Το Αυτοκρατορικο Πολυανδριο των Αγιων Αποστόλων και αλλα

[George_V]

Σημερα λογω της ημέρας και επειδη μου ζητήθηκε το νημα θα είναι λιγο πιο πενθιμο. Θα δουμε το Αυτοκρατορικο Πολυάνδριο δλδ τους τάφους των Αυτοκρατόρων στα Μαυσωλεία του Κωνσταντινου και του Ιουστινιανου αλλα και το Τυπικο κηδείας και ενταφιασμου Αυτοκράτορα.

Το Τυπικο αυτό είναι από τα λιγα που εμειναν απαράλλαχτα για σχεδον 1000 χρόνια. Ξεκινησε από τον Μ. Κωνσταντινο αλλα ουσιαστικα πηρε την μορφη που θα δουμε από τον Ιουστινιανο και παγιοποιηθηκε για ολους τους επομενους με ελάχιστες αλλαγές. Η πρωτη κηδεία που εγινε με αυτό το Τυπικο όπως ξέρουμε ηταν για την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα τη γυναικα του Ιουστινιανου και 20 χρονια μετα σχεδον για τον ιδιο τον Ιουστινιανο.

Πρωτα όμως ας δουμε το Πολυάνδριο.

Α. Αυτοκρατορικο Πολυάνδριο Αγίων Αποστόλων

Ι. Μαυσωλείο του Κωνσταντινου.
Όταν ο Μ. Κωνσταντινος οικοδόμησε τον Ναο των Αγίων Αποστόλων, ανατολικα του ναου δλδ πισω από το Ιερό εχτισε κυκλικο κτίριο το οποιο προοριζε για μαυσωλειο του κατά τα Ρωμαικα προτυπα (βλ. Ροτόντα Θεσσαλονικης-γνωστο επισης και ως Μαυσωλειο του Γαλέριου-και Castel San Angelo η Μαυσωλειο του Αδριανου και Μαυσωλειο του Αυγουστου στη Ρωμη. Αλλα δεν είναι και τα μονα).

Κατά τον αρχικο σχεδιασμο του κτιριου ο Κωνσταντινος το προοριζε για δικο του και μονο Μαυσωλειο.
Ειχε σχεδιάσει τη θέση του τάφου του στο ανατολικο σημειο του κτιριου και γυρω του θα υπηρχαν 12 άλλες σαρκοφάγοι (επι του παροντος αδειες)/
Ο Κωνσταντινος ηθελε να μαζέψει τα λειψανα των 12 Αποστόλων από όλα τα σημεια που βρισκονταν (π.χ. τον Αγιο Πέτρο από τη Ρωμη, τον Αγιο Φιλιππο από την Ιεράπολη, τον Αγιο Ανδρεα από την Πατρα κ.ο.κ.) και να τους ενταφιάσει στις αδειες σαρκοφάγους γυρω από την δικη του.

Ετσι ηθελε να ταφει αναμεσα τους ως 13ος των Αποστόλων όταν θα ειχε μαζεψει όλα τα λειψανα.
Εν τουτοις όμως δεν τα κατάφερε λογω συγκυριων και αλλων προβλημάτων, καθως η οικοδομηση του ναου εμεινε ημιτελης και ολοκληρώθηκε μετα το θανατο του από τον γιο του Κωνστάντιο Β’. Τα μονα λειψανα που μεταφέρθηκαν εκει ηταν του Αποστολου Ανδρέα, του Ευαγγελιστη Λουκά και του Αγιου Τιμοθέου.

Το σχέδιο του Κωνσταντινου εγκαταλειφθηκε πολύ γρηγορα και το Μαυσωλειο μετατράπηκε από «Αποστόλικο Πολυάνδριο» σε «Αυτοκρατορικο Πολυάνδριο» οπου εκει ενταφιαζονταν οι διάδοχοι του Κωνσταντνου σε μια συμβολικη κινηση αδιάσπαστης συνέχειας της Αυτοκρατορίας.
Το Μαυσωλειο του Κωνσταντινου ηταν ένα τεράστιο κυκλικο κτιριο ντυμένο ολο με μαρμαρο διαφορων αποχρώσεων και στολισμένο με χρυσο διάκοσμο όχι μονο εξωτερικα αλλα και εσωτερικα.

Η στέγη του ηταν από μπρουντζο αντι για πηλινα κεραμιδια τοσο καλογυαλισμένη και στολισμένη και αυτή με χρυσο διάκοσμο που ο συνδιασμος αυτος εκανε το φως του ηλιου όταν ανετειλε να αντανακλάται σε μεγάλη αποσταση και να δημιουργει ένα εφε σαν να συγκεντρώνονται ολες οι ακτινες του ηλιου πανω στο Μαυσωλειο και μετα να διασπειρωνται στην Πολη οσο ανεβαινει ο ηλιος.

Αλλα και εσωτερικα ο θόλος ηταν διακοσμημένος με μπρουντζο και χρυσο υπο μορφη εναστρου ουρανου.
Ο χρυσος διακοσμος του Μαυσωλειου μαζι με αυτόν του Μαυσωλειου του Ιουστινιανου αφαιρέθηκαν από τον Αλέξιο Γ’ Αγγελο το 1203 και λιωθηκαν για να κοπουν νομισματα όταν προσπαθουσε απεγνωσμένα να βρει λεφτα για να πληρώσει τους Σταυροφόρους.

Μπαινοντας κανεις στο Μαυσωλειο του Κωνσταντινου ειτε από τις εξωτερικες πυλες, ειτε από το παραπορτι εντος του ναου των Αγιων Αποστόλων θα δει ξεκινόντας από τα ανατολικα πρωτη τη σαρκοφάγο του Μ. Κωνσταντινου από Πορφυρίτη λιθο σε Ρωμαικο στυλ.
Διπλα του σε παρόμοια Ρωμαικη σαρκοφάγο από Πορφυρίτη ηταν ενταφιασμένη η Αγία Ελένη. Ενώ από την άλλη πλευρα του Κωνσταντινου ηταν ενταφιασμένος ο γιος του Κωνσταντινου, ο Κωνστάντιος Β’.

Συνεχίζοντας διπλα στον Κωνστάντιο βρισκεται άλλη Ρωμαικη σαρκοφάγος από Πορφυρίτη η οποια περιέχει τα οστά του Θεοδοσίου Α’.
Μετα βλέπουμε σαρκοφάγο από πράσινο Ιερακιτη μαρμαρο οπου εχει ενταφιαστει ο Λεοντας Α’.
Από εκει περνάμε πιο διπλα σε Ρωμαικη σαρκοφάγο από Πορφυρίτη οπου εχουν ενταφιαστει σε κοινο τάφο ο Μαρκιανός και η συζυγος του Πουλχερία.

Συνεχίζουμε με σαρκοφάγο από πρασινο Θεσσαλικο μάρμαρο και εκει βρισκονται τα οστά του Αυτοκράτορα Ζηνωνα (ο οποιος συμφωνα με μια παραδοση θαφτηκε ζωντανος καθως ειχε υποστει νεκροφάνεια μετα από συνδιασμο υπερβολικης οινοποσιας και επιληπτικης κρισης)
Διπλα του σε κοινο τάφο εχουν ενταφιαστει ο Αναστάσιος Α’ και η συζυγος του Αριάδνη (η οποια υπηρξε και γυναικα του Ζηνωνα επισης) σε σαρκοφάγο από λευκο μάρμαρο Ακουιτανιας.

Διπλα τους σε σαρκοφάγο από πράσινο Θεσσαλικο μάρμαρο ειχε ενταφιαστει ο Αυτοκράτορας Ιουστίνος Α’ με τη γυναικα του Ευφημια αλλα όχι στο Μαυσωλειο. Ο Ιουστινος και η Ευφημια ειχαν ενταφιαστει σε αυτή τη συγκεκριμένη σαρκοφάγο στη Μονη της Αυγουστας. Ο Αυτοκράτορας Λεων ΣΤ’ όμως τους ξεθαψε από την σαρκοφάγο τους τον 10ο αιώνα και τους ξαναέθαψε σε απλο τάφο στο πάτωμα του Καθολικου της Μονης Αυγουστας. Την δε σαρκοφάγο τους την μετέφερε στο Αυτοκρατορικο Μαυσωλειο και εκει ενταφίασε τα οστά του Αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ που ειχε ενταφιαστει στην Χρυσόπολη αρχικα (ο Λεων ΣΤ ηταν νομικα γιος του Βασιλειου Α’ αλλα βιολογικα υπηρχε μεγάλη περιπτωση να είναι γιος του Μιχαήλ Γ’ καθως εκεινη την περιοδο τη Ευδοκια Ιγγερινη τη μανα του Λεοντα ΣΤ’ την παιρνανε και οι δυο και ο Μιχαηλ και ο Βασιλειος).

Από εκει συνεχίζουμε σε άλλη σαρκοφάγο από πράσινο Θεσσαλικο μάρμαρο οπου εχουν ενταφιαστει σε κοινο τάφο ο Βασίλειος Α’ η συζυγος του Ευδοκια Ιγγερινη (βλ. ανωτέρω) και ο γιος του Βασιλειου Αλέξανδρος Γ’ (για αυτόν ηταν σιγουρος ο Βασιλειος ότι ηταν δικο του παιδι. Γεννηθηκε 2 χρονια μετα το θανατο του Μιχαηλ). Ο Λεοντας ΣΤ’ βαζοντας τον Μιχαηλ΄διπλα στον Βασιλειο και την Ιγγερινη αναμεσα τους ουσιαστικά εκανε «δηλωση».

Συνεχίζουμε στην επομενη σαρκοφάγο από λευκο μάρμαρο Σαγγαρίου οπου εχει ενταφιαστει μαζι ο Λεων ΣΤ με τον Κωνσταντινο Ζ’. Εδώ ο Λεοντας παλι κανει «δηλωση» βαζοντας τον δικο του ταφο διπλα στου Μιχαηλ.

Παρενθεση: Βλεπουμε ότι φτανοντας στον 10ο αιώνα εχουν αρχισει και στριμωχνουν τους Αυτοκράτορες δυο-δυο στους τάφους καθως η ελλειψη χώρου ειχε αρχισει να γινεται εμφανης.

Παμε πιο διπλα οπου σε λευκη σαρκοφάγο η οποια για καποιο λογο εχει το ονομα «Βασιλικιον» εχει ενταφιαστει ο Κωνσταντινος ο πρωτοτοκος γιος του Βασιλειου Α’ (και για αυτόν ηταν σιγουρος ότι ηταν δικο του παιδι μιας και τον ειχε κανει με την πρωτη του γυναικα)
Παρακατω βλέπουμε σαρκοφάγο από πράσινο Θεσσαλικο μάρμαρο οπου ειχε ενταφιαστει η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ πρωτη συζυγος του Λεοντα ΣΤ μαζι με την κορη της Ευδοκια που εχασε σε μικρη ηλικια. Τα λειψανα της Θεοφανους είναι από τα λιγα Αυτοκρατορικα λειψανα που σωζονται ακεραια καθως κατά την αλωση του 1204 ενας ιερέας καταφερε να πεισει τους στρατιωτες να μην το καταστρέψουν πληρωνοντας τους αρκετα χρηματα. Δεν ηταν τοσο τυχεροι βεβαια με τα αλλα λειψανα αλλα αυτό σωθηκε και το 1261 ξαναμπηκε ακεραιο στη θεση του. Το 1454 ένα χρονο μετα την Αλωση όταν ο Πατριαρχης υποχρεωθηκε να εγκαταλειψει τους Αγιους Αποστόλους λογω πιεσης από ακραια μουσουλμανικα στοιχεια που
εγκατασταθηκαν εκει μετέφερε το Πατριαρχειο στη Μονη Παμμακαριστου παιρνοντας μαζι του και το σωμα της Θεοφανους. Εκτοτε τα λειψανα ακολουθησαν το Πατριαρχειο και σημερα βρισκονται στο Φανάρι.

Μετα περνάμε σε σαρκοφάγο από μάρμαρο Βιθυνίας οπου εχει ενταφιαστει η Ζωη Ζαουτζαινα η δευτερη συζυγος του Λέοντα ΣΤ’.
Κολλητα σχεδον βρισκεται η σαρκοφάγος από πρασινο Θεσσαλικο μαρμαρο οπου εχει ενταφιαστει η Ευδοκια Βαιανη η τριτη γυναικα του Λεοντα ΣΤ’
Ακριβως διπλα βλεπουμε μια σαρκοφάγο μικρών διαστάσεων παιδικη οπου εχει ενταφιαστει ο Βασιλειος ο Πορφυρογέννητος ο γιος του Λεοντα ΣΤ’ και της Ευδοκιας Βαιανης ο οποιος πεθανε στη γέννα μαζι με τη μητέρα του.

Διπλα σε παρόμοια σαρκοφάγο εχει ενταφιαστει και ο Βάρδας ο γιος του Βασιλειου Α’ που πεθανε σε μικρη ηλικια και αυτος.
Παρακατω θα δουμε και τις σαρκοφάγους σε μαρμαρο Προικοννησου του Ρωμανου Β’ και του Νικηφόρου Β’ (εδώ υπαρχει και η διασημη επιγραφη στον ταφο του Νικηφόρου «Ενδοξε Στρατηγε νικησες τους παντες εκτος από μια γυναικα»)

Εδώ ολοκληρώνεται το τουρ στο Μαυσωλειο του Κωνσταντινου καθως εχει εξαντληθει ο χωρος και θα μεταφερθουμε στο νέο Μαυσωλειο η αλλιως Μαυσωλειο του Ιουστινιανου.



ΙΙ. Μαυσωλειο του Ιουστινιανου

Μπαινοντας εδώ βλεπουμε ακριβως απεναντι σε κογχη στα ανατολικα (περιπου όπως είναι και στο Μαυσωλειο του Κωνσταντινου) την σαρκοφάγο του Ιουστινιανου η οποια είναι φτιαγμένη από μάρμαρο απροσδιοριστης προελευσης το οποιο είναι κατι μεταξυ μαρμάρου Βιθυνιας και Χαλκηδόνιου αν και μοιαζει περισσότερο με Οστρίτη λιθο αλλα δεν είναι.
Κολλητα στη σαρκοφάγο του Ιουστινιανου βρισκεται η σαρκοφάγος από μαρμαρο Ιεράπολης της Θεοδώρας.

Συνεχιζοντας από εκει αντιστροφα από τη φορά του ρολογιου σε μια ροζ σαρκοφάγο από Δοκιμιανο λιθο εχει ενταφιαστει η Σοφία η συζυγος του Αυτοκρατορα Ιουστινου Β’ ενώ διπλα της βρισκεται σαρκοφάγος από λευκο μάρμαρο Προικονησσου στην οποια εχει ενταφιαστει ο Ιουστινος Β’
Από εκει μετα βρισκουμε λευκη σαρκοφάγο από Δοκιμιανο λιθο με τα οστά του Αυτοκράτορα Ηράκλειου και διπλα του σε σαρκοφάγο από πράσινο
Θεσσαλικο μάρμαρο εχει ενταφιαστει η πρωτη του γυναικα η Φαβία.

Πιο κατω βλεπουμε την σαρκοφάγο του Κωνστα Β’ από λευκο μάρμαρο Προικοννησου ενώ διπλα του σε σαρκοφάγο από πράσινο μάρμαρο Θεσσαλίας εχει ταφει η γυναικα του Φαυστα.

Συνεχίζουμε σε σαρκοφάγο από από μάρμαρο Σαγγαριου οπου εχει ταφει ο Κωνσταντινος Δ’.
Και από εκει βλεπουμε παρακατω την σαρκοφάγο από διάστικτο μαρμαρο Σαγγαριου του Αυτοκράτορα Αναστασιου Β’ και διπλα του σαρκοφάγο από μάρμαρο Ιεράπολη με τα οστά της γυναικας του.

Περναμε παρακατω σε σαρκοφάγο από μάρμαρο Προικονησσου με τα λειψανα του Αυτοκράτορα Λεοντα Γ’.
Πιο κατω βλεπουμε κενο χώρο. Εδώ ηταν η σαρκοφάγος από πράσινο Θεσσαλικο μάρμαρο του Αυτοκράτορα Κωνσταντινου Ε’ του Κοπρώνυμου.
Αλλα λογω της εικονομαχίας του, όταν αποκατασταθηκαν οι εικονες από την Ζ’ Οικουμενικη Συνοδο ο τοτε Αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ ξεθαψε τα
λειψανα του, τα μετέφερε στον Ιπποδρομο οπου αφου τα μαστίγωσε τα εκαψε. Η σαρκοφάγος του κοπηκε σε κομμάτια και χρησιμοποιθηκε ως
δομικο υλικο για την κατασκευη της Εκκλησιας της Παναγίας εν τω Φάρω ενώ το καπάκι της σαρκοφάγου ο Μιχαηλ το χρησιμοποιησε για να
ταπώσει τον υπονομο στο Παλάτι. Επίσης καταράστηκε το μέρος οπου βρισκόταν η σαρκοφάγος του αιρετικου Αυτοκράτορα να παραμεινει κενη εις
τον αιώνα. Ετσι οι διαδοχοι του φοβουμενοι την κατάρα αφησαν κενο το σημειο αυτό για παντα.

Συνεχιζουμε μετα βλεποντας σαρκοφάγο από μαρμαρο Προικοννησου οπου εχει ενταφιαστει η Αυτοκράτειρα Ειρήνη πρωτη συζυγος του Κωνσταντινου Ε’

Διπλα υπαρχει σαρκοφάγος από πράσινο Θεσσαλικο μάρμαρο οπου εχει ενταφιαστει ειτε η δευτερη γυναικα του Κωνσταντινου Ε’ Μαρία ειτε η τριτη η Ευδοκια. Εδώ είναι ασαφεις οι πηγες. Το σιγουρο είναι ότι οποια και να είναι μεσα είναι γυναικα του Κωνσταντινου.

Προχωραμε μετα σε σαρκοφάγο από μαρμαρο Προικοννησου η οποια στεγαζει τα λειψανα του Αυτοκράτορα Λεοντα Δ’.
Διπλα σε παρομοια σαρκοφάγο εχει ενταφιαστει η Ειρήνη η Αθηναια συζυγος του Λεοντα Δ’

Παρακατω βλεπουμε σαρκοφάγο από πράσινο Θεσσαλικο μάρμαρο με τα οστά του Αυτοκράτορα Μιχαηλ Β’ του Τραυλου. Διπλα του σε σαρκοφάγο από μάρμαρο Σαγγαριου βρισκονται τα οστα της Αυτοκράτειρας Θεκλας συζυγου του Μιχαηλ Β’.

Πιο κατω βρισκεται σαρκοφάγος από πρασινο Θεσσαλικο μάρμαρο του Αυτοκράτορα Θεοφίλου. Δοπλα του σε σαρκοφάγο από πρασινο Θεσσαλικο μάρμαρο είναι ενταφιασμένος ο Κωνσταντινος ο γιος του Θεοφιλου και παραδιπλα σε σαρκοφάγο από μαρμαρο Σαγγαριου η Μαρία η κόρη του Θεόφιλου.

Στο νοτιο μερος του Μαυσωλειου υπαρχει πορτα η οποια οδηγει σε στοα και από εκει βγαινει κανεις σε άλλο θαλαμο οπου υπάρχουν οι Ρωμαικες σαρκοφάγοι από πορφυρίτη του Αυτοκράτορα Αρκαδίου, του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β’ και της Αυτοκράτειρας Ευδοξίας συζυγου του Αρκαδιου.

Στο βορειο μερος του Μαυσωλειου υπάρχει πορτα η οποια οδηγει σε στοα και από κει βγαινει κανεις σε άλλο θαλαμο οπου θα δει την σαρκοφάγο από Πορφυρίτη του Αυτοκράτορα Ιουλιανου (η οποια σαρκοφαγος είναι η ψηλοτερη και πιο χοντροκομμένη από ολες τις άλλες)

Απεναντι από την σαρκοφάγο του Ιουλιανου σε Ρωμαικη σαρκοφάγο από Πορφυρίτη εχει ενταφιαστει ο Αυτοκράτορας Ιοβιανος (ο οποιος ως Αυτοκράτωρ δεν πατησε ποτε ζωντανος καθως πεθανε στην Αντιοχεια λιγους μηνες μετα την εκλογη του από αναθυμιασεις ενός ξεχασμενου μαγγαλιου. Εφτασε εκει νεκρος και ενταφιαστηκε όπως ηρθε.)

Η τελευταια διαθέσιμη σαρκοφάγος θα καταλαμβανόταν από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκη. Αλλα αυτος προτιμησε να ενταφιαστει σε σαρκοφάγο εντος του Παρεκκλησιου του Χριστου Χαλκιτη πανω από την Χαλκη Πυλη για να μπορει να βλέπει την Αυτοκρατορικη Φρουρα όπως ελεγε όταν θα παρελαυνει από την Χαλκη Πυλη.

Ετσι η τελευταια διαθεσιμη σαρκοφάγος θα πηγαινε στον Βασιλειο Β’ αλλα ουτε και αυτος θελησε να ενταφιαστει εκει καθως προτιμησε να ενταφιαστει σε σαρκοφάγο στη Μονη του Αγιου Ιωάννη του Θεολογου στο Εβδομον διπλα στη μεγάλη στρατιωτικη βάση της Κωνσταντινουπολης για να είναι μαζι με τους στρατιωτες του όπως δηλωνε ο ιδιος.

Ετσι η τελευταια διαθέσιμη σαρκοφάγος πηγε στον αδελφο του Βασιλείου Β’ τον Κωνσταντινο Η’ ο οποιος ενταφιαστηκε εκει τον Νοεμβριο του 1028 εξαντλωντας τον χωρο ταφης. Ολοι οι επομενοι Αυτοκράτορες επρεπε να ψάξουν αλλου για χωρο ενταφιασμου.


ΙΙΙ. Άλλοι χωροι ταφης

Στη Μονη του Αγιου Μάμα κοντα στη Πυλη του Ξυλοκερκου στο ναρθηκα του Καθολικου εχουν ενταφιαστει σε κοινη σαρκοφάγο η συζυγος του Αυτοκράτορα Μαυρικίου και τα 5 παιδια της. Στην Κρυπτη της εκκλησιας σε πετρινη σαρκοφάγο εχει ενταφιαστει ο Αυτοκράτορας Μαυρίκιος.

Στη Μονη Αγιας Τριαδος, στο Παρεκκλησι του Αγιου Ιωάννου του Προδρόμου εχει ενταφιαστει σε σαρκοφάγο από λευκο μαρμαρο ο Αυτοκράτορας Σταυράκιος και η συζυγος του Θεοφανώ σε κοινο τάφο.

Στη Μονη της Ευφροσυνης εχει ενταφιαστει σε σαρκοφάγο από μάρμαρο Βιθυνιας ο Αυτοκρατορας Κωνσταντινος ΣΤ’ και η πρωτη γυναικα του Μαρία της Αλάνιας μαζι με τις 2 τους κορες Ευφροσυνη (δευτερη γυναικα του Μιχαηλ Β’) και Ειρήνη. Επισης στην ιδια σαρκοφάγο τοποθετηθηκαν αργοτερα και τα οστά της Αννας κορης του Αυτοκράτορα Θεόφιλου.

Στη Μονη Γαστρίου στο Καθολικο εχουν ενταφιαστει σε κοινη σαρκοφάγο η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα συζυγος του Θεόφιλου και οι τρεις κορες της Θεκλα, Αναστασια και Πουλχερία.

Ακριβως απεναντι της σε πετρινη σαρκοφάγο εχει ενταφιαστει ο Δομεστικος Πετρωνάς ο αδελφος της Θεοδώρας.
Στον ναρθηκα της εκκλησιας σε σαρκοφάγο από μαρμαρο Προικοννησου βρισκονται τα οστά της Θεοκτίστης μητέρας της Θεοδώρας. Παραδιπλα σε μια μικρη μαρμαρινη λειψανοθηκη βρισκεται το σαγόνι του Καισαρα Βαρδα (βασικα εθαψαν ότι βρηκαν μετα την δολοφονια και τον διαμελισμο του
Βαρδα το 866.)

Εδώ να σημειωθει πως και το λειψανο της Αυτοκράτειρας Θεοδώρας βρισκεται αναμεσα στα Αυτοκρατορικα σωματα που διασωθηκαν με τον ιδιο τρόπο. Ιερεις πληρωσαν τους Σταυροφόρους εξαγοράζοντας το και ετσι το διεσωσαν. Κατά την αλωση του 1453 παλι με τον ιδιο τρόπο ενας ιερέας το εξαγόρασε από τους Τουρκους μαζι με το λειψανο του Αγιου Σπυρίδωνα και για να τα ασφαλίσει τα εστειλε στον τοπο καταγωγης του στην Κέρκυρα οπου βρισκεται μεχρι σημερα η Θεοδωρα στη Μονη Σπηλαιωτισσης.

Στη Μονη Αγίας Ευφημίας του Πετρίου στο Καθολικό εχει ενταφιαστει η Παγκαλώ η μητέρα του Αυτοκράτορα Βασιλειου Α’. Ενώ ακριβως απεναντι στα δεξια σε σαρκοφάγο από πρασινο Θεσσαλικο μαρμαρο εχουν ενταφιαστει τα αδέλφια του Βασιλειου Α’ ο Μαριανός και ο Συμβάτιος. Στο Παρεκκλησι του Αγιου Ιωάννου του Προδρομου της ιδιας Μονης εχει ενταφιαστει η Αναστασία κορη του Βασιλειου Α’ και απεναντι της στα δεξια σε κοινη σαρκοφάγο οι αδελφές της Αννα και Ελένη. Σε διπλανη σαρκοφάγο εχει ενταφιαστει η Ζωη Καρβονοψίνα τεταρτη συζυγος του Αυτοκράτορα Λεοντα ΣΤ’ και μητέρα του Κωνσταντινου Ζ’.

Στη Μονη Αρχαγγέλου Μιχαηλ εχει ενταφιαστει στο Καθολικο η Μαρια κορη του Βασιλειου Α’.
Μετα το τιγκαρισμα του Πολυανδριου όπως ειπαμε οι επομενοι Αυτοκράτορες επρεπε να ψαξουν αλλου για να θαφτουν. Όπως π.χ. οι Κομνηνοι που επελεξαν την Μονη Παντοκράτορος.

Συνεχίζεται....

Nostalgia τι λες?

[George_V]

P.S. Ας δουμε και μερικες φωτο απο το τι σωζεται μεχρι σημερα απο πλευρας σαρκοφαγων.


Εδω βλεπουμε 3 απο τις σαρκοφαγους Πορφυριτη που σωζονται στον περιβολο του Μουσειου Κωνσταντινουπολης.
Ειναι πολυ δυσκολο να αναγνωριστουν σε ποιον ανηκουν καθως δεν εχουν επιγραφες.
Βεβαια μπορουμε να εικάσουμε πως προκειται για καποιους απο τους πρωτους Αυτοκράτορες καθως ειναι φτιαγμένες απο Πορφυριτη.
Για τη μεσαια παντως βλεποντας το σχημα της, το υψος της και το ποσο χοντροκομμενη ειναι σχετικα με τις αλλες μπορουμε να πουμε με οση βεβαιοτητα μας επιτρεπουν τα στοιχεια οτι μαλλον προκειται για την σαρκοφάγο του Ιουλιανου.



Εδω βλεπουμε την ανακαλυψη του καπακιου της σαρκοφάγου που αποδιδεται στον Ιουλιανο το 1916.


Εδω βλεπουμε σαρκοφάγο απο Δοκιμιανο λιθο η οποια πιστευεται οτι ανηκε στον Ηράκλειο


Παλι σαρκοφάγος απο Πορφυρίτη
Η συγκεκριμένη εχει κατασκευαστει στην Αιγυπτο και ειχε το Αιγυπτιακο Ανκχ μπροστα. Οταν μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινουπολη για να χρησιμοποιηθει ως Αυτοκρατορικη σαρκοφάγος το Ανκχ οπως μπορειτε να δειτε επανασκαλιστηκε σε ΧΡ.
Αρκετοι επιστημονες αναμεσα τους και ο μακαριτης πλεον Cyril Mango πιστευαν πως η αρχικη χρηση της συγκεκριμένης σαρκοφάγου ηταν για να στεγάσει καποια μουμια Πτολεμαιου Φαραω της Αιγυπτου και οταν μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινουπολη επαναχρησιμοποιηθηκε ως σαρκοφάγος του Μ. Κωνσταντινου.
Αλλα δεν υπαρχουν επαρκεις αποδειξεις να στηρίξουν αυτη τη θεωρια. Ειναι ομως ενδιαφέρουσα.


Εδω βλεπουμε Αυτοκρατορικη σαρκοφάγο απο μαρμαρο Προικοννησου. Αταυτοποιητη ως προς το ποιανου ηταν μεχρι σημερα.


Εδω βλεπουμε σαρκοφάγο η οποια φερεται να εχει ταυτοποιηθει ως η "Σαρκοφάγος της Ειρηνης της Αθηναιας" αν και αυτο αμφισβητειται.



Εδω μια αταυτοποιητη Αυτοκρατορικη σαρκοφάγος ως προς το ποιανου τα οστα ειχε μεσα αλλα συμφωνα με τους επιστημονες ανηκει στην Θεοδοσιανη περιοδο και πιθανοτατα ειχε τα οστα καποιου παιδιου της δυναστειας του Θεοδοσιου. Αυτο που βλεπετε βεβαια ειναι αντιγραφο. Το οριτζιναλ δεν εκτιθεται λογω ευθραυστης καταστασης.

[George_V]

Aλλη μια φωτο παλαιοτερη ενος εκ των παραπανω τάφων. Ο σωρος που βλεπετε μπροστά ειναι κομμάτια της βυζαντινης αλυσίδας που εκλεινε τα στενα του Κεράτιου και εκτεινοταν απο την Κωνσταντινουπολη μεχρι το Γαλατα (φυσικα δεν ηταν μονή αλυσιδα αλλα περασμενη 2-3 φορες ωστε να δημιουργει κατι σαν τειχος). Κομματια της εκτιθονται σημερα στο μουσειο.


Αυτη ειναι η σαρκοφάγος της Κωνσταντιας κορης του Μ. Κωνσταντινου. Δεν θαφτηκε στους Αγιους Αποστόλους αλλα σε δικο της Μαυσωλειο στη Βια Νομεντανα στη Ρώμη. Απλα τη βάζω για συγκριση με το πως ηταν περιπου οι τάφοι εκεινης της περιοδου απο πορφυριτη αλλα και για συγκριση με την παρακατω φωτο.


Aυτο ειναι ενα κομματι πορφυριτη που βρεθηκε σε ανασκαφη στο τεμενος Φατιχ δηλαδη στο ιδιο σημειο οπου εστεκαν οι Αγιοι Αποστολοι. Οι αρχαιολογοι ειναι πεπεισμένοι οτι προκειται για κομμάτι απο Αυτοκρατορικο τάφο και εικάζουν οτι ισως προκειται για κομμάτι απο τον τάφο του Μ. Κωνσταντινου καθως το σχέδιο ειναι περιπου πανομοιοτυπο με τον (επιβεβαιωμενο) ταφο της κορης του Κωνσταντιας.

[George_V]

Tυπικο Αυτοκρατορικής Κηδείας

Όπως ειπαμε και πιο πανω το τυπικο της κηδείας εμεινε σχεδον απαράλλαχτο για περιπου 1000 χρόνια. Η πρωτη επιβεβαιωμένη κηδεια με αυτό το τυπικο αναγεται στην εποχη του Ιουστινιανου και της Θεοδώρας αν και υπαρχουν καποιες ενδειξεις ότι παρομοιο τυπικο τηρουνταν και σε προηγουμενους Αυτοκράτορες.

Από τη στιγμη που θα εκπνευσει ο Αυτοκράτορας μπαινουν σε εφαρμογη αρχαια πρωτοκολλα πολλα εκ των οποιων αναγονται στην Ρωμαικη εποχη.
Αφου λοιπον πιστοποιηθει ο θάνατος του Αυτοκράτορα είναι καθηκον της Αυτοκράτειρας και των Ζωστών Πατρικιών καθως και των υπηρετριών να πλυνουν το σώμα με λαδι και κρασι και να το ετοιμάσουν για την κηδεία.

Τα αγάλματα και οι καθρεφτες στο Παλάτι σκεπάζονται με πορφυρά καλυμματα σε ενδειξη πενθους ενώ αυτόματα κλεινουν ολες οι Πυλες του Παλατιου (οι οποιες σε κανονικές συνθηκες είναι ανοιχτές από την ανατολη εως την δυση του ηλιου) και διπλασιαζονται ολες οι φρουρες. Το εθιμο τουτο περαν του συμβολισμου του (το κλεισιμο των πυλων ως συμβολο της ληξης της βασιλειας) ειχε και την πρακτικη του σημασια. Να αποτρέψει
τον οποιοδηποτε να εκμεταλλευθει τον θανατο του Αυτοκράτορα για να κανει πραξικοπημα καταλαμβανοντας το Παλάτι.

Τα αγαλματα και οι καθρεφτες που καλυφθηκαν θα παραμεινουν καλυμμένα για οσο καιρο διαρκει το εθνικο πενθος. Μετα θα αποκαλυφθουν.
Αφου πλυθει το σωμα θα το ντυσουν με λευκο Διβετήσιο, χρυση χλαμυδα και τις πορφυρές μπότες ενώ στο κεφάλι τοποθετείται το Στέμμα που ελαβε κατά την στέψη του.

Όταν ετοιμαστει το σωμα μεταφέρεται σε ένα χρυσό κρεββατι που λεγεται «Κλινη της Λυπης». Εκει τα χέρια του σταυρωνονται στο στήθος και στερεωνεται στο ένα χέρι το σκηπτρο και στο άλλο το σπαθι.

Από εκει εισέρχεται η Αυτοκρατορικη Φρουρά και σηκώνει την Κλίνη για να μεταφέρει το σωμα.

Εδώ να σημειωθει πως ο εκλιπών Αυτοκράτορας δεν αναφέρεται ποτέ ως νεκρος μεχρι να ενταφιαστει. Μεχρι τοτε αναφέρεται ως ζωντανος.
Η Φρουρά βγάζει το σωμα από τον Ιερό Κοιτώνα και περνώντας από τον Σκεπαστό Ιππόδρομο φτάνει στον Τρίκλινο των 19 Ακκουβιτών και αποθέτει εκει την Κλινη με το σώμα.

Αφου τον αποθέσουν στην κογχη του Τρικλίνου η Φρουρά αποχωρει εκτος από μια τιμητικη φρουρά 4 στρατιωτων γυρω από το σωμα που εναλλασσονται κάθε 1 ωρα.

Μολις αποχωρήσει η Φρουρά εισέρχονται στον Τρίκλινο οι κληρικοί της Αγίας Σοφίας και οι Γηλωνες. Η λεξη «Γηλωνες» είναι αγνωστη και δεν ξερουμε τι σημαινει. Εν τουτις λογω της ομοιοτητας της με τη λατινικη λεξη «Gildones» η οποια σημαινε «μελη συντεχνιας» ισως να προκειται για επαγγελματιες μοιρολογητες/μοιρολογιστρες που ανηκαν στην αντιστοιχη συντεχνία της Πολης.

Μετα εισέρχονται οι Συγκλητικοι απαντες μαζι με τους ευγενεις φορώντας πενθιμα Σκαραμανγκια για προσκυνημα και αφου τελειωσουν ολοι τοτε οι ιερείς ψάλλουν Τρισάγιο.

Αφου τελειώσει το Τρισάγιο σηκώνεται ο Πραιπόζιτος και αναφωνεί:

«Εξελθε Βασιλευ! Καλει σε ο Βασιλευς των Βασιλευόντων και Κυριος των Κυριευόντων!»

Αυτή η φράση λεγεται 3 φορές και μολις τελειωσει μπαινει ξανα μέσα η Φρουρα και σηκώνοντας την Κλίνη αποχωρει από τον Τρίκλινο δια μεσου της Χαλκης Πυλης ξανα μεσα στο Παλάτι.

Εκει ψάλλεται ξανα Τρισάγιον και αφου ολοκληρωθεί τοτε ο Πραιπόζιτος κανει σήμα στον Αρχιτελετάρχη και αυτος αναφωνεί 3 φορες:

«Εξελθε Βασιλευ!»

Αφου τελειωσει εισέρχονται οι Πρωτοσπαθάριοι και σηκώνουν την Κλινη οπου εν πομπη (περιπου ιδια με τις πομπες των μεγάλων γιορτών αλλα πενθιμη και χωρις ακτολογία από τους Δημους. Μονο μοιρολογια) εξέρχονται από το Ιερό Παλάτιο και από εκει περνανε την Μέση Οδο κατευθυνόμενοι προς τον Ναο των Αγίων Αποστόλων και το Αυτοκρατορικο Μαυσωλείο.

Η πομπη πηγαινει σιγά με τελετουργικο πενθιμο βημα και τους στρατιωτες να κρατάνε τον οπλισμο τους προς τα κατω σε ενδειξη πενθους ενώ εχει παραταχθει λαος αριστερα και δεξια του δρομου για να υποβάλλει τα σεβη του στον Αυτοκράτορα. Ενώ πισω από την Κλινη ακολουθουν τα μελη της οικογένειας του, αξιωματουχοι, φιλοι, συγγενεις κτλ. ο καθενας κατά το βαθμο του.

Φτανοντας στους Αγιους Αποστόλους θα τελεστει η κηδεία όπως προβλέπει το εκκλησιαστικο τυπικο.
Αφου ολοκληρωθεί τοτε ο Πραιπόζιτος θα αναφωνήσει 3 φορές:

«Εισελθε Βασιλευ! Καλει σε ο Βασιλευς των Βασιλευόντων και Κυριος των Κυριευοντων!»

Και αμέσως μετα αναφωνει 1 φορά:

«Απωθου το Στέμμα από της κεφαλης σου»

Και ο Πραιπόζιτος αφαιρεί το Στέμμα από το κεφάλι του Αυτοκράτορα και το αντικαθιστά με χρυσο δάφνινο στεφάνι (από τον 8ο αιώνα και μετα καταργηθηκε το χρυσο στεφάνι και αντικαταστάθηκε με πορφυρή ταινια).

Το Στέμμα παραδίδεται στον διάδοχο του ο οποιος μπορει να το χρησιμοποιήσει εάν θέλει ο ιδιος ή αν δεν θέλει να το χρησιμοποιησει τοτε ο διάδοχος το παραδιδει στους κληρικους της Αγίας Σοφίας οι οποιοι θα το κρεμάσουν πανω από την Αγία Τράπεζα μαζι με τα αλλα Στέμματα των προηγουμενων Αυτοκρατόρων.

Αφου τοποθετηθει και το στεφανι/ταινια στο κεφάλι του Αυτοκράτορα τοτε οι Πρωτοσπαθάριοι σηκώνουν το σώμα από την Κλίνη και το τοποθετουν στην σαρκοφάγο. Το πρόσωπο του Αυτοκρατορα θα σκεπαστει με έναν πορφυρό Αέρα.

Οι ιερεις που τελουν την κηδεία θα σκεπάσουν το σώμα με σάβανο και θα ρίξουν πανω τα καθιερωμένα λαδι, κρασι και χωμα και αμέσως μετά οι Πρωτοσπαθάριοι θα βαλουν το καπάκι σφραγίζοντας τον τάφο.

Τοτε και μονο τοτε θα αρχίσουν να αναφέρονται σε αυτόν ως νεκρό. Μεχρι να κλειστει το καπακι της σαρκοφάγου ο Αυτοκράτορας αναφέρεται ως ζων και οταν αναφέρεται καποιος σε αυτον χρησιμοποιει παντα ενεστώτα. Αφου κλειστει και σφραγιστει η σαρκοφάγος τοτε μονο χρησιμοποιειται παρελθοντικος χρόνος για τον μακαρίτη.

Από εκει η πομπη επιστρέφει στο Παλάτι οπου ο νεος Αυτοκρατορας θα παραθέσει τη μακαρια σε συγγενεις και φιλους και αξιωματουχους οσους θέλει να καλέσει.

Το ιδιο τυπικο χρησιμοποιειται και σε κηδεια Αυτοκράτειρας αλλα με καποιες παραλλαγες. Όπως π.χ. δεν της βαζουν σπαθι και η λεξη «Βασιλευς» στις εκφωνήσεις αντικαθισταται με τη λεξη «Βασιλισσα» και βασικα είναι η μονη περιπτωση που η Αυτοκράτειρα προσφωνειται «Βασιλισσα» καθως σε ολες τις υπολοιπες εκδηλώσεις του δημοσιου βιου προσφωνειται παντα ως «Αυγουστα».

ΤΕΛΟΣ

[Nostalgia]

Nostalgia τι λες?

Αψογος!!!!

[Nostalgia]

Παντως κριμα που δεν σωθηκε σχεδον τιποτα.

[Japetus]

Πολύ ενδιαφέρον, ιδίως η εξαιρετική περιγραφή του πολυάνδριου. Από πού μας σώθηκε;
Δεν μπόρεσα να παραβλέψω τις αναφορές για κατασκευές κάποιων από τις σαρκοφάγους από πράσινο θεσσαλικό μάρμαρο.
Κάνοντας μια μικρή παράνθεση, είναι γεωλογικά πάρα πολύ ενδιαφέρον ότι αυτό το πράσινο μάρμαρο, antico verde κατά τους Λατίνους, που έχει κατά κόρον χρησιμοποιηθεί για διακοσμήσεις ιερών και δημόσιων κτιρίων, στην Αγιασοφιά στην Κωνσταντινούπολη, στον τάφο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, που ήταν περιζήτητο και πολύ διαδεδομένο στην αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους, προέρχεται από ένα μοναδικό λατομείο παγκοσμίως (πουθενά αλλού δεν βγαίνει πράσινο μάρμαρο), το λατομείο της Χασάμπαλης στη Λάρισα με τον περίφημο οφιοασβεστίτη του.

Για όποιον τυχόν ενδιαφέρεται, μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία σχετικά με το θέμα, από τον καθηγητή Γεωλογίας κο Μέλφο που έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα..