Ορισμός της Τέχνης

[ST48410]

Μπορώ να σου πω με βεβαιότητα ότι αυτό που αντιμετωπίζεις επιφανειακά, μέσα από χρήση νορμών, έχει πολύ βαθύτερα χαρακτηριστικά από εκείνα που θέλεις να του αποδώσεις.

Άποψή σου που δεν μπορείς να αποδείξεις. Η βεβαιότητα δεν αρκεί. Εγώ σου μιλάω για πράγματα απτά. Αν δώσεις σε 100 ανθρώπους το κομμάτι να σου κάνουν ανάλυση, θα στα βρουν και οι 100.

Πιστεύεις ότι δεν έχω προσέξει ποτέ μου τους μουσικούς όρους;

Δεν σου ζήτησε κανείς να προσέξεις μουσικούς όρους. Σου ζήτησε να προσέξεις λειτουργίες δομικών σχημάτων. Όπως λοιπόν έχεις κάποιες διαδικασίες για να πεις στον ακροατή εδώ τελειώνουμε, το ίδιο έχεις για να δημιουργήσεις κορύφωση, χαλάρωση και τα λοιπά χρώματα της παλέτας συναισθημάτων.

Όπως εσύ μπορείς να κατηγοριοποιείς κάποιον έτσι μπορεί κι εκείνος να σε κατηγοριοποιήσει. Να σε υποβαθμίσει. Να σε θεωρήσει αστό, αποστειρωμένο, ρηχό, που επικεντρώνεται σε τεχνικά εργαλεία επειδή δεν μπορεί να παρακολουθήσει την έκσταση του καλλιτεχνικού έργου.
Επομένως θέλει ιδιαίτερη προσοχή.

Για αυτό το λόγο προσπαθώ να μεταφέρω την συζήτηση από το επίπεδο της γνώμης του ενός και του άλλου, στην θέσπιση κριτηρίων.

Οι "προεκτάσεις", η συναισθηματική και διαισθητική αποτύπωση του έργου κλπ είναι η καλλιτεχνική του αξία.

Όχι βέβαια.

Η απάντησή μου δείχνει ότι η καλλιτεχνική αξία του έργου δεν είναι άσχετη προς τον δέκτη της.

Αυτό έλειπε. Για σκέψου λίγο. Τα σχετικοποιούμε όλα και λέμε ότι ο Παρθενώνας, ή Αγία Σοφία και ο Ερμής του Πραξιτέλη μπορεί να είναι και σκουπίδια επειδή δεν αρέσουν στον χ,ψ δέκτη. Θα προσυπέγραφες;

[sys3x]

Διάβασε λίγο την αντίδραση του φίλου stavmanr όταν του λέω ότι η μουσική που παρουσιάζεται ως βαριά, σκοτεινή, χαώδης, σατανινή κλπ δεν είναι τίποτα παραπάνω από χιλιοχρησιμοποιημένες εδώ και αιώνες, τετραγωνισμένες κατασκευές, με λίγο παραπάνω παραμόρφωση στα εφφέ.

ΥΓ. Οι αγράμματοι δημοσιογράφοι έπαιξαν καλά το παιχνίδι των διαφημιστών των δισκογραφικών και ο κόσμος έχει δεχθεί ότι κάτι μαγικό και μυθικό γίνεται, όταν δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει.

Όχι, δυστυχώς δεν διάβασα αλλά δεν πειράζει, έτσι κι αλλιώς θα το πήγαινα αλλού, δες εδώ πχ

τροπική μουσική, πολυρυθμίες, ομορφιές.

δηλώνω ότι αυτό το κόλλημα με τους tool δεν το κατάλαβα ποτέ.

Είναι και λίγο λογικό αυτό σταβ μου, δεν είναι;

[Πορφύριος Εξαρχίδης]

Ίσως φταίω εγώ. Δεν έγινα αρκετά σαφής. Φυσικά η τέχνη είναι παλιά όσο κι ο άνθρωπος μα ο χώρος που βρίσκει τον χαρακτήρα και τον σκοπό της είναι η μυθολογία. Δεν είναι τυχαίο που οι ζωγράφοι της αναγέννησης κι ακόμα κι ο Ρόθκο αντλούν από αυτή την τεράστια δεξαμενή.
Οι αρχαίοι μέσω κάποιας συλλογικής μεγαλοφυΐας γνώριζαν πως να περιγράψουν τον κόσμο και τον άνθρωπο παντρεύοντας το εμπνευσμένο ψέμα με την αλήθεια.
Σου φέρνω ένα παράδειγμα. Αν έχεις επισκεφτεί την αρχαία Ολυμπία θα βρεις μέσα σε ένα μάλλον κακόγουστο δωμάτιο τον Ερμή του Πραξιτέλη.

Ο Ερμής, ένας νεαρός όμορφος άντρας, κρατά τον μικρό Διόνυσο στο ταξίδι του προς τις μητέρες του Διόνυσου για να τον αναθρέψουν και να τον προφυλάξουν από την οργή της Ήρας. Στο δεξί του χέρι μάλλον κρατούσε ένα τσαμπί σταφύλια και περίπαιζε το βρέφος Διόνυσο σαν να του λέει: Εδώ είναι το σταφύλι, εδώ η μέθη, αλλά όχι ακόμα.

Στη μυθολογία ο Απόλλωνας είναι ο θεός της ποίησης, της χάρης, της μουσικής και της αλήθειας. Ο θεός του φωτός και της συμμετρίας. Με τον Διόνυσο και την προσάρτησή του στο πάνθεον προστίθεται στην τέχνη η παρορμητικότητα, η μέθη, η άγρια ομορφιά κι η βία. Ετούτες οι δύο θεότητες είναι το σχοινί που επάνω του θα ισορροπεί για πάντα η τέχνη.

Δεν θα διαφωνήσω με αυτά αλλά διατύπωσα μια ερώτηση μετά τη φούγκα που παίζει ο Γκουλντ και θα ήθελα την απάντησή σου. Έχεις Προγραμματική και Απόλυτη μουσική. Την πρόβλημα υπάρχει με την δεύτερη; Τι πρόβλημα υπάρχει πχ με αυτή του φούγκα του Μπαχ; Είναι χειρότερο κομμάτι επειδή δεν έχει μυθολογικές αναφορές;

Θα ψάξω αυτά που γράφεις και θα σου απαντήσω σύντομα. Σε σχέση με τη μυθολογία σου εξήγησα τη θέση μου. Δεν χρειάζεται να έχει οποιοδήποτε έργο μυθολογικές αναφορές φτάνει να αναπαράγει το πνεύμα της διδαχής της.

[Πορφύριος Εξαρχίδης]

Όχι, δυστυχώς δεν διάβασα αλλά δεν πειράζει, έτσι κι αλλιώς θα το πήγαινα αλλού, δες εδώ πχ

τροπική μουσική, πολυρυθμίες, ομορφιές.

Ετούτο θα πήγαινε τέλεια με λίγο Amanitis Muscaria. Φυτρώνει στον Όλυμπο, στην Πίνδο, στο Πάικο και σε άλλες περιοχές της ανεξάντλητης Πατρίδας μας.

Οι μύκητες νομίζω δεν φυτρώνουν διότι δεν είναι φυτά περ σε, είναι... μύκητες, εσύ φυσικά δε μιλάς "παραβολικά" αλλά... κυριολεκτικά.

Έκαμα και μίαν μικρή διόρθωσιν.

Είναι ένα είδος μόνοι τους. Τις παραβολές θα της αφήσουμε για τους μεσσίες. Πρέπει όμως να πούμε κι ετούτο. Πόσο πλουσιότερος θα ήταν ο κόσμος αν οι Θεοί προσαρτούσαν τον Χριστό στο πάνθεόν τους; Θα υπήρχε και φάση όπου ο μεσολαβητής θα έλεγε περήφανος. Θεοί... ο Χριστός. Χριστέ... Οι Θεοί. Γαμηθείτε.

[sys3x]

Ετούτο θα πήγαινε τέλεια με λίγο Amanitis Muscaria. Φυτρώνει στον Όλυμπο, στην Πίνδο, στο Πάικο και σε άλλες περιοχές της ανεξάντλητης Πατρίδας μας.

Οι μύκητες νομίζω δεν φυτρώνουν διότι δεν είναι φυτά περ σε, είναι... μύκητες, εσύ φυσικά δε μιλάς "παραβολικά" αλλά... κυριολεκτικά.

Έκαμα και μίαν μικρή διόρθωσιν.

Είναι ένα είδος μόνοι τους. Τις παραβολές θα της αφήσουμε για τους μεσσίες. Πρέπει όμως να πούμε κι ετούτο. Πόσο πλουσιότερος θα ήταν ο κόσμος αν οι Θεοί προσαρτούσαν τον Χριστό στο πάνθεόν τους; Θα υπήρχε και φάση όπου ο μεσολαβητής θα έλεγε περήφανος. Θεοί... ο Χριστός. Χριστέ... Οι Θεοί. Γαμηθείτε.

Όπως και να έχει με την τεχν, υπάρχει δεν υπάρχει έτσι όπως τα λέτε, απαιτεί πάνω από όλα μεγάλη φαντασία (σαν αυτήν που μας χαρίζει η ψιλοκυβίνη εδώ και μερικές χιλιάδες χρόνια και μας βοήθησε να εφεύρουμε ή έστω να ανακαλύψουμε το θεό - διαλέγεις και παίρνεις), ε εσύ έχεις μεγάλο πλεόνασμα στο βασικότερο συστατικό της τεχνς.

Κ γω έχω, δε λέω, αλλά εσύ είσαι πραγματικός Δάσκαλος σε κάτι όμως που δυστυχώς δεν διδάσκεται.

[sys3x]

Δε ξέρω άμα το κατάλαβες αλλά έθεσες τις βάσεις για ένα ολόκληρο καινοτόμο μυθιστόρημα!

[tipiti klop]

Στα περισσότερα έργα του το συναίσθημα εκφράζεται μέσω της ιστορίας που αφηγείται. Ας πάρουμε έναν από τους διασημότερους πίνακές του.

The fighting temperaire



To παλαιό πολεμικό πλοίο ρυμουλκείται για διάλυση έχοντας λάβει μέρος στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ. Η σύνθεση στο φως της δύσης του ήλιου (και των παλιών ένδοξων ημερών) είναι γνωστά στον Turner. Τα έχει ξανακάνει. Τώρα, το παλιό πολεμικό πλοίο ενώ είναι κοντά φαίνεται στην ουσία άυλο. Σαν φάντασμα του εαυτού του. Σαν η μικρή απόσταση μεταξύ ρυμουλκού και ρυμουλκούμενου να είναι χρόνος. Αυτό λέει μια ιστορία και αφήνει το αποτύπωμα ενός μεγάλου ζωγράφου. Αισθητικά, λογικά και υπερρεαλιστικά. Αυτό ουδέποτε θα μπορούσε να το κάνει ο Ρόθκο. Όχι γιατί δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να το συλλάβει μα γιατί δεν θα μπορούσε ποτέ να το αποτυπώσει.

Όχι με συγχωρείς, η ιστορία της Temeraire είναι μάλλον αδιάφορη, έχει εκείνη τη γελοιότητα που σου βγάζουν οι αφηγήσεις μεγαλείου. Γιατί σε τελευταία ανάλυση έπρεπε να μας ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο οι ζωές που χάθηκαν παρά το καράβι που αχρηστεύτηκε και αποσύρθηκε μελοδραματικά.
Όμως ο Turner δεν έχει ζωγραφίσει την Temeraire. Ούτε βέβαια αρκείται στον απλό συμβολισμό ότι “όλοι μας κάποια στιγμή θα αποσυρθούμε”.
Γιατί αυτό που κάνει αυτόν τον πίνακα τρομακτικό δεν είναι μόνο το χλωμό καράβι. Αλλά η παράδοσή του του σε αυτή τη μουτζούρα, τη κηλίδα σκουριάς, που ξερνάει από το φουγάρο του βρωμισμένη φωτιά. Τι είναι το μεγαλειώδες χλωμό και τι το σκουριασμένο νικηφόρο βρώμικο "τίποτα"; Τι είναι αυτό που πέθανε και τι εκείνο που συνεχίζει να κάνει τη δουλειά του ζωντανό;

Και γιατί η σκουριά του, , τα οξείδωσε όλα; Ακόμα και το ηλιοβασίλεμα, τρομακτικά σκουριασμένο, συμμαχεί σε αυτόν τον βρώμικο θρίαμβο.

Είναι προφανές ότι στην τελευταία παράγραφο δεν χρειάζομαι πλέον την ιστορία της Temeraire. Μου χρειάζεται μόνο οι βασικοί όροι, οι βασικές συγκινήσεις. Δεν μου χρειάζεται το αποσυρμένο πλοίο, αλλά η νεκρική χλωμάδα, να μου θυμήσει ότι για κάτι πολύ βαρύ πενθώ.
Με λίγα λόγια δεν μου χρειάζεται η φιγούρα, ή η αναπαράσταση, μου αρκεί το χρώμα. “Διάφανο λευκό” για αυτό που αποσύρθηκε, “το χρώμα της σκουριάς” για αυτό που είναι ακόμα εδώ, κάνοντας τη “δουλειά”...

Αυτό που κατάφερε ο Ρόθκο, είναι να βάλει στον καμβά του αυτή την τραγικότητα με όρους καθαρού χρώματος πλέον. Δεν ισχύει ότι παράλειψε την αφήγηση και ανέβηκε από τεμπελιά πηδώντας τα σκαλιά, κατ’ ευθείαν στη συγκίνηση. Απογυμνώθηκε ακόμα πιο πολύ μπροστά στο πάθος του. Το έκανε γιατί δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Τον έπνιγε, αυτό που ήθελε να πει και αδιαφόρησε για την “παραβολή”... Στο τέλος μένει κανείς στους πίνακές του με τα εκτυφλωτικά λευκά που μοιάζουν όμως νεκρά και τα σκουριασμένα ασήμαντα που ξερνάνε φωτιά, όλα αυτά να αντιπαλεύουν μεταξύ τους. Θα έλεγα ότι οι πίνακές του σε σχέση με του Turner, έχουν περισσότερη μουσικότητα, δεν χρησιμοποιούν δηλαδή άλλου είδους προσαρτήματα (όπως πιθανά τους στίχους ενός τραγουδιού ή την πλοκή μιας όπερας) για να οδηγήσουν προς τη συγκίνηση.

YΓ. Την καταλαβαίνω ψυχολογικά αυτή την ισρροπία που αναζητάς ανάμεσα στο απολλώνειο και το διονυσιακό, αλλά εσύ εχεις γαντζωθεί σαν πεταλίδα πάνω στο απολλώνειο, δεν το βλέπεις; Η ισορροπία προϋποθέτει αποδοχή και των δυο μερών, εσύ όμως αρνείσαι τη βία του Ρόθκο, μέχρι και τη CIA επιστράτευσες, πανάθεμά σε, μη γίνεσαι κακεντρεχής κυριούλης. Θα μου πεις κάπως έτσι την πάτησε και ο Νίτσε και έβγαλε τον Ευριπίδη άχρηστο. Οκ, κάνε ο τι θέλεις.

[αλασκα15++]

Πολύ μας στρίμωξε ο Νίτσε με τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο. Και αυτός την βάζει σε καλούπια την τέχνη.
Όσον αφορά την μυθολογία η τέχνη δίνει χαρακτήρα μόνο στην ζωγραφική και την μουσική ή και στην λογοτεχνία ; Πού είναι επιρροές από την μυθολογία στα έργα του Ντοστογιέφσκι ;

[AlienWay]

Θεωρείτε ότι η witch house είναι τέχνη;

Θεωρείτε ότι ο Luis Royo κάνει τέχνη;

Θεωρείτε ότι ο HP Lovecraft κάνει τέχνη;

Θεωρείτε ότι το Τζόκερ είναι τέχνη;

[Niki]

Θεωρείτε ότι η witch house είναι τέχνη;

Θεωρείτε ότι ο Luis Royo κάνει τέχνη;

Θεωρείτε ότι ο HP Lovecraft κάνει τέχνη;

Θεωρείτε ότι το Τζόκερ είναι τέχνη;

Σταμάτησα να γράφω στο νήμα γιατί κατάλαβα ότι οι περισσότεροι δεν εννοούν καλή τέχνη εννοούν απλά τέχνη όπως είναι του υδραυλικού παράδειγμα , έτσι άρχισε να περιπλέκεται το πράγμα μια μιλάει το νήμα για απλές τέχνες και ξαφνικά πετάγεται σε έργα τέχνης πολύ μπλεγμένα τα πράγματα.
Με το πνεύμα του νήματος ακόμα και ο χαρτοπαίκτης είναι τέχνη.

[ST48410]

Θεωρείτε ότι η witch house είναι τέχνη;

Θεωρείτε ότι ο Luis Royo κάνει τέχνη;

Θεωρείτε ότι ο HP Lovecraft κάνει τέχνη;

Θεωρείτε ότι το Τζόκερ είναι τέχνη;

Σταμάτησα να γράφω στο νήμα γιατί κατάλαβα ότι οι περισσότεροι δεν εννοούν καλή τέχνη εννοούν απλά τέχνη όπως είναι του υδραυλικού παράδειγμα , έτσι άρχισε να περιπλέκεται το πράγμα μια μιλάει το νήμα για απλές τέχνες και ξαφνικά πετάγεται σε έργα τέχνης πολύ μπλεγμένα τα πράγματα.
Με το πνεύμα του νήματος ακόμα και ο χαρτοπαίκτης είναι τέχνη.

Όχι βέβαια. Έγινε παράθεση ορισμών για το τι είναι τέχνη γενικά, ποιες οι καλές τέχνες και ποια η διαφορά του τεχνικού από το καλλιτεχνικό επίτευγμα. Εδώ και αρκετές σελίδες η συζήτηση είναι επικεντρωμένη στις καλές τέχνες.

[αλασκα15++]

Πολύ μας στρίμωξε ο Νίτσε με τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο. Και αυτός την βάζει σε καλούπια την τέχνη.
Όσον αφορά την μυθολογία η τέχνη δίνει χαρακτήρα μόνο στην ζωγραφική και την μουσική ή και στην λογοτεχνία ; Πού είναι επιρροές από την μυθολογία στα έργα του Ντοστογιέφσκι ;

Διόρθωση : ...............Όσον αφορά την μυθολογία και την τέχνη , δίνει η μυθολογία χαρακτήρα μόνο στην ζωγραφική και την μουσική ή και στην λογοτεχνία ; ..............

[ST48410]

Στα περισσότερα έργα του το συναίσθημα εκφράζεται μέσω της ιστορίας που αφηγείται. Ας πάρουμε έναν από τους διασημότερους πίνακές του.

The fighting temperaire



To παλαιό πολεμικό πλοίο ρυμουλκείται για διάλυση έχοντας λάβει μέρος στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ. Η σύνθεση στο φως της δύσης του ήλιου (και των παλιών ένδοξων ημερών) είναι γνωστά στον Turner. Τα έχει ξανακάνει. Τώρα, το παλιό πολεμικό πλοίο ενώ είναι κοντά φαίνεται στην ουσία άυλο. Σαν φάντασμα του εαυτού του. Σαν η μικρή απόσταση μεταξύ ρυμουλκού και ρυμουλκούμενου να είναι χρόνος. Αυτό λέει μια ιστορία και αφήνει το αποτύπωμα ενός μεγάλου ζωγράφου. Αισθητικά, λογικά και υπερρεαλιστικά. Αυτό ουδέποτε θα μπορούσε να το κάνει ο Ρόθκο. Όχι γιατί δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να το συλλάβει μα γιατί δεν θα μπορούσε ποτέ να το αποτυπώσει.

Όχι με συγχωρείς, η ιστορία της Temeraire είναι μάλλον αδιάφορη, έχει εκείνη τη γελοιότητα που σου βγάζουν οι αφηγήσεις μεγαλείου. Γιατί σε τελευταία ανάλυση έπρεπε να μας ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο οι ζωές που χάθηκαν παρά το καράβι που αχρηστεύτηκε και αποσύρθηκε μελοδραματικά.
Όμως ο Turner δεν έχει ζωγραφίσει την Temeraire. Ούτε βέβαια αρκείται στον απλό συμβολισμό ότι “όλοι μας κάποια στιγμή θα αποσυρθούμε”.
Γιατί αυτό που κάνει αυτόν τον πίνακα τρομακτικό δεν είναι μόνο το χλωμό καράβι. Αλλά η παράδοσή του του σε αυτή τη μουτζούρα, τη κηλίδα σκουριάς, που ξερνάει από το φουγάρο του βρωμισμένη φωτιά. Τι είναι το μεγαλειώδες χλωμό και τι το σκουριασμένο νικηφόρο βρώμικο "τίποτα"; Τι είναι αυτό που πέθανε και τι εκείνο που συνεχίζει να κάνει τη δουλειά του ζωντανό;

Και γιατί η σκουριά του, , τα οξείδωσε όλα; Ακόμα και το ηλιοβασίλεμα, τρομακτικά σκουριασμένο, συμμαχεί σε αυτόν τον βρώμικο θρίαμβο.

Είναι προφανές ότι στην τελευταία παράγραφο δεν χρειάζομαι πλέον την ιστορία της Temeraire. Μου χρειάζεται μόνο οι βασικοί όροι, οι βασικές συγκινήσεις. Δεν μου χρειάζεται το αποσυρμένο πλοίο, αλλά η νεκρική χλωμάδα, να μου θυμήσει ότι για κάτι πολύ βαρύ πενθώ.
Με λίγα λόγια δεν μου χρειάζεται η φιγούρα, ή η αναπαράσταση, μου αρκεί το χρώμα. “Διάφανο λευκό” για αυτό που αποσύρθηκε, “το χρώμα της σκουριάς” για αυτό που είναι ακόμα εδώ, κάνοντας τη “δουλειά”...

Αυτό που κατάφερε ο Ρόθκο, είναι να βάλει στον καμβά του αυτή την τραγικότητα με όρους καθαρού χρώματος πλέον. Δεν ισχύει ότι παράλειψε την αφήγηση και ανέβηκε από τεμπελιά πηδώντας τα σκαλιά, κατ’ ευθείαν στη συγκίνηση. Απογυμνώθηκε ακόμα πιο πολύ μπροστά στο πάθος του. Το έκανε γιατί δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Τον έπνιγε, αυτό που ήθελε να πει και αδιαφόρησε για την “παραβολή”... Στο τέλος μένει κανείς στους πίνακές του με τα εκτυφλωτικά λευκά που μοιάζουν όμως νεκρά και τα σκουριασμένα ασήμαντα που ξερνάνε φωτιά, όλα αυτά να αντιπαλεύουν μεταξύ τους. Θα έλεγα ότι οι πίνακές του σε σχέση με του Turner, έχουν περισσότερη μουσικότητα, δεν χρησιμοποιούν δηλαδή άλλου είδους προσαρτήματα (όπως πιθανά τους στίχους ενός τραγουδιού ή την πλοκή μιας όπερας) για να οδηγήσουν προς τη συγκίνηση.

YΓ. Την καταλαβαίνω ψυχολογικά αυτή την ισρροπία που αναζητάς ανάμεσα στο απολλώνειο και το διονυσιακό, αλλά εσύ εχεις γαντζωθεί σαν πεταλίδα πάνω στο απολλώνειο, δεν το βλέπεις; Η ισορροπία προϋποθέτει αποδοχή και των δυο μερών, εσύ όμως αρνείσαι τη βία του Ρόθκο, μέχρι και τη CIA επιστράτευσες, πανάθεμά σε, μη γίνεσαι κακεντρεχής κυριούλης. Θα μου πεις κάπως έτσι την πάτησε και ο Νίτσε και έβγαλε τον Ευριπίδη άχρηστο. Οκ, κάνε ο τι θέλεις.

Πολύ ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες που μοιράζεσαι μαζί μας. Γράφε λίγο τακτικότερα αν το επιτρέπει ο χρόνος σου.

[ST48410]

φίλε stavmanr με αφορμή την ανταλλαγή απόψεων στις τελευταίες σελίδες θα παραθέσω ένα παράδειγμα για σένα και τους άλλους φορουμίτες που παρακολουθούν το νήμα.

Αφιέρωσε 10 λεπτά και δες το παρακάτω video 1-2 φορές. Μη σε αποθαρρύνει το γεγονός ότι υπάρχουν τεχνικοί όροι που δεν καταλαβαίνεις. Άκουσε τη μουσική παρακολουθώντας τα 2 βασικά μουσικά σχήματα που επισημαίνονται με διαφορετικό χρώμα στην ανάλυση που γίνεται.



Ο κόσμος γενικά πιστεύει ότι η καλλιτεχνική δημιουργία είναι μια κατάσταση έκστασης στην οποία βρίσκεται ο δημιουργός που συνομιλεί με αστέρια και δαίμονες. Λίγο ο ρομαντισμός, λίγο οι υπερβολές των ταινιών, λίγο οι αγράμματοι δημοσιογράφοι και λίγο οι μαρκετίστες που εμπορεύονται τέχνη, έχουν παγιώσει αυτή την εικόνα.

Γιατί σου δίνω αυτό το παράδειγμα; Γιατί θα σου δείξει ξεκάθαρα ότι η σύνθεση δεν είναι κάτι τέτοιο αλλά μια διαδικασία αξιοποίησης και συνταιριάσματος υλικού. Δεν κατεβάζει νότες από το κεφάλι του στην τύχη ο συνθέτης. Παίρνει μία θεματική ιδέα και την αναπτύσσει με διάφορους τρόπους. Προσοχή. Αυτό δε σημαίνει ότι το έργο είναι μία αρχιτεκτονική δομή, στερημένη από εκφραστικότητα. Το αντίθετο. Η όποια εκφραστικότητα δημιουργείται από την κατάλληλη χρήση των στοιχείων ανάλογα με το τι θέλει να πετύχει κάθε φορά ο συνθέτης.

Η ανάλυση αυτή δεν είναι ολοκληρωμένη. Μπορεί να πει κανείς πολύ περισσότερα πράγματα. Απλά σου παραθέτει ένα σκελετό.
Ο Μπαχ είναι ο καλύτερος μάστορας σε αυτού του είδους την πολυφωνική γραφή. Ακούς δηλαδή ένα υψηλού επιπέδου έργο της εποχής εκείνης.

Σε 3,5 λεπτά έχεις ένα έργο γεμάτο ιδέες και επινοήσεις. Ίσως τώρα βγάζει περισσότερο νόημα το σχόλιό μου σε προηγούμενη ανάρτηση για μισό λεπτό μουσικής που δεν γίνεται τίποτα.

Αν υπάρχει οποιαδήποτε απορία σχετικά με το video να την κουβεντιάσουμε με πιο απλά λόγια.

[Πορφύριος Εξαρχίδης]

Στα περισσότερα έργα του το συναίσθημα εκφράζεται μέσω της ιστορίας που αφηγείται. Ας πάρουμε έναν από τους διασημότερους πίνακές του.

The fighting temperaire



To παλαιό πολεμικό πλοίο ρυμουλκείται για διάλυση έχοντας λάβει μέρος στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ. Η σύνθεση στο φως της δύσης του ήλιου (και των παλιών ένδοξων ημερών) είναι γνωστά στον Turner. Τα έχει ξανακάνει. Τώρα, το παλιό πολεμικό πλοίο ενώ είναι κοντά φαίνεται στην ουσία άυλο. Σαν φάντασμα του εαυτού του. Σαν η μικρή απόσταση μεταξύ ρυμουλκού και ρυμουλκούμενου να είναι χρόνος. Αυτό λέει μια ιστορία και αφήνει το αποτύπωμα ενός μεγάλου ζωγράφου. Αισθητικά, λογικά και υπερρεαλιστικά. Αυτό ουδέποτε θα μπορούσε να το κάνει ο Ρόθκο. Όχι γιατί δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να το συλλάβει μα γιατί δεν θα μπορούσε ποτέ να το αποτυπώσει.

Όχι με συγχωρείς, η ιστορία της Temeraire είναι μάλλον αδιάφορη, έχει εκείνη τη γελοιότητα που σου βγάζουν οι αφηγήσεις μεγαλείου. Γιατί σε τελευταία ανάλυση έπρεπε να μας ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο οι ζωές που χάθηκαν παρά το καράβι που αχρηστεύτηκε και αποσύρθηκε μελοδραματικά.
Όμως ο Turner δεν έχει ζωγραφίσει την Temeraire. Ούτε βέβαια αρκείται στον απλό συμβολισμό ότι “όλοι μας κάποια στιγμή θα αποσυρθούμε”.
Γιατί αυτό που κάνει αυτόν τον πίνακα τρομακτικό δεν είναι μόνο το χλωμό καράβι. Αλλά η παράδοσή του του σε αυτή τη μουτζούρα, τη κηλίδα σκουριάς, που ξερνάει από το φουγάρο του βρωμισμένη φωτιά. Τι είναι το μεγαλειώδες χλωμό και τι το σκουριασμένο νικηφόρο βρώμικο "τίποτα"; Τι είναι αυτό που πέθανε και τι εκείνο που συνεχίζει να κάνει τη δουλειά του ζωντανό;

Και γιατί η σκουριά του, , τα οξείδωσε όλα; Ακόμα και το ηλιοβασίλεμα, τρομακτικά σκουριασμένο, συμμαχεί σε αυτόν τον βρώμικο θρίαμβο.

Είναι προφανές ότι στην τελευταία παράγραφο δεν χρειάζομαι πλέον την ιστορία της Temeraire. Μου χρειάζεται μόνο οι βασικοί όροι, οι βασικές συγκινήσεις. Δεν μου χρειάζεται το αποσυρμένο πλοίο, αλλά η νεκρική χλωμάδα, να μου θυμήσει ότι για κάτι πολύ βαρύ πενθώ.
Με λίγα λόγια δεν μου χρειάζεται η φιγούρα, ή η αναπαράσταση, μου αρκεί το χρώμα. “Διάφανο λευκό” για αυτό που αποσύρθηκε, “το χρώμα της σκουριάς” για αυτό που είναι ακόμα εδώ, κάνοντας τη “δουλειά”...

Αυτό που κατάφερε ο Ρόθκο, είναι να βάλει στον καμβά του αυτή την τραγικότητα με όρους καθαρού χρώματος πλέον. Δεν ισχύει ότι παράλειψε την αφήγηση και ανέβηκε από τεμπελιά πηδώντας τα σκαλιά, κατ’ ευθείαν στη συγκίνηση. Απογυμνώθηκε ακόμα πιο πολύ μπροστά στο πάθος του. Το έκανε γιατί δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Τον έπνιγε, αυτό που ήθελε να πει και αδιαφόρησε για την “παραβολή”... Στο τέλος μένει κανείς στους πίνακές του με τα εκτυφλωτικά λευκά που μοιάζουν όμως νεκρά και τα σκουριασμένα ασήμαντα που ξερνάνε φωτιά, όλα αυτά να αντιπαλεύουν μεταξύ τους. Θα έλεγα ότι οι πίνακές του σε σχέση με του Turner, έχουν περισσότερη μουσικότητα, δεν χρησιμοποιούν δηλαδή άλλου είδους προσαρτήματα (όπως πιθανά τους στίχους ενός τραγουδιού ή την πλοκή μιας όπερας) για να οδηγήσουν προς τη συγκίνηση.

YΓ. Την καταλαβαίνω ψυχολογικά αυτή την ισρροπία που αναζητάς ανάμεσα στο απολλώνειο και το διονυσιακό, αλλά εσύ εχεις γαντζωθεί σαν πεταλίδα πάνω στο απολλώνειο, δεν το βλέπεις; Η ισορροπία προϋποθέτει αποδοχή και των δυο μερών, εσύ όμως αρνείσαι τη βία του Ρόθκο, μέχρι και τη CIA επιστράτευσες, πανάθεμά σε, μη γίνεσαι κακεντρεχής κυριούλης. Θα μου πεις κάπως έτσι την πάτησε και ο Νίτσε και έβγαλε τον Ευριπίδη άχρηστο. Οκ, κάνε ο τι θέλεις.

Ας μείνουμε λίγο στην ανάλυση του πίνακα. Ο Turner δεν παίρνει θέση ενάντια σε μια νέα βιομηχανοποιημένη Βρετανία. Το χρώμα της σκουριάς δεν χύνεται επιβλητικά στο χρυσό ηλιοβασίλεμα. Συνυπάρχει. Η παλιά εποχή με τη νέα. Οι δύο φαινομενικά διαφορετικές αντιλήψεις ενώνονται χωρίς κριτική. Φυσικά σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αποκόπτεται το θέμα του πίνακα από τα ιστορικά του δεσμά. Αντίθετα, η νοσταλγία για ηρωικές εποχές, η ρομαντική αντίληψη κρατούν βαρύ συναισθηματικό φορτίο για τον ζωγράφο όπως φυσικά και για το κοινό του.
Αυτά που περιγράφεις βιώνονται συναισθηματικά μόνο σε δεύτερο επίπεδο μα κι εκεί τα ερμηνεύεις λάθος. Το "πενθώ" τους έχει καθορισμένο πλαίσιο που έχει να κάνει με τη νικηφόρα ιστορία τους. Είναι το περασμένο μεγαλείο που πενθούν κι ίσως εύχονται για μια αναβίωση. Η βιομηχανική επανάσταση λειτούργησε θετικά στην πορεία της ιστορίας.
Δεν μπορείς να αισθανθείς έναν πίνακα ξεχνώντας την ιστορία του. Δεν είσαι καλός θεατής και τα κέρδη σου μηδαμινά.

Κάποιος δυτικός άκουσε ότι στα βάθη του Αμαζονίου ζει μια φυλή που τρώει ένα ειδικό βότανο σε τελετουργίες με σκοπό να ενωθεί με το άπειρο. Να κατανοήσει τη γη και το τρόπο που αποτελεί ο ίδιος μέρος της με τον πιο πρωτόγονο τρόπο. Στο τσακίρ κέφι να αισθανθεί θέωση.

Ο Άγγλος δοκίμασε το βότανο και μετά από ξερατά κοιμήθηκε και είδε ένα όνειρο. Δεν υπήρξε γι' αυτόν ούτε ένωση, ούτε θέωση. Μόνο είχε αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια. Έντονες αναμνήσεις σα να ταξίδευε πίσω στον χρόνο. Ποιο είναι το πρόβλημα με τον δυτικό;
Είναι εγωμανής. Εξηγεί και φιλτράρει τα πάντα με πλαίσιο τον εαυτό του. Αδυνατεί να αποδεχτεί τη φύση. Αρνείται να αισθανθεί τη μηδαμινότητα του. Το ταξίδι του ήταν επιφανειακό.

Ο δυτικός λοιπόν πρέπει να απολαμβάνει ταξίδια πέρα από το "εγώ" με διαφορετικό τρόπο. Αυτό κάνει η τέχνη σαν επίφαση εμπειρίας. Σε φτιάχνει για ένα μικρό διάστημα. Δεν είσαι η τιπιτι-κλοπ. Είσαι μια συμπαντική παρουσία με πλήρη κατανόηση. Μπορείς να είσαι η Μήδεια την μία στιγμή και η Ιφιγένεια την άλλη.
Απαραίτητη προυπόθεση αυτού είναι να μην βλέπεις στο έργο ότι βρίσκεις στον εαυτό σου και να το μεγενθύνεις και σίγουρα να μην κοντοστέκεσαι μπροστά σε όποιο ηθικό φραγμό. Αυτό είναι το απαίσιο "εγώ". Η γκάμα συναισθημάτων σου πρέπει να είναι τεράστια όπως κι η αντίληψή σου.
Αυτό σε καθιστά καλό θεατή. Αλλά όπως είπαμε όχι κάτι παραπάνω.