De Gaulle, ιστορία ενός γίγαντα

[Αρχέλαος]

De Gaulle, ιστορία ενός γίγαντα

[πατησιωτης]

Καλό ντοκυμανταίρ αλλά η μετάφραση είναι χάλια.

[Σιχαμερίων Αθλιοζήλευτος]

Καλό ντοκυμανταίρ αλλά η μετάφραση είναι χάλια.

+1

[Chilloutbuddy]

Στο 0:42 κλασσικός βάτραχος, δουλεύει μόνο το ένα πίσω στοπ

[Libre arbitre]

Ήταν σχεδόν δύο μέτρα. Πραγματικός γίγαντας για την εποχή του.

[Chilloutbuddy]

Ήταν σχεδόν δύο μέτρα. Πραγματικός γίγαντας για την εποχή του.

Kαι μακριά χέρια. Τρίποντο είχε καθόλου;

[Libre arbitre]

Καλό ντοκυμανταίρ αλλά η μετάφραση είναι χάλια.

Όντως. Πάρα πολλά γελοία λάθη που οδηγούν μάλιστα και σε παρανοήσεις. Η λύση είναι να βάλεις τους γαλλικούς υπότιτλους.

[alekhine]

Ήταν σχεδόν δύο μέτρα. Πραγματικός γίγαντας για την εποχή του.

Kαι μακριά χέρια. Τρίποντο είχε καθόλου;

ειχε αλλα εμπαζε στην αμυνα λενε
ενας χιτλερ στο πρωτο ημιχρονο τον εκανε σωβρακο

[Σιχαμερίων Αθλιοζήλευτος]

Ήταν σχεδόν δύο μέτρα. Πραγματικός γίγαντας για την εποχή του.

Kαι μακριά χέρια. Τρίποντο είχε καθόλου;

ειχε αλλα εμπαζε στην αμυνα λενε
ενας χιτλερ στο πρωτο ημιχρονο τον εκανε σωβρακο

Έιχαν και κείνο το παλτό τον Μαζινώ στην άμυνα.

[Αρχέλαος]

Δημοκρατικός μονάρχης, λαϊκώ δικαίω
Μια βιογραφία του κορυφαίου στρατηγού και πολιτικού που ταύτισε το όνομά του με τη Γαλλία, του Σαρλ ντε Γκωλ
Δημοκρατικός μονάρχης, λαϊκώ δικαίω
Παρίσι, 1967. Ο Ντε Γκωλ (δεξιά) συναντά τον Βρετανό πρωθυπουργό Χάρολντ Ουίλσον.
Σίσσυ Αλωνιστιώτου
12.10.2022 • 23:42

MICHEL WINOCK
Σαρλ ντε Γκωλ. Ενας επαναστάτης στοιχειωμένος από την Ιστορία
μτφρ. Σάντρα Βρέττα
εκδ. Ποταμός, σελ. 164

Κατά τον Γάλλο ιστορικό Ζιλ Μισλέ (Michelet) «η Αγγλία είναι μια αυτοκρατορία, η Γερμανία μια χώρα, μια φυλή, η Γαλλία είναι ένα πρόσωπο». Τη φράση επαναλάμβανε συχνά αυτός που, όχι μόνο σε κρίσιμες στιγμές αλλά μάλλον στη διάρκεια της ζωής του, ενσάρκωσε αυτό το πρόσωπο έχοντας μια συγκροτημένη πεποίθηση της εθνικής συνέχειας –η Γαλλία δεν ξεκίνησε το 1789 είχε πει– και μια σχεδόν σαρκική αντίληψη του «προσώπου Γαλλία»: Ο στρατηγός Σαρλ ντε Γκωλ, του οποίου το όνομα είναι γνωστό ακόμη και σε όσους ξένους δεν γνωρίζουν τίποτα περισσότερο γι’ αυτόν ή τη χώρα του. Οπως ο ίδιος είχε μισοειρωνικά πει: «Τελικά, έχω μόνο έναν διεθνή αντίπαλο: τον Τεντέν».

Υπάρχουν περισσότερες από 3.600 λεωφόροι ή πλατείες που φέρουν το όνομά του, γέφυρες, αγάλματα, ένα αεροδρόμιο, ένα αεροπλανοφόρο, ακόμη και ένα τριαντάφυλλο.

Σε ολόκληρο το φάσμα του δημοκρατικού (ή και όχι τόσο) τόξου, δεν υπάρχει γαλλικό κόμμα που, στη διάρκεια της θητείας του ή παραμονές εκλογών, δεν διεκδικεί ένα κομμάτι του «Μεγάλου Σαρλ», κάτι που θα τα συνδέσει με ίχνη του πιο ισχυρού -ισμού στους Γάλλους: του γκωλισμού. Για τη Δεξιά, τα ίχνη αυτά βρίσκονται στον πατριωτισμό, στην αξία της κρατικής εξουσίας, στη δύναμη του θεσμού της Δημοκρατίας υπό την εξουσία του ενός προέδρου. Για την Αριστερά, η μνήμη του γίνεται σεβαστή για τον αντιπετενισμό, για τη δημοκρατική αποκατάσταση, για την ψήφο στις γυναίκες. Από τον Φρανσουά Μιτεράν έως τον Νικολά Σαρκοζί και τον Εμανουέλ Μακρόν, η πολιτική χρήση της «γκωλικής εικόνας» αναγνωρίζεται εύκολα, αφού συχνά ισχυρίζονται ότι εμπνέονται από τη σκέψη του, περισσότερο στη Δεξιά παρά στην Αριστερά, παρόλο που ο Ζαν-Λικ Μελανσόν κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών του 2017 εξήρε την ανεξαρτησία του στρατηγού.

Τον Ιούλιοτου 1962, εγκρίνει με δημοψήφισμα την ανεξαρτησία της Αλγερίας, κλείνοντας την αποικιακή σελίδα της Γαλλίας.

Γεννημένος το 1890 και πεθαίνοντας το 1970, ο Σαρλ ντε Γκωλ έχει μείνει στην Ιστορία για το κάλεσμά του σε αντίσταση τον Ιούνιο του 1940 και για τις θητείες του ως προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας με προεξάρχουσα αυτήν του 1958 και τη δημιουργία του συντάγματος της 4ης Οκτωβρίου, που διέπει τη λειτουργία των θεσμών της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας μέχρι σήμερα. Είναι το σύνταγμα που αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την απομάκρυνση από την αστάθεια της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και την καθιέρωση της προεδρικής δημοκρατίας, μιας «δημοκρατικής μοναρχίας». Τον Ιούλιο του 1962, εγκρίνει με δημοψήφισμα την ανεξαρτησία της Αλγερίας, κλείνοντας την αποικιακή σελίδα της Γαλλίας.

Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς με ένα νέο δημοψήφισμα –που παρά τις αντιδράσεις της Αριστεράς και τις νομικές διαφωνίες, ήταν ένας θρίαμβος– θα ολοκληρωθούν οι αλλαγές που δίνουν στον πρόεδρο της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας τη δύναμη της άμεσης εκλογής από τον λαό. Αν χρειαστεί, σε περίπτωση επικείμενου κινδύνου, ο αρχηγός θα αναλάβει όλες τις εξουσίες όπως ο προσωρινός πάντα δικτάτορας της ρωμαϊκής δημοκρατίας: αυτή θα είναι η βάση του άρθρου 16 ενός συντάγματος όπου ισορροπούν η μοναρχική τάση και το δημοκρατικό πνεύμα.

Δημοκρατικός μονάρχης, λαϊκώ δικαίω-1

Απέχθεια για τα κόμματα

Οι 22 κυβερνήσεις που είχαν αλλάξει από την 4η Δημοκρατία του 1946 μέχρι την επιστροφή του το 1958 στην πολιτική, την οποία είχε εγκαταλείψει το 1953 μετά την εκλογική ήττα του κόμματός του, θα ενισχύσουν στον νομοθέτη Ντε Γκωλ την απέχθεια για τα κόμματα, «αυτές τις φατρίες που αλληλοσπαράσσονται και εμποδίζουν το κράτος να έχει μία ηγεσία, το έθνος να έχει έναν αρχηγό και τη Γαλλία να διατηρήσει τη θέση της και θα επιβεβαιώσουν την ανάγκη μιας δημοκρατικής μοναρχίας, ενός ανώτατου άρχοντα όχι θεϊκώ αλλά λαϊκώ δικαίω», όπως γράφει ο Μισέλ Γουινόκ.

«Θεωρούσα απαραίτητο», γράφει ο Ντε Γκωλ «η διακυβέρνηση να μην πηγάζει από το Κοινοβούλιο, δηλαδή από τα κόμματα, αλλά, πάνω απ’ αυτά, από έναν ηγέτη που θα παίρνει απευθείας εντολή από το σύνολο του έθνους».

Οσο διαρκούν οι θητείες του, ο Ντε Γκωλ επιδίδεται σε επισκέψεις στις πόλεις και στις περιφέρειες, σε συναντήσεις με τα πλήθη και χρησιμοποιεί με τον καλύτερο τρόπο το νέο μέσο που του επιτρέπει να απευθύνεται κατευθείαν στον κόσμο: την τηλεόραση, με τους δέκτες της οποίας θα εξοπλιστούν τα γαλλικά νοικοκυριά τη δεκαετία του ’60: «Πιστεύω ότι ο λαός με ακούει. Την κατάλληλη μέρα, θα τον ρωτήσω αν με επικροτεί ή όχι. Τότε, για μένα, η φωνή του θα είναι η φωνή του Θεού», είχε πει. Οπως αποδείχθηκε δεν ήταν κούφια λόγια. Οταν, χάνοντας το δημοψήφισμα το 1969, είδε ότι ο πρωταρχικής σημασίας για την άσκηση της εξουσίας ειδικός δεσμός που είχε με τον λαό είχε διαρραγεί, παραιτήθηκε.

Τότε όμως, το 1958, ως πρώτος πρόεδρος της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας θα ξανάχτιζε για δεύτερη φορά τη Γαλλία. Η πρώτη ήταν το 1940 με το περίφημο κάλεσμα της 18ης Ιουνίου.

Την 1η Ιουνίου 1940, του απονέμεται ο βαθμός του στρατηγού και, πέντε ημέρες αργότερα, διορίζεται υφυπουργός Πολέμου και Εθνικής Αμυνας στην κυβέρνηση του πρωθυπουργού Πολ Ρεϊνό. Ομως ο Ιούνιος ήταν καταστροφικός για τα γαλλικά στρατεύματα: το ένα έδαφος μετά το άλλο υποχωρούσε και οι Γερμανοί προήλαυναν από τον Βορρά και την Ανατολή με μεγάλη ταχύτητα, επιβεβαιώνοντας τα όσα ο Ντε Γκωλ, αμφισβητώντας το επίσημο δόγμα της Σχολής Πολέμου και προτείνοντας μια βαθιά ανανέωση της στρατηγικής και της στρατιωτικής πολιτικής, είχε επανειλημμένως διατυπώσει και στα βιβλία του: «Η διχόνοια στους κόλπους του εχθρού», «Η κόψη του σπαθιού», «Προς έναν επαγγελματικό στρατό» και «Η Γαλλία και ο στρατός της». Είχε εγκαίρως αντιληφθεί το μέγεθος της αδυναμίας της Γαλλίας: «Στρατιωτική οργάνωση στραμμένη υπερβολικά στην άμυνα, αδύναμη στους ελιγμούς, με ελάχιστη ικανότητα για επιθετικές επιχειρήσεις χωρίς μεγάλες καθυστερήσεις στην προετοιμασία και την εκτέλεση, χωρίς δηλαδή τη συνεχή υποστήριξη βαρέος οπλισμού».
Δημοκρατικός μονάρχης, λαϊκώ δικαίω-2
Οπως ο ίδιος ο ντε Γκωλ είχε μισοειρωνικά πει: «Τελικά, έχω μόνο έναν διεθνή αντίπαλο: τον Τεντέν».
Εσωσε την τιμή της χώρας του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η στρατιωτική πανωλεθρία των Γάλλων κορυφώνεται στις 14 Ιουνίου, όταν ο στρατός του Χίτλερ μπαίνει στο Παρίσι. Την προηγούμενη ημέρα, η κυβέρνηση είχε καταφύγει στο Μπορντό. Νωρίς το πρωί της 16ης Ιουνίου, ο στρατηγός Ντε Γκωλ πηγαίνει αεροπορικώς στο Λονδίνο για να συναντήσει τον Βρετανό πρωθυπουργό Ουίνστον Τσώρτσιλ. Του ζητάει αεροπορικές και θαλάσσιες ενισχύσεις και ο Τσώρτσιλ επικροτεί μια συμφωνία γαλλοβρετανικής ένωσης. Πολύ αργά. Ο Πολ Ρεϊνό έχει παραιτηθεί και αντικατασταθεί από τον στρατάρχη Πετέν. Ο δημοφιλής νικητής της μάχης του Βερντέν στον προηγούμενο πόλεμο επρόκειτο να διαπραγματευθεί ανακωχή με τη Γερμανία και να συνεργαστεί με τον Χίτλερ. Ο Ντε Γκωλ δεν σκοπεύει να καταθέσει τα όπλα. Με την υποστήριξη του Τσώρτσιλ καλεί από το BBC τον γαλλικό λαό να αντισταθεί, καταλήγοντας στις φράσεις: «Εγώ, ο στρατηγός Ντε Γκωλ, που βρίσκομαι σήμερα στο Λονδίνο, καλώ τους Γάλλους αξιωματικούς και στρατιώτες που βρίσκονται στο βρετανικό έδαφος ή που θα έρθουν με τα όπλα τους ή χωρίς τα όπλα τους, καλώ τους μηχανικούς και τους ειδικούς εργάτες των βιομηχανιών οπλισμού που βρίσκονται στο βρετανικό έδαφος ή που θα έρθουν, να επικοινωνήσουν μαζί μου. Ο,τι κι αν συμβεί, η φλόγα της γαλλικής αντίστασης δεν πρέπει και δεν θα σβήσει!».

Από το Λονδίνο, ο Ντε Γκωλ δημιουργεί τις Ελεύθερες Γαλλικές Δυνάμεις όπου συσπειρώνονται χιλιάδες εθελοντές και ηγείται αυτών. Στη Γαλλία, καταδικάζεται ερήμην πρώτα σε δέκα χρόνια φυλάκιση και στη συνέχεια, από τον ίδιο τον Πετέν, σε θανατική ποινή τον Ιούλιο του 1940 για προδοσία.

Ο Ντε Γκωλ καταφέρνει να ενώσει μια διχασμένη χώρα και να της εξασφαλίσει στο τέλος του πολέμου μία θέση μεταξύ των νικητών, η οποία μεταφράστηκε σε μια ζώνη κατοχής στη Γερμανία και μία από τις πέντε μόνιμες έδρες στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Απαιτούσε και κέρδιζε για λογαριασμό της Γαλλίας από συμμάχους και εσωτερικούς αντιπάλους πολλά, ενώ δεν εδικαιούτο παρά «κάτι». Στη διάρκεια των ετών του πολέμου θα δημιουργηθεί μια σχέση τεταμένη, αλλά πάντοτε εμπιστοσύνης και κρυφού αλληλοθαυμασμού, ανάμεσα στον στρατηγό και στον Τσώρτσιλ και μια σχέση μίσους με τον Ρούζβελτ. Οι λόγοι περιγράφονται αναλυτικά από τον Μισέλ Γουινόκ, ο οποίος επέλεξε να επανεξετάσει στο βιβλίο του αυτές τις δύο στιγμές που η Γαλλία κλήθηκε να επανεφεύρει τον εαυτό της.

«Ο άνθρωπος δεν υπάρχει πια, αλλά αυτό που μένει και θα κάνει τη ζωή δύσκολη για τις μετριότητες, τους ψεύτες, τους απατεώνες, τους εξουσιαστές και τους κυνικούς, είναι ένα προηγούμενο […] έγραψε ο συγγραφέας Ρομέν Γκαρί. Ή, όπως το είχε θέσει ο Αντρέ Μαλρό: «Ολοι ήταν, είναι ή θα είναι γκωλιστές».

https://www.kathimerini.gr/culture/5620 ... ko-dikaio/

[Αρχέλαος]

Ο Ντε Γκωλ και ο μύθος του γκωλισμού
Τριαντάφυλλος Καρατράντος
Κυριακή, 22 Ιανουαρίου 2023 13:17

Ο στρατηγός Ντε Γκωλ και ο Ουίνστον Τσώρτσιλ στο Μαρακές, το 1944. Ο άγγλος πρωθυπουργός εκτιμούσε ιδιαίτερα τον γάλλο συνδαιτυμόνα του, αν και πολύ συχνά εύρισκε αφόρητο τον εγωκεντρικό χαρακτήρα του.
Imperial War Museums
Ο στρατηγός Ντε Γκωλ και ο Ουίνστον Τσώρτσιλ στο Μαρακές, το 1944. Ο άγγλος πρωθυπουργός εκτιμούσε ιδιαίτερα τον γάλλο συνδαιτυμόνα του, αν και πολύ συχνά εύρισκε αφόρητο τον εγωκεντρικό χαρακτήρα του.

Michel Winock, Charles De Gaulle. Ένας επαναστάτης στοιχειωμένος από την ιστορία, μετάφραση από τα γαλλικά: Σάντρα Βρέττα, Ποταμός, Αθήνα 2022, 163 σελ.

Ο Ντε Γκωλ είναι η πιο σημαντική προσωπικότητα της μεταπολεμικής Ευρώπης. Είναι επίσης εκείνος που έστησε δύο φορές τη Γαλλία στα πόδια της, το 1940, μετά τη γαλλική ήττα από τους Γερμανούς και το 1958, μέσα στη θύελλα του πολέμου της Αλγερίας. Πεποίθησή του πως η εξουσία του ηγέτη δεν θα έπρεπε να εκπορεύεται από τα κόμματα και το Κοινοβούλιο αλλά από την απευθείας εντολή του λαού. Ο Michel Winock γράφει ένα απομυθοποιητικό μεν, αλλά και βαθύ κείμενο για το στρατηγό, που παρουσιάζει συνοπτικά την πολιτική του πορεία, επισημαίνοντας ταυτόχρονα το μεγαλείο αλλά και τα σφάλματα στα οποία υπέπεσε κατά τη διάρκεια του πολιτικού του βίου. [ΤΒJ]

Αν κάποιος ρωτήσει σήμερα τους νέους Ευρωπαίους για τους σημαντικότερους ηγέτες της μεταπολεμικής ιστορίας είναι αρκετά πιθανό, ιδιαίτερα οι Γάλλοι, να συμπεριλάβουν στις απαντήσεις τους τον Στρατηγό Ντε Γκωλ. Οι περισσότεροι όμως, εξαιρουμένων των Γάλλων, θα γνωρίζουν ελάχιστα γι’ αυτή την προσωπικότητα που επηρέασε σημαντικά τη Γαλλία και την Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο πως ο προσδιορισμός γκωλικός χρησιμοποιείται ευρέως για να χαρακτηρίσει την παράδοση, την πολιτική, την κουλτούρα, αλλά και τον τρόπο διαχείρισης της εξουσίας στη Γαλλία. Ο Μιτεράν, ο Σαρκοζί, ο Μακρόν είναι μόνο μερικοί από τους γάλλους Προέδρους που έχουν αναφερθεί στο πώς εμπνεύστηκαν και αξιοποίησαν την κληρονομιά του Ντε Γκωλ. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό πως ο γκωλισμός διαπερνά την Αριστερά και τη Δεξιά, ο ίδιος ο Στρατηγός ήταν δύσκολο να χωρέσει σε μια στενή κομματική προσέγγιση. Αυτός ήταν άλλωστε και ένας από τους λόγους που δεν κατάφερε να συνδεθεί, κυρίως λόγω απέχθειας προς τους κομματικούς σχηματισμούς, με ένα κόμμα-σύμβολο.



Ένας Γάλλος Τσώρτσιλ

Σε μια πρόσφατη βιογραφία του, ο βρετανός ιστορικός Τζούλιαν Τζάκσον (Julian Jackson) χαρακτηρίζει τον Ντε Γκωλ πρότυπο δημόσιου άνδρα (statesman) και, μαζί με τον Τσώρτσιλ, τις δύο σημαντικότερες προσωπικότητες που σφράγισαν τον 20ό αιώνα για την Ευρώπη[1].

Ο Ντε Γκωλ ήταν ένας στρατηγός που δεν δοξάστηκε στα πεδία των μαχών. Αυτό δεν σημαίνει ότι είχε έλλειμμα στρατιωτικών δυνατοτήτων, το αντίθετο, είχε σωστά προβλέψει πως ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος θα κρινόταν σε μεγάλο βαθμό στην αξιοποίηση τεθωρακισμένων οχημάτων, αλλά η ανώτατη στρατιωτική ηγεσία της Γαλλίας δεν τον άκουσε. Τη στρατιωτική του σκέψη μπορούμε να τη διαβάσουμε μέσα από τα σχετικά βιβλία του, που είχε γράψει ως νέος αξιωματικός.

Είναι αξιοσημείωτο πως ο Ντε Γκωλ ήταν χαρισματικός συγγραφέας-αφηγητής, όπως μπορεί να κατανοήσει κανείς διαβάζοντας το τελευταίο του βιβλίο περί στρατιωτικής τέχνης, Στην κόψη του σπαθιού. Είχε όμως και ένα άλλο χαρακτηριστικό. Δεν πίστευε ότι μπορούσε να καταλάβει την εξουσία με τη δύναμη των όπλων. Ωστόσο, αξιοποίησε τον στρατό ως μέρος ενός σκληρού πολιτικού παιγνίου.

Η είσοδος του Ντε Γκωλ στην πολιτική έγινε με ένα διάγγελμα μέσω του BBC, το οποίο άκουσαν λίγοι, αλλά όλοι ισχυρίζονταν ότι το άκουσαν. Ήταν ένα διάγγελμα από το Λονδίνο, με το οποίο παρουσίαζε τη Γαλλία ελεύθερη και αγωνιζόμενη, σε αντίθεση με την κυβέρνηση που είχε συνθηκολογήσει με τη Γερμανία:

Αναδρομικά, το μήνυμα της 18ης Ιουνίου, που πολλοί λίγοι είχαν ακούσει στην ώρα του, θα γινόταν θρύλος, και ο δημιουργός του ένα πλάσμα εξαιρετικό. Άλλωστε δεν θα πρέπει να είναι κάποιος τρελός για να ισχυριστεί ότι ενσαρκώνει την ανυπότακτη Γαλλία, με μια λέξη τη Γαλλία, όταν δεν είναι παρά ένας προσωρινός υποστράτηγος, στην ουσία άγνωστος, και ενώ ο γαλλικός λαός, μέσα στη δυστυχία της εισβολής και της ήττας, έχει παραδοθεί στα χέρια του στρατάρχη Πεταίν; Του ένδοξου «νικητή του Βερντέν; (σελ. 76)

Το διάγγελμα ήταν απόδειξη του συνδυασμού μυστικιστικής και θείας χάρης, φήμης που συνόδευε πάντα τον στρατηγό. Μεταδόθηκε στις 18 Ιουνίου 1940 και τελείωνε με μια φράση- πολεμική κραυγή: «Η φλόγα της γαλλικής αντίστασης δεν πρέπει να σβήσει και δεν θα σβήσει» (σελ. 55).

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ομιλία του Ντε Γκωλ προκάλεσε την αντίδραση του στρατάρχη Πεταίν, ο οποίος ηγούνταν της γαλλικής κυβέρνησης. Στις επικρίσεις του Πεταίν, ο στρατηγός απάντησε με νέο διάγγελμα στις 26 Ιουνίου: «Ένας άλλος δρόμος είναι ανοιχτός, ο δρόμος του θάρρους: η Γαλλία θα ξανασηκωθεί, αλλά όχι κάτω από τη γερμανική μπότα και το ιταλικό σκαρπίνι. Θα ξανασηκωθεί μέσα στην ελευθερία. Θα ξανασηκωθεί μέσα στη νίκη» (σελ. 56).

Η απάντηση του σχεδόν αγνώστου υποστρατήγου στον στρατάρχη με το φωτοστέφανο του κύρους είναι κάτι παραπάνω από πράξη απείθειας: είναι συγχρόνως μια απαγγελία κατηγορίας και μια επαναστατική πράξη απέναντι σε επίσημη κυβέρνηση. Στις 3 Αυγούστου θα καταδικαστεί ερήμην σε θάνατο. (σελ. 56)

Αλλ’ ήταν απτόητος, σαν Γάλλος προσηλωμένος σε μία αέναη προσπάθεια να συνενώσει και να συντονίσει τα καλύτερα στοιχεία της Γαλλίας σε όλο τον ιστορικό χρόνο της διαδρομής της, πριν και μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Ο Ντε Γκωλ έγινε ο κήρυκας, η δημόσια φωνή, το σύμβολο της ελεύθερης Γαλλίας και, με μία κρίσιμη απόφαση, ο βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ τον αναγνώρισε ως αρχηγό όλων των ελεύθερων Γάλλων:

Η απόφαση αυτή, που ανακοινώνεται […] από το BBC, έχει πολύ σημαντικές συνέπειες, γιατί αποδίδει στον νέο στρατηγό το αξίωμα πολιτικού αρχηγού, την ενσάρκωση των Γάλλων που αρνήθηκαν τη συνθηκολόγηση και παραμένουν ή μπαίνουν στον πόλεμο στο πλευρό της Μεγάλης Βρετανίας. Η προσωπικότητα του Σαρλ ντε Γκωλ άλλαξε διάσταση κάτω από την αιγίδα του Ουίνστον Τσώρτσιλ. (σελ. 58)

Η σχέση των δύο όμως εξελίχθηκε με δυσκολίες. Η επιθυμία του Ντε Γκωλ για ανεξαρτησία, η αδιαλλαξία του και η έπαρσή του απέλπισαν τον Τσώρτσιλ. «Μεταξύ του υπερόπτη Γάλλου και του αριστοκράτη Άγγλου διεξήχθη για καιρό ένας ψυχολογικός πόλεμος, που σημαδεύτηκε από οξείς διαπληκτισμούς και σκηνές συμφιλίωσης. Ο Τσώρτσιλ έφτασε στο σημείο να μην επιτρέψει στον Ντε Γκωλ την έξοδο από τη Μεγάλη Βρετανία και να του απαγορεύσει να μιλήσει στο ραδιόφωνο.

Από τη στιγμή, μάλιστα, που μπήκαν οι ΗΠΑ στον πόλεμο, ο Τσώρτσιλ ευθυγραμμίστηκε όλο και περισσότερο με τις θέσεις του αμερικανού Προέδρου Ρούσβελτ, ο οποίος μάλιστα δεν συμπάθησε ποτέ τον Ντε Γκωλ, στον οποίο έβλεπε έναν εκκολαπτόμενο δικτάτορα, ακόμα κι έναν «φασίστα». «Το χειρότερο για τον Ντε Γκωλ θα είναι η πρόθεση των Αγγλοσαξόνων να τον εξουδετερώσουν, κρατώντας τον μακριά από το σχέδιο απόβασης στη Βόρεια Αφρική το 1942, όπως και στη Νορμανδία το 1944, καθώς και από τις διεθνείς διασκέψεις της Τεχεράνης και της Γιάλτας» (σελ. 63-64).



Βασιλιάς ή αρχέτυπο Προέδρου;

Ήταν όμως ο Ντε Γκωλ φασίστας; Έχει επικριθεί σκληρά για συγκεντρωτισμό, για προσπάθεια επιβολής προεδρικής μοναρχίας – αλλά ακόμη και η Αριστερά αναγνώριζε την προσήλωσή του στη δημοκρατία και τους πολίτες, και αυτό αποτυπώθηκε στον τρόπο με τον οποίο κατέλαβε την εξουσία την περίοδο της κρίσης της Αλγερίας:

Επρόκειτο για την κατάκτηση της εξουσίας από έναν «καλλιτέχνη της πολιτικής», αλλά αυτό έγινε δυνατό μόνο επειδή διέθετε τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου που είναι σταλμένος από τη Θεία Πρόνοια. Η νομιμοποίησή του από την Ιστορία καθιστούσε την επιστροφή του «ανθρώπου της 18ης Ιουνίου» αξιόπιστη. Ο αρχηγός της Ελεύθερης Γαλλίας, ο αναστηλωτής της ελευθερίας δεν μπορούσε να θεωρείται φασίστας. Μεγάλο μέρος της πολιτικής τάξης, αποτελούμενο από παλιούς αντιστασιακούς και αρκετούς διανοουμένους –όπως οι Μαλρό, Μοριάκ, Ζαν Αμρούς και άλλοι– εμπιστεύονταν τον Ντε Γκωλ εξαιτίας του παρελθόντος του που, στα μάτια τους, αποτελούσε εγγύηση απέναντι σε μια δικτατορία. (σελ. 110)

Ήταν ένας άνθρωπος που δεν χωρούσε σε καλούπια και σε συνθήκες. Παράξενος, ιδιόρρυθμος, μη κατατάξιμος: πολλά επίθετα έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγραφεί αυτό το φαινόμενο. Μεταξύ άλλων τον αποκάλεσαν δυνάμει αυτοκράτορα, αυτός όμως έγινε τελικά ο αναμορφωτής της δημοκρατίας.

Το εντυπωσιακό σ’ αυτή την ιστορία, λέει o Michel Winock, είναι η βαθιά ταύτιση ανάμεσα στο πάθος ενός ανθρώπου και στη δράση του: «Στην περίπτωση του Ντε Γκωλ, δεν υπάρχει πονηρία του λόγου. Γνωρίζει τι θέλει και ενεργεί σύμφωνα με το στόχο, την έμμονη ιδέα του, το μεγαλείο της χώρας του». Ολοκληρωτικά στοιχειωμένος από την επιθυμία να ανοικοδομήσει την ηττημένη, κατεστραμμένη και υποταγμένη Γαλλία, επιστράτευσε όλη του τη σκέψη και όλη του την ενέργεια στην υπηρεσία ενός πατριωτικού ιδανικού. Κάπως έτσι μπόρεσε να επανιδρύσει μια νέα Γαλλία.

Οι πρωτοβουλίες του για την απο-αποικιοποίηση, η αναγνώριση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, η σκληρή κριτική στις ΗΠΑ για τον πόλεμο στο Βιετνάμ και η εξίσου σκληρή κριτική στο Ισραήλ για τον πόλεμο του 1967, σε συνδυασμό με την αποχώρηση της Γαλλίας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ αλλά και με την πολιτική που ακολούθησε στο πλαίσιο της Ε.Ε., αποτυπώνουν την εξωτερική πολιτική του Ντε Γκωλ. Μια πολιτική που δέχτηκε έντονη κριτική για εθνικισμό και αντιαμερικανισμό. Ωστόσο οι Γάλλοι ένιωθαν υπερήφανοι που η χώρα τους είχε και πάλι το δικό της αποτύπωμα στις διεθνείς υποθέσεις:

Η Γαλλία, εγκαταλείποντας το σύστημα των μπλοκ, ίσως έδωσε το σύνθημα μιας γενικής εξέλιξης προς την ύφεση στις διεθνείς σχέσεις. Οι ζηλωτές της ατλαντικής κυριαρχίας τη θεωρούν καταδικασμένη σ’ αυτό που ονομάζουν απομόνωση, ενώ, σ’ όλη την υφήλιο, ένα τεράστιο πλήθος ανθρώπων την επικροτεί και τη δικαιώνει. (σελ. 127)

Ο Ντε Γκωλ είχε βασικό στόχο την αναμόρφωση της Γαλλίας και την επανίδρυση της δημοκρατίας με βάση ένα νέο Σύνταγμα, τη μετάβαση σε ένα προεδρικό σύστημα εξουσίας και την προώθηση μεγάλου αριθμού μεταρρυθμίσεων. Ο ίδιος έγινε ο ιδρυτής της Ε΄ Γαλλικής Δημοκρατίας περνώντας μέσα από πολέμους και κρίσεις. Ήταν σίγουρα πολιτικός για τα δύσκολα. Η διαδρομή αυτή ωστόσο δεν ήταν ανέφελη. Χρειάστηκαν δύο επιστροφές για να αλλάξει τη Γαλλία.

Η διπλή διαδρομή του στρατηγού Ντε Γκωλ, πρώτα στην ελεύθερη Γαλλία και έπειτα στην Ε΄ Δημοκρατία, είναι χωρίς προηγούμενο στη σύγχρονη ιστορία της Γαλλίας, λέει ο συγγραφέας. Είχαν προηγηθεί η επιστροφή του Κλεμανσώ το 1917 και του Πουανκαρέ το 1926, αλλά ούτε ο ένας ούτε ο άλλος είχαν επιτελέσει διαδοχικά τον ρόλο του σωτήρα και του νομοθέτη.

Ωστόσο, η κρίση του Μάη του ’68 υπήρξε γι’ αυτόν μοιραία. «Οι Γάλλοι φάνηκαν απέναντί του αρκετά αχάριστοι, διώχνοντάς τον ύστερα από τόσες εξαιρετικές υπηρεσίες που προσέφερε στη χώρα», σημειώνει ο Michel Winock. Ο Ντε Γκωλ πέθανε λίγο καιρό μετά την ήττα του στο δημοψήφισμα της 9ης Νοεμβρίου 1970. Αλλά η συλλογική μνήμη θα μετέτρεπε τη ζωή και το παράδειγμά του σε εθνικό μύθο.

Αυτός ο μύθος είναι ακόμη ζωντανός και εξόχως επιδραστικός. Τη Γαλλία την κυβερνά ο γκωλισμός, μια μυθική πολιτική παράδοση που έχει στιγματίσει όλους τους Προέδρους έπειτα απ’ αυτόν. Ο σωτήρας, ο ελευθερωτής, ο άνθρωπος που ένωσε όλους τους Γάλλους και ο νομοθέτης, αυτές είναι οι κυρίαρχες ιδιότητες του στρατηγού με την πολιτική μαεστρία και την αδιαμεσολάβητη σχέση με τους πολίτες. Σε μία εποχή που η συζήτηση περί ηγετών και διαφορετικών μοντέλων έχει κορυφωθεί, ο Ντε Γκωλ συμβολίζει όλα αυτά που ψάχνει κάποιος από έναν ηγέτη, ένα σύμβολο για τη Γαλλία.

Ο μύθος του πηγάζει και από τις πολλές αποτυχημένες απόπειρες δολοφονίας εναντίον του. Κάποιοι τον αποκαλούσαν δηκτικά βασιλιά, η πραγματικότητα είναι πως εκείνος πίστευε στην πεφωτισμένη εξουσία, αλλά και στην δημοκρατία.

Ο Winock μας προσφέρει μία συναρπαστική και πυκνογραμμένη βιογραφία που περιγράφει την εκθαμβωτική και γοητευτική προσωπικότητα του Ντε Γκωλ, αλλά και τις αντιφάσεις και τις σκοτεινές πλευρές του. Μια τόσο χαρισματική προσωπικότητα δεν έχει άλλωστε ανάγκη από αγιογραφίες. Οι Γάλλοι που τον εξανάγκασαν σε αποχώρηση, ενώ είχε υψηλά ποσοστά δημοτικότητας, ήταν αυτοί που έσπευσαν μαζικά να τον αποχαιρετίσουν στο τελευταίο του ταξίδι στους δρόμους της ελεύθερης Γαλλίας. Ποτέ δεν ξέχασαν ότι συνέβαλε ιδιαίτερα για αυτή την ελευθερία.

[1] Julian Jackson, De Gaulle, Harvard University Press, Cambridge, 2019.

https://booksjournal.gr/kritikes/istori ... u-golismoy

[independent44]

Tα Γαλλικά τανκς τι απέγιναν;
Τα αξιοποίησαν οι Γερμανοί;

[Libre arbitre]

Όχι