Α : ΚΑΒΑΦΗΣ : Το Ποιημα των Ποιηματων...

[ΓΑΛΗ]

Τρώες

Είν’ η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων·
είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι
παίρνουμ’ επάνω μας· κι αρχίζουμε
να ’χουμε θάρρος και καλές ελπίδες.

Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά.
Ο Αχιλλεύς στην τάφρον εμπροστά μας
βγαίνει και με φωνές μεγάλες μάς τρομάζει.—

Είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Θαρρούμε πως με απόφαση και τόλμη
θ’ αλλάξουμε της τύχης την καταφορά,
κι έξω στεκόμεθα ν’ αγωνισθούμε.

Aλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,
η τόλμη κι η απόφασίς μας χάνονται·
ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει·
κι ολόγυρα απ’ τα τείχη τρέχουμε
ζητώντας να γλιτώσουμε με την φυγή.

Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,
στα τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.
Των ημερών μας αναμνήσεις κλαιν κι αισθήματα.
Πικρά για μας ο Πρίαμος κι η Εκάβη κλαίνε.

Κ. Καβάφης

[ΓΑΛΗ]

Ποσειδωνιάται

Ποσειδωνιάταις τοῖς ἐν τῷ Τυρρηνικῷ κόλπῳ τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς Ἕλλησιν οὖσιν ἐκβαρβαρῶσθαι Τυρρηνοῖς ἤ Ρωμαίοις γεγονόσι καὶ τήν τε φωνὴν μεταβεβληκέναι, τά τε πολλὰ τῶν ἐπιτηδευμάτων, ἄγειν δὲ μιάν τινα αὐτοὺς τῶν ἑορτῶν τῶν Ἑλλήνων ἔτι καὶ νῦν, ἐν ᾗ συνιόντες ἀναμιμνήσκονται τῶν ἀρχαίων ὀνομάτων τε καὶ νομίμων, ἀπολοφυράμενοι πρὸς ἀλλήλους καὶ δακρύσαντες ἀπέρχονται.
Αθήναιος

Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται
εξέχασαν τόσους αιώνας ανακατευμένοι
με Τυρρηνούς, και με Λατίνους, κι άλλους ξένους.
Το μόνο που τους έμενε προγονικό
ήταν μια ελληνική γιορτή, με τελετές ωραίες,
με λύρες και με αυλούς, με αγώνας και στεφάνους.
Κι είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής
τα παλαιά τους έθιμα να διηγούνται,
και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε,
που μόλις πια τα καταλάμβαναν ολίγοι.
Και πάντα μελαγχολικά τελείων’ η γιορτή τους.
Γιατί θυμούνταν που κι αυτοί ήσαν Έλληνες —
Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί·
και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι — ω συμφορά! — απ’ τον Ελληνισμό.

Κ. Καβάφης

[Ζαποτέκος]

Παλαιόθεν Ελληνίς

Καυχιέται η Αντιόχεια για τα λαμπρά της κτίρια,
και τους ωραίους της δρόμους· για την περί αυτήν
θαυμάσιαν εξοχήν, και για το μέγα πλήθος
των εν αυτή κατοίκων. Καυχιέται που είν' η έδρα
ενδόξων βασιλέων· και για τους καλλιτέχνας
και τους σοφούς που έχει, και για τους βαθυπλούτους
και γνωστικούς εμπόρους. Μα πιο πολύ ασυγκρίτως
απ' όλα, η Αντιόχεια καυχιέται που είναι πόλις
παλαιόθεν ελληνίς· του Άργους συγγενής:
απ' την Ιώνη που ιδρύθη υπό Αργείων
αποίκων προς τιμήν της κόρης του Ινάχου.

Οροφέρνης

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
μοιάζει σαν να χαμογελά το πρόσωπό του,
το έμορφο, λεπτό του πρόσωπο,
αυτός είν’ ο Οροφέρνης Αριαράθου.


Παιδί τον έδιωξαν απ’ την Καππαδοκία,
απ’ το μεγάλο πατρικό παλάτι,
και τον εστείλανε να μεγαλώσει
στην Ιωνία, και να ξεχασθεί στους ξένους.
Α εξαίσιες της Ιωνίας νύχτες

που άφοβα, κι ελληνικά όλως διόλου
εγνώρισε πλήρη την ηδονή.
Μες στην καρδιά του, πάντοτε Ασιανός·
αλλά στους τρόπους του και στην λαλιά του Έλλην,
με περουζέδες στολισμένος, ελληνοντυμένος,

το σώμα του με μύρον ιασεμιού ευωδιασμένο,
κι απ’ τους ωραίους της Ιωνίας νέους,
ο πιο ωραίος αυτός, ο πιο ιδανικός.
Κατόπι σαν οι Σύροι στην Καππαδοκία
μπήκαν, και τον εκάμαν βασιλέα,

στην βασιλεία χύθηκεν επάνω
για να χαρεί με νέον τρόπο κάθε μέρα,
για να μαζεύει αρπαχτικά χρυσό κι ασήμι,
και για να ευφραίνεται, και να κομπάζει,
βλέποντας πλούτη στοιβαγμένα να γυαλίζουν.

Όσο για μέριμνα του τόπου, για διοίκησι —
ούτ’ ήξερε τί γένονταν τριγύρω του.
Οι Καππαδόκες γρήγορα τον βγάλαν·
και στην Συρία ξέπεσε, μες στο παλάτι
του Δημητρίου να διασκεδάζει και να οκνεύει.

Μια μέρα ωστόσο την πολλήν αργία του
συλλογισμοί ασυνήθιστοι διεκόψαν·
θυμήθηκε που απ’ την μητέρα του Αντιοχίδα,
κι απ’ την παλιάν εκείνη Στρατονίκη,
κι αυτός βαστούσε απ’ την κορόνα της Συρίας,

και Σελευκίδης ήτανε σχεδόν.
Για λίγο βγήκε απ’ την λαγνεία κι απ’ την μέθη,
κι ανίκανα, και μισοζαλισμένος
κάτι εζήτησε να ραδιουργήσει,
κάτι να κάμει, κάτι να σχεδιάσει,

κι απέτυχεν οικτρά κι εξουδενώθη.
Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κι εχάθη·
ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,
και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντο
πράγμα δεν καταδέχθηκε να το σημειώσει.



Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
μια χάρι αφήκε απ’ τα ωραία του νιάτα,
απ’ την ποιητική εμορφιά του ένα φως,
μια μνήμη αισθητική αγοριού της Ιωνίας,
αυτός είν’ ο Οροφέρνης Αριαράθου.

Οροφέρνης
Υιός του Αριαράθου του Δ' της Καππαδοκίας. Η μητέρα του ήταν η κόρη του Αντιόχου του Γ' του Μεγάλου και η γιαγιά του, Στρατονίκη, ήταν η κόρη του Αντιόχου του Β' της Συρίας. Προστατευόμενος του Δημητρίου της Συρίας που τον βοήθησε να ανέλθει στο θρόνο της Καππαδοκίας το 157 π.Χ. Αργότερα προσπάθησε να σφετεριστεί το θρόνο του προστάτη του.

Η δυσαρέσκεια του Σελευκίδου

Δυσαρεστήθηκεν ο Σελευκίδης
Δημήτριος να μάθει που στην Ιταλία
έφθασεν ένας Πτολεμαίος σε τέτοιο χάλι.
Με τρεις ή τέσσαρες δούλους μονάχα·
πτωχοντυμένος και πεζός. Ετσι μια ειρωνία
θα καταντήσουν πια, και παίγνιο μες στην Ρώμη
τα γένη των. Που κατά βάθος έγιναν
σαν ένα είδος υπηρέται των Ρωμαίων
το ξέρει ο Σελευκίδης, που αυτοί τους δίδουν
κι αυτοί τους παίρνουνε τους θρόνους των
αυθαίρετα, ως επιθυμούν, το ξέρει.
Αλλά τουλάχιστον στο παρουσιαστικό των
ας διατηρούν κάποια μεγαλοπρέπεια·
να μη ξεχνούν που είναι βασιλείς ακόμη,
που λέγονται (αλλοίμονον!) ακόμη βασιλείς.

Γι' αυτό συγχίσθηκεν ο Σελευκίδης
Δημήτριος· κι αμέσως πρόσφερε στον Πτολεμαίο
ενδύματα ολοπόρφυρα, διάδημα λαμπρό,
βαρύτιμα διαμαντικά, πολλούς
θεράποντας και συνοδούς, τα πιο ακριβά του άλογα,
για να παρουσιασθεί στην Ρώμη καθώς πρέπει,
σαν Αλεξανδρινός Γραικός μονάρχης.

Αλλ' ο Λαγίδης, που ήλθε για την επαιτεία,
ήξερε την δουλειά του και τ' αρνήθηκε όλα·
διόλου δεν του χρειάζονταν αυτές η πολυτέλειες.
Παληοντυμένος, ταπεινός μπήκε στην Ρώμη,
και κόνεψε σ' ενός μικρού τεχνίτου σπίτι.
Κ' έπειτα παρουσιάσθηκε σαν κακομοίρης
και σαν πτωχάνθρωπος στην Σύγκλητο,
έτσι με πιο αποτέλεσμα να ζητιανέψει.

Ηρώδης Αττικός

Ά του Ηρώδη του Αττικού τί δόξα είν' αυτή.
Ο Αλέξανδρος της Σελευκείας, απ' τους καλούς μας σοφιστάς,
φθάνοντας στας Αθήνας να ομιλήσει,
βρίσκει την πόλιν άδεια, επειδή ο Ηρώδης
ήταν στην εξοχή. Κ' η νεολαία
όλη τον ακολούθησεν εκεί να τον ακούει.
Ο σοφιστής Αλέξανδρος λοιπόν
γράφει προς τον Ηρώδη επιστολή,
και τον παρακαλεί τους Έλληνας να στείλει.
Ο δε λεπτός Ηρώδης απαντά ευθύς,
«Έρχομαι με τους Έλληνας μαζύ κ' εγώ.»-

Πόσα παιδιά στην Αλεξάνδρεια τώρα,
στην Αντιόχεια, ή στην Βηρυτό
(οι ρήτορές του οι αυριανοί που ετοιμάζει ο ελληνισμός),
όταν μαζεύονται στα εκλεκτά τραπέζια
που πότε η ομιλία είναι για τα ωραία σοφιστικά,
και πότε για τα ερωτικά των τα εξαίσια,
έξαφν' αφηρημένα σιωπούν.
Άγγιχτα τα ποτήρια αφίνουνε κοντά των,
και συλλογίζονται την τύχη του Ηρώδη -
ποιος άλλος σοφιστής τ' αξιώθηκεν αυτά; -
κατά που θέλει και κατά που κάμνει
οι Έλληνες (οι Έλληνες!) να τον ακολουθούν,
μήτε να κρίνουν ή να συζητούν,
μήτε να εκλέγουν πια, ν' ακολουθούνε μόνο.

[Ζαποτέκος]

Στρατηγού Θάνατος

Το χέρι του ο θάνατος απλώνει
κ' ενός ενδόξου στρατηγού το μέτωπον αγγίζει.
Το βράδυ μια εφημερίς το νέον φανερώνει.
Το σπίτι του αρρώστου με πλήθος πολύ γεμίζει.

Εκείνον τον παρέλυσαν οι πόνοι
τα μέλη και την γλώσσα του. Το βλέμμα του γυρίζει
και ώρα πολλή σε πράγματα γνώριμα προσηλόνει.
Ατάραχος, τους παλαιούς ήρωας ενθυμίζει.

Απ' έξω - τον εσκέπασε σιγή κι' ακινησία.
Μέσα - τον σάπισεν ο φθόνος της ζωής, δειλία,
λέπρα ηδονική, μωρόν πείσμα, οργή, κακία.

Βαρυά βογγά. - Ξεψύχησε. - Θρηνεί κάθε πολίτου
φωνή· «Την πολιτεία μας ερήμαξ' η θανή του!
Αλοίμονον η Αρετή απέθανε μαζύ του!»

[Dunya Guzeli]

Το κάτοπτρον δεν μ' απατά, είν' αληθής η θέα,
δεν είναι άλλη ως εμέ επί της γης ωραία.
Οι οφθαλμοί μου στίλβοντας αδάμαντας ομοιάζουν,
του κοραλίου την χροιάν τα χείλη μου πλησιάζουν,
δύο σειραί μαργαριτών το στώμα μου στολίζουν.
Το σώμα μου είν' εύχαρι, το πόδι μου φημίζουν,
χείρες, λαιμός κατάλευκοι, κόμη μεταξωτή...
πλην, φευ, τι οφελεί;

Εντός αυτού του μισητού κλεισμένη χαρεμίου,
ποίος το κάλλος μου ορά επί της υφηλίου;
Μόνον αντίζηλοι εχθραί φαρμακευμένον βλέμμα
με ρίπτουν, ή απαίσιοι ευνούχοι, και το αίμα
παγώνει εις τας φλέβας μου ότ' έρχεται κοντά μου
ο απεχθής μου σύζυγος. Προφήτα, δέσποτά μου,
σύγγνωθι την καρδίαν μου αλγούσ' αν εκφωνή,
Ας ήμην Χριστιανή!

Αν εγεννόμην Χριστιανή θα ήμην ελευθέρα
εις πάντας να δεικνύομαι και νύκτωρ κ' εν ημέρα·
και άνδρες μετά θαυμασμού, γυναίκες μετά φθόνου
θα ομολόγουν, βλέποντες το κάλλος μου, εκ συμφώνου, -
Ότι η φύσις ως εμέ άλλην δεν θα παράξει.
Οσάκις θα διέβαινα εν ανοικτή αμάξη
θα επληρούντο της Σταμπούλ με πλήθος αι οδοί
ίνα καθείς με ιδή.

Ο Βεϊζαδές προς την Ερωμένην του

Σ' αγαπώ... τι δε αν ήσαι κόρη ταπεινού ψαρά
μη τα 'μάτια σου διά τούτο είναι ήττον λαμπερά,
μη το χέρι σου δεν είναι απ' το γάλα πιο λευκόν,
και το σώμα σου χαρίτων έμπλεον ερωτικών;
Γένος, όνομα, τα πάντα λησμονώ ολοτελώς,
είμαι δούλος σου εμπροστά σου, του ηγεμόνος ο υιός!

Σ' αγαπώ... και σαν σε βλέπω στα τσαϊρια τ' ανθηρά
με τ' αγόρια του χωριού σου να χωρεύης ζωηρά,
τα ζηλεύω, και την τύχην την σκληράν μου θρηνωδώ
όπου δούλος σου να ήμαι δια πάντα δεν 'μπορώ.
Μεταξύ μας έχ' η μοίρα στήσει φοβερόν φραγμόν:
γενεάς αδησωπήτους διερμηνέων και αυθεντών!

[ΓΑΛΗ]

Για λίγο βγήκε απ’ την λαγνεία κι απ’ την μέθη,
κι ανίκανα, και μισοζαλισμένος
κάτι εζήτησε να ραδιουργήσει,
κάτι να κάμει, κάτι να σχεδιάσει,

κι απέτυχεν οικτρά κι εξουθενώθη.
Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κι εχάθη·
ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,
και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντο
πράγμα δεν καταδέχθηκε να το σημειώσει.

Βελούδινος μπαλτάς.

[Ζαποτέκος]

Όταν ο Φύλαξ είδε το Φως

Χειμώνα, καλοκαίρι κάθονταν στην στέγη
των Ατρειδών κ' έβλεπ' ο Φύλαξ. Τώρα λέγει
ευχάριστα. Μακρυά είδε φωτιά ν' ανάβη.
Και χαίρεται· κι' ο κόπος του επίσης παύει.
Είναι επίπονον και νύκτα και ημέρα,
στην ζέστη και στο κρύο να κυττάζης πέρα
το Αραχναίον * για φωτιά. Τώρα εφάνη
το επιθυμητόν σημείον. Όταν φθάνει
η ευτυχία δίδει πιο μικρή χαρά
απ' ό,τι προσδοκά κανείς. Πλην καθαρά
τούτο κερδήθηκε: γλυτώσαμ' απ' ελπίδας
και προσδοκίας. Πράγματα εις τους Ατρείδας
πολλά θα γίνουνε. Χωρίς νάναι σοφός
κανείς εικάζει τούτο τώρα που το φως
είδεν ο φύλαξ. Όθεν μη υπερβολή.
Καλό το φως· κι' αυτοί που έρχονται καλοί·
τα λόγια και τα έργα των κι' αυτά καλά.
Και όλα ίσια να ευχόμεθα. Αλλά
το Άργος ειμπορεί χωρίς Ατρείδας να
κάμη. Τα σπίτια δεν είναι παντοτεινά.
Πολλοί βεβαίως θα μιλήσουνε πολλά.
Ημείς ν' ακούμε. Όμως δεν θα μας γελά
το Απαραίτητος, το Μόνος, το Μεγάλος.
Και απαραίτητος, και μόνος, και μεγάλος
αμέσως πάντα βρίσκεται κανένας άλλος.

* Αραχναίον όρος. Στην κορυφή του θα άναβε η τελευταία απ' τις πυρές της αλυσίδας που είχε δημιουργήσει ο Αγαμέμνων για να πληροφορησεί το τέλος του Τρωικού Πολέμου : όρος Ίδη Τρωάδος - > ακρωτήρι Ερμαίο Λήμνου -> 'Αθως - > Μάκιστον όρος Ευβοίας - >Μεσσάπιον όρος Βοιωτίας -> Κιθαιρών - > Αιγίπλαγκτον όρος ( = Γεράνεια όρη ) -> Αραχναίον όρος Αργολίδας

[ΓΑΛΗ]

Ο Βασιλεύς Δημήτριος

Ὥσπερ οὐ βασιλεύς, ἀλλ' ὑποκριτής,

μεταμφιέννυται χλαμύδα φαιὰν ἀντὶ
 τῆς τραγικῆς ἐκείνης,
καὶ διαλαθὼν
 ὑπεχώρησεν.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, ΒΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Σὰν τὸν παραίτησαν οἱ Μακεδόνες

κι ἀπέδειξαν πὼς προτιμοῦν τὸν Πύρρο
ὁ βασιλεὺς Δημήτριος (μεγάλην
 εἶχε ψυχή)
καθόλου - ἔτσι εἶπαν -
δὲν φέρθηκε σὰν βασιλεύς.
Ἐπῆγε
κ' ἔβγαλε τὰ χρυσὰ φορέματά του,

καὶ τὰ ποδήματά του πέταξε
 τα ὁλοπόρφυρα.
Μὲ ρούχ' ἁπλὰ
 ντύθηκε γρήγορα καὶ ξέφυγε.


Κάμνοντας ὅμοια σὰν ἠθοποιὸς

ποῦ ὅταν ἡ παράστασις τελειώσει,

ἀλλάζει φορεσιὰ κι ἀπέρχεται.

[Ζαποτέκος]

Ο Βασιλεύς Δημήτριος

Ὥσπερ οὐ βασιλεύς, ἀλλ' ὑποκριτής,

μεταμφιέννυται χλαμύδα φαιὰν ἀντὶ
 τῆς τραγικῆς ἐκείνης,
καὶ διαλαθὼν
 ὑπεχώρησεν.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, ΒΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Σὰν τὸν παραίτησαν οἱ Μακεδόνες

κι ἀπέδειξαν πὼς προτιμοῦν τὸν Πύρρο
ὁ βασιλεὺς Δημήτριος (μεγάλην
 εἶχε ψυχή)
καθόλου - ἔτσι εἶπαν -
δὲν φέρθηκε σὰν βασιλεύς.
Ἐπῆγε
κ' ἔβγαλε τὰ χρυσὰ φορέματά του,

καὶ τὰ ποδήματά του πέταξε
 τα ὁλοπόρφυρα.
Μὲ ρούχ' ἁπλὰ
 ντύθηκε γρήγορα καὶ ξέφυγε.


Κάμνοντας ὅμοια σὰν ἠθοποιὸς

ποῦ ὅταν ἡ παράστασις τελειώσει,

ἀλλάζει φορεσιὰ κι ἀπέρχεται.

Δημήτριος ο Πολιορκητής («Ο Βασιλεύς Δημήτριος»)
Μακεδόνας βασιλιάς (337-283 π.Χ.). Το 310 π.Χ. κατέλαβε την Αθήνα και στη συνέχεια άλλες ελληνικές πόλεις αλλά νικήθηκε στην Ιψό το 301 π.Χ. από τις δυνάμεις Κασσάνδρου, Σελεύκου, Λυσιμάχου, Πτολεμαίου. Το 288 π.Χ. τον εγκατέλειψαν οι Μακεδόνες στρατιώτες του, κουρασμένοι από τις διαρκείς μάχες, για να ενταχθούν στο στρατό του αντιπάλου του, Πύρρου, βασιλιά της Ηπείρου.


Πύρρος («Ο Βασιλεύς Δημήτριος»)
Βασιλιάς της αρχαίας Ηπείρου. Μεγάλη στρατιωτική φυσιογνωμία της αρχαιότητας. Πολύ νεαρός ανέβηκε στο θρόνο της Ηπείρου αλλά εκδιώχτηκε. Κατόρθωσε με τη βοήθεια του Πτολεμαίου της Αιγύπτου να επανακαταλάβει το θρόνο του στην Ηπειρο. Αύξησε τα όρια της βασιλείας του και επιχείρησε να συγκρουστεί με το Δημήτριο τον Πολιορκητή. Τότε πολλοί δυσαρεστημένοι Μακεδόνες ένωσαν τις δυνάμεις τους με τον Πύρρο, ο οποίος εισέβαλε στη Μακεδονία και ανακηρύχτηκε από τους κατοίκους βασιλέας τους (βλ. ποίημα) . Στη συνέχεια ο μέγας στρατηλάτης πολιόρκησε και κατέκτησε και την Αθήνα. Το 286 π.Χ. ηττήθηκε από το Λυσίμαχο και αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το θρόνο της Μακεδονίας. Το 281 π.Χ. τόλμησε να εκστρατεύσει εναντίον των Ρωμαίων με σημαντικές επιτυχίες στην αρχή αλλά με σοβαρές απώλειες. Το 275 π.Χ. ηττήθηκε οριστικά και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ηπειρο. Σκοτώθηκε σε μάχη με τις δυνάμεις του Αντίγονου στο Αργος.

http://cavafis.compupress.gr/people.htm

[ΓΑΛΗ]

Άννα Δαλασσηνή

Εις το χρυσόβουλον που έβγαλ’ ο Αλέξιος Κομνηνός
για να τιμήσει την μητέρα του επιφανώς,
την λίαν νοήμονα Κυρίαν Άννα Δαλασσηνή—
την αξιόλογη στα έργα της, στα ήθη —
υπάρχουν διάφορα εγκωμιαστικά:
εδώ ας μεταφέρουμε από αυτά μια φράσιν έμορφην, ευγενική
«Οὐ τὸ ἐμὸν ἢ τὸ σόν, τὸ ψυχρὸν τοῦτο ρῆμα, ἐρρήθη».


[η μητέρα του Αλεξίου του Α΄ Κομνηνού, ιδρυτή της δυναστείας, καταγόμενη από αριστοκρατική οικογένεια. Δυναμική, ισχυρή προσωπικότητα - διατήρησε στην ιστορία το πατρικό της επώνυμο!- είχε εξουσία που της παραχώρησε ο γιος της, όταν έφυγε το 1081 σε εκστρατεία. Απόσπασμα από το σχετικό χρυσόβουλο (που αναφέρει η εγγονή της στο έργο της Αλεξιάδα είναι ο τελευταίος στίχος! Δεν υπάρχει δικό μου και δικό σου!]

[ΓΑΛΗ]

Θεόφιλος Παλαιολόγος

Ο τελευταίος χρόνος είν' αυτός. Ο τελευταίος των Γραικών
αυτοκρατόρων είν' αυτός. Κι' αλλοίμονον
τι θλιβερά που ομιλούν πλησίον του.
Εν τη απογνώσει του, εν τη οδύνη
ο Κυρ Θεόφιλος Παλαιολόγος
λέγει «Θέλω θανείν μάλλον ή ζην».

Α Κυρ Θεόφιλε Παλαιολόγο
πόσον καϋμό του γένους μας, και πόση εξάντλησι
(πόσην απηύδησιν από αδικίες και κατατρεγμό)
η τραγικές σου πέντε λέξεις περιείχαν.

[Μαθηματικός, συγγενής του αυτοκράτορα, αναφέρεται στο Χρονικό του Φραντζή]

[ΓΑΛΗ]

Κι ένα ακόμη κομμάτι από τα μπολνταρισμένα του Ζαποτέκου.

Άγγιχτα τα ποτήρια αφίνουνε κοντά των,
και συλλογίζονται την τύχη του Ηρώδη -
ποιος άλλος σοφιστής τ' αξιώθηκεν αυτά; -
κατά που θέλει και κατά που κάμνει
οι Έλληνες (οι Έλληνες!) να τον ακολουθούν,
μήτε να κρίνουν ή να συζητούν,
μήτε να εκλέγουν πια, ν' ακολουθούνε μόνο.

Η αλήθεια είναι ότι καταβάλλω προσπάθεια να μην μπολντάρω κάποια σημεία, γιατί αυτό ακριβώς μου αρέσει στα γραπτά του Καβάφη. Αυτό η σχεδόν παιχνιδιάρικη και συγχρόνως κοφτερή γραφή που είναι χύμα στο κύμα, κι ό,τι πιάσει ο καθένας.

[Ζαποτέκος]

Ακολουθούν τρία απ' τα ωραιότερα :

Σοφοί δε προσιόντων

«Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων,
σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται.»

Φιλόστρατος. Τα εις τον Τυανέα Απολλώνιον, VIII, Ζ

Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοιχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή
αυτών κάποτ' εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.

Όσο μπορείς

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ' εκθέτοντάς την,
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ως που να γίνει σα μιά ξένη φορτική.

Τα επικίνδυνα

Είπε ο Μυρτίας (Σύρος σπουδαστής
στην Αλεξάνδρεια· επί βασιλείας
αυγούστου Κώνσταντος και αυγούστου Κωνσταντίου·
εν μέρει εθνικός, κ' εν μέρει χριστιανίζων )·
«Δυναμωμένος με θεωρία και μελέτη,
εγώ τα πάθη μου δεν θα φοβούμαι σα δειλός.
Το σώμα μου στες ηδονές θα δώσω,
στες απολαύσεις τες ονειρεμένες,
στες τολμηρότερες ερωτικές επιθυμίες,
στες λάγνες του αίματός μου ορμές, χωρίς
κανέναν φόβο, γιατί όταν θέλω -
και θάχω θέλησι, δυναμωμένος
ως θάμαι με θεωρία και μελέτη -
στες κρίσιμες στιγμές θα ξαναβρίσκω
το πνεύμα μου, σαν πριν, ασκητικό.»

Αντιλαμβάνεστε την ειρωνεία. Το ασκητικό πνεύμα απαιτεί ... άσκηση και δεν είναι καθόλου εύκολο να μεταβαίνεις κατά βούληση απ' την μια κατάσταση στην άλλη.

==============================================================
Τελειωμένα

Μέσα στον φόβο και στες υποψίες,
με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,
λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πως να κάμουμε
για ν' αποφύγουμε τον βέβαιο
τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.
Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν' αυτός στον δρόμο·
ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα
(ή δεν τ' ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).
Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,
εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,

Μονοτονία

Την μιά μονότονην ημέραν άλλη
μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν
τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι -
οι όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφίνουν.

Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.
Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·
είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.
Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.
και ανέτοιμους -πού πιά καιρός- μας συνεπαίρνει.

[ΓΑΛΗ]

Ακολουθούν τρία απ' τα ωραιότερα :

Σοφοί δε προσιόντων

«Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων,
σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται.»

Φιλόστρατος. Τα εις τον Τυανέα Απολλώνιον, VIII, Ζ

Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοιχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή
αυτών κάποτ' εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.

Όσο μπορείς

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ' εκθέτοντάς την,
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ως που να γίνει σα μιά ξένη φορτική.

Τα επικίνδυνα

Είπε ο Μυρτίας (Σύρος σπουδαστής
στην Αλεξάνδρεια· επί βασιλείας
αυγούστου Κώνσταντος και αυγούστου Κωνσταντίου·
εν μέρει εθνικός, κ' εν μέρει χριστιανίζων )·
«Δυναμωμένος με θεωρία και μελέτη,
εγώ τα πάθη μου δεν θα φοβούμαι σα δειλός.
Το σώμα μου στες ηδονές θα δώσω,
στες απολαύσεις τες ονειρεμένες,
στες τολμηρότερες ερωτικές επιθυμίες,
στες λάγνες του αίματός μου ορμές, χωρίς
κανέναν φόβο, γιατί όταν θέλω -
και θάχω θέλησι, δυναμωμένος
ως θάμαι με θεωρία και μελέτη -
στες κρίσιμες στιγμές θα ξαναβρίσκω
το πνεύμα μου, σαν πριν, ασκητικό.»

Αντιλαμβάνεστε την ειρωνεία. Το ασκητικό πνεύμα απαιτεί ... άσκηση και δεν είναι καθόλου εύκολο να μεταβαίνεις κατά βούληση απ' την μια κατάσταση στην άλλη.

==============================================================
Τελειωμένα

Μέσα στον φόβο και στες υποψίες,
με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,
λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πως να κάμουμε
για ν' αποφύγουμε τον βέβαιο
τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.
Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν' αυτός στον δρόμο·
ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα
(ή δεν τ' ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).
Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,
εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,

Μονοτονία

Την μιά μονότονην ημέραν άλλη
μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν
τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι -
οι όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφίνουν.

Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.
Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·
είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.
Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.
και ανέτοιμους -πού πιά καιρός- μας συνεπαίρνει.

Αυτό που αναφέρεις για το ειρωνικόν της επαμφοτερίζουσας κατάστασης μεταξύ ασκητισμού και ηδονισμού, είναι ορατό σε πολλά από τα ποιήματα του και κυρίως στα ερωτικά. Σε κάποια προβάλλεται ως θαρραλέα επιλογή για τους λίγους και σε κάποια ως παράδοση/υποχώρηση στο προσωπικό πάθος.

Ένα επίσης στοιχείο που επαναλαμβάνεται είναι αυτό της απροσδόκητης καταστροφής που έρχεται, χωρίς να είναι αναμενόμενη. Αυτή η μυστική απειλητική βοή, που αναφέρει τόσο στις ιστορικές όσο και στις καθημερινές καταστάσεις.

[ΓΑΛΗ]

Επήγα

Δεν εδεσμεύθηκα. Τελείως αφέθηκα κι επήγα.
Στες απολαύσεις, που μισό πραγματικές,
μισό γυρνάμενες μες στο μυαλό μου ήσαν,
επήγα μες στην φωτισμένη νύχτα.
Κι ήπια από δυνατά κρασιά, καθώς
που πίνουν οι ανδρείοι της ηδονής.


Ομνύει

Ομνύει κάθε τόσο ν’ αρχίσει πιο καλή ζωή.
Αλλ’ όταν έλθ’ η νύχτα με τες δικές της συμβουλές,
με τους συμβιβασμούς της, και με τες υποσχέσεις της·
αλλ’ όταν έλθ’ η νύχτα με την δική της δύναμι
του σώματος που θέλει και ζητεί, στην ίδια
μοιραία χαρά, χαμένος, ξαναπηαίνει.

SpoilerShow

Στις τυπωμένες εκδόσεις, υπάρχει απόσταση μεταξύ των προτάσεων.

[ΓΑΛΗ]

Ενδύματα

Μέσα σ’ ένα κιβώτιο ή μέσα σ’ ένα έπιπλο
από πολύτιμον έβενο θα βάλω και θα φυλάξω
τα ενδύματα της ζωής μου.
Τα ρούχα τα κυανά. Και έπειτα τα κόκκινα,
τα πιο ωραία αυτά από όλα.
Και κατόπιν τα κίτρινα. Και τελευταία πάλι τα κυανά,
αλλά πολύ πιο ξέθωρα αυτά τα δεύτερα από τα πρώτα.
Θα τα φυλάξω με ευλάβεια και με πολλή λύπη.
Όταν θα φορώ μαύρα ρούχα, και θα κατοικώ
μέσα σ’ ένα μαύρο σπίτι, μέσα σε μια κάμαρη σκοτεινή,
θα ανοίγω καμιά φορά το έπιπλο με χαρά, με πόθο,
και με απελπισία.
Θα βλέπω τα ρούχα και θα θυμούμαι
την μεγάλη εορτή — που θα είναι τότε όλως διόλου τελειωμένη.
Όλως διόλου τελειωμένη.
Τα έπιπλα σκορπισμένα άτακτα μες στες αίθουσες.
Πιάτα και ποτήρια σπασμένα καταγής.
Όλα τα κεριά καμένα ώς το τέλος.
Όλο το κρασί πιωμένο. Όλοι οι καλεσμένοι φευγάτοι.
Μερικοί κουρασμένοι θα κάθονται ολομόναχοι,
σαν κι εμένα, μέσα σε σπίτια σκοτεινά —
άλλοι πιο κουρασμένοι θα πήγαν να κοιμηθούν.

Κ. Κ.