Μυρμιδόνες: ένας λαός «μυστήριο».
Δημοσιεύτηκε: 23 Ιουν 2022, 06:11
Στο νήμα αυτό εξετάζονται κάποια θέματα γύρω από τους Μυρμιδόνες που μέχρι σήμερα παραμένουν αδιευκρίνιστα. Πρόκειται για έναν μυστηριώδη λαό. Οι Μυρμιδόνες λέγεται ότι ήταν ένα αρχαιότατο πολεμικό φύλο, εγκατεστημένο στη Φθία, δηλαδή τη σημερινή νοτιοανατολική Θεσσαλία και την περιοχή της βορειοανατολικής Φθιώτιδας. Ελάχιστα γνωρίζουμε για αυτό το φύλο πέρα από τις αναφορές του στον Όμηρο όπου περιγράφονται ως υπήκοοι του μυθικού ήρωα Αχιλλέα, γιου του Πηλέα, ενώ υπάρχουν λίγες ακόμα μυθολογικές αναφορές από διάφορους αρχαίους συγγραφείς.
Ιστορικός ή Μυθικός λαός;
Κατ’ αρχήν δεν είναι αποδεδειγμένο ότι υπήρξε αυτός ο λαός. Οι αναφορές τους σε στενά μυθολογικά πλαίσια (Όμηρος, Ησίοδος κλπ), η έλλειψη αξιόπιστων ιστορικών μαρτυριών και η απουσία αρχαιολογικών ευρημάτων που θα μπορούσαν αναντίρρητα να συνδεθούν με τους Μυρμιδόνες αφήνουν ένα περιθώριο αμφιβολίας για την ιστορικότητά τους. Για παράδειγμα η μαρτυρία του πολύ μεταγενέστερου λεξικογράφου/μυθογράφου Στέφανου Βυζάντιου ότι οι Μυρμιδόνες ίδρυσαν την πόλη Βύλλιδα στην παραλιακή Ιλλυρία είναι νεφελώδης αφού μπλέκει τον μυθικό Νεοπτόλεμο στην υπόθεση. Εκείνη δε η είδηση που κυκλοφόρησε πριν μερικά χρόνια για ανακάλυψη του «θολωτού τάφου του Αχιλλέα» στη δυτική Φθιώτιδα αποδείχτηκε πρωταπριλιάτικη φάρσα (δυστυχώς ακόμα συνεχίζει να διαδίδεται).
https://www.ellinikahoaxes.gr/2021/04/0 ... rils-fool/
Μια επιγραφή με το ανθρωπωνύμιο «Μυρμιδόνος» στη γενική από τη Ζαβέρδα της Ακαρνανίας αποτελεί μεμονωμένο και ασαφές εύρημα. Γενικότερα όμως στα περισσότερα επιστημονικά βιβλία για τα αρχαία ελληνικά φύλα, γίνεται αποδεκτή η ύπαρξή τους παρότι όλοι οι ερευνητές αναγνωρίζουν το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει τον συγκεκριμένο πληθυσμό.
Η εθνογλωσσική τους σχέση με τα άλλα ελληνικά φύλα.
Αυτό το ερώτημα αποκτά νόημα εφόσον δεχτούμε ότι οι Μυρμιδόνες ήταν ιστορικός λαός. Δεδομένου ότι δεν έχουμε επιγραφές σε κάποια «μυρμιδονική» διάλεκτο ούτε αξιόλογες ιστορικές αναφορές, η σχέση τους με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα παραμένει θολή. Αν λάβουμε υπόψη τις παλιότερες μαρτυρίες από τον Όμηρο όπου θεωρούνται υπήκοοι του Αχιλλέα, γιου του Πηλέα και αφού το βασίλειο του δεύτερου εκτεινόταν στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Θεσσαλίας και προς την κοιλάδα του Σπερχειού (Ελλάδα) θα μπορούσαν να αποτελούν κλάδο ενός αιολικού φύλου. Δεν είναι όμως γνωστό πόσο παλιά είναι η παρουσία τους στη Θεσσαλία.
Η εγγύτητα με τους Αινιάνες -πανάρχαιο αιολικό φύλο- και η επικυριαρχία που ασκούσε ο μυθικός Πηλέας στους μάλλον αιολόφωνους Δόλοπες, θα μπορούσε να προσφέρει επιπλέον στήριξη στην ιδέα ότι οι Μυρμιδόνες σχετίζονταν με τον αιολόφωνο κόσμο.
Η σκοτεινή ετυμολογία του ονόματός τους
Στο όνομα «Μυρμιδόνες» έχουν αποδοθεί τρεις διαφορετικές ελληνικές ετυμολογίες. Πολλοί μελετητές επαναλαμβάνουν μια αρχαία «λαϊκή» άποψη όπου το όνομά τους ανάγεται στο θέμα και τη σημασία του «μύρμηκες», μια ξεκάθαρη αναφορά στον αρχαίο μύθο της καταγωγής τους από μυρμήγκια. Για άλλους ανάγεται στα μύρμος, μυρμίζω, μυρμίδδω και σημαίνει οι «ρέοντες». Η τρίτη πρόταση υποστηρίζει ότι το όνομά τους συγγενεύει με το «μόρμος» (φόβος) και εικάζεται ότι σημαίνει «ο λαός των τρομερών φαντασμάτων». Η τελευταία άποψη υποστηρίζεται σημασιολογικά κι από την προτεινόμενη ετυμολογία της πατρίδας τους Φθίας ως «η χώρα των νεκρών» αφού η ρίζα του «φθί(ν)ω» σημαίνει επίσης και «μαραίνομαι/πεθαίνω». Καμία όμως πρόταση δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς μέχρι σήμερα.
Από την άλλη, υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι το όνομα Μυρμιδόνες, είναι ένα μη ελληνικό εθνικό σε «on» όπως Αμαζόνες, Άονες, Αλιζώνες, Παφλαγόνες, Παίονες, Μύγδονες, Καύκωνες, Βιστώνες, Σίθωνες κλπ. Στην περίπτωση αυτή το όνομα Μυρμιδόνες θα είναι άλλη μια μη ελληνική ονομασία ενός ελληνικού φύλου.
Ιστορικός ή Μυθικός λαός;
Κατ’ αρχήν δεν είναι αποδεδειγμένο ότι υπήρξε αυτός ο λαός. Οι αναφορές τους σε στενά μυθολογικά πλαίσια (Όμηρος, Ησίοδος κλπ), η έλλειψη αξιόπιστων ιστορικών μαρτυριών και η απουσία αρχαιολογικών ευρημάτων που θα μπορούσαν αναντίρρητα να συνδεθούν με τους Μυρμιδόνες αφήνουν ένα περιθώριο αμφιβολίας για την ιστορικότητά τους. Για παράδειγμα η μαρτυρία του πολύ μεταγενέστερου λεξικογράφου/μυθογράφου Στέφανου Βυζάντιου ότι οι Μυρμιδόνες ίδρυσαν την πόλη Βύλλιδα στην παραλιακή Ιλλυρία είναι νεφελώδης αφού μπλέκει τον μυθικό Νεοπτόλεμο στην υπόθεση. Εκείνη δε η είδηση που κυκλοφόρησε πριν μερικά χρόνια για ανακάλυψη του «θολωτού τάφου του Αχιλλέα» στη δυτική Φθιώτιδα αποδείχτηκε πρωταπριλιάτικη φάρσα (δυστυχώς ακόμα συνεχίζει να διαδίδεται).
https://www.ellinikahoaxes.gr/2021/04/0 ... rils-fool/
Μια επιγραφή με το ανθρωπωνύμιο «Μυρμιδόνος» στη γενική από τη Ζαβέρδα της Ακαρνανίας αποτελεί μεμονωμένο και ασαφές εύρημα. Γενικότερα όμως στα περισσότερα επιστημονικά βιβλία για τα αρχαία ελληνικά φύλα, γίνεται αποδεκτή η ύπαρξή τους παρότι όλοι οι ερευνητές αναγνωρίζουν το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει τον συγκεκριμένο πληθυσμό.
Η εθνογλωσσική τους σχέση με τα άλλα ελληνικά φύλα.
Αυτό το ερώτημα αποκτά νόημα εφόσον δεχτούμε ότι οι Μυρμιδόνες ήταν ιστορικός λαός. Δεδομένου ότι δεν έχουμε επιγραφές σε κάποια «μυρμιδονική» διάλεκτο ούτε αξιόλογες ιστορικές αναφορές, η σχέση τους με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα παραμένει θολή. Αν λάβουμε υπόψη τις παλιότερες μαρτυρίες από τον Όμηρο όπου θεωρούνται υπήκοοι του Αχιλλέα, γιου του Πηλέα και αφού το βασίλειο του δεύτερου εκτεινόταν στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Θεσσαλίας και προς την κοιλάδα του Σπερχειού (Ελλάδα) θα μπορούσαν να αποτελούν κλάδο ενός αιολικού φύλου. Δεν είναι όμως γνωστό πόσο παλιά είναι η παρουσία τους στη Θεσσαλία.
Η εγγύτητα με τους Αινιάνες -πανάρχαιο αιολικό φύλο- και η επικυριαρχία που ασκούσε ο μυθικός Πηλέας στους μάλλον αιολόφωνους Δόλοπες, θα μπορούσε να προσφέρει επιπλέον στήριξη στην ιδέα ότι οι Μυρμιδόνες σχετίζονταν με τον αιολόφωνο κόσμο.
Η σκοτεινή ετυμολογία του ονόματός τους
Στο όνομα «Μυρμιδόνες» έχουν αποδοθεί τρεις διαφορετικές ελληνικές ετυμολογίες. Πολλοί μελετητές επαναλαμβάνουν μια αρχαία «λαϊκή» άποψη όπου το όνομά τους ανάγεται στο θέμα και τη σημασία του «μύρμηκες», μια ξεκάθαρη αναφορά στον αρχαίο μύθο της καταγωγής τους από μυρμήγκια. Για άλλους ανάγεται στα μύρμος, μυρμίζω, μυρμίδδω και σημαίνει οι «ρέοντες». Η τρίτη πρόταση υποστηρίζει ότι το όνομά τους συγγενεύει με το «μόρμος» (φόβος) και εικάζεται ότι σημαίνει «ο λαός των τρομερών φαντασμάτων». Η τελευταία άποψη υποστηρίζεται σημασιολογικά κι από την προτεινόμενη ετυμολογία της πατρίδας τους Φθίας ως «η χώρα των νεκρών» αφού η ρίζα του «φθί(ν)ω» σημαίνει επίσης και «μαραίνομαι/πεθαίνω». Καμία όμως πρόταση δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκώς μέχρι σήμερα.
Από την άλλη, υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι το όνομα Μυρμιδόνες, είναι ένα μη ελληνικό εθνικό σε «on» όπως Αμαζόνες, Άονες, Αλιζώνες, Παφλαγόνες, Παίονες, Μύγδονες, Καύκωνες, Βιστώνες, Σίθωνες κλπ. Στην περίπτωση αυτή το όνομα Μυρμιδόνες θα είναι άλλη μια μη ελληνική ονομασία ενός ελληνικού φύλου.