αρχαία Αθήνα - Κωνσταντινούπολη
Ελλάδα - Νέα ΡώμηΙωάννης Γεωμέτρης ( 10ος αι. )http://ikee.lib.auth.gr/record/135088/f ... madaki.pdfΗ Αθήνα άλλοτε συγκρίνεται με την Κωνσταντινούπολη και άλλοτε με την Νίκαια . Φυσικά και στις δύο αυτές περιπτώσεις η Κωνσταντινούπολη και η Νίκαια υπερτερούν πάντοτε έναντι της Αθήνας, όχι μόνο λόγω της θρησκευτικότητάς τους, αλλά και λόγω ονόματος «Νίκαια-νίκη»! Με υποτιμητικό τρόπο αντιμετωπίζει ο ποιητής και την Ελλάδα.
Εἴς τινα κατελθόντα εἰς Ἑλλάδα καὶ ἀγροικισθέντα
Οὐ βαρβάρων γῆν, ἀλλ᾽ ἰδὼν τὴν Ἑλλάδα
ἐβαρβαρώθης καὶ λόγον καὶ τὸν τρόπον.
Σε κάποιον που κατέβηκε στην Ελλάδα και έγινε αγροίκος
Όχι τη χώρα των βαρβάρων, αλλά βλέποντας την Ελλάδα, έγινες βάρβαρος και στον λόγο και
στους τρόπους
Το σκωπτικό αυτό επίγραμμα απηχεί τη γνωστή ρήση του Απολλώνιου Τυανέως «ἐβαρβαρώθην οὐ χρόνιος ὢν ἀφ’ Ἑλλάδος, ἀλλὰ χρόνιος ὢν ἐν Ἑλλάδι» και αντικατοπτρίζει την παρακμή του ελλαδικού χώρου κατά την μέση βυζαντινή περίοδο, αλλά και την αντίληψη που είχε ένας μορφωμένος Κωνσταντινουπολίτης για τη σύγχρονή του Αθήνα.
Σκωπτικό ποίημα που απευθύνεται σε κάποιον που ταξίδεψε στην Ελλάδα και έγινε αγροίκος τόσο στην ομιλία, όσο και στη συμπεριφορά του. Εδώ ο Γεωμέτρης υπαινίσσεται την παρακμή του ελλαδικού χώρου κατά την βυζαντινή περίοδο, ενώ έμμεσα εκφράζει και την αντιπάθεια που ένιωθαν οι Κωνσταντινοπολίτες για τους Ελλαδικούς. Αυτή η αντιπάθεια σχετίζεται με τα διάφορα σλαβικά φύλα και τους Βουλγάρους που είχαν σταδιακά εγκατασταθεί στην ελληνική χερσόνησο και είχαν μεταβάλλει τη σύνθεση του πληθυσμού της. Μια παρόμοια αντίληψη «εκβαρβαρισμού στην Ελλάδα» μας παραδίδει ο Φιλόστρατος στις επιστολές του Απολλωνίου. Εκεί ο Απολλώνιος Τυανεύς αφηγούμενος μια περιοδεία του στην Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα σημειώνει: «ἐβαρβαρώθην οὐ χρόνιος ὢν ἀφ’ Ἑλλάδος, ἀλλὰ χρόνιος ὢν ἐν Ἑλλάδι».
Η πιο γνωστή όμως περίπτωση λογίου που παραπονιέται για τον εκβαβαρισμό της Ελλάδας είναι εκείνη του Μιχαήλ Χωνιάτη. Ο Χωνιάτης σπούδασε
στην Κωνσταντινούπολη κοντά στον Ευστάθιο Θεσσαλονίκης και κατόπιν διετέλεσε μητροπολίτης Αθηνών (1182-1204). Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αττική δεν είναι λίγες οι φορές που μεμψιμοιρεί για την εκλογή του στην Αθήνα και την παρακμή που συνάντησε εκεί. Παραθέτω ορισμένες χαρακτηριστικές φράσεις του που εκφράζουν παρόμοιες σκέψεις με εκείνες του Γεωμέτρη: «ὡς ἀγροικισθῆναι κινδυνεύειν ἐξ οὗ περ τὰς σοφὰς παροικεῖν Ἀθήνας ἐλάχομεν», «νῦν δὲ, βεβαρβάρωμαι γὰρ χρόνιος ὢν ἐν Ἑλλάδι».
Εἰς τὰς Ἀθήνας καὶ τὴν Κωνσταντινούπολιν
Ἐρεχθέως ἀνῆκεν ἡ γῆ τὴν πόλιν,
ἀλλ᾽ οὐρανὸς καθῆκε Ῥώμην τὴν νέαν·
κρεῖττον τὸ κάλλος, γῆς ὅσον λαμπρὸς πόλος.
Στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη
Η γη ανέβασε (από κάτω) την πόλη του Ερεχθέα, αλλά ο ουρανός κατέβασε από ψηλά τη νέα
Ρώμη. Είναι ανώτερο το κάλλος της, όσο ο λαμπρός ουρανός (είναι ανώτερος) από τη γη.
Ο Γεωμέτρης συγκρίνει την Αθήνα με την Κωνσταντινούπολη ως προς τον τρόπο ίδρυσής τους και δίνει τα πρωτεία στη «βασιλεύουσα». Η Αθήνα «βλάστησε» από τη γη, όπως και ο μυθικός βασιλιάς της Ερεχθέας ή Εριχθόνιος, ενώ η Κωνσταντινούπολη (χάρη στον Χριστιανισμό) προήλθε από τον ουρανό, σαν μια πόλη-μικρογραφία του ουρανού και της ουράνιας βασιλείας του Θεού. Τελικά η Κωνσταντινούπολη υπερτερεί έναντι της Αθήνας, επειδή και ο λαμπρός ουρανός είναι ανώτερος σε ομορφιά από τη γη. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο ποίημα του Ναζιανζηνού Πρὸς τοὺς τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἱερέας καὶ αὐτὴν τὴν πόλιν, όπου η Νέα Ρώμη ξεπερνά όλες τις άλλες πόλεις, όπως ο έναστρος ουρανός είναι ωραιότερος από τη γη: «Ὦ Κωνσταντίνου κλεινὸν ἕδος μεγάλου, / Ὁπλοτέρη Ῥώμη, τόσσον προφέρουσα πολήων, / Ὁσσάτιον γαίης οὐρανὸς ἀστερόεις». Είναι λοιπόν σαφές ότι ο Γεωμέτρης γνώριζε τους στίχους του Ναζιανζηνού, ωστόσο κατόρθωσε να τους μεταπλάσει και να δημιουργήσει ένα νέο, αυτοτελές ποίημα στο οποίο δεν κυριαρχεί το εγκώμιο της βυζαντινής πρωτεύουσας και των ιερέων της, όπως στον Γρηγόριο, αλλά η αναμέτρηση της Κωνσταντινούπολης με την Αθήνα. Εντέλει αναδεικνύεται ανώτερη η Κωνσταντινούπολη λόγω της θείας της προέλευσης.
Εἰς τοὺς σοφοὺς τῶν Ἀθηνῶν
Οἱ τῶν Ἀθηνῶν, εὐστομεῖτε τοὺς πάλαι
σοφοὺς Πλάτωνας, Σωκράτας, Ξενοκράτας,
Ἐπικούρους, Πύρρωνας, Ἀριστοτέλας,
οὐκ ἔστιν ὑμῖν πλὴν Ὑμηττὸς καὶ μέλι,
θῆκαί τε νεκρῶν, τῶν σοφῶν τὰ πνεύματα·
πολεῖ παρ᾽ ἡμῖν πίστις, οἱ σοφοὶ λόγοι.
Στους σοφούς των Αθηνών
Αθηναίοι, εσείς επευφημείτε τους αρχαίους σοφούς Πλάτωνες, Σωκράτες, Ξενοκράτες, Επίκουρους, Πύρρωνες, Αριστοτέληδες, (τίποτα όμως) δεν σας έμεινε παρά μόνο ο Υμηττός και το μέλι, τα μνήματα των νεκρών και οι ψυχές των σοφών· σε μας περιφέρεται η πίστη, και τα λόγια τα σοφά.
Ένα ακόμα ποίημα στο οποίο εκφράζεται η υπεροχή της Κωνσταντινούπολης έναντι της Αθήνας, αυτή τη φορά όμως η πραγματική αναμέτρηση γίνεται ανάμεσα στην φιλοσοφία και την πίστη, στο ένδοξο παρελθόν της αρχαίας Αθήνας και στο λαμπρό παρόν της Βυζαντινής πρωτεύουσας. Σύμφωνα με τον ποιητή μάταια οι Αθηναίοι περηφανεύονται για τους αρχαίους φιλοσόφους, καθώς τώρα πια τίποτα δεν τους έχει απομείνει παρά μόνο ο Υμηττός, το μέλι, οι τάφοι και οι ψυχές των νεκρών Οι Κωνσταντινοπολίτες όμως έχουν την αληθινή πίστη και τα σοφά λόγια των
Πατέρων και των ρητόρων.
Ἡ τῶν Ἀθηνῶν, προσκύνει τὴν δεσπότιν.
αὐχεῖς ἐλαίαν, σκῆπτρα δ᾽ αὕτη τοῦ κράτους·
μέλι σύ, τοὺς μέλιτος ἡδίους λόγους
αὕτη σοφιστῶν καὶ σοφῶν· σὺ τὸν Ξέρξην,
5 αὕτη τέθεικε δοῦλα πάντα τῷ κράτει
καὶ σὲ πρὸ πάντων· προσκύνει τὴν δεσπότιν.
Πόλη της Αθήνας, προσκύνησε τη δέσποινά σου. Έχεις την ελιά, αυτή όμως κατέχει τα σκήπτρα της εξουσίας· εσύ το μέλι, εκείνη (έχει) τα έργα ρητόρων και σοφών που πιο γλυκά είναι κι απ’ το μέλι· εσύ υποδούλωσες τον Ξέρξη, εκείνη υπέταξε ολόκληρη την οικουμένη στην εξουσία της και εσένα πρώτη από όλους. Προσκύνησε τη δέσποινά σου.
Σε αντίθεση με το προηγούμενο ποίημα εδώ οι πόλεις προσωποποιούνται, η σύγκριση τους γίνεται τμηματικά και τα συγκρινόμενα μέρη σχετίζονται κάτα κάποιο τρόπο μεταξύ τους. Έτσι η ελιά αντιπαραβάλλεται με το αυτοκρατορικό σκήπτρο, το μέλι με τα μελίρρυτα λόγια των ρητόρων και οι Περσικοί πόλεμοι με τους Βυζαντινούς πολέμους . Τελικά η Κωνσταντινούπολη παρουσιάζεται σαν μια αυτοκράτειρα που τα πάντα εξουσιάζει, ακόμα και την ίδια την Αθήνα, γι᾽ αυτό και εκείνη πρέπει σαν υπόδουλη να την προσκυνήσει (στ 5-6). Έτσι η Κωνσταντινούπολη αναδεικνύεται «υπερδύναμη», όχι εξαιτίας της θεϊκής της προέλευσης ή της πίστης, όπως στα άλλα ποιήματα, αλλά λόγω της κυριαρχικής της δύναμης και της
πολιτικής της εξουσίας.
=======================================================
Η αρχαία ελληνική ιστορία ως παράδειγμα για το Βυζάντιο του 10ου αι.Eἰς τοὺς ἑλληνικοὺς πολέμους
Μωροὶ τὰ πολλά, κἂν σοφοὶ πεφυκέναι
δοκῶσιν οἱ γῆς Ἑλλάδος πεφυκότες,
οἳ βαρβάρων ἀφέντες ἐκφύλους μάχας
αὐτοὶ καθ᾽ αὑτῶν ἐσπάσαντο τὰ ξίφη.
Στους πολέμους μεταξύ των Ελλήνων
Ανόητοι σε πολλά, κι ας φαίνονται σοφοί, ήταν αυτοί που γεννήθηκαν στη χώρα της Ελλάδας. Αυτοί άφησαν τις αλλόφυλες μάχες κατά των βαρβάρων (και) ο ένας ενάντια στον άλλο τράβηξε το σπαθί.
Στο αυτό το ποίημα ο Γεωμέτρης υπονοεί τον Πελοποννησιακό πόλεμο, εστιάζει στην εμφυλιακή του διάσταση και την ίδια στιγμή σχολιάζει με ένα καυστικό και υπαινικτικό τρόπο τους εμφυλίους που ταλάνιζαν εκείνη την εποχή το Βυζάντιο. Όπως οι Έλληνες αλληλοσκοτώθηκαν μεταξύ τους κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου αντί να πολεμήσουν τους εξωτερικούς τους εχθρούς, έτσι και οι Βυζαντινοί αναλώνονται σε εμφύλιες διαμάχες την ίδια στιγμή που έπρεπε να αντιμετωπίσουν τους Βουλγάρους. Ο ποιητής υπαινίσσεται τις στάσεις του Βάρδα Σκληρού και του Βάρδα Φωκά (976-979 και 987-989). Ο τίτλος του ποιήματος, εκτός του ότι αναφέρεται στον Πελοποννησιακό πόλεμο, προφανώς παραπέμπει και στα Ελληνικά του Ξενοφώντα, έργο στο οποίο ο αρχαίος ιστορικός εξιστορεί τα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου (μετά το 411 π.Χ.) συνεχίζοντας την ιστορική αφήγηση του Θουκυδίδη. Στην υπόθεση αυτή συνηγορεί και το θέμα του αμέσως επόμενου ποιήματος που παραδίδεται στον κώδικα, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Ξενοφώντα.
τί καὶ Περικλῆς, Ἀλκιβιάδης, Κίμων
οἱ τῶν Ἀθηνῶν εὐπαγεῖς χρυσοῖ στύλοι,
οἱ τῶν λόγων ἄρχοντες, οἱ ῥήτρας πρόμοι,
οἱ τὴν φύσιν βλέποντες, οἱ γεωμέτραι
ἤστραπτον ἔργοις καὶ λόγοις τὴν Ἑλλάδα,
ἵπποις κατ᾽ αὐτό, ναυσί, πεζοῖς ἐκράτουν;
δόξης, τροπαίων, ἀρετῆς, σοφισμάτων
πᾶσαν θάλατταν, πᾶσαν ἐπλήρουν χθόνα·
Ἕλληνες οὗτοι· πλὴν Θεοῦ πάντως χάρις
ἦν καὶ τὰ τούτων, οὗ φρόνησις, οὗ λόγος,
παρ᾽ οὗπερ ἔσχον καὶ τὰ τῆς εὐανδρίας.
Πως ο Περικλής, ο Αλκιβιάδης και ο Κίμων, των Αθηνών οι στέρεοι χρυσοί στύλοι, οι άρχοντες των λόγων, οι υπέρμαχοι της ρητορικής, οι μελετητές της φύσης, οι γεωμέτρες φώτιζαν με τα έργα και τα λόγια τους την Ελλάδα και ταυτόχρονα υπερίσχυαν με το ιππικό, το ναυτικό και το πεζικό; Με τη δόξα, τα τρόπαια, την αρετή και τα τεχνάσματά τους τη στεριά και τη θάλασσα πλημμύριζαν· αυτοί (ήταν) εθνικοί, όμως η χάρη του Θεού υπήρχε στα κατορθώματά τους, στον οποίο οφείλεται η φρόνηση και ο λόγος, απʾ αυτόν έλαβαν και την ανδρεία.
Διάβασες τις πληροφορίες της wiki ; 
Κοιτα καλα τα χρωματα του χαρτη και τι γραφουν σε σχεση με την διοικηση...
