Tl;dr: Ο Μπετελγκέζ μπορεί να εκραξεί κάποια στιγμή στα επόμενα 100 χρόνια.
Ο Μπετελγκέζ (Betelgeuse), για όσους δεν γνωρίζουν, είναι ένα αστέρι στον αστερισμό του Ορίωνα, το δεύτερο πιο φωτεινό του αστερισμού, μετά τον Ρίγκελ, και 10ο πιο φωτεινό άστρο συνολικά στον ουρανό. Έχει μάζα περίπου 17-18 φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο και διάμετρο 600-1200 φορές μεγαλύτερη* και αν έμπαινε στο Ηλιακό Σύστημα θα έμοιαζε κάπως έτσι:
Στα αγγλικά προφέρεται Μπίτλτζους, που έδωσε στον Τιμ Μπάρτον την ιδέα για την ομώνυμη ταινία (Beetlejuice).
Τι συμβαίνει τώρα με τον Μπετελγκέζ; Για αρχή είναι ένα γιγάντιο άστρο στο τέλος της ζωής του. Αυτήν την στιγμή η κυρίαρχη αντίληψη είναι ότι βρίσκεται στο στάδιο συρρίκνωσης-γιγάντωσης, έχοντας περάσει περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια στην κύρια ακολουθία, δηλαδή την φάση που γίνεται σύντηξη υδρογόνου. Σύμφωνα με αυτήν την θεώρηση, έχει περίπου άλλα 100 χιλιάδες χρόνια ζωής, όπου θα "καίει" όλο και βαρύτερα στοιχεία, μέχρι να φτάσει στον σίδηρο, που η σύντηξή του δεν παράγει περισσότερη ενέργεια από αυτήν που χρειάζεται για την σύντηξη, οπότε το άστρο καταρρέει κάτω από το ίδιο του το βάρος και καταλήγει ως σουπερνόβα και στην θέση του μένει είτε άστρο νετρονίων είτε μαύρη τρύπα. Στην περίπτωση του Μπετελγκέζ ο πυρήνας μάλλον δεν έχει αρκετή μάζα για την δεύτερη περίπτωση.
Ο Μπετελγκέζ έχει διάφορες φάσεις συστολής διαστολής που προκαλούνται από επεισόδια σύντηξης. Η σύντηξη προκαλεί αύξηση της θερμότητας, τα εξώτερα στρώματα φουσκώνουν και η βαρύτητα στο κέντρο μειώνεται, προκαλώντας μείωση του ρυθμού σύντηξης. Αυτό με την σειρά του μειώνει την θερμοκρασία, το άστρο συστέλλεται, αυξάνεται η βαρύτητα στον πυρήνα και αναζωπυρώνεται η σύντηξη. Ο Μπετελγκέζ έχει διάφορους τέτοιους κύκλους, που συμβαίνουν μεταξύ ημερών, εβδομάδων και μηνών.
Η μελέτη λοιπόν που δημοσιεύθηκε πριν 2 βδομάδες, λέει ότι έκαναν νέες μετρήσεις των κύκλων συστολής-διαστολής του Μπετελγκέζ και βρήκαν ότι βρίσκεται στα πολύ τελευταία στάδια της ζωής του, όπου σχεδόν όλος ο άνθρακας του πυρήνα έχει τελειώσει και έχει μπει για τα καλά στην φάση καύσης νέον, που είναι ένα στάδιο πριν την σύντηξη πυριτίου σε σίδηρο που καταλήγει σε σουπερνόβα. Οι εκτιμήσεις τους λένε ότι αναμένεται να εκραγεί στα επόμενα... 10-100 χρόνια!
Αν συμβεί τέτοιο πράγμα, θα έχουν την ευκαιρία οι επιστήμονες να μελετήσουν την κοντινότερη σουπερνόβα όλων των εποχών. Είναι σε ασφαλή απόσταση για την Γη, δεν πρόκειται να πάθουμε τίποτα. Όμως θα έχουμε ένα απίστευτο θέαμα, γιατί θα ξεπεράσει σε φωτεινότητα την Σελήνη και θα είναι ορατό ακόμη και την μέρα. Μετά βέβαια ο Ορίωνας θα μοιάζει σαν να έχει ένα αστέρι λιγότερο, γιατί σε μερικές εβδομάδες θα χαθεί τελείως από τον ουρανό διά γυμνού οφθαλμού.
Η μελέτη είναι αυτή:
https://arxiv.org/abs/2306.00287
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, βρισκόμαστε μεταξύ εκεί που έχω βάλει το βελάκι και ένα κλικ δεξιά, δηλαδή 100-10 χρόνια πριν την έκρηξη:
* το εύρος των μετρήσεων έχει μεγάλο περιθώριο λάθος για διάφορους λόγους. Ο Μπετελγκέζ είναι παλλόμενο άστρο με μεταβλητή διάμετρο, είναι εξαιρετικά αραιή η φωτόσφαιρά του και το τέλος της δεν είναι εύκολα διακριτό, περιβάλλεται από υλικό που αποβάλλει το άστρο και η ατμόσφαιρα της Γης κάνει δυσκολότερες τις μετρήσεις.
