- Ὁ Ζωναρᾶς (12οςαἰ.) παραθέτει ἕνα ἐπεισόδιο τῆς βασιλείας τοῦ Θεόφιλου (829-842): Ὅταν στὸ πεδίο τῆς μάχης ὁ ἡττημένος Θεόφιλος στεκόταν παγωμένος ἀπὸ τὸν φόβο, ἀρνούμενος νὰ ἐγκαταλείψει τὴ μάχη, κάποιος στρατηγός του ἀπείλησε νὰ τὸν σκοτώσει ὁ ἴδιος ἂν ὁ Θεόφιλος δὲν τὸν ἀκολουθοῦσε προκειμένου νὰ σωθεῖ, γιατί, τοῦ εἶπε, «εἶναι καλύτερα νὰ πεθάνεις παρὰ νὰ πέσεις αἰχμάλωτος στὰ χέρια τῶν ἐχθρῶν καὶ νὰ ντροπιάσεις ἔτσι τὴν πολιτεία τῶν Ρωμαίων» .
https://ardin-rixi.gr/archives/236510
Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Γιὰ τοὺς Ζηλωτὲς
Ἡ Κομμούνα τῆς Θεσσαλονίκης καὶ οἱ Ἡσυχαστὲς
Του Γιάννη Ταχόπουλου
https://ardin-rixi.gr/archives/14203
Στὸ διαδίκτυο (tvxs) ἀναρτήθηκε ἕνα ἄρθρο τοῦ καθηγητῆ Κώστα Λάμπου «Ἡ Κομμούνα τῆς Θεσσαλονίκης (1342-1350)», στὸ ὁποῖο ἐπαναλαμβάνονται σχεδὸν αὐτούσιες οἱ μεσοπολεμικὲς (1928) ἀπόψεις τοῦ Κορδάτου γιὰ τὸ καθεστὼς τῶν Ζηλωτῶν.
Έτσι, πληροφορούμαστε ὅτι λίγο-πολὺ στὸ τοτεινὸ Βυζάντιο ἡ μερίδα τῶν Ζηλωτῶν ἐπηρεαζόταν ἀπὸ τοὺς ὁπαδοὺς τοῦ Βαρλαάμ ἢ ταυτιζόταν μαζί τους, καὶ ἀντίστροφα οἱ Ἡσυχαστὲς ταυτίζονταν μὲ τοὺς ἔχθροὺς τῶν Ζηλωτῶν, ὅτι τὸ κίνημα τῶν Ζηλωτῶν ζητοῦσε τὴν ἀνεξιθρησκεία καὶ τὸ χωρισμὸ τῆς ἐκκλησίας ἀπὸ τὸ κράτος, ἐπιδίωξε τὴν μελέτη τῆς ἀρχαιοελληνικῆς γραμματείας, ὅτι «ήρθε σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον δογματισμό των Ησυχαστών του Γρηγορίου Παλαμά», ὅτι κατάργησε «το δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας», «Καθιέρωσαν την άμεση εκλογή από τον Λαό όλων των αξιωματούχων», «Δημοτικοποίησαν τον πλούτο της εκκλησίας και των μοναστηριών» κ.ο.κ.
Ἕνα χειρόγραφο ὅπου εἰκάζεται (ἐσφαλμένα μᾶλλον) ὁ Καβάσιλας νὰ διαμαρτύρεται γιὰ τὴ συνεργασία τοῦ Θεσσαλονίκης Μακαρίου μὲ τοὺς Ζηλωτὲς ὁδηγεῖ τὸν Κ.Λ. στὸ συμπέρασμα ὅτι «Ανακήρυξαν επίτιμο Πρόεδρο της “Ανεξάρτητης Δημοκρατίας της Θεσσαλονίκης” τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο». Ἐννοεῖται ὅτι κατὰ τὸν Κ.Λ. οἱ θεολογικὲς ἀντιπαραθέσεις Ἡσυχαστῶν-Βαρλααμικῶν ἦταν ἕνα παραμύθι χάριν τοῦ ταξικοῦ ἀνταγωνισμοῦ.
Ἀπὸ ποῦ, λοιπόν, ν’ ἀρχίσει κανεὶς μὲ τὲτοια «ἐπιχειρήματα»; Εἶναι λανθασμένη ἡ ταύτιση τῶν ἀντιησυχαστῶν μὲ τοὺς Ζηλωτὲς καὶ τοὺς ἀντιμοναρχικοὺς/ἀντιαριστοκράτες, καὶ ἀντίστροφα. Ὁ ἀντιησυχαστὴς Νικηφόρος Γρηγορᾶς καὶ ὁ Δημήτριος Κυδώνης, δυὸ μεγάλες προσωπικότητες τῆς ἐποχῆς, τάχθηκαν ἐναντίον τῶν Ζηλωτῶν καὶ ὑπὲρ τοῦ Καντακουζηνοῦ, παρ’ ὅλο ποὺ ἦταν ἐνάντιοι στοὺς Ἡσυχαστές. Ὁ ἐχθρὸς τοῦ Παλαμᾶ, Γρηγορᾶς ἀποκάλεσε «ὀχλοκρατία» τὸ καθεστὼς τῶν Ζηλωτῶν. Ὁ φιλολατίνος, ἀντιησυχαστὴς καὶ οὑμανιστὴς Κυδώνης ἔγραψε θρῆνο γιὰ τοὺς σφαγμένους ἀπὸ τοὺς Ζηλωτὲς ἀριστοκράτες τῆς Θεσσαλονίκης. Ἡ Ἄννα τῆς Σαβοΐας, ἀντίπαλος τοῦ Καντακουζηνοῦ, συμπαθοῦσε τὸν Παλαμᾶ, σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν πολιτικὸ σύμμαχό της Πατριάρχη Ἰω. Καλέκα. Οἱ δυὸ κύριοι ἀντίπαλοι, Καντακουζηνὸς καὶ Ἀπόκαυκος ἦταν φιλοπαλαμικοί. Ἀριστοκράτες, οἱ Παλαιολόγοι, ἦταν οἱ ἀρχηγοὶ τῶν Ζηλωτῶν (ἐδῶ ἐλέγχεται ἡ ἄποψη τοῦ Κ.Λ. γιὰ τὴν ἐκλογὴ τῶν ἀξιωμάτων).
Οἱ Ζηλωτὲς δὲν φαίνεται νὰ ἦταν ἀντιπαλαμικοὶ λόγω θεολογικῶν βαρλααμικῶν ἀπόψεων οὔτε λόγω κάποιων ἀνύπαρκτων ἀντιεκκλησιαστικῶν τους τάσεων. Ὁ ὅρος ποὺ ἔθεσαν ὡς προϋπόθεση γιὰ νὰ δεχτοῦν τὴν εἴσοδο τοῦ Παλαμᾶ στὴν Θεσσαλονίκη ἦταν πολιτικός, νὰ μὴ μνημονεύει τὸν Καντακουζηνό· κι ὄχι νὰ ἀποκηρύξει τὸν Ἡσυχασμό. Ὁ Κ.Λ. λίγο πολὺ ἰσχυρίζεται ὅτι οἱ Ζηλωτὲς ἦταν «ὄχι καὶ τόσο Ὀρθόδοξοι», ἀλλὰ ὁ φιλοησυχαστὴς Πατριάρχης Φιλόθεος Κόκκινος, ποὺ τοὺς κατέκρινε ἐντονότατα, ἀπέρριψε πρόταση τοῦ Ἀρμενόπουλου γιὰ ἀφορισμό τους μὲ τὸ σκεπτικὸ ὅτι δὲν ἐπιτρέπεται ἀναθεματισμὸς χριστιανοῦ ποὺ δὲν ὑπέπεσε σὲ αἵρεση.
Οἱ Ζηλωτὲς δὲν «θέλησαν να εκμεταλλευτούν την εμφύλια σύγκρουση των εξουσιαστικών φατριών του Βυζαντίου με στόχο την αυτονομία τους και την ανατροπή της φεουδαρχίας», ἀλλὰ δήλωναν συνέχεια πιστοὶ στοὺς Παλαιολόγους. Οἱ πολιτικοὶ θεσμοὶ ποὺ ἀναφέρει ὁ Κ.Λ. ὡς δημιούργημα τῶν Ζηλωτῶν, προϋπῆρχαν τῶν Ζηλωτῶν Τὸ ἴδιο καὶ ἡ μελέτη τῆς ἀρχαιελληνικῆς γραμματείας, ποὺ κατὰ τὸν Κ.Λ. προώθησαν οἱ Ζηλωτές (βλ. τοὺς ἐπαίνους τοῦ φιλοησυχαστῆ Καβάσιλα καὶ τοῦ ἀντιησυχαστῆ Κυδώνη γιὰ τὴ φιλοσοφικὴ κίνηση στὴν Θεσσαλονίκη): ὁ γνωστὸς φιλόλογος Δημήτριος Τρικλίνιος ἄκμασε πρὶν ἀπὸ τὸ καθεστὼς τῶν Ζηλωτῶν.
Ἡ μόνη σίγουρη κατάσχεση ἐκ μέρους τῶν Ζηλωτῶν ἦταν τῶν περιουσιῶν τῶν πλουσίων (βλ. Ostrogorsky, Ἱστορία τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους, Γ’, σσ. 331-2), ὅπως Γρηγορᾶς καὶ Καντακουζηνὸς γράφουν (ὁ Κ.Λ. δὲν ἀναρωτιέται γιατί δὲν ἀνέφεραν κατάσχεση τῶν ἐκκλησιαστικῶν περιουσιῶν, ἂν αὐτὴ ὄντως συνέβη), ἐνῶ κείμενο τοῦ Νικ. Καβάσιλα σχετικὸ μὲ δημεύσεις ἐκκλησιαστικῶν κτημάτων φαίνεται ὅτι ἀφορᾶ τὴν κρατικὴ πολιτικὴ καὶ εἶναι ἀρκετὰ μεταγενέστερο. Ὁ σχετικὸς λόγος τοῦ Άλέξιου Μακρεμβολίτη, ποὺ φαίνεται ν’ ἀποδίδει τὰ αἰτήματα τῶν Ζηλωτῶν δὲν ἀναφέρεται σὲ δἠμευση ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας.
Βέβαια, οἱ Ζηλωτὲς ὡς σημαία χρησιμοποιοῦσαν τὸ σταυρό, πρᾶγμα ποὺ δὲν ἦταν δὰ καὶ δεῖγμα «ἀνεξιθρησκίας» (ποιὲς ἄλλες θρησκεῖες ἐννοεῖ ὁ Κ.Λ. ὅτι ὑπῆρχαν στὴν πόλη; Ἀγνοεῖ ὅτι ὑπῆρχε τζαμὶ ἀπὸ τὸν 10ο αἰ. στὴν Κωνσταντινούπολη; (ἴσως καὶ στὴν Ἀθήνα), ὅπως ἀπαιτοῦν οἱ φαντασιώσεις τῶν σημερινῶν ἐπικριτῶν τῆς κατ’ αὐτοὺς «λεγόμενης Ὀρθοδοξίας».
Ὁ Κ.Λ. ἀναφέρει σωστὰ ὅτι ὁ Καντακουζηνὸς χρησιμοποιοῦσε «Σλάβους» καὶ Τούρκους μισθοφόρους (δὲν ὑπάρχει λόγος νὰ ἀποκρύβεται ὁ πολιτικὰ καταστροφικὸς ρόλος του γιὰ τὸ Βυζάντιο, τὸ ἀντίθετο μάλιστα)· ἀλλὰ ἀποσιωπᾶ ὅτι οἱ Ζηλωτὲς ἦρθαν σὲ διαπραγματεύσεις μὲ τοὺς Σέρβους ὥστε νὰ τοὺς παραδώσουν τὴ Θεσσαλονίκη (γεγονὸς ποὺ δὲν ταιριάζει μὲ τὴν ἄποψη γιὰ ἀπαίτηση εὐρύτερης αὐτονομίας).
Τὸ θαυμαστὸ κίνημα, πείραμα καὶ καθεστὼς τῶν Ζηλωτῶν ἑρμηνεύεται στερεοτυπικὰ ὡς ἑξῆς: Οἱ μὲν τὸ στρογγυλεύουν/«ἀποκαθάρουν» ὥστε νὰ καπηλεύονται τοὺς τοτεινοὺς (καὶ σημερινοὺς) ταξικοὺς ἀγῶνες ἀποκλείοντας ὅ,τι δὲν εἶναι τῆς ἀρεσκείας τους. Οἱ δε, ἀρνοῦνται νὰ διαπιστώσουν τὴν πολιτικὴ ἀνεπάρκεια τῶν ἐκπροσώπων τοῦ Ἡσυχασμοῦ νὰ σταθοῦν στὸ ὕψος ἕνὸς Χρυσόστομου, παρὰ τοὺς περιορισμοὺς τῆς ἐποχῆς τους, κι ἔτσι –χάρη καὶ στὸ φανατισμένο μανιχαϊσμὸ τῶν «προοδευτικῶν»– αἰσθάνονται ἄβολα μὲ τὸ κίνημα τῶν Ζηλωτῶν. Τέλος, μὲ τὴν ἄποψη περὶ «πιο σκληρής δουλοπαροικίας ασιατικού τύπου» ἡ Ἀγγελική Λαΐου – Θωμαδάκη δὲ θὰ συμφωνοῦσε (Η αγροτική κοινωνία στην ύστερη βυζαντινή εποχή, σσ. 195, 207-211, 247), ἐνῶ ἔχοντας ὑπόψη τὴν Παλαιολόγεια «ἀναγέννηση» τῶν τεχνῶν, ἡ ἄποψη τοῦ Κ.Λ. γιὰ «απόλυτη πνευματική στειρότητα» τοῦ Βυζαντίου συνοψίζει τὴ μονομέρεια τοῦ ἄρθρου του.
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
- Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Αναστάσιος Α΄ γεννήθηκε στο Δυρράχιο το 431 μ.Χ. Ήταν άγνωστης καταγωγής , μάλλον ελληνικής ή λατινικής. Το "ιλλυρικής" που αναφέρεται συνήθως είναι τοπικός προσδιορισμός και όχι εθνοτικός. Υπηρέτησε τον αυτοκράτορα Ζήνωνα , τον οποίο διαδέχτηκε στον θρόνο λίγο μετά τον θάνατό του ( 491 ). Νυμφεύθηκε μάλιστα την γυναίκα του Ζήνωνα , Αριάδνη. Μετά τον θάνατο του Ζήνωνα , οι συμπατριώτες του Ίσαυροι ( μικρασιατικός λαός μάλλον λουβικής καταγωγής ) επαναστάτησαν. Ο Αναστάσιος όμως τους υπέταξε και μετέφερε πολλούς από δαύτους απ' την Ισαυρία της Μ. Ασίας στην Θράκη. Ο Αναστάσιος ανόρθωσε την οικονομία του κράτους , έκανε κοινωφελή έργα , πάταξε την κερδοσκοπία , κατέστειλε τις στάσεις του αδελφού του Ζήνωνα και του στρατηγού Βιταλιανού , πολέμησε τους Πέρσες και τους Ούννους και οχύρωσε την Πόλη με επιπλέον μεγάλα τείχη που ονομάστηκαν "Αναστασιανά" . Ήταν μονοφυσίτης. Πέθανε το 518.
- Η πόλη Ανδραβίδα της Ηλείας ήταν την εποχή της Φραγκοκρατίας πρωτεύουσα του φραγκικού πριγκιπάτου του Μοριά.
- Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Αναστάσιος Β΄- Αρτέμιος ,ελληνικής μάλλον καταγωγής αν κρίνουμε από το όνομα "Αρτέμιος" , ήταν αρχικά γραμματέας του αυτοκράτορα Φιλιππικού. Στον θρόνο ανέβηκε το 713 έπειτα από κίνημα. Γρήγορα όμως ήρθε και η δική του σειρά να ανατραπεί. Οι στρατιώτες του στασίασαν και ανακήρυξαν αυτοκράτορα τον Θεοδόσιο Γ΄. Ο Αναστάσιος Β΄αποσύρθηκε σε μοναστήρι. Το 719 όμως εκτελέστηκε ως συνωμότης απ' τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο.
- Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ανδρόνικος Α΄Κομνηνός ( 1183 - 1185 ) , γιος του Ισαάκιου Κομνηνού , άφησε κακή φήμη. Παραμέρισε τον ανήλικο ανιψιό του Αλέξιο Β΄, τον οποίο δήθεν προστάτευε , παίρνοντάς του τον θρόνο. Συγκρούστηκε με τους Φράγκους και τους γαιοκτήμονες. Ήταν σκληρότατος. Για τους δημοσίους υπαλλήλους έλεγε : Ή θα πάψουν να αδικούν ή θα πάψουν να ζούν.
Επί διακυβερνήσεώς του οι Νορμανδοί άλωσαν την Θεσσαλονίκη. Τελικά θανατώθηκε το 1185 με υποκίνηση των ευγενών και των μεγαλοϊδιοκτητών .
- Ο Λέων ο Δ΄ ο Χαζάρος ήταν γιος του Κωνσταντίνου Ε΄του Κοπρώνυμου και της Ειρήνης , πριγκίπισσας των Χαζάρων. Γι' αυτό και πήρε την προσωνυμία "Χαζάρος" . Ήταν εικονομάχος. Νυμφεύθηκε την εικονόφιλη Ειρήνη την Αθηναία και έκαναν τον Κωνσταντίνο τον Στ΄. Το 778 νίκησε τους Άραβες. Πέθανε το 780 από ασθένεια ή επειδή τον δηλητηρίασαν εικονόφιλοι αντίπαλοί του. Τον διαδέχτηκε η σύζυγός του και ο γιος τους.
- O Λέων Ε΄ ο Αρμένιος πήρε την προσωνυμία "Αρμένιος" γιατί σύμφωνα με τους Συνεχιστές του Θεοφάνη , τον Γεώργιο Μοναχό και τον Γενέσιο ήταν αρμενικής και "ασσυριακής" καταγωγής. Το "ασσυριακής" είναι άγνωστο τι σημαίνει. Συνήθως "Ασσυρίους" ονόμαζαν οι Βυζαντινοί αρχαιοπρεπώς τους Άραβες . Λιγότερο πιθανό είναι να εννοούσαν "Αραμαίος" . Αν κρίνουμε απ' το όνομα του πατέρα του 'Βάρδας" και το όνομα του γιου του 'Συμβάτιος" τότε ήταν αρμενικής καταγωγής , αν και αυτά τα ονόματα είχαν υιοθετηθεί και από μη αρμενικής καταγωγής άτομα. Τα περί "αμαληκιτικής" καταγωγής του που αναφέρονται έχουν θρησκευτική χροιά και όχι εθνοτική. Οι Αμαληκίτες ήταν λαός της Παλαιάς Διαθήκης που πολέμησε τους Εβραίους και έτσι οι χριστιανοί έλεγαν "Αμαλήκ" τον κακό άνθρωπο. Υπάρχει περίπτωση ο Λέων να ήταν ελληνικής καταγωγής και να ονομάστηκε "Αρμένιος" επειδή γεννήθηκε στο θέμα Αρμενιακόν , σταδιοδρόμησε αρχικά σε αυτό το θέμα και έπειτα έγινε στρατηγός στο θέμα Ανατολικόν. Του έδωσαν όμως αρμενική καταγωγή οι ιστοριογράφοι επειδή ήταν εικονομάχος. Σύμφωνα με τον Φειδά ( εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος ) ο Λέων ο Ε΄ ο Αρμένιος ήταν γιος του στρατηγού του θέματος των Αρμενιακών , όπου γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ο Λέων , γι' αυτό και προσωνυμήθηκε Αρμένιος. Αλλά αρκετά με την καταγωγή του. Ανέβηκε στον θρόνο το 813 , αφού ανέτρεψε τον Μιχαήλ Α ΄. Απέκρουσε τον Βούλγαρο ηγεμόνα Κρούμο που είχε φτάσει ως τα τείχη της Πόλης, κυρίεψε τη Μεσημβρία , νίκησε τους Βούλγαρους και αποδεκάτισε τον βουλγαρικό στρατό, ενώ ο Κρούμος τραυματίστηκε και ίσως πέθανε εξαιτίας αυτών των τραυμάτων του. Τον Κρούμο διαδέχτηκε ο Ουμουρτάγ , ο οποίος έκλεισε ειρήνη ( 814 ) . Ο Λέων Ε΄ δολοφονήθηκε το 820 μέσα στην εκκλησία , καθώς παρακολουθούσε την Θεία λειτουργία των Χριστουγέννων . Τον διαδέχτηκε ο συνωμότης Μιχαήλ Β΄ ο Τραυλός.
Απόψεις Λέοντος Ε’ για την εικονολατρία
Μακροημέρευσε ;
Για να δούμε :
Χριστουγεννιάτικος ὅρθρος στὸ παλάτι (820 μ.Χ,),
( Πῶς ἀνέβηκε στὸ θρόνο ὁ Μιχαἠλ Β’ ὁ Τραυλός, ὁ ἱδρυτἠς τῆς δυναστείας τῶν ᾽Αμοριανῶν. )
Είναι χαρακτηριστικό ότι τις ικανότητές του στη διαχείριση των υποθέσεων του κράτους παραδέχτηκαν ακόμη και άσπονδοι εχθροί του όπως ο πατριάρχης Νικηφόρος:
"ει και αλάστορα, αλλ' ουν επιμελητήν των κοινών η πόλις άνδρα απώλεσεν"
(Ήταν καταστροφέας [εννοεί της Εκκλησίας], αλλά όμως το κράτος έχασε ένα άξιο κυβερνήτη)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE ... E%95%CE%84
- Η πόλη Ανδραβίδα της Ηλείας ήταν την εποχή της Φραγκοκρατίας πρωτεύουσα του φραγκικού πριγκιπάτου του Μοριά.
- Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Αναστάσιος Β΄- Αρτέμιος ,ελληνικής μάλλον καταγωγής αν κρίνουμε από το όνομα "Αρτέμιος" , ήταν αρχικά γραμματέας του αυτοκράτορα Φιλιππικού. Στον θρόνο ανέβηκε το 713 έπειτα από κίνημα. Γρήγορα όμως ήρθε και η δική του σειρά να ανατραπεί. Οι στρατιώτες του στασίασαν και ανακήρυξαν αυτοκράτορα τον Θεοδόσιο Γ΄. Ο Αναστάσιος Β΄αποσύρθηκε σε μοναστήρι. Το 719 όμως εκτελέστηκε ως συνωμότης απ' τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο.
- Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ανδρόνικος Α΄Κομνηνός ( 1183 - 1185 ) , γιος του Ισαάκιου Κομνηνού , άφησε κακή φήμη. Παραμέρισε τον ανήλικο ανιψιό του Αλέξιο Β΄, τον οποίο δήθεν προστάτευε , παίρνοντάς του τον θρόνο. Συγκρούστηκε με τους Φράγκους και τους γαιοκτήμονες. Ήταν σκληρότατος. Για τους δημοσίους υπαλλήλους έλεγε : Ή θα πάψουν να αδικούν ή θα πάψουν να ζούν.
Επί διακυβερνήσεώς του οι Νορμανδοί άλωσαν την Θεσσαλονίκη. Τελικά θανατώθηκε το 1185 με υποκίνηση των ευγενών και των μεγαλοϊδιοκτητών .- Ο Λέων ο Δ΄ ο Χαζάρος ήταν γιος του Κωνσταντίνου Ε΄του Κοπρώνυμου και της Ειρήνης , πριγκίπισσας των Χαζάρων. Γι' αυτό και πήρε την προσωνυμία "Χαζάρος" . Ήταν εικονομάχος. Νυμφεύθηκε την εικονόφιλη Ειρήνη την Αθηναία και έκαναν τον Κωνσταντίνο τον Στ΄. Το 778 νίκησε τους Άραβες. Πέθανε το 780 από ασθένεια ή επειδή τον δηλητηρίασαν εικονόφιλοι αντίπαλοί του. Τον διαδέχτηκε η σύζυγός του και ο γιος τους.
- O Λέων Ε΄ ο Αρμένιος πήρε την προσωνυμία "Αρμένιος" γιατί σύμφωνα με τους Συνεχιστές του Θεοφάνη , τον Γεώργιο Μοναχό και τον Γενέσιο ήταν αρμενικής και "ασσυριακής" καταγωγής. Το "ασσυριακής" είναι άγνωστο τι σημαίνει. Συνήθως "Ασσυρίους" ονόμαζαν οι Βυζαντινοί αρχαιοπρεπώς τους Άραβες . Λιγότερο πιθανό είναι να εννοούσαν "Αραμαίος" . Αν κρίνουμε απ' το όνομα του πατέρα του 'Βάρδας" και το όνομα του γιου του 'Συμβάτιος" τότε ήταν αρμενικής καταγωγής , αν και αυτά τα ονόματα είχαν υιοθετηθεί και από μη αρμενικής καταγωγής άτομα. Τα περί "αμαληκιτικής" καταγωγής του που αναφέρονται έχουν θρησκευτική χροιά και όχι εθνοτική. Οι Αμαληκίτες ήταν λαός της Παλαιάς Διαθήκης που πολέμησε τους Εβραίους και έτσι οι χριστιανοί έλεγαν "Αμαλήκ" τον κακό άνθρωπο. Υπάρχει περίπτωση ο Λέων να ήταν ελληνικής καταγωγής και να ονομάστηκε "Αρμένιος" επειδή γεννήθηκε στο θέμα Αρμενιακόν , σταδιοδρόμησε αρχικά σε αυτό το θέμα και έπειτα έγινε στρατηγός στο θέμα Ανατολικόν. Του έδωσαν όμως αρμενική καταγωγή οι ιστοριογράφοι επειδή ήταν εικονομάχος. Σύμφωνα με τον Φειδά ( εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος ) ο Λέων ο Ε΄ ο Αρμένιος ήταν γιος του στρατηγού του θέματος των Αρμενιακών , όπου γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ο Λέων , γι' αυτό και προσωνυμήθηκε Αρμένιος. Αλλά αρκετά με την καταγωγή του. Ανέβηκε στον θρόνο το 813 , αφού ανέτρεψε τον Μιχαήλ Α ΄. Απέκρουσε τον Βούλγαρο ηγεμόνα Κρούμο που είχε φτάσει ως τα τείχη της Πόλης, κυρίεψε τη Μεσημβρία , νίκησε τους Βούλγαρους και αποδεκάτισε τον βουλγαρικό στρατό, ενώ ο Κρούμος τραυματίστηκε και ίσως πέθανε εξαιτίας αυτών των τραυμάτων του. Τον Κρούμο διαδέχτηκε ο Ουμουρτάγ , ο οποίος έκλεισε ειρήνη ( 814 ) . Ο Λέων Ε΄ δολοφονήθηκε το 820 μέσα στην εκκλησία , καθώς παρακολουθούσε την Θεία λειτουργία των Χριστουγέννων . Τον διαδέχτηκε ο συνωμότης Μιχαήλ Β΄ ο Τραυλός.
Απόψεις Λέοντος Ε’ για την εικονολατρία
SpoilerShow
Γιατί οι Χριστιανοί παθαίνουν ήττες από τους εθνικούς; Επειδή λατρεύονται οι εικόνες […]! Γι’ αυτό σκοπεύω να τις καταστρέψω. […] Οι αυτοκράτορες που δέχτηκαν και λάτρεψαν τις εικόνες πέθαναν στην εξορία ή στη μάχη. Αυτοί όμως που δεν τις λάτρεψαν πέθαναν στο κρεβάτι τους και τάφηκαν με τιμές στους αυτοκρατορικούς τάφους κοντά στο ναό των Αγ. Αποστόλων. Εγώ επιθυμώ να μιμηθώ τη δεύτερη κατηγορία και να τις καταστρέψω, για να μακροημερεύσω και εγώ και ο γιος μου και η δυναστεία μας να βασιλεύσει ως την 4η και 5η γενιά.
Scriptor incertus de Leone Bardae filio, έκδ. I. Bekker, Bonn 1842, 349.
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show ... 2478,9502/
Scriptor incertus de Leone Bardae filio, έκδ. I. Bekker, Bonn 1842, 349.
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show ... 2478,9502/
Μακροημέρευσε ;
Για να δούμε :Χριστουγεννιάτικος ὅρθρος στὸ παλάτι (820 μ.Χ,),
( Πῶς ἀνέβηκε στὸ θρόνο ὁ Μιχαἠλ Β’ ὁ Τραυλός, ὁ ἱδρυτἠς τῆς δυναστείας τῶν ᾽Αμοριανῶν. )
SpoilerShow
῎Ορθρος… Στὸ ναὸ τῆς Παναγίας τοῦ Φάρου, στὸν πρῶτο ναὸ τοῦ παλατιοῦ, ὁ πρωτοψάλτης, μὲ τὸ κεφάλι χωμένο σὲ καλογερικὴ κουκούλα, ἔχει ἀνάψει τὴ λαμπάδα κι ἑτοιμάζεται. Σκιὲς γλυστροῦν μέσα στὸ σκοτάδι.. ῎Εξαφνα ἕνας ἥσκιος προχωρεῖ ἴσια στὸ χορό, μὲ τὸ κεφάλι χωμένο κι αὐτὸς σὲ κουκούλα, στέκει μέσα στοὺς ψάλτες κι ἀνοίγει τὸ βιβλίο του. «Αὔγουστε», λέγει τρέμοντας ὁ πρωτοψάλτης μόλις γνώρισε τὸν αὐτοκράτορα. ( 1 ) ᾽Εκεῖνος, βυθισμένος πάντοτε στὸ ταπεινὸ ροῦχο του, γνέφει αὐστηρὰ ν’ ἀρχίσουν. Κι ὥσπου νά ᾽ρθῆ στὸν ἑαυτό του ὁ πρωτοψάλτης καὶ νὰ πάψη τοὺς ψιθυρισμούς του ὁ χορός, ποὺ τώρα μόλις ὑποψιάζεται τὴν ἀνέλπιστη αὐτὴ παρόυσία, ὁ βασιλιὰς τῶν Ρωμαίων ἄνοιξε τὸν ὄρθρο μὲ τὴ χαρμόσυνη μελωδία «Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί …»
῎Ετσι προχωρεῖ ἡ ἀκολουθία καὶ μπαίνουν στὶς Καταβασίες. Κανένας δὲν ξέρει πὼς μέσα στὸ χορὸ ἕνας ἀπὸ τοὺς ψάλτες, ποὺ ταυτοφωνοῦν ὑπάκουοι στὶς πλατιὲς χειρονομίες του δασκάλου, εἶναι ὁ Αὔγουστος, ὁ ἐξολοθρευτὴς τῶν Βουλγάρων. ῞Οταν ἦλθε τὸ τροπάριο «Τῷ Παντάνακτος ἐξεφαύλισαν πόθῳ… », ὁ πρωτοψάλτης ἀπόσυρε ἐπιδέξια τὴ φωνή του, ἔγνεψε στὸ χορὸ νὰ κάνη τὸ ἴδιο, κι ἔμεινε ψάλτης ὁ αὐτοκράτορας. Μεταρσιωμένος δέχτηκε νὰ μελωδήση μοναχός του…..ὅταν, στὴν τελευταία λέξη, σπαθιὰ ξεγυμνωμένα, μαχαίρια, σίδερα, ρίχνονται ἀπάνω σ’ ἕνα γέρο παπά. Στὶς κραυγὲς τοῦ λειτουργού οἱ δολοφόνοι νιώθουν πὼς ἔχουν γελαστῆ. Γυρίζουν ἀμέσως ἀλλοῦ καὶ ψάχνονται στὸ φῶς τῶν κεριῶν, δὲν ἀργοῦν νὰ πέσουν στὸ βασιλιὰ καὶ νὰ χυμήξουν ἀπάνω του. Μὲ τὰ πρῶτα χτυπήματα, ὁ βασιλιὰς χυμᾶ στὸ ἱερὸ νὰ ταμπουρωθῆ. Τὸν κυνηγοῦν. Τὸ πρῶτο ποὺ βρῆκε μπροστά του, ἕνα μεγάλο σταυρό, τὸν σηκώνει κι ἀντιχτυπᾶ τοὺς δολοφόνους. Μὰ ὁ σταυρὸς εἶναι βαρύς. Τὰ μαχαίρια καὶ τὰ σπαθιὰ πέφτουν γοργὰ καὶ σίγουρα. «Σκύλοι!, Μὲ χρειάζεται ἀκόμη τὸ Βυζάντιο!» φωνάζει ὁ βασιλιὰς καὶ χτυπᾶ μὲ ὅ,τι μπορεῖ. Μιὰ σπαθιὰ τοῦ παίρνει τὸ κεφάλι. Τοῦ κόβεται τὸ ἕνα χέρι. ῾Ο Λέων Ε’ ὁ Αρμένιος σωριάστηκε στὸ ἱερὸ τῆς Παναγίας τοῦ Φάρου..
Τὸ παλάτι λάμπει… ῾Ο Μιχαὴλ ὁ Τραυλὸς εἶναι βασιλιὰς τῶν Ρωμαίων. ᾽Εδῶ καὶ μιὰ ὥρα σωστὴ τὸν ἔφεραν ἀπ’ τὴ φυλακή. Τὸν κάθισαν στὸ θρόνο. Μὰ τὰ χέρια του εἶναι σιδεροδεμένα κι ὁ σιδερὰς ποὺ τὰ εἷχε δέσει δὲ βρέθηκε ἀκόμη γιὰ νὰ τὰ λύση. Σὰ δὲν μποροῦν νὰ τὸν ντύσουν, τοῦ ρίχνουν ἀπάνω του τὴν πορφυρὴ χλαμύδα, ὅπως τύχη. Ταραγμένος, κίτρινος, μὲ τὸν τρόμο τῆς φυλακῆς ἀκόμη στὸ μάτι του, κοιτάζοντας ἀνήσυχα τὴν πόρτα, γιατὶ δὲν ξέρει τί μπορεῖ νὰ προβάλη ἀπὸ κεῖ, ὁ αὐτοκράτορας ἀφήνεται νὰ τὸν ντύνουν, νὰ τοῦ σωριάζουν βασιλικὰ ἐμβλήματα στὸν ὦμο, νὰ τοῦ φοροῦν τὰ κόκκινα πέδιλα καὶ τὸ στέμμα μὲ τὰ κρεμάμενα μάργαρα, ποὺ παίζουν στὰ μελίγγια του.
Ζαχαρ. Παπαντωνίου [Νεοέλληνας συγγραφέας-Βυζαντινὸς ῎Ορθρος -Διήγημα.Απόσπασμα ]
( 1 ) Πρόκειται γιὰ τὸν τελευταῖο ἀπὸ τοὺς διαδόχους τῶν ᾽Ισαύρων,τὸν Λέοντα Ε’ τὸν ᾽Αρμένιο (818 – 820). ῾Η περιγραφὴ αὐτὴ τοῦ τέλους τῆς ζωῆς του δείχνει τὴ σκοτεινὴ ὄψη τῆς ζωῆς τοῦ Βυζαντινοῦ παλατιοῦ
https://dimosioshoros.files.wordpress.c ... irinos.pdf
σελ. 178
῎Ετσι προχωρεῖ ἡ ἀκολουθία καὶ μπαίνουν στὶς Καταβασίες. Κανένας δὲν ξέρει πὼς μέσα στὸ χορὸ ἕνας ἀπὸ τοὺς ψάλτες, ποὺ ταυτοφωνοῦν ὑπάκουοι στὶς πλατιὲς χειρονομίες του δασκάλου, εἶναι ὁ Αὔγουστος, ὁ ἐξολοθρευτὴς τῶν Βουλγάρων. ῞Οταν ἦλθε τὸ τροπάριο «Τῷ Παντάνακτος ἐξεφαύλισαν πόθῳ… », ὁ πρωτοψάλτης ἀπόσυρε ἐπιδέξια τὴ φωνή του, ἔγνεψε στὸ χορὸ νὰ κάνη τὸ ἴδιο, κι ἔμεινε ψάλτης ὁ αὐτοκράτορας. Μεταρσιωμένος δέχτηκε νὰ μελωδήση μοναχός του…..ὅταν, στὴν τελευταία λέξη, σπαθιὰ ξεγυμνωμένα, μαχαίρια, σίδερα, ρίχνονται ἀπάνω σ’ ἕνα γέρο παπά. Στὶς κραυγὲς τοῦ λειτουργού οἱ δολοφόνοι νιώθουν πὼς ἔχουν γελαστῆ. Γυρίζουν ἀμέσως ἀλλοῦ καὶ ψάχνονται στὸ φῶς τῶν κεριῶν, δὲν ἀργοῦν νὰ πέσουν στὸ βασιλιὰ καὶ νὰ χυμήξουν ἀπάνω του. Μὲ τὰ πρῶτα χτυπήματα, ὁ βασιλιὰς χυμᾶ στὸ ἱερὸ νὰ ταμπουρωθῆ. Τὸν κυνηγοῦν. Τὸ πρῶτο ποὺ βρῆκε μπροστά του, ἕνα μεγάλο σταυρό, τὸν σηκώνει κι ἀντιχτυπᾶ τοὺς δολοφόνους. Μὰ ὁ σταυρὸς εἶναι βαρύς. Τὰ μαχαίρια καὶ τὰ σπαθιὰ πέφτουν γοργὰ καὶ σίγουρα. «Σκύλοι!, Μὲ χρειάζεται ἀκόμη τὸ Βυζάντιο!» φωνάζει ὁ βασιλιὰς καὶ χτυπᾶ μὲ ὅ,τι μπορεῖ. Μιὰ σπαθιὰ τοῦ παίρνει τὸ κεφάλι. Τοῦ κόβεται τὸ ἕνα χέρι. ῾Ο Λέων Ε’ ὁ Αρμένιος σωριάστηκε στὸ ἱερὸ τῆς Παναγίας τοῦ Φάρου..
Τὸ παλάτι λάμπει… ῾Ο Μιχαὴλ ὁ Τραυλὸς εἶναι βασιλιὰς τῶν Ρωμαίων. ᾽Εδῶ καὶ μιὰ ὥρα σωστὴ τὸν ἔφεραν ἀπ’ τὴ φυλακή. Τὸν κάθισαν στὸ θρόνο. Μὰ τὰ χέρια του εἶναι σιδεροδεμένα κι ὁ σιδερὰς ποὺ τὰ εἷχε δέσει δὲ βρέθηκε ἀκόμη γιὰ νὰ τὰ λύση. Σὰ δὲν μποροῦν νὰ τὸν ντύσουν, τοῦ ρίχνουν ἀπάνω του τὴν πορφυρὴ χλαμύδα, ὅπως τύχη. Ταραγμένος, κίτρινος, μὲ τὸν τρόμο τῆς φυλακῆς ἀκόμη στὸ μάτι του, κοιτάζοντας ἀνήσυχα τὴν πόρτα, γιατὶ δὲν ξέρει τί μπορεῖ νὰ προβάλη ἀπὸ κεῖ, ὁ αὐτοκράτορας ἀφήνεται νὰ τὸν ντύνουν, νὰ τοῦ σωριάζουν βασιλικὰ ἐμβλήματα στὸν ὦμο, νὰ τοῦ φοροῦν τὰ κόκκινα πέδιλα καὶ τὸ στέμμα μὲ τὰ κρεμάμενα μάργαρα, ποὺ παίζουν στὰ μελίγγια του.
Ζαχαρ. Παπαντωνίου [Νεοέλληνας συγγραφέας-Βυζαντινὸς ῎Ορθρος -Διήγημα.Απόσπασμα ]
( 1 ) Πρόκειται γιὰ τὸν τελευταῖο ἀπὸ τοὺς διαδόχους τῶν ᾽Ισαύρων,τὸν Λέοντα Ε’ τὸν ᾽Αρμένιο (818 – 820). ῾Η περιγραφὴ αὐτὴ τοῦ τέλους τῆς ζωῆς του δείχνει τὴ σκοτεινὴ ὄψη τῆς ζωῆς τοῦ Βυζαντινοῦ παλατιοῦ
https://dimosioshoros.files.wordpress.c ... irinos.pdf
σελ. 178
"ει και αλάστορα, αλλ' ουν επιμελητήν των κοινών η πόλις άνδρα απώλεσεν"
(Ήταν καταστροφέας [εννοεί της Εκκλησίας], αλλά όμως το κράτος έχασε ένα άξιο κυβερνήτη)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE ... E%95%CE%84
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
- Ο Βυζαντινός αυτοκράτωρ Λέων Α΄ ο Θραξ ή Δαξ ή Βέσσος ή Μακέλλης ( 400 - 474 ) βασίλευσε το 457 - 474. Ίσως ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας που έλαβε το στέμμα απ' τον ίδιο τον πατριάρχη. Ήταν ορθόδοξος και εχθρικός απέναντι στον μονοφυσιτισμό και στην αρχαία ελληνορρωμαϊκή θρησκεία. Ο αδελφός της γυναίκας του , Βασιλίσκος , επιχείρησε εκστρατεία κατά των Βανδάλων της Αφρικής , αλλά απέτυχε. Υπεύθυνος θεωρήθηκε ο αξιωματούχος Άσπαρ , τον οποίο ο Λέων Α΄αποκεφάλισε.
- Εγγονός του Λέοντος Α΄ήταν ο Λέων Β΄. Μετά τον θάνατο του παππού του ( 474 ) τον διαδέχτηκε στον θρόνο σε ηλικία 6 ετών με συγκυβερνήτη τον πατέρα του Ζήνωνα. Έπειτα όμως από 10 μήνες πέθανε , μάλλον από ασθένεια.
Μαλάλας Ιωάννης : Βυζαντινός χρονογράφος του 6ου αι. Καταγόταν μάλλον απ' την Αντιόχεια της Συρίας. Η προσωνυμία "Μελέλ" που του αποδόθηκε σημαίνει ρήτορας. Έγραψε Χρονογραφία. Σύμφωνα με μια άποψη , μάλλον λανθασμένη , ταυτίζεται με τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Γ΄ τον Ατντιοχέα ( 565 - 577 ).
Ιωάννης Γ΄ο Αντιοχεύς : Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ( 565 - 577 ). Πριν χειροτονηθεί ασκούσε το επάγγελμα του συνηγόρου ( ρήτορα ) και γι' αυτό έφερε την προσωνυμία του "σχολαστικού". Τιμάται ως άγιος στις 30/8.
Λιβάνιος : Έλληνας ρήτορας. Γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 314. Το 340 ίδρυσε δική του σχολή στην Κωνσταντινούπολη. Το 354 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αντιόχεια. Μαθητές του υπήρξαν ο Ιουλιανός ο Παραβάτης , o Μέγας Βασίλειος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Έγραψε 65 Λόγους ( Εγκώμιον της Αντιοχείας , Ο Επικήδειος στον αυτοκράτορα Ιουλιανό , Απολογίες κ.α. ) και 1607 επιστολές.
- Ο Λέων ο Στ΄ο Σοφός ( 866 - 912 ) ήταν γιος του Βασιλείου Α΄του Μακεδόνος. Ανέβηκε στον θρόνο το 886. Ήταν πολύ μορφωμένος. Παραμέλησε τον στρατό και έκλεισε ειρήνη με τον βασιλιά Βόγορι των Βουλγάρων. Ο γιος του Βογόριδος , Συμεών , στάλθηκε στην Πόλη και απέκτησε ελληνική μόρφωση. Ο Συμεών όμως αντιπαθούσε τους Έλληνες ( Γραικούς , Ρωμαίους ) και όταν διαδέχτηκε τον Βόγορι στον θρόνο , απαγόρευσε την χρήση των ελληνικών βιβλίων και της ελληνικής γλώσσας στην χώρα του. Σε αντίποινα οι Βυζαντινοί περιόρισαν το βουλγαρικό εμπόριο. Ο Συμεών τότε ξεκίνησε επιδρομές. Οι Βυζαντινοί έστρεψαν τους Ούγγρους κατά του Συμεώνος , αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ο Συμεών νίκησε το 896 τους Βυζαντινούς στην Αδριανούπολη . Σαν να μην έφτανε αυτό, το 904 οι Άραβες λεηλάτησαν την Θεσσαλονίκη και το 907 οι Ρώσοι επιτέθηκαν στην Πόλη.
Για να αποκτήσει ο Λέων Στ΄ απόγονο , , νυμφεύθηκε 4 φορές , ενώ η Εκκλησία επέτρεπε μόνο 3 . Ο 4ος γάμος του ποτέ δεν αναγνωρίστηκε , αλλά η Εκκλησία του έδωσε μεταθανάτια συγχώρεση γιατί φαίνεται πως μάλλον είχε μετανοήσει για τον 4ο γάμο του λίγο πριν πεθάνει. Έφυγε απ' την ζωή το 912 και τον διαδέχτηκε ο γιος του Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος.
Κουρκούας : Βυζαντινή οικογένεια αρμενικής καταγωγής.
1) Ιωάννης ή Ρωμανός Κουρκούας : Στρατηγός του Βασιλείου Α΄. Γενάρχης των Κουρκούα. Κατηγορήθηκε για συνωμοσία κατά του αυτοκράτορα και τυφλώθηκε.
2) Ιωάννης Κουρκούας : Στρατηγός επί Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου. ( 913 - 959 ). Κατέστειλε την επανάσταση του Βάρδα Βοήλα και νίκησε τους Ρώσους.
3) Θεόφιλος Κουρκούας : Επίσης στρατηγός και αδελφός του προηγούμενου. Πολέμησε τους Άραβες.
4) Ρωμανός Κουρκούας : Γιος του προηγούμενου. Στρατηγός επί Νικηφόρου Φωκά.
5)Ιωάννης Κουρκούας : Γιος του προηγούμενου και επίσης στρατηγός επί Νικηφόρου Φωκά και Ιωάννη Τσιμισκή. Πολέμησε τους Ρώσους και σκοτώθηκε σε μια μάχη απ' αυτούς ενώ ήταν μεθυσμένος !
6) Ιωάννης ( Κουρκούας ) Τσιμισκής : Ο γνωστός αυτοκράτορας. Απ' την μεριά του πατέρα του καταγόταν απ' τους Κουρκούα και απ' την μεριά της μητέρας του συγγένευε με τον Νικηφόρο Φωκά. Ήταν διοικητής του θέματος των Αρμενιακών και το "Τσιμισκής" ίσως σημαίνει μικρόσωμος στα αρμενικά. Δεν αποκλείεται από αυτό να προέρχεται και φράση "τσίμα - τσίμα" , αν και η επικρατέστερη θεωρία είναι πως προέρχεται απ' το αντδ. < ιταλ. cima `κορφή, άκρη σκοινιού, μικρό σκοινί΄ < λατ. cyma < ελνστ. κῦμα στη σημ.: `νεαρός βλαστός΄.
7)Ρωμανός Κουρκούας : Γιος του Ιωάννη Κουρκούα και στρατηγός επί Βασιλείου Β΄ Βουλγαροκτόνου. Μετά το θάνατο του Βασιλείου Β΄, ο διάδοχός του και αδελφός του Κωνσταντίνος Η΄, θεώρησε τον Ρωμανό ύποπτο και τον καθαίρεσε απ' το αξίωμά του.
8) Μιχαήλ Β΄Κουρκούας ή Οξείτης : Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ( 1143 - 6 ).
- Στην Αντιόχεια ο Ιουλιανός ο Παραβάτης απογοητεύτηκε πολύ ( 362 ). Είχε σκοπό να ευεργετήσει την πόλη , αλλά οι Αντιοχείς , χριστιανοί πλέον οι περισσότεροι, απάντησαν με χλευασμό. Την ημέρα της γιορτής του Απόλλωνα διαπίστωσε πως στον ναό του θεού στην Δάφνη της Αντιόχειας , τον περίμενε μόνο ένας ιερέας με μια χήνα που είχε φέρει απ' το σπίτι του για να την θυσιάσουν.
Έπειτα ο Ιουλιανός διέταξε να γίνει ανακομιδή των λειψάνων του χριστιανού μάρτυρα Βαβύλα , τα οποία βρίσκονταν στο ιερό άλσος του Απόλλωνα, γιατί οι εθνικοί μάντεις του είπαν πως μόλυναν τον ιερό χώρο και ο θεός αρνούταν να χρησμοδοτήσει. Μετά από αυτό ο ναός του Απόλλωνα κάηκε. Ο Ιουλιανός θεώρησε υπεύθυνους τους χριστιανούς και για αντίποινα έκλεισε τον μητροπολιτικό ναό της πόλης , κατάσχεσε την περιουσία του και έκαψε τα χριστιανικά παρεκκλήσια των Διδύμων της Καρίας γιατί βρίσκονταν κοντά στο εκεί μαντείο του Απόλλωνος. Ακόμη επέβαλε χρηματικές ποινές , καταδίκες και εξόρισε πάλι τον Μέγα Αθανάσιο μαζί με άλλους επισκόπους. Οι χριστιανοί με την σειρά τους κατέστρεψαν ειδωλολατρικούς ναούς και αγάλματα και χλεύασαν τον Ιουλιανό με ειρωνικά τραγούδια που είχαν στόχο την γενειάδα του. Αυτός απάντησε με μια αυτοσάτιρα , τον Μισοπώγωνα , όπου εξέφραζε την πικρία του για την αποτυχία των θρησκευτικών και πολιτικών του σχεδίων.
«Και βέβαια», γράφει εκεί ο Ιουλιανός, «πρωτύτερα σας επαινούσα με όσο μεγαλύτερη θέρμη μπορούσα, χωρίς να σκεφθώ να περιμένω να δω στην πράξη πώς θα ταιριάξουμε μεταξύ μας. Αλλά, επειδή θεώρησα ότι εσείς μεν είστε Έλληνες στην καταγωγή, και εγώ, αν και είμαι Θράκας στο γένος, είμαι Έλληνας στον τρόπο ζωής, νόμιζα ότι θα αγαπηθούμε μεταξύ μας πάρα πολύ».
( Ιουλιανού, ό.π., 40.10-15: «Και δη πρότερον επήνουν υμάς ως ενεδέχετό μοι φιλοτίμως ουκ αναμείνας την πείραν ουδέ όπως έξομεν προς αλλήλους ενθυμηθείς· άλλα νομίσας υμάς μεν Ελλήνων παίδας, εμαυτόν δε, ει και το γένος εστί μοι Θράκιον, Έλληνα τοις επιτηδεύμασιν, υπελάμβανον ότι μάλιστα αλλήλους αγαπήσομεν». )
«Ο πληθυσμός είναι δυσαρεστημένος μαζί μου στο μεγαλύτερο μέρος του, μάλλον δε ολόκληρος, επειδή επέλεξε την αθεότητα, και βλέπει εμένα να είμαι προσηλωμένος στους πάτριους θεσμούς της λατρείας».
( Ιουλιανού, Αντιοχικός ή Μισοπώγων, ed. C. Lacombrade, 28.23-26: «Ο μεν γαρ δήμος άχθεταί μοι τω πλείστω μέρει, μάλλον δ' άπας αθεότητα προελόμενος, ότι τοις πατρίοις όρα της αγιστείας θεσμοίς προσκείμενον».)
Και ενώ το καλοκαίρι του 362 ο Ιουλιανός πήγε στην Αντιόχεια, την αμιγέστερα ελληνική αυτή πόλη της αυτοκρατορίας, προσδοκώντας να δει τους Έλληνες να στέκονται ομόθυμα στο πλευρό του και να στηρίζουν την πολιτική του, ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι βρισκόταν σε μία πόλη η οποία, σύμφωνα με το δικό του σχόλιο, προτιμούσε να έχει πολιούχο της τον Χριστό, παρά τον Δία ή τον Δαφναίο Απόλλωνα.
( Ιουλιανού, ό.π., 28. 17-18: «Χριστόν δε αγαπώντες έχετε πολιούχον αντί του Διός και του Δαφναίου και της Καλλιόπης». )
- Εγγονός του Λέοντος Α΄ήταν ο Λέων Β΄. Μετά τον θάνατο του παππού του ( 474 ) τον διαδέχτηκε στον θρόνο σε ηλικία 6 ετών με συγκυβερνήτη τον πατέρα του Ζήνωνα. Έπειτα όμως από 10 μήνες πέθανε , μάλλον από ασθένεια.
Μαλάλας Ιωάννης : Βυζαντινός χρονογράφος του 6ου αι. Καταγόταν μάλλον απ' την Αντιόχεια της Συρίας. Η προσωνυμία "Μελέλ" που του αποδόθηκε σημαίνει ρήτορας. Έγραψε Χρονογραφία. Σύμφωνα με μια άποψη , μάλλον λανθασμένη , ταυτίζεται με τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Γ΄ τον Ατντιοχέα ( 565 - 577 ).
Ιωάννης Γ΄ο Αντιοχεύς : Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ( 565 - 577 ). Πριν χειροτονηθεί ασκούσε το επάγγελμα του συνηγόρου ( ρήτορα ) και γι' αυτό έφερε την προσωνυμία του "σχολαστικού". Τιμάται ως άγιος στις 30/8.
Λιβάνιος : Έλληνας ρήτορας. Γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 314. Το 340 ίδρυσε δική του σχολή στην Κωνσταντινούπολη. Το 354 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αντιόχεια. Μαθητές του υπήρξαν ο Ιουλιανός ο Παραβάτης , o Μέγας Βασίλειος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Έγραψε 65 Λόγους ( Εγκώμιον της Αντιοχείας , Ο Επικήδειος στον αυτοκράτορα Ιουλιανό , Απολογίες κ.α. ) και 1607 επιστολές.
- Ο Λέων ο Στ΄ο Σοφός ( 866 - 912 ) ήταν γιος του Βασιλείου Α΄του Μακεδόνος. Ανέβηκε στον θρόνο το 886. Ήταν πολύ μορφωμένος. Παραμέλησε τον στρατό και έκλεισε ειρήνη με τον βασιλιά Βόγορι των Βουλγάρων. Ο γιος του Βογόριδος , Συμεών , στάλθηκε στην Πόλη και απέκτησε ελληνική μόρφωση. Ο Συμεών όμως αντιπαθούσε τους Έλληνες ( Γραικούς , Ρωμαίους ) και όταν διαδέχτηκε τον Βόγορι στον θρόνο , απαγόρευσε την χρήση των ελληνικών βιβλίων και της ελληνικής γλώσσας στην χώρα του. Σε αντίποινα οι Βυζαντινοί περιόρισαν το βουλγαρικό εμπόριο. Ο Συμεών τότε ξεκίνησε επιδρομές. Οι Βυζαντινοί έστρεψαν τους Ούγγρους κατά του Συμεώνος , αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ο Συμεών νίκησε το 896 τους Βυζαντινούς στην Αδριανούπολη . Σαν να μην έφτανε αυτό, το 904 οι Άραβες λεηλάτησαν την Θεσσαλονίκη και το 907 οι Ρώσοι επιτέθηκαν στην Πόλη.
Για να αποκτήσει ο Λέων Στ΄ απόγονο , , νυμφεύθηκε 4 φορές , ενώ η Εκκλησία επέτρεπε μόνο 3 . Ο 4ος γάμος του ποτέ δεν αναγνωρίστηκε , αλλά η Εκκλησία του έδωσε μεταθανάτια συγχώρεση γιατί φαίνεται πως μάλλον είχε μετανοήσει για τον 4ο γάμο του λίγο πριν πεθάνει. Έφυγε απ' την ζωή το 912 και τον διαδέχτηκε ο γιος του Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος.
Κουρκούας : Βυζαντινή οικογένεια αρμενικής καταγωγής.
1) Ιωάννης ή Ρωμανός Κουρκούας : Στρατηγός του Βασιλείου Α΄. Γενάρχης των Κουρκούα. Κατηγορήθηκε για συνωμοσία κατά του αυτοκράτορα και τυφλώθηκε.
2) Ιωάννης Κουρκούας : Στρατηγός επί Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου. ( 913 - 959 ). Κατέστειλε την επανάσταση του Βάρδα Βοήλα και νίκησε τους Ρώσους.
3) Θεόφιλος Κουρκούας : Επίσης στρατηγός και αδελφός του προηγούμενου. Πολέμησε τους Άραβες.
4) Ρωμανός Κουρκούας : Γιος του προηγούμενου. Στρατηγός επί Νικηφόρου Φωκά.
5)Ιωάννης Κουρκούας : Γιος του προηγούμενου και επίσης στρατηγός επί Νικηφόρου Φωκά και Ιωάννη Τσιμισκή. Πολέμησε τους Ρώσους και σκοτώθηκε σε μια μάχη απ' αυτούς ενώ ήταν μεθυσμένος !
6) Ιωάννης ( Κουρκούας ) Τσιμισκής : Ο γνωστός αυτοκράτορας. Απ' την μεριά του πατέρα του καταγόταν απ' τους Κουρκούα και απ' την μεριά της μητέρας του συγγένευε με τον Νικηφόρο Φωκά. Ήταν διοικητής του θέματος των Αρμενιακών και το "Τσιμισκής" ίσως σημαίνει μικρόσωμος στα αρμενικά. Δεν αποκλείεται από αυτό να προέρχεται και φράση "τσίμα - τσίμα" , αν και η επικρατέστερη θεωρία είναι πως προέρχεται απ' το αντδ. < ιταλ. cima `κορφή, άκρη σκοινιού, μικρό σκοινί΄ < λατ. cyma < ελνστ. κῦμα στη σημ.: `νεαρός βλαστός΄.
7)Ρωμανός Κουρκούας : Γιος του Ιωάννη Κουρκούα και στρατηγός επί Βασιλείου Β΄ Βουλγαροκτόνου. Μετά το θάνατο του Βασιλείου Β΄, ο διάδοχός του και αδελφός του Κωνσταντίνος Η΄, θεώρησε τον Ρωμανό ύποπτο και τον καθαίρεσε απ' το αξίωμά του.
8) Μιχαήλ Β΄Κουρκούας ή Οξείτης : Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ( 1143 - 6 ).
- Στην Αντιόχεια ο Ιουλιανός ο Παραβάτης απογοητεύτηκε πολύ ( 362 ). Είχε σκοπό να ευεργετήσει την πόλη , αλλά οι Αντιοχείς , χριστιανοί πλέον οι περισσότεροι, απάντησαν με χλευασμό. Την ημέρα της γιορτής του Απόλλωνα διαπίστωσε πως στον ναό του θεού στην Δάφνη της Αντιόχειας , τον περίμενε μόνο ένας ιερέας με μια χήνα που είχε φέρει απ' το σπίτι του για να την θυσιάσουν.
Έπειτα ο Ιουλιανός διέταξε να γίνει ανακομιδή των λειψάνων του χριστιανού μάρτυρα Βαβύλα , τα οποία βρίσκονταν στο ιερό άλσος του Απόλλωνα, γιατί οι εθνικοί μάντεις του είπαν πως μόλυναν τον ιερό χώρο και ο θεός αρνούταν να χρησμοδοτήσει. Μετά από αυτό ο ναός του Απόλλωνα κάηκε. Ο Ιουλιανός θεώρησε υπεύθυνους τους χριστιανούς και για αντίποινα έκλεισε τον μητροπολιτικό ναό της πόλης , κατάσχεσε την περιουσία του και έκαψε τα χριστιανικά παρεκκλήσια των Διδύμων της Καρίας γιατί βρίσκονταν κοντά στο εκεί μαντείο του Απόλλωνος. Ακόμη επέβαλε χρηματικές ποινές , καταδίκες και εξόρισε πάλι τον Μέγα Αθανάσιο μαζί με άλλους επισκόπους. Οι χριστιανοί με την σειρά τους κατέστρεψαν ειδωλολατρικούς ναούς και αγάλματα και χλεύασαν τον Ιουλιανό με ειρωνικά τραγούδια που είχαν στόχο την γενειάδα του. Αυτός απάντησε με μια αυτοσάτιρα , τον Μισοπώγωνα , όπου εξέφραζε την πικρία του για την αποτυχία των θρησκευτικών και πολιτικών του σχεδίων.«Και βέβαια», γράφει εκεί ο Ιουλιανός, «πρωτύτερα σας επαινούσα με όσο μεγαλύτερη θέρμη μπορούσα, χωρίς να σκεφθώ να περιμένω να δω στην πράξη πώς θα ταιριάξουμε μεταξύ μας. Αλλά, επειδή θεώρησα ότι εσείς μεν είστε Έλληνες στην καταγωγή, και εγώ, αν και είμαι Θράκας στο γένος, είμαι Έλληνας στον τρόπο ζωής, νόμιζα ότι θα αγαπηθούμε μεταξύ μας πάρα πολύ».
( Ιουλιανού, ό.π., 40.10-15: «Και δη πρότερον επήνουν υμάς ως ενεδέχετό μοι φιλοτίμως ουκ αναμείνας την πείραν ουδέ όπως έξομεν προς αλλήλους ενθυμηθείς· άλλα νομίσας υμάς μεν Ελλήνων παίδας, εμαυτόν δε, ει και το γένος εστί μοι Θράκιον, Έλληνα τοις επιτηδεύμασιν, υπελάμβανον ότι μάλιστα αλλήλους αγαπήσομεν». )
«Ο πληθυσμός είναι δυσαρεστημένος μαζί μου στο μεγαλύτερο μέρος του, μάλλον δε ολόκληρος, επειδή επέλεξε την αθεότητα, και βλέπει εμένα να είμαι προσηλωμένος στους πάτριους θεσμούς της λατρείας».
( Ιουλιανού, Αντιοχικός ή Μισοπώγων, ed. C. Lacombrade, 28.23-26: «Ο μεν γαρ δήμος άχθεταί μοι τω πλείστω μέρει, μάλλον δ' άπας αθεότητα προελόμενος, ότι τοις πατρίοις όρα της αγιστείας θεσμοίς προσκείμενον».)
Και ενώ το καλοκαίρι του 362 ο Ιουλιανός πήγε στην Αντιόχεια, την αμιγέστερα ελληνική αυτή πόλη της αυτοκρατορίας, προσδοκώντας να δει τους Έλληνες να στέκονται ομόθυμα στο πλευρό του και να στηρίζουν την πολιτική του, ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι βρισκόταν σε μία πόλη η οποία, σύμφωνα με το δικό του σχόλιο, προτιμούσε να έχει πολιούχο της τον Χριστό, παρά τον Δία ή τον Δαφναίο Απόλλωνα.
( Ιουλιανού, ό.π., 28. 17-18: «Χριστόν δε αγαπώντες έχετε πολιούχον αντί του Διός και του Δαφναίου και της Καλλιόπης». )
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Αγία Ελένη : Γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας το 247 μ.Χ. Ο πατέρας της ήταν ξενοδόχος. Το 270 παντρεύτηκε τον "Ιλλυριό" ( Θράκα στην πραγματικότητα ) Κωνστάντιο Χλωρό. Κατ' άλλους δεν παντρεύτηκαν ποτέ και ο Χλωρός την είχε παλλακίδα. Οι εθνικοί συγγραφείς κακοχαρακτηρίζουν την Αγία Ελένη , ενώ αντίθετα οι χριστιανοί μιλούν με κολακευτικά λόγια γι' αυτήν. Ο Κωνστάντιος χώρισε την Ελένη το 289 ή το 293 , επειδή ήταν λαϊκής καταγωγής και νυμφεύθηκε την ανιψιά ( ή θετή κόρη ) του αυγούστου της Δύσης Μαξιμιανού , Θεοδώρα. Η Ελένη έδειξε κατανόηση , δεν έφερε αντίρρηση και έβγαλε έτσι τον Κωνστάντιο απ' το δίλημμα μεταξύ της αγάπης του προς αυτήν και του ρωμαϊκού εθιμοτυπικού που ήθελε όποιον λαμβάνει υψηλά αξιώματα να νυμφεύεται σύζυγο ανώτερης τάξης. Η Αγία Ελένη πέθανε το 328. Εορτάζεται ως αγία με τον γιο της Μεγάλο Κωνσταντίνο στις 21/5.
Συκοφαντίες κατά τής Αγίας Ελένης ΄
Απαντήσεις στους ατεκμηρίωτους προσβλητικούς χαρακτηρισμούς των ειδωλολατρών Ιουλιανού και Ζώσιμου, για την αγία Ελένη, μητέρα του Μ. Κων/νου
Ήταν η Αγία Ελένη μια ανήθικη γυναίκα;
Συκοφαντίες κατά τής Αγίας Ελένης ΄
Απαντήσεις στους ατεκμηρίωτους προσβλητικούς χαρακτηρισμούς των ειδωλολατρών Ιουλιανού και Ζώσιμου, για την αγία Ελένη, μητέρα του Μ. Κων/νου
Ήταν η Αγία Ελένη μια ανήθικη γυναίκα;
SpoilerShow
Οι μαρτυρίες για την καταγωγή της αγίας Ελένης
Η αγία Ελένη γεννήθηκε στα μέσα του 3ου αιώνα περίπου, σε μία μικρή πόλη της Βιθυνίας που ονομαζόταν Δρέπανο . Τον 6ο αιώνα, ο ιστορικός Προκόπιος γράφει σχετικά:
«Έστι δε τις εν Βιθυνοίς πόλις Ελένης επώνυμος ούσα της Κωνσταντίνου βασιλέως μητρός. Εκ ταύτης γαρ την Ελένην ωρμήσθαί φασι κώμης ουκ αξιολόγου τα πρότερα ούσης.» (Περί Κτισμάτων 5,2).
Επειδή ο Μ. Κων/νος προς τιμήν της μητέρας του μετονόμασε το Δρέπανο σε Ελενόπολη, έγινε κατανοητό τι εννοούσε ο Προκόπιος γράφοντας, «πόλις Ελένης επώνυμος ούσα».
Ανιχνεύοντας πίσω στον χρόνο την πηγή των συκοφαντιών για την αγία Ελένη, φτάνουμε πρώτα στον γνωστό Ζώσιμο, έναν ειδωλολάτρη ιστορικό του 5ου - 6ου αιώνα. Το έργο του με τον τίτλο «Νέα Ιστορία», γράφηκε μετά το 498 και καλύπτει την περίοδο της ρωμαϊκής και της πρώιμης βυζαντινής ιστορίας από την εποχή του Αυγούστου μέχρι το 410 μ.Χ.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Ζώσιμο:
«Κωνσταντίνος εξ ομιλίας γυναικός ου σεμνής ουδέ κατά νόμον συνελθούσης Κωνσταντίω τω βασιλεί γεγενημένος» (Νέα Ιστορία, 2,8,2).
Μας λέει δηλαδή ο ιστορικός αυτός, ότι ο Μ. Κων/νος, ήταν «γεννημένος από την έκνομη σχέση του Κωνστάντιου [του Χλωρού] με μια γυναίκα πρόστυχη» .
Ασφαλώς, μια πληροφορία αν δεν διασταυρωθεί κι αν δεν εξεταστεί σε σύγκριση με άλλες πηγές, κυρίως τις αρχαιότερες, δεν είναι δυνατόν να υιοθετηθεί . [ Το ίδιο ισχύει π.χ. και για τον μεταγενέστερο θρύλο ότι δήθεν η αγία Ελένη ήταν κόρη ενός Βρετανού βασιλιά. Αφορμές για τον θρύλο αυτό αποτέλεσαν η έλλειψη πληροφοριών για την ζωή της Ελένης πριν τον γάμο της με τον Κωνστάντιο, καθώς και αναφορές κειμένων της εποχής σε εκστρατείες του Κωνσταντίου στη Βρετανία (βλ. Antonina Harbus, «Helena of Britain in medieval legend», DS Brewer, 2002, σελ. 15-16).]
Ακόμα περισσότερο όταν έχουμε λόγους να πιστεύουμε πως ο ιστορικός που μας μεταφέρει την πληροφορία αυτή έχει σοβαρότατη προκατάληψη ενάντια στον Χριστιανισμό.
Όπως διαβάζουμε στο λεξικό του Paul Kroh:
«Ο Ζώσιμος υπηρέτησε με το έργο του μια ολοφάνερα αντιχριστιανική τάση: ήθελε να αποδείξει ότι η παρακμή του ρωμαϊκού κράτους ήταν η συνέπεια της περιφρόνησης της παλιάς (ειδωλολατρικής) πίστης [...] Με το νόημα αυτό εξυμνείται με τρόπο υπερβολικό ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, ενώ αντίθετα ο Κωνσταντίνος χαρακτηρίζεται ως ο πρωτεργάτης όλου του κακού» .
Ακριβώς την ίδια θέση διατυπώνει και ο βυζαντινολόγος Ιωάννης Καραγιαννόπουλος:
«Ο ειδωλολατρισμός του [Ζώσιμου] επηρεάζει την κρίσιν του και ως εκ τούτου μεροληπτεί ως προς τας μορφάς του Μ. Κωνσταντίνου, του Ιουλιανού και του Μ. Θεοδοσίου.».
Βεβαίως, οι πηγές δεν μας επιτρέπουν να αμφισβητήσουμε ότι η Ελένη ήταν «πολύ ταπεινής καταγωγής», «προερχόμενη από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας».
Ο Ευτρόπιος, ιστορικός του 4ου αιώνα , στη Ρωμαϊκή Ιστορία του, έγραψε ότι ο Μ. Κων/νος γεννήθηκε σε έναν «πολύ ταπεινό γάμο» («ex obscuriore matrimonio», η λέξη «ταπεινός» αφορά ασφαλώς την καταγωγή της Ελένης), ενώ ο Αμβρόσιος Μεδιολάνου (τέλη 4ου αιώνα) την αναφέρει ως «stabularia» (De obitu Theod., 42), το οποίο κυριολεκτικά σημαίνει την γυναίκα που εργάζεται στους στάβλους, όμως, επειδή συχνά οι στάβλοι βρίσκονταν στα πανδοχεία, ο όρος «stabularius» μπορούσε να σημαίνει και τον ιδιοκτήτη πανδοχείου ή τον εργαζόμενο σε αυτό.
Την εποχή εκείνη, η δουλειά της Ελένης προσδιόριζε και την κοινωνική της θέση, και η εργασία σε πανδοχείο θα μπορούσε εκληφθεί και με αρνητικό τρόπο για το ποιόν της. Όμως, ο Αμβρόσιος χρησιμοποιεί τη λέξη «bona» για να τονίσει ότι, «ασφαλώς, η Ελένη ήταν μια γυναίκα αμφιβόλου καταγωγής, αλλά παρ’ όλ’ αυτά, είχε έναν καλό και άψογο χαρακτήρα» .
Επίσης, μια άλλη, λατινική πηγή υπό τον τίτλο «Origo Constantini» (ή και «Anonymi Valesiani pars prior»), η οποία χρονολογείται στα τέλη του 4ου ή στις αρχές του 5ου αιώνα, αναφέρει τον όρο «vilissima» για την Ελένη (vilis = ασήμαντος, ταπεινός, κατώτερος, παρακατιανός), γεγονός που επιβεβαιώνει την «ταπεινή της καταγωγή».
Από αυτές τις τρεις αρχαίες μαρτυρίες, μαθαίνουμε για την ταπεινή κοινωνική προέλευση της Ελένης, όμως δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να την συνδέει υποχρεωτικά με τον αγοραίο έρωτα όπως αφήνει να εννοηθεί ο Ζώσιμος. Άλλωστε, στη ρωμαϊκή εποχή υπήρχε ένα πολύ μεγάλο πλήθος ανθρώπων που το ομαδοποιούσαν στις «ταπεινές κατηγορίες του πληθυσμού», και δεν περιελάμβανε μόνο τις πόρνες ή τους μαστροπούς, αλλά και ανθρώπους που ουδεμία σχέση είχαν με την πορνεία, όπως τους μικροπωλητές, τους αχθοφόρους, τους ζητιάνους, τους αμαξάδες και πάρα πολλούς άλλους.
Μία ακόμη μαρτυρία, μεταγενέστερη από τις προηγούμενες, την οποία συναντάμε στις αρχές του 5ου αιώνα, περιέχεται στην εκκλησιαστική ιστορία του φανατικού αρειανιστή Φιλοστόργιου. Εδώ όμως χρειάζεται να διευκρινίσουμε κάποιες λεπτομέρειες:
Η Εκκλησιαστική ιστορία του Φιλοστόργιου δεν μας σώθηκε αυτούσια, αλλά έγινε μια προσπάθεια ανασύστασής της στις αρχές του 20ου αιώνα, μέσα από διάφορα κείμενα, όπως οι επιτομές των βιβλίων του Φιλοστόργιου που μας διέσωσε ο Μ. Φώτιος, ο βίος του μεγαλομάρτυρα Αρτεμίου ο οποίος μαρτύρησε επί Ιουλιανού κ.ά .
Το «Μαρτύριο Αρτεμίου» χρησιμοποιήθηκε στην ανασύσταση επειδή προερχόταν από την ιστορία του Φιλοστόργιου και μέσα στο κείμενο αυτό διασώζεται μία υβριστική αναφορά στην αγία Ελένη, η οποία όμως αποδόθηκε όχι στον Φιλοστόργιο, αλλά σε απόσπασμα από αγόρευση του ειδωλολάτρη Ιουλιανού, ο οποίος είχε κάθε λόγο να εχθρεύεται τον Μ. Κων/νο και την αγία Ελένη:
«… ο δε Κωνσταντίνος εξ Ελένης αυτώ γέγονε φαύλης τινός γυναικός και των χαμαιτύπων ουδέν διαφερούσης ... Κωνσταντίνος θρασύτητι γνώμης την βασιλείαν αφήρπασε και τον εμόν πατέρα και τους αυτού αδελφούς αμφοτέρους αδίκως απέκτεινε.».
Το απόσπασμα αυτό, στην ανασύσταση που πραγματοποιήθηκε, αποτελεί πλέον το εδάφιο 2,16 της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Φιλοστόργιου όμως αποδίδεται στον Ιουλιανό ο οποίος κατηγορεί τον Μ. Κων/νο για τον θάνατο του πατέρα του και αρπαγή της βασιλείας. Στον Ιουλιανό αποδίδει το εδάφιο και η γνωστή Ψηφιακή βιβλιοθήκη TLG («Thesaurus Linguae Graecae», έκδοση «E», [CD-ROM] - University of California, Irvine).
Άραγε, πόσο τυχαία μπορεί είναι αυτή η ομοιότητα των διατυπώσεων, από δύο φανατικούς εχθρούς του Χριστιανισμού, τον Ιουλιανό και τον Ζώσιμο, οι οποίοι με παρόμοιους σεξουαλικούς υπαινιγμούς, επιδιώκουν να συκοφαντήσουν την Ελένη και να μειώσουν ηθικά την καταγωγή του Μ. Κων/νου;
Όπως σημειώνει ο Κωνσταντίνος Σιαμάκης:
«Ο φανατικός ειδωλολάτρης Ζώσιμος μετά δύο σχεδόν αιώνες θα γράψη συκοφαντικώτατα ότι η Ελένη ήταν γυνή ου σεμνή …».
Διότι, όπως είδαμε, η Ελένη μπορεί μεν να χαρακτηριστεί ως ταπεινής καταγωγής, όμως υπάρχει μεγάλη απόσταση από το να κατηγορηθεί ως κοινή γυναίκα, όπως με ευκολία και ιδιαίτερη επιθετικότητα κάνουν οι δύο ειδωλολάτρες συγγραφείς.
Ο Jan Willem Drijvers, θεωρεί πιθανόν ότι η αναφορά αυτή του Ιουλιανού σχετίζεται με το γεγονός ότι για τις γυναίκες του πανδοχείου υπήρχε πάντα το ενδεχόμενο να εμπλέκονται με ερωτικές υπηρεσίες .
Αξίζει όμως να παρατηρήσουμε και το εξής:
Αν ο Ιουλιανός γνώριζε ότι η Ελένη στο πανδοχείο αμειβόταν για τις σεξουαλικές της υπηρεσίες και ήταν πράγματι «χαμαιτύπη» (πόρνη), για ποιον λόγο δεν το γράφει ευθέως αλλά μας λέει μόνο πως ήταν τόσο «φαύλη» όσο και οι πόρνες («χαμαιτύπων ουδέν διαφερούσης»); Τελικά, ήταν πόρνη ή όχι; Μήπως το σχόλιο του Ιουλιανού ήταν περισσότερο προσπάθεια κοινωνικού στιγματισμού λόγω της εργασίας της στο πανδοχείο, καθώς η λέξη «φαύλος» είχε και τη σημασία της ταπεινής καταγωγής ;
Άλλωστε, κατά την ίδια περίοδο, τον 4ο αιώνα, η μαρτυρία (που προαναφέραμε) του ιστορικού Ευτρόπιου η οποία μιλά για έναν «πολύ ταπεινό γάμο» της Ελένης, διαψεύδει κάθε σχέση της με την πορνεία, διότι στο ρωμαϊκό δίκαιο «δεν υπήρχε … έγκυρος γάμος με μια πόρνη, ή με μια γυναίκα του είδους εκείνων των διασκεδάσεων οι οποίες … οδηγούσαν στην πορνεία».
Σε κάθε περίπτωση, έχει ενδιαφέρον ότι ο Jan Willem Drijvers, σχολιάζοντας το αντίστοιχο υβριστικό εδάφιο του Ζώσιμου ενάντια στην Ελένη, σημειώνει:
«Κατά την αξιολόγηση αυτών των παρατηρήσεων, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ο Ζώσιμος ήταν δηλωμένος οπαδός των παγανιστικών λατρειών και ένας σφοδρός αντίπαλος του Χριστιανισμού. Το έργο του χαρακτηρίζεται από μια άγρια εχθρότητα προς τον πρώτο χριστιανό αυτοκράτορα.».
Είναι σαφές ότι αν κάτι τέτοιο ισχύει για τον Ζώσιμο, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό ισχύει για τον ειδωλολάτρη αυτοκράτορα Ιουλιανό.
Περί πανδοχείων
Αφού είδαμε τις μαρτυρίες που αφορούν την καταγωγή και το ποιόν της αγίας Ελένης, καλό είναι ν’ αναφερθούμε και σε ένα άλλο επιχείρημα που χρησιμοποιείται ενάντια στην ηθική της υπόσταση: είναι το γεγονός ότι εργαζόταν, ή ήταν κόρη ιδιοκτήτη πανδοχείου.
Ευτυχώς, χάρη στο μνημειώδες έργο του Φαίδωνα Κουκουλέ, «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» (σε 9 τόμους) μπορούμε να αποκτήσουμε μια γενική άποψη για τη λειτουργία των πανδοχείων και τη θέση τους στην κοινωνική δομή. Οι πληροφορίες που θα μας φανούν χρήσιμες βρίσκονται στους εξής τόμους:
1) Κεφάλαιο: «Τα ξενοδοχεία», Κουκουλές Φαίδων, «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός», τόμ. Β1, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1948-1955, σελ. 128-140.
2) Κεφάλαιο: «Αι πάνδημοι γυναίκες», Κουκουλές Φαίδων, 'Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός', τόμ. Β2, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1948-1955, σελ. 117-162.
Η δική μας μελέτη στα δύο αυτά κεφάλαια οδήγησε στα εξής συμπεράσματα:
Τα πανδοχεία και κατά συνέπεια οι υπάλληλοί του, βεβαίως και μπορούσαν να είναι κακόφημα. Ήταν δυνατόν, σε φτηνά πανδοχεία να βρει κάποιος κάθε είδους εξυπηρέτηση, ακόμα και ερωτική, και πελάτες μέθυσους ή βίαιους, μέλη του υποκόσμου. Πιο συχνά, σε πανδοχεία που αποτελούν σταθμούς σε μεγάλους οδικούς άξονες, μαρτυρούνταν αυξημένες οι απαιτήσεις κάποιων πελατών για ερωτικές εξυπηρετήσεις και κατά συνέπεια συναντάμε εκεί και πόρνες αλλά και τους προαγωγούς τους.
Αυτά όμως δεν σημαίνουν ότι στην χρονική περίοδο που μας απασχολεί, τα πανδοχεία χαρακτηρίζονταν ισοπεδωτικά ως κάτι αντίστοιχο με τα πορνεία. Αντιθέτως, υπήρχαν καλής ποιότητας πανδοχεία τα οποία σε καμία περίπτωση δεν συσχετίζονταν με τον υπόκοσμο, και οι πελάτες τους ήταν άνθρωποι που ήθελαν απλά να ξεκουραστούν μετά από ένα μακρύ ταξίδι και να φροντίσουν τα άλογά τους. Πολλά από αυτά μάλιστα, ήταν ιδιαίτερα ακριβά, καθαρά και πολυτελή.
Μάλιστα, για να κατανοήσουμε και την αντίθεση, ο Φαίδων Κουκουλές προσδιορίζει μέσα από αρκετές πηγές, ότι ένας χώρος που στη γλώσσα της εποχής έχει πάντα αρνητική φόρτιση, είναι το «καπηλείο».
Για το πανδοχείο όμως δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Τι καλύτερη απόδειξη από ένα πέρασμα σε ομιλία του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, ο οποίος λέει:
«Ποία απολογία, όταν μηδέ ους ίσμεν μηδέ τούτους δεχώμεθα, αλλ' αποκλείωμεν πάσι τας θύρας; Έστω πανδοχείον υμών η οικία».
Και αλλού, λέει ο μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας:
«Έστω το του Χριστού πανδοχείον ημών η οικία» (Εις τις Πράξεις, PG 60,320).
Καταλαβαίνουμε λοιπόν, πως κι αν ακόμα υπήρχαν κακόφημα πανδοχεία, δεν θα υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα ο Χρυσόστομος να μιλήσει για «το του Χριστού πανδοχείον» εάν το πανδοχείο είχε πάντα έννοια αρνητική όπως για παράδειγμα το καπηλείο.
Αξίζει μάλιστα να προσθέσουμε ότι, καθώς το καθήκον της φιλοξενίας ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο στους χριστιανούς, όταν υπήρχαν οι πόροι και δημιουργούσαν οικήματα κατάλληλα για υποδοχή των ξένων και των φτωχών, τα ονόμαζαν «ξενοδοχεία», «ξενώνες» ή «πανδοχεία» και είναι ευνόητο πως για τέτοια ιδρύματα, δεν θα χρησιμοποιούσαν ονομασίες που θα παρέπεμπαν στον υπόκοσμο.
Οι πηγές λοιπόν καταρρίπτουν κάθε προσπάθεια να χαρακτηριστεί η αγία Ελένη ως «άσεμνη» μόνο από το γεγονός ότι εργαζόταν σε πανδοχείο. Το γεγονός ότι υπήρχαν πανδοχεία που εξέδιδαν γυναίκες, δεν σημαίνει ότι αυτό ήταν κανόνας για όλα τα πανδοχεία. Επίσης, το γεγονός ότι η Ελένη ήταν ταπεινής καταγωγής δεν την συνδέει απαραίτητα με τον αγοραίο έρωτα. Όπως είδαμε, ο όρος «ταπεινής καταγωγής» δεν αφορούσε μόνο τις πόρνες, αλλά χαρακτήριζε ένα μεγάλο πλήθος φτωχολογιάς και εργατών.
Περί γάμου και παλλακείας
Στο γνωστό λεξικό, «The Oxford Dictionary of Byzantium» (ή ‘ODB’), διαβάζουμε:
Η Ελένη ήταν «πανδοχέας όταν συνάντησε τον Κωνστάντιο τον Χλωρό, του οποίου έγινε παλλακίδα (ή σύζυγος;)» .
Η παραπάνω διατύπωση, «παλλακίδα (ή σύζυγος;)» δεν είναι τυχαία, αλλά προκύπτει από τη δυσκολία να βγει ασφαλές συμπέρασμα από τις πηγές, για το αν η Ελένη συνδέθηκε με τον Κωνστάντιο ως παλλακίδα, ή ως σύζυγος.
Βεβαίως, χρειάζεται να ξεκινήσουμε από μια απαραίτητη διευκρίνιση.
Η έννοια της ελεύθερης παλλακίδας (δεν έχουμε πληροφορία ότι η Ελένη ήταν δούλη) κατά την ρωμαϊκή ύστερη αρχαιότητα είχε ένα πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο στη νομοθεσία της εποχής, και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μπερδεύεται με το περιεχόμενο που είχε είτε στην αρχαία Ελλάδα, είτε στην σημερινή εποχή. Για παράδειγμα, η νεοελληνική ερμηνεία της «παλλακίδας», είναι εξόχως μειωτική για τη γυναίκα, και μας φέρνει στον νου λιγότερο τη συμβία, και περισσότερο τη «σπιτωμένη» φιλενάδα των περιστασιακών επαφών. Ίσως μάλιστα να υπονοείται και η ύπαρξη μιας συζύγου, και η «παλλακίδα» να παίζει αποκλειστικά τον ρόλο της ερωμένης σε μια παράλληλη εξωσυζυγική σχέση.
Αυτή η ερμηνεία, ΟΥΔΕΜΙΑ απολύτως σχέση έχει με τη νομική θέση της ελεύθερης παλλακίδας στο ρωμαϊκό δίκαιο. Αντιθέτως, η ομοιότητά ανάμεσα στον γάμο και στην παλλακεία μιας ελεύθερης γυναίκας ήταν μεγάλη και γι’ αυτό προβληματική ως προς τον διαχωρισμό:
«Ο ρωμαϊκός νόμος αντιμετώπιζε, πράγματι, κάποια δυσκολία στο να διακρίνει μια (ελεύθερη) παλλακίδα από μια σύζυγο (Treggiari 1981), αφού μια συμφωνία συμβιώσεως, κατά την οποία η γυναίκα παρέμενε πιστή στον άνδρα και ο άνδρας επιθυμούσε να αναγνωρίσει τα παιδιά της, ήταν ακριβώς ό,τι συνιστούσε ένα γάμο.» . Πράγματι, «η μετά παλλακής συμβίωσις μικρόν διέφερε του γάμου» , καθώς, «νομικά τονιζόταν πως μια παλλακίδα δεν ήταν πόρνη: αν και ήταν ανύπαντρη, της αναγνωριζόταν ότι ανήκει σε ένα συγκεκριμένο άνδρα». Επίσης, «το ρωμαϊκό δίκαιο δεν αποδεχόταν ότι μπορεί να έχει ένας άνδρας ταυτόχρονα μια παλλακίδα και μια σύζυγο».
Ας σταματήσουν λοιπόν οι πολέμιοι του χριστιανισμού την ατυχή συσχέτιση της εταίρας, της πόρνης ή της ερωμένης, με την παλλακίδα της ρωμαϊκής ύστερης αρχαιότητας, διότι το μόνο που καταφέρνουν είναι να επιβεβαιώνουν την αμάθειά τους.
Άλλωστε, αν ο Μ. Κων/νος γεννήθηκε το 273/4 και ο πατέρας του Κωνστάντιος χώρισε την Ελένη και παντρεύτηκε την Θεοδώρα το 289 , αυτό σημαίνει ότι έζησε τουλάχιστον δεκαέξι χρόνια με την Ελένη, η οποία τον ακολούθησε στη σκληρή και επικίνδυνη ζωή του στρατιωτικού. Άρα, τα υπονοούμενα περί μιας περιστασιακής σχέσης εραστή και ερωμένης καταρρίπτονται, καθώς, «η Ελένη και ο Κωνστάντιος φαίνεται να είχαν μια διαρκή και σταθερή σχέση».
Σε γενικές γραμμές λοιπόν, η διαφορά γάμου και παλλακείας βρισκόταν στα δικαιώματα που απέρρεαν από τη σχέση του ανδρογύνου, και τα δικαιώματα αυτά σχετίζονταν άμεσα με την κοινωνική θέση της γυναίκας. Μία γυναίκα ελεύθερη, κάποιας καλής κοινωνικής θέσης και με προίκα, -αν και θεωρητικά θα μπορούσε- ήταν σπάνιο φαινόμενο να δεχτεί (ή να την αφήσει και ο πατέρας της να δεχτεί) να μπει σε μια διαδικασία ανασφάλειας για εκείνη και τα παιδιά της και να αποδεχτεί την παλλακεία. Αντιθέτως, μια γυναίκα χαμηλής κοινωνικής θέσης, μπορούσε να γλυτώσει από την φτώχεια και την αφάνεια δίπλα σε έναν άνδρα ανώτερης τάξης, με αντίτιμο μια σχετική ανασφάλεια: αν ο άνδρας αποφάσιζε να την αφήσει για να παντρευτεί, αυτομάτως η πρώην παλλακίδα και τα παιδιά της θα έρχονταν σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τα δικαιώματα της συζύγου, εκτός βέβαια και αν ο άνδρας είχε φροντίσει να αναγνωρίσει τα παιδιά.
Όπως αναφέρει ο Παύλος Καλλιγάς, «καθιέρωσεν ο Αύγουστος και αυτήν την σχέσιν της παλλακής (Concubinatus), διαστέλλων αυτήν της συζύγου, ως μη μετέχουσαν των τιμών του ανδρός».
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η παλλακεία οριζόταν ως μια μονογαμική, διαρκής συμβίωση, η οποία συνήθως συνέβαινε στις περιπτώσεις όπου «η χαμηλή κοινωνική θέση της γυναίκας καθιστούσε απίθανο να τεθεί θέμα γάμου».
Ο γάμος της αγίας Ελένης με τον Κωνστάντιο Χλωρό
Έχοντας κάποιος υπόψη του όσα ειπώθηκαν για την χαμηλή κοινωνική θέση της Ελένης και την ανώτερη κοινωνική θέση του στρατιωτικού αξιωματούχου Κωνσταντίου, θα έλεγε με βεβαιότητα ότι η σχέση τους ήταν σχέση παλλακείας. Αυτό γράφει και ο Ράνσιμαν, θεωρώντας την Ελένη, ως «παλλακίδα του Κωνσταντίου».
Κι όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.
Ο Jan Willem Drijvers, μετά από αναλυτική μελέτη επάνω στο ζήτημα, σημειώνει τα εξής:
Οι αναφορές που εννοούν ξεκάθαρα ότι η Ελένη και ο Κωνστάντιος είχαν νόμιμο γάμο είναι δύο. Οι αναφορές που προσδιορίζουν την Ελένη ως παλλακίδα, είναι πέντε. Οι αναφορές που προσδιορίζουν την Ελένη ως ‘Uxor’ ή ‘γυνή’ τα οποία συνήθως προσδιορίζουν την παντρεμένη γυναίκα, είναι οκτώ. Όμως, κάποιες πηγές, αναφέρουν ταυτόχρονα την Ελένη και ως ‘Uxor’ και ως παλλακίδα, πράγμα που αποδυναμώνει το εύρημα.
Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητός ο λόγος για τον οποίο η βιβλιογραφία εμφανίζεται διχασμένη επάνω στο ζήτημα αυτό. Πάντως, ο Jan Willem Drijvers, θεωρεί αδύνατο ένας αξιωματούχος να έκανε γαμικό συμβόλαιο με μία «stabularia», και εκεί στηρίζει κυρίως τη θέση του ότι η Ελένη βρισκόταν σε σχέση παλλακείας με τον Κωνστάντιο.
Από την άλλη, η βιβλιογραφία συχνά αναφέρεται σε γάμο:
- «Ο Κωνστάντιος … είχε νυμφευθή κόρην τινά, Ελένην καλουμένην»[Βουτυράς Σταύρος].
- «Ο Κωνστάντιος … είχε υποχρεωθή … να διαζευχθή τη σύζυγο του Ελένη»[Rice Tamara Talbot].
- «Ελένη ... Μητέρα του Κωνσταντίνου A΄ … έγινε σύζυγος του … Κωνσταντίου»[ΕΠΛΒΙΠ].
- «Ο Κωνσταντίνος ... ήταν γιος του … Κωνσταντίου ... και της συζύγου του Ελένης» [ εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος].
- «Ο Κωνστάντιος … παντρεύτηκε κανονικά … την Ελένη»[Σιαμάκης Κωνσταντίνος].
Πάντως, η αρχαιότερη πηγή που γνωρίζουμε από πρώτο χέρι, είναι ο Ευτρόπιος και όπως είδαμε αναφέρεται σε γάμο («matrimonio»). Μάλιστα, ο παλαιότερος λόγιος Henry Fynes Clinton, σημειώνει με βεβαιότητα ότι:
«Η Ελένη δεν ήταν παλλακίδα, αλλά σύζυγος του Κωνσταντίου […] Το διαζύγιο της Ελένης, αποδεικνύει τον γάμο της».
Και ως επιπλέον απόδειξη για τον νόμιμο γάμο, επικαλείται τον Ευσέβιο που γράφει:
«Βασιλεύς Κωνστάντιος ... παίδα γνήσιον Κωνσταντίνον αυτοκράτορα και Σεβαστόν ανθ’ εαυτού καταλιπών» (‘’Εκκλ. Ιστ.’’ 8,13), το οποίο σημαίνει:
«Ο βασιλεύς Κωνστάντιος ... άφησεν ως αυτοκράτορα και αύγουστον αντί εαυτού τον γνήσιον υιόν του Κωνσταντίνον».
Επίλογος
Ανακεφαλαιώνοντας, θα λέγαμε ότι:
α) Η μομφή περί ανηθικότητας (σεξουαλικής ή άλλης) από τον Ζώσιμο και τον Ιουλιανό, αποτελεί πιθανότατα αντιχριστιανικό λίβελλο ο οποίος δεν επιβεβαιώνεται από άλλες πηγές. Η ταπεινή καταγωγή της αγίας Ελένης και η εργασία της σε πανδοχείο, είναι τα μόνα στοιχεία που έχουμε για την προηγούμενη ζωή της, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν την συνδέουν υποχρεωτικά με την ερωτική ελευθεριότητα. Εκτός αυτού, ο Αμβρόσιος που με ειλικρίνεια επιβεβαιώνει την χαμηλή κοινωνική θέση της Ελένης, γιατί να μην είναι εξίσου ειλικρινής όταν αναφέρεται στον καλό χαρακτήρα της; Επιπροσθέτως, αν ο Κωνστάντιος και η Ελένη είχαν συνάψει γαμικό συμβόλαιο, αυτό αποκλείει την περίπτωση η Ελένη να σχετιζόταν με την πορνεία, διότι δεν προβλεπόταν γάμος με πόρνη.
β) Η βεβαιότητα του Ζώσιμου ότι η σχέση της Ελένης και του Κωνσταντίου ήταν εκτός νόμου, από πουθενά δεν επαληθεύεται. Επιπλέον, είτε επρόκειτο για παλλακεία, είτε για κανονικό γάμο, ήταν και οι δύο εξίσου αποδεκτές από τον νόμο, μακροχρόνιες, μονογαμικές σχέσεις. Ουδεμία βεβαιότητα υπάρχει επίσης για το αν ο Μ. Κων/νος θεωρούνταν μη αναγνωρισμένο παιδί από παλλακεία. Ξέρουμε ότι, «ο Κωνστάντιος … αναγκάστηκε να χωρίσει την Ελένη … για να νυμφευτεί τη Θεοδώρα» και μάλιστα, «ο Κωνστάντιος … είχε υποχρεωθή από το Διοκλητιανό να διαζευχθή τη σύζυγο του Ελένη» . Άρα, σε μια τόσο μακροχρόνια και δυνατή σχέση, φαίνεται δύσκολο να δεχτούμε ότι ο Κωνστάντιος επί -τουλάχιστον- 16 χρόνια δεν είχε αναγνωρίσει τον Κωνσταντίνο. Εκτός αυτού όμως, βάσει των πηγών, ήταν πολύ πιθανόν να επρόκειτο για κανονικό γάμο, ενώ και ο Ευσέβιος μιλάει για «παίδα γνήσιον» χωρίς αυτό να μπορεί να αντικρουστεί με επαρκή βεβαιότητα.
https://www.oodegr.com/neopaganismos/sy ... leni_2.htm
Η αγία Ελένη γεννήθηκε στα μέσα του 3ου αιώνα περίπου, σε μία μικρή πόλη της Βιθυνίας που ονομαζόταν Δρέπανο . Τον 6ο αιώνα, ο ιστορικός Προκόπιος γράφει σχετικά:
«Έστι δε τις εν Βιθυνοίς πόλις Ελένης επώνυμος ούσα της Κωνσταντίνου βασιλέως μητρός. Εκ ταύτης γαρ την Ελένην ωρμήσθαί φασι κώμης ουκ αξιολόγου τα πρότερα ούσης.» (Περί Κτισμάτων 5,2).
Επειδή ο Μ. Κων/νος προς τιμήν της μητέρας του μετονόμασε το Δρέπανο σε Ελενόπολη, έγινε κατανοητό τι εννοούσε ο Προκόπιος γράφοντας, «πόλις Ελένης επώνυμος ούσα».
Ανιχνεύοντας πίσω στον χρόνο την πηγή των συκοφαντιών για την αγία Ελένη, φτάνουμε πρώτα στον γνωστό Ζώσιμο, έναν ειδωλολάτρη ιστορικό του 5ου - 6ου αιώνα. Το έργο του με τον τίτλο «Νέα Ιστορία», γράφηκε μετά το 498 και καλύπτει την περίοδο της ρωμαϊκής και της πρώιμης βυζαντινής ιστορίας από την εποχή του Αυγούστου μέχρι το 410 μ.Χ.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Ζώσιμο:
«Κωνσταντίνος εξ ομιλίας γυναικός ου σεμνής ουδέ κατά νόμον συνελθούσης Κωνσταντίω τω βασιλεί γεγενημένος» (Νέα Ιστορία, 2,8,2).
Μας λέει δηλαδή ο ιστορικός αυτός, ότι ο Μ. Κων/νος, ήταν «γεννημένος από την έκνομη σχέση του Κωνστάντιου [του Χλωρού] με μια γυναίκα πρόστυχη» .
Ασφαλώς, μια πληροφορία αν δεν διασταυρωθεί κι αν δεν εξεταστεί σε σύγκριση με άλλες πηγές, κυρίως τις αρχαιότερες, δεν είναι δυνατόν να υιοθετηθεί . [ Το ίδιο ισχύει π.χ. και για τον μεταγενέστερο θρύλο ότι δήθεν η αγία Ελένη ήταν κόρη ενός Βρετανού βασιλιά. Αφορμές για τον θρύλο αυτό αποτέλεσαν η έλλειψη πληροφοριών για την ζωή της Ελένης πριν τον γάμο της με τον Κωνστάντιο, καθώς και αναφορές κειμένων της εποχής σε εκστρατείες του Κωνσταντίου στη Βρετανία (βλ. Antonina Harbus, «Helena of Britain in medieval legend», DS Brewer, 2002, σελ. 15-16).]
Ακόμα περισσότερο όταν έχουμε λόγους να πιστεύουμε πως ο ιστορικός που μας μεταφέρει την πληροφορία αυτή έχει σοβαρότατη προκατάληψη ενάντια στον Χριστιανισμό.
Όπως διαβάζουμε στο λεξικό του Paul Kroh:
«Ο Ζώσιμος υπηρέτησε με το έργο του μια ολοφάνερα αντιχριστιανική τάση: ήθελε να αποδείξει ότι η παρακμή του ρωμαϊκού κράτους ήταν η συνέπεια της περιφρόνησης της παλιάς (ειδωλολατρικής) πίστης [...] Με το νόημα αυτό εξυμνείται με τρόπο υπερβολικό ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, ενώ αντίθετα ο Κωνσταντίνος χαρακτηρίζεται ως ο πρωτεργάτης όλου του κακού» .
Ακριβώς την ίδια θέση διατυπώνει και ο βυζαντινολόγος Ιωάννης Καραγιαννόπουλος:
«Ο ειδωλολατρισμός του [Ζώσιμου] επηρεάζει την κρίσιν του και ως εκ τούτου μεροληπτεί ως προς τας μορφάς του Μ. Κωνσταντίνου, του Ιουλιανού και του Μ. Θεοδοσίου.».
Βεβαίως, οι πηγές δεν μας επιτρέπουν να αμφισβητήσουμε ότι η Ελένη ήταν «πολύ ταπεινής καταγωγής», «προερχόμενη από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας».
Ο Ευτρόπιος, ιστορικός του 4ου αιώνα , στη Ρωμαϊκή Ιστορία του, έγραψε ότι ο Μ. Κων/νος γεννήθηκε σε έναν «πολύ ταπεινό γάμο» («ex obscuriore matrimonio», η λέξη «ταπεινός» αφορά ασφαλώς την καταγωγή της Ελένης), ενώ ο Αμβρόσιος Μεδιολάνου (τέλη 4ου αιώνα) την αναφέρει ως «stabularia» (De obitu Theod., 42), το οποίο κυριολεκτικά σημαίνει την γυναίκα που εργάζεται στους στάβλους, όμως, επειδή συχνά οι στάβλοι βρίσκονταν στα πανδοχεία, ο όρος «stabularius» μπορούσε να σημαίνει και τον ιδιοκτήτη πανδοχείου ή τον εργαζόμενο σε αυτό.
Την εποχή εκείνη, η δουλειά της Ελένης προσδιόριζε και την κοινωνική της θέση, και η εργασία σε πανδοχείο θα μπορούσε εκληφθεί και με αρνητικό τρόπο για το ποιόν της. Όμως, ο Αμβρόσιος χρησιμοποιεί τη λέξη «bona» για να τονίσει ότι, «ασφαλώς, η Ελένη ήταν μια γυναίκα αμφιβόλου καταγωγής, αλλά παρ’ όλ’ αυτά, είχε έναν καλό και άψογο χαρακτήρα» .
Επίσης, μια άλλη, λατινική πηγή υπό τον τίτλο «Origo Constantini» (ή και «Anonymi Valesiani pars prior»), η οποία χρονολογείται στα τέλη του 4ου ή στις αρχές του 5ου αιώνα, αναφέρει τον όρο «vilissima» για την Ελένη (vilis = ασήμαντος, ταπεινός, κατώτερος, παρακατιανός), γεγονός που επιβεβαιώνει την «ταπεινή της καταγωγή».
Από αυτές τις τρεις αρχαίες μαρτυρίες, μαθαίνουμε για την ταπεινή κοινωνική προέλευση της Ελένης, όμως δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να την συνδέει υποχρεωτικά με τον αγοραίο έρωτα όπως αφήνει να εννοηθεί ο Ζώσιμος. Άλλωστε, στη ρωμαϊκή εποχή υπήρχε ένα πολύ μεγάλο πλήθος ανθρώπων που το ομαδοποιούσαν στις «ταπεινές κατηγορίες του πληθυσμού», και δεν περιελάμβανε μόνο τις πόρνες ή τους μαστροπούς, αλλά και ανθρώπους που ουδεμία σχέση είχαν με την πορνεία, όπως τους μικροπωλητές, τους αχθοφόρους, τους ζητιάνους, τους αμαξάδες και πάρα πολλούς άλλους.
Μία ακόμη μαρτυρία, μεταγενέστερη από τις προηγούμενες, την οποία συναντάμε στις αρχές του 5ου αιώνα, περιέχεται στην εκκλησιαστική ιστορία του φανατικού αρειανιστή Φιλοστόργιου. Εδώ όμως χρειάζεται να διευκρινίσουμε κάποιες λεπτομέρειες:
Η Εκκλησιαστική ιστορία του Φιλοστόργιου δεν μας σώθηκε αυτούσια, αλλά έγινε μια προσπάθεια ανασύστασής της στις αρχές του 20ου αιώνα, μέσα από διάφορα κείμενα, όπως οι επιτομές των βιβλίων του Φιλοστόργιου που μας διέσωσε ο Μ. Φώτιος, ο βίος του μεγαλομάρτυρα Αρτεμίου ο οποίος μαρτύρησε επί Ιουλιανού κ.ά .
Το «Μαρτύριο Αρτεμίου» χρησιμοποιήθηκε στην ανασύσταση επειδή προερχόταν από την ιστορία του Φιλοστόργιου και μέσα στο κείμενο αυτό διασώζεται μία υβριστική αναφορά στην αγία Ελένη, η οποία όμως αποδόθηκε όχι στον Φιλοστόργιο, αλλά σε απόσπασμα από αγόρευση του ειδωλολάτρη Ιουλιανού, ο οποίος είχε κάθε λόγο να εχθρεύεται τον Μ. Κων/νο και την αγία Ελένη:
«… ο δε Κωνσταντίνος εξ Ελένης αυτώ γέγονε φαύλης τινός γυναικός και των χαμαιτύπων ουδέν διαφερούσης ... Κωνσταντίνος θρασύτητι γνώμης την βασιλείαν αφήρπασε και τον εμόν πατέρα και τους αυτού αδελφούς αμφοτέρους αδίκως απέκτεινε.».
Το απόσπασμα αυτό, στην ανασύσταση που πραγματοποιήθηκε, αποτελεί πλέον το εδάφιο 2,16 της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Φιλοστόργιου όμως αποδίδεται στον Ιουλιανό ο οποίος κατηγορεί τον Μ. Κων/νο για τον θάνατο του πατέρα του και αρπαγή της βασιλείας. Στον Ιουλιανό αποδίδει το εδάφιο και η γνωστή Ψηφιακή βιβλιοθήκη TLG («Thesaurus Linguae Graecae», έκδοση «E», [CD-ROM] - University of California, Irvine).
Άραγε, πόσο τυχαία μπορεί είναι αυτή η ομοιότητα των διατυπώσεων, από δύο φανατικούς εχθρούς του Χριστιανισμού, τον Ιουλιανό και τον Ζώσιμο, οι οποίοι με παρόμοιους σεξουαλικούς υπαινιγμούς, επιδιώκουν να συκοφαντήσουν την Ελένη και να μειώσουν ηθικά την καταγωγή του Μ. Κων/νου;
Όπως σημειώνει ο Κωνσταντίνος Σιαμάκης:
«Ο φανατικός ειδωλολάτρης Ζώσιμος μετά δύο σχεδόν αιώνες θα γράψη συκοφαντικώτατα ότι η Ελένη ήταν γυνή ου σεμνή …».
Διότι, όπως είδαμε, η Ελένη μπορεί μεν να χαρακτηριστεί ως ταπεινής καταγωγής, όμως υπάρχει μεγάλη απόσταση από το να κατηγορηθεί ως κοινή γυναίκα, όπως με ευκολία και ιδιαίτερη επιθετικότητα κάνουν οι δύο ειδωλολάτρες συγγραφείς.
Ο Jan Willem Drijvers, θεωρεί πιθανόν ότι η αναφορά αυτή του Ιουλιανού σχετίζεται με το γεγονός ότι για τις γυναίκες του πανδοχείου υπήρχε πάντα το ενδεχόμενο να εμπλέκονται με ερωτικές υπηρεσίες .
Αξίζει όμως να παρατηρήσουμε και το εξής:
Αν ο Ιουλιανός γνώριζε ότι η Ελένη στο πανδοχείο αμειβόταν για τις σεξουαλικές της υπηρεσίες και ήταν πράγματι «χαμαιτύπη» (πόρνη), για ποιον λόγο δεν το γράφει ευθέως αλλά μας λέει μόνο πως ήταν τόσο «φαύλη» όσο και οι πόρνες («χαμαιτύπων ουδέν διαφερούσης»); Τελικά, ήταν πόρνη ή όχι; Μήπως το σχόλιο του Ιουλιανού ήταν περισσότερο προσπάθεια κοινωνικού στιγματισμού λόγω της εργασίας της στο πανδοχείο, καθώς η λέξη «φαύλος» είχε και τη σημασία της ταπεινής καταγωγής ;
Άλλωστε, κατά την ίδια περίοδο, τον 4ο αιώνα, η μαρτυρία (που προαναφέραμε) του ιστορικού Ευτρόπιου η οποία μιλά για έναν «πολύ ταπεινό γάμο» της Ελένης, διαψεύδει κάθε σχέση της με την πορνεία, διότι στο ρωμαϊκό δίκαιο «δεν υπήρχε … έγκυρος γάμος με μια πόρνη, ή με μια γυναίκα του είδους εκείνων των διασκεδάσεων οι οποίες … οδηγούσαν στην πορνεία».
Σε κάθε περίπτωση, έχει ενδιαφέρον ότι ο Jan Willem Drijvers, σχολιάζοντας το αντίστοιχο υβριστικό εδάφιο του Ζώσιμου ενάντια στην Ελένη, σημειώνει:
«Κατά την αξιολόγηση αυτών των παρατηρήσεων, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ο Ζώσιμος ήταν δηλωμένος οπαδός των παγανιστικών λατρειών και ένας σφοδρός αντίπαλος του Χριστιανισμού. Το έργο του χαρακτηρίζεται από μια άγρια εχθρότητα προς τον πρώτο χριστιανό αυτοκράτορα.».
Είναι σαφές ότι αν κάτι τέτοιο ισχύει για τον Ζώσιμο, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό ισχύει για τον ειδωλολάτρη αυτοκράτορα Ιουλιανό.
Περί πανδοχείων
Αφού είδαμε τις μαρτυρίες που αφορούν την καταγωγή και το ποιόν της αγίας Ελένης, καλό είναι ν’ αναφερθούμε και σε ένα άλλο επιχείρημα που χρησιμοποιείται ενάντια στην ηθική της υπόσταση: είναι το γεγονός ότι εργαζόταν, ή ήταν κόρη ιδιοκτήτη πανδοχείου.
Ευτυχώς, χάρη στο μνημειώδες έργο του Φαίδωνα Κουκουλέ, «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» (σε 9 τόμους) μπορούμε να αποκτήσουμε μια γενική άποψη για τη λειτουργία των πανδοχείων και τη θέση τους στην κοινωνική δομή. Οι πληροφορίες που θα μας φανούν χρήσιμες βρίσκονται στους εξής τόμους:
1) Κεφάλαιο: «Τα ξενοδοχεία», Κουκουλές Φαίδων, «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός», τόμ. Β1, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1948-1955, σελ. 128-140.
2) Κεφάλαιο: «Αι πάνδημοι γυναίκες», Κουκουλές Φαίδων, 'Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός', τόμ. Β2, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1948-1955, σελ. 117-162.
Η δική μας μελέτη στα δύο αυτά κεφάλαια οδήγησε στα εξής συμπεράσματα:
Τα πανδοχεία και κατά συνέπεια οι υπάλληλοί του, βεβαίως και μπορούσαν να είναι κακόφημα. Ήταν δυνατόν, σε φτηνά πανδοχεία να βρει κάποιος κάθε είδους εξυπηρέτηση, ακόμα και ερωτική, και πελάτες μέθυσους ή βίαιους, μέλη του υποκόσμου. Πιο συχνά, σε πανδοχεία που αποτελούν σταθμούς σε μεγάλους οδικούς άξονες, μαρτυρούνταν αυξημένες οι απαιτήσεις κάποιων πελατών για ερωτικές εξυπηρετήσεις και κατά συνέπεια συναντάμε εκεί και πόρνες αλλά και τους προαγωγούς τους.
Αυτά όμως δεν σημαίνουν ότι στην χρονική περίοδο που μας απασχολεί, τα πανδοχεία χαρακτηρίζονταν ισοπεδωτικά ως κάτι αντίστοιχο με τα πορνεία. Αντιθέτως, υπήρχαν καλής ποιότητας πανδοχεία τα οποία σε καμία περίπτωση δεν συσχετίζονταν με τον υπόκοσμο, και οι πελάτες τους ήταν άνθρωποι που ήθελαν απλά να ξεκουραστούν μετά από ένα μακρύ ταξίδι και να φροντίσουν τα άλογά τους. Πολλά από αυτά μάλιστα, ήταν ιδιαίτερα ακριβά, καθαρά και πολυτελή.
Μάλιστα, για να κατανοήσουμε και την αντίθεση, ο Φαίδων Κουκουλές προσδιορίζει μέσα από αρκετές πηγές, ότι ένας χώρος που στη γλώσσα της εποχής έχει πάντα αρνητική φόρτιση, είναι το «καπηλείο».
Για το πανδοχείο όμως δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Τι καλύτερη απόδειξη από ένα πέρασμα σε ομιλία του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, ο οποίος λέει:
«Ποία απολογία, όταν μηδέ ους ίσμεν μηδέ τούτους δεχώμεθα, αλλ' αποκλείωμεν πάσι τας θύρας; Έστω πανδοχείον υμών η οικία».
Και αλλού, λέει ο μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας:
«Έστω το του Χριστού πανδοχείον ημών η οικία» (Εις τις Πράξεις, PG 60,320).
Καταλαβαίνουμε λοιπόν, πως κι αν ακόμα υπήρχαν κακόφημα πανδοχεία, δεν θα υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα ο Χρυσόστομος να μιλήσει για «το του Χριστού πανδοχείον» εάν το πανδοχείο είχε πάντα έννοια αρνητική όπως για παράδειγμα το καπηλείο.
Αξίζει μάλιστα να προσθέσουμε ότι, καθώς το καθήκον της φιλοξενίας ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο στους χριστιανούς, όταν υπήρχαν οι πόροι και δημιουργούσαν οικήματα κατάλληλα για υποδοχή των ξένων και των φτωχών, τα ονόμαζαν «ξενοδοχεία», «ξενώνες» ή «πανδοχεία» και είναι ευνόητο πως για τέτοια ιδρύματα, δεν θα χρησιμοποιούσαν ονομασίες που θα παρέπεμπαν στον υπόκοσμο.
Οι πηγές λοιπόν καταρρίπτουν κάθε προσπάθεια να χαρακτηριστεί η αγία Ελένη ως «άσεμνη» μόνο από το γεγονός ότι εργαζόταν σε πανδοχείο. Το γεγονός ότι υπήρχαν πανδοχεία που εξέδιδαν γυναίκες, δεν σημαίνει ότι αυτό ήταν κανόνας για όλα τα πανδοχεία. Επίσης, το γεγονός ότι η Ελένη ήταν ταπεινής καταγωγής δεν την συνδέει απαραίτητα με τον αγοραίο έρωτα. Όπως είδαμε, ο όρος «ταπεινής καταγωγής» δεν αφορούσε μόνο τις πόρνες, αλλά χαρακτήριζε ένα μεγάλο πλήθος φτωχολογιάς και εργατών.
Περί γάμου και παλλακείας
Στο γνωστό λεξικό, «The Oxford Dictionary of Byzantium» (ή ‘ODB’), διαβάζουμε:
Η Ελένη ήταν «πανδοχέας όταν συνάντησε τον Κωνστάντιο τον Χλωρό, του οποίου έγινε παλλακίδα (ή σύζυγος;)» .
Η παραπάνω διατύπωση, «παλλακίδα (ή σύζυγος;)» δεν είναι τυχαία, αλλά προκύπτει από τη δυσκολία να βγει ασφαλές συμπέρασμα από τις πηγές, για το αν η Ελένη συνδέθηκε με τον Κωνστάντιο ως παλλακίδα, ή ως σύζυγος.
Βεβαίως, χρειάζεται να ξεκινήσουμε από μια απαραίτητη διευκρίνιση.
Η έννοια της ελεύθερης παλλακίδας (δεν έχουμε πληροφορία ότι η Ελένη ήταν δούλη) κατά την ρωμαϊκή ύστερη αρχαιότητα είχε ένα πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο στη νομοθεσία της εποχής, και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μπερδεύεται με το περιεχόμενο που είχε είτε στην αρχαία Ελλάδα, είτε στην σημερινή εποχή. Για παράδειγμα, η νεοελληνική ερμηνεία της «παλλακίδας», είναι εξόχως μειωτική για τη γυναίκα, και μας φέρνει στον νου λιγότερο τη συμβία, και περισσότερο τη «σπιτωμένη» φιλενάδα των περιστασιακών επαφών. Ίσως μάλιστα να υπονοείται και η ύπαρξη μιας συζύγου, και η «παλλακίδα» να παίζει αποκλειστικά τον ρόλο της ερωμένης σε μια παράλληλη εξωσυζυγική σχέση.
Αυτή η ερμηνεία, ΟΥΔΕΜΙΑ απολύτως σχέση έχει με τη νομική θέση της ελεύθερης παλλακίδας στο ρωμαϊκό δίκαιο. Αντιθέτως, η ομοιότητά ανάμεσα στον γάμο και στην παλλακεία μιας ελεύθερης γυναίκας ήταν μεγάλη και γι’ αυτό προβληματική ως προς τον διαχωρισμό:
«Ο ρωμαϊκός νόμος αντιμετώπιζε, πράγματι, κάποια δυσκολία στο να διακρίνει μια (ελεύθερη) παλλακίδα από μια σύζυγο (Treggiari 1981), αφού μια συμφωνία συμβιώσεως, κατά την οποία η γυναίκα παρέμενε πιστή στον άνδρα και ο άνδρας επιθυμούσε να αναγνωρίσει τα παιδιά της, ήταν ακριβώς ό,τι συνιστούσε ένα γάμο.» . Πράγματι, «η μετά παλλακής συμβίωσις μικρόν διέφερε του γάμου» , καθώς, «νομικά τονιζόταν πως μια παλλακίδα δεν ήταν πόρνη: αν και ήταν ανύπαντρη, της αναγνωριζόταν ότι ανήκει σε ένα συγκεκριμένο άνδρα». Επίσης, «το ρωμαϊκό δίκαιο δεν αποδεχόταν ότι μπορεί να έχει ένας άνδρας ταυτόχρονα μια παλλακίδα και μια σύζυγο».
Ας σταματήσουν λοιπόν οι πολέμιοι του χριστιανισμού την ατυχή συσχέτιση της εταίρας, της πόρνης ή της ερωμένης, με την παλλακίδα της ρωμαϊκής ύστερης αρχαιότητας, διότι το μόνο που καταφέρνουν είναι να επιβεβαιώνουν την αμάθειά τους.
Άλλωστε, αν ο Μ. Κων/νος γεννήθηκε το 273/4 και ο πατέρας του Κωνστάντιος χώρισε την Ελένη και παντρεύτηκε την Θεοδώρα το 289 , αυτό σημαίνει ότι έζησε τουλάχιστον δεκαέξι χρόνια με την Ελένη, η οποία τον ακολούθησε στη σκληρή και επικίνδυνη ζωή του στρατιωτικού. Άρα, τα υπονοούμενα περί μιας περιστασιακής σχέσης εραστή και ερωμένης καταρρίπτονται, καθώς, «η Ελένη και ο Κωνστάντιος φαίνεται να είχαν μια διαρκή και σταθερή σχέση».
Σε γενικές γραμμές λοιπόν, η διαφορά γάμου και παλλακείας βρισκόταν στα δικαιώματα που απέρρεαν από τη σχέση του ανδρογύνου, και τα δικαιώματα αυτά σχετίζονταν άμεσα με την κοινωνική θέση της γυναίκας. Μία γυναίκα ελεύθερη, κάποιας καλής κοινωνικής θέσης και με προίκα, -αν και θεωρητικά θα μπορούσε- ήταν σπάνιο φαινόμενο να δεχτεί (ή να την αφήσει και ο πατέρας της να δεχτεί) να μπει σε μια διαδικασία ανασφάλειας για εκείνη και τα παιδιά της και να αποδεχτεί την παλλακεία. Αντιθέτως, μια γυναίκα χαμηλής κοινωνικής θέσης, μπορούσε να γλυτώσει από την φτώχεια και την αφάνεια δίπλα σε έναν άνδρα ανώτερης τάξης, με αντίτιμο μια σχετική ανασφάλεια: αν ο άνδρας αποφάσιζε να την αφήσει για να παντρευτεί, αυτομάτως η πρώην παλλακίδα και τα παιδιά της θα έρχονταν σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τα δικαιώματα της συζύγου, εκτός βέβαια και αν ο άνδρας είχε φροντίσει να αναγνωρίσει τα παιδιά.
Όπως αναφέρει ο Παύλος Καλλιγάς, «καθιέρωσεν ο Αύγουστος και αυτήν την σχέσιν της παλλακής (Concubinatus), διαστέλλων αυτήν της συζύγου, ως μη μετέχουσαν των τιμών του ανδρός».
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η παλλακεία οριζόταν ως μια μονογαμική, διαρκής συμβίωση, η οποία συνήθως συνέβαινε στις περιπτώσεις όπου «η χαμηλή κοινωνική θέση της γυναίκας καθιστούσε απίθανο να τεθεί θέμα γάμου».
Ο γάμος της αγίας Ελένης με τον Κωνστάντιο Χλωρό
Έχοντας κάποιος υπόψη του όσα ειπώθηκαν για την χαμηλή κοινωνική θέση της Ελένης και την ανώτερη κοινωνική θέση του στρατιωτικού αξιωματούχου Κωνσταντίου, θα έλεγε με βεβαιότητα ότι η σχέση τους ήταν σχέση παλλακείας. Αυτό γράφει και ο Ράνσιμαν, θεωρώντας την Ελένη, ως «παλλακίδα του Κωνσταντίου».
Κι όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.
Ο Jan Willem Drijvers, μετά από αναλυτική μελέτη επάνω στο ζήτημα, σημειώνει τα εξής:
Οι αναφορές που εννοούν ξεκάθαρα ότι η Ελένη και ο Κωνστάντιος είχαν νόμιμο γάμο είναι δύο. Οι αναφορές που προσδιορίζουν την Ελένη ως παλλακίδα, είναι πέντε. Οι αναφορές που προσδιορίζουν την Ελένη ως ‘Uxor’ ή ‘γυνή’ τα οποία συνήθως προσδιορίζουν την παντρεμένη γυναίκα, είναι οκτώ. Όμως, κάποιες πηγές, αναφέρουν ταυτόχρονα την Ελένη και ως ‘Uxor’ και ως παλλακίδα, πράγμα που αποδυναμώνει το εύρημα.
Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητός ο λόγος για τον οποίο η βιβλιογραφία εμφανίζεται διχασμένη επάνω στο ζήτημα αυτό. Πάντως, ο Jan Willem Drijvers, θεωρεί αδύνατο ένας αξιωματούχος να έκανε γαμικό συμβόλαιο με μία «stabularia», και εκεί στηρίζει κυρίως τη θέση του ότι η Ελένη βρισκόταν σε σχέση παλλακείας με τον Κωνστάντιο.
Από την άλλη, η βιβλιογραφία συχνά αναφέρεται σε γάμο:
- «Ο Κωνστάντιος … είχε νυμφευθή κόρην τινά, Ελένην καλουμένην»[Βουτυράς Σταύρος].
- «Ο Κωνστάντιος … είχε υποχρεωθή … να διαζευχθή τη σύζυγο του Ελένη»[Rice Tamara Talbot].
- «Ελένη ... Μητέρα του Κωνσταντίνου A΄ … έγινε σύζυγος του … Κωνσταντίου»[ΕΠΛΒΙΠ].
- «Ο Κωνσταντίνος ... ήταν γιος του … Κωνσταντίου ... και της συζύγου του Ελένης» [ εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος].
- «Ο Κωνστάντιος … παντρεύτηκε κανονικά … την Ελένη»[Σιαμάκης Κωνσταντίνος].
Πάντως, η αρχαιότερη πηγή που γνωρίζουμε από πρώτο χέρι, είναι ο Ευτρόπιος και όπως είδαμε αναφέρεται σε γάμο («matrimonio»). Μάλιστα, ο παλαιότερος λόγιος Henry Fynes Clinton, σημειώνει με βεβαιότητα ότι:
«Η Ελένη δεν ήταν παλλακίδα, αλλά σύζυγος του Κωνσταντίου […] Το διαζύγιο της Ελένης, αποδεικνύει τον γάμο της».
Και ως επιπλέον απόδειξη για τον νόμιμο γάμο, επικαλείται τον Ευσέβιο που γράφει:
«Βασιλεύς Κωνστάντιος ... παίδα γνήσιον Κωνσταντίνον αυτοκράτορα και Σεβαστόν ανθ’ εαυτού καταλιπών» (‘’Εκκλ. Ιστ.’’ 8,13), το οποίο σημαίνει:
«Ο βασιλεύς Κωνστάντιος ... άφησεν ως αυτοκράτορα και αύγουστον αντί εαυτού τον γνήσιον υιόν του Κωνσταντίνον».
Επίλογος
Ανακεφαλαιώνοντας, θα λέγαμε ότι:
α) Η μομφή περί ανηθικότητας (σεξουαλικής ή άλλης) από τον Ζώσιμο και τον Ιουλιανό, αποτελεί πιθανότατα αντιχριστιανικό λίβελλο ο οποίος δεν επιβεβαιώνεται από άλλες πηγές. Η ταπεινή καταγωγή της αγίας Ελένης και η εργασία της σε πανδοχείο, είναι τα μόνα στοιχεία που έχουμε για την προηγούμενη ζωή της, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν την συνδέουν υποχρεωτικά με την ερωτική ελευθεριότητα. Εκτός αυτού, ο Αμβρόσιος που με ειλικρίνεια επιβεβαιώνει την χαμηλή κοινωνική θέση της Ελένης, γιατί να μην είναι εξίσου ειλικρινής όταν αναφέρεται στον καλό χαρακτήρα της; Επιπροσθέτως, αν ο Κωνστάντιος και η Ελένη είχαν συνάψει γαμικό συμβόλαιο, αυτό αποκλείει την περίπτωση η Ελένη να σχετιζόταν με την πορνεία, διότι δεν προβλεπόταν γάμος με πόρνη.
β) Η βεβαιότητα του Ζώσιμου ότι η σχέση της Ελένης και του Κωνσταντίου ήταν εκτός νόμου, από πουθενά δεν επαληθεύεται. Επιπλέον, είτε επρόκειτο για παλλακεία, είτε για κανονικό γάμο, ήταν και οι δύο εξίσου αποδεκτές από τον νόμο, μακροχρόνιες, μονογαμικές σχέσεις. Ουδεμία βεβαιότητα υπάρχει επίσης για το αν ο Μ. Κων/νος θεωρούνταν μη αναγνωρισμένο παιδί από παλλακεία. Ξέρουμε ότι, «ο Κωνστάντιος … αναγκάστηκε να χωρίσει την Ελένη … για να νυμφευτεί τη Θεοδώρα» και μάλιστα, «ο Κωνστάντιος … είχε υποχρεωθή από το Διοκλητιανό να διαζευχθή τη σύζυγο του Ελένη» . Άρα, σε μια τόσο μακροχρόνια και δυνατή σχέση, φαίνεται δύσκολο να δεχτούμε ότι ο Κωνστάντιος επί -τουλάχιστον- 16 χρόνια δεν είχε αναγνωρίσει τον Κωνσταντίνο. Εκτός αυτού όμως, βάσει των πηγών, ήταν πολύ πιθανόν να επρόκειτο για κανονικό γάμο, ενώ και ο Ευσέβιος μιλάει για «παίδα γνήσιον» χωρίς αυτό να μπορεί να αντικρουστεί με επαρκή βεβαιότητα.
https://www.oodegr.com/neopaganismos/sy ... leni_2.htm
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Μάξιμος ο Ομολογητής : Μεγάλος χριστιανός ορθόδοξος θεολόγος του 7ου αι. Πολέμιος των αιρέσεων του μονοθελητισμού και του μονοενεργητισμού. Γεννήθηκε στην Πόλη το 580 από πλούσια οικογένεια. Έλαβε αξιόλογη μόρφωση. Έγινε μοναχός. Αντιστάθηκε στον μονοθελητισμό που προσπάθησαν να επιβάλουν ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος και ο αυτοκράτωρ Ηράκλειος προκειμένου να συμβιβάσουν τους ορθοδόξους και τους μονοφυσίτες. Η δράση του Μάξιμου κατά του μονοθελητισμού - μονοενεργητισμού ενόχλησε τον αυτοκράτορα Κώνστα Β΄που είχε απαγορέψει κάθε θεολογική συζήτηση γι' αυτό το θέμα. Κατά διαταγή του , ο Μάξιμος συνελήφθη , μεταφέρθηκε στην Πόλη , βασανίστηκε, και του έκοψαν την γλώσσα και το δεξί χέρι. Έπειτα τον εξόρισαν. Πέθανε απ' τις κακουχίες εξόριστος στον Καύκασο το 662. Έγραψε θεολογικά έργα.
Έπειτα τον εξόρισαν. Πέθανε απ' τις κακουχίες εξόριστος στον Καύκασο το 662. Έγραψε θεολογικά έργα.… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
- Ο Μέγας Κωνσταντίνος εισήγαγε το βυζαντινό χρυσό νόμισμα βάρους 4,48 gr , το οποίο έγινε το πιο αναγνωρισμένο μέσο στις διεθνείς συναλλαγές ως τον 11ο αι. , οπότε και άρχισε να νοθεύεται.
- Ο Μέγας Κωνσταντίνος θέσπισε διατάξεις που μεριμνούσαν για την καλύτερη διαβίωση των καταδίκων σύμφωνα με το νεό φιλάνθρωπο πνεύμα που εισήγαγε ο χριστιανισμός. Από την άλλη όμως νομοθέτησε και σκληρότατες ποινές για τις απαγωγές παιδιών και παρθένων , για την πατροκτονία , για τις σεξουαλικές σχέσεις κυρίας και δούλου κ.λπ.
- Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Κωνσταντίνου ανέλαβαν οι 3 γιοι του :
Ο ορθόδοξος Κωνσταντίνος διοικούσε τις Βρετανία , Γαλατία και Ισπανία.
Ο ορθόδοξος Κώνστας διοικούσε τις Παννονία, Δακία, Μακεδονία * , Ιταλία και Αφρική.
Ο αρειανιστής Κωνστάντιος διοικούσε τις Θράκη , Πόντο , Ασία και Ανατολή.
* Όταν λέμε "Μακεδονία" εκείνη την εποχή εννοούμε ως και την Κρήτη και τα μισά νησιά του Αιγαίου.
Κωνσταντίνος και Κώνστας συγκρούστηκαν . Ο Κωνσταντίνος σκοτώθηκε και ο Κώνστας πήρε τα εδάφη του.
Το 350 ο σφετεριστής Magnus Magnentius σκότωσε τον Κώνστα.
Το 353 ο Κωνστάντιος σκότωσε τον Magnus Magnentius και έγινε μονοκράτορας. Επέβαλε ως δόγμα τον αρειανισμό. Την εποχή του μάλιστα προσηλυτίστηκαν στον αρειανισμό οι Γότθοι από τον επίσκοπο Ουλφίλα.
- Ο Κωνστάντιος ήταν γενναίος , αλλά παρασυρόταν εύκολα από συκοφαντίες . Εξαιτίας τέτοιων συκοφαντιών σκότωσε τον εξάδελφό του Γάλλο , αδελφό του Ιουλιανού του Παραβάτη. Ίσως ένας απ' τους λόγους που ο Ιουλιανός μίσησε τον χριστιανισμό να ήταν και η θανάτωση του αδελφού του.
- Ο Ιουλιανός χρησιμοποίησε ως πρότυπο την χριστιανική εκκλησιαστική οργάνωση προκειμένου να αναδιοργανώσει τον εθνικό κλήρο και την εθνική θρησκεία.
- Ο Μιχαήλ Ε΄, θέλοντας να γίνει μονοκράτορας , εξόρισε την αυτοκράτειρα Ζωή. Ο λαός όμως επαναστάτησε και τον τύφλωσε. Ο Κεκαυμένος γράφει στο "Στρατηγικό" του : Είδα τον αποβασιλέα κυρ Μιχαήλ το πρωί που ανέτειλε ο ήλιος κραταιό αυτοκράτορα και λίγες ώρες αργότερα τον είδα ελεεινό , έρημο και τυφλό. Ο λαός αναγνώριζε τον Μιχαήλ Ε΄ ως αυτοκράτορα μόνο εφόσον δεν έθιγε τα δικαιώματα της Ζωής , γόνου της νόμιμης δυναστείας. Πάνε περίπατο οι εποχές που οι Βυζαντινοί δεν αποδέχονταν γυναίκα αυτοκράτειρα ( π.χ. χήρα Ηρακλείου ) ή αν αποδέχονταν αυτή υπέγραφε ως αρσενικό ( π.χ. βασιλεύς Ειρήνη ).
- Επί Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα οι Σελτζούκοι κατέλαβαν τις Περσία , Βαγδάτη , Ιβηρία , Μεσοποταμία , Μελιτήνη , Χαλδία κ.α. Έγραφε ο Μιχαήλ Ατταλειάτης : Και αν από αγαθή τύχη δεν συνέβαινε να νικώνται και κάποτε οι εχθροί , θα είχαν προχωρήσει ως την Γαλατία , την Ονωριάδα και την Φρυγία.
- Ο Μέγας Κωνσταντίνος θέσπισε διατάξεις που μεριμνούσαν για την καλύτερη διαβίωση των καταδίκων σύμφωνα με το νεό φιλάνθρωπο πνεύμα που εισήγαγε ο χριστιανισμός. Από την άλλη όμως νομοθέτησε και σκληρότατες ποινές για τις απαγωγές παιδιών και παρθένων , για την πατροκτονία , για τις σεξουαλικές σχέσεις κυρίας και δούλου κ.λπ.
- Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Κωνσταντίνου ανέλαβαν οι 3 γιοι του :
Ο ορθόδοξος Κωνσταντίνος διοικούσε τις Βρετανία , Γαλατία και Ισπανία.
Ο ορθόδοξος Κώνστας διοικούσε τις Παννονία, Δακία, Μακεδονία * , Ιταλία και Αφρική.
Ο αρειανιστής Κωνστάντιος διοικούσε τις Θράκη , Πόντο , Ασία και Ανατολή.
* Όταν λέμε "Μακεδονία" εκείνη την εποχή εννοούμε ως και την Κρήτη και τα μισά νησιά του Αιγαίου.
Κωνσταντίνος και Κώνστας συγκρούστηκαν . Ο Κωνσταντίνος σκοτώθηκε και ο Κώνστας πήρε τα εδάφη του.
Το 350 ο σφετεριστής Magnus Magnentius σκότωσε τον Κώνστα.
Το 353 ο Κωνστάντιος σκότωσε τον Magnus Magnentius και έγινε μονοκράτορας. Επέβαλε ως δόγμα τον αρειανισμό. Την εποχή του μάλιστα προσηλυτίστηκαν στον αρειανισμό οι Γότθοι από τον επίσκοπο Ουλφίλα.
- Ο Κωνστάντιος ήταν γενναίος , αλλά παρασυρόταν εύκολα από συκοφαντίες . Εξαιτίας τέτοιων συκοφαντιών σκότωσε τον εξάδελφό του Γάλλο , αδελφό του Ιουλιανού του Παραβάτη. Ίσως ένας απ' τους λόγους που ο Ιουλιανός μίσησε τον χριστιανισμό να ήταν και η θανάτωση του αδελφού του.
- Ο Ιουλιανός χρησιμοποίησε ως πρότυπο την χριστιανική εκκλησιαστική οργάνωση προκειμένου να αναδιοργανώσει τον εθνικό κλήρο και την εθνική θρησκεία.
- Ο Μιχαήλ Ε΄, θέλοντας να γίνει μονοκράτορας , εξόρισε την αυτοκράτειρα Ζωή. Ο λαός όμως επαναστάτησε και τον τύφλωσε. Ο Κεκαυμένος γράφει στο "Στρατηγικό" του : Είδα τον αποβασιλέα κυρ Μιχαήλ το πρωί που ανέτειλε ο ήλιος κραταιό αυτοκράτορα και λίγες ώρες αργότερα τον είδα ελεεινό , έρημο και τυφλό. Ο λαός αναγνώριζε τον Μιχαήλ Ε΄ ως αυτοκράτορα μόνο εφόσον δεν έθιγε τα δικαιώματα της Ζωής , γόνου της νόμιμης δυναστείας. Πάνε περίπατο οι εποχές που οι Βυζαντινοί δεν αποδέχονταν γυναίκα αυτοκράτειρα ( π.χ. χήρα Ηρακλείου ) ή αν αποδέχονταν αυτή υπέγραφε ως αρσενικό ( π.χ. βασιλεύς Ειρήνη ).
- Επί Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα οι Σελτζούκοι κατέλαβαν τις Περσία , Βαγδάτη , Ιβηρία , Μεσοποταμία , Μελιτήνη , Χαλδία κ.α. Έγραφε ο Μιχαήλ Ατταλειάτης : Και αν από αγαθή τύχη δεν συνέβαινε να νικώνται και κάποτε οι εχθροί , θα είχαν προχωρήσει ως την Γαλατία , την Ονωριάδα και την Φρυγία.
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Έπειτα απ' τον θάνατο του Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου ανέλαβε ο αδελφός του Κωνσταντίνος Η΄( 1025 - 1028 ). Παραμερισμένος σ' όλη την διάρκεια της βασιλείας του αδελφού του , έδωσε διέξοδο στα συμπλέγματα κατωτερότητας και τα αισθήματα του θιγμένου εγωισμού του , ακυρώνοντας τα μέτρα του Βασιλείου Β΄ και καταδιώκοντας τους συνεργάτες του. Ανήσυχος για τον θρόνο και την ζωή του , καταδίωκε όποιον υποψιαζόταν. Η ποινή της τύγλωσης ήταν ο αγαπητός του τρόπος τιμωρίας και την επέβαλε σε κάθε ύποπτο , χωρίς καν να εξακριβώσει την ενοχή του. Δεν επέβαλλε τιμωρίες ανάλογες με το αμάρτημα του κατηγορουμένου , αλλά μονάχα ήθελε να απαλλαγεί από τις υποψίες του , εξουδετερώνοντας τον ύποπτο. Καταδίωξε τους ανίσχυρους και ευνόησε τους ισχυρούς. Όπως μας λέει ο Ιω. Σκυλίτζης :
Συνετρίβησαν οὐχ οἱ πένητες μόνον καὶ ἄποροι, ἀλλὰ καὶ οἱ εὐπόρως ἔχοντες, ἐν τρισὶ χρόνοις πέντε παρασχόντες δασμοφορίας.
Δηλαδή ο Κωνσταντίνος Η΄ μέσα σε 3 χρόνια της βασιλείας του εισέπραξε απ' τον λαό φόρους 5 ετών !
Το 1028 ήταν πια 73 ετών και η πολυφαγία και η πολυποσία τον είχαν κάνει ερείπιο. Από την σύζυγό του Ελένη είχε απκτήσει 3 κόρες : Ευδοκία, Ζωή και Θεοδώρα κατά σειρά ηλικίας. Η Ευδοκία είχε γίνει μοναχή.
Ο Κωνσταντίνος Η΄ αποφάσισε να κάνει διάδοχό του τον Ρωμανό Γ΄ Αργυρό και γι' αυτό τον νύμφευσε με την κόρη του Ζωή , αφού πρώτα τον ανάγκασε με απειλές να διαζευχθεί την πρώτη του σύζυγο !
Η Ζωή ήταν τότε 50 ετών , αλλά όπως παρατηρεί ο Κ. Παπαρρηγόπουλος :
Ήρχισε μέν βραδέως οπωσούν το συζυγικόν στάδιον αλλ’ απεζημιώθη αρκούντως διά την αναβολήν ταύτην , λαβούσα εις ηλικίαν 54 ετών δεύτερον σύζυγον και εις ηλικίαν 62 τρίτον, εκτός των εν τω μεταξύ επιφορημάτων.
Ο Ρωμανός Γ΄ Αργυρός νόμιζε πως ήταν σπουδαίος φιλόσοφος . Όπως μας πληροφορεί ο Μιχαήλ Ψελλός :
Εμφανιζόταν ως φιλόσοφος αυτοκράτορας , αλλά στην πραγματικότητα όλα ήταν υπόκριση και προσποίηση , όχι βασανος και εξέταση της αλήθειας.
Το 1030 ο Ρωμανός Γ΄ εκστράτευσε κατά των Αράβων της Συρίας . Έπεσε όμως σε ενέδρα και ο βυζαντινός στρατός με επικεφαλής τον τρομοκρατημένο αυτοκράτορα τράπηκε σε πανικόβλητη φυγή , μπροστά στα έκπληκτα μάτια των λίγων Σαρακηνών ενεδρευόντων , που έμειναν κατάπληκτοι μπροστά στο παράδοξο θέαμα του λαμπρού θωρακοφόρου βυζαντινού ιππικού που το έβαζε στα πόδια , προτού , καλά καλά , αρχίσει η μάχη ( Μιχαήλ Ψελλός ).
Ο εξηντάχρονος Ρωμανός Γ΄ έχασε γρήγορα το ενδιαφέρον του για την ώριμη Ζωή και η Ζωή σύναψε ερωτική σχέση με τον Μιχαήλ ( μετέπειτα Μιχαήλ Δ΄). Όταν έφτασαν οι φήμες στ' αυτιά του Ρωμανού για την παράνομη σχέση , αρνήθηκε να τις πιστέψει.
Η Ζωή θέλησε να βγάλει απ' την μέση τους αντιπάλους της. Έτσι πέθανε "ξαφνικά" η αδελφή του Ρωμανού Γ΄, Πουλχερία , και ο Ρωμανός βρέθηκε να ψυχορραγεί στις 11/4/1034 στην αίθουσα του αυτοκρατορικού λουτρού. Την ίδια μέρα ο Ρωμανός εξέπνευσε και η Ζωή έστεψε αυτοκράτορα τον εραστή της Μιχαήλ Δ΄ . Ακόμη , η Ζωή έστειλε να καλέσουν για την ενθρόνιση του νέου αυτοκράτορα τον πατριάρχη Αλέξιο , και όταν αυτός έφτασε στο παλάτι , έπνιξε την έκπληξή του και τις αντιρρήσεις του για τα διαδραματιζόμενα σε 50 λίτρες χρυσού και τον έβαλε να την νυμφεύσει με τον Μιχαήλ Δ΄ .
Μόνο όταν όλα τελείωσαν , σκέφτηκε η Ζωή να κηδέψει τον νεκρό Ρωμανό Γ΄ , που ψυχρός και ασάλευτος περίμενε στο γειτονικό διαμέρισμα ν' ασχοληθούν και μ' αυτόν.
Ιωάννης Καραγιαννόπουλος , Το Βυζαντινό Κράτος
Συνετρίβησαν οὐχ οἱ πένητες μόνον καὶ ἄποροι, ἀλλὰ καὶ οἱ εὐπόρως ἔχοντες, ἐν τρισὶ χρόνοις πέντε παρασχόντες δασμοφορίας.
Δηλαδή ο Κωνσταντίνος Η΄ μέσα σε 3 χρόνια της βασιλείας του εισέπραξε απ' τον λαό φόρους 5 ετών !
Το 1028 ήταν πια 73 ετών και η πολυφαγία και η πολυποσία τον είχαν κάνει ερείπιο. Από την σύζυγό του Ελένη είχε απκτήσει 3 κόρες : Ευδοκία, Ζωή και Θεοδώρα κατά σειρά ηλικίας. Η Ευδοκία είχε γίνει μοναχή.
Ο Κωνσταντίνος Η΄ αποφάσισε να κάνει διάδοχό του τον Ρωμανό Γ΄ Αργυρό και γι' αυτό τον νύμφευσε με την κόρη του Ζωή , αφού πρώτα τον ανάγκασε με απειλές να διαζευχθεί την πρώτη του σύζυγο !
Η Ζωή ήταν τότε 50 ετών , αλλά όπως παρατηρεί ο Κ. Παπαρρηγόπουλος :
Ήρχισε μέν βραδέως οπωσούν το συζυγικόν στάδιον αλλ’ απεζημιώθη αρκούντως διά την αναβολήν ταύτην , λαβούσα εις ηλικίαν 54 ετών δεύτερον σύζυγον και εις ηλικίαν 62 τρίτον, εκτός των εν τω μεταξύ επιφορημάτων.
Ο Ρωμανός Γ΄ Αργυρός νόμιζε πως ήταν σπουδαίος φιλόσοφος . Όπως μας πληροφορεί ο Μιχαήλ Ψελλός :
Εμφανιζόταν ως φιλόσοφος αυτοκράτορας , αλλά στην πραγματικότητα όλα ήταν υπόκριση και προσποίηση , όχι βασανος και εξέταση της αλήθειας.
Το 1030 ο Ρωμανός Γ΄ εκστράτευσε κατά των Αράβων της Συρίας . Έπεσε όμως σε ενέδρα και ο βυζαντινός στρατός με επικεφαλής τον τρομοκρατημένο αυτοκράτορα τράπηκε σε πανικόβλητη φυγή , μπροστά στα έκπληκτα μάτια των λίγων Σαρακηνών ενεδρευόντων , που έμειναν κατάπληκτοι μπροστά στο παράδοξο θέαμα του λαμπρού θωρακοφόρου βυζαντινού ιππικού που το έβαζε στα πόδια , προτού , καλά καλά , αρχίσει η μάχη ( Μιχαήλ Ψελλός ).
Ο εξηντάχρονος Ρωμανός Γ΄ έχασε γρήγορα το ενδιαφέρον του για την ώριμη Ζωή και η Ζωή σύναψε ερωτική σχέση με τον Μιχαήλ ( μετέπειτα Μιχαήλ Δ΄). Όταν έφτασαν οι φήμες στ' αυτιά του Ρωμανού για την παράνομη σχέση , αρνήθηκε να τις πιστέψει.
Η Ζωή θέλησε να βγάλει απ' την μέση τους αντιπάλους της. Έτσι πέθανε "ξαφνικά" η αδελφή του Ρωμανού Γ΄, Πουλχερία , και ο Ρωμανός βρέθηκε να ψυχορραγεί στις 11/4/1034 στην αίθουσα του αυτοκρατορικού λουτρού. Την ίδια μέρα ο Ρωμανός εξέπνευσε και η Ζωή έστεψε αυτοκράτορα τον εραστή της Μιχαήλ Δ΄ . Ακόμη , η Ζωή έστειλε να καλέσουν για την ενθρόνιση του νέου αυτοκράτορα τον πατριάρχη Αλέξιο , και όταν αυτός έφτασε στο παλάτι , έπνιξε την έκπληξή του και τις αντιρρήσεις του για τα διαδραματιζόμενα σε 50 λίτρες χρυσού και τον έβαλε να την νυμφεύσει με τον Μιχαήλ Δ΄ .
Μόνο όταν όλα τελείωσαν , σκέφτηκε η Ζωή να κηδέψει τον νεκρό Ρωμανό Γ΄ , που ψυχρός και ασάλευτος περίμενε στο γειτονικό διαμέρισμα ν' ασχοληθούν και μ' αυτόν.
Ιωάννης Καραγιαννόπουλος , Το Βυζαντινό Κράτος
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
-
taxalata xalasa
- Δημοσιεύσεις: 16638
- Εγγραφή: 27 Αύγ 2021, 20:52
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Καπως ετσι και η Μακεδονια.... απο δώ μέχρι εδώ, απο δώ μέχρι εδώ, απο δώ μέχρι εδώ...
ό,τι του φανεί, του Λωλοστεφανή
ΥΓ1> Μόνο που στον πινακα χρωματων λέγει Ιλλιρικόν... Λεπτομερεια... εκει κρυβεται ο εξαποδως...
ΥΓ2> Πάντως μας καναν την τιμή να εχουμε προκόνσουλ και οχι απλο πραιτωρα να καμει κουμαντο και να μας λεγει τα χαμπέρια...
𐀲𐀏𐀨𐀲𐀏𐀨𐀭 𐀀𐀗𐀨:𐀣𐀬𐀔:𐀓𐀫:𐀀𐀗𐀨:𐀏𐀬:𐀣𐀦
Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.
Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...
Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.
Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
The Diocese of Macedonia (Latin: Dioecesis Macedoniae; Greek: Διοίκησις Μακεδονίας) was a diocese of the later Roman Empire, forming part of the praetorian prefecture of Illyricum. Its administrative centre was Thessaloniki.taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:43
Καπως ετσι και η Μακεδονια.... απο δώ μέχρι εδώ, απο δώ μέχρι εδώ, απο δώ μέχρι εδώ...
ό,τι του φανεί, του Λωλοστεφανή
ΥΓ> Μόνο στον πινακα χρωματων λέγει Ιλλιρικόν... Λεπτομερεια... εκει κρυβεται ο εξαποδως...
The diocese was formed, probably under Constantine I (r. 306–337), from the division of the Diocletianic Diocese of Moesia. It included the provinces of Macedonia Prima, Macedonia Salutaris, Thessalia, Epirus vetus, Epirus nova, Achaea, and Crete.
https://en.wikipedia.org/wiki/Diocese_of_Macedonia
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
-
taxalata xalasa
- Δημοσιεύσεις: 16638
- Εγγραφή: 27 Αύγ 2021, 20:52
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Τον χαρτη που εβαλες τον διαβασες καλα; Εσυ το έβαλες.... Δεν βλεπεις το Praefectura Praetotio Illyrici; Και με κόκκικο το Provincia Proconsularis .Ζαποτέκος έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:48The Diocese of Macedonia (Latin: Dioecesis Macedoniae; Greek: Διοίκησις Μακεδονίας) was a diocese of the later Roman Empire, forming part of the praetorian prefecture of Illyricum. Its administrative centre was Thessaloniki.taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:43
Καπως ετσι και η Μακεδονια.... απο δώ μέχρι εδώ, απο δώ μέχρι εδώ, απο δώ μέχρι εδώ...
ό,τι του φανεί, του Λωλοστεφανή
ΥΓ> Μόνο στον πινακα χρωματων λέγει Ιλλιρικόν... Λεπτομερεια... εκει κρυβεται ο εξαποδως...
The diocese was formed, probably under Constantine I (r. 306–337), from the division of the Diocletianic Diocese of Moesia. It included the provinces of Macedonia Prima, Macedonia Salutaris, Thessalia, Epirus vetus, Epirus nova, Achaea, and Crete.
https://en.wikipedia.org/wiki/Diocese_of_Macedonia
Άλλο Προκόνσουλ σε Επαρχία και άλλο Πραίτωρ σε Νομαρχία... Ο Προκόσνουλ ήταν ανώτερος του Πραίτωρα... απλα πραματακια ειναι...
𐀲𐀏𐀨𐀲𐀏𐀨𐀭 𐀀𐀗𐀨:𐀣𐀬𐀔:𐀓𐀫:𐀀𐀗𐀨:𐀏𐀬:𐀣𐀦
Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.
Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...
Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.
Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Βλέπεις ένα "Μακεδονία" δίπλα απ' την Κρήτη ;taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:59Τον χαρτη που εβαλες τον διαβασες καλα; Εσυ το έβαλες.... Δεν βλεπεις το Praefectura Praetotio Illyrici; Και με κόκκικο το Provincia Proconsularis .Ζαποτέκος έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:48The Diocese of Macedonia (Latin: Dioecesis Macedoniae; Greek: Διοίκησις Μακεδονίας) was a diocese of the later Roman Empire, forming part of the praetorian prefecture of Illyricum. Its administrative centre was Thessaloniki.taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:43
Καπως ετσι και η Μακεδονια.... απο δώ μέχρι εδώ, απο δώ μέχρι εδώ, απο δώ μέχρι εδώ...
ό,τι του φανεί, του Λωλοστεφανή
ΥΓ> Μόνο στον πινακα χρωματων λέγει Ιλλιρικόν... Λεπτομερεια... εκει κρυβεται ο εξαποδως...
The diocese was formed, probably under Constantine I (r. 306–337), from the division of the Diocletianic Diocese of Moesia. It included the provinces of Macedonia Prima, Macedonia Salutaris, Thessalia, Epirus vetus, Epirus nova, Achaea, and Crete.
https://en.wikipedia.org/wiki/Diocese_of_Macedonia
Άλλο Προκόνσουλ σε Επαρχία και άλλο Πραίτωρ σε Νομαρχία... Ο Προκόσνουλ ήταν ανώτερος του Πραίτωρα... απλα πραματακια ειναι...
Διάβασες τις πληροφορίες της wiki ; 
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
-
taxalata xalasa
- Δημοσιεύσεις: 16638
- Εγγραφή: 27 Αύγ 2021, 20:52
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Εσύ έβαλες τον Χαρτη και τον διαβασαμε... Εμας ψεγεις;Ζαποτέκος έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 21:06Βλέπεις ένα "Μακεδονία" δίπλα απ' την Κρήτη ;taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:59Τον χαρτη που εβαλες τον διαβασες καλα; Εσυ το έβαλες.... Δεν βλεπεις το Praefectura Praetotio Illyrici; Και με κόκκικο το Provincia Proconsularis .Ζαποτέκος έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:48
The Diocese of Macedonia (Latin: Dioecesis Macedoniae; Greek: Διοίκησις Μακεδονίας) was a diocese of the later Roman Empire, forming part of the praetorian prefecture of Illyricum. Its administrative centre was Thessaloniki.
The diocese was formed, probably under Constantine I (r. 306–337), from the division of the Diocletianic Diocese of Moesia. It included the provinces of Macedonia Prima, Macedonia Salutaris, Thessalia, Epirus vetus, Epirus nova, Achaea, and Crete.
https://en.wikipedia.org/wiki/Diocese_of_Macedonia
Άλλο Προκόνσουλ σε Επαρχία και άλλο Πραίτωρ σε Νομαρχία... Ο Προκόσνουλ ήταν ανώτερος του Πραίτωρα... απλα πραματακια ειναι...
Πασχεις απο αχρωματοψια ρε βλάμη; Δεν βλεπεις τα χρωματα;
𐀲𐀏𐀨𐀲𐀏𐀨𐀭 𐀀𐀗𐀨:𐀣𐀬𐀔:𐀓𐀫:𐀀𐀗𐀨:𐀏𐀬:𐀣𐀦
Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.
Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...
Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής.
Με πρᾰ́σῐνους, κῠᾰνέους και ἐρῠθρούς Κοκούς...
-
George_V
- Δημοσιεύσεις: 27298
- Εγγραφή: 17 Ιούλ 2018, 23:08
- Phorum.gr user: George_V
- Τοποθεσία: Kαλαμαι
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
Απο ποτε ο Praefectus Praetorio εγινε ανωτερος του Ανθυπατου?taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 21:08Εσύ έβαλες τον Χαρτη και τον διαβασαμε... Εμας ψεγεις;Ζαποτέκος έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 21:06Βλέπεις ένα "Μακεδονία" δίπλα απ' την Κρήτη ;taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:59
Τον χαρτη που εβαλες τον διαβασες καλα; Εσυ το έβαλες.... Δεν βλεπεις το Praefectura Praetotio Illyrici; Και με κόκκικο το Provincia Proconsularis .
Άλλο Προκόνσουλ σε Επαρχία και άλλο Πραίτωρ σε Νομαρχία... Ο Προκόσνουλ ήταν ανώτερος του Πραίτωρα... απλα πραματακια ειναι...
Πασχεις απο αχρωματοψια ρε βλάμη; Δεν βλεπεις τα χρωματα;
Ο ενας διοικουσε μια ομάδα Dioceses ενω ο Ανθυπατος μια και μονη επαρχια.
Μη μπλεκουμε μηλα με πορτοκάλια. Και ιεραρχικα να το παρεις ο Υπαρχος του Πραιτωριου ηταν ουσιαστικα ο Πρωθυπουργος (περιπου) ενω ο Ανθυπατος ηταν ο Νομαρχης για να κανουμε μια αναλογια με το σημερα.
Original προταση:
ΙΙΙ. Veteres: Αυτοι ειναι μονομάχοι που κατάφεραν να επιβιώσουν 1 χρόνο στη σχολή.
Google translate Hebrew to Greek
ΙΙΙ. Βετεράνοι: Δεν θα μπορείτε να υπογράψετε μια γάτα κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους.
ΙΙΙ. Veteres: Αυτοι ειναι μονομάχοι που κατάφεραν να επιβιώσουν 1 χρόνο στη σχολή.
Google translate Hebrew to Greek
ΙΙΙ. Βετεράνοι: Δεν θα μπορείτε να υπογράψετε μια γάτα κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους.
Re: Ιστορίες απο το Βυζάντιο
taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 21:08Εσύ έβαλες τον Χαρτη και τον διαβασαμε... Εμας ψεγεις;Ζαποτέκος έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 21:06Βλέπεις ένα "Μακεδονία" δίπλα απ' την Κρήτη ;taxalata xalasa έγραψε: ↑27 Φεβ 2023, 20:59
Τον χαρτη που εβαλες τον διαβασες καλα; Εσυ το έβαλες.... Δεν βλεπεις το Praefectura Praetotio Illyrici; Και με κόκκικο το Provincia Proconsularis .
Άλλο Προκόνσουλ σε Επαρχία και άλλο Πραίτωρ σε Νομαρχία... Ο Προκόσνουλ ήταν ανώτερος του Πραίτωρα... απλα πραματακια ειναι...
Πασχεις απο αχρωματοψια ρε βλάμη; Δεν βλεπεις τα χρωματα;
… εις μικράς μεν ατυχίας ευρεθήσεται φίλος, εις μεγίστην δε και επιμένουσαν συμφοράν μηδείς σε πλανήση , φίλος ουκ έσται . ( Στρατηγικόν Κεκαυμένου )
-
- Παραπλήσια Θέματα
- Απαντήσεις
- Προβολές
- Τελευταία δημοσίευση
-
-
Νέα δημοσίευση Byzantintales. Ιστοριες απο το Βυζαντιο σε Graphic Novels
από George_V » 07 Αύγ 2022, 13:38 » σε Eικαστικές τέχνες - 8 Απαντήσεις
- 1116 Προβολές
-
Τελευταία δημοσίευση από taxalata xalasa
23 Ιαν 2023, 19:33
-
-
-
Νέα δημοσίευση Γιατί δεν κάνουμε κανένα σήριαλ με θέμα το Βυζάντιο;
από nikos p 2020 » 30 Αύγ 2022, 23:03 » σε 7η τέχνη και Ηλ. ΜΜΕ - 250 Απαντήσεις
- 4204 Προβολές
-
Τελευταία δημοσίευση από taxalata xalasa
04 Σεπ 2022, 02:31
-
-
-
Νέα δημοσίευση Η σφαγη των Ελλήνων από το Βυζάντιο και την Εκκλησία!(Μα η Βυζαντινη αυτοκρατορια ηταν Ελληνικη)
από Μαδουραίος » 18 Μαρ 2024, 12:08 » σε Ιστορία - 5 Απαντήσεις
- 188 Προβολές
-
Τελευταία δημοσίευση από ΑΙΝΕΙΑΝ06
18 Μαρ 2024, 12:39
-
-
- 87 Απαντήσεις
- 6745 Προβολές
-
Τελευταία δημοσίευση από Ζαποτέκος
24 Μαρ 2024, 14:24