Ελληνική Μυθολογία και Λαογραφία

[Μαυροβασίλης]

[enterprise-psi]

γιατι ειναι παραδοξο;;
δεν σου εχει κανει εντυπωση οτι οι ελληνες ειναι οι μονοι που βλαστημανε θεους θεες και αγιους;
συμβαινει και σε αλλους λαους αυτο;

ναι https://www.urbandictionary.com/define. ... %20madonna

[ΓΑΛΗ]

Ο τρίτος ο μικρότερος στο λαϊκό παραμύθι: οι μυθολογικές καταβολές του φαινομένου και οι κοινωνιολογικές διαστάσεις του

Ένας από τους πιο σημαντικούς νόμους της λαϊκής ποίησης και αφήγησης είναι ο «νόμος του αριθμού τρία», σύμφωνα με τον οποίο υπάρχει στο λαϊκό λόγο ένα σχήμα τριμερούς κλιμάκωσης ώστε τα μέλη μιας περιόδου λόγου έχουν την τάση να “αυξάνονται” ως προς το μέγεθός τους, έτσι ώστε το δεύτερο να είναι μεγαλύτερο από το πρώτο και το τρίτο μεγαλύτερο από το δεύτερο. Είναι ένας νόμος που παρατηρείται κατεξοχήν στα δημοτικά τραγούδια, ενώ τον βρίσκουμε συχνά και στα ομηρικά έπη.

Σύμφωνα με τον Δανό Axel Olrik, που πρώτος διατύπωσε τον επικό αυτό νόμο, «τρεις είναι ο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων και αντικειμένων που απαντούν στην παραδοσιακή αφήγηση (παραμύθια, μύθοι, τραγούδια, παραδόσεις)», ενώ «τίποτε δεν διαφοροποιεί τον μεγάλο όγκο της λαϊκής αφήγησης από τη νεότερη λογοτεχνία […] όσο ο αριθμός τρία» (σελ. 133).

Ο νόμος του αριθμού τρία συνδυάζεται συνήθως με έναν άλλο επικό ποιητικό νόμο, τον οποίο, επίσης, διατύπωσε ο Axel Olrik, τον «νόμο της επανάληψης» και ισχύει για όλα τα είδη του λαϊκού λόγου:

-το ένα (σπαθί) ΄ναι για τους φτωχούς, τ’ άλλο για τους αρκόντους,
το τρίτον το φαρμακερό για μας τους αντρειωμένους - (Σύμη)

Έτσι και στο ακριτικό τραγούδι του Πορφύρη:

Παρασκευή γεννήθηκε, Σαββάτον εβαφτίστη,
Την Τσεργατσήν εζήτησε κουτσά να κοκκαλίσει

Οι δύο αυτοί νόμοι που είναι βασικοί για τη λαϊκή δημιουργία, και η παρουσία τους διαγράφεται σε όλα τα είδη της προφορικής λαϊκής παραγωγής, φαίνεται ότι «στηρίζονται σε ένα κοινό ψυχολογικό υπόστρωμα, δηλαδή μιαν ενδιάθετη τάση του ανθρώπου να ολοκληρώνει την σκέψη του με τριαδικά σχήματα». Αυτή είναι η «αρχή της τριαδικότητας», η οποία εξηγεί και άλλα φαινόμενα που δεν υπάγονται στους παραπάνω νόμους, επειδή δεν ανήκουν στο χώρο της τέχνης του λόγου αλλά στην κοινωνική και θρησκευτική ζωή, όπως είναι π.χ. η τριπλή επίκληση προς τους νεκρούς στην αρχαιότητα (Ομήρου Οδύσσεια ι65, Αριστοφάνους Βάτραχοι 1176), οι τριάδες θεών που συνδέονταν με κοινές λατρείες στην αρχαία Ελλάδα και φυσικά η ίδια η Αγία Τριάδα, στην οποία ανάγονται με τη σειρά τους οι τριάδες και τριαδικότητες της χριστιανικής παράδοσης και λατρείας (τρισάγιο, τρεις ιεράρχες).

Ο Αριστοτέλης στο πρώτο κεφάλαιο της πραγματείας του «Περί ουρανού», αναφερόμενος στη θεωρία των Πυθαγορείων σύμφωνα με την οποία, το «παν και τα πάντα τοις τρισίν ώρισται» (268a12), αναφέρεται στις τρεις διαστάσεις, κατά τις οποίες υποδιαιρείται οποιοδήποτε φυσικό μέγεθος ή σώμα. Άλλο μέγεθος ή σώμα που να μην εμπίπτει στον παραπάνω ορισμό δεν υπάρχει, «δια το τα τρία πάντα είναι και το τρις πάντη» (επειδή τα τρία είναι όλα και το «με τρεις τρόπους» ισοδυναμεί με το «με όλους τους τρόπους», 268d10-11).

Έτσι, οι άνθρωποι, σύμφωνα με τους Πυθαγορείους και τον Αριστοτέλη έχουν πάρει αυτόν τον αριθμό από τη φύση, σαν έναν από τους νόμους της, και τον χρησιμοποιούν στις θρησκευτικές τελετές («προς τας αγιστείας», 268d15).

Ιφιγένεια Τριάντου-Καψωμένου

[ΓΑΛΗ]

Η άποψη μέ τά λόγια τού Ιησού γιά τό Φίδι είναι
ότι είναι τό σοφότερο όλων .......

Ο μικρός πρίγκηπας και το φίδι...



Φτάνοντας στη Γη, ο μικρός πρίγκιπας ξαφνιάστηκε καθώς δεν είδε κανένα. Μάλιστα φοβήθηκε πως είχε κάνει λάθος σχετικά με τον πλανήτη, όταν κάτι σαν βραχιόλι, μέσα στην άμμο, σάλεψε χρωματισμένο από τις αχτίδες του φεγγαριού.

- Καλησπέρα, είπε ο μικρός πρίγκιπας, έτσι ολότελα τυχαία.

- Καλησπέρα, έκανε το φίδι.

- Σε ποιο πλανήτη έχω πέσει; ρώτησε ο μικρός πρίγκιπας.

- Πάνω στη Γη, στην Αφρική, απάντησε το φίδι.

- Α! ... Δεν υπάρχει, λοιπόν, κανείς πάνω στη Γη;

- Εδώ είναι η έρημος. Στις ερήμους δεν υπάρχει κανείς. Η Γη είναι μεγάλη, είπε το φίδι.

Ο μικρός πρίγκιπας κάθισε σε μια πέτρα και σήκωσε τα μάτια προς τον ουρανό.

- Αναρωτιέμαι, είπε, αν τ' αστέρια φωτίζονται για να μπορέσει ο καθένας να ξαναβρεί κάποια μέρα το δικό του. Κοίτα το δικό μου πλανήτη. Είναι ακριβώς από πάνω μας ... Όμως, πόσο μακριά είναι!

- Είναι όμορφος, είπε το φίδι. Τι ήρθες να κάνεις εδώ;

- Έχω δυσκολίες με ένα λουλούδι, είπε ο μικρός πρίγκιπας.

- Α! έκανε το φίδι.

Και σώπασαν και οι δυο.

- Πού είναι οι άνθρωποι; είπε ξανά στο τέλος ο μικρός πρίγκιπας. Αισθάνεται κανείς μοναξιά στην έρημο...

- Την ίδια μοναξιά νοιώθει και ανάμεσα στους ανθρώπους, είπε το φίδι.

Ο μικρός πρίγκιπας το κοίταξε κάμποση ώρα:

- Είσαι ένα αστείο ζωάκι, του είπε στο τέλος, λεπτό σαν ένα δάκτυλο...

- Όμως, είμαι πιο δυνατό από όσο το δάκτυλο ενός βασιλιά, είπε το φίδι.

Ο μικρός πρίγκιπας φάνηκε να χαμογελά:

- Δεν είσαι και τόσο δυνατό... δεν έχεις μήτε πόδια... μάλιστα, ούτε να ταξιδέψεις δεν μπορείς...

- Μπορώ να πάω πιο μακριά απ' όσο μπορεί να σε πάει ένα καράβι, είπε το φίδι.

Κουλουριάστηκε γύρω από τον αστράγαλο του μικρού πρίγκιπα, σαν ένα χρυσό βραχιόλι.

- Αυτόν που αγγίζω, μπορώ να τον μεταφέρω εκεί που βρισκόταν πριν, συμπλήρωσε, αλλά εσύ είσαι αγνός κι έρχεσαι από ένα αστέρι...

Ο μικρός πρίγκιπας δεν απάντησε.

- Νιώθω λύπη για σένα, είσαι τόσο αδύναμος, πάνω σε τούτη τη γρανιτένια Γη. Μπορώ να σε βοηθήσω μια μέρα αν νοσταλγήσεις τον πλανήτη σου. Μπορώ...

- Ω! κατάλαβα και πολύ καλά μάλιστα, έκανε ο μικρός πρίγκιπας. Μα γιατί μιλάς πάντα με αινίγματα;

- Τα έχω λύσει όλα τα αινίγματα, είπε το φίδι.

Και σώπασαν.

[Nandros]

γιατι ειναι παραδοξο;;
δεν σου εχει κανει εντυπωση οτι οι ελληνες ειναι οι μονοι που βλαστημανε θεους θεες και αγιους;
συμβαινει και σε αλλους λαους αυτο;

Και οι Ιταλοί, αλλά είναι λογικό, αφού είναι πνευματικά παιδιά των Ελλήνων!
.

[Nandros]

Ο θάνατος στα δημοτικά τραγούδια

Έχει πολύ ενδιαφέρον το ότι στα περισσότερα δημοτικά τραγούδια ο θάνατος (Χάρος) και ο κόσμος μετάβασης έχουν ως κύριο σημείο αναφοράς τον αρχαιοελληνικό Άδη, τον κάτω κόσμο και όχι τον ουράνιο χριστιανικό Παράδεισο.

Οι πεθαμένοι έχουν πλήρη επίγνωση της "κατάστασης" τους και αναζητούν μονίμως σημεία πρόσβασης με τον πάνω κόσμο, όπως ακριβώς οι φιγούρες στα έπη και τους μύθους.

Στό ερώτημα τού Νάνδρος έχω αναφερθεί σέ αλλο νήμα , καί είναι ένα μεγάλο Παράδοξο τών Ελληνικών Παραδόσεων ..... πού εκτός από τετριμμένες αναφορές .....
Λείπει τό Θεικό στοιχείο καί μεταθανάτιο σενάριο τού Παραδείσου καί άλλων Παραμυθίων ....

Τή Θέση του βλέπουμε νά παίρνουν η Φύση καί τά στοιχεία - στοιχειά της ....
Αναστενάζουν τά Βουνά..... Μιλάνε τά πουλάκια ....
Τρία πουλάκια κάθονται κι αράχνες καί σκοτάδι .......

Πού τρώς ρέ καπετάνιο μου
τή μαύρη σύνταξη σου .....
καί φτιάξαμε γλαρόσουπα
κιέχου μ τή θύμηση σου .....
Αυτό είναι από άλλο νήμα .... σόρρυ ....

Θά άξιζε μιά Διατριβή κάποιου μέ τό παραπάνω Παράδοξο ......

Εγώ το ερμηνεύω ως εξής:
Μπορεί μεν οι παλιοί να υποχρεώθηκαν να γίνουν χριστιανοί, αλλά δεν μάσησαν το παραμύθι της ελπίδας στην άλλη ζωή και αποζημίωσης για τις λύπες της τρέχουσας.
Ίσως ενστικτωδώς να καταλάβαιναν ότι εδώ τελειώνουν όλα και ότι προλάβουμε να χαρούμε.
.

[ΓΑΛΗ]

Εγώ το ερμηνεύω ως εξής:
Μπορεί μεν οι παλιοί να υποχρεώθηκαν να γίνουν χριστιανοί, αλλά δεν μάσησαν το παραμύθι της ελπίδας στην άλλη ζωή και αποζημίωσης για τις λύπες της τρέχουσας.
Ίσως ενστικτωδώς να καταλάβαιναν ότι εδώ τελειώνουν όλα και ότι προλάβουμε να χαρούμε.
.

Με αυτήν τη λογική θα ήταν πολύ πιο εύκολο να γινόντουσαν ΟΛΟΙ μουσουλμάνοι.

[Nandros]

Εγώ το ερμηνεύω ως εξής:
Μπορεί μεν οι παλιοί να υποχρεώθηκαν να γίνουν χριστιανοί, αλλά δεν μάσησαν το παραμύθι της ελπίδας στην άλλη ζωή και αποζημίωσης για τις λύπες της τρέχουσας.
Ίσως ενστικτωδώς να καταλάβαιναν ότι εδώ τελειώνουν όλα και ότι προλάβουμε να χαρούμε.

Με αυτήν τη λογική θα ήταν πολύ πιο εύκολο να γινόντουσαν ΟΛΟΙ μουσουλμάνοι.

Λάθος. Και οι μουσλίμ ελπίζουν για τα καλύτερα στην άλλη ζωή.
Εμείς όχι. Ο λαός καταλαβαίνει ότι εδώ στην γη και σε αυτή την ζωή τελειώνουν όλα και ότι προλάβουμε να χαρούμε.
.

[ΓΑΛΗ]

Ναι, είναι μεγάλο κείμενο αλλά προσπαθήστε να το διαβάσετε.

Ο Γιώργος Σεφέρης για τον Θεόφιλο

Μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρό, καθὼς λένε, ἕνας φούρναρης παράγγειλε σ᾿ ἕνα φτωχὸ ζωγράφο νά τονε ζωγραφίσει τὴν ὥρα ποὺ φούρνιζε ψωμιά. Ὁ ζωγράφος ἄρχισε νὰ δουλεύει, καὶ ὅταν καταπιάστηκε νὰ εἰκονίσει τὸ φουρνιστήρι, ἀντὶ νὰ τὸ φτιάξει ὁριζόντιο, σύμφωνα μὲ τὴν προοπτική, τὸ ἔφτιαξε κάθετο δείχνοντας ὅλο του τὸ πλάτος· ἔπειτα, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, ζωγράφισε πάνω στὸ φουρνιστήρι κι ἕνα καρβέλι. Πέρασε ἕνας ἔξυπνος ἄνθρωπος καὶ τοῦ εἶπε: «Τὸ ψωμὶ ἔτσι ποὺ τὄ ῾βαλες, θὰ πέσει». Ὁ ζωγράφος ἀποκρίθηκε, χωρὶς νὰ σηκώσει τὸ κεφάλι: «Ἔννοια σου· μόνο τὰ ἀληθινὰ ψωμιὰ πέφτουν· τὰ ζωγραφισμένα στέκουνται· ὅλα πρέπει νὰ φαίνουνται στὴ ζωγραφιά!».

Τὸ παραμύθι αὐτὸ μοῦ θυμίζει ἕναν πολὺ μεγάλο τεχνίτη, ποὺ ἐπειδὴ ἀκριβῶς «ὅλα πρέπει νὰ φαίνουνται στὴ ζωγραφιά», ἱστορίζοντας τὴν ἄποψη τοῦ Τολέδου, ἔβγαλε ἀπὸ τὴ μέση μὲ τὸ δικαίωμα τῆς τέχνης του, τὸ νοσοκομεῖο τοῦ Δὸν Χουὰν Ταβέρα καὶ τὸ τοποθέτησε σ᾿ ἕνα χάρτη, Ὁ μεγάλος τεχνίτης, τὸ ξέρετε, εἶναι ὁ Κρητικὸς Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, καὶ ὁ ζωγράφος τοῦ παραμυθιοῦ εἶναι ὁ Μυτιληνιὸς Θεόφιλος Γ. Χατζημιχαήλ, «ἄλλοτε ὁπλαρχηγὸς καὶ θυροφύλαξ ἐν Σμύρνῃ».

Ἡ παραβολή μου δὲν εἶναι ἀσέβεια. Γιατὶ ἡ μεγάλη διάκριση δὲν εἶναι ἀνάμεσα στοὺς πολὺ μεγάλους καὶ στοὺς μικρότερους τεχνίτες, ποὺ ξεκινᾶ τὶς περισσότερες φορὲς ἀπὸ μιὰ ἐγκυκλοπαιδικὴ ἢ μιὰ τουριστικὴ διάθεση, ἀλλὰ ἀνάμεσα σ᾿ ἐκείνους ποὺ ἔφεραν ἔστω καὶ μιὰ σταγόνα λάδι στὸ φάρο τῆς τέχνης καὶ σ᾿ ἐκείνους ποὺ ἡ ὕπαρξή τους εἶναι γιὰ τὴν τέχνη ἀδιάφορη. Τὸ πρῶτο ζήτημα δὲν εἶναι ποιὸς εἶναι μεγάλος καὶ ποιὸς εἶναι μικρός, ἀλλὰ ποιὸς κρατάει τὴν τέχνη ζωντανή. Ἕνας ἀπό τους ἐλάχιστους ἀνθρώπους ποὺ βλέπω σὰ μιὰ πηγὴ ζωῆς γιὰ τὴ σύγχρονη ζωγραφική μας εἶναι ὁ Θεόφιλος. Τὰ ψωμιά του δὲν ἔπεσαν, στέκουνται, γιὰ νὰ μεταχειριστῶ τὰ δικά του τὰ λόγια· στέκουνται καὶ θρέφουν.

Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ χρωστᾶμε χάρη μεγάλη στοὺς λίγους ἐκείνους, πού, ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμή, εἶχαν τὴν ἀρετὴ νὰ διακρίνουν καὶ ν᾿ ἀφοσιωθοῦν σ᾿ αὐτὸ τὸ καταφρονεμένο ἔργο καὶ νὰ τὸ προστατέψουν ὅσο μποροῦσαν καὶ σ᾿ ἐκείνους ποὺ εἶχαν τὴν πρωτοβουλία νὰ συγκεντρώσουν σ᾿ αὐτὲς τὶς αἴθουσες, γιὰ τὴν πρώτη δημόσια παρουσίασή τους, τὶς καλύτερες ζωγραφιὲς τοῦ Θεόφιλου ἀπὸ ἐκεῖνες ποὺ ὑπάρχουν ἀκόμη στὴν Ἀθήνα· γιατί μιὰ μεγάλη συλλογή, εἶναι, χρόνια τώρα, στὸ Παρίσι. Ἂν οἱ περιστάσεις ἦταν καλύτερες, θὰ εἶχε βρεθεῖ ἀπὸ καιρὸ μιὰ προστατευτικὴ στέγη γιὰ τὴν κληρονομιὰ ποὺ σὲ ὅλους μας ἄφησε ὁ Θεόφιλος. Δὲν ξέρω ἂν εἶναι ὑπερβολικὸ νὰ ἐλπίζει κανεὶς πὼς ἡ ἔκθεση ποὺ ἐγκαινιάζουμε σήμερα θὰ δώσει ἀφορμὴ σὲ κάποια συστηματικὴ προσπάθεια γιὰ νὰ σωθεῖ ὅ,τι ἀπομένει ἀπὸ τὸ μόνιμο κίνδυνο τῆς καταστροφῆς.

Ἀλλὰ ὅ,τι κι ἂν γίνει, ἡ σημερινὴ ἔκθεση εἶναι μιὰ σημαντικὴ στιγμὴ στὰ χρόνια της ζωγραφικῆς μας. Ἐννοῶ τῆς ζωγραφικῆς χωρὶς ἐπίθετο· ὄχι τῆς λαϊκῆς ζωγραφικῆς.

Ὁ Θεόφιλος ἦταν ἕνας λαϊκὸς ἄνθρωπος. Ἕνας τρελὸς στὰ μάτια τοῦ κόσμου, ποὺ τὸν ἄκουε νὰ λέει παράδοξα πράγματα γιὰ τὶς ζωγραφικές του, ἢ τὸν ἔβλεπε νὰ ροβολᾶ τοὺς δρόμους ντυμένος Μεγαλέξαντρος μαζὶ μ᾿ ἕνα κοπάδι χαμίνια ποὺ εἶχε ντύσει «Μακεδόνους». Τὸν περιγελοῦσαν τοῦ ἔκαμαν πολὺ χοντρὰ ἀστεῖα· μιὰ φορὰ τράβηξαν τὴν ἀνεμόσκαλα ὅπου ἦταν ἀνεβασμένος γιὰ τὴ δουλειά του καὶ τὸν ἔριξαν χάμω. Τόσο πολὺ μᾶς ἐνοχλοῦν οἱ ἄνθρωποι ποὺ δὲ μᾶς μοιάζουν. Ὅμως, ὁ περιπλανώμενος αὐτὸς ζωγράφος καταναλώθηκε ὁλόκληρος, σὰν ἕνας αὐθεντικὸς τεχνίτης, στὸ δημιούργημά του. Καὶ τὸ δημιούργημά του εἶναι ἕνα ζωγραφικὸ γεγονὸς γιὰ τὴν Ἑλλάδα. Θέλω νὰ πῶ ἕνα γεγονὸς ποὺ δὲ διδάσκει λαογραφικά. ὅπως θὰ εἴχαμε τὴν τάση νὰ φανταστοῦμε, κοιτάζοντας τὶς φουστανέλες, τὶς βλάχες ἢ τὶς μορφὲς τοῦ λαϊκοῦ εἰκονοστασίου ποὺ ἀναπαρασταίνει, ἢ ἀκόμη παρατηρώντας τὶς ἐπιφανειακὲς τεχνικὲς ἀδυναμίες του, τὴν ἔλλειψη «σχολῆς» ἢ τὸν «πριμιτιβισμό» του, ὅπως θὰ ἔλεγαν. Ἀλλὰ εἶναι ἕνα γεγονὸς ποὺ διδάσκει ζωγραφικά, ποὺ βοηθεῖ καὶ φωτίζει ὅποιον ἔχει μίαν ἐπαρκῆ ὀπτικὴ συνείδηση, ἔστω κι ἂν βγαίνει ἀπὸ τὰ πιὸ φημισμένα ἐργαστήρια τῆς Εὐρώπης. Ὕστερα ἀπὸ τὸν Θεόφιλο δὲ βλέπουμε πιὰ μὲ τὸν ἴδιο τρόπο· αὐτὸ εἶναι τὸ σπουδαῖο καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ πράγμα ποὺ δὲ μᾶς ἔφεραν τόσοι περιώνυμοι μαντατοφόροι μεγάλων ἀκαδημιῶν.

Ὁ Θεόφιλος μᾶς ἔδωσε ἕνα καινούριο μάτι· ἔπλυνε τὴν ὅρασή μας ὅπως αὐγάζει ὁ οὐρανός, καὶ τὰ σπίτια, καὶ τὸ κόκκινο χῶμα, καὶ τὸ παραμικρὸ φυλλαράκι τῶν θάμνων, ὕστερα ἀπὸ τὴν κάθαρση ἑνὸς ἀπόβροχου· κάτι ἀπὸ αὐτὸν τὸν παλμὸ τῆς δροσιᾶς. Μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι δεξιοτέχνης, μπορεῖ ἡ ἀμάθειά του σὲ τέτοια πράγματα νὰ εἶναι μεγάλη. Ὅμως αὐτὸ τὸ τόσο σπάνιο, τὸ ἀκατόρθωτο πρὶν ἀπ᾿ αὐτὸν γιὰ τὸ ἑλληνικὸ τοπίο: μιὰ στιγμὴ χρώματος καὶ ἀέρα, σταματημένη ἐκεῖ μ᾿ ὅλη τὴν ἐσωτερικὴ ζωντάνια της καὶ τὴν ἀκτινοβολία τῆς κίνησής της· αὐτὸ τὸν ποιητικὸ ρυθμὸ πῶς νὰ τὸν πῶ ἀλλιῶς ποὺ συνδέει, τὰ ἀσύνδετα, συγκρατεῖ τὰ σκορπισμένα καὶ ἀνασταίνει τὰ φθαρτά· αὐτὴ τὴν ἀνθρώπινη ἀνάσα ποὺ ἔμεινε σ᾿ ἕνα ρωμαλέο δέντρο, σ᾿ ἕνα κρυμμένο ἄνθος ἢ στὸ χορὸ μιᾶς φορεσιᾶς· αὐτὰ τὰ πράγματα ποὺ τ᾿ ἀποζητούσαμε τόσο πολύ, γιατί μας ἔλειψαν τόσο πολύ· αὐτὴ τὴ χάρη μᾶς ἔδωσε ὁ Θεόφιλος· κι αὐτὸ δὲν εἶναι λαογραφία.

Συλλογίζομαι πὼς μιλῶ ἴσως ἄσκημα· πὼς ἡ συγκίνησή μου μπορεῖ νὰ νομιστεῖ ἀκρισία. Καὶ ὅμως εἶναι μιὰ συγκίνηση ποὺ προσπαθῶ νὰ ἐλέγξω ἐδῶ καὶ δεκατρία χρόνια, ἀπὸ τὴν παλιὰ ἐποχὴ ποὺ ὁ Ἀντρέας Ἐμπειρίκος μοῦ ἔδειξε, μὲ ἄπειρη εὐλάβεια, ζωγραφιὲς τοῦ Θεόφιλου. Ἀπὸ τότε, κάθε καινούριο ἀντίκρισμα ἦταν σὰν ἐκείνη τὴν πρώτη φορά, κάτι σὰ νὰ ἔπεσε ὁ τοῖχος μιᾶς πληχτικῆς κάμαρας· αὐτῆς τῆς τόσο καταθλιπτικῆς ζωγραφικῆς ποὺ τόσο συχνὰ καὶ μὲ τόση εὐκολία ἐπιτυχαίνουμε ἀπὸ τὰ χρόνια τῆς Παλιγγενεσίας. Ἡ ἴδια συγκίνηση, ὅπως ὅταν πρωτοδιάβασα τὰ Ἀπομνημονεύματα τοῦ Μακρυγιάννη.

Δὲν ἔχω διόλου τὴν ἐπιθυμία νὰ μειώσω τοὺς μορφωμένους μὲ τοὺς ἀμόρφωτους, μήτε νὰ ὑποστηρίξω πὼς ἡ ἄσκηση καὶ ἡ μάθηση εἶναι πράγμα βλαβερό. Ὅπως τόσοι ἄλλοι φίλοι του ζωγράφου μας, πολὺ πιὸ ἱκανοὶ καὶ πιὸ ἁρμόδιοι σ᾿ αὐτὰ τὰ θέματα ἀπὸ ἐμένα, τὸ ἀντίθετο πιστεύω. Γιατί μόρφωση καὶ μάθηση εἶναι ἄσκηση τῆς ζωῆς καὶ ἡ ἄσκηση τῆς ζωῆς ἔχει πολλὰ νὰ κερδίσει ἀπὸ ἀνθρώπους σὰν τὸν Θεόφιλο ποὺ βρῆκαν τὸ δρόμο τους ψηλαφώντας, μόνοι μέσα στὰ σκοτεινὰ μονοπάτια μιᾶς πολὺ καλλιεργημένης, καθὼς νομίζω, ὁμαδικῆς ψυχῆς ὅπως εἶναι ἡ ψυχὴ τοῦ λαοῦ μας. Ἔχει πολλὰ νὰ κερδίσει· καὶ πρὶν ἀπ᾿ ὅλα νὰ μάθει πὼς νὰ φυλάγεται ἀπὸ τὴ μισὴ μόρφωση καὶ ἀπὸ τὴ μισὴ μάθηση ποὺ καταντᾶ στρέβλωση καὶ νάρκη. Ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ θὰ μοῦ ἦταν πολὺ δύσκολο νὰ παραδεχτῶ πὼς εἶναι ἀμόρφωτος ὁ Θεόφιλος, μήτε κἂν εἶναι φαινόμενο ἐξαιρετικό. Σὲ τέτοια συμπεράσματα μᾶς ὁδηγεῖ, τουλάχιστο καθὼς πιστεύω ἡ τόσο ἰδιότροπη διαμόρφωση τῆς ἑλληνικῆς ἔκφρασης. Ἕνα λαϊκὸ τραγούδι λ.χ. ποὺ κυκλοφορεῖ στὰ στόματα «τῶν θεραπαινίδων», ὅπως ἔλεγαν, ὁ Ἐρωτόκριτος, γίνεται ἀγκωνάρι στὴν ποιητικὴ δημιουργία τοῦ Σολωμοῦ, ἑνὸς ἀπὸ τοὺς πιὸ καλλιεργημένους ἀνθρώπους τῆς Εὐρώπης. Καὶ τὰ δυὸ σημαντικότερα μνημεῖα τοῦ ἑλληνικοῦ πεζοῦ λόγου εἶναι, τὸ ἕνα ἡ Γυναίκα τῆς Ζάκυθος αὐτοῦ τοῦ ἄρχοντα τῆς μόρφωσης, τὸ ἄλλο τὰ Ἀπομνημονεύματα τοῦ «πώποτε μὴ ἀναγνώσαντος» Μακρυγιάννη. Στὴ ζωγραφική, κάποτε φανερώνεται ἕνας νοῦς, ὅπως ὁ Θεοτοκόπουλος, ποὺ μπορεῖ νὰ ὑποστηρίξει τὴν τέχνη του μπροστὰ στὸ μεγάλο ἱεροεξεταστή, καὶ κάποτε ἕνας Θεόφιλος, ὁ ἀλλόκοτος φουστανελᾶς, ποὺ γυρίζει στὰ χωριὰ τοῦ Πηλίου καὶ τῆς Μυτιλήνης, μὲ τὰ πινέλα στὸ σελάχι του, καὶ οἱ γυναῖκες τόνε φωνάζουν τρελὸ καὶ «ἀχμάκη».

Ἡ ἑλληνικὴ πνευματικὴ κληρονομιὰ εἶναι τόσο μεγάλη ποὺ ἀλήθεια δὲν ξέρει κανεὶς ποιοὺς μπορεῖ νὰ διαλέξει γιὰ νὰ πραγματοποιήσει τὶς βουλές της. Εἶναι στιγμὲς ποὺ τὴν κρατοῦν στὰ χέρια τοὺς οἱ πιὸ φημισμένοι ἄνθρωποι ποὺ ἀκούστηκαν ποτὲ στὸν κόσμο, καὶ εἶναι στιγμὲς ποὺ πάει καὶ φωλιάζει ἀνάμεσα στοὺς ἀνώνυμους, περιμένοντας νὰ φανερωθοῦν ξανὰ οἱ ἄρχοντες ἐπώνυμοι. Εἶναι σπουδαῖο τὰ δίδαγμα ποὺ ἀντλεῖ κανεὶς ὅταν λάβει τὸν κόπο νὰ κοιτάξει αὐτὴ τὴν ἀτέλειωτη περιπέτεια. Τὸ δημοτικὸ τραγούδι νὰ φωτίζει τὸν Ὅμηρο καὶ ὁ Αἰσχύλος νὰ συμπληρώνεται ἀπὸ τὸ δημοτικὸ τραγούδι, στὴν εὐαισθησία ἑνὸς καὶ τοῦ ἴδιου ἀνθρώπου, δὲν εἶναι λίγο πράγμα κι αὐτὸ μόνο στὴν Ἑλλάδα μπορεῖ νὰ γίνει. Μιλῶ νωρὶς ὑπεροψία, γιατί δὲν ξεχνῶ πὼς μόνο στὴν Ἑλλάδα μποροῦν νὰ γίνουν ἀκόμη τὰ πιὸ ἀπίστευτα παραστρατήματα.

Ὕστερα ἀπὸ τὴ διευκρίνηση αὐτή, μποροῦμε νὰ συλλογιστοῦμε μὲ περισσότερη ἄνεση τὸ λαϊκὸ ἄνθρωπο τὸν Θεόφιλο. Δὲν εἶναι ἡ στιγμὴ ν᾿ ἀνιστορήσω τὴ ζωή του. Ὅμως δὲ θὰ ἤθελα νὰ τελειώσω προτοῦ θυμηθῶ, ἴσως τὸ πιὸ πολύτιμο πράγμα ποὺ εἶχε τὴ μικρὴ κασέλα ὅπου φύλαγε τὰ σύνεργα τῆς δουλειᾶς του καὶ τὰ βιβλία του. Εἶναι ἕνα ξύλινο μπαουλάκι ζωγραφισμένο ὁλόκληρο μὲ τὸ χέρι του, ἡ Ἰφιγένεια ἐν Αὐλίδι, ὁ Διάκος, ὁ Μπότσαρης, ὁ Γρίβας, καὶ τὰ καταπληκτικὰ λουλούδια αὐτοῦ τοῦ κηπουροῦ τῆς λεβεντιᾶς καὶ τοῦ ἔρωτα, τὸ στολίζουν. Ὁ φίλος ποὺ τὸ ἔσωσε τὸ διατηρεῖ πὼς βρέθηκε, πλάι στὸ ζωγράφο νεκρό, τὴν παραμονὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τοῦ 1934. Ὅταν τ᾿ ἀνοίξεις, τὰ ἴχνη τῆς ζωῆς ἑνὸς μεγάλου ἄνθρωπου, θέλω νὰ πῶ ἑνὸς ὁλόκληρου ἄνθρωπου, φανερώνουνται συγκλονιστικά. Αἰσθάνεσαι τὴν παρουσία μιᾶς ὕπαρξης ποὺ τίποτε δὲν πῆγε γι᾿ αὐτὴν χαμένο ἕνα τόσο σπάνιο πράγμα. Ἀκόμη καὶ τὰ πιὸ εὐτελῆ ἀντικείμενα, τὰ πιὸ ἐφήμερα, ἐκεῖνα ποὺ εἶναι φτιαγμένα γιὰ νὰ μείνουν μόνο λίγες στιγμὲς κοντά μας, ἢ ἄλλα ποὺ προορίζονται γιὰ νὰ διασκεδάσουν τὸ μεράκι μιᾶς ζωῆς ποὺ δὲ γυρεύει τίποτε ἄλλο παρὰ νὰ λησμονήσει τὸν ἑαυτό της, τῆς ζωῆς τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων ἢ τῶν παιδιῶν φιορόχαρτα ποὺ στροβιλίζει ὁ ἄνεμος στὰ σοκάκια μιᾶς ἐπαρχίας ὅπου πέρασε μιὰ Ἀποκριά, μιὰ Λαμπρή, ἢ ἕνα πανηγύρι· εἶναι ἐκεῖ γιὰ νὰ σοῦ δείξουν ἀπὸ τί μικροπράγματα μπορεῖ νὰ ξεκινήσει ἡ δύναμη τῆς γοητείας ἑνὸς τεχνίτη. Τὰ βιβλία του; φυλλάδες τῆς δεκάρας, ἢ σχολικὰ βιβλία, τριμμένα, γιὰ τὴ ζωὴ τῶν ἀρχαίων, βίοι ἁγίων, ἡ Ὀχτώηχος, ὁ Ἐρωτόκριτος, ὁ Παπουτσωμένος Γάτος καὶ ἡ Κοκκινοσκουφίτσα, ἄσματα ἡρωικά, ἄσματα ἐρωτικὰ κοντὰ στὰ βιβλία καὶ ἡ πινακοθήκη του: εἰκονογραφημένα δελτάρια, φτηνὲς χρωμολιθονραφίες, χαλκομανίες, μαζεμένες ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς νιότης του ποὺ ἦταν καβάσης τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου στὴ Σμύρνη: ἀρειμάνιοι ἄντρες, ὡραῖες γυναῖκες σὰν ἐκεῖνες ποὺ βλέπαμε ἄλλοτε στὰ ὀργανέτα, ναυμαχίες τοῦ ρωσοϊαπωνικοῦ πολέμου, ὑποδοχὲς τοῦ Μεγάλου Μογγόλου, ζευγάρια τοῦ παλιοῦ αἰσθηματισμοῦ· μαζὶ μ᾿ αὐτὰ τὸ σημειωματάριό του· ἕνα χοντρὸ δεφτέρι ἀπὸ στρατσόχαρτο, ὅπου ἀντιγράφει, ἀπὸ βιβλία καὶ ἐφημερίδες, ἀπόψεις ἀρχαίων πόλεων καὶ μνημείων, ἀγάλματα θεῶν, μάχες τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ ἄπειρες προτομὲς παλαιῶν καὶ σύγχρονων ἡρώων.

Αὐτὰ ἦταν τὰ μουσεῖα ποὺ εἶδε ὁ Θεόφιλος καὶ ἀπὸ αὐτὰ προσπάθησε νὰ μάθει ὅ,τι ἔμαθε, θὰ ἔλεγαν. Δὲν ὑπάρξει ἀμφιβολία, ὁ Θεόφιλος ξεκινᾶ κάποτε ἀπὸ αὐτὰ τὰ μικροπράγματα. Ὅμως θὰ ἦταν μεγάλο τὸ λάθος ἂν πιστεύαμε ὅτι αὐτὴ ἡ βιομηχανία εἶναι ἡ οὐσία τῆς ζωγραφικῆς του. Ὅποιος δημιουργὸς δὲν ξεκίνησε ἀπὸ μικροπράγματα ἂς ρίξει πρῶτος τὴν πέτρα, θυμοῦμαι τὸν Yeats:

Οἱ μαστορεμένες τοῦτες εἰκόνες γιατί εἶναι ὁλόκληρες
σὲ ἄδολο νοῦ βλαστήσανε, ἀλλὰ ποῦθ᾿ ἔχουνε ξεκινήσει:
Ἀπὸ τὰ σωριασμένα σκύβαλα ἢ τὰ σαρίδια ἑνὸς δρόμου...

Ἕνας ἀπὸ τοὺς καλύτερους νέους ζωγράφους μας μοῦ ἔλεγε τὸ αἴσθημα ποὺ εἶχε ὅταν πρωτόειδε ἔργα τοῦ Θεόφιλου: «Μὰ αὐτὸς μᾶς γυρεύει πάρα πολλά· γυρεύει νὰ λέμε ὅλη τὴν ἀλήθεια», συλλογίστηκε. Καὶ ἡ ἀλήθεια ἡ ὁλόκληρη ποὺ μᾶς δίνει ὁ Θεόφιλος εἶναι o ὁλοζώντανος κόσμος του, ἕνας ζωγραφικὸς κόσμος χωρὶς τεχνάσματα καὶ χωρὶς ὑπεκφυγές, ὁποὺ τὰ πράγματα δὲν πέφτουν, ὅπως πέφτουν τὰ ἀληθινὰ ψωμιά. Εἶναι ἡ καταπληκτικὴ δύναμη ποὺ ἔχει νὰ μεταμορφώνει, σύμφωνα μὲ τὸ ρυθμό του, ὅ,τι ἀγγίξει. Κυριεμένος ἀπὸ τὸ πάθος τῆς ἔκφρασης, ἀπορροφᾶ καὶ παράγει ζωγραφικὴ ὅπου τὴ βρεῖ καὶ ὅπως μπορεῖ. Ἔτσι ζωγραφίζει ὡς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του σὲ ὅποιαν ἐπιφάνεια πετύχει: ξύλα, πανιά, τενεκέδες, παλιόχαρτα, τοίχους μαγαζιῶν ἢ σπιτιῶν. Αὐτὰ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς καὶ μ᾿ αὐτὰ δημιούργησε ὁ μικρόσωμος αὐτὸς ἄνθρωπος, αὐτὸς ὁ ἀλαφροΐσκιωτος, ὅπως τὸν βλέπω σὲ μιὰ παλιά του φωτογραφία. Ὁ Θεόφιλος ἔπαιρνε κάποτε τὶς φιγοῦρες του ἀπὸ λιθογραφίες ἢ ἀπὸ δελτάρια. Τὸ ἔκανε καὶ ἦταν ἴσως ἕνας ἐμπειρικὸς τρόπος γιὰ ν᾿ ἀκουμπήσει κάπου τὸ λογικό μου καὶ νὰ ἀπελευθερώσει τὸ δαιμόνιο ποὺ εἶχε μέσα του. Ἀλλὰ καὶ ὁ Βιντσέντζος Κορνάρος ἐπῆρε τὶς φιγοῦρες τοῦ ποιήματός του ἀπὸ ἕνα γαλλικὸ ρομάντσο τῆς Ἱπποσύνης, ποὺ ἦταν κι αὐτὸ ἕνα εἶδος χρωμολιθογραφίας τῆς ἐποχῆς. Τέτοια πράγματα ἔγιναν πολλὲς φορές. Ἀλλὰ ἐκεῖνο ποὺ δὲ γίνεται πολλὲς φορὲς εἶναι ὁ Ἐρωτόκριτος ἢ τὸ φῶς τοῦ Θεόφιλου, ποὺ μένει ἐκεῖ ὅπως στὴν πρώτη μέρα τῆς δημιουργίας.

«Δοκιμές», Φέξης, 1962

[lolek1]

γιατι ειναι παραδοξο;;
δεν σου εχει κανει εντυπωση οτι οι ελληνες ειναι οι μονοι που βλαστημανε θεους θεες και αγιους;
συμβαινει και σε αλλους λαους αυτο;

ναι https://www.urbandictionary.com/define. ... %20madonna

ενταξει, οσο ζεις μαθαινεις!!!

ΟΜΩΣ.........
οπως ξερουμε οι περισσοτεροι νοτιο ιταλοι ειναι ελληνικης καταγωγης.............................

[ΓΑΛΗ]

Εγώ το ερμηνεύω ως εξής:
Μπορεί μεν οι παλιοί να υποχρεώθηκαν να γίνουν χριστιανοί, αλλά δεν μάσησαν το παραμύθι της ελπίδας στην άλλη ζωή και αποζημίωσης για τις λύπες της τρέχουσας.
Ίσως ενστικτωδώς να καταλάβαιναν ότι εδώ τελειώνουν όλα και ότι προλάβουμε να χαρούμε.

Με αυτήν τη λογική θα ήταν πολύ πιο εύκολο να γινόντουσαν ΟΛΟΙ μουσουλμάνοι.

Λάθος. Και οι μουσλίμ ελπίζουν για τα καλύτερα στην άλλη ζωή.
Εμείς όχι. Ο λαός καταλαβαίνει ότι εδώ στην γη και σε αυτή την ζωή τελειώνουν όλα και ότι προλάβουμε να χαρούμε.
.

Δεν εννούσα το να πιστέψουν πραγματικά στον Αλλάχ.

[ΣΚΕΠΤΙΚΟΣ]

Ερωτόκριτος

Αδέρφ ευτός ο λο'ι'σμός κ αυτή η μεγάλη οδύνη
ώστε ν βρίσκεσ επαδά στή χώρα δέ σ αφήνει
πάντα θέ νά σέ τυραννά χειμώνα καλοκαίρι
αν δέ μακρύνεις από πά νά πάεις σ άλλα μέρη
πού νά ίδης τόπους όμορφους πού δά δέν τσί γνωρίζεις
γιατί σε μ ένα λο'ι'σμό πάντα μιά έγνοια έχεις
νά ιδείς στά ξένα στά μακριά τί κάνουν πώς περνούνε
ιντα λογής πορεύονται κ ίντα λογής μιλούνε
νά δείς αντέθια * αλλονών ίντα λογής αλλάσουν
πώς πράσσουν εις τά νιάτα τους πώς πράσσουν σά γεράσουν
βρύσες νά δείς καί ποταμούς χώρες χωριά καί δάση
νά σού φανεί παράξενο ό κόσμος πώς αλλάσει ..........

* αντέθια πρέπει νά είναι τά έθια τά έθιμα ....μάλα ...

Σπάνιο νά τό συναντήσεις σέ αναφορές ....κομμάτι

Θά ταίριαζε καί στό νήμα πούχει ανοίξει κάποιος
γιά τήν μή επιθυμία γιά ταξίδι .....

[ΓΑΛΗ]

Ένας μεγάλος Έλληνας

[ΣΚΕΠΤΙΚΟΣ]

Ένας μεγάλος Έλληνας

.

Μόλις τώρα είδα αυτό τό ωραίο βίντεο γιά τόν Πικιώνη.....

καί περιμένω νά πάω στήν Παιδική Χαρά τής Φιλοθέης.....

.

[ΚΛΙΝΟΣΟΦΙΣΤΗΣ]

ναι, μπράβο για τις πληροφορίες που συγκεντρώσατε,
θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό τόπικ

Το σκεφτόμουν κι εγώ αλλά δεν ξέρω σε τι ενότητα να το ανοίξω. Για πείτε.

Μὲ τέτοιο πρόσωπο -----------------------------> θὰ εἶσαι καλοδεχούμενη παντοῦ καὶ πᾶντα, ἀκόμη κι' ἐγὼ θὰ πέσω στὰ πόδια σου προσκυνητής.