Η ιστορία του τραγουδιού Λιλή Μαρλέν

[paul25]

Παραθέτω εν συντομία την ιστορία του τραγουδιού Λιλή Μάρλεν γιατί μου φάνηκε ενδιαφέρουσα για ένα τραγούδι ορόσημο και επίσης επειδή έχω κάποια σκοτεινά σημεία (παρενθέσεις και μαρκαρισμένα).

Το σωτήριο έτος 1915 ο Γερμανός στρατιώτης Hans Leip και δάσκαλος από το Αμβούργο, ευρισκόμενος σε κάποιο χαράκωμα του Α ΠΠ στο ανατολικό μέτωπο εμπνεύστηκε για να γράψει ένα ερωτικό ποίημα για μια αγαπημένη που άφησε πίσω. Περίπου 8 χρόνια αργότερα τελειοποιεί το ποίημα του σε έκταση τριών στροφών αναφερόμενος σε κάποια Λιλή Μαρλέν της οποίας το όνομα ήταν ένας συνδυασμός της κοπέλας του Λιλή και του ονόματος μιας φίλης του που υπηρετούσε ως νοσοκόμα στην διάρκεια του πολέμου την Μαρλέν (Εδώ δεν κατάλαβα αν τα είχε και με τις δύο ταυτόχρονα ή αν όντως η νοσοκόμα ήταν απλή φίλη του). Το ποίημα αυτό εκδόθηκε το 1937 με τίτλο "Το τραγούδι ενός νέου στρατιώτη στη σκοπιά" αυξημένο πλέον στις πέντε στροφές. Το επόμενο χρόνο το ανακάλυψε ο φιλοναζιστής Γερμανός συνθέτης Norbert Schultze συνθέτοντας του μια μελωδία που θύμιζε στρατιωτικό εμβατήριο, εφόσον όλα τα τραγούδια που έβγαιναν εκείνη την εποχή ήταν αυτού του είδους ωστε να εμψυχώνουν τους πολίτες της Ναζιστικής Γερμανίας για πολεμικές ετοιμασίες. Το 1939 κυκλοφορεί το μελοποιημένο κομμάτι με την φωνή της τραγουδίστριας Lale Andersen και κάνει παταγώδη εισπρακτική αποτυχία, μετά βίας αν πούλησε 700 δίσκους.

Το κομμάτι αυτό έπρεπε να περιμένει δύο χρόνια μέχρι να γίνει γνωστό. Το 1941 πέφτει το Βελιγράδι στα χέρια των Γερμανών και ο ραδιοφωνικός σταθμός Ράδιο Βελιγράδι περνάει στην διαχείριση τους. Η ιδιαιτερότητα αυτού του σταθμού ήταν ότι είχε πανίσχυρες κεραίες που εκπέμπαν μέχρι την Μέση Ανατολή αλλά και την Ευρώπη. (Εδώ βέβαια δεν ξέρω αν ήταν όντως ισχυρός σταθμός από πριν ή τον έφτιαξαν οι Γερμανοί. Αν ήταν από πριν σε τι χρησίμευε στους Σέρβους να εκπέμπει τόσο μακριά;). Ο σταθμός αυτός είχε ως κύριο σκοπό να ενημερώνει τα Γερμανικά στρατεύματα με ειδήσεις και διατάγματα και του οποίου ηγούνταν ο Karl-Heinz Reintgen. Ο Karl γρήγορα κατάλαβε πως αν ο σταθμός χρησιμεύει μόνο για ειδήσεις και ανακοινώσεις θα καταντήσει αφόρητα πληκτικός και παραγγέλνει σε κάποιο σταθμό πίσω στην Γερμανία να του στείλει δίσκους με τραγούδια για να τα παίζει πριν και μετά τις ανακοινώσεις. Ο Γερμανικός σταθμός του έστειλε μια κούτα με δίσκους και ανάμεσα σε αυτούς τους δίσκους ήταν και αυτός της Lale Andersen. Ο Karl λάτρεψε αυτό το τραγούδι και μιας και υπήρχε έλλειψη ποικιλίας άλλων ηχογραφήσεων κάθε βράδυ στις 22:00 πριν το δελτίο ανακοινώσεων το έπαιζε συχνά.

Το τραγούδι το λάτρεψαν οι Γερμανοί στρατιώτες σε μεγάλο βαθμό και ιδιαίτερα τα African Korps, αλλά αυτό που είναι πιο εντυπωσιακό είναι ότι το λάτρεψαν και οι στρατιώτες των συμμάχων όλων των εθνών ακόμα και αν δεν καταλάβαιναν τίποτα από τα λόγια αυτού του τραγουδιού. Ενδεικτικό είναι ότι στον Γερμανό αξιωματικό που διαχειριζόταν τον σταθμό στο Βελιγράδι αποστέλλονταν γράμματα με αιτήματα των συμμαχικών στρατευμάτων για να παίζει συχνότερα το τραγούδι αυτό και όχι μόνο το βράδυ. (Η τέχνη ενώνει. Εδώ δεν ξέρω αν οι Σύμμαχοι στέλνανε και αφιερώσεις στον Γερμανό αξιωματικό, αν στέλνανε δεν πιστεύω πως θα τις διάβαζε στον αέρα). Η επιρροή του ήταν τέτοια που η Γερμανική διοίκηση αποφάσισε να φτιάξει ένα άγαλμα της τραγουδίστριας προς τον δρόμο για το Σμολένσκ ώστε να το βλέπουν οι στρατιώτες και να εμψυχώνονται.

Όπως ήταν φυσικό το τραγούδι μεταφράστηκε γρήγορα στα Αγγλικά ( με μια απο αυτές τις πρώτες να έχει γίνει απο τον Έλληνα Δρ Θεόδωρο Στεφανίδη στο βιβλίο του Climax in Crete) και φυσικά ακολούθησε και σε άλλες γλώσσες αργότερα της Δύσης αλλά και της Ανατολής, ο δίσκος έκανε τεράστια επιτυχία πουλώντας 1.000.000 δίσκους. Συναντάμε πάρα πολλές παραλλαγές του τραγουδιού με αλλαγμένα λόγια που έβαζαν οι ιδιοι οι στρατιώτες όπως το σατυρικο "D-Day Dodgers" όπου οι Αμερικανοί στρατιώτες της Ιταλίας σατυρίζουν τους εαυτούς τους. Μάλιστα σε κάποια σχόλια στο youtube κάποιος ισχυριζόταν πως ο παππούς του τραγουδούσε και μια Ελληνική παραλλαγή:

Πίσω απ' τον στρατώνα, πίσω απ' το βουνό,
ένα φαναράκι φωτίζει το στενό, εκεί θα έρθεις να με βρεις,
αν μ' αγαπάς, αν με ποθείς, μικρή μικρή Μαρλίν

Δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρώ κάποια πληροφορία γιάυτό ή κάποιο έστω καταγεγραμένο υλικό.

Το τραγούδι χρησιμοποιήθηκε και με προπαγανδιστικά λόγια εναντίον των Γερμανών ναζί (απευθυνόταν σε αυτούς) για να κάμψουν το ηθικό τους. Χρησιμοπιήθηκε και απο τον πρόδρομο της CIA για τον ίδιο προπαγανδιστικό σκοπό. Ήταν οι Αμερικανοί που αποφάσισαν να το εκτελέσει σε μια νέα version μη εμβατηριακή η Ντιντριχ το 1944 και η οποία είναι σε εμάς σήμερα πιο γνωστή σε σχέση με την πρωτότυπη.

Τα λόγια του τραγουδιού είναι τα παρακάτω:

Vor der Kaserne
Vor dem großen Tor
Stand eine Laterne
Und steht sie noch davor
So woll'n wir uns da wieder seh'n
Bei der Laterne wollen wir steh'n
Wie einst Lili Marleen.
Wie einst Lili Marleen.

Uns're beiden Schatten
Sah'n wie einer aus
Daß wir so lieb uns hatten
Das sah man gleich daraus
Und alle Leute soll'n es seh'n
Wenn wir bei der Laterne steh'n
Wie einst Lili Marleen.
Wie einst Lili Marleen.

Schon rief der Posten
Sie blasen Zapfenstreich
Es kann drei Tage kosten
Kam'rad, ich komm sogleich
Da sagten wir auf Wiedersehen
Wie gerne wollt ich mit dir geh'n
Mit dir Lili Marleen.
Mit dir Lili Marleen.

Deine Schritte kennt sie
Deinen schönen Gang
Alle Abend brennt sie,
Doch mich vergaß sie lang
Und sollte mir ein Leids gescheh'n
Wer wird bei der Laterne stehen
Mit dir Lili Marleen?
Mit dir Lili Marleen?

Aus dem stillen Raume
Aus der Erde Grund
Hebt mich wie im Traume
Dein verliebter Mund
Wenn sich die späten Nebel drehn
Werd' ich bei der Laterne steh'n
Wie einst Lili Marleen.
Wie einst Lili Marleen.

Επειδή όμως δεν ξέρω Γερμανικά και οι μεταφράσεις που υπάρχουν δεν γνωρίζω αν αποδίδουν σωστά το νόημα, ας μου απαντήσει κάποιος στην ερώτηση αν στην τελευταία στροφή του ποιήματος ο στρατιώτης πεθαίνει και επισκέπτεται σαν φάντασμα τον φανοστάτη περιμένοντας μάταια την αγαπημένη του ή είναι ζωντανός αλλά μακριά στον πόλεμο και σε κάποιο χαράκωμα και μόνο η σκέψη του γυρνά πίσω. Το Erde Grund μου το μεταφράζει ως "μέσα από την Γη".

Από όλες τις παραλλαγές αυτή που με έκανε να νιώσω άβολα ήταν αυτή των Βρετανικών Ειδικών δυνάμεων SAS η οποία στην τελευταία στροφή λέει.

Afrika Korps has sunk
into the dust
Gone are his Stukas,
his tanks have turned to rust
No more will we hear
the soft refrain
That liliting strain,
It's night again
And poor Lilli Marlene's boyfriend
will never see Lilli Marlene

Κρίμα ρε γαμώτο! Στο ποίημα Λιλή Μαρλέν ο στρατιώτης (μάλλον) πεθαίνει και δεν συναντά την κοπέλα του και οι Βρετανοί "χαίρονται" που το πραγματοποίησαν και στην πράξη για τους Γερμανούς στρατιώτες. Το δίστιχο αυτό σε γεμίζει με ένα αίσθημα ανεκπλήρωτου σαν τα μεγάλα ποιητικά έργα που οι ερωτευμένοι χωρίζονται αιώνια από το θάνατο, σαν εκείνες τις μελαγχολικές ιστορίες της Ελληνικής επαρχίας που ένας νέος αγαπούσε μια νέα και αυτή το ίδιο και εξαιτίας του περιβάλλοντος τους που ήταν εναντίον τους δεν ολοκλήρωσαν τον ερωτά τους γιατί τους χτύπησε η μοίρα. Δεν είναι ωραίο να παινεύεσαι πως εσύ είχες τον ρόλο της μοίρας.



https://en.wikipedia.org/wiki/File:The_ ... 1944).webm