Ανδρέας Εμπειρίκος

[ΜπλεΜπουμπυς]

Μη ξεχνάμε πως ο Ανδρέας Εμπειρίικος,-που γεννήθηκε σα σήμερα το 1901,- εκτός από ψυχαναλυτής και Ποιητής ήταν και πολύ σπουδαίος φωτογράφος.

Το 1935, ο Εμπειρίκος, συνεπής με τις ιδέες του, παραιτείται από τη διευθυντική θέση που κατείχε στο ναυπηγείο του πατέρα του. Μπροστά στο ξέσπασμα απεργιακών αγώνων, θα γίνει αποστάτης της τάξης του, μην αντέχοντας «την κοινωνική ψευτιά και αδικία». Έκτοτε θα αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στη λογοτεχνία και την ψυχανάλυση.

Για τη ρήξη με τον πατέρα του και την πράξη αλληλεγγύης προς τους απεργούς εργάτες, πληροφορούμαστε χάρη σε 33 επιστολές του Ανδρέα Εμπειρίκου (επιλεγμένες ανάμεσα από 120 και συγκεντρωμένες στην έκδοση «Γράμματα στον πατέρα, τον αδελφό του Μαράκη και την μητέρα 1921-1935»), οι οποίες αποτελούν μέρος αρχειακού υλικού που βρέθηκε αναπάντεχα σε παραπεταμένες βαλίτσες της μητέρας του.

«Μας χωρίζουν διαφορετικές νοοτροπίες, αντιλήψεις, ιδέες και αρχές και ορισμένα γεγονότα που άφησαν ίχνη ανεξίτηλα στην ψυχή μου (...) Λοιπόν, αντί να ξαναμπώ στις δουλειές σου παραιτούμαι απ όλες πέρα για πέρα και σου αφήνω γεια».

Ολόκληρο το έργο του, είναι μια σύγκρουση με την κυρίαρχη-συντηρητική ιδεολογία της εποχής του. Αιρετικό, προκλητικό και ανατρεπτικό.

[ΜπλεΜπουμπυς]

[ΓΑΛΗ]

Ο Εμπειρίκος ανήκει στην εθνοκεντρική μεσοπολεμική γενιά, μπούμπη.

[ΜπλεΜπουμπυς]

[Beria]

Ο “Μεγάλος Ανατολικός” άρχισε να γράφεται μόλις τέλειωσε ο πόλεμος. Συγκεκριμένα, στις 15 Αυγούστου του ΄45, όταν υπογράφηκε η οριστική παράδοση των Ιαπώνων στο κατάστρωμα του θωρηκτού “Μιζούρι” στον κόλπο του Τόκυο. Εκείνη την εποχή μόλις είχε τελειώσει η ομηρία στην οποία τον είχαν υποβάλλει οι ΕΛΑΣίτες την τελευταία ημέρα του Δεκεμβρίου του ΄44. Τον πιάσανε όμηρο μαζί με τους τελευταίους ομήρους, λίγο πριν την απαγκίστρωση του ΕΛΑΣ από την Αθήνα. Την 31η Δεκεμβρίου, στις 7 το απόγευμα. Τον οδήγησαν στους Μουσταφάδες, ένα χωριό έξω από τη Θήβα.


Όλο το δρόμο ποδαρόδρομο… Και όχι μόνον αυτό. Πιάναν δοσίλογους, ταγματασφαλίτες, στηρίγματα των Άγγλων, φιλελεύθερους δημοκράτες, αλλά και άσχετους, όλους μέσα σε μεγαλη βία με αναρίθμητες εκτελέσεις. Οι οποίες γίνονταν μετά από ανάκριση και μικρή “στημένη” δίκη, που ονομαζόταν “λαϊκό δικαστήριο”. Για κάποιον όπως ο πατέρας μου που το έζησε και ήταν αριστερός, αυτή η ακραία κατάσταση τον έκανε να γίνει αντικουμουνιστής μετά το ΄45. Ο “Μεγάλος Ανατολικός” είναι μια απόλυτη άρνηση οποιασδήποτε κρατικής μορφής κομμουνισμού. Ερμηνεύει την καταπίεση του ανθρώπου, την απελευθέρωση της σεξουαλικότητας έναντι του κρυμμένου σαδισμού που υπάρχει λόγω υπερεγώ και λόγω μετουσίωσης των δημιουργικών στοιχείων σε κάτι σκοτεινό. Όπως ήταν η σταλινική Σοβιετική Ένωση. Αν δεν υπήρχε η ομηρία δεν θα είχε πάρει το μήκος το ατελεύτητο που έχει το μυθιστόρημα.

Λεωνίδας Εμπειρίκος, για τον πατέρα του Ανδρέα

[ΓΑΛΗ]

Με την επέτειο των 100 χρόνων από την επανάσταση του 1917 στη Ρωσία, επανακυκλοφόρησε το Ημερολόγιο από το Ταξίδι στη Ρωσσία του Ανδρέα Εμπειρίκου το 1962, όπου επανατοποθετούνται όλα τα θέματα των σχέσεων του ποιητή με τον τόπο – σχέσεων αίματος και καταγωγής, σχέσεων πολιτικών και σχέσεων κουλτούρας.
Ένα μικρό αλλά εξαιρετικά πολύτιμο και αποκαλυπτικό κείμενο, στο οποίο ο Εμπειρίκος καταγράφει εν θερμώ γεγονότα και εντυπώσεις από την επίσκεψή του στη Σοβιετική Ένωση (μαζί με δύο φίλους, τον Οδυσσέα Ελύτη και τον Γιώργο Θεοτοκά) τον Δεκέμβριο του 1962. Οι εγγραφές αρχίζουν στον Πειραιά, στις 14.12.1962, μετά την αναχώρηση του ρώσικου επιβατικού πλοίου που θα τους μεταφέρει ως την Οδησσό, και τελειώνουν στο Λένινγκραντ, στις 28.12.1962.
Οι συγγραφείς έχουν προσκληθεί να επισκεφθούν την ΕΣΣΔ, να έρθουν σε επαφή με τους πνευματικούς ανθρώπους της και να δώσουν τη δική τους εικόνα για τα τότε κρατούντα στη μεγάλη σοσιαλιστική χώρα.
Αυτό το μικρό αλλά εξαιρετικά πολύτιμο και αποκαλυπτικό Ημερολόγιο πιστεύουμε ότι προσφέρει πολλά στην όλη φιλολογία τη σχετική με τον Α. Εμπειρίκο. Μας δείχνει με ποιό τρόπο οι ημερολογιακές καταγραφές μπορεί να μεταλλαχθούν σε ποίημα ( αυτή η διαδικασία μας είναι πολύ γνωστή από τον Σεφέρη ), τί είναι εκείνο, δηλαδή, τελικά, που αποστραγγίζεται στο ποίημα από τις πραγματικές εμπειρίες μας. Το Ημερολόγιο φωτίζει μέσα από νέα δεδομένα τη « ρωσική εμπειρία » του ποιητή και αποκαλύπτει τις απόψεις του για την πολιτική και όχι μόνο κατάσταση που βιώνει στη Ρωσία, καθώς την επισκέπτεται ξανά ύστερα από 48 χρόνια, « στο κατώφλι του γήρατος », όπως γράφει, και ενώ υποφέρει από βαρύτατη κατάθλιψη. «Το ταξίδι μου στη Ρωσσία », γράφει στις 22.12.1962, « αν και δεν ολοκληρώθηκε ακόμη, με απεγοήτευσε βαθύτατα και με γέμισε με μεγάλη θλίψι και με μεγάλες ανησυχίες. Νομίζω, η μάλλον αισθάνομαι, ότι όλα αυτά που έγιναν και γίνονται στην ΕΣΣΔ είναι μάταια – εκτός ίσως που εξυπηρέτησαν το lumpen proletariat αυτού του αφαντάστως πλουσίου τόπου και τους αρχομανείς εκ των επαναστατών που σήμερα απειλούν το καθεστώς ».


….


Το 1990-1991 εκδόθηκε το ερωτικό μυθιστόρημα-ποταμός Ο Μέγας Ανατολικός σε οκτώ τόμους. Το 1995 εκδόθηκε το ποίημα ΕΣ-ΕΣ-ΕΣ-ΕΡ Ρωσσία, το 1997 το πεζό Ζεμφύρα ή Το μυστικόν της Πασιφάης, ενώ το 1999 κυκλοφόρησαν σε ανεξάρτητη έκδοση τα δύο εγκώμια για τον Ν. Εγγονόπουλο: Νικόλαος Εγγονόπουλος ή Το θαύμα του Ελμπασάν και του Βοσπόρου και Διάλεξη 1963.


https://www.culturenow.gr/taxidi-sti-ro ... mpeirikos/