αναρχικό εργασιακό ήθος: εξάλειψη της αυταρχικής ουτοπίας στον χώρο εργασίας

[Antipnevma]

Το αναρχικό εργασιακό ήθος διαφέρει από το γνωστό μας αυταρχικό όπου κυριαρχεί η ουτοπία της αποδοτικότητας με τελικό αποτέλεσμα την κραυγαλέα αναποδοτικότητα. Η μη αποδοτικότητα της παρούσας οικονονικής οργάνωσης σε όλα τα επίπεδα δεν είναι μυστικό για τους έξυπνους ανθρώπους. Την βλέπουμε να εκδηλώνεται σε πολλά και διάφορα φαινόμενα σπατάλης και μιζέριας όπως αυτό πριν από λίγες μέρες https://www.google.com/amp/s/www.neakri ... nosi%3famp

Ο απλός άνθρωπος τα αντιμετωπίζει όλα αυτά με δουλοπρεπή και φαταλιστικό τρόπο, το γνωστό 'τι να κάνουμε...'. Ο αναρχικός όμως γνωρίζει ότι κάθε άλλο παρά αναπόφευκτα είναι. Είναι κατά βάθος απότοκα της αυταρχικής εργασιακής μας κουλτούρας.

Η εργασιακή νοοτροπία του αναρχικού βασίζεται στην αναίρεση αυτής της κουλτούρας και συνοψίζεται στην εξίσωση: η αβεβαιότητα παράγει προσαρμοστικότητα και η προσμαρμοστικότητα παράγει αποδοτικότητα.

Τι εννοούμε με αυτό; Διαβάστε και θα καταλάβετε.

Φαινομενικά η έννοια της αποδοτικότητας φαντάζει αντίθετη με τον ανοιχτό και αυθόρμητο χαρακτήρα του παιχνιδιού. Από τη στιγμή που ο σκοπός μιας δραστηριότητας καθοριστεί με σαφήνεια - κατασκευή αυτοκινήτων, χάρτινων ποτηριών, φύλλων από κόντρα πλακέ ή ηλεκτρικών λαμπτήρων - συχνά φαίνεται να υπάρχει μόνο ένας πλέον αποτελεσματικός τρόπος να πραγματοποιηθεί, τουλάχιστον υπό τις υφιστάμενες συνθήκες. Εάν το περιβάλλον εργασιών ενός ιδρύματος ή ενός εργοστασίου παραμένει επαναλαμβανόμενο, σταθερό και προβλέψιμο, τότε ένα σύνολο σταθερών ρουτινών μπορεί κάλλιστα να φανεί ως κάτι πολύ αποτελεσματικό και, επιτακτικά, ως κάτι κλειστό και μη επιδεχόμενο αυθορμητισμών. Αυτή η άποψη περί αποδοτικότητας μπάζει νερά από τουλάχιστον δύο απόψεις. Το πρώτο και το πιο προφανές είναι ότι στις περισσότερες οικονομίες και γενικά στις ανθρώπινες υποθέσεις, τέτοιες στατικές συνθήκες είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας και, όταν οι συνθήκες αλλάζουν αισθητά, αυτές οι ρουτίνες πιθανότητα θα αποδειχθούν προσκόμματα κατά την προσαρμογή σε νέες. Όσο μακρύτερο λοιπόν είναι το ρεπερτόριο δεξιοτήτων που έχει ένας εργαζόμενος και όσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητά του να προσθέτει σε αυτό το ρεπερτόριο, τόσο πιο προσαρμοστικός θα αποδειχτεί σε ένα απρόβλεπτο περιβάλλον εργασίας και, κατ' επέκταση, τόσο πιο προσαρμόσιμο είναι ένα ίδρυμα που αποτελείται από τέτοια προσαρμοστικά άτομα. Η προσαρμοστικότητα και το εύρος λειτουργούν έτσι ως προσωπική και θεσμική δικλείδα ασφαλείας σε ένα αβέβαιο περιβάλλον.

Αυτό ήταν, με μια ευρύτερη έννοια, αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό πλεονέκτημα που είχε ο Homo erectus έναντι των άλλων πρωτευόντων στην εξελικτική κούρσα: μια εντυπωσιακή ικανότητα προσαρμογής σε ένα ιδιότροπο περιβάλλον και μάλιστα η ικανότητα του όχι μόνο να αντιδρά επιδέξια στο περιβάλλον αλλά και να επιδρά ο ίδιος σε αυτό. Η σημασία της προσαρμοστικότητας και του εύρους μου έγινε σαφής διαβάζοντας ένα σύντομο άρθρο σχετικά με τη διατροφή σε ενημερωτικό δελτίο ενός πανεπιστημίου για θέματα υγείας. Εκεί διάβαζε κανείς, ότι η επιστημονική έρευνα έχει ανακαλύψει την τελευταία μιάμιση δεκαετία πολλά θρεπτικά συστατικά που τώρα θεωρούνται απαραίτητα για την καλή υγεία. Μέχρι εδώ τίποτε ασυνήθιστο. Όμως κατόπιν διαβάζουμε κάτι ασυνήθιστο. «Αναμένουμε», γράφει, «ότι μέχρι την επόμενη μιάμιση δεκαετία θα ανακαλύψουμε πολλά νέα, βασικά στοιχεία της διατροφής που δεν τα γνωρίζουμε τώρα». «Υπό αυτό το πρίσμα», συνέχισε, «η καλύτερη συμβουλή που μπορούμε να σας δώσουμε είναι να κοιτάξετε να έχετε μια δίαιτα κατά το δυνατόν ποικιλόμορφη με την ελπίδα να συμπεριλάβετε τα στοιχεία». Εδώ, λοιπόν, βλέπουμε μια συμβουλή που βασίζεται στο αξίωμα της άγνοιάς μας για το μέλλον. Αυτό είναι ένα αξίωμα που δυστυχώς δεν λαμβάνεται σοβαρά στην οικονομική ζωή όπως με μεγάλη λύπη του διαπιστώνει και ο Vaclav Smil.

Η δεύτερη ανεπάρκεια που ενσωματώνεται σε μια στατική έννοια αποδοτικότητας είναι ότι αγνοεί εντελώς τον τρόπο με τον οποίο η αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε διαδικασίας που περιλαμβάνει ανθρώπινη εργασία εξαρτάται από το τι θα ανεχθούν αυτοί οι εργαζόμενοι. Το εργοστάσιο συναρμολόγησης αυτοκινήτων Lordsville, Ohio, General Motors ήταν, όταν κατασκευάστηκε, η τελευταία λέξη της τεχνολογίας όσον αφορά τις γραμμές συναρμολόγησης. Ο κύκλος της συναρμολόγησης είχε αναλυθεί σε χιλιάδες διακριτά βήματα και αποτελούσε μοντέλο της περιβόητης φορντιστικής αποτελεσματικότητας. Τα κτίρια ήταν εξαίσια φωτισμένα και αεριζόμενα, το δάπεδο του εργοστασίου διατηρούνταν σχολαστικά καθαρό, υπήρχε μουσική για να εξουδετερώνεται ο μηχανικός θόρυβος και τα διαλείμματα ανάπαυσης ήταν και αυτά ενσωματωμένα στο πρόγραμμα. Ήταν επίσης, στο όνομα της αποτελεσματικότητας, η πιο ταχεία κινούμενη γραμμή συναρμολόγησης που επινοήθηκε ποτέ, απαιτώντας έναν ρυθμό εργασίας κυριολεκτικά χωρίς προηγούμενο. Οι εργάτες αντιστεκόντουσαν στη γραμμή παραγωγής και έβρισκαν τρόπους να τη σταματούν στα μουλωχτά με πράξεις δολιοφθοράς. Μέσα στην απογοήτευση και το θυμό τους, κατέστρεφαν πολλά εξαρτήματα με αποτέλεσμα το ποσοστό των ελαττωματικών κομματιών που έπρεπε να αντικατασταθούν να φτάσει στα ύψη. Τελικά η γραμμή έπρεπε να επανασχεδιαστεί και να επιβραδυνθεί ώστε να κινείται σε ανθρώπινους ρυθμούς.

Αυτό που είναι κρίσιμο να κατανοήσουμε εδώ είναι ότι η αντίσταση του εργατικού δυναμικού στην απάνθρωπη ταχύτητα κατέστησε η ίδια τον σχεδιασμό μη αποδοτικό. Η έννοια της αποδοτικότητας της εργασίας στην νεοκλασική οικονομική θεωρία προϋποθέτει σιωπηρά συνθήκες που το εργατικό δυναμικό αποδέχεται και ανέχεται ασυζητητί. Εάν οι εργαζόμενοι αρνηθούν να συμμορφωθούν με την πειθαρχία του προγράμματος εργασίας, μπορούν, μέσω των δικών τους πράξεων, να ακυρώσουν την αποδοτικότητά του.