Phorum.com.gr

Περιδιαβαίνοντας στο σάιτ του http://athensopenmuseum.com, έπεσα επάνω στο παρακάτω χαρακτικό που απεικονίζει τους Δερβίσηδες που χρησιμοποιούσαν επί τουρκοκρατίας το κτίριο των Αέρηδων στην Πλάκα σαν τεκέ για τις τελετές τους. Στο εμπεριστατωμένο κείμενο που συνοδεύει την εικόνα αναφέρει πως: "Δώδεκα μικρά φανάρια κρέμονται με μια αλυσίδα από την οροφή του πύργου"


Στην πραγματικότητα, τα 'δώδεκα μικρά φανάρια' αυτά αποτελούν ένα μηχανισμό που ονομάστηκε πολυέλαιος του Ιμπν Γιουνούς. Ο Ιμπν Γιουνούς ήταν άραβας μαθηματικός και αστρονόμος που έζησε τον 10ο αιώνα και ο παραπάνω μηχανισμός αποτελούσε στην πραγματικότητα ένα ρολόι που χρησίμευε για να υπολογίζονται οι ώρες στη διάρκεια της νύχτας (αλλά γιατί όχι και της μέρας) και κατά συνέπεια αυτές της προσευχής. Καθώς την εποχή εκείνη το εικοσιτετράωρο χωρίζονταν σε 24 άνισης διάρκειας ώρες (κάτι αντίστοιχο με τη βυζαντινή ώρα που εφαρμόζουν ακόμα στις μονές του Αγίου Όρους) με 12 ώρες μέρας από την αυγή μέχρι τη δύση και άλλες 12 από τη δύση μέχρι την επόμενη ανατολή, και οι ώρες αυτές μεταβάλλονταν σε διάρκεια ανάλογα με τις εποχές του χρόνου, ο αστρονόμος συνέταξε ακριβείς πίνακες διάρκειας για κάθε εβδομάδα του έτους.
Σχεδίασε έπειτα το παραπάνω ρολόι με τα καντήλια ώστε τοποθετώντας διαφορετική ποσότητα λαδιού στο καθένα και ανάβοντάς τα όλα μαζί στη δύση του ήλιου, να σβήνει το καθένα από αυτά μόνο του μετά από μια ακριβώς ώρα. Συνέταξε έτσι ακριβείς πίνακες με την ποσότητα λαδιού που πρέπει να γεμίζει το κάθε καντήλι. Τη συσκευή αυτή την ονόμασε thuraya που στα ελληνικά μεταφράζεται Πλειάδες...

Μια απλουστευμένη και μεταγενέστερη απεικόνιση της συσκευής αυτής, σε μια εποχή που καταργήθηκε πλέον η βυζαντινή ώρα και όλες οι ώρες έχουν ίση διάρκεια, φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Χρησιμοποιώντας την αρχή των συγκοινωνούντων δοχείων, τα καντήλια πλέον γεμίζουν με κεντρική παροχή και η διαφορά στη στάθμη του λαδιού επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση του κάθε καντηλιού σε διαφορετικό ύψος.

Πολύ ενδιαφέρον.

πολυ μπροστά ο ισλαμικος πολιτισμός

Βινόσαυρος έγραψε: ↑

14 Μαρ 2019, 16:18

πολυ μπροστά ο ισλαμικος πολιτισμός

Ωραίο θέμα


υγ. Μια ενδιαφέρουσα πληροφορία, με αφορμή το θέμα:
Γιουνούς είναι η μεταφορά στα Αραβικά του βιβλικού ονόματος Ιωνάς, του προφητη που βρέθηκε στην κοιλιά του κήτους
Γιουνούς στα τουρκικά είναι και το δελφίνι

Japetus, ωραίο το θέμα όμως μου θύμησε μια απορία που πάντα είχα.
Πως είναι δυνατόν να χρησιμοποιήθηκε ο Πύργος των Ανέμων ως Τεκές Δεσβίσηδων (Τεκές του Ιμπραήμ εφέντη); Ναι, για τις αρχές του 19ου αιώνα κι ο Ντόντγουελ το αναφέρει, κι ο Αύγουστος Ντε Φορμπέν, και ορισμένοι άλλοι.
Όμως το εσωτερικό του κτιρίου παραείναι μικρό για να εκτελείται η Σεμά.
Επίσης, δίπλα του είχε χτισθεί Μεντρεσές ο οποίος μεταξύ άλλων ήταν κέντρο συνάθροισης των αγάδων της πόλης. Λίγο παράξενο να εκτελούν τελετουργικά οι Μεβλεβήδες ακριβώς δίπλα.
Δεν αμφισβητώ φυσικά την Ιστορία, απλά παντα μου έκανε εντύπωση.

Japetus έγραψε: ↑

14 Μαρ 2019, 16:07

................ . Στο εμπεριστατωμένο κείμενο που συνοδεύει την εικόνα αναφέρει πως: "Δώδεκα μικρά φανάρια κρέμονται με μια αλυσίδα από την οροφή του πύργου"
........................

Στην ιστοσελίδα αυτή http://el.travelogues.gr βρήκα το εξής σχόλιο που μάλλον προέρχεται από το βιβλίο του ίδιου του Edward Dodwell "Views in Greece" , London, 1821.



Μούφα το ρεπορτάζ με το "σπέσιαλ" ρολόϊ των Οθωμανών ή λάθος?

Υδροχόε, είναι όντως περίεργο που ένα τέτοιο, αποκηρυγμένο από το ορθόδοξο Ισλάμ πλέον τάγμα εξακολουθεί να βρίσκεται σε τόσο κεντρικό χώρο. Πιθανώς να αναγνώρισαν την ιστορική συνεισφορά τους οι ντόπιοι βοεβόδες και να μην τους απομάκρυναν. Άλλωστε την εποχή εκείνη μάλλον πολλοί λίγοι θα είχαν απομείνει και ίσως τους θεωρούσαν γραφικούς.

Διομήδη, τα αυγά στρουθοκαμήλου φαίνονται στο πίσω μέρος της εικόνας να κρέμονται στον τοίχο, από το ταβάνι κρέμονται 12 καντήλια... Βέβαια για την εποχή πλέον που μιλάμε, ο ρόλος ενός τέτοιου μηχανισμού για τον υπολογισμό του χρόνου φαντάζει πλέον παρωχημένος σε σχέση με τον 10ο αιώνα και πιθανολογώ ότι θα έχει παραμείνει πλέον σαν τελετουργικό σκεύος -σαν την επτάφωτη λυχνία των εβραίων- και όχι χρηστικό. Πιθανώς και να σβήνουν τα καντήλια πλέον χειροκίνητα τις συγκεκριμένες ώρες.
Δες και σχετικά με την κατασκευή εδώ: https://www.jstor.org/stable/229110

Δεν μπορώ πάντως να μην παρατηρήσω μια κάποια αντιστοιχία της λειτουργίας του ρολογιού αυτού με τον πολυέλαιο της ορθόδοξης εκκλησίας και τη χρήση αυτού στις μονές του αγίου όρους κατά το βυζαντινό τυπικό, όπου συγκεκριμένες ώρες κάποιος μοναχός έρχεται και ανάβει ή σβήνει κάποια από τα κεριά/καντήλια του. Όπως επίσης και τη λατρευτική χρήση αυγών στρουθοκαμήλου που κοσμεί τους πολυελαίους στις εκκλησίες.

Japetus έγραψε: ↑

17 Μαρ 2019, 22:57

..................................................................
Διομήδη, τα αυγά στρουθοκαμήλου φαίνονται στο πίσω μέρος της εικόνας να κρέμονται στον τοίχο, από το ταβάνι κρέμονται 12 καντήλια... Βέβαια για την εποχή πλέον που μιλάμε, ο ρόλος ενός τέτοιου μηχανισμού για τον υπολογισμό του χρόνου φαντάζει πλέον παρωχημένος σε σχέση με τον 10ο αιώνα και πιθανολογώ ότι θα έχει παραμείνει πλέον σαν τελετουργικό σκεύος -σαν την επτάφωτη λυχνία των εβραίων- και όχι χρηστικό. Πιθανώς και να σβήνουν τα καντήλια πλέον χειροκίνητα τις συγκεκριμένες ώρες.
Δες και σχετικά με την κατασκευή εδώ: https://www.jstor.org/stable/229110
.............................................................................

Τώρα το είδα καθαρότερα και ισχύει.

Japetus, έπεσα πάνω του τυχαία ψάχνοντας κάτι άλλο στη βιβλιοθήκη.

Αν το βρεις, ρίξ' του μια ματιά. Εϊναι ενδιαφέρον