Αποσπάσματα από ένα ενδιαφέρον άρθρο στο capital.gr
Drone Money
Των Δημήτρη Α. Ιωάννου και Χρήστου Α. Ιωάννου
Βεβαίως, ακόμα και αν το ελληνικό Δημόσιο δεν προσφύγει στον δανεισμό αλλά επιλέξει να χρησιμοποιήσει για την αντιμετώπιση της κρίσης το ήδη υπάρχον αποθεματικό των 30 δισεκατομμυρίων ευρώ, γεγονός είναι ότι με την έξοδο από την κρίση, το πραγματικό ενεργητικό του και τα διαθέσιμα περιθώρια άσκησης πολιτικής θα έχουν μειωθεί σημαντικά τη στιγμή που αναπόφευκτα, θα έχει μειωθεί και το ΑΕΠ. Έτσι το ελληνικό Δημόσιο θα βρεθεί και πάλι σε απόσταση αναπνοής από την πιστωτική αφερεγγυότητα, ενώ και πολλές από τις ελληνικές επιχειρήσεις θα έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο.
Εάν, πάλι, το ελληνικό δημόσιο επιχειρήσει να αξιοποιήσει την έμμεση βοήθεια της ΕΚΤ για να δανεισθεί από τις χρηματαγορές, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα τα καταφέρει μέσα στις συνθήκες αναταραχής που ενδεχομένως θα επικρατούν. Ακόμη δε και αν καταφέρει να δανεισθεί, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι το επιτόκιο δανεισμού θα είναι στα επιθυμητά επίπεδα. Τέλος, έστω και αν τα δύο αυτά εμπόδια υπερπηδηθούν, δηλαδή αν η Ελλάδα καταφέρει να δανεισθεί και μάλιστα με ευνοϊκό επιτόκιο, παραμένει το εξαιρετικά επικίνδυνο γεγονός πως το χρέος της θα αρχίσει και πάλι να αυξάνεται τη στιγμή που το ΑΕΠ θα μειώνεται.
Εν ολίγοις, τα μέτρα που ελήφθησαν από την ΕΚΤ αλλά και η "άδεια” από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τα κράτη-μέλη να κινηθούν ελεύθερα στο ζήτημα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων δείχνουν να είναι παντελώς αδιέξοδα όσον αφορά την περίπτωση της Ελλάδας, διότι δεν υπάρχει κάποιο νόημα στο να εφαρμοστεί μία πολιτική η οποία απλώς θα επιχειρήσει να μετατρέψει την απειλούμενη χρεοκοπία μεγάλου αριθμού ιδιωτικών επιχειρήσεων σε χρεοκοπία του ελληνικού Δημοσίου. (Με πιθανό αποτέλεσμα ότι, στο τέλος, θα συμβούν και τα δύο ταυτοχρόνως).
Ο μόνος άλλος τρόπος, όμως, που υπάρχει για να αποφευχθούν οι αλυσιδωτές χρεοκοπίες και πτωχεύσεις, είναι να απαλλαγούν οι οικονομικές μονάδες, καθ’ όλη την διάρκεια της περιόδου που παραμένουν σε αναγκαστική αργία, από τις πάγιες και διαρκείς υποχρεώσεις τους πληρωμών και παράλληλα να δοθούν τα απαραίτητα μέσα στους εργαζόμενους που παραμένουν αργοί ή άνεργοι ώστε να δυνηθούν αυτοί και οι οικογένειές τους να ανταπεξέλθουν στις βιοτικές τους ανάγκες.
Αυτό μπορεί να συμβεί με τη νομισματοποίηση των υποχρεώσεών αυτών από την ΕΚΤ με την παροχή, -για όσο καιρό διαρκεί η εξαναγκαστική αργία-, της απαιτούμενης ρευστότητας στις επιχειρήσεις και στους εργαζόμενους των αργούντων τομέων με την μορφή μη-επιστρεπτέας επιχορήγησης (non repayable funding). H "νομισματοποίηση” συνεπάγεται τη μεταφορά στο παθητικό του ισολογισμού της ΕΚΤ, του παθητικού που δημιουργείται στην πραγματική οικονομία από την απραξία την οποία επιβάλλει σε μεγάλο αριθμό παραγωγικών κλάδων και τομέων η κατάσταση έκτακτης ανάγκης. (Η μη-επιστρεπτέα παροχή είναι, φυσικά, και άτοκη).
Ένας πιό γνωστός τρόπος με τον οποίον περιγράφεται αυτού του είδους η νομισματοποίηση και παροχή οικονομικής ενίσχυσης προς τις οικονομικές μονάδες και τον πληθυσμό, είναι η έκφραση helicopter money, την πατρότητα της οποίας έχει ο Milton Friedman. (Την έκφραση αυτή χρησιμοποιήσαμε και εμείς στο προηγούμενο σχετικό άρθρο.) Στην συγκεκριμένη, όμως, περίπτωση, και για την πληρότητα της ανάλυσης, θα πρέπει να την τροποποιήσουμε για δύο λόγους.
Πρώτον, διότι πρέπει να αποφευχθεί μία παρεξήγηση που δημιουργείται εξ αιτίας του γεγονότος πως η ιδέα του helicopter money είχε προταθεί ως η κατάλληλη απάντηση σε περιπτώσεις κρίσεων λόγω περιορισμένης συναθροιστικής ζήτησης. Η ρίψη "χρημάτων από το ελικόπτερο”, μεταφορικά, και η αποστολή μιας επιταγής ενός ορισμένου ποσού σε κάθε πολίτη της χώρας, πρακτικά, θα επέφερε, κατά τον Milton Friedman, αλλά επίσης και κατά τον σύγχρονο συνεχιστή του Ben Bernanke, την επιζητούμενη αύξηση της ζήτησης. Ώστε αυτή παρασέρνοντας και την προσφορά να δράσει αυξητικά στα επίπεδα του εισοδήματος και της απασχόλησης.
Είναι γεγονός, όμως, ότι η συγκεκριμένη περίπτωση των σημερινών προβλημάτων είναι διαφορετική. Αυτό που συμβαίνει είναι πως η κρίση που εξελίσσεται ειναι δευτερευόντως μόνο μία κρίση ζήτησης. Κατά κύριο λόγο, στην βασική πλευρά της είναι μία κρίση προσφοράς δοθέντος ότι οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να μεταβούν στο χώρο της εργασίας τους και οι παραγωγικές μονάδες δεν μπορούν να λειτουργήσουν.
Το μέτρο λοιπόν που προτείνεται δηλαδή η κάλυψη των παγίων και ανελαστικών υποχρεώσεων πληρωμών των οικονομικών μονάδων με μη-επιστρεπτέες παροχές της ΕΚΤ, είναι ουσιαστικά ένα μέτρο ενίσχυσης της προσφοράς και πιό συγκεκριμένα είναι ένα μέτρο που αποσκοπεί στο να διατηρήσει το παραγωγικό δυναμικό ακέραιο, ώστε μετά την αποδρομή της πανδημίας οι οικονομικές μονάδες να είναι σε θέση να λειτουργήσουν και πάλι αποτελεσματικά, ώστε το δυνητικό προϊόν της οικονομίας (potential output) να παραμείνει σε εγγύτητα με το προ της κρίσεως υφιστάμενο επίπεδό του.
Για τον λόγο αυτό είναι σαφές ότι οι προτεινόμενες παροχές δεν αφορούν όλον τον πληθυσμό, όπως στην περίπτωση του helicopter money. Πρόκειται για στοχευμένες παροχές που αφορούν και απευθύνονται σε συγκεκριμένες οικονομικές μονάδες και σε συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων αλλά και ανέργων πολιτών που έχουν υποχρεωθεί σε αργία. (Όσοι εργάζονται ή/και αμείβονται κανονικά, ακόμη και μέσα στις έκτακτες συνθήκες, δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμειφθούν επιπλέον).
Συνεπώς δεν πρόκειται ακριβώς για helicopter money-δηλαδή για πάνδημη παροχή. Αν θέλουμε να ακριβολογούμε θα πρέπει να το ονομάσουμε drone money, με την μεταφορική έννοια πως το χρήμα θα το διακινούν drones και θα το μεταφέρουν ειδικά και στοχευμένα σε κάθε μία οικονομική μονάδα και σε κάθε έναν εργαζόμενο από εκείνους οι οποίοι έχουν βρεθεί στην αναγκαστική αργία. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί, πρωτευόντως, η προσφορά, ώστε οι οικονομικές μονάδες να παραμείνουν φερέγγυες, να μην χρεοκοπήσουν, και να μην εισέλθουν σε διαδικασία παραγωγικού εκμηδενισμού τους. Δευτερευόντως, βεβαίως, θα ενισχυθεί και η ζήτηση η οποία εξ αντικειμένου υφίσταται πιέσεις από την αναγκαστική αργία των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας που δεν καλύπτουν βασικές βιοτικές ανάγκες.
Η μεταφορική εικονοποίηση της όλης διαδικασίας με τον όρο drone money δεν θα πρέπει να αποκρύπτει βεβαίως το γεγονός ότι στην πραγματικότητα η παροχή της απαραίτητης ρευστότητας δεν θα γίνεται με την χρήση κάποιων drones, και ούτε καν με την μεταφορά τεράστιων όγκων χαρτονομισμάτων με μεταγωγικά αεροπλάνα, όπως συνέβαινε σε δραματικές στιγμές του πρόσφατου παρελθόντος στην χώρα μας.
Θα πρέπει να γίνεται με πολύ απλό, ηλεκτρονικό τρόπο, δηλαδή με εντολή της ΕΚΤ για πίστωση του λογαριασμού που διατηρεί το ελληνικό Δημόσιο στην Τράπεζα της Ελλάδος, με το απαραίτητο ποσό, για την κάλυψη των κενών από τα (μη πραγματοποιηθέντα) έσοδα (λόγω της κρίσης), αλλά και με το επιπλέον απαραίτητο ποσό για την επιδότηση των εργαζομένων και των ανέργων των αργούντων κλάδων. (Το Δημόσιο στην συνέχεια θα πιστώνει το αναλογούν ποσό σε κάθε έναν από αυτούς με βάση το ΑΦΜ του και τον κλαδικό κωδικό της απασχόλησής του-όπως περίπου φιλοδοξεί να πράξει και τώρα). Με τον ίδιο τρόπο θα μεταφέρονται από την ΕΚΤ στις εμπορικές τράπεζες τα ποσά που θα έχει υπολογιστεί ότι αντιστοιχούν σε όσα κατέβαλαν πριν διαταραχθεί η κανονικότητα της οικονομικής ζωής, για την εξυπηρέτηση των χρηματοπιστωτικών τους υποχρεώσεων, οι οικονομικές μονάδες που βρίσκονται σε αναγκαστική αργία.
Υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις, όμως, όπου ο πληθωρισμός είναι μικρότερο πρόβλημα από αυτό το οποίο προσπαθεί να θεραπεύσει η νομισματική πολιτική με την νομισματοποίηση μιας παραμέτρου της οικονομικής λειτουργίας. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και τώρα. Πρώτον, η ικανοποίηση των βασικών βιοτικών αναγκών ενός μεγάλου αριθμού εργαζομένων και ανέργων πολιτών της χώρας και των οικογενειών τους και, δεύτερον, η διαφύλαξη και προστασία του υφιστάμενου παραγωγικού δυναμικού της χώρας, είναι πολύ πιο σημαντικοί στόχοι και προτεραιότητες από την αποφυγή ενός ενδεχομένου πληθωριστικού επεισοδίου σε κάποια μεταγενέστερη χρονική στιγμή, το οποίο μάλιστα, αν συμβεί, κατά πάσαν πιθανότητα θα είναι δυνατόν να ελεγχθεί εύκολα.
Άλλωστε, κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος και κανείς δεν μπορεί να αποδείξει με αναγωγή στην οικονομική θεωρία ότι η νομισματοποίηση των αναγκών ρευστότητας που δημιουργούνται από την αναγκαστική απραξία ολόκληρων παραγωγικών κλάδων και τομέων της οικονομίας, θα δημιουργήσει πληθωριστικές πιέσεις όταν η οικονομία σταδιακά επανέλθει στην κανονική λειτουργία της, αργά ή γρήγορα. Η εικόνα του προέδρου της γερμανικής κεντρικής Τράπεζας να καταθέτει το 2014 στο -ούτως ή άλλως αναρμόδιο για το θεμα Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας- ότι η πολιτική που ακολουθούσε από το 2012 και στην συνέχεια η ΕΚΤ θα είχε σαν αποτέλεσμα την εκρηκτική άνοδο του πληθωρισμού στην ευρωζώνη, -πράγμα το οποίο, ως γνωστόν, δεν συνέβη ποτέ- θα έπρεπε να είναι αρκούντως διδακτική για όλους εκείνους που επιχειρούν να τρομοκρατήσουν την κοινή γνώμη αναφερόμενοι σε πληθωριστικές εκρήξεις.
Άλλωστε, τη στιγμή που η ΕΚΤ, μέσα σε ένα παντελώς αντιπληθωριστικό παγκόσμιο περιβάλλον, δηλώνει πως διαθέτει για να αυξήσει τα διαθέσιμα των εμπορικών τραπεζών τρία τρισεκατομμύρια ευρώ με επιτόκια που φθάνουν έως -0,75%, τα οποία διαθέσιμα, -παρεμπιπτόντως-, δεν φαίνεται να έχουν και πολύ ζήτηση, είναι άξιο απορίας πώς μπορεί να είναι κάποιος βέβαιος ότι η ηλεκτρονική μεταφορά υποπολλαπλασίων του ποσού αυτού από έναν τραπεζικό λογαριασμό σε έναν άλλον, καθώς και η παροχή ενός επιδόματος επιβίωσης σε μία σειρά εργαζόμενους, θα μπορέσει να προκαλέσει τόσο σημαντική άνοδο του πληθωρισμού, σε έναν κόσμο που -θυμίζουμε- παρά τα τρισεκατομμύρια που έχουν διαθέσει όλες οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες τα δέκα τελευταία χρόνια, ο πληθωρισμός αρνείται να πλησιάσει ακόμη και το 2%.
Όσο για τους φόβους οι οποίοι εκφράζονται, -σποραδικά είναι η αλήθεια-, ότι η νομισματοποίηση μιας οικονομικής δαπάνης από την ΕΚΤ θα δημιουργήσει ζημίες στον ισολογισμό της και ενδεχομένως να απαιτηθεί η "ανακεφαλαιοποίησή” της με χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων (!), το μόνο που μπορεί να πει κανείς είναι πως πρόκειται για αστειότητες οι οποίες διατυπώνονται κατά καιρούς από πολιτικούς (αλλά και Βαυαρούς οικονομολόγους) με σκοπό τον φρονηματισμό των εκλογέων τους. Η σύγχρονη εκδοτική τράπεζα είναι ο μόνος θεσμός που απολαμβάνει την δυνατότητα να έχει μόνο λογιστικές ζημίες (δηλαδή οι ζημίες της να είναι χρήματα που δεν λείπουν από κανέναν και δεν θα ζητηθούν ποτέ), αλλά πραγματικά κέρδη, λόγω seigniorage, δηλαδή λόγω του προνομίου του εκδοτικού δικαιώματος.
https://www.capital.gr/forum/thread/673 ... Id=6736494
"Πως μπορεί να είμαστε 20 χρόνια πίσω από την Αμερική, χωρίς αυτή να είναι 20 χρόνια μπροστά από εμάς;"