Η καταστροφική ουτοπία του εξισωτισμού (egalitarianism)
Δημοσιεύτηκε: 12 Απρ 2019, 20:43
Του Μιχάλη Γκουντή
Εισαγωγή
Ο εγκαλιταριανισμός (egalitarianism) είναι στην ουσία η πεποίθηση που προωθεί την ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους. Οι εκφάνσεις τις ποικίλουν και εκφράζονται μέσα από διαφορετικές πολιτικές ιδεολογίες. Για παράδειγμα ο Μαρξισμός τονίζει την οικονομική ισότητα και ο κοινωνικός φιλελευθερισμός την κοινωνική. Το πώς κάθε πολιτική θεωρία σχεδιάζει να καταφέρει να επιτύχει την ισότητα θα μπορούσε να αναλυθεί σε εξολοκλήρου διαφορετικό άρθρο. Το κοινό τους σημείο παρόλα αυτά αφορά τη «θετική δράση» (affirmative action). Στην ουσία αφορά τη χρήση των κρατικών μονοπωλίων βίας και αναδιανομής για τον «ισομοιρασμό» του πλούτου και την πιο «δίκαιη» κατανομή του. Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να καταρρίψουμε την όποια πιθανότητα της απόλυτης εξίσωσης των ανθρώπων. Θα εξηγήσουμε γιατί, σε θεωρητικό και πρακτικό πλαίσιο, κάτι τέτοιο όχι μόνο είναι αδύνατον, αλλά και επικίνδυνο.
Είδη εγκαλιταριανισμού
O εγκαλιταριανισμός έχει, ως ιδεολογία, πολλές παραλλαγές ανάλογα με το πεδίο εκείνο στο οποίο επιδιώκεται. Για παράδειγμα υπάρχει ο φυλετικός εγκαλιταριανισμός (ισότητα μεταξύ των διάφορων φυλών), οικονομικός εγκαλιταριανισμός, ισότητα ανάμεσα στα φύλα κ.ο.κ.
Να αναφέρουμε και εδώ ότι και ο φιλελευθερισμός περιέχει ή προάγει ένα είδος εγκαλιταριανισμού. Προάγει την ηθική ισότητα των ανθρώπων ως προς τα αρνητικά τους δικαιώματα. Τα περισσότερα ηθικά του αξιώματα βασίζονται σε αυτό το σκεπτικό.
Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε κυρίως με τον οικονομικό εγκαλιταριανισμό, καθώς η οικονομική επίδοση κάποιου ατόμου επηρεάζεται συνήθως και από άλλους παράγοντες (φυλή, φύλο, νοημοσύνη, φυσική κατάσταση κ.τ.λ.).
Αυθαίρετος ορισμός του «δίκαιου»
Ας ξεκινήσουμε επισημαίνοντας ότι αυτό που κάποιος εγκαλιταριανός θα ονόμαζε «δίκαιη κατανομή πλούτου», είναι μία αυθαιρεσία γενικότερα από μέρος του. Αυτό διότι δεν υπάρχει κάποιος σταθερός ορισμός του τι είναι δίκαιο γενικότερα. Είναι προφανώς μία καθαρά υποκειμενική άποψη που δύσκολα έχει τα φόντα ώστε να αναχθεί σε κάποιο πιο οικουμενικό επίπεδο. Για παράδειγμα η λιμπερταριανή αρχή μη επίθεσης, έχει πιο οικουμενικό χαρακτήρα, καθώς απευθύνεται σε περισσότερο κοινώς αποδεκτές αξίες (ζωή, ιδιοκτησία, αυτοδιάθεση). Αυτό είναι ένα γενικότερο πρόβλημα που διέπει την αριστερή επιχειρηματολογία (ο εγκαλιταριανισμός είναι κατά κύριο λόγο αριστερό ιδεολόγημα), δηλαδή, ότι δεν έχει στέρεες ηθικές βάσεις πέρα από κάποιους a priori ισχυρισμούς περί δικαίου.
Επίσης, οι εγκαλιταριανοί θεωρούν ότι είναι αδικία (για εκείνους) κάποιοι να βρίσκονται σε δυσμενέστερη σχέση από άλλους ακόμα και όταν αυτοί οι άλλοι δεν είναι υπεύθυνοι για την κατάσταση των πρώτων. Πώς θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι εδώ υπάρχει μία αδικία που πρέπει να αποκατασταθεί; Ποιος αδίκησε ποιον; Η φύση; Η τύχη; Πώς αυτό έχει κάποια σχέση με το τι είναι δίκαιο ή όχι;
Ο δρόμος προς την απόλυτη εξίσωση
Το κυρίαρχο μοντέλο αναδιανομής πλούτου είναι η χρηματοδότηση προνοιακών μηχανισμών μέσω του θεσμού της φορολογίας. Σε δευτερεύοντα ρόλο έχουμε διάφορες παρεμβάσεις στην αγορά ήτοι αντιμονοπωλιακούς νόμους, βασικό μισθό, άδειες ασκήσεως επαγγέλματος και άλλα. Δύσκολα όμως θα λέγαμε ότι έτσι οδεύουμε προς την απόλυτη εξίσωση των ατόμων σε οικονομικό επίπεδο ή σε εισοδήματα. Aνισότητες υπάρχουν ακόμα σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε βέβαια ότι αυξάνοντας τους φόρους και την αναδιανομή, θα πετυχαίναμε καλύτερα αποτελέσματα. Σαφώς μία τέτοια άποψη θα φανέρωνε βαθύ οικονομικό αναλφαβητισμό. Αυτό διότι η αύξηση των φόρων, αυξάνει παράλληλα και το κόστος της επιχειρηματικότητας στις αξιακές κλίμακες των ανθρώπων. Περισσότεροι άνθρωποι θα εγκατέλειπαν την ιδιότητά τους ως παραγωγοί και αντιθέτως θα επένδυαν το χρόνο τους στην υπαλληλία ή στην πολιτική για τη συγκομιδή οφέλους από τους κρατικούς μηχανισμούς αναδιανομής.
Δεδομένης της πραγματικότητας αυτής, ας προσπαθήσουμε να φτιάξουμε τουλάχιστον ένα νοητικό μοντέλο εξισωτισμού το οποίο δε θα βασίζεται στη φορολογία per se. Θα προσπαθήσουμε, έστω νοητικά, να φτιάξουμε ένα μοντέλο εξίσωσης ξεκινώντας από τη γέννηση ενός παιδιού, εξαλείφοντας στην πορεία όλους του παράγοντες που ενδεχομένως να συνέβαλαν στην δημιουργία ανισοτήτων.
Ξεκινώντας…
Ας ξεκινήσουμε πρώτα εξαλείφοντας τον πρώτο παράγοντα ανισότητας. Την οικογένεια. Οι γονείς, όντες διαφορετικοί μεταξύ τους, θα αναθρέψουν το παιδί διαφορετικά. Άρα μία πιο ομοιόμορφη ανατροφή από κάποιον κρατικό φορέα, θα μας οδηγούσε σε άτομα πιο ομοιόμορφα ανεπτυγμένα. Βέβαια, εδώ ξεκινούν οι πρώτες δυσκολίες καθώς πρέπει να δεχτούμε ότι οι κρατικοί μας υπάλληλοι δεν είναι των ιδίων ικανοτήτων και προσωπικοτήτων. Καθένας τους θα μπορούσε να έχει διαφορετική σχέση με τα παιδιά και ως εκ τούτου να έχουμε και διαφορές στην ανατροφή τους. Αλλά ας υποθέσουμε ότι κάτι τέτοιο αντιμετωπίζεται, ότι έχουμε βρει απόλυτα όμοιους υπαλλήλους.
Κάθε παιδί, μεγαλώνοντας θα κάνει διαφορετικές επιλογές φίλων στο παιχνίδι και στις γενικότερες σχέσεις του. Αυτό από μόνο του είναι ικανό να δημιουργήσει διαφορές στην ανάπτυξη των παιδιών. Άρα πρέπει κάπως να ελέγξουμε την κοινωνικοποίηση των παιδιών. Έστω ότι κάπως τα καταφέρνουμε και πετυχαίνουμε και εκεί ομοιομορφία.
Συνεχίζοντας…
Αργότερα προκύπτει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα. Τα άτομα δεν τείνουν να δείχνουν ομοιογενή προσοχή και ενδιαφέρον για κάθε τους συνάνθρωπο. Με άλλα λόγια, ένα άτομο καθημερινά στην προσωπική του ζωή επιλέγει με ποιον θα συναναστραφεί, ποιον θα απορρίψει, με ποιον θα κάνει συναλλαγές κ.ο.κ. Δε θα τυγχάνουν όλοι λοιπόν ίδια αποδοχής από όλους. Επομένως, άτομα τα οποία είναι δημοφιλή, θα έχουν περισσότερους φίλους και θα ξεχωρίσουν γρηγορότερα με ότι αυτό συνεπάγεται. Αλλά και εδώ, ας θεωρήσουμε ότι κατά κάποιον τρόπο αυτό αντιμετωπίζεται.
Έπειτα, έχουμε το πρόβλημα κατανομής πόρων. Έστω ότι υποθέτουμε ίδιες ανάγκες για όλα τα άτομα (στο φαγητό, στη διασκέδαση). Δεν έχουμε όλοι την ίδια πρόσβαση σε πόρους. Για παράδειγμα ένας κάτοικος της Πίνδου δεν έχει την ίδια πρόσβαση σε αγαθά πρώτης ανάγκης με έναν κάτοικο Αθήνας. Ο πρώτος θα επιβαρύνει τις κρατικές μεταφορές με μεγαλύτερο κόστος από ότι ο δεύτερος. Αν και αυτό λύνεται με μετακίνηση πληθυσμών, σε παγκόσμια κλίμακα κάτι τέτοιο είναι πραγματικά αδύνατο να συμβεί.
To θεμελιώδες πρόβλημα
Ας δώσουμε όμως το πλέον υπερβολικό ελαφρυντικό σε κάθε εγκαλιταριανό και ας θεωρήσουμε ότι όλες οι παραπάνω μεταβλητές μπορούν να απομονωθούν και να εξαλειφθούν. Τι θα συμβεί όμως με τις βιολογικές διαφορές που ενυπάρχουν σε κάθε άτομο; Δεν έχουμε όλοι τα ίδια γονίδια. Τις ίδιες προδιαθέσεις. Γεννιόμαστε και πορευόμαστε βιολογικά άνισοι στη ζωή. Ο μόνος τρόπος για να εξισωθεί ο ανθρώπινος πληθυσμός σε αυτό το επίπεδο είναι η…ευγονική. Είναι πραγματικά τρομακτικό το που «τερματίζει» ή μπορεί να «τερματίσει» η αναζήτηση της απόλυτης ισότητας.
Σε δεύτερη ανάλυση, ακόμα και αν δε δώσουμε τα ελαφρυντικά που αναφέραμε, τότε θα πρέπει να υπάρχει μία αρχή, ένας δικτάτορας, ο οποίος συνεχώς θα όφειλε: 1) να εμποδίζει την άνοδο των ικανότερων ατόμων από τον μέσο όρο ή 2) να προσπαθεί να ανυψώνει τον χαμηλότερο μέσο όρο στο επίπεδο αυτών που ξεχωρίζουν. Η πιο «εύκολη» λύση είναι προφανώς η πρώτη, με τη δεύτερη να είναι απλώς ουτοπική και αφελής. Θυμίζει λίγο την ιστορία με τον δικτάτορα που έκοβε τα πιο ψηλά στάχυα. Αποκλείουμε την τρίτη πιθανή λύση, την αναδιανομή, καθώς το νοητικό μοντέλο δε βασίζεται, όπως προείπαμε στην φορολογία.
Ενστάσεις
Κάποιος εγκαλιταριανός εδώ θα μπορούσε να προβάλει την εξής αντίσταση. Θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι κάτι τέτοιο είναι εντελώς υπερβολικό και ότι απλά το ενδιαφέρον του είναι να υπάρχουν τουλάχιστον ίσες ευκαιρίες, μία εξομάλυνση του σημείου αφετηρίας του κάθε ατόμου. Αλλά ακόμα και αυτό είναι αδύνατον. Καθώς, δεδομένων των οικογενειακών διαφορών και της προσωπικότητας και βιολογίας κάθε παιδιού, πάντα θα υπάρχουν ανισότητες. Πάντα κάποιος θα είναι καλύτερος από τους άλλους, πάντα κάποιος θα κερδίζει περισσότερα. Είναι θα λέγαμε δυστυχώς ή ευτυχώς και η «κατάρα» της ίδια της ανθρώπινης φύσης.
Αυτήν ακριβώς την ανθρώπινη φύση πίστευαν ότι θα αλλάξουν διάφοροι Μαρξιστές αλλά και ο ίδιος ο Μαρξ. Ο οποίος και πίστευε ότι με την αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων και ολάκερης της οικονομικής δομής, ο άνθρωπος, ως δια μαγείας, θα μετατρεπόταν στον «σοσιαλιστή» άνθρωπο, που δε θα είχε ως στόχο το κέρδος αλλά τη βοήθεια και την αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπό του. Αυτή του η αφέλεια έδωσε το ηθικό πάτημα σε αιμοσταγείς δικτάτορες να αφανίσουν ολόκληρους πληθυσμούς. Υπό μία τραγική οπτική, με κάθε θάνατο η ανθρωπότητα ερχόταν όλο και πιο κοντά στην απόλυτη εξίσωση. Στην εξίσωση στη μιζέρια και στη φτώχεια.
Eδώ θα μπορούσε να συνεχίσει λέγοντας, παρόλο που η απόλυτη εξίσωση είναι αδύνατη, ότι είναι και ένας θεμιτός στόχος. Αυτό όμως δεν μπορεί να το δικαιολογήσει ηθικά. Θα πρέπει πρωτίστως να υπερασπιστεί την χρήση επιθετικής βίας προς επίτευξη του σκοπού αυτού. Διότι η φορολογία, τα θετικά δικαιώματα (στην παιδεία και υγεία για παράδειγμα) επιβάλλονται δια της βίας. Αυτό διότι η άρνηση παροχής των υπηρεσιών που προστατεύονται από το εκάστοτε θετικό δικαίωμα ισοδυναμεί με ποινή δια της βίας επιβεβλημένης. Αλλά, για να υπερασπιστεί τη χρήση βίας, πρέπει ο ίδιος να μη τυγχάνει θύμα βίας εκείνη τη στιγμή. Αλλιώς πώς θα μπορούσε εξ αρχής να επιχειρηματολογήσει υπέρ της;
Η μεγάλη εσωτερική αντίφαση
Ο εγκαλιταριανισμός εμπεριέχει μία αντίφαση, η αναφορά της οποίας και μόνο θα μας έσωζε από τον όλο κόπο της συγγραφής αυτού του άρθρου. Εφόσον, η εξίσωση του ανθρώπου, σε θεμελιώδες επίπεδο θα συνέβαινε μέσω της βίας και της κλοπής (φορολογία, βίαιη επανάσταση, θετικά δικαιώματα), συνεπάγεται ότι, τουλάχιστον σε ηθικό επίπεδο, οι εφαρμοστές του χρειάζεται να θέσουν τους εαυτούς τους υπεράνω όλων. Η βίαιη επιβολή, ειδικά με χρήση επιθετικής βίας, καθιστά κάποιον, στιγμιαία, και ηθικά ανώτερο. Παραβιάζοντας κάποιος την αυτοδιάθεση και την ιδιοκτησία του ατόμου με τις πράξεις του, θα λέγαμε ότι είναι και σφετεριστής των δικαιωμάτων αυτών, επομένως και ηθικός εξουσιαστής των ατόμων αυτών. Μπορεί αυτή η διαφορά να μην μεταφράζεται οικονομικά, αλλά ηθικά θα λέγαμε ότι εκείνη τη στιγμή, ο εγκαλιταριανός είναι τουλάχιστον ανώτερος ως προς την ηθική «αφετηρία» από τον δέκτη της επίθεσης. Δηλαδή, ο εγκαλιταριανισμός δεν περιέχει τίποτα «εγκαλιταριανό» ως προς την εφαρμογή του.
Επίλογος
Αντί για απόλυτη ισότητα, εμείς προτείνουμε ελευθερία. Ελευθερία εμπορίου και εργασίας, κατάργηση των κρατικών περιορισμών στην αγορά. Η ισότητα μπορεί να προσεγγιστεί μόνο με την παραχώρηση της ελευθερίας στο άτομο να διεκδικήσει μέσω της αγοράς αυτό που εκείνο επιθυμεί σύμφωνα με τις ικανότητες του και τη φιλοδοξία του. Και οι υπόλοιποι να μπορούμε να του το αναγνωρίσουμε.
Όλοι μας γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε διαφορετικά, έχουμε διαφορετικά ερεθίσματα και διαφορετικές απαιτήσεις από τη ζωή. Η ζωή μας διατρέχεται από άπειρες μεταβλητές πάνω στις οποίες μπορούμε να ασκήσουμε παρά ελάχιστο έλεγχο. Αποτελεί τουλάχιστον ύβρη το γεγονός ότι κάποιοι θεωρούν ότι μπορούν να ασκήσουν ολοκληρωτικό έλεγχο στις ζωές όλων μας, μόνο και μόνο για να εξισώσουν τους πάντες ακόμα και όταν οι ίδιοι δεν το επιθυμούν. https://www.eleytheriagora.gr/035483-2/
Εισαγωγή
Ο εγκαλιταριανισμός (egalitarianism) είναι στην ουσία η πεποίθηση που προωθεί την ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους. Οι εκφάνσεις τις ποικίλουν και εκφράζονται μέσα από διαφορετικές πολιτικές ιδεολογίες. Για παράδειγμα ο Μαρξισμός τονίζει την οικονομική ισότητα και ο κοινωνικός φιλελευθερισμός την κοινωνική. Το πώς κάθε πολιτική θεωρία σχεδιάζει να καταφέρει να επιτύχει την ισότητα θα μπορούσε να αναλυθεί σε εξολοκλήρου διαφορετικό άρθρο. Το κοινό τους σημείο παρόλα αυτά αφορά τη «θετική δράση» (affirmative action). Στην ουσία αφορά τη χρήση των κρατικών μονοπωλίων βίας και αναδιανομής για τον «ισομοιρασμό» του πλούτου και την πιο «δίκαιη» κατανομή του. Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να καταρρίψουμε την όποια πιθανότητα της απόλυτης εξίσωσης των ανθρώπων. Θα εξηγήσουμε γιατί, σε θεωρητικό και πρακτικό πλαίσιο, κάτι τέτοιο όχι μόνο είναι αδύνατον, αλλά και επικίνδυνο.
Είδη εγκαλιταριανισμού
O εγκαλιταριανισμός έχει, ως ιδεολογία, πολλές παραλλαγές ανάλογα με το πεδίο εκείνο στο οποίο επιδιώκεται. Για παράδειγμα υπάρχει ο φυλετικός εγκαλιταριανισμός (ισότητα μεταξύ των διάφορων φυλών), οικονομικός εγκαλιταριανισμός, ισότητα ανάμεσα στα φύλα κ.ο.κ.
Να αναφέρουμε και εδώ ότι και ο φιλελευθερισμός περιέχει ή προάγει ένα είδος εγκαλιταριανισμού. Προάγει την ηθική ισότητα των ανθρώπων ως προς τα αρνητικά τους δικαιώματα. Τα περισσότερα ηθικά του αξιώματα βασίζονται σε αυτό το σκεπτικό.
Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε κυρίως με τον οικονομικό εγκαλιταριανισμό, καθώς η οικονομική επίδοση κάποιου ατόμου επηρεάζεται συνήθως και από άλλους παράγοντες (φυλή, φύλο, νοημοσύνη, φυσική κατάσταση κ.τ.λ.).
Αυθαίρετος ορισμός του «δίκαιου»
Ας ξεκινήσουμε επισημαίνοντας ότι αυτό που κάποιος εγκαλιταριανός θα ονόμαζε «δίκαιη κατανομή πλούτου», είναι μία αυθαιρεσία γενικότερα από μέρος του. Αυτό διότι δεν υπάρχει κάποιος σταθερός ορισμός του τι είναι δίκαιο γενικότερα. Είναι προφανώς μία καθαρά υποκειμενική άποψη που δύσκολα έχει τα φόντα ώστε να αναχθεί σε κάποιο πιο οικουμενικό επίπεδο. Για παράδειγμα η λιμπερταριανή αρχή μη επίθεσης, έχει πιο οικουμενικό χαρακτήρα, καθώς απευθύνεται σε περισσότερο κοινώς αποδεκτές αξίες (ζωή, ιδιοκτησία, αυτοδιάθεση). Αυτό είναι ένα γενικότερο πρόβλημα που διέπει την αριστερή επιχειρηματολογία (ο εγκαλιταριανισμός είναι κατά κύριο λόγο αριστερό ιδεολόγημα), δηλαδή, ότι δεν έχει στέρεες ηθικές βάσεις πέρα από κάποιους a priori ισχυρισμούς περί δικαίου.
Επίσης, οι εγκαλιταριανοί θεωρούν ότι είναι αδικία (για εκείνους) κάποιοι να βρίσκονται σε δυσμενέστερη σχέση από άλλους ακόμα και όταν αυτοί οι άλλοι δεν είναι υπεύθυνοι για την κατάσταση των πρώτων. Πώς θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι εδώ υπάρχει μία αδικία που πρέπει να αποκατασταθεί; Ποιος αδίκησε ποιον; Η φύση; Η τύχη; Πώς αυτό έχει κάποια σχέση με το τι είναι δίκαιο ή όχι;
Ο δρόμος προς την απόλυτη εξίσωση
Το κυρίαρχο μοντέλο αναδιανομής πλούτου είναι η χρηματοδότηση προνοιακών μηχανισμών μέσω του θεσμού της φορολογίας. Σε δευτερεύοντα ρόλο έχουμε διάφορες παρεμβάσεις στην αγορά ήτοι αντιμονοπωλιακούς νόμους, βασικό μισθό, άδειες ασκήσεως επαγγέλματος και άλλα. Δύσκολα όμως θα λέγαμε ότι έτσι οδεύουμε προς την απόλυτη εξίσωση των ατόμων σε οικονομικό επίπεδο ή σε εισοδήματα. Aνισότητες υπάρχουν ακόμα σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε βέβαια ότι αυξάνοντας τους φόρους και την αναδιανομή, θα πετυχαίναμε καλύτερα αποτελέσματα. Σαφώς μία τέτοια άποψη θα φανέρωνε βαθύ οικονομικό αναλφαβητισμό. Αυτό διότι η αύξηση των φόρων, αυξάνει παράλληλα και το κόστος της επιχειρηματικότητας στις αξιακές κλίμακες των ανθρώπων. Περισσότεροι άνθρωποι θα εγκατέλειπαν την ιδιότητά τους ως παραγωγοί και αντιθέτως θα επένδυαν το χρόνο τους στην υπαλληλία ή στην πολιτική για τη συγκομιδή οφέλους από τους κρατικούς μηχανισμούς αναδιανομής.
Δεδομένης της πραγματικότητας αυτής, ας προσπαθήσουμε να φτιάξουμε τουλάχιστον ένα νοητικό μοντέλο εξισωτισμού το οποίο δε θα βασίζεται στη φορολογία per se. Θα προσπαθήσουμε, έστω νοητικά, να φτιάξουμε ένα μοντέλο εξίσωσης ξεκινώντας από τη γέννηση ενός παιδιού, εξαλείφοντας στην πορεία όλους του παράγοντες που ενδεχομένως να συνέβαλαν στην δημιουργία ανισοτήτων.
Ξεκινώντας…
Ας ξεκινήσουμε πρώτα εξαλείφοντας τον πρώτο παράγοντα ανισότητας. Την οικογένεια. Οι γονείς, όντες διαφορετικοί μεταξύ τους, θα αναθρέψουν το παιδί διαφορετικά. Άρα μία πιο ομοιόμορφη ανατροφή από κάποιον κρατικό φορέα, θα μας οδηγούσε σε άτομα πιο ομοιόμορφα ανεπτυγμένα. Βέβαια, εδώ ξεκινούν οι πρώτες δυσκολίες καθώς πρέπει να δεχτούμε ότι οι κρατικοί μας υπάλληλοι δεν είναι των ιδίων ικανοτήτων και προσωπικοτήτων. Καθένας τους θα μπορούσε να έχει διαφορετική σχέση με τα παιδιά και ως εκ τούτου να έχουμε και διαφορές στην ανατροφή τους. Αλλά ας υποθέσουμε ότι κάτι τέτοιο αντιμετωπίζεται, ότι έχουμε βρει απόλυτα όμοιους υπαλλήλους.
Κάθε παιδί, μεγαλώνοντας θα κάνει διαφορετικές επιλογές φίλων στο παιχνίδι και στις γενικότερες σχέσεις του. Αυτό από μόνο του είναι ικανό να δημιουργήσει διαφορές στην ανάπτυξη των παιδιών. Άρα πρέπει κάπως να ελέγξουμε την κοινωνικοποίηση των παιδιών. Έστω ότι κάπως τα καταφέρνουμε και πετυχαίνουμε και εκεί ομοιομορφία.
Συνεχίζοντας…
Αργότερα προκύπτει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα. Τα άτομα δεν τείνουν να δείχνουν ομοιογενή προσοχή και ενδιαφέρον για κάθε τους συνάνθρωπο. Με άλλα λόγια, ένα άτομο καθημερινά στην προσωπική του ζωή επιλέγει με ποιον θα συναναστραφεί, ποιον θα απορρίψει, με ποιον θα κάνει συναλλαγές κ.ο.κ. Δε θα τυγχάνουν όλοι λοιπόν ίδια αποδοχής από όλους. Επομένως, άτομα τα οποία είναι δημοφιλή, θα έχουν περισσότερους φίλους και θα ξεχωρίσουν γρηγορότερα με ότι αυτό συνεπάγεται. Αλλά και εδώ, ας θεωρήσουμε ότι κατά κάποιον τρόπο αυτό αντιμετωπίζεται.
Έπειτα, έχουμε το πρόβλημα κατανομής πόρων. Έστω ότι υποθέτουμε ίδιες ανάγκες για όλα τα άτομα (στο φαγητό, στη διασκέδαση). Δεν έχουμε όλοι την ίδια πρόσβαση σε πόρους. Για παράδειγμα ένας κάτοικος της Πίνδου δεν έχει την ίδια πρόσβαση σε αγαθά πρώτης ανάγκης με έναν κάτοικο Αθήνας. Ο πρώτος θα επιβαρύνει τις κρατικές μεταφορές με μεγαλύτερο κόστος από ότι ο δεύτερος. Αν και αυτό λύνεται με μετακίνηση πληθυσμών, σε παγκόσμια κλίμακα κάτι τέτοιο είναι πραγματικά αδύνατο να συμβεί.
To θεμελιώδες πρόβλημα
Ας δώσουμε όμως το πλέον υπερβολικό ελαφρυντικό σε κάθε εγκαλιταριανό και ας θεωρήσουμε ότι όλες οι παραπάνω μεταβλητές μπορούν να απομονωθούν και να εξαλειφθούν. Τι θα συμβεί όμως με τις βιολογικές διαφορές που ενυπάρχουν σε κάθε άτομο; Δεν έχουμε όλοι τα ίδια γονίδια. Τις ίδιες προδιαθέσεις. Γεννιόμαστε και πορευόμαστε βιολογικά άνισοι στη ζωή. Ο μόνος τρόπος για να εξισωθεί ο ανθρώπινος πληθυσμός σε αυτό το επίπεδο είναι η…ευγονική. Είναι πραγματικά τρομακτικό το που «τερματίζει» ή μπορεί να «τερματίσει» η αναζήτηση της απόλυτης ισότητας.
Σε δεύτερη ανάλυση, ακόμα και αν δε δώσουμε τα ελαφρυντικά που αναφέραμε, τότε θα πρέπει να υπάρχει μία αρχή, ένας δικτάτορας, ο οποίος συνεχώς θα όφειλε: 1) να εμποδίζει την άνοδο των ικανότερων ατόμων από τον μέσο όρο ή 2) να προσπαθεί να ανυψώνει τον χαμηλότερο μέσο όρο στο επίπεδο αυτών που ξεχωρίζουν. Η πιο «εύκολη» λύση είναι προφανώς η πρώτη, με τη δεύτερη να είναι απλώς ουτοπική και αφελής. Θυμίζει λίγο την ιστορία με τον δικτάτορα που έκοβε τα πιο ψηλά στάχυα. Αποκλείουμε την τρίτη πιθανή λύση, την αναδιανομή, καθώς το νοητικό μοντέλο δε βασίζεται, όπως προείπαμε στην φορολογία.
Ενστάσεις
Κάποιος εγκαλιταριανός εδώ θα μπορούσε να προβάλει την εξής αντίσταση. Θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι κάτι τέτοιο είναι εντελώς υπερβολικό και ότι απλά το ενδιαφέρον του είναι να υπάρχουν τουλάχιστον ίσες ευκαιρίες, μία εξομάλυνση του σημείου αφετηρίας του κάθε ατόμου. Αλλά ακόμα και αυτό είναι αδύνατον. Καθώς, δεδομένων των οικογενειακών διαφορών και της προσωπικότητας και βιολογίας κάθε παιδιού, πάντα θα υπάρχουν ανισότητες. Πάντα κάποιος θα είναι καλύτερος από τους άλλους, πάντα κάποιος θα κερδίζει περισσότερα. Είναι θα λέγαμε δυστυχώς ή ευτυχώς και η «κατάρα» της ίδια της ανθρώπινης φύσης.
Αυτήν ακριβώς την ανθρώπινη φύση πίστευαν ότι θα αλλάξουν διάφοροι Μαρξιστές αλλά και ο ίδιος ο Μαρξ. Ο οποίος και πίστευε ότι με την αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων και ολάκερης της οικονομικής δομής, ο άνθρωπος, ως δια μαγείας, θα μετατρεπόταν στον «σοσιαλιστή» άνθρωπο, που δε θα είχε ως στόχο το κέρδος αλλά τη βοήθεια και την αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπό του. Αυτή του η αφέλεια έδωσε το ηθικό πάτημα σε αιμοσταγείς δικτάτορες να αφανίσουν ολόκληρους πληθυσμούς. Υπό μία τραγική οπτική, με κάθε θάνατο η ανθρωπότητα ερχόταν όλο και πιο κοντά στην απόλυτη εξίσωση. Στην εξίσωση στη μιζέρια και στη φτώχεια.
Eδώ θα μπορούσε να συνεχίσει λέγοντας, παρόλο που η απόλυτη εξίσωση είναι αδύνατη, ότι είναι και ένας θεμιτός στόχος. Αυτό όμως δεν μπορεί να το δικαιολογήσει ηθικά. Θα πρέπει πρωτίστως να υπερασπιστεί την χρήση επιθετικής βίας προς επίτευξη του σκοπού αυτού. Διότι η φορολογία, τα θετικά δικαιώματα (στην παιδεία και υγεία για παράδειγμα) επιβάλλονται δια της βίας. Αυτό διότι η άρνηση παροχής των υπηρεσιών που προστατεύονται από το εκάστοτε θετικό δικαίωμα ισοδυναμεί με ποινή δια της βίας επιβεβλημένης. Αλλά, για να υπερασπιστεί τη χρήση βίας, πρέπει ο ίδιος να μη τυγχάνει θύμα βίας εκείνη τη στιγμή. Αλλιώς πώς θα μπορούσε εξ αρχής να επιχειρηματολογήσει υπέρ της;
Η μεγάλη εσωτερική αντίφαση
Ο εγκαλιταριανισμός εμπεριέχει μία αντίφαση, η αναφορά της οποίας και μόνο θα μας έσωζε από τον όλο κόπο της συγγραφής αυτού του άρθρου. Εφόσον, η εξίσωση του ανθρώπου, σε θεμελιώδες επίπεδο θα συνέβαινε μέσω της βίας και της κλοπής (φορολογία, βίαιη επανάσταση, θετικά δικαιώματα), συνεπάγεται ότι, τουλάχιστον σε ηθικό επίπεδο, οι εφαρμοστές του χρειάζεται να θέσουν τους εαυτούς τους υπεράνω όλων. Η βίαιη επιβολή, ειδικά με χρήση επιθετικής βίας, καθιστά κάποιον, στιγμιαία, και ηθικά ανώτερο. Παραβιάζοντας κάποιος την αυτοδιάθεση και την ιδιοκτησία του ατόμου με τις πράξεις του, θα λέγαμε ότι είναι και σφετεριστής των δικαιωμάτων αυτών, επομένως και ηθικός εξουσιαστής των ατόμων αυτών. Μπορεί αυτή η διαφορά να μην μεταφράζεται οικονομικά, αλλά ηθικά θα λέγαμε ότι εκείνη τη στιγμή, ο εγκαλιταριανός είναι τουλάχιστον ανώτερος ως προς την ηθική «αφετηρία» από τον δέκτη της επίθεσης. Δηλαδή, ο εγκαλιταριανισμός δεν περιέχει τίποτα «εγκαλιταριανό» ως προς την εφαρμογή του.
Επίλογος
Αντί για απόλυτη ισότητα, εμείς προτείνουμε ελευθερία. Ελευθερία εμπορίου και εργασίας, κατάργηση των κρατικών περιορισμών στην αγορά. Η ισότητα μπορεί να προσεγγιστεί μόνο με την παραχώρηση της ελευθερίας στο άτομο να διεκδικήσει μέσω της αγοράς αυτό που εκείνο επιθυμεί σύμφωνα με τις ικανότητες του και τη φιλοδοξία του. Και οι υπόλοιποι να μπορούμε να του το αναγνωρίσουμε.
Όλοι μας γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε διαφορετικά, έχουμε διαφορετικά ερεθίσματα και διαφορετικές απαιτήσεις από τη ζωή. Η ζωή μας διατρέχεται από άπειρες μεταβλητές πάνω στις οποίες μπορούμε να ασκήσουμε παρά ελάχιστο έλεγχο. Αποτελεί τουλάχιστον ύβρη το γεγονός ότι κάποιοι θεωρούν ότι μπορούν να ασκήσουν ολοκληρωτικό έλεγχο στις ζωές όλων μας, μόνο και μόνο για να εξισώσουν τους πάντες ακόμα και όταν οι ίδιοι δεν το επιθυμούν. https://www.eleytheriagora.gr/035483-2/
