Υπήρξαν εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις στο Βυζάντιο;

Ιστορικά γεγονότα, καταστάσεις, αναδρομές
Άβαταρ μέλους
Jimmy81
Δημοσιεύσεις: 6234
Εγγραφή: 04 Ιαν 2019, 05:42
Phorum.gr user: Jimmy81
Τοποθεσία: Ουκρανικές στέπες

Υπήρξαν εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις στο Βυζάντιο;

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Jimmy81 » 23 Ιαν 2021, 07:44

Μελετώντας τις πολυάριθμες εξεγέρσεις στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μου δημιουργήθηκε η απορία κατά πόσο ορισμένες από αυτές είχαν εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα. Δεν λαμβάνω υπόψη μου δηλαδή εξεγέρσεις με καθαρά κοινωνικό χαρακτήρα όπως π.χ. η Στάση του Νίκα ή η εξέγερση των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη. Θέτω πιο συγκεκριμένους όρους.

Υπάρχουν εξεγέρσεις/επαναστάσεις στο Βυζάντιο που έστω να ομοιάζουν ή να πλησιάζουν τις μεταγενέστερες εθνικοαπελευθερωτικές επαναστάσεις όπως η ελληνική και η σέρβικη κατά των Οθωμανών;

Καταλαβαίνω βέβαια ότι ο όρος «εθνικοαπελευθερωτικός» ίσως είναι προβληματικός για μια περίοδο που η έννοια έθνος-κράτος δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί (αυτό έγινε τον 17ο αιώνα στις συνθήκες της Βεστφαλίας) αλλά ας το πάμε κατά προσέγγιση. Θα πρέπει δηλαδή να αναζητήσουμε επαναστάσεις που να γίνονται από μια συμπαγή εθνοτική ομάδα με στόχο την απαλλαγή από την εξουσία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και την ίδρυση ξεχωριστού κράτους, αυτόνομου ή ανεξάρτητου, του οποίου τα όρια γενικά συμπίπτουν με τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά που φέρει αυτή η εθνοτική ομάδα (αν πετύχει η επανάσταση).

Νομίζω ότι υπάρχουν λίγες τέτοιες περιπτώσεις. Ας αναφέρω δύο που μελέτησα.

1) Η πρώτη αφορά τις δύο εξεγέρσεις των Σαμαρειτών το 484 μ.Χ. και 529μ.Χ. στην Παλαιστίνη. Η πρώτη έγινε στα χρόνια του αυτοκράτορα Ζήνωνα ενώ η δεύτερη στα χρόνια του Ιουστινιανού. Υπήρξε και μια τρίτη επανάσταση μικρής έκτασης το 556 μ.Χ. αλλά ας μη επεκταθούμε. Τα αίτια για την πρώτη επανάσταση δεν είναι γνωστά αλλά λαμβάνοντας υπόψη την πιο ξεκάθαρη εικόνα για την δεύτερη επανάστασή τους το 529, τα κύρια αίτια ήταν οι φοβεροί θρησκευτικοί και οικονομικοί διωγμοί που ασκούνταν εναντίον τους από τη βυζαντινή διοίκηση για δεκαετίες. Αυτά τα αυστηρά μέτρα ουσιαστικά τους συρρίκνωναν ως ξεχωριστή εθνο-θρησκευτική ομάδα. Στήριξη στην ιδέα ότι οι Σαμαρείτες επιθυμούσαν την πολιτική τους αυτονόμηση δίνει η ανακήρυξη δικών τους βασιλιάδων όταν είχαν νικήσει προσωρινά της βυζαντινές δυνάμεις στην Παλαιστίνη.

Η παρακάτω εργασία περιέχει όλες τις λεπτομέρειες για το θέμα των επαναστάσεων των Σαμαρειτών.
ΟΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΑΜΑΡΕΙΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΤΟ 484 ΚΑΙ ΤΟ 529, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣΤΗΝ ΠΕΡΣΙΚΗ ΑΥΛΗ (Τσουλκανάκης Δημήτριος)

2) Η δεύτερη περίπτωση που κατ’ εμέ προσεγγίζει κάπως τις μελλοντικές εθνικοαπελευθερωτικές επαναστάσεις είναι οι 3 επαναστάσεις των Βουλγάρων κατά τον 10ο και 11ο αιώνα μ.Χ. με σκοπό την αποκατάσταση της Βουλγαρικής αυτοκρατορίας η οποία είχε περιέλθει στην κυριαρχία των Βυζαντινών από τα χρόνια του Ιωάννη Τσιμισκή και του Βασίλειου ΄Β.

Οι δύο πρώτες ήταν αποτυχημένες, η τρίτη πέτυχε τον σκοπό της.

Εικόνα
Εξέγερση Πέτρου Δελεάνου (1040-1041)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE ... E%BF%CF%85

Εξέγερση του Γκεόργκι Βόιτεχ (1072)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE ... E%B5%CF%87

Εξέγερση των Ασέν και Πέτρου (1185-1187)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE ... E%BF%CF%85

Και στις τρεις σλαβικές επαναστάσεις το βασικό αίτιο ήταν η φορολογική καταπίεση των Βυζαντινών ηγεμόνων. Το αποτέλεσμα της τρίτης νικηφόρου επανάστασης ήταν η δημιουργία της δεύτερης βουλγαρικής αυτοκρατορίας. Προφανώς δεν έχουμε εθνικό κράτος αλλά αυτοκρατορία. Όμως η κύρια εθνοτική ομάδα και στις 3 εξεγέρσεις είναι οι Βούλγαροι-εκσλαβισμένοι πλέον. Στην τρίτη επανάσταση ξεσηκώθηκαν μαζί τους οι Βλάχοι και συνεργάστηκαν στρατιωτικά με τους Κουμάνους. Αυτό όμως συμβαίνει και σε πολλές εθνικοαπαλευθερωτικές επαναστάσεις του μέλλοντος (π.χ. οι Σέρβοι στηρίχτηκαν από τους Ρώσους, οι Ελληνες από ξένες Μεγάλες Δυνάμεις, τους Αρβανίτες κλπ). Το σλαβικό στοιχείο ήταν το σημαντικότερο στις παραπάνω εξεγέρσεις όπως και στην διαμορφωθείσα δεύτερη βουλγαρική αυτοκρατορία.

Συμφωνείτε, διαφωνείτε;
Υπάρχουν άλλες επαναστάσεις στο Βυζάντιο με παρόμοιο χαρακτήρα;
Ροζάκης-Κοτζιάς-Δένδιας: Οι 3 σύγχρονοι Τιτάνες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής
Κράτη με Σύνθετη Ονομασία αλλά ιθαγένεια από τη μία λέξη της κρατικής ονομασίας

Άβαταρ μέλους
Mitharadir
Δημοσιεύσεις: 3671
Εγγραφή: 09 Νοέμ 2020, 22:21

Re: Υπήρξαν εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις στο Βυζάντιο;

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Mitharadir » 23 Ιαν 2021, 13:13

Οι σλαβικές εξεγέρσεις ήταν οι μόνες που έγιναν για καθαρά φορολογικούς λόγους στο Βυζάντιο.Τύχον άλλες εξεγέρσεις είχαν καθαρά κοινωνικό χααρακτήρα.Να πούμε στο σημείο αυτό ότι στο Βυζάντιο η φορολογία άρχισε να φτάνει σε υψηλά επίπεδα απο τον 11ο αιώνα μ.Χ.Πιο πριν ήταν περισσότερο μετρημένη.Όταν άρχισε η κακοδιαχείριση των οικονομικών της αυτοκρατορίας για να βγάλουν τα σπασμένα το βυζάντιο άρχισε να κοπανά υψηλή φορολογία στους υπηκόους του.Αυτό όμως διευκόλυνε την πτώση του όταν ε΄φτασαν οι Οθωμανοί αφού ολόκληρες πόλεις παραδίνονταν στους οθωμανούς επειδή τους υποσχόταν καλύτερες φορολογικές συνθήκες(υπόσχεση που κράτη μέχρι τον 17ο αιώνα μ.Χ στις περισσότερες περιοχές με εξαίρεση τις συνοριακές τους επαρχίες).

Άβαταρ μέλους
Fluffy
Δημοσιεύσεις: 21735
Εγγραφή: 12 Ιούλ 2019, 08:54

Re: Υπήρξαν εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις στο Βυζάντιο;

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Fluffy » 23 Ιαν 2021, 21:37

τίποτα δεν ήταν σε καθαρή μορφή εκείνη την εποχή, έως και σήμερα υφαίνεται ένα πλεγμα σε κάθε εξεγερση που δύσκολα θα γίνει κατι τετοιο

Άβαταρ μέλους
Jimmy81
Δημοσιεύσεις: 6234
Εγγραφή: 04 Ιαν 2019, 05:42
Phorum.gr user: Jimmy81
Τοποθεσία: Ουκρανικές στέπες

Re: Υπήρξαν εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις στο Βυζάντιο;

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Jimmy81 » 24 Ιαν 2021, 03:02

Κι αυτή εδώ η σερβική εξέγερση ψιλοταιριάζει με τα κριτήρια που θέτω στο αρχικό post.

https://en.wikipedia.org/wiki/Stefan_Vojislav
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF ... E%B1%CE%B2

Ο Στέφαν Βόισλαβ, σερβ. Стефан Војислав, ο Στέφανος Βοϊσθσλάβος των Ελληνικών πηγών (άκμασε 1034 - απεβ. 1043) είναι ο ιδρυτής τού Οίκου του Βόισλαβλιεβιτς. Έγινε πρίγκιπας της Διόκλειας από το 1040 ως το 1043. Από το 1018 υπηρέτησε ως κυβερνήτης, με τον τίτλο του Βυζαντινού άρχων, τους Ρωμαίους ως το 1034, όταν οδήγησε μία ανεπιτυχή εξέγερση, που τον οδήγησε σε μία φυλακή στην Κωνσταντινούπολη. Κατάφερε να αποδράσει και να επιστρέψει στην πατρίδα του, κερδίζοντας -με επιτυχία αυτή τη φορά- την ανεξαρτησία τού κρατιδίου του και να επεκτείνει την εξουσία του επί της νότιας Δαλματίας και της ενδοχώρας.

(Αναπαράσταση της νίκης του επί των Βυζαντινών)
Εικόνα
Ροζάκης-Κοτζιάς-Δένδιας: Οι 3 σύγχρονοι Τιτάνες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής
Κράτη με Σύνθετη Ονομασία αλλά ιθαγένεια από τη μία λέξη της κρατικής ονομασίας

Άβαταρ μέλους
Jimmy81
Δημοσιεύσεις: 6234
Εγγραφή: 04 Ιαν 2019, 05:42
Phorum.gr user: Jimmy81
Τοποθεσία: Ουκρανικές στέπες

Re: Υπήρξαν εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις στο Βυζάντιο;

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Jimmy81 » 25 Ιαν 2021, 19:22

Η Ιουδαϊκή εξέγερση του 614–628

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE ... 2%80%93628
https://en.wikipedia.org/wiki/Jewish_re ... _Heraclius

Εικόνα

Ηταν η τελευταία προσπάθεια των Εβραίων να κερδίσουν την αυτονομία τους στην επαρχία της Παλαιστίνης μέχρι τα μοντέρνα χρόνια. Λόγω συνεχόμενων αυτοκρατορικών διωγμών και πογκρόμ από τους Βυζαντινούς, οι Εβραίοι συμμάχησαν με τους Σασσανίδες Πέρσες που βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Βυζαντινούς του Ηράκλειου. Χιλιάδες Εβραίοι ξεσηκώθηκαν στην Γαλιλαία και την Καισάρεια του Ισραήλ όταν εισήλθαν εκεί τα περσικά στρατεύματα. Οι Πέρσες κατέκτησαν με τη βοήθεια των Εβραίων την Ιερουσαλήμ και προσωρινά οι Εβραίοι ανέλαβαν τη διοίκηση της πόλης. Ξεκίνησαν μάλιστα οι διαδικασίες για την κατασκευή του τρίτου ναού της Ιερουσαλήμ και για την δημιουργία νέων ανώτατατων ιερέων. Οι Εβραίοι προσπάθησαν να καταλάβουν και την Τύρο αλλά απέτυχαν.

Οι Εβραίοι όμως δεν είχαν τα νούμερα που θα τους επέτρεπαν την σταθερή διοίκηση της Ιερουσαλήμ. Χιλιάδες χριστιανοί ξεσηκώθηκαν εναντίον τους και ακολούθησαν σφοδρές μάχες. Εντύπωση προκαλεί το μέγεθος των σφαγών εκατέρωθεν. Οι Εβραίοι έσφαξαν χιλιάδες χριστιανούς και κατέστρεψαν πολλά μοναστήρια. Στην Τύρο οι χριστιανοί αιχμαλώτισαν τους 4000 Εβραίους κατοίκους της πόλης και για να κάμψουν το ηθικό των Εβραίων πολιορκητών αποκεφάλισαν 2000 Εβραίους αιχμαλώτους ρίχνοντας τα κεφάλια τους από τα τείχη για να τα βλέπουν οι πολιορκητές.

Τελικά οι Πέρσες απέσυραν την στήριξή τους στους Εβραίους και συμμάχησαν με τους χριστιανούς της περιοχής. Επέβαλαν μάλιστα ψηλούς φόρους στους Εβραίους της πόλης. Αφού σφραγίστηκε η βυζαντινοπερσική ειρήνη, τα στρατεύματα του αυτοκράτορα Ηράκλειου εισήλθαν θριαμβευτικά στην Ιερουσαλήμ γύρω στο 630. Οι Εβραίοι της Ιερουσαλήμ και της Γαλιλαίας σφαγιάστηκαν μαζικά και οι κοινότητές τους καταστράφηκαν. Γλίτωσαν ελάχιστοι μόνο που κατέφυγαν στα αιγυπτιακά βουνά. Απαγορεύτηκε στους εναπομείναντες Εβραίους να κατοικήσουν σε απόσταση 3 μιλίων από την Ιερουσαλήμ.

(Διαβάστε καλύτερα το αγγλικό link διότι το ελληνικό είναι κουτσουρεμένο και με λάθη)
Ροζάκης-Κοτζιάς-Δένδιας: Οι 3 σύγχρονοι Τιτάνες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής
Κράτη με Σύνθετη Ονομασία αλλά ιθαγένεια από τη μία λέξη της κρατικής ονομασίας

Άβαταρ μέλους
Jimmy81
Δημοσιεύσεις: 6234
Εγγραφή: 04 Ιαν 2019, 05:42
Phorum.gr user: Jimmy81
Τοποθεσία: Ουκρανικές στέπες

Re: Υπήρξαν εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις στο Βυζάντιο;

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Jimmy81 » 05 Φεβ 2021, 19:35

Διαβάζοντας το βιβλίο του Σπύρου Βρυώνη, «Η Παρακμή του Μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η Διαδικασία Εξισλαμισμού» βρήκα μία ακόμα περίπτωση ξεσηκωμού με εθνικό χρώμα που παρουσιάζει ενδιαφέρον. Μεταφέρω το απόσπασμα (σελ. 83-85). Προσέξτε ειδικά τα μπολνταρισμένα και υπογραμμισμένα.
.............................................................................
Εικόνα

Με την παράλυση της κυβερνητικής δομής στις επαρχίες αποκαλύφθηκε η πραγματική έκταση της εχθρότητας μεταξύ των τριών μεγαλύτερων εθνικών ομάδων στο ανατολικό Βυζάντιο. Ήδη στην πρώτη πενηνταετία του 11ου αιώνα υπήρξαν περίοδοι έντασης στις σχέσεις Ελλήνων, Σύρων και Αρμενίων, αλλά επειδή η εξουσία του Βυζαντίου ήταν αναμφισβήτητη στις ανατολικές αυτές περιοχές, διατηρήθηκε μια επιφανειακή τάξη και ηρεμία. Η αναταραχή στη διοίκηση των επαρχιών επί Κωνσταντίνου Ί (Δούκα) και η άτοπη θρησκευτική πολιτική του αυτοκράτορα αυτού οδήγησαν σε εφιαλτικό ξέσπασμα εθνικιστικής και σχισματικής διαμάχης από την Αντιόχεια μέχρι τη Σεβάστεια και την Καισάρεια. Το κράτος ακολουθώντας πολιτική του 6ου και 7ου αιώνα, προσπάθησε να επιβάλλει με τη βία την ένωση των Εκκλησιών και το δόγμα της Χαλκηδόνας στους Σύρους και τους Αρμένιους. Το 1063 ανακοινώθηκε στους κατοίκους της Μελιτηνής ότι όποιος δεν αποδεχόταν το δόγμα της Χαλκηδόνας θα διωχνόταν από την πόλη. Ένα χρόνο αργότερα ο Σύρος πατριάρχης συνελήφθη και ιθύνοντες Σύροι ιερείς μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Με την κατηγορία ότι διέδιδαν το δικό τους θρησκευτικό δόγμα και ότι αρνήθηκαν το δόγμα της Χαλκηδόνας, ο Σύρος θρησκευτικός ηγέτης (ο μητροπολίτης Μελιτηνής) εξορίστηκε στη Μακεδονία.

Οι Αρμένιοι δέχτηκαν παρόμοια πίεση σ’ αυτόν τον τομέα από τον αυτοκράτορα, όταν ο Καθολικός τους και πολλοί από τους επισκόπους τους κλήθηκαν να παρουσιαστούν στην Κωνσταντινούπολη όπου ουσιαστικά φυλακίστηκαν (1060-1063). Δύο χρόνια αργότερα (1065) διατάχθηκαν να παρουσιαστούν και πάλι στην Κωνσταντινούπολη αλλά αυτή τη φορά κλήθηκαν και οι πρίγκιπες Μπαγρατούνι Αρτζρούνι. Στις θρησκευτικές συζητήσεις που ακολούθησαν οι Αρμένιοι -όπως και οι Σύροι- αρνήθηκαν να υποχωρήσουν αλλά σε αντίθεση με τους Σύρους πήραν άδεια να επιστρέψουν στις περιοχές τους στη Μικρά Ασία. Όταν ο Κακίγ, της δυναστείας των Βαγρατιδών, επέστρεψε στις περιοχές του στην επαρχία της Καππαδοκίας, υποκίνησε ανοιχτό, στην ουσία, πόλεμο κατά των Ελλήνων της περιοχής. Πολλές περιστασιακές μαρτυρίες φαίνεται να επιβεβαιώνουν την άποψη ότι αυτές τις περιοχές της Ανατολής βρέθηκαν σε κατάσταση εθνικιστικής εξέγερσης. Ο Ματθαίος γράφει ότι οι Αρμένιοι εξανέστησαν τόσο πολύ ώστε ο Κακίγ σκόπευε να λιποτακτήσει στους Τούρκους, αλλά τελικά σκοτώθηκε από τους Έλληνες στον Ταύρο πριν θέση τα σχέδιά του σε εφαρμογή.

Οι Αρμένιοι προκάλεσαν αρκετές αναταραχές επί Ρωμανού και ο αυτοκράτορας θεωρούσε τις περιοχές όπου βρίσκονταν εγκατεστημένοι Αρμένιοι ως ουδέτερες και επικίνδυνες για τον στρατό του. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του το 1069 στην Ανατολή ο Ρωμανός αναγκάστηκε να διακόψει την πορεία του για να συγκεντρώσεις τους πιο βραδυπορούντες στρατιώτες του γιατί φοβόταν ότι θα σφαγιάζονταν από τους Αρμένιους της Κελτζηνής. Όταν έφτασε στη Σεβάστεια, οι Έλληνες κάτοικοί της τού παραπονέθηκαν ότι κατά τη λεηλασία της πόλης από τους Τούρκους (1059) οι Αρμένιοι τούς συμπεριφέρθηκαν πιο βίαια και αμείλικτα από ό,τι οι ίδιοι οι Τούρκοι. Μετά από αυτό ο Ρωμανός διέταξε τα στρατεύματά του να επιτεθούν στη Σεβάστεια, βυζαντινή πόλη, και αργότερα ορκίστηκε να εξαλείψει τη θρησκεία των Αρμενίων.
Ροζάκης-Κοτζιάς-Δένδιας: Οι 3 σύγχρονοι Τιτάνες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής
Κράτη με Σύνθετη Ονομασία αλλά ιθαγένεια από τη μία λέξη της κρατικής ονομασίας

Απάντηση


  • Παραπλήσια Θέματα
    Απαντήσεις
    Προβολές
    Τελευταία δημοσίευση

Επιστροφή στο “Ιστορία”

Phorum.com.gr : Αποποίηση Ευθυνών