Οταν οι Βυζαντινοσυριζαίοι στην μεγάλη τους πλειοψηφία προτιμούσαν το τούρκικο φακιόλι άνοιγαν πύλες, παραδίδονταν και δεν προλάβαιναν να εξισλαμίζονται οι καθολικοί Δυτικοί και όσοι τους προτιμούσαν (ενωτική παράταξη) έδιναν επικές μάχες για να αντιμετωπίσουν τους Οθωμανούς. Ακόμα και η άλωση της ΚΠολης ήταν μία από αυτές, ιταλοί Γενουάτες και Βενετοί ήταν οι κύριοι υπερασπιστες της.
Paolo Erizzo, Χαλκίδα 1470
Εξι χιλιάδες Ιταλοί και Ελληνες πέθαναν κατά την κατάληψη της Χαλκίδας. Τριάντα μόνο γλίτωσαν. Οι συλληφθέντες Ιταλοί στρατιωτες εκτελούνταν με γδαρσιμο, πριόνισμα ή ανασκολοπισμο. Κατά μια εκδοχή ο βαϊλος της πόλης Paolo Erizzo τεμαχίστηκε με πριόνι.
Marco Antonio Bragadin, Αμμόχωστος 1570
Πολιορκία Ηρακλείου - Χάνδακα 1648-1669πηγή: Ilias Angnostakis / facebook
H Tουρκικη εισβολή στην Κυπρο (1570-71) ηταν τοσο μαζικη, που μπροστα της η αντιστοιχη του 1974 μοιαζει....εκδρομη. Πραγματι, ηδη από τις αρχες του 1570, ενώ ηταν φανερα πια τα συννεφα του Πολεμου στην Ανατολικη Μεσογειο μεταξυ Ισπανιας/Βενετιας/Παπα από τη μια μερια και Οθωμανικης Αυτοκρατοριας από την άλλη, οι Τουρκοι προεβαιναν σε απίστευτες ετοιμασιες. Ηδη, ενώ Τουρκικος στολος 250 γελερων παλινδρομουσε στο Αιγαιο, ο Λαλα Μουσταφά Πασας με 155 γαλερες, 70 φουστες, 8 γαλεασσες, 20 ιππαγωγα και 3 τεραστια γαλλιονια,αποβιβαζε στη Κυπρο σε διαδοχικα κυματα,πανω από 150.000 ανδρες (μεταξυ τους 6.000 Γενίτσαροι) 170 πυροβολα, καθως και τονους εφοδιων στις 6 Ιουλιου.
Η Λευκωσια παροτι βαρυτατα οχυρωμενη, επεσε μετα από συντομη πολιορκια 40 ημερων στις 9 Σεπτεμβριου 1570 μετα από 15 σερι εφοδους(!) "σε ένα οργιο σφαγης". Από τους 56.000 κατοικους σφαγιαστηκαν οι 20.000, ενώ από την μεικτη Ελληνοιταλικη φρουρα των 9.000 ανδρων διεφυγαν μολις 117. Ο Βενετος διοικητης, Dandolo, σκοτωθηκε μαχόμενος μεσα στο διοικητηριο, δεχομενος πανω από 30 σπαθιες. Ηταν μια μεγαλη, νικη των Τουρκων, αλλα οι Οθωμανικες απώλειες ηταν βαριες (25.000 ανδρες) και ο Λαλα Μουσταφά δεν ηταν καθολου ικανοποιημένος. Θα επρεπε να ηταν όμως, γιατι ο επομενος στοχος, η οχυρωτατη Αμμόχωστος, ηταν τελειως διαφορετικη περιπτωση και ο διοικητης της, Marco Antonio Bragadin,μαζι με τον εκπληκτικο Astorre Baglione ηταν αλλα "φρουτα".
Η μεγαλη πολιορκια αρχισε τον Σεπτεμβριο του 1570 για να κρατησει 11(!) μηνες. Η Αμμόχωστος ηταν το 1/3 της Λευκωσίας, ειχε 27.000 κατοικους, αλλα η φρουρα της ηταν 8.500 ανδρες (3.800 Ιταλοι, 3.300 Κυπριοι και 1.400 Ελληνες και Αλβανοι "Stradiodi" υπο τον Πετρο Ροντακη) Η πολιορκια της Αμμοχωστου συγκαταλέγεται σε μια από τις πιο αιματηρες ολων των εποχων, και μαλλον μονο με του Ηρακλειου (1648-1669) μπορει να συγκριθεί. Στην 11-μηνη διαρκεια της οι Τουρκοι ( που ηδη ειχαν ενισχυθει με αλλους 40.000 ανδρες (3.000 Γενίτσαροι) εκτελεσαν 114 εφοδους, 5 πολύ μεγαλες εφοδους, και εριξαν 400.000 βληματα από τα 160 πυροβολα τους (μεταξυ τους 3 γιγαντιες μπομπάρδες και 22 ολμοι) στην αποκλεισμενη από παντου, πολη. Οι Ιταλοι και Ελληνες όμως της φρουρας πραγματικα υπερέβησαν εαυτους, και όπως ειπε σε ανυποπτο χρονο ο Λαλα-Μουσταφα "Αυτοι δεν ηταν ανθρωποι, αλλα δαιμονες".
Στα τελη Ιουλιου 1571, η Αμμόχωστος ηταν ένα ερειπιο, τα τειχη ειχαν διαλυθει, οι υπερασπιστες ηταν πλεον 1.037, (380 Ιταλοι και 657 Ελληνες ενω οι κατοικοι ειχαν απομεινει μολις 16.000. Τα εναπομειναντα πυρομαχικα δε, ηταν ένα(!) βαρελι μπαρουτι, 38 βληματα και τροφες για 2 μερες. Οι δε Τουρκικες απωλειες ξεπερασαν τις 52.000 ανδρες (μεταξυ τους 2.856 Γενιτσαροι, 45 Μπεηδες και 11 Πασαδες).
Η πολη παραδοθηκε με ορους, αλλα οι Τουρκοι παρασπονδησαν ως συνηθως,με έναν εξαλλο Λαλα-Μουσταφα να φωναζει ότι "το παλιονησο και ο βρωμο-Ιταλος μου κοστισαν σχεδόν 80.000 ανδρες", κατακρεουργησαν τους αιχμαλωτους και ένα μερος του πληθυσμου. Ο ηρωικος Bragadin γδαρθηκε ζωντανος, και το παραγεμισμενο με αχυρα δερμα του σταλθηκε στην Κων/πολη, οπου φυλαγοταν στον Ναυσταθμο (Tersane). Λιγα χρονια αργοτερα, ο ηρωικος ναυτης Girolano Polidoro το εκλεψε, και κατορθωσε να το φερει στη Βενετια, οπου ταφηκε με μεγαλες τιμες στην Εκκλησια του St.Giovann e Paolo οπου φυλασσεται μεχρι σημερα. Λιγες εβδομάδες μετα τον ηρωικο θανατο του, στις 7 Οκτωβριου στην Ναυπακτο , 50.000 στοματα Βενετων, Ισπανών και Ιωαννιτών εφορμουσαν κατα των Τουρκων με την ιαχη Bragadin!!! Ηταν μια τεραστια μορφη.
πηγή: Ilias Angnostakis / facebook
Αν η Αμμόχωστος ηταν από τις πιο αιματηρες, αυτή του Ηρακλειου (1648-1669) εκτος από απίστευτα αιματηρη, ηταν και η πιο μακροχρονη πολιορκια ολων των εποχων. Πραγματι, αποφασισμενη η Οθωμανικη Αυτοκρατορια να εξαλειψει κάθε Χριστιανικη βαση στην Ανατολικη Μεσογειο, αποφασισε να κατακτησει και την Κρητη, που εστεκε προκλητικα μεσα την Τουρκικη επικρατεια, Οι Βενετοι ηταν ενημεροι για τις προθεσεις των Τουρκων, η Γαληνοτατη όμως δεν ηταν η δυναμη των προηγουμενων αιωνων, ειχε πολλα οικονομικα προβλήματα, αλλα επελεξε να αμυνθεί "με κάθε κοστος" . Οι Βενετικες δυναμεις στο νησι ηταν 4.000 ανδρες (Ιταλοι, Δαλματοι και Γερμανοι κατά βασιν) καθως και 14.000 Ελληνες πολιτοφυλακες (Cernide) ελλιπως εξοπλισμένοι όμως.
Ενώ ο Βενετος Βαιλος στη Κων/πολη Jiovanne Soranzo δεχοταν τις καθησυχαστικες διαβεβαιώσεις του Μεγαλου Βεζυρη, στολος 450 σκαφων με 50.000 ανδρες (7.000 Γενίτσαροι) ειχε ηδη αποπλευσει από τον Κερατιο και βρισκοταν καθοδόν για τα Χανια, οπου αποβιβαστηκε στις 23 Ιουνιου 1645. Μετα από σκληρη πολιορκια, και αφου βομβαρδιστηκαν ανηλεως, τα Χανια παραδοθηκαν (22 Αυγουστου) αφου η φρουρα ειχε χασει 1.200 ανδρες και οι Τουρκοι πανω από 7.000. Συντομα ακολουθησαν το Ρεθυμνο (1646) και η Σητεια (1651), με τρομερες απωλειες εκατερωθεν, ενώ οι Οθωμανοι υπεφεραν ιδιαιτερα από τον ανταρτοπολεμο των Κρητικών. Οι ροες όμως ενισχύσεων ( 40.000 ανδρες υπο τον Ντελη-Χουσειν Πασα, καθως και 30.000 από Οθωμανικες φρουρες της Βαλκανικης) ηταν αδιαλλειπτες, και οι Τουρκοι προχωρουσαν συνεχως φτανοντας εξω από το Ηρακλειο. Φυσικα, Η Βενετια δεν εμεινε απραγη, και εστελνε συνεχως ενισχύσεις με διαδοχικα κυματα ξενων μισθοφορων καθως και στρατευμάτων από διαφορους Ευρωπαιους ηγεμονες, οι οποιοι ειχαν παρει πολύ ζεστα το θεμα της Κρητης, αφου το Σταυροφορικο πνευμα, συνεχιζε να επιζει στην Ευρωπη του 17ου αιωνα (8.000 Ιταλοι, Επτανήσιοι και Αιγαιοπελαγιτες, 2.000 Αυστριακοι, 4.000 Γερμανοι απο τον Πριγκηπα του Αννοβερου, 200 απο τον Μαγιστρο των Τευτονων, 2.500 Βαυαροι και μεμονωμένοι Ισπανοι, Πορτογαλοι, Αγγλοι και Σουηδοι (!) αριστοκρατες, που ηθελαν "να τσακισουν τα κοκαλα των απιστων Τουρκων" Εντυπωση δε, προκαλει η μαζικη ροη ενισχύσεων απο την Γαλλια παρα τις καλες σχεσεις που ειχε πατροπαράδοτα με τους Οθωμανούς ( 5.827 ανδρες, υπο τον Δουκα του Navaille, τους Στρατάρχες Colbert και Bresse, και τον Δουκα του Beaufort, (o ανθρωπος με το "σιδηρουν προσωπειον" καθως και 40 πλοια με 4.670 ναυτες και 840 πυροβολα, καθως και ένα πλωτο νοσοκομειο).
Ολοι αυτοι, ενεπλάκησαν στην απολυτη συρραξη, τον "Κρητικο Πολεμο" οπου εκτος από λουτρο αιματος, ηταν και πεδιο εφαρμογης ολων σχεδόν των συγχρονων οπλων της εποχης ( χαρακώματα, καπνογονα, πρωιμες χειροβομβίδες (Grenades), τηλεσκοπικα πυροβολα, ελευθεροι σκοπευτες (!), ολμοι των 18", μπομπάρδες γιγαντιαιων διαστασεων καθως και δηλητηριωδη αερια, που όλα αυτά, συνδυαζοταν με την χρηση αρκεβουζιων, μουσκετων, δορυδρεπανων, βαλλιστρων, ξιφων, γιαταγανιών, σε ένα απιστευτο οργιο αιματος (Μονο ο Γαλλικος στολος εριξε σε 3 μερες 11.000 βληματα κατά των Τουρκων, ενώ οι Τουρκοι εριξαν πανω από 800.000 στο Ηρακλειο μονο, κατά την διαρκεια 5 μηνων. (Οι Γαλλοι απεδωσαν εκπληκτικα, οντας το καλυτερο πεζικο της εποχης, προκαλωντας τρομακτικες απωλειες στους Οθωμανους, ενω οι Γερμανοι απεδωσαν αναλογα-Οι Γενίτσαροι δε, ειχαν την τελευταια αναλαμπή τους πριν από την καθιζηση του 18ου αιωνα), αλλα λογω του γιγαντιαιου ρυθμου των Τουρκικων αναπληρώσεων, κάθε προσπαθεια ηταν καταδικασμενη.
Το 1666 ανακληθηκε στην Κων/πολη ο Ντελη -Χουσειν Πασας οπου αποκεφαλιστηκε λογω της αποτελματωσης της πολιορκιας, και αφιχθηκε με 60.000 ανδρες ο "Φαζλη" Μεχμέτ Κιοπρουλη Πασας, ενας εξισλαμισμενος Αλβανος. Το Ηρακλειο τελικα παραδοθηκε στις 16 Σεπτεμβριου 1669, μια πολη-ερειπιο. το κοστος του πολεμου ηταν απιστευτο και για τους δυο αντιπαλους. Η Βενετια χρεοκωπησε, αφου ξοδεψε 126.000.000 δουκάτα, ενω οι ανθρωπινες απώλειες ηταν απιστευτες (100.000 Βενετοι μισθοφόροι και Ελληνες πολιτοφυλακες και κωπηλατες νεκροι, 20.000 Δυτικοι (Γαλλοι, Γερμανοι, Αυστριακοι κατά βασιν), ενώ ο Ελληνικος αμαχος πληθυσμος στη κυριολεξια αποδεκατιστηκε (Από 290.000 το 1645, επεσε στις 133.820 το 1669, με τουλάχιστον 50.000 εξισλαμισθεντες) Αν των Βενετων και των Συμμαχων τους οι απωλειες ηταν βαρυτατες, των Τουρκων ηταν εξωπραγματικες. Διενηργησαν 60 εφοδους πολυ μεγαλης κλιμακας, αντιμετωπισαν 80 εξοδους, εριξαν 1.700.000 βληματα, και εχασαν 131.878 τακτικούς στρατιώτες (13.678 Γενίτσαροι) και πανω από 80.000 ατακτους, 66 μπεηδες, 16 πασαδες και τρομακτικες ποσοτητες υλικου. Ο Κρητικος Πολεμος ηταν ενα επος για ολους, αλλα απο πλευρα αριθμου εμπλεκομενων, και ανθρωπινες απωλειες, κανει την φοβερη "Μαχη της Κρητης" (1941) να μοιαζει απλα...μια μαχη.
