GREGHESCO. ΜΕΡΟΣ VΙ.1. Ο "πανικοβλαμμένος" και το "μπαμπουινάκι".
Πριν από λίγες μέρες ένας "γνωστός" από το παλιό phorum
"επισκέφθηκε" το blog του Σμερδαλέου και μετά από την ανταλλαγή διαφόρων επιχειρημάτων, "επιχειρημάτων" και "φιλοφρονήσεων", η μεταξύ τους "συζήτηση" κατέληξε τελικά με τον τρόπο που φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Η ανταλλαγή τέτοιων "φιλοφρονήσεων" δεν είναι φυσικά κάτι πρωτότυπο η ασυνήθιστο στoυς "χώρους συζητήσεων" του διαδικτύου. Πίσω από αυτές τις συμπεριφορές κρύβεται συνήθως η οίηση, η μεγάλη ιδέα που έχει κανείς δηλαδή για τον εαυτό του και η αλαζονική συμπεριφορά που συνήθως προκύπτει από αυτήν.
Στα επόμενα θα σχοληθούμε με την Μαλλακάστρα και τα σπουδαία γλωσσολογικά φαινόμενα που συναντάμε στο τοπωνυμικό της. Και θα αξιοποιήσουμε
το επιχείρημα του Noel Malcolm για να προσδιορίσουμε περίπου την εποχή της καθόδου των Αρβανιτών στα συγκεκριμένα μέρη. Γιατί όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, η Μαλλακάστρα είναι μία από τις περιοχές που κατοικούσαν οι Αρβανίτες πριν κατέβουν στην νότια Ελλάδα.
Και φυσικά θα πρέπει αναγκαστικά να αρχίσουμε την "αποδόμηση" του Σμερδαλέου. Και όπως θα δούμε ο Σμερδαλέος δεν κάνει τίποτε περισσότερο από αυτό που θα ονομάζαμε "γλωσσολογικό κομπογιαννιτισμό", αφού τελικά δεν έχει καν τις βασικές γνώσεις για να κάνει κάτι διαφορετικό. Και φυσικά πως είμαστε πολύ τυχεροί που τελικά ασχολήθηκε με την γλωσσολογία και όχι με την ιατρική.
2. Το γλωσσικό επιχείρημα του Noel Malcolm.
Ο Noel Malcolm, ανεξάρτητα με το αν συμφωνεί η διαφωνεί κανείς μαζί του, εχει κάνει σημαντικό έργο στην υποστήριξη των θέσεων των Σκυπετάρων στο κρίσιμο για αυτούς θέμα του Κοσόβου και σε μια κρίσιμη εποχή. Και όπως είναι φυσικό, όταν μια εργασία απεύθυνεται σε παγκόσμιο επιστημονικό κοινό είναι πολύ καλύτερα τεκμηριωμένη από ένα κείμενο που απευθύνεται στους "κλακαδόρους" ενός διαδικτυακού blogger, όπως αυτά που γράφει ο Σμερδαλέος. Αυτό βέβαια δεν φαίνεται να αποθάρρυνε τον Σμερδαλέο, ο οποίος, όπως είδαμε και παραπάνω, κατηγόρησε τον Noel Malcolm περίπου ως απατεώνα στην
σχετική ανάρτηση στο blog του.
Η αλήθεια είναι πως για να κατανοήσει o Σμερδαλέος το επιχείρημα του Noel Malcolm θα έπρεπε να συμβαίνουν ταυτόχρονα τρία πράγματα: α) να έχει βασικές γνώσεις γλωσσολογίας, β) να γνωρίζει και να κατανοεί τα Αγγλικά, δηλαδή την γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο το επιχείρημα και γ) να έχει κάποια γνώση επιστημονικής επιχειρηματολογίας. Τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει.
Έχοντας πεί τα παραπάνω, ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε με απλά λόγια τι ακριβώς εννοεί ο Noel Malcolm στο
επίμαχο επιχείρημα και γιατί αυτό είναι τόσο σημαντικό.
3. Οι σύνθετες λέξεις
Αναγκαστικά θα επαναλάβουμε εδώ αυτά που γράφτηκαν στην προηγούμενη ανάρτηση, δηλαδή στην απάντηση στον Ζαποτέκο.
Το επιχείρημα του N. Malcolm σχετίζεται με ένα βασικό χαρακτηριστικό των γλωσσών: την δομή των σύνθετων λέξεων που αυτές παράγουν, την τακτοποίηση δηλαδή των επί μέρους λέξεων που τις συνθέτουν. Έτσι, όταν π.χ. οι αρχαίοι Ελληνες ήθελαν να πούν η πόλη του Φιλίππου έλεγαν Φιλιππού
πολη. Αυτη η χαρακτηριστική τακτοποίηση των επιμέρους λέξεων (Φίλιππος, πόλη) έχει περάσει αμετάβλητη και στην σύγχρονη Ελληνική, η οποία, ως "κόρη" της αρχαίας κρατάει ακριβώς την ίδια δομή. Επιπλέον, από κάποιο σημείο μάλιστα και μετέπειτα (από τον 8ο αιώνα και μετά), οι μεταγενέστεροι Έλληνόφωνοι πληθυσμοί άρχισαν να χρησιμοποιούν και την λέξη κάστρο (δάνειο από την Λατινική), για να αναφερθούν σε πόλεις (κυρίως πόλεις με φρούρια). Ο τρόπος σχηματισμού της σύνθετης λέξης, η τακτοποίηση δηλαδή των επιμέρους λέξεων, παρέμεινε φυσικά ο ίδιος. Έτσι έχουμε π.χ. το Αργυρό
καστρο (=το
κάστρο του Αργυρού), το Αγγελό
καστρο (το
κάστρο του Άγγελου/των Αγγέλων), κτλ.
Οπως ειπώθηκε και παραπάνω, η δομή της σύνθετης λέξης δεν μπορεί να αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου αφού πρέπει πάντα να τηρούνται οι κανόνες που ισχύουν για τις λέξεις αυτές στην Ελληνική γλώσσα. Αυτό σημαίνει πως
δεν μπορούμε π.χ. να πούμε Πολη
φίλιππου αντί για Φιλιππού
πολη η Καστρ
άργυρου αντί για Αργυρό
καστρο. Δεν μπορούμε δηλαδή να αντιστρέψουμε την τακτοποίηση των λέξεων γιατί αυτό θα παραβίαζε την βασική δομή της γλώσσας. Και αυτό, είναι ένα βασικό στοιχείο της γλώσσας και δεν αλλάζει με το πέρασμα του χρόνου. Και αυτό ακριβώς είναι που εξετάζει ο Noel Malcolm.
Ακριβώς όπως αναφέρει ο N. Malcolm, o παραπάνω τρόπος σχηματισμού σύνθετων λέξεων, με την συγκεκριμένη δηλαδή τακτοποίηση των επιμέρους λέξεων, υπάρχει σε πάρα πολλές γλώσσες. Έτσι π.χ. σχηματίζεται το τοπωνύμιο Petrograd (=η πόλη του Πέτρου στις Σλαβικές γλώσσες), Pierreville (η πόλη του Πέτρου στην Γαλλική) κ.ο.κ. Ωστόσο, αυτός ο τρόπος ωστόσο δεν ισχύει σε όλες τις γλώσσες. Π.χ. στις λατινογενείς γλώσσες όπως π.χ. η Ιταλική δεν μπορείς να ακολουθήσει κανείς τον ίδιο κανόνα. Ας το δούμε μέσα απο ένα παράδειγμα.
Αν θελουμε να ονομάσουμε μία οχυρωμένη πόλη από το όνομα του ιδρυτή της Φίλιππου, στα Ελληνικά θα την ονομάζαμε Φιλιππόκαστρο. Στα Ιταλικά όμως δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε το ίδιο. Στα Ιταλικά η οχυρωμένη αυτή πόλη θα ονομαζόταν Καστροφίλιππο (Castrofilippo). Και αυτό γιατί στην Ιταλική γλώσσα δεν ισχύουν οι ίδιοι κανόνες που ισχύουν στην Ελληνική για τον σχηματισμό των σύνθετων λέξεων. Στην Ιταλική δηλαδή "τακτοποιούμε" διαφορετικά (εντελώς ανάποδα από την Ελληνική) τις επί μέρους λέξεις για να σχηματίσουμε την σύνθετη λέξη.
Η παραπάνω ιδιομορφία της Ιταλικής υπάρχει και στην Σκυπετάρικη γλώσσα. Ακριβώς όπως αναφέρει ο Noel Malcolm, στην Σκυπετάρικη η τακτοποίηση των λέξεων στις σύνθετες λέξεις είναι διαφορετική (είναι ίδια με αυτήν της Ιταλικής). Ας δούμε τι συνεπάγεται αυτό.
Ας υποθέσουμε πως η Σκυπετάρικη χρησιμοποιούσε στο παρελθόν την λέξη κάστρο για να σχηματίσει σύνθετες λέξεις. Και ας υποθέσουμε πως στην Σκυπετάρικη θα θέλαμε να πούμε το "κάστρο του Μάλλη" τότε θα λέγαμε
Castra i Mallit. Αυτό με τον καιρό θα μπορούσε να ίσως γίνει
CastraMalli αλλά
δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει
Mallakastra. Και αυτό είναι ένα βασικό χαρατηριστικό που δεν αλλάζει με τα χρόνια.
Η μόνη γλώσσα στην οποία μπορεί να υπάρξει το όνομα Μαλλακάστρα είναι επομένως η Ελληνική. Και όσο ξένο και αν δείχνει αρχικά το συγκεκριμένο τοπωνύμιο είναι απόλυτα σίγουρο πως είναι τελικά Ελληνικής προέλευσης. Ούτε η Λατινική, ούτε η Σκυπετάρικη θα μπορούσαν να έχουν δημιουργήσει το συγκεκριμένο τοπωνύμιο.
Και το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με αρκετά άλλα τοπωνύμια της Μαλλακάστρας.
4. Τα τοπωνύμια της Μαλλακάστρας.
Η περιοχή της Μαλλακάστρας κατοικείται σήμερα από ανθρώπους που νομίζουν πως οι πρόγονοι τους κατοικούσαν σε αυτά τα μέρη από τα πολύ αρχαία χρόνια. Οι ίδιοι μάλιστα άνθρωποι έχουν πεισθεί και υποστηρίζουν με πάθος πως είναι απόγονοι των αρχαίων Ιλλυριών. Όμως αναλύοντας τα τοπωνύμια της Μαλλακάστρας μπορεί κανείς να αποδείξει πως τα αρχαιότερα από αυτά τα τοπωνύμια είναι Ελληνικά, πράγμα που σημαίνει πως σε αυτήν την περιοχή κατοικούσε κάποτε ένας Ελληνικός πληθυσμός. Αναλύοντας μάλιστα το τοπωνύμια πολυ προσεκτικά μπορεί κανείς να αποδείξει με σιγουριά πως αυτός ο Ελληνόφωνος πληθυσμός ήταν μάλλον Ηπειρωτικός η (το πιθανότερο) Μακεδονικός.
Αναλύοντας λοιπόν τα τοπωνύμια θα δούμε πως στην Μαλλακάστρα έχουμε την παρακάτω πληθυσμιακή εξέλιξη:
α) -1050 μ.Χ
Μέχρι το 1050 μ.Χ στην Μαλλακάστρα κατοικούσε ενας Ελληνόφωνος πληθυσμός που μίλαγε κάποια Ηπειρωτική η Μακεδονική διάλεκτο.
β) 1050 μ.Χ. έως 1420 μ.Χ.
Κάποια στιγμή ανάμεσα στο 1000 μ.Χ. έως τα 1050 μ.Χ. έφτασαν και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, προερχόμενοι από τον βορρά οι Αρβανίτες. Οι Αρβανίτες μπήκαν στην περιοχή μιλώντας μια Λατινική διάλεκτο η οποία ονομαζόταν Greghesco, χωρίς ωστόσο να είναι Ελληνική. Πρόκειται για μία γλώσσα που μοιάζει αρχικά σαν μίξη της Ενετικής και της Δαλματικής με στοιχεία και από την Τσακαβιανή διάλεκτο της Σερβοκροατικής. Η είσοδος των Αρβανιτών στην περιοχή τροποποίησε σημαντικά τα αρχικά Ελληνικά τοπωνύμια. Οι Αρβανίτες δημιούργησαν φυσικά και τα δικά τους τοπωνύμια, ακριβώς όπως έκαναν αργότερα και στην νότια Ελλάδα. Λόγω του τρόπου της κοινωνικής οργάνωσης των Αρβανιτών τα περισσότερα Αρβανίτικα τοπωνύμια προέρχονται στην πραγματικότητα από ανθρωπωνύμια. Και το ίδιο συμβαίνει και στην νότια Ελλάδα. Ωστόσο, εκτός από αυτά υπάρχει και ένας αριθμός που δεν είναι ανθρωπωνύμια. Έτσι έχουμε την Fierra (= αγορά, το σημερινό Φίερι, Fier στα Σκυπετάρικα), Spalata (=ασπάλαθος) και μερικά άλλα που θα τα συζητήσουμε στην συνέχεια.
Την εποχή αυτή η Μαλλακάστρα αποτελεί κύριο χώρο εγκατάστασης των Αρβανιτών. Αποτελεί δηλαδή μέρος του λεγόμενου Άρβανου.
γ) 1420 - σήμερα
Το 1420 η μεγάλη πλειοψηφία του Αρβανίτικου πληθυσμού εγκατέλειψε την περιοχή, κάτω από την πίεση της επέλασης των Τούρκων. Οι Αρβανίτες "άδειασαν" την περιοχή και μετακινήθηκαν στην νότια Ελλάδα. Ενας νέος πληθυσμός εισήλθε εκεί και τους αντικατέστησε. Και μπορεί το όνομα της Μαλλακάστρας να επέζησε, το όνομα ωστόσο των Αρβάνων χάθηκε. Οι σημερινοί κάτοικοι της περιοχής ονομάζουν το ιστορικό Άρβανο με το όνομα που είχαν για την περιοχή αυτή οι Βούλγαροι που κατοικούσαν στις γύρω περιοχές, δηλαδή Λαμπερία. Η αλλαγή του ονόματος σηματοδοτεί την ασυνέχεια του πληθυσμού. Οι σημερινοί κάτοικοι της Λαμπερίας δεν είναι αυτοί που την κατοικούσαν μέχρι το 1420.
5. Ο γλωσσολογικός κομπογιαννιτισμός και τα μπαμπουινάκια.
Όταν λέμε πως κάποιος είναι κομπογιαννίτης εννοούμε πως κάποιος μας εξαπατά παριστάνοντας τον ειδικό ενώ δεν διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις. Αυτό το φαινόμενο δεν είναι σπάνιο στο διαδίκτυο. Αλλά ταυτόχρονα δεν είναι και καθόλου δύσκολο να το ξεσκεπάσεις. Ειδικά αν αυτός που κάνει τον ειδικό δεν έχει ούτε καν τις βασικές γνώσεις για αυτό που κάνει, όπως ο Σμερδαλέος στην περίπτωση μας.
Βέβαια δεν μπορεί κανείς να περιμένει πως ένας κομπογιαννίτης θα αποδεχθεί ποτέ πως είναι τέτοιος. Στην περίπτωση αυτή ίσως τον ακούσετε να αναφέρεται σε μπαμπουινάκια και άλλα τέτοια γραφικά...