F.E.E.L.I.N.G C.A.L.L.E.D. L.O.V.E. κ ΤιΕς Έλιοτ

[neon imposter]

Ένας γνωστός μου άκουσε πρώτη φορά το συγκεκριμένο έπος από τον Λεωνίδα Σκιαδά και την εκπομπή του Dreamshow (ή κάπως έτσι) από τον Επικοινωνία στα FM. Μου είπε ότι ακούγοντας το κομμάτι, που μιλά γι' αυτό που δηλώνει ο τίτλος (κ που πολλοί ισχυρίζονται ότι δεν είναι πλάσμα της φαντασίας, φτάνουν δε στο σημείο να δηλώνουν ότι το έχουν κάποια στιγμή αισθανθεί), έπαθε έναν αποπροσανατολισμό αντίστοιχο με αυτόν που περιγράφει το κομμάτι.



"Τι εννοείς ρε;" τον ρώτησα.

"Αυτό που προσπαθώ να περιγράψω εννοώ ρε, και αυτό που προσπαθώ να περιγράψω το περιγράφει καλύτερα ο Jarvis στο συγκεκριμένο κομμάτι. Ερωτεύτηκα το κομμάτι με όλα τα συμπτώματα που συνοδεύουν τον έρωτα. It was love at first sight, μαν. Δεν το έχεις νιώσει ποτέ με κομμάτι αυτό; Αυτόν τον έρωτα;"

Ο ίδιος συνέχισε,

"Κάποτε, επίσης σε μία εποχή πριν την Κάλι Γιούγκα, είχε τύχει να βάλει ο Παπασπυρόπουλος το Photographic των DM. Θυμάμαι ήταν πριν από ένα μάθημα στο πανεπιστήμιο. Είχα κοντέψει να πέσω από την καρέκλα όταν το άκουσα. Να ένας ακόμη έρωτας με την πρώτη αυτιά."

"Εννοείς..."

"Ακριβώς, αυτό που καταλαβαίνεις," μου είπε. "Μπορώ να συνεχίσω έτσι για πολλά κομμάτια. Και να περάσω έπειτα σε ολόκληρους δίσκους και τους ρομαντικούς μου έρωτες γι' αυτούς. Αλλά μπορώ να μιλήσω και για πλατωνικές ακροάσεις που οδήγησαν σε πλατωνικούς έρωτες."

"Δηλαδή;" τον ρώτησα πάλι.

"Όταν έβαλα το Images and Words κ άκουσα πρώτη φορά το Pull me Under. Ήταν ένα ακόμη a-ha effect έρωτα με την πρώτη αυτιά... Αλλά δεν είναι μόνο αυτά... δεν είναι μόνο μεμονωμένα κομμάτια. Υπάρχουν και πλατωνικοί έρωτες με albums που εν τέλει δεν ευδοκίμησαν. Όπως ο έρωτάς μου με το Aegis. Αλλά υπάρχουν και έρωτες που έσπασαν τα χωροχρονικά δεσμά και με φυλάκισαν μέσα σε albums. Όπως εκείνος με το Perfect Symmetry των FW ή ο άλλος με το Within the Realm of a Dying Sun (που σε αναγκάζει να γίνεις μεσαίωνας), ή, για να κάνουμε πλήρη κύκλο, εκείνος με το Unversed in Love των De/vision οπότε φτάνουμε πάλι στο Feeling Called Love των Pulp."

Σκέφτηκα.

"Δλδ εννοείς..." αλλά σταμάτησα. Ο φίλος μου ήταν ερωτευμένος - δεν θα καταλάβαινε.

Εγώ, όμως, είχα καταλάβει τι συνέβαινε. Καταλάβαινα το ιδιοφυές των στίχων του Jarvis Cocker. Και καταλάβαινα τι έκανε, πείθοντας τον φίλο μου πως μιλά για το εν πολλοίς ανύπαρκτο συναίσθημα του έρωτα αλλά ουσιαστικά μιλώντας γι' αυτό που νιώθει ο unversed in song ακροατής που ακούει για πρώτη φορά κάτι που θα φέρει ως ένα κάποιο στίγμα κάποιου προπατορικού αμαρτήματος για την υπόλοιπη ζωή του.

Επειδή δε εγώ είμαι ένας άλλος και όχι ο φίλος μου, μπορώ να περιγράψω αυτό που κάνει ο Jarvis στο συγκεκριμένο κομμάτι καλύτερα απ' ό,τι μπορεί να το περιγράψει ο ερωτευμένος με το κομμάτι φίλος μου.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΣΥΣΤΟΙΧΙΑ

Και θα το κάνω αυτό με τη βοήθεια του ορισμού της Αντικειμενικής Συστοιχίας, που καθιέρωσε ο ΤιΕς, όπως τον αναπτύσσει ο M.H. Abrams στο Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, εκδ. Πατάκη, Έβδομη Έκδοση, Μετ. Γιάννα Δεληβοριά Σοφία Χατζηιωαννίδου, Σ 39 επ.

" [...] Ο μόνος τρόπος για να εκφράσουμε τη συγκίνηση" έγραφε ο Eliot "είναι να βρούμε μια"αντικειμενική συστοιχία". δλδ ένα σύνολο αντικειμένων, μια κατάσταση, μια σειρά γεγονότων, που θα ταυτίζεται με τον τύπο αυτής της συγκεκριμένης συγκίνησης" και που θα ανακαλεί την ίδια συγκίνηση εντός του αναγνώστη."

Αρχίζοντας από το τέλος, ας βάλουμε στη θέση του αναγνώστη τον ακροατή. Πώς μπορεί να εκφραστεί η συγκίνηση του ακροατή, που φτάνει στον μέγιστο δυνατό βαθμό όταν αυτός ακούει ένα κομμάτι που τον κεραυνοβολεί; Βρίσκοντας μία αντικειμενική συστοιχία, σκέφτεται ο Cocker, που θα μπορεί να ταυτιστεί με τον τύπο αυτής της συγκεκριμένης συγκίνησης. Και ποια είναι αυτή η αντικειμενική συστοιχία που ταιριάζει καλύτερα στην ψυχολογική κατάσταση του ακροατή που ακροάται για πρώτη φορά ένα κομμάτι που δεν του αφήνει καμία άλλη επιλογή από το να το ερωτευτεί; Μα φυσικά αυτό που λένε (και πολλοί ισχυρίζονται ότι έχουν βιώσει) έρωτας, ένα σύνολο αντικειμένων, μία κατάσταση, μια σειρά γεγονότων που ανακαλεί την ίδια συγκίνηση εντός του ακροατή.

Έτσι, ο Cocker αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τον έρωτα για να μιλήσει για την ακρόαση της μουσικής προχωρώντας σε μία τέτοια ξεπατικωτούρα εμπειρίας (έστω φανταστικής εμπειρίας, έστω μυθεύματος) που κάνει την εμπειρία σχεδόν αληθινή και μας οδηγεί στην επόμενη περίοδο του ορισμού του Abrams.

"Συχνά έχει επικριθεί η διατύπωση του Eliot ότι παραποιεί τον τρόπο με τον οποίο συνθέτει ένας ποιητής, αφού δεν υπάρχει αντικείμενο ή κατάσταση που να συνιστά αυτόνομα "τύπο" μιας συγκίνησης, αλλά, αντιθέτως, η συγκινησιακή τους σημασία και επενέργεια εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο τα αποδίδει και τα μεταχειρίζεται ο ποιητής."

Αυτό, όπως το αντιλαμβάνομαι, φέρνει στο μυαλό μου την περίπτωση ενός μαθητή του Eliot, του Von, που στο κομμάτι του Heartland μιλά γι' αυτή τη φανταστική εμπειρία του έρωτα με όρους γεωπολιτικής, στηριζόμενος στη θεωρία της Heartland του Mackinder, και αντιστρέφοντας την ξεπατικωτούρα για να αποδώσει τη συγκίνηση του έρωτος με τον "τύπο" γεωγραφικών εννοιών που καλείται ο ακροατής να διασχίσει για να βρει... τι; Έναν "τύπο," ένα πουκάμισο δλδ αδειανό και καμία Ελένη, σύμφωνα με την Κριτική. (Κατηγορία που μοιάζει κάπως δικαιολογημένη, ιδίως αν αναλογιστούμε την αδυναμία δάσκαλου και μαθητή να προσκομίσουν στον έρωτα κάποια αντικειμενική συστοιχία πέραν της δικής τους υποκειμενικής αδυναμίας να τον βιώσουν.)

Πώς μπορεί να αποδράσει από μία τέτοια - σχεδόν βιωματική - κατηγορία ο Cocker ώστε να αποδώσει το συναίσθημα της ακρόασης της μουσικής χωρίς να τον προδώσει ο τύπος του έρωτα;

Ο Abrams συνεχίζει

"Η απήχηση που γνώρισε η άποψη του Eliot, ότι δλδ υφίσταται μια εξώτερη συστοιχία για τα εσώτερα συναισθήματα, οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι ταυτιζόταν με τη Νέα Κριτική, η οποία κατέκρινε την αοριστία της περιγραφής και την άμεση δήλωση των συναισθημάτων στην ποίηση [...] και αντίστοιχα προέκρινε τη σαφήνεια, την απρόσωπη έκφραση και τη συγκεκριμένη περιγραφή."

Και ιδού η ιδιοφυία του καλλιτέχνη καθώς ο Cocker βρίσκει μία συστοιχία εσώτερη (του έρωτος) και όμως εξώτερη (με τις απτές, για πολλούς αλλά όχι απαραίτητα για όλους, εκδηλώσεις του) για τα εσώτερα συναισθήματα (του έρωτα με τη μουσική), χωρίς καμία αοριστία περιγραφής αλλά και με άμεση δήλωση των συναισθημάτων, που όμως είναι σαφής, συγκεκριμένη, και λειτουργεί απρόσωπα (μια και το εγώ γίνεται προφανώς ένας άλλος μέσα στη μουσική).

Η δε ιδιοφυής προσέγγιση του Jarvis πρέπει να εκτιμηθεί ακόμη περισσότερο αν αναλογιστούμε πως η μαγεία που επιτυγχάνει στο FEELING CALLED LOVE χάνεται, ο κόσμος του απομαγεύεται, και το FEELING που σου προκαλεί το SONG γίνεται COLD όταν παρεμβαίνει η Κριτική, ή κάτι εξίσου αποτυχημένο, όπως η αυτο-συνειδητοποίηση, τουτέστιν όταν σκεφτείς πως (και πώς) ερωτεύτηκες ένα κομμάτι αμέσως ο έρωτας γι' αυτό παύει, γίνεται κριτική, γίνεται δλδ εντόσθια χυμένα που ενώ μέχρι πρότινος ήταν κοκορέτσι πρώτης ξαφνικά μετατρέπεται σε κάτι ψυχρό στο οποίο μπορείς μόνο να οιωνοσκοπήσεις (δλδ να κάνεις κριτική) έχοντας χάσει την ικανότητα του να το ερωτεύεσαι.

Σκεπτόμενος αυτά σκέφτηκα πως ο φίλος μου είναι τυχερός που μπορεί να νιώθει ακόμη συναισθήματα για τραγούδια την εποχή της Κάλι Γιούγκα.