Οι Βλάχοι και η Ελληνική καταγωγή τους.

[The Rebel]

09.10.2022
Οι Βλάχοι και η ελληνική καταγωγή και ταυτότητά τους.
Ένα ελληνικό φύλο που κατάγεται από τους αρχαίους Δωριείς.



Οι Βλάχοι συνιστούν ένα σημαντικό κομμάτι του Ελληνισμού, παρόλο που η καταγωγή τους αμφισβητείται πανταχόθεν. Οι ίδιοι οι Βλάχοι, όμως, καθώς και μία μεγάλη μερίδα επιστημόνων, διατρανώνουν την ελληνική τους καταγωγή.

Αλλά ας δούμε από πού προέρχεται το όνομά τους.



Κατ’ αρχάς η λέξη «βλάχος» επιδέχεται διάφορες ερμηνείες, όπως ορεσίβιος, νομάς, άξεστος, βοσκός, κλπ.

Η πρώτη, ωστόσο, ερμηνεία της λέξης είναι ο κάτοικος της Βλαχίας. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την ετυμολογία του ονόματός τους, μεταξύ των οποίων και οι ακόλουθες:

– Από την γερμανική λέξη walechen, που σημαίνει τον ξένο, τον αλλοεθνή, τον μη Γερμανό, δηλαδή. Οι Γερμανοί συνήθιζαν να αποκαλούν έτσι κυρίως τους Λατινόφωνους πληθυσμούς.

– Από το σλαβικό vlah με την ίδια ακριβώς προαναφερθείσα σημασία.

– Από τον αιγυπτιακό όρο φελάχ, που ερμηνεύεται ως αγρότης.

– Από την λέξη Volcae, κέλτικη φυλή, γειτονική προς τα γερμανικά φύλα.

– Από την συνένωση δύο λατινικών λέξεων: valle (κοιλάδα) + aqua (νερό). Η εν λόγω εκδοχή αναφέρεται προφανώς στους κτηνοτρόφους εκείνους που έβοσκαν τα κοπάδια τους κοντά στο νερό.

– Από το λατινικό villicus, που σημαίνει αγρότης.

– Από την αρχαία ελληνική λέξη βληχή, η οποία σήμαινε το βέλασμα και προερχόταν από το ρήμα βληχάομαι-ῶμαι (βελάζω). Εξ’ ου και βλάχος-α στην Δωρική Διάλεκτο, κατά την οποία το -η- τρέπεται σε -α-.

Δεν βελάζει φυσικά ο άνθρωπος αλλά όταν θέλει ο βοσκός είτε να οδηγήσει είτε να εντοπίσει τα κοπάδια του μιμείται την φωνή τους.

Απ’ όσο γνωρίζουμε η συγκεκριμένη λέξη βρισκόταν σε χρήση στην Αττική Διάλεκτο, πολύ νωρίτερα από την Λατινική, την Σλαβική και άλλες ξένες γλώσσες.

Χρησιμοποιούνταν, μάλιστα από πλειάδα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, μεταξύ των οποίων ο Όμηρος, ο Θεόκριτος, ο Ευριπίδης, ο Αριστοφάνης, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα πως η λέξη «βλάχος» αναφερόταν σε κτηνοτρόφους που κατοικούσαν κατά βάση στην κυρίως Ελλάδα αλλά μετακινούνταν συχνά.

Γι’ αυτό μέχρι και σήμερα κατοικούν ακόμη και στην Αλβανία, την Ρουμανία, την Βουλγαρία και αλλού.

Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που διεκδικούν την καταγωγή τους και επίσης πολλοί είναι και αυτοί που στοχεύουν στην δημιουργία Βλαχικής Μειονότητας εντός του Ελλαδικού χώρου.

Έτσι, άλλοι ισχυρίζονται πως επρόκειτο για Ρωμαίους κτηνοτρόφους, άλλοι ότι είναι απόγονοι των Ιλλυρίων, άλλοι πως ήταν Έλληνες γηγενείς, που εκλατινίστικαν από τους Ρωμαίους τον καιρό της κυριαρχίας τους, κλπ κλπ κλπ…

Οι Βλάχοι τους απαντούν πως είναι Έλληνες και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν μειονότητα!

Υπάρχει όμως και η μερίδα εκείνων, οι οποίοι υποστηρίζουν πως οι Βλάχοι ζούσαν σε Θεσσαλία, Ήπειρο και Μακεδονία.

Άλλωστε επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Αιτωλοακαρνανία ονομαζόταν Μικρή Βλαχία!

Απλώς επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αποτέλεσαν μέρος της αχανούς επικράτειας των Ρωμαίων, όντας μάλιστα και επικεφαλής σε θέματα δημόσιας διοίκησης, τακτική που συνήθιζαν οι Ρωμαίοι.

Συνήθιζαν, δηλαδή, ειδικά στα ελληνικά εδάφη, να τοποθετούν επικεφαλής τους ίδιους τους Έλληνες, προκειμένου να αποφύγουν οποιοδήποτε ενδεχόμενη αντίδραση. Αναλόγως και οι Βλάχοι, οι οποίοι αναγκάστηκαν από τους Ρωμαίους να υιοθετήσουν την λατινική γλώσσα και, παρά την σθεναρή τους αντίσταση, κατέληξαν σε διγλωσσία, που υφίσταται ως σήμερα.

O Bυζαντινός Χρονογράφος Ιωάννης ο Λυδός στο βιβλίο του «Περὶτῶν ἀρχῶν τῆς Ρωμαίων Πολιτείας» (261,68 έκδ. Βόννης) γράφει:

«Υπήρχε αρχαία συνήθεια, σε όσα συνέβαιναν στις διοικήσεις των επαρχιών και ίσως ακόμη και στις άλλες κρατικές υπηρεσίες, να κοινοποιούνται στην φραστική διατύπωση των Λατίνων (…) και σε όσα πάλι συνέβαιναν μέσα στη Βαλκανική Χερσόνησο, οι κάτοικοί της, παρά το γεγονός ότι ήταν Έλληνες στην πλειονότητά τους, μιλούσαν ωστόσο στη Λατινική γλώσσα, και προπαντός όσοι ασκούσαν δημόσιο επάγγελμα».

Αλλά και ο Καθηγητής Αρχαιολογίας Bruno Helly αναφέρει: «Από τις επιγραφές προκύπτει ότι από τον 1ο αι. π.Χ. πολλαπλασιάζονται οι Έλληνες που φέρουν λατινικά ονόματα (…) φαίνεται ότι σταδιακά συγκροτήθηκε όχι μόνο στις πόλεις αλλά και στην ύπαιθρο μια κατηγορία Θεσσαλών βαθύτερα επηρεασμένη από τη λατινική γλώσσα.

Κύρια γλώσσα τους όμως ήταν η ελληνική, γεγονός που το πιστοποιεί η παντελής απουσία οτιδήποτε γραπτού στα βλάχικα, καθώς την συγκεκριμένη διάλεκτο την χρησιμοποιούσαν μόνο στον προφορικό λόγο! Έγραφαν, δηλαδή, μόνο ελληνικά!

Η συγγένεια των βλαχικών με τα ρουμανικά δεν έγκειται σε τίποτα άλλο παρά στην επιρροή της δεύτερης γλώσσας από αυτήν των Βλάχων, που μετανάστευσαν από τον Νότο προς τον Βορρά κατά την Βυζαντινή και Οθωμανική εποχή.

Οι ίδιοι οι Βλάχοι αυτοαποκαλούνται Αρμάνοι, ονομασία που προέρχεται από την λατινικη λέξη Romanus (Ρωμαίος πολίτης). Άλλες ονομασίες είναι το Κουτσόβλαχος, (κάτοικος της Μικρής Βλαχίας-Αιτωλοακαρνανίας), Μεγαλόβλαχος (κάτοικος της Μεγάλης Βλαχίας-Θεσσαλίας), κ.α.

Επί Τουρκοκρατίας οι Βλάχοι συνέβαλαν τα μέγιστα στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα και ανέδειξαν λαμπρές προσωπικότητες, όπως ο Ρήγας Φεραίος, οι οπλαρχηγοί Χατζηπέτρος και Ολύμπιος, ο Αβέρωφ, ο Ζάππας και πολλοί άλλοι.

Όσον αφορά το σήμερα, οι Βλάχοι ζουν διασκορπισμένοι σε πολλά σημεία, σημειώνουν μεγάλη επιτυχία στο εμπόριο και την κτηνοτροφία και διαφυλάττουν ζωντανή την ελληνική παράδοσή τους, μέσα από τους κυκλικούς χορούς, την μουσική (κλαρίνο, λαούτο, ντέφι) και τα ήθη και έθιμά τους.


https://www.pronews.gr/istoria/159217_o ... tita-toys/

[The Rebel]

Χάρτης έκτασης της βλαχοφωνίας (σημειώνεται με κίτρινο).

[taxalata xalasa]

τον προλαβες τον Fotis που εχει παρει εργολαβια αυτου του ειδους τα θεματα...

του ξηγηθηκες μπαμπεσικα....

με διασκεδαζεται... σας ευχαριστω...

[The Rebel]

25.02.2018
Οι Βλάχοι: Η καταγωγή, η γλώσσα, και η μακραίωνη ιστορία τους.
Είναι οι Βλάχοι λατινόφωνοι Έλληνες; - Τι αναφέρουν οι βυζαντινές πηγές; - Η γλώσσα των Βλάχων.



Με ένα ακόμα…επίμαχο και πολυσυζητημένο θέμα θα ασχοληθούμε σήμερα. Με τους Βλάχους. Με την καταγωγή και την ιστορία τους. Τις αναφορές γι’ αυτούς σε βυζαντινές πηγές. Την προέλευση της ίδιας της λέξης «Βλάχος» αλλά και της λέξης «Αρμάνοι» με την οποία αυτοπροσδιορίζονται οι ίδιοι. Αλλά και την «πορεία» τους στο πέρασμα των αιώνων.

Ποιοι είναι οι Αρμάνοι – Βλάχοι;

Όπως γράφει ο πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Νικόλαος Μέρτζος, βλάχος κι ο ίδιος στην καταγωγή, στο βιβλίο του «Οι Αρμάνοι Βλάχοι», έκδ. της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης, 2010, «ο όρος Βλάχοι αποτελεί ετεροπροσδιορισμό. Έτσι ορίζονται από τρίτους όσοι αυτόχθονες αρχαίοι πληθυσμοί, προ πάντων ορεσίβιοι αλλά και αστοί, λατινοφώνησαν στην προφορική αποκλειστικά λαλιά τους επειδή υπηρέτησαν όλη τη ζωή τους ως στρατιώτες και αξιωματούχοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Ελλάδα και στον ευρύτερο χώρο της Βαλκανικής. Επί μακρούς αιώνες παρέμειναν επίμονα ενδογαμικοί, δηλαδή παντρεύονταν μονάχα μεταξύ τους, και, γι’ αυτό, διατήρησαν ανόθευτη τη γηγενή καταγωγή τους. Ανέκαθεν εμείς οι αποκαλούμενοι Βλάχοι αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Αρμάνοι, δηλαδή Ρωμαίοι πολίτες της καθ’ ημάς Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που κατά τους τελευταίους αιώνες της επονομαζόταν και Ρωμανία. Ως Ρωμαίοι, άλλωστε, αυτοπροσδιορίζονται επί χίλια διακόσια και άνω χρόνια όλοι ανεξαιρέτως οι Έλληνες οι οποίοι ακόμη μέχρι σήμερα αυτοπροσδιορίζονται, επίσης, ως Ρωμιοί. Αρειμάνιοι στην ελληνική γλώσσα σημαίνει αγέρωχοι πολεμιστές. Και ανέκαθεν οι Βλάχοι ήμασταν πολεμιστές».



Στον πρόλογο του ίδιου βιβλίου, ο Πρόεδρος της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης, Καθηγητής Ιατρικής του ΑΠΘ, Θεόδωρος Ι. Δαρδαβέσης, γράφει: «…οι Βλάχοι δεν πρέπει να θεωρούνται ως μια εξελληνισμένη εθνοτική ομάδα ή ως μια πληθυσμιακή ομάδα διχασμένη από τις εθνικές προπαγάνδες των αρχών του 20ου αιώνα, αλλά ως μια γνήσια έκφραση της ρωμιοσύνης, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας».

Η άποψη αυτή, που θεωρείται σήμερα η πλέον ορθή, δεν ήταν πάντα αποδεκτή.

Ο Κ. Παπαρρηγόπουλος, ο Ν. Α. Βέης, ο Π. Αραβαντινός κ.ά. έχοντας ως μοναδικό κριτήριο τη γλώσσα των Βλάχων και την ομοιότητά της με τη ρουμανική, θεωρούσαν ότι οι βλαχόφωνοι Έλληνες Ηπείρου, Μακεδονίας και Θεσσαλίας, έχουν κοινή καταγωγή με τους Βλάχους των περιοχών γύρω από τον Δούναβη και τον Αίμο της Βουλγαρίας. Αντλώντας επιχειρήματα από τους βυζαντινούς χρονογράφους Κίνναμο, Κεκαυμένο και Χαλκοκονδύλη, δέχονται ότι οι βλαχόφωνοι της Βόρειας Ελλάδας, μετοίκησαν σ’ αυτή από την περιοχή του Δούναβη.

Ο Γιώργης Έξαρχος, στο δίτομο έργο του «Οι Ελληνόβλαχοι (Αρμάνοι)», θεωρεί ως ορθότερη ερμηνεία της προέλευσης των Βλάχων, αυτή που έδωσε το 1832 ο Κωνσταντίνος Κούμας. Γράφει λοιπόν ο μεγάλος Λαρισαίος εκπαιδευτικός και Διδάσκαλος του Γένους: «Ό,τι συνέβη εις τους επέκεινα του Ίστρου, Δάκας και Γέτας, είχεν πολύ πρότερον να γίνεται εις τους εντεύθεν του Ίστρου (=Δούναβη) λαούς […]. Αποτέλεσμα τούτων ήτο, ότι Μακεδόνες, Θετταλοί, Έλληνες, έμαθον την γλώσσαν των νικητών των (ενν. των Ρωμαίων) και πολλοί έχασαν την ιδικήν των. Εις μόνον τας μεγάλας πόλεις αντείχεν η Ελληνική Γλώσσα. Όλοι ούτοι οι λαοί ονομάζονται με κοινόν όνομα ΒΛΑΧΟΙ» (Κωνσταντίνος Μ. Κούμας, «Ιστορίαι των Ανθρωπίνων Πράξεων», εν Βιέννη 1832, τόμος ΙΒ’ σελ. 520-521).

Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε πάρα πολλές απόψεις ακόμα. Αν χρειαστεί, θα επανέλθουμε. Ας δούμε τώρα την προέλευση της λέξης «Βλάχοι».



Η ετυμολογία της λέξης Βλάχος.

Για την προέλευση της λέξης Βλάχος, έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις. Θα αναφέρουμε εδώ, τις κυριότερες από αυτές.

i. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη Βλαχά (ή βληχή) = το βέλασμα..
ii. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη βλαχάν ή βλίχαν(ος) ή βλίκανον = ο βάτραχος.
iii. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη βλάχνον ή βλάχρον ή βλαχρόν ή βλάθρον ή βλήχρα ή βλήχρον = το φυτό φτέρη.
iv. Προέρχεται από τη λατινική λέξη flaccus = αυτός που έχει μεγάλα αφτιά.
v. Προέρχεται από την ελληνική λέξη Βράχος.
vi. Προέρχεται από την αιγυπτιακή λέξη φελάχος = ποιμένας, βοσκός. Η θεωρία αυτή, με βασικό υποστηρικτή τον διαπρεπή αρχαιολόγο και εθνολόγο Αντώνιο Κεραμόπουλλο (1870-1961), φαίνεται ότι δεν ευσταθεί.

Μια άλλη εκδοχή, θέλει τη λέξη Βλάχοι να προέρχεται από τη γερμανική λέξη Volci. Έτσι ονόμαζαν οι Γερμανοί πρώτα τους Κέλτες και μετέπειτα όλους τους λατινόγλωσσους Ρωμαίους και μη Ρωμαίους γείτονές τους.



Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης στο «Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας», εκδ. ΚΕΝΤΡΟΥ ΛΕΞΙΚΟΛΟΓΙΑΣ, 2009, γράφει τα εξής:

Βλάχος < σλαβ. Vlaha < παλ.γερμ. Wal(a)h < λατ. Volcae (> ελυστ. Ουάλκαι), ονομασία κελτικού φύλου που είχε εκλατινιστεί και ζούσε υπό γερμανική κυριαρχία.
Και συνεχίζει με μία «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ»
Οι Βλάχοι ή Αρωμούνοι (Arman «Ρωμαίοι») του ελληνικού χώρου προέρχονται από πληθυσμούς που είχαν εκλατινιστεί κατά τη ρωμαϊκή περίοδο και μιλούν λατινογενή διάλεκτο, συγγενή προς τα Ρουμανικά. Η λατ. ονομασία Volcae (απ’ όπου το μεσν. Βλάχοι), που αναφερόταν στους Κέλτες υπηκόους της Ρωμαϊκής και αργότερα της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, αποτελεί την αφετηρία στην οποία ανάγονται τα ονόματα διαφόρων σημερινών κελτικών υπολειμμάτων στην Ευρώπη, π.χ. Ουαλοί (Welsh, Μ. Βρετανία), Βαλόνοι (Wallons, γαλλόφωνοι του Βελγίου), Γαλάτες (Gaylois, Γαλλία).

Οι Γερμανοί, και στη συνέχεια όλοι οι Σλάβοι, ονόμαζαν Βλάχους όλους τους λατινόφωνους λαούς ανεξάρτητα από την καταγωγή καθενός απ’ αυτούς. Η δε Πολωνία μέχρι σήμερα, ονομάζει Wloshy, δηλαδή Βλαχία, την Ιταλία!

Βυζαντινές πηγές για τους Βλάχους και τη γλώσσα τους.

Ο πρώτος που χρησιμοποιεί βλάχικες λέξεις, στο έργο του «Περί Κτισμάτων», είναι ο ιστορικός Προκόπιος, που έζησε στα χρόνια του Ιουστινιανού 6ος αιώνας.

Περίπου την ίδια εποχή, ο Ιωάννης Λυδός, λατινομαθής, νομικός και φιλόσοφος (περ. 490-578), αποκαλύπτει την ύπαρξη λατινόφωνων πληθυσμών στις ευρωπαϊκές χώρες. Στο έργο του «Περί των Αρχών της Ρωμαίων Πολιτείας», αναφέρει ότι: «Υπήρχε παλιός νόμος όσα γίνονταν από τους επάρχους, ακόμα και από τις άλλες αρχές, να λέγονται στην ιταλική γλώσσα…και όσα γίνονται στην περιοχή της Ευρώπης (έτσι ονομαζόταν εκείνη την εποχή η Βαλκανική) διαφύλαξαν την αρχαιότητα από ανάγκη, διότι οι κάτοικοί της, αν και ήταν στο μεγαλύτερο μέρος έλληνες, μιλούσαν ιταλικά («τη των Ιταλών φθέγγεσθο φωνή», γράφει στο πρωτότυπο) και ιδιαίτερα οι δημόσιοι υπάλληλοι».



Διαπιστώνει λοιπόν ο Λυδός, ότι κατά τον 6ο αιώνα, στα Βαλκάνια ομιλείται η ιταλική (λατινική) γλώσσα, όχι μόνο από τους Έλληνες, που αποτελούσαν την πλειοψηφία του πληθυσμού της Χερσονήσου του Αίμου αλλά κι από τους υπόλοιπους.

Το γεγονός αυτό, αποδεικνύει την ελληνικότητα των λατινόφωνων – βλαχόφωνων πληθυσμών, πράγμα που καταρρίπτει τη ρουμανική προπαγάνδα ότι οι λατινόφωνοι λαοί των Βαλκανίων είναι ρουμανικής καταγωγής.



Επόμενη μαρτυρία για βλάχικες λέξεις, προέρχεται από τον Θεοφύλακτο Σιμοκάττη, ο οποίος άκμασε μεταξύ 610 και 640. Αναφερόμενος σε εκστρατεία του στρατού της Ρωμανίας (Βυζαντίου), υπό τον στρατηγό Κομεντιόλο εναντίον των επιδρομέων Αβάρων, στην περιοχή Κορνομπάτ Αετού (δυτικά της Μεσημβρίας), που έγινε το 589, γράφει τα εξής:

Θέλοντας να αιφνιδιάσει τους Αβάρους, ο Κομεντίολος, διέταξε τους στρατιώτες του να τους επιτεθούν πριν ξημερώσει. Κάποια στιγμή, το φορτίο ενός από τα μεταγωγικά ζώα έγειρε και κάποιος φώναξε στον οδηγό του ζώου «ρετόρνα, ρετόρνα, φράτερ». Η φράση αυτή σημαίνει στα αρμάνικα – βλάχικα «γέρνει, γέρνει (ενν. το φορτίο) αδελφέ».

Δημιουργήθηκε αδικαιολόγητος πανικός στο στράτευμα, καθώς «οι στρατιώτες νόμισαν ότι τους διατάσσουν να κάνουν μεταβολή λόγω αιφνιδιαστικής εμφάνισης άλλου εχθρού. Γύρισαν λοιπόν τότε προς τα πίσω κραυγάζοντας «επιχωρίω γλώττη…ρετόρνα».

Αυτό οφειλόταν, στο ότι η λέξη ρετόρνα, εκλήφθηκε από πολλούς ως εντολή να γυρίσουν πίσω, ενώ είχε τη σημασία «έλα πίσω» (να δεις τις αποσκευές που θα πέσουν από το ζώο). Το ίδιο περιστατικό, περιγράφει και ο Θεοφάνης, σπουδαίος Βυζαντινός ιστορικός: «Τόρνα, τόρνα, φράτρε και ο μεν κύριος του ημιόνου την φωνήν ουκ ήσθετο οι δε λαοί ακούσαντες και τους πολεμίους επιστήναι αυτοίς υπονοήσαντες, εις φυγήν ετράπησαν τόρνα, τόρνα μεγίσταις φωνές ανακράζοντες».

Η περιγρφή του Θεοφάνη και η χρήση της λέξης «τόρνα», είναι πιο κοντά στην ιστορική πραγματικότητα και το γλωσσικό ιδίωμα των Βλάχων.

Ο αυτοκράτορας, λόγιος, συγγραφέας και διανοούμενος, Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος (912-953), γράφει για «ελληνίζοντες (που) και την πάτριον Ρωμαϊκήν γλώσσαν αποβαλλόντες».

Ο Πορφυρογέννητος αναφέρεται σε πληθυσμούς που επί των ημερών του απέβαλαν την πατρική τους γλώσσα, τη ρωμαϊκή. Δεν δίνει περισσότερες πληροφορίες γι' αυτούς ωστόσο από όσα γράφει διαπιστώνουμε ότι από εκείνη την εποχή αρχίζει μια διαδικασία "γλωσσικού απολατινισμού" πληθυσμών που είχαν εκλατινιστεί γλωσσικά τους προηγούμενους αιώνες.
Η πρώτη μνεία στην ύπαρξη Βλάχων γίνεται από τον Γεώργιο Κεδρηνό (11ος αιώνας) ο οποίος αναφερόμενος στον ηγεμόνα των Βουλγάρων Συμεών και την οικογένειά του γράφει:
"Τούτων δε των τεσσάρων αδελφών Δαβίδ μεν ευθύς απεβίω αναιρεθείς μέσον Καστορίας και Πρέσπας κατά τας λεγομένας Καλάς Δρυς μετά τινών Βλάχων οδιτών".
Βέβαια δεν γνωρίζουμε ποιους ακριβώς εννοούσε με τη λέξη "Βλάχοι" ο Κεδρηνός.



Ο Σωκράτης Λιάκος γράφει:

"Εις την στενωπό Πισοδερίου έλαβε χώραν κατά το έτος 980 μ.Χ. περίπου και το γεγονός του φόνου του Δαυίδ, πρωτότοκου υιού του κόμητος Νικολάου, μέγα ισχύοντος παρά τοις Βουλγάροις όπως μας λέγει ο Σκυλίτζης εις την θέση Καλάς Δρυς, από Βλάχους οδίτας. Το όνομα τούτο Καλάς Δρυς ή Καλαί Δρυς ταυτίζεται με τα τοιούτα: Κάλεα ντι Ντούρους (Οδός Δυρραχίου) και Κάλεα ντι Ρίσσον (Δρόμος του Λυγκός) στη γλώσσα των τότε και σήμερα αρμανόγλωσσων (Βλαχόφωνων-Λατινομακεδονόγλωσσων) φυλάκων αυτής, γεγονός που αποκαλύπτει ότι οι οδοφύλακες της στενωπού αυτής ήσαν Αρμανόφωνοι= Βλαχόφωνοι= Λατινομακεδονόγλωσσοι, ό, τι είναι και μέχρι σήμερα".

Ο Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος (976-1925) σε έγγραφο με την υπογραφή του (1020) που βρέθηκε στο Σινά, γράφει: "Θεσπίζομεν ταύτα πάντα κατέχειν τον αυτόν αγιώτατον Αρχιεπίσκοπον και λαμβάνειν το κανονικόν αυτών πάντων και τον ανά πάσαν Βουλγαρίαν Βλάχων και των περί τον Βαρδάρειον Τούρκων όσοι εντός Βουλγαρικών όρων εισί…".
Ούτε όμως ο Βασίλειος διευκρινίζει ποιοι ακριβώς ήταν οι "ανά πάσαν Βουλγαρίαν Βλάχοι", με αποτέλεσμα οι ιστορικοί να δώσουν διάφορες εκδοχές.

Ο Βυζαντινός ιστορικός Ιωάννης Κεκαυμένος (11ος αι.) στο έργο του "Στρατηγικόν", δεν μιλά καθόλου κολακευτικά για τους Βλάχους, χαρακτηρίζοντάς τους γένος άπιστο, απειθάρχητο αλλά και ότι αποτελούσαν ξεχωριστό έθνος, συγγενικό με τους Δακορουμάνους.
Γράφει μεταξύ άλλων: "Ουδέποτε εφύλαξε πίστιν (το γένος των Βλάχων) προς τινά ουδέ προς τους αρχαιοτέρους βασιλείς των Ρωμαίων. Πολεμηθέντες παρά του βασιλέως Τραϊανού και παντελώς εκτριβέντες, εάλωσαν (…) ούτοι γαρ εισίν οι λεγόμενοι Δάκαι και Βέσαι ώκουν δε πρότερον πλησίον του Δουναβίου ποταμού και του Σάου (…) ένθα νυν Σέρβοι αρτίως οικούσιν, εν οχυροίς και δυσβάτοις τόποις".

Οι απόψεις του Κεκαυμένου προκάλεσαν σφοδρές αντιδράσεις στα νεότερα χρόνια. Ο Αντώνιος Κεραμόπουλλος γράφει:

"Δεν γνωρίζομεν αν ο βασιλεύς προήγαγε αυτόν εις ανώτερο αξίωμα δια τούτο" (την εμπαθή δηλαδή στάση του απέναντι στους Βλάχους. Και σε άλλο σημείο: "Ο Κεκαυμένος… τυφλούται εκ του μίσους κατά των αποστατούντων Βλάχων και αποδιοπομπούμενος μέχρι Δακίας και Σαύου το μισητόν γένος υβρίζει συλλήβδην Κουτσοβλάχους τε και Δάκας".
Το λάθος του Κεκαυμένου, είναι ότι ταυτίζει τους Βλάχους με τους Δακορουμάνους, γιατί τους θεωρεί ομόφυλους.

Η Άννα Κομνηνή, στο έργο της "Αλεξιάδα", δίνει πληροφορίες για τους Βλάχους της Θεσσαλίας:

«Και τοις μέρεσι της Λαρίσσης εγγίσας και διελθών δια του βουνού των Κελλίων και την δημοσίων λεωφόρον δεξιόθεν καταλιπών και του βουνού τον ουτωσί εγχωρίως καλούμενον Κίσσαβον, κατήλθεν εις Εζεβάν, χωρίο δε τούτον Βλαχικόν της Ανδρωνείας έγγιστα διακείμενου».



Σε άλλο σημείο, αναφέρεται στους Βλάχους του Αίμου, της Μακεδονίας και των περιοχών του Δούναβη:

"Νυκτός δε καταλαβόντος Πουδίλου τινός εκκρίτου των Βλάχων και την των Κομάνων δια του Δανούβεως διαπεραίωσιν απαγγείλοντος, δέον έκρινε αναζούσης της ημέρας μετακαλεσάμενος τους εκκρίτους των συγγενών τε και ηγεμόνων βουλεύασθαι ό,τι δει ποείν…Των γουν Κομάνων παρά των Βλάχων τας δια των κλεισουρών ατραπούς μεμαθηκότων και ούτω τον Ζυγόν ραδίως διεληλυθότων άμα τω τη Γολόνη προσπελάσαι ευθύς οι έποικοι ταύτης δεσμήσαντες τον την φυλακήν του κάστρου πεπιστευμένον παραδεδώκασι τοις Κομοίνοις…"

Και παρακάτω: "… και οπόσοι τον νομάδα βίον είλοντο (Βλάχους τούτους καλείν οίδε διάλεκτος) (και τους άλλοθεν εξ απασών των χωρών ερχομένους ιππέας τε και πεζούς".
Από όσα γράφει η Άννα Κομνηνή, προκύπτουν τα εξής:

Βορειότερα της Λάρισας, υπήρχε Βλαχοχώρι, που ονομαζόταν Εζεβάν. Υπήρχαν Βλάχοι κοντά στον Δούναβη, που ήταν γείτονες με τους Κουμάνους. Οι Βλάχοι ζούσαν ή κινούνταν κοντά στον Αίμο. Οι Βλάχοι έκαναν νομαδική ζωή, δεν διευκρινίζει όμως αν ήταν ή όχι λατινόγλωσσοι.

Ο Ιωάννης Κίνναμος, (1143 – 1185), θεωρεί τους Βλάχους αποίκους από την Ιταλία. Γράφει χαρακτηριστικά:

"Λέοντα δε τινά Βατάτζην επίκλησιν, ετέροθεν στράτευμα επαγόμενον άλλοτε συχνόν και δη και Βλάχων πολύν όμιλο οι των εξ Ιταλίας άποικοι πάλαι είναι λέγονται, εκ των προς τω Ευξείνω καλουμένω Πόντω χωρίων εμβαλείν εκέλενεν εις Ουννικήν".
Ο Νικήτας Ακομινάτος – Χωνιάτης (13ος αι.), αναφέρεται σε Βλάχους της περιοχής του Αίμου, γράφοντας τα εξής:

"Και έλαθε δια σμικροπρέπειαν και άλλας μεν πόλεις καλαμησάμενος, αι κατ ' Αγχίαλον συνωκίζοντο, εαυτώ δε μάλιστα και Ρωμαίοις εκπολεμώσας τους κατά τον Αίμον το όρος Βαρβάρους, οι Μυσοί πρότερον ωνομάζοντο, νυνί δε Βλάχοι κικλήσκονται"
Στο ποιητικό του έργο "Χρονική Ιστορία", ο μοναχός Εφραίμ Αίνιος, αναφέρεται συχνά στη Βλαχία και τους Βλάχους.

"Ων χάριν Μυσών εκταραχθέν πως έθνος κατ' Αίμον οικούν, οι κικλήσκονται Βλάχοι"
Αναφορές γίνονται ακόμα στον "Κώδικα Νόμων", του Στέφανου Δουσάν και στο ποίημα "Πουλολόγος" (14ος αι)

"Και αν τύχουν εκ την Ζαγοράν Βούλγαροι είτε Βλάχοι".

Ο ποιητής Ιωάννης Κατράρης, στο "Προς τον φιλόσοφον και ρήτορα Νεόφυτον", γράφει:
"Βούλη και μορφή ακούσαι;
Την μεν γέννην έστι Βλάχος,
Αλβανίτης δεν την όψιν,
Του δε σώματος την θέσιν.
Βουλγαροαλβανιτόβλαχος"
Μνεία για τους Βλάχους, γίνεται και σε λαϊκό τραγούδι του 10ου αιώνα.

Τέλος, ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης (15ος αιώνας), θεωρεί (δεν αναφέρει πηγές ή αποδεικτικά στοιχεία), ότι το έθνος που κατοικεί στην Πίνδο της Θεσσαλίας, εγκαταστάθηκε εκεί από την Δακία. Το έθνος αυτό ονομάζεται Βράχοι. Στην Πίνδο, κατοικούν Βλάκοι, που είναι ομόγλωσσοι με τους Δάκες του Δούναβη και μοιάζουν μεταξύ τους. Οι Βράκοι ή Βλάκοι (Βλάχοι) ζουν ως ένοπλοι είναι διαιρεμένοι σε δύο περιοχές χώρες, η μία κοντά στον Δούναβη και η άλλη στην Μπογδανία (σημ. Μολδαβία!)

Η εμφάνιση του όρου "Βλαχία"

Ο όρος "Βλαχία", πρωτοεμφανίζεται στο "Οδοιπορικό" του Ισπανοεβραίου περιηγητή Βενιαμίν εκ Τουδέλης, που το 1160, βρέθηκε ως περιηγητής στην Ελλάδα.

Επισκεπτόμενος τη Φθιώτιδα, συνάντησε Βλάχους που κατοικούσαν στα βουνά γύρω από τη Λαμία, τη δε Λαμία, που αποκαλεί Sinon Potamo= Ζητούνι, "κείται εις τους πρόποδας των αρέων της Βάχίας". δηλαδή στις υπώρειες της Όθρνος.

Σε χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Αλέξιου Γ' (1195 – 1203), αναφέρεται η "Provincia Valachie", ως τμήμα της Θεσσαλίας.

Τέλος, στο κείμενο της "Partitio Romanie" (1204), όπου αναφέρονται οι περιοχές και οι χώρες που δόθηκαν μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους στον Βονιφάτιο Μομφερατικό, γίνεται μνεία στην "Provintia Blachie", τμήμα της Θεσσαλίας.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι Βυζαντινές πηγές (πλην Κεκαυμένου και Χαλκοκονδύλη) δεν αναφέρονται σε κάθοδο Βλάχων από τη Δακία προς την Ελλάδα, κάτι που αποτέλεσε βασικό επιχείρημα της προπαγάνδας των Ρουμάνων, που ήθελαν να "οικειοποιηθούν" τους Βλάχους και να δημιουργήσουν μειονοτικό ζήτημα στην Ελλάδα.
Από παντού προκύπτει ότι οι Βλάχοι είναι λατινόφωνοι Έλληνες. Όσο για τη Βλαχία, τον όρο αυτό συναντάμε τον 12ο αιώνα, και αναφέρεται σε τμήματα της Θεσσαλίας και την περιοχή της Φθιώτιδας. Δεν υπάρχει ιστορική πηγή που να αναφέρει τον όρο Βλαχία σε περιοχές πάνω από τον Δούναβη ή σε περιοχές μεταξύ του Δούναβη και Αίμου μέχρι και τον 12ο αιώνα.

Πηγές: Γιώργης Έξαρχος, "ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΒΛΑΧΟΙ ΑΡΜΑΝΟΙ" εκδόσεις Καστανιώτη 2001 (2 τόμοι)
Ορέστης Κουρέλης, "Βλαχόφωνοι Έλληνες", ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Αδελφών Κυριακίδη α.ε., 2010
Ντούσαν Πόποβιτς, "ΑΡΜΑΝΟΙ ΒΛΑΧΟΙ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ"
"Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών", 2010.
Νικόλαος Μέρτζος, "Οι Αρμάνοι Βλάχοι", έκδ.
ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΑΝΔΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, 2010.
https://www.protothema.gr/stories/artic ... ria-tous-/

[Ζενίθεδρος]

Γύρισα μια μέρα από το σχολείο, μετά από το μάθημα ιστορίας, τερμα φανατισμένος για τον υπερτρισχιλιετή Ελληνισμό και άρχισα να λέω στην γιαγιά μου το εθνοπωρωτικό κήρυγμα που μας είχε κάνει νωρίτερα η δασκάλα στο δημοτικό, ώσπου με σταμάτησε εκνευρισμένη και μου είπε (όχι στα Ελληνικά φυσικά που τα καταλάβαινε μεν, αλλά δεν καταδέχονταν να τα μιλήσει) "Εμείς παιδί μου δεν είμαστε Γραικοί, είμαστε Ρωμούνοι και η μακρινή μας καταγωγή είναι από την Ρώμη που κατέκτησε την Ελλάδα."

[EKPLIKTIKOS]

τον προλαβες τον Fotis που εχει παρει εργολαβια αυτου του ειδους τα θεματα...

[taxalata xalasa]

Γύρισα μια μέρα από το σχολείο, μετά από το μάθημα ιστορίας, τερμα φανατισμένος για τον υπερτρισχιλιετή Ελληνισμό και άρχισα να λέω στην γιαγιά μου το εθνοπωρωτικό κήρυγμα που μας είχε κάνει νωρίτερα η δασκάλα στο δημοτικό, ώσπου με σταμάτησε εκνευρισμένη και μου είπε (όχι στα Ελληνικά φυσικά που τα καταλάβαινε μεν, αλλά δεν καταδέχονταν να τα μιλήσει) "Εμείς παιδί μου δεν είμαστε Γραικοί, είμαστε Ρωμούνοι και η μακρινή μας καταγωγή είναι από την Ρώμη που κατέκτησε την Ελλάδα."

αν ζει η γιαγια σου, την κερναω οτι θελει... αν δεν ζει, αιωνια η μνημη της D-M... Να της αναψεις ενα κερακι απο την taxalataxalasa...

[The Rebel]

07.03.2021
Των Βλάχων οι κοινότητες γράφουν τη δική τους Ιστορία.


Ξένοι περιηγητές του 19ου αιώνα αναφέρουν με έκπληξη ότι είδαν στα βλάχικα χωριά, όπως το εικονιζόμενο Νυμφαίο, σχολεία και πλούσιες βιβλιοθήκες.

Κρεμασμένα θαρρείς στα ψηλότερα σημεία των βουνών, αγκαλιά με τα δάση και τα γάργαρα νερά, αλλά και τα αλπικά βοσκοτόπια, τα βλάχικα χωριά της Ελλάδας μετρούν τους αιώνες με τον δικό τους τρόπο.

Είναι ίσως οι πλέον παρεξηγημένοι Ελληνες, καθώς η λέξη «βλάχος» φέρνει στον νου του συγχρόνου και επιδερμικά μορφωμένου Νεοέλληνα κάποιον άξεστο ορεσίβιο που δεν ξέρει καλά - καλά να γράψει το όνομά του και ζει τον περισσότερο καιρό με τα πρόβατα στα απάτητα βουνά!

Είναι πολύ λίγοι αυτοί που γνωρίζουν πως οι βλάχικες κοινότητες της Ελλάδας ήταν από τα πιο πλούσιες, ακμάζουσες και πιο εξελιγμένες σε όλη την τουρκοκρατούμενη Βαλκανική χερσόνησο μέχρι και τον Μεσοπόλεμο. Μάλιστα, οι ξένοι περιηγητές του 18ου και 19ου αιώνα αναφέρουν με θαυμασμό και έκπληξη στα γραπτά τους ότι είδαν δίπατα και τρίπατα σπίτια, σχολεία με δεκάδες μαθητές, πλούσιες βιβλιοθήκες και κοινωνική ζωή που σε κάποιες περιπτώσεις ήταν συγκρίσιμη μόνο με αυτήν των ευρωπαϊκών πόλεων.

Περήφανοι Βλάχοι.
Οι Βλάχοι ήταν πάντα σκληροτράχηλοι ορεσίβιοι, αλλά και πνεύματα ανήσυχα. Διακρίθηκαν με ό,τι καταπιάστηκαν και αποδείχθηκαν σπουδαίοι έμποροι, άξιοι δουλευτάδες, εξαιρετικοί τεχνίτες, ενώ πολλοί από αυτούς είχαν σπουδάσει στα καλύτερά πανεπιστήμια της Ευρώπης!

Οπως και οι Σαρακατσάνοι, οι Βλάχοι ήταν νομάδες κτηνοτρόφοι που οδηγούσαν τα κοπάδια τους όπου υπήρχαν πλούσια βοσκοτόπια. Το καλοκαίρι στα βουνά, σε συγκεκριμένες περιοχές και τον χειμώνα στα χειμαδιά στις πεδιάδες. Παράλληλα όμως είχαν και μόνιμη κατοικία.

Η διαφορά με τους Σαρακατσάνους, που μιλούσαν μόνο ελληνικά, είναι ότι οι Βλάχοι μιλούσαν ελληνικά, αλλά και το δικό τους γλωσσικό ιδίωμα που έχει μεν λατινικές ρίζες, αλλά χρησιμοποιεί ωστόσο και πάρα πολλές αρχαιοελληνικές και ελληνικές λέξεις (ίσως περισσότερο από το 50%). Τα βλάχικα κατατάσσονται από τους γλωσσολόγους στις λεγόμενες «νεολατινικές γλώσσες» που στηρίχθηκαν στη «λαϊκή λατινική».

Οταν οι οθωμανική αυτοκρατορία κατέρρευσε και τα ελευθέρα πια έθνη της Βαλκανικής μετρούσαν τις δυνάμεις και τις επιρροές τους, προέκυψε το λεγόμενο «Βλάχικο ζήτημα», το οποίο προσπάθησε να δημιουργήσει η Ρουμανία, επειδή η βλάχικη γλώσσα όπως και η ρουμανική έχουν ως κοινή καταγωγή τη λατινική.

Παρά τον πακτωλό χρημάτων, λίγοι Βλάχοι στον ελλαδικό χώρο ενέδωσαν σε αυτήν την προπαγάνδα και υπάρχουν άφθονες μαρτυρίες γεγονότων που το αποδεικνύουν αυτό. Ομως εκείνες οι έντονες εποχές των εθνοτικών ανακατατάξεων κατέστρεψαν τις ζωές πολλών ανθρώπων που άθελα τους μπλέχτηκαν με τον ένα ή άλλο τρόπο στα τότε πολιτικά παιχνίδια.

Αναπόσπαστο τμήμα της νεότερης ελληνικής Ιστορίας.
Γράφοντας αυτό το άρθρο δεν ήταν στις προθέσεις μας να εμβαθύνουμε και να αναλύσουμε τα ιστορικά γεγονότα εκείνης της εποχής, αλλά με σιγουριά μπορούμε να πούμε πως και σήμερα όποιος κάνει το λάθος και πει - ακόμη και αστειευόμενος- σε έναν Βλάχο ότι δεν είναι Ελληνας, δεν θα έχει που να κρυφτεί!

Εντελώς ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά ονόματα πασίγνωστων αγωνιστών της Ελευθερίας που ήταν βλαχόφωνοι όπως οι: Ρήγας Φεραίος, Γεωργάκης Ολύμπιος και πιθανώς ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Βλάχοι ήταν οι περισσότεροι από τους εθνικούς ευεργέτες, όπως οι: Νικόλαος Στουρνάρης, Γεώργιος Αρσάκης, Μιχαήλ και Γεώργιος Τοσίτσας, Γεώργιος και Σίμων Σίνας, Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας, Γεώργιος Αβέρωφ.

Βλάχοι ήταν και τα στελέχη του ΕΑΜ Αλέξανδρος Σβώλος και Ανδρέας Τζήμας (Σαμαρινιώτης), οι λόγιοι Κώστας Κρυστάλλης και Γεώργιος Ζαλοκώστας, οι αδελφοί Μανάκια, οι πρώτοι κινηματογραφιστές των Βαλκανίων.

Βλάχικης καταγωγής ήταν ο μέγιστος Τσιτσάνης (με ρίζες από τα χωριά του Αν. Ζαγοριού) και οι σύγχρονοι λαϊκοί συνθέτες, όπως ο Απόστολος Καλδάρας, ο Κώστας Βίρβος, ο Μπάμπης Μπακάλης και Δημήτρης Μητροπάνος (η πληροφορία προέρχεται από τον ενδιαφέροντα ιστότοπο vlahoi.net ).

Ακόμη οι Βλάχοι είναι ορθόδοξοι και έχουν σχεδόν τα ίδια έθιμα με τους υπόλοιπους Ελληνες, ενώ ποτέ δεν υπήρξε περιορισμός για μικτούς γάμους Ελλήνων και βλαχόφωνων.

Η προπαγάνδα και οι εθνικιστικές σκοπιμότητες.
Το 1940 η ιταλική προπαγάνδα είχε καταγράψει ότι οι βλάχικοι οικισμοί είναι «σταθμοί λατινικότητας» και μόλις τα φασιστικά στρατεύματα μπουν στα βλάχικα χωριά θα γίνουν δεκτά με ενθουσιασμό από τον ντόπιο πληθυσμό. Αν και υπήρξε καταγεγραμμένη δράση «ρουμανιζόντων Βλάχων» στην περιοχή της Πίνδου, ο συντριπτικός πληθυσμός των βλάχικων χωριών στήριξε με θέρμη τον Ελληνικό Στρατό, τις πρώτες δύσκολες ημέρες της εισβολής των Ιταλών.

Οι Βλάχοι, γνωρίζοντάς καλά τον τόπο τους, έδιναν πληροφορίες στον Ελληνικό Στρατό, με αποτέλεσμα τα τμήματα του Αποσπάσματος Πίνδου υπό τον συνταγματάρχη Δαβάκη να μπορούν μέσω απόκρημνων μονοπατιών να αιφνιδιάζουν με επιτυχία τους Ιταλούς.

Ανάμεσα στις «γυναίκες της Πίνδου», που ανέβαιναν μέσα από δύσβατα περάσματα, ζαλικωμένες με τις οβίδες για να εξασφαλίσουν τον εφοδιασμό των ορεινών πυροβολαρχιών που αντιστέκονταν στον εισβολέα, ήταν και πολλές Βλάχες από τη Λάιστα, τη Φούρκα, το Βρυσοχώρι κ.α.

Κατά την Κατοχή, μια μικρή ομάδα των «ρουμανιζόντων Κουτσοβλάχων» υπό τον ρουμανικής υπηκοότητας και διπλό πράκτορα Αλκιβιάδη Διαμαντή, προσπάθησε εκμεταλλευομένη την πείνα και τις κακουχίες των Βλάχων να δημιουργήσει τη λεγομένη «Ρωμαϊκή Λεγεώνα». Η κίνηση αυτή, με τη συνδρομή και των βλαχόφωνων Ελλήνων, απέτυχε οικτρά. Επίσης είναι γεγονός πως τα περισσότερα βλάχικα χωριά κάηκαν από τους Γερμανοϊταλούς, καθώς τα θεωρούσαν ανταρτοχώρια και προπύργια του ΕΛΑΣ.

Μερικά από τα ομορφότερα βλάχικα χωριά.
Δεν θα συνεχίσουμε άλλο την παράθεση ιστορικών στοιχείων, ούτε θα αναλύσουμε περαιτέρω την ελληνικότητα των Βλάχων. Στη συνέχεια του άρθρου θα σας παρουσιάσουμε μερικά από τα ομορφότερα βλάχικα χωριά που ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζουν με την αρχοντική τους παρουσία, αν μάλιστα σκεφτεί κάποιος ότι βρίσκονται στα πιο άγρια και απόμακρα σημεία των ελληνικών βουνών.

Παρακάμπτοντας τα σπουδαία και πασίγνωστα κεφαλοχώρια, όπως είναι το Μέτσοβο, το Νυμφαίο, η Σαμαρίνα, το Συρράκο, το Περτούλι, τα Αμπελάκια και δεκάδες ακόμη, θα σταθούμε σε μερικές άλλες, λιγότερο διάσημες -αλλά με σπουδαίο οικονομικό, ιστορικό και πολιτιστικό αποτύπωμα- βλάχικες κοινότητες που αξίζει να αναζητήσει ο ανήσυχος ταξιδευτής.

Κλεισούρα Καστοριάς.



Η Κλεισούρα ή αλλιώς Βλαχοκλεισούρα είναι ένα από τα μεγαλύτερα βλάχικα χωριά της Ελλάδας. Ο οικισμός απλώνει τις τέσσερις γειτονιές του σε υψόμετρο από 1.100 έως 1.250 μέτρα, στις δασωμένες πλαγιές του βουνού Μουρίκι, και δημιουργήθηκε πιθανόν τον 15ο αιώνα. Οι Κλεισουριώτες αρχικά είχαν ως κυρία απασχόλησή τους την κτηνοτροφία. Αργότερα, ασχολήθηκαν με το μεταπρατικό εμπόριο διατηρώντας εμπορικά γραφεία στη Βιέννη, τη Βουδαπέστη, το Βελιγράδι, την Οδησσό και την Κων/πολη.

Η ευημερία έφερε την πνευματική άνθηση με το κτίσιμο του πρώτου σχολείου το 1775, ενώ αργότερα λειτούργησαν η Αστική Σχολή, το Ελληνικό Σχολείο και το Αλληλοδιδακτικό με τη γενική επωνυμία Ελληνομουσείο Κλεισούρας. Σημαντική ήταν ακόμα η βιβλιοθήκη με περισσότερους από 2.000 τόμους! Το 1944 τα ναζιστικά στρατεύματα έκαψαν σχεδόν όλο το χωριό και εκτέλεσαν 280 γυναίκες, γέρους και παιδιά.

Κρανιά Τρικάλων.



Κοντά στην κοίτη του Αχελώου σε υψόμετρο 1.150, αγκαλιά με τα ελατοδάση της Πίνδου συναντάμε το κεφαλοχώρι της Κρανιάς με τους όμορους οικισμούς. Οι πρώτες ποιμενικές οικογένειες εγκαταστάθηκαν εδώ, κάπου στα τέλη του 15ου με αρχές 16ου αιώνα. Οι Κρανιώτες, εκτός από την κτηνοτροφία ασχολήθηκαν με την ξύλευση του πλούσιου δάσους, ενώ παράλληλα αρκετοί δούλευαν ως μαραγκοί και τυροκόμοι.

Η Κρανιά ήταν σπουδαίο οικοτεχνικό κέντρο με παράδοση στην υφαντική, αλλά και στο εμπόριο των χοντρών μάλλινων υφασμάτων. Ιδιαίτερα δημοφιλή ήταν τότε τα «κρανιώτικα σκουτιά». Οι Κρανιώτες ήταν ξακουστοί πραματευτάδες που ταξίδευαν όλη την Ελλάδα. Στα μέσα του 19ου αιώνα, στο χωριό ζούσε ένας μόνιμος πληθυσμός περίπου 4.000 ανθρώπων!

Λιβάδι Λάρισας.



Ο οδικός άξονας, που συνδέει την Κατερίνη με την Ελασσόνα και την Κοζάνη, θα μας φέρει έπειτα από σύντομη ανάβαση σε ύψος 1.200 μέτρων στις πλαγιές του Τίταρου όρους, όπου συναντάμε το χωριό Λιβάδι η Βλαχολίβαδο. Η οικονομία της κοινότητας στηριζόταν για χρόνια στην κτηνοτροφία.

Ονομαστά ήταν τα τυροκομικά προϊόντα της περιοχής, αλλά και τα κιλίμια που φτιάχνονταν από μικρές οικοτεχνίες που ύφαιναν το μαλλί. Από εδώ καταγόταν ο Γεωργάκης Ολύμπιος, ο θρυλικός αγωνιστής του 1821 -δεξί χέρι του Υψηλάντη-, που σκοτώθηκε σε ηρωική μάχη στη μονή Σέκου της Ρουμανίας, καταδιωκόμενος από τους Τούρκους. Το 1943 οι Γερμανοί πυρπόλησαν το Βλαχολίβαδο, παρόλα αυτά το χωριό σύντομα ανέκαμψε και σήμερα θεωρείται ένα από τα πιο ακμάζοντα ορεινά χωριά μαζί με το Μέτσοβο.

Χαλίκι Ασπροπόταμου.



Ακολουθώντας τον ορεινό δρόμο πού ξεκινά από την Καλαμπάκα για τα χωριά του Ασπροπόταμου, μετά από 78 χιλιόμετρα δύσκολης πορείας, φτάνουμε στο Χαλίκι, το βορειότερο από τα χωριά του Ασπροπόταμου (Αχελώου) που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.100 μ. Στη θέση όπου είναι κτισμένο το σημερινό Χαλίκι ίσως βρισκόταν η αρχαία πόλη Χαλκίδα από παράφραση της οποίας πιθανόν να προήλθε και η σημερινή ονομασία του χωριού.

Σε χρυσόβουλο του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, του έτους 1331, αναφέρεται ως Χαλκίς και θεωρούνταν ως ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Πίνδου. Το Χαλίκι λόγω της σημαντικής γεωγραφικής του θέσης, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στα ορεινά περάσματα που οδηγούν προς Θεσσαλία και Ηπειρο, γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη.

Σήμερα στο χωριό διασώζονται αρκετά παλιά παραδοσιακά αρχοντικά όπως του Δρόσου, του Δημάκη και του Ζιώζια. Νότια από το Χαλίκι βρίσκεται το επίσης βλάχικο μεγαλοχώρι χωριό, Ανθούσα, γνωστό στους ντόπιους με το όνομα Βλαχολεπενίτσα ή Λεπενίτσα.

Περιβόλι Γρεβενών.
Στην καρδιά του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και στις παρυφές της Βάλια Κάλντα (Ζεστή Κοιλάδα), συναντάμε δύο σημαντικά βλάχικα χωριά, το Περιβόλι και την Αβδέλα. Το Περιβόλι απλώνει τις γειτονιές του σε υψόμετρο 1.380 μ. σε κατάφυτη ράχη του βουνού. Πιθανόν το χωριό να δημιουργήθηκε κοντά σε ένα από τα ρωμαϊκά φυλάκια που χτίστηκαν στην Πίνδο από τους Ρωμαίους, με σκοπό να προστατεύουν τον δρόμο που διέσχιζε την Πίνδο, την περίφημη «Βασιλική Στράτα».

Οι κάτοικοι του Περιβολιού ήταν κτηνοτρόφοι, υλοτόμοι, αλλά και φημισμένοι κυρατζήδες. «Τα περιβολιώτικα καραβάνια μετέφεραν την πραμάτεια στην άκρη της γης» έγραφε ο Γάλλος γιατρός, διπλωμάτης και περιηγητής Φρανσουά Πουκεβίλ. Μια από τις ρίζες του Ρήγα Φεραίου ήταν από το Περιβόλι, καθώς είναι γνωστό ότι οι Περιβολιώτες διαχείμαζαν με τα κοπάδια τους στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας.

Βοβούσα Ιωαννίνων.
Στο Ανατολικό Ζαγόρι, γνωστό και ως «Βλαχοζάγορο» αφού τα περισσότερα χωριά του κατοικούνται από βλοχόφωνους, συναντάμε σε ύψος 1.000 μέτρων τη Bοβούσα. Το χωριό χωρίζεται στα δυο από την κοίτη του ποταμού Αώου και οι δυο γειτονιές του συνδέονται από ένα πέτρινο γεφύρι, κτίσμα του 1748. Το βλάχικο όνομά του είναι Μπαϊάσσα, ενώ το νεότερο, Βοβούσα, προήλθε από την αρχαία ονομασία του Αώου που ήταν «Βοϊούσας» (βοή=βουή).

Η ίδρυση του χωριού ανάγεται στον 10ο ή 11ο αιώνα, ενώ τον 15ο αιώνα εντάχθηκε στα χωριά του Ζαγοριού και βρέθηκε κάτω από την επιστασία - προστασία της Βαλιδέ Σουλτάνας. Οι κάτοικοί του ήταν υλοτόμοι, πριονάδες, αγωγιάτες, κτηνοτρόφοι και έμποροι. Στις αρχές του 20ού αιώνα ζούσαν εδώ περίπου 120 οικογένειες. Σήμερα έχουν μείνει μόνο 100 άτομα με κύρια δραστηριότητα την υλοτομία και την επεξεργασία ξύλου.
https://www.efsyn.gr/nisides/apodraseis ... ys-istoria
http://www.vlachs.gr/el/the-vlachs-metr ... rea-ellada
http://vlahoi.net/vlahoi-kai-ellinismos ... akarnanias

[The Rebel]

τον προλαβες τον Fotis που εχει παρει εργολαβια αυτου του ειδους τα θεματα...

[Ζενίθεδρος]

Αυτό είναι ωραίο τραγούδι.

[sharp]

Γύρισα μια μέρα από το σχολείο, μετά από το μάθημα ιστορίας, τερμα φανατισμένος για τον υπερτρισχιλιετή Ελληνισμό και άρχισα να λέω στην γιαγιά μου το εθνοπωρωτικό κήρυγμα που μας είχε κάνει νωρίτερα η δασκάλα στο δημοτικό, ώσπου με σταμάτησε εκνευρισμένη και μου είπε (όχι στα Ελληνικά φυσικά που τα καταλάβαινε μεν, αλλά δεν καταδέχονταν να τα μιλήσει) "Εμείς παιδί μου δεν είμαστε Γραικοί, είμαστε Ρωμούνοι και η μακρινή μας καταγωγή είναι από την Ρώμη που κατέκτησε την Ελλάδα."

Τι γλώσσα μιλούσε;

[Ζενίθεδρος]

Γύρισα μια μέρα από το σχολείο, μετά από το μάθημα ιστορίας, τερμα φανατισμένος για τον υπερτρισχιλιετή Ελληνισμό και άρχισα να λέω στην γιαγιά μου το εθνοπωρωτικό κήρυγμα που μας είχε κάνει νωρίτερα η δασκάλα στο δημοτικό, ώσπου με σταμάτησε εκνευρισμένη και μου είπε (όχι στα Ελληνικά φυσικά που τα καταλάβαινε μεν, αλλά δεν καταδέχονταν να τα μιλήσει) "Εμείς παιδί μου δεν είμαστε Γραικοί, είμαστε Ρωμούνοι και η μακρινή μας καταγωγή είναι από την Ρώμη που κατέκτησε την Ελλάδα."

Τι γλώσσα μιλούσε;

Σουαχίλι.

[Arisvilla]

Εννοείται ελληνικότατη η καταγωγή των Βλάχων. Απευθείας απόγονοι του Περικλέους είναι Δεν νομίζω να παίρνει κανεις στα σοβαρά τις απόψεις του Λαζάρου και άλλων εθνοκεντρικών που θεωρούν τους Βλάχους αυτόχθονες και Ελληνες. Τώρα το πότε, πως και γιατί έφτασαν να ζουν στην Πίνδο, στην Ηπειρο και στην Μακεδονία είναι ένα ζήτημα. Στη Θεσσαλία πάντως που κατά τον μεσαίωνα λεγόταν Μεγάλη Βλαχία οι Βλάχοι της εποχής είχαν οι περισσότεροι σλαβικά ονόματα σύμφωνα με τις πηγές της εποχής. Ο Κεκαυμένος μιλούσε για την εξέγερση Βλάχων και βουλγάρων στη Λάρισα τον 11ο αιώνα. Η λογική λέει οτι οι πρόγονοι των Βλάχων και των Αλβανών ζούσαν κάποτε μαζί σε μια περιοχή βόρεια της γραμμής Jiricec και με την κάθοδο των Σλάβων διασκορπίστηκαν στην Βαλκανική. Για αυτό και το κοινό substratum αλβανικής και ρουμάνικης γλώσσας καθώς πρόκειται για το ίδιο (η συγγενές) θρακικό φύλο. Στην Ελλάδα συνάντησαν εκεί που πήγαν Σλάβους που είχαν κατέβει νωρίτερα και σταδιακά τους αφομοίωσαν. Εξού και τα πολλά σλάβικα ονόματα των Βλάχων του Μεσαίωνα, αλλά και τα σλάβικα τοπωνύμια σε χωριά βλάχικα (Γαρδίκι, Κρανία κτλ).

[Αγχίαλος]

όντως αν το πάρουμε καθαρά εθνοφυλετικά το θέμα ούτε αυτοί ούτε και οι σαρακατσάνοι ανήκουν στο ελληνικό έθνος, όπως και πολλοί άλλοι όπως ο πουλιανός έβγαλε τους σαρακατσάνους τους αρχαιότερους έλληνες αρλούμπες δηλαδή

για αυτό ορισμένοι βγαίνουν και λένε για τους βλάχους οτι απουσίαζαν απο τους εθνικούς αγώνες
τώρα για τις ευεργεσίες που λένε οι βλάχοι ουσιαστικά εξαγόρασαν την ελληνικότητα τους έτσι

[Nandros]

Γύρισα μια μέρα από το σχολείο, μετά από το μάθημα ιστορίας, τερμα φανατισμένος για τον υπερτρισχιλιετή Ελληνισμό και άρχισα να λέω στην γιαγιά μου το εθνοπωρωτικό κήρυγμα που μας είχε κάνει νωρίτερα η δασκάλα στο δημοτικό, ώσπου με σταμάτησε εκνευρισμένη και μου είπε (όχι στα Ελληνικά φυσικά που τα καταλάβαινε μεν, αλλά δεν καταδέχονταν να τα μιλήσει) "Εμείς παιδί μου δεν είμαστε Γραικοί, είμαστε Ρωμούνοι και η μακρινή μας καταγωγή είναι από την Ρώμη που κατέκτησε την Ελλάδα."

Γνήσια απόγονος του Καίσαρα η θείτσα!