απλά το πατριαρχείο, αλλά πολλοί σημαντικοί Έλληνες, ακόμα και μυημένοι στην Φιλική Εταιρεία (π.χ. μητροπολίτης Ιγνάτιος, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος κ.α.) και που ανέλαβαν στη συνέχεια εξέχοντα πολιτικό ρόλο.

Ο Απόστολος Βακαλόπουλος υποστηρίζει ότι, πιθανότατα, ο Γρηγόριος Ε΄ γνώριζε για την ύπαρξη της Φιλικής Εταιρείας από το 1819. Αυτό που ξέρουμε σίγουρα είναι ότι ο πατριάρχης δεν έμενε αδιάφορος στις υποθέσεις του Γένους. Αλληλογραφούσε με Φιλικούς, όπως ο Αναγνωστόπουλος, και τους τροφοδοτούσε με συστατικές επιστολές για την ίδρυση σχολείων, πιστεύοντας μάλλον ότι συμβάλλει στο εκπαιδευτικό έργο της Φιλόμουσου Εταιρείας της Βιέννης, που λειτουργούσε υπό την προστασία του Καποδίστρια και του Τσάρου. Επιπλέον, ξέρουμε από τις πηγές ότι οι επαναστάτες τον μνημονεύουν ως μάρτυρα από τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης.

Το βέβαιο είναι πως η στάση του Γρηγορίου Ε΄, όσον αφορά την Επανάσταση, δεν μπορεί να ενταχθεί στο σχήμα μίας αυθαίρετης ταύτισης Διαφωτισμού και Επανάστασης απέναντι στον «μεγάλο εχθρό» τους, την εκκλησία. Οι διαδικασίες με τις οποίες οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν είναι διαφορετικές: η Επανάσταση η ίδια ενεργοποίησε παραδοσιακά και μοντέρνα προτάγματα, στα όποια το νεωτερικό κεκτημένο του εθνικισμού προσλήφθηκε από τους ανθρώπους της παραδοσιακής κοινωνίας ως άρση της «τιμωρίας» της οθωμανικής κατάκτησης και ως όχημα «ανάστασης του Γένους».

https://cognoscoteam.gr/%ce%b5%ce%ba%ce ... %83%ce%b7/

[Σέλευκας]

έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι αυτός που «ανακάλυψε» το τρίσημο της ελληνικής συνέχειας ήταν ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος.
Αν όμως διαβάσει κανείς το λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πλάκα και μόνο από αυτό καταρρίπτεται ότι ο Παπαρηγόπουλος έπαιξε κάποιο ρόλο γιατί τότε ο Παπαρηγόπουλος ήταν άγνωστος αφού το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1843 και ο Κολοκοτρώνης στην Πνύκα μίλησε το 38.
Βασικά και μόνο που πάω να καταρρίψω μια μαλακία είναι από μόνο του μαλακία.

[πατησιωτης]

έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι αυτός που «ανακάλυψε» το τρίσημο της ελληνικής συνέχειας ήταν ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος.
Αν όμως διαβάσει κανείς το λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πλάκα και μόνο από αυτό καταρρίπτεται ότι ο Παπαρηγόπουλος έπαιξε κάποιο ρόλο γιατί τότε ο Παπαρηγόπουλος ήταν άγνωστος αφού το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1843 και ο Κολοκοτρώνης στην Πνύκα μίλησε το 38.
Βασικά και μόνο που πάω να καταρρίψω μια μαλακία είναι από μόνο του μαλακία.

Μα στην πρώτη εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου αφού δημιουργούνται διάφορα σχήματα παρμένα από τη γαλλική και αμερικανική επανάσταση (εκτελεστικό,βουλευτικό κλπ) και αφού πέφτει και αρχαιοελληνολατρεία - οι Μανιάτες μάλιστα αυτοαποκαλούνταν Σπαρτιάτες και πολλοί ονόμαζαν τους Τούρκους "Περσιάνους" - δηλώνεται ότι Έλληνες είναι οι κάτοικοι της Ελλάδος οι πιστεύοντες εις Χριστόν και αναφέρεται ότι για όσα θέματα δεν υπάρχει νομοθεσία που βέβαια δεν υπήρχε,που να προλάβει το "βουλευτικόν" να ψηφίσει νόμους ισχύουν οι νόμοι των αειμνήστων ημών αυτοκρατόρων.Ποιοί είναι αυτοί οι αείμνηστοι αυτοκράτορες;οι Βυζαντινοί φυσικά.
Το τρισχιλιετές σχήμα υπάρχει από την αρχή.

[Σέλευκας]

έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι αυτός που «ανακάλυψε» το τρίσημο της ελληνικής συνέχειας ήταν ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος.
Αν όμως διαβάσει κανείς το λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πλάκα και μόνο από αυτό καταρρίπτεται ότι ο Παπαρηγόπουλος έπαιξε κάποιο ρόλο γιατί τότε ο Παπαρηγόπουλος ήταν άγνωστος αφού το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1843 και ο Κολοκοτρώνης στην Πνύκα μίλησε το 38.
Βασικά και μόνο που πάω να καταρρίψω μια μαλακία είναι από μόνο του μαλακία.

Μα στην πρώτη εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου αφού δημιουργούνται διάφορα σχήματα παρμένα από τη γαλλική και αμερικανική επανάσταση (εκτελεστικό,βουλευτικό κλπ) και αφού πέφτει και αρχαιοελληνολατρεία - οι Μανιάτες μάλιστα αυτοαποκαλούνταν Σπαρτιάτες και πολλοί ονόμαζαν τους Τούρκους "Περσιάνους" - δηλώνεται ότι Έλληνες είναι οι κάτοικοι της Ελλάδος οι πιστεύοντες εις Χριστόν και αναφέρεται ότι για όσα θέματα δεν υπάρχει νομοθεσία που βέβαια δεν υπήρχε,που να προλάβει το "βουλευτικόν" να ψηφίσει νόμους ισχύουν οι νόμοι των αειμνήστων ημών αυτοκρατόρων.Ποιοί είναι αυτοί οι αείμνηστοι αυτοκράτορες;οι Βυζαντινοί φυσικά.
Το τρισχιλιετές σχήμα υπάρχει από την αρχή.

επίσης το ελληνικό έθνος αυτοπροσδιορίζεται (μιας και μετράει πολύ αυτό τελευταία) ως ιστορικό με βάση δηλαδή τους ιστορικούς δεσμούς των ανθρώπων και όχι ως εδαφικό
Εδαφικό δεν ήταν το ελληνικό έθνος ούτε καν με τον αρχαιτυπικό ορισμό του έθνους από τον Ηρόδοτο "ΤΟ ΟΜΑΙΜΟΝ ΤΕ ΚΑΙ ΟΜΟΓΛΩΣΣΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΘΡΗΣΚΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΤΡΟΠΟΝ". Δεν υπάρχει πουθενά το έδαφος άρα το κράτος που δημιουργεί έθνος σύμφωνα με την κατασκευή των δυτικών εθνών.

[Φοῖνιξ]

Από αυτά που λέει ο Ηρόδοτος 3/4 έχουν αλλάξει, το να τον αναφέρουμε σήμερα είναι σαν επιχείρημα είναι αυτογκόλ. Μόνο η γλώσσα έμεινε και αυτή λόγο ότι ήταν η γλώσσα των ευαγγελίων και της εκκλησίας, όχι λόγο εθνισμού. Σκέψου πόσοι σήμερα μιλούν αραβικά, από το Ιράκ στο Μαρόκο, λόγο θρησκείας και όχι γιατί είναι Άραβες. Είναι η ιερή γλώσσα του Θεού. Πόσο Ισπανοί είναι οι Αζτέκοι που ζούν σε γκέτο στο Μεξικό; Τόσο Έλληνες είμαστε και εμείς. Οι πολύγλωσσοι έχουν πάνω από μία εθνικότητα;

Επίσης ο χριστιανισμός όπως και το ισλάμ είναι καθολικές και εθνομηδενιστικές θρησκείες, άσχετα αν καταπιάνονται οι μάζες από αυτές σαν μέρος της ταυτότητας τους. Είναι το ένστικτο να διαχωριστούν εμείς και οι άλλοι.

Μία μικρή ελίτ με ένα όραμα να δημιουργήσουν ένα καινούργιο έθνος δεν σημαίνει ότι υπάρχει στον υπόλοιπο πληθυσμό. Δεν υπήρχαν Αμερικάνοι όταν οι πατέρες της Αμερικής δημιούργησαν το ομοσπονδιακό κράτος τους, ήταν ακόμα κυρίως Άγγλοι υπήκοοι.

[Ζαποτέκος]

Από αυτά που λέει ο Ηρόδοτος 3/4 έχουν αλλάξει, το να τον αναφέρουμε σήμερα είναι σαν επιχείρημα είναι αυτογκόλ. Μόνο η γλώσσα έμεινε και αυτή λόγο ότι ήταν η γλώσσα των ευαγγελίων και της εκκλησίας, όχι λόγο εθνισμού. Σκέψου πόσοι σήμερα μιλούν αραβικά, από το Ιράκ στο Μαρόκο, λόγο θρησκείας και όχι γιατί είναι Άραβες. Είναι η ιερή γλώσσα του Θεού. Πόσο Ισπανοί είναι οι Αζτέκοι που ζούν σε γκέτο στο Μεξικό; Τόσο Έλληνες είμαστε και εμείς. Οι πολύγλωσσοι έχουν πάνω από μία εθνικότητα;

Επίσης ο χριστιανισμός όπως και το ισλάμ είναι καθολικές και εθνομηδενιστικές θρησκείες, άσχετα αν καταπιάνονται οι μάζες από αυτές σαν μέρος της ταυτότητας τους. Είναι το ένστικτο να διαχωριστούν εμείς και οι άλλοι.

Μία μικρή ελίτ με ένα όραμα να δημιουργήσουν ένα καινούργιο έθνος δεν σημαίνει ότι υπάρχει στον υπόλοιπο πληθυσμό. Δεν υπήρχαν Αμερικάνοι όταν οι πατέρες της Αμερικής δημιούργησαν το ομοσπονδιακό κράτος τους, ήταν ακόμα κυρίως Άγγλοι υπήκοοι.

Οι Έλληνες διατήρησαν την γλώσσα τους λόγω των Ευαγγελίων παρόλο που η γλώσσα των Ευαγγελίων είναι η κοινή ελληνιστική ενώ η γλώσσα των μεσαιωνικών Ελλήνων η μεσαιωνική ελληνική. Παραδόξως κι άλλα χριστιανικά έθνη ( Αλβανοί , Βούλγαροι , Ρώσοι , Δυτικοί κ.α. ) διατήρησαν την γλώσσα τους. Φαίνεται πως γι' αυτά τα έθνη η κοινή ελληνιστική των Ευαγγελίων δεν ήταν η ... γλώσσα του Θεού.

Όλα αυτά ισχύουν που λέει ο Ηρόδοτος. Το ομόγλωσσο πως έχουμε επίσημη γλώσσα την ελληνική , το ομότροπο με τα κοινά ήθη και έθιμα , το ομόθρησκο πως αποκόπηκαν οι αλλόθρησκοι ελληνόφωνοι ( μουσουλμάνοι , παπικοί ) απ' το έθνος και το όμαιμο που αναφέρεται σε πρόσφατη καταγωγή και όχι σε " φυλετικές καθαρότητες" , αφού ο ίδιος ο Ελληνο-Κάρας Ηρόδοτος αναφέρει πως οι Έλληνες είχαν αφομοιώσει βαρβαρικά φύλα.

[Pertinax]

έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι αυτός που «ανακάλυψε» το τρίσημο της ελληνικής συνέχειας ήταν ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος.
Αν όμως διαβάσει κανείς το λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πλάκα και μόνο από αυτό καταρρίπτεται ότι ο Παπαρηγόπουλος έπαιξε κάποιο ρόλο γιατί τότε ο Παπαρηγόπουλος ήταν άγνωστος αφού το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1843 και ο Κολοκοτρώνης στην Πνύκα μίλησε το 38.
Βασικά και μόνο που πάω να καταρρίψω μια μαλακία είναι από μόνο του μαλακία.

Σίγουρα ο Παπαρρηγόπουλος δεν ανακάλυψε το τρίσημο. Συνέβαλε όμως τα μέγιστα (μαζί με τον Ζαμπέλιο) για να κυριαρχήσει έναντι ενός άλλου σχήματος για την ελληνική ιστορία που δεν ήταν ακριβώς "τρίσημο". Στο παπαρρηγοπούλειο τρίσημο υπάρχουν 3 εποχές ελληνικής κυριαρχίας (αρχαιότητα-Βυζάντιο-νέα Ελλάδα που θα γινόταν κυρίαρχη με τη Μεγάλη Ιδέα) στις οποίες παρεμβάλλονται 2 εποχές υποδούλωσης (ρωμαιοκρατία και φραγκοκρατία/τουρκοκρατία). Ενώ το άλλο σχήμα (το "κοραϊκό") είναι Ακμή (αρχαία Ελλάδα) -> μακρά παρακμή-υποδούλωση (μεσαίωνας) -> Παλιγγενεσία.

Ο λόγος του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα είναι έντονα επηρεασμένος από το σχήμα της παρατεταμένης παρακμής και υποδούλωσης, αφού θάβει κυριολεκτικά τα χίλια χρόνια του Βυζαντίου:

«Οι παλαιοί Έλληνες, οι πρόγονοί μας, έπεσαν εις την διχόνοια και ετρώγονταν μεταξύ τους, και έτσι έλαβαν καιρό πρώτα οι Ρωμαίοι, έπειτα άλλοι βάρβαροι και τους υπόταξαν. Υστερα ήλθαν οι Μουσουλμάνοι και έκαμαν ό,τι ημπορούσαν, δια να αλλάξη ο λαός την πίστιν του».

επίσης το ελληνικό έθνος αυτοπροσδιορίζεται (μιας και μετράει πολύ αυτό τελευταία) ως ιστορικό με βάση δηλαδή τους ιστορικούς δεσμούς των ανθρώπων και όχι ως εδαφικό
Εδαφικό δεν ήταν το ελληνικό έθνος ούτε καν με τον αρχαιτυπικό ορισμό του έθνους από τον Ηρόδοτο "ΤΟ ΟΜΑΙΜΟΝ ΤΕ ΚΑΙ ΟΜΟΓΛΩΣΣΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΘΡΗΣΚΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΤΡΟΠΟΝ". Δεν υπάρχει πουθενά το έδαφος άρα το κράτος που δημιουργεί έθνος σύμφωνα με την κατασκευή των δυτικών εθνών.

Το βυζαντινό έθνος όμως ήταν κατεξοχήν εδαφικό-κρατικό. Και έτσι χαλάει τη σούπα της διαχρονικής εθνικής συνέχειας.

[Σέλευκας]

έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι αυτός που «ανακάλυψε» το τρίσημο της ελληνικής συνέχειας ήταν ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος.
Αν όμως διαβάσει κανείς το λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πλάκα και μόνο από αυτό καταρρίπτεται ότι ο Παπαρηγόπουλος έπαιξε κάποιο ρόλο γιατί τότε ο Παπαρηγόπουλος ήταν άγνωστος αφού το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 1843 και ο Κολοκοτρώνης στην Πνύκα μίλησε το 38.
Βασικά και μόνο που πάω να καταρρίψω μια μαλακία είναι από μόνο του μαλακία.

Σίγουρα ο Παπαρρηγόπουλος δεν ανακάλυψε το τρίσημο. Συνέβαλε όμως τα μέγιστα (μαζί με τον Ζαμπέλιο) για να κυριαρχήσει έναντι ενός άλλου σχήματος για την ελληνική ιστορία που δεν ήταν ακριβώς "τρίσημο". Στο παπαρρηγοπούλειο τρίσημο υπάρχουν 3 εποχές ελληνικής κυριαρχίας (αρχαιότητα-Βυζάντιο-νέα Ελλάδα που θα γινόταν κυρίαρχη με τη Μεγάλη Ιδέα) στις οποίες παρεμβάλλονται 2 εποχές υποδούλωσης (ρωμαιοκρατία και φραγκοκρατία/τουρκοκρατία). Ενώ το άλλο σχήμα (το "κοραϊκό") είναι Ακμή (αρχαία Ελλάδα) -> μακρά παρακμή-υποδούλωση (μεσαίωνας) -> Παλιγγενεσία.

Ο λόγος του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα είναι έντονα επηρεασμένος από το σχήμα της παρατεταμένης παρακμής και υποδούλωσης, αφού θάβει κυριολεκτικά τα χίλια χρόνια του Βυζαντίου:

«Οι παλαιοί Έλληνες, οι πρόγονοί μας, έπεσαν εις την διχόνοια και ετρώγονταν μεταξύ τους, και έτσι έλαβαν καιρό πρώτα οι Ρωμαίοι, έπειτα άλλοι βάρβαροι και τους υπόταξαν. Υστερα ήλθαν οι Μουσουλμάνοι και έκαμαν ό,τι ημπορούσαν, δια να αλλάξη ο λαός την πίστιν του».

επίσης το ελληνικό έθνος αυτοπροσδιορίζεται (μιας και μετράει πολύ αυτό τελευταία) ως ιστορικό με βάση δηλαδή τους ιστορικούς δεσμούς των ανθρώπων και όχι ως εδαφικό
Εδαφικό δεν ήταν το ελληνικό έθνος ούτε καν με τον αρχαιτυπικό ορισμό του έθνους από τον Ηρόδοτο "ΤΟ ΟΜΑΙΜΟΝ ΤΕ ΚΑΙ ΟΜΟΓΛΩΣΣΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΘΡΗΣΚΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΤΡΟΠΟΝ". Δεν υπάρχει πουθενά το έδαφος άρα το κράτος που δημιουργεί έθνος σύμφωνα με την κατασκευή των δυτικών εθνών.

Το βυζαντινό έθνος όμως ήταν κατεξοχήν εδαφικό-κρατικό. Και έτσι χαλάει τη σούπα της διαχρονικής εθνικής συνέχειας.

Από το λόγο του Κολοκοτρώνη
«Εις τον τόπον, τον οποίον κατοικούμε, εκατοικούσαν οι παλαιοί Έλληνες, από τους οποίους και ημείς καταγόμεθα και ελάβαμε το όνομα τούτο»
σίγουρα εδώ δεν εξηγεί το τρίσιμο αλλα την αδιάληπτη συνέχεια. Επίσης εξηγεί και κάτι άλλο πιο σημαντικό, ότι δηλαδή το ελληνικό έθνος ποτέ δεν προσδιορίστηκε από την εξουσία του. Βέβαια το σωστό είναι να πούμε ότι μια φορά προσδιορίστηκε από την εξουσία την εποχή της Νέας Ρώμης μέχρι την άλλωση, αλλά εδώ βλέπουμε ότι η ιδέα του δυτικού έθνους που γεννιέται σε ένα τόπο από ένα κράτος δεν υπάρχει στους Ελληνες. Επίσης λέει ότι πήραμε το όνομα μας Ελληνες από τους αρχαίους και δεν αναφέρει το όνομα Ρωμιός, το οποίο φυσικά δεν ήθελε να κρύψει, αλλά το θεωρούσε αχρείαστο γιατί τέτοια συζήτηση δεν υπήρχε τότε.

Το Βυζαντινό έθνος σίγουρα ήταν εδαφικό και κρατικό* αφού όποιος έμεινε εκτός του Βυζαντίου έχασε και τον εθνοφυλετικό του προσδιορισμό ως Ελληνας ή Ρωμαίος.* Μόνο στο βυζάντιο απέμειναν Ελληνες ή Ρωμαίοι, όμως αυτό δεν το είχαν κατανοήσει ποτέ, μόνο τώρα το αντιλαμβανόμαστε.
Ως συμπέρασμα ο Παπαρηγόπουλος ή ο Κοραής είχαν άποψη για το αν θα τοποθετήσουν τις εκάστοτε εξουσίες στο εθνικό αφήγημα αλλά οι εξουσίες δεν προσδιορίζουν απαραίτητα το έθνος=λαό. Ιστορικά είναι ακριβώς έτσι.

*Σε μια χρονική περίοδο υπήρξε βυζαντινό έθνος το οποίο όμως είναι περίοδος του ευρύτερου ελληνικού. Γιαυτό Ρωμαίος λογίζεται μόνο ο Ελληνόφωνος και όχι όλοι οι κάτοικοι. Σε άλλη περίπτωση Ρωαμαίος -Αμερικάνος θα ήταν και ο Αρμένιος-Λατιν
**Ομως απο την άλλη οποιος ήταν στο έδαφος και στο κράτος δεν ήταν ούτε καν Ρωμαίος αλλά μπορεί και κάτι άλλο. Βέβαια στην πραγματικότητα όλοι οι Ελληνες-Ρωμαίοι ανάγονται σε μια συγκεκριμένη εποχή της αυτοκρατορίας που δε ήταν πολυεθνική Αυτό δεν το ήξερε ούτε ο Κοραής και ίσως ούτε ο Παπαρηγόπουλος.