Το ελιξήριο του Καπιταλισμού.

[Οργισμένος]

https://www.liberal.gr/think-tanks/to-t ... sis/251941
ο θαύμα της εκβιομηχάνισης
Πέμπτη 16 Μαΐου 2019, 08:28 - Τελευταία ενημέρωση: 08:55


Το θαύμα της εκβιομηχάνισης
Του Marian L. Tupy

Το ανθρώπινο είδος είναι 300.000 ετών. Για τα πρώτα 290.000 έτη, ήμασταν τροφοσυλλέκτες ζώντας με έναν τρόπο που μπορεί κανείς σήμερα ακόμη να δει στους βουσμάνους της Καλαχάρι και τους Σεντινελέζους των νησιών Άνταμαν. Ακόμη και μετά την υιοθέτηση της γεωργίας από τον homo sapiens, η πρόοδος ήταν οδυνηρά αργή.

Ένας άνθρωπος που γεννήθηκε στη Σουμερία το 4.000 π.Χ θα έβρισκε τους διαθέσιμους πόρους, την εργασία και την τεχνολογία της Αγγλίας την εποχή της κατάκτησης των Νορμανδών ή της αυτοκρατορίας των Αζτέκων την εποχή του Κολόμβου ιδιαίτερα οικεία. Και μετά, με αφετηρία τα μέσα του 18ου αιώνα, το επίπεδο ζωής πολλών ανθρώπων εκτοξεύθηκε. Τι παρήγαγε αυτή τη δραματική βελτίωση και γιατί;

Η άνοδος του παγκόσμιου εισοδήματος

Η ιστορία μας πρέπει να ξεκινήσει με το εισόδημα, καθώς, όπως έχει επισημάνει ο οικονομολόγος της Οξφόρδης Paul Collier, «η οικονομική ανάπτυξη δεν είναι πανάκεια, αλλά η έλλειψη ανάπτυξης είναι καταστροφική». Η ιστορία της οικονομικής ανάπτυξης, όπως διαπίστωσε ο Angus Maddison και η ομάδα του στο πανεπιστήμιο του Groningen, μοιάζει με ένα μπαστούνι του χόκεϊ.

Για χιλιάδες χρόνια, η ανάπτυξη ήταν αμελητέα. Αυτή η περίοδος αναπαριστάται με το κοντάρι του μπαστουνιού. Προς το τέλος του 18ου αιώνα όμως, η οικονομική ανάπτυξη άρχισε να επιταχύνεται, πρώτα στη Μεγάλη Βρετανία και στη συνέχεια στον υπόλοιπο κόσμο. Η λεπίδα του μπαστουνιού αντιπροσωπεύει αυτή την απότομη στροφή προς τα πάνω.

Σε δολάρια ΗΠΑ του 2011, το ημερήσιο κατά κεφαλή παγκόσμιο εισόδημα το 1 μ.Χ. ήταν 2 δολάρια. Στο ίδιο επίπεδο βρισκόταν και όταν ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής απέπλευσε το 106 για να διεκδικήσει το στέμμα της Αγγλίας. Αυτή η τελμάτωση του εισοδήματος δεν σημαίνει ότι δεν συνέβη καθόλου οικονομική ανάπτυξη σ’ αυτά τα περίπου χίλια χρόνια. Η ανάπτυξη συνέβη, αλλά ήταν χαμηλή, τοπική και σποραδική. Στο τέλος, τα οφέλη πάντα εξανεμίζονταν.

Το 1800, το μέσο εισόδημα ήταν 2,80 δολάρια. Στους 18 αιώνες που χωρίζουν την αυτοκρατορική εξουσία του Οκταβιανού Αυγούστου και την προεδρία του Τόμας Τζέφερσον, το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε κατά λιγότερο από 40%. Ξανά, αυτές οι διαφορές είναι τοπικές, και δεν ήταν μεγάλες. Στην αρχή του 19ου αιώνα, οι μέσοι Αμερικανοί και Βρετανοί ήταν χονδρικά δύο φορές πιο πλούσιοι από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Και τότε, η εκβιομηχάνιση άλλαξε τα πάντα. Στο διάστημα 1800-1900, το ημερήσιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ διπλασιάστηκε. Με άλλα λόγια, μέσα σε έναν αιώνα το εισόδημα αυξήθηκε δύο φορές όσο είχε αυξηθεί τους προηγούμενους 18 αιώνες μαζί. Το 2016, είχε φτάσει στα 40 δολάρια. Στις ΗΠΑ βρισκόταν στα 145 δολάρια και στην Αφρική, τη φτωχότερη ήπειρο, στα 13 δολάρια. Με άλλα λόγια, το παγκόσμιο και το αμερικανικό επίπεδο διαβίωσης αυξήθηκαν 12 και 24 φορές αντιστοίχως μέσα στους τελευταίους δύο αιώνες.

Το παγκόσμιο ημερήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε κατά περίπου 1,8% ετησίως τα τελευταία εκατό χρόνια. Το 2100 - αν αυτή η τάση συνεχιστεί - θα φτάσει τα 166 δολάρια ανά άτομο. Στις ΗΠΑ θα φτάσει τα 605 δολάρια ανά άτομο ημερησίως.

Η αύξηση των μισθών

Μπορεί κανείς να αντιτάξει ότι τα ποσά του ΑΕΠ δεν ισοδυναμούν με τα χρήματα που παίρνει κανείς στην τσέπη του. Δυστυχώς, είναι δύσκολο να υπολογιστή η παγκόσμια ωριαία αμοιβή - οι άνθρωποι δουλεύουν διαφορετικές ώρες, οι οικονομίες αποτελούνται από διαφορετικά είδη εργαζομένων, η αναλογία των μη μισθολογικών αποζημιώσεων διαφέρει, κλπ. Όμως ξέρουμε την εξέλιξη που αφορά τους Αμερικανούς εργαζόμενους τα τελευταία 200 χρόνια.

Σύμφωνα με τον Lawrence H. Officer του Πανεπιστημίου του Ιλινόι στο Σικάγο και τον Samuel H. Williamson του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, οι ονομαστικές ωριαίες αμοιβές των ανειδίκευτων εργατών στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 31.627% μέσα στο διάστημα 1800-2016. Η ονομαστική ωριαία αποζημίωση των εργατών παραγωγής αυξήθηκε κατά 79.775% κατά την ίδια περίοδο. Προσαρμόζοντας αυτά τα μεγέθη στον πληθωρισμό, ο Gale Pooley, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Brigham Young στη Χαβάη εκτιμά ότι η αποζημίωση των εργατών παραγωγής αυξήθηκε 40,2 φορές και ότι οι αμοιβές των ανειδίκευτων εργατών αυξήθηκαν 16,3 φορές το διάστημα 1800-2017.

Πού οφείλονται αυτές οι άνευ προηγουμένου βελτιώσεις; Οι μελετητές διατυπώνουν διάφορες εξηγήσεις, που όμως σχετίζονται μεταξύ τους. Ο νομπελίστας οικονομολόγος Ντάγκλας Νορθ υποστηρίζει ότι η εξέλιξη των θεσμών, που συμπεριλαμβάνει και τα συντάγματα, καθώς και τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα είχαν κομβική σημασία για την οικονομική ανάπτυξη. Η Ντίρντρε Νάνσεν Μακλόσκι, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι στο Σικάγο, αποδίδει τις απαρχές του «μεγάλου πλουτισμού» στην αλλαγή των στάσεων έναντι των αγορών και της καινοτομίας. Ο ψυχολόγος του Χάρβαρντ Στήβεν Πίνκερ υποστηρίζει ότι η υλική και η πνευματική πρόοδος έχουν ρίζες στον Διαφωτισμό και τη συνεπακόλουθη ανάδυση της λογικής, της επιστήμης και του ανθρωπισμού.

Όποιες κι αν είναι οι ακριβές της αιτίες, η Βιομηχανική Επανάσταση που ξεκίνησε στα μέσα του 18ου αιώνα, επέφερε ευρείες αλλαγές, μεταξύ των οποίων νέα καύσιμα όπως ο άνθρακας και το πετρέλαιο, νέα είδη ενέργειας όπως η ατμομηχανή και η μηχανή εσωτερικής καύσης, νέες μηχανές όπως η κλωστική μηχανή και ο μηχανικός αργαλειός, καθώς και το εργοστασιακό σύστημα που αναδιάρθρωσε την εργασία απαιτώντας πολύ μεγαλύτερο καταμερισμό της εργασίας και εξειδίκευση. Αυτές οι αλλαγές οδήγησαν σε αύξηση της χρήσης των φυσικών πόρων και επέτρεψαν τη μαζική παραγωγή βιομηχανικών αγαθών.

Οι μη οικονομικές αλλαγές

Η Βιομηχανική Επανάσταση οδήγησε επίσης σε θεμελιώδεις μη οικονομικές αλλαγές. Οι αλλαγές στην γεωργική παραγωγικότητα επέτρεψαν την παραγωγή τροφίμων για έναν μεγαλύτερο πληθυσμό. Σε συνδυασμό με τις νέες δυνατότητες εργοστασιακής εργασίας, αυτό οδήγησε σε μεγαλύτερη αστικοποίηση και συνέβαλε στην ανάπτυξη πολιτικής συνειδητοποίησης στις «χαμηλότερες τάξεις». Την ίδια ώρα, ο πλούτος κατανεμήθηκε πολύ πιο ευρέως, καθώς τα συμφέροντα των γαιοκτημόνων έδωσαν τη θέση τους στα συμφέροντα της νεόπλουτης αστικής γης. Με λίγα λόγια, τα παλιά παραδείγματα της εξουσιαστικής αρχής διαβρώθηκαν και η κοινωνία έγινε πιο δημοκρατική.

Σημαντικές πολιτικές εξελίξεις όπως η απελευθέρωση του εμπορίου, επέτρεψαν την παγκόσμια διάδοση των θετικών αποτελεσμάτων της εκβιομηχάνησης. Ο όγκος του εμπορίου αυξήθηκε και, μέσω της διαδικασίας της σύγκλισης των τιμών, τα κόστη μειώθηκαν. Ο κανόνας του χρυσού και η εφεύρεση του τηλεγράφου κατέστησαν ευκολότερη τη μεταβίβαση κεφαλαίου. Οι επενδύσεις, ευνοημένες από υψηλότερα κέρδη, άρχισαν να ρέουν από τις περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες στις λιγότερο.

Η άνοδος του εισοδήματος όντως είναι μία μόνος ένας από τους πολλούς δείκτες της ανθρώπινης ευημερίας. Εξάλλου, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο πλουσιότερος και ισχυρότερος άνθρωπος του κόσμου την εποχή του, πέθανε 32 ετών από τυφοειδή πυρετό - μια ασθένεια που σήμερα θεραπεύεται εύκολο. Μια πλούσια όμως κοινωνία μπορεί να υποστηρίξει περισσότερους επιστήμονες, να πληρώσει για την ανάπτυξη της φαρμακολογίας, και να κατασκευάσει καλύτερες υποδομές υγιεινής. Ο πλούτος κάνει ευκολότερα (σχεδόν) τα πάντα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανάπτυξη του πλούτου τους τελευταίους δύο αιώνες συνδυάστηκε στενά με άλλες θετικές εξελίξεις.

Η ραγδαία ανάπτυξη των τελευταίων λίγων αιώνων

Μέχρι και το 1870, το προσδόκιμο ζωής στην Ευρώπη, την Αμερική και τον κόσμο ήταν 36, 35 και 30 χρόνια αντίστοιχα. Σήμερα είναι 81, 79 και 72 χρόνια.

Το 1820, το 90% της ανθρωπότητας ζούσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Σήμερα το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 10%.

Το 1800, το 88% του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν αγράμματοι. Σήμερα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 13%.

Το 1800, το 43% των παιδιών πέθαιναν πριν συμπληρώσουν ένα έτος ζωής. Σήμερα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι μικρότερο από 4%.

Το 1816, το 0,87% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε υπό καθεστώς δημοκρατίας. Σήμερα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 56%.

Το 1800, η διαθέσιμη τροφή κατά κεφαλή ημερησίως στη Γαλλία, μια από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες στον κόσμο τότε, ήταν μόλις 1.846 θερμίδες. Το 2013, η διαθέσιμη τροφή κατά κεφαλή ημερησίως στην Αφρική, τη φτωχότερη ήπειρο του κόσμου, ήταν 2.624 θερμίδες.

Οι συγκρούσεις, η κανονική κατάσταση της ανθρωπότητας για χιλιετίες, μειώθηκαν. Στις αρχές του 1800, οι θάνατοι στρατιωτών και πολιτών από συγκρούσεις ήταν περίπου 65 ανά 100.000 ανθρώπους. Το 2000 έπεσαν σε περίπου 2 ανά 100.000. Η τελευταία σύγκρουση μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, της Κίνας και των ΗΠΑ για το μέλλον της κορεατικής χερσονήσου, τερματίστηκε το 1953.

Η δουλεία, που κάλπαζε στα περισσότερα μέρη του κόσμου το 1800, σήμερα είναι παράνομη σε κάθε χώρα της γης.

Η μείωση της ανισότητας

Τέλος, για πρώτη φορά μετά την αρχή της εκβιομηχάνισης, η παγκόσμια ανισότητα μειώνεται καθώς οι αναπτυσσόμενες χώρες φτάνουν τον ανεπτυγμένο κόσμο. Κατά το διάστημα 1990-2017, σύμφωνα με τον Μπράνκο Μιλάνοβιτς από το City University of New York ο παγκόσμιος συντελεστής Gini, που μετρά την ανισότητα εισοδήματος μεταξύ όλων των ανθρώπων του πλανήτη, μειώθηκε από 0,7 σε 0,63.

Σήμερα είναι σχεδόν επιβεβλημένο να εστιάζουμε στις αρνητικές επιπτώσεις της εκβιομηχάνισης, αλλά οι παρατηρητές της κατανοούσαν ότι ζούσαν σε μια εποχή άνευ προηγουμένου βελτίωσης της ανθρώπινης συνθήκης. Ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς επισήμαναν στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο (1848) τα εξής:

«Η αστική τάξη, κατά την σχεδόν εκατονταετή περίοδο κυριαρχίας της, δημιούργησε πιο μαζικές και κολοσσιαίες παραγωγικές δυνάμεις απ’ ό,τι όλες οι προηγούμενες γενιές μαζί. Η καθυπόταξη των δυνάμεων της φύσης στον άνθρωπο, οι μηχανές, η εφαρμογή της χημείας στη βιομηχανία και τη γεωργία, η ατμοπλοΐα, οι σιδηρόδρομοι, οι ηλεκτρικοί τηλέγραφοι, η κάθαρση ολόκληρων ηπείρων ώστε να καλλιεργηθούν, η δημιουργία καναλιών σε ποτάμια, η ανάδυση ολόκληρων πληθυσμών - ποιος προηγούμενος αιώνας είχε καν το προαίσθημα ότι τέτοιες παραγωγικές δυνάμεις κοιμόντουσαν στην ποδιά της κοινωνικής εργασίας;»

Για να συνεχιστεί η πρόοδος, είναι κομβικοί οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο, και οι σοσιαλιστές στην Αμερική, να καταλάβουν καλύτερα το τεράστιο εύρος των βελτιώσεων της ανθρώπινης ευημερίας τους τελευταίους δύο αιώνες, καθώς και τις αιτίες τους.

--

O Marian L. Tupy είναι ο υπεύθυνος έκδοσης του HumanProgress.org και αναλυτής πολιτικής στο Center for Global Liberty and Prosperity.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 12 Μαΐου 2018 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του Foundation for Economic Education και τη συνεργασία του ΚΕΦΙΜ «Μάρκος Δραγούμης».

[Οργισμένος]

τουμπεκι οιπασης φυσεως πσεκαζμενοι

[DIOMEDESGR]

Να μεταφερθεί στην Πολιτική Φιλοσοφία παρακαλώ.

[DIOMEDESGR]

[DIOMEDESGR]

[DIOMEDESGR]

[Κουρκούας]

Πωπω, τι ενδιαφέρον και βαθύ κείμενο! Εϊναι από το βιβλίο της γ γυμνασίου;

[DIOMEDESGR]

[DIOMEDESGR]

[πατησιωτης]

Kαι ο αρθρογράφος όμως κομπλάρει απέναντι στο "ηθικό πλεονέκτημα". Ενώ γράφει για τον υπεύθυνο της καταστροφής της Βενεζουέλας,δεν γράφει το όνομα του ανορθωτή της Χιλής.

The story of Chile’s success starts in the mid-1970s, when the country's government abandoned socialism and started to implement economic reforms.

Τόσο απλά.

[DIOMEDESGR]

Kαι ο αρθρογράφος όμως κομπλάρει απέναντι στο "ηθικό πλεονέκτημα". Ενώ γράφει για τον υπεύθυνο της καταστροφής της Βενεζουέλας,δεν γράφει το όνομα του ανορθωτή της Χιλής.

The story of Chile’s success starts in the mid-1970s, when the country's government abandoned socialism and started to implement economic reforms.

Τόσο απλά.

Όχι τόσο απλά. Είναι άλλο πράγμα η οικονομική ελευθερία που επεβλήθη από ομάδα που εντρύφησε στην περίφημη σχολή του Σικάγου και άλλο πράγμα η ΑΥΤΑΡΧΙΚΗ περιστολή των Δημοκρατικών ελευθεριών, η πολιτική καταπίεση, η δίωξη ανθρώπων, τα βασανιστήρια, ο θάνατος!

The regime was characterized by the systematic suppression of political parties and the persecution of dissidents to an extent unprecedented in the history of Chile. Overall, the regime left over 3,000 dead or missing, tortured tens of thousands of prisoners,[2] and drove an estimated 200,000 Chileans into exile. (Πηγή:https://en.wikipedia.org/wiki/Military_ ... 80%931990))

Το άρθρο προβάλει την Οικονομική πλευρά του καθεστώτος και ορθώς απομονώνει την Πολιτική. Κανένα "ηθικό πλεονέκτημα", απλώς ΑΠΕΧΘΕΙΑ του Φιλελευθερισμού για τα δεσποτικά, μη Δημοκρατικά καθεστώτα.

[DIOMEDESGR]

[Βινόσαυρος]

«Η αστική τάξη δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς να επαναστατικοποιεί αδιάκοπα τα εργαλεία παραγωγής, δηλαδή τις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Αντίθετα, η αμετάβλητη διατήρηση του παλιού τρόπου παραγωγής αποτελούσε τον πρώτο όρο ύπαρξης όλων των προηγούμενων βιομηχανικών τάξεων. Η συνεχής ανατροπή της παραγωγής, ο αδιάκοπος κλονισμός όλων των κοινωνικών καταστάσεων, η αιώνια αβεβαιότητα και κίνηση διακρίνουν την αστική εποχή από όλες τις προηγούμενες. Διαλύονται όλες οι στέρεες, σκουριασμένες σχέσεις με την ακολουθία τους από παλιές σεβάσμιες παραστάσεις και αντιλήψεις κι όλες οι καινούργιες που διαμορφώνονται παλιώνουν πριν προλάβουν να αποστεωθούν. Καθετί το κλειστό και στάσιμο εξατμίζεται, καθετί το ιερό βεβηλώνεται και στο τέλος οι άνθρωποι αναγκάζονται ν' αντικρίσουν με νηφάλιο μάτι τη θέση τους στη ζωή και τις αμοιβαίες σχέσεις τους.

Η ανάγκη να μεγαλώνει ολοένα την πώληση των προϊόντων της κυνηγά την αστική τάξη πάνω σ' όλη τη γήινη σφαίρα. Είναι υποχρεωμένη να φωλιάζει παντού, να εγκαθίσταται παντού, να δημιουργεί παντού σχέσεις.

Με την εκμετάλλευση της παγκόσμιας αγοράς, η αστική τάξη διαμόρφωσε κοσμοπολίτικα την παραγωγή και την κατανάλωση όλων των χωρών. Προς μεγάλη λύπη των αντιδραστικών, αφαίρεσε το εθνικό έδαφος κάτω από τα πόδια της βιομηχανίας. Εκμηδενίστηκαν κι εξακολουθούν ακόμα καθημερινά να εκμηδενίζονται οι παμπάλαιες εθνικές βιομηχανίες. Εκτοπίζονται από νέες βιομηχανίες που η εισαγωγή τους γίνεται ζωτικό ζήτημα για όλα τα πολιτισμένα έθνη, από βιομηχανίες που δεν επεξεργάζονται πια ντόπιες πρώτες ύλες, αλλά πρώτες ύλες που βρίσκονται στις πιο απομακρυσμένες ζώνες και που τα προϊόντα τους δεν καταναλώνονται μονάχα στην ίδια τη χώρα, αλλά ταυτόχρονα σε όλα τα μέρη τον κόσμου. Στη θέση των παλιών αναγκών, που ικανοποιούνταν από τα εθνικά προϊόντα, μπαίνουν καινούργιες ανάγκες που για να ικανοποιηθούν απαιτούν προϊόντα των πιο απομακρυσμένων χωρών και κλιμάτων. Στη θέση της παλιάς τοπικής και εθνικής αυτάρκειας και αποκλειστικότητας, μπαίνει μια ολόπλευρη συναλλαγή, μια ολόπλευρη αλληλεξάρτηση των εθνών. Κι αυτό που γίνεται στην υλική παραγωγή γίνεται και στην πνευματική παραγωγή. Τα πνευματικά προϊόντα των μεμονωμένων εθνών γίνονται κοινό χτήμα. Η εθνική μονομέρεια και ο εθνικός περιορισμός γίνονται όλο και πιο αδύνατα και από τις πολλές εθνικές και τoπικές φιλολογίες διαμορφώνεται μια παγκόσμια φιλολογία.

Με τη γρήγορη βελτίωση όλων των εργαλείων παραγωγής, με την απεριόριστη διευκόλυνση των επικοινωνιών, η αστική τάξη τραβάει στον πολιτισμό όλα, ακόμα και τα πιο βάρβαρα έθνη. Οι φτηνές τιμές των εμπορευμάτων της είναι το βαρύ πυροβολικό που γκρεμίζει όλα τα σινικά τείχη, και που αναγκάζει να συνθηκολογήσει ακόμα και το πιο σκληροτράχηλο μίσος των βαρβάρων ενάντια στους ξένους. Αναγκάζει όλα τα έθνη να δεχτούν τον αστικό τρόπο παραγωγής, αν δεν θέλουν να χαθούν. Τα αναγκάζει να εισαγάγουν στη χώρα τους το λεγόμενο πολιτισμό, δηλαδή να γίνουν αστοί. Με μια λέξη, δημιουργεί έναν κόσμο "κατ' εικόνα της".

Η αστική τάξη υπέταξε την ύπαιθρο στην κυριαρχία της πόλης. Δημιούργησε τεράστιες πόλεις, αύξησε σε μεγάλο βαθμό τον αριθμό τον αστικού πληθυσμού σε σύγκριση με τον αγροτικό και απέσπασε έτσι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού από την ηλιθιότητα της αγροτικής ζωής. Όπως εξάρτησε την ύπαιθρο από την πόλη, έτσι εξάρτησε τις βάρβαρες και τις μισοβάρβαρες χώρες από τις πολιτισμένες, τους αγροτικούς λαούς από τους αστικούς λαούς, την Ανατολή από τη Δύση.

Η αστική τάξη όλο και περισσότερο καταργεί τον κατακερματισμό των μέσων παραγωγής, της ιδιοκτησίας και του πληθυσμού. Συσσώρευσε τον πληθυσμό, συγκεντροποίησε τα μέσα παραγωγής και συγκέντρωσε την ιδιοκτησία σε λιγοστά χέρια. Η αναγκαία συνέπεια ήταν ο πολιτικός συγκεντρωτισμός. Ανεξάρτητες επαρχίες με διαφορετικά συμφέροντα, νόμους, κυβερνήσεις και δασμούς, και που συνδέονταν μεταξύ τους σχεδόν μονάχα με σχέσεις συμμαχίας, συσπειρώθηκαν σε ένα έθνος, μία κυβέρνηση, ένα νόμο, ένα εθνικό ταξικό συμφέρον, μια τελωνειακή ζώνη.

Η αστική τάξη μέσα στη μόλις εκατόχρονη ταξική κυριαρχία της δημιούργησε παραγωγικές δυνάμεις πιο μαζικές και πιο κολοσσιαίες από ο,τι όλες μαζί οι περασμένες γενιές. Υποταγή των δυνάμεων της φύσης, μηχανές, εφαρμογή της χημείας στη βιομηχανία και τη γεωργία, ατμοπλοΐα, σιδηρόδρομοι, ηλεκτρικοί τηλέγραφοι, εκχέρσωση ολόκληρων ηπείρων, διαρρύθμιση των ποταμών σε πλωτούς, ολόκληροι πληθυσμοί που ξεπετιούνται απ' τη γη-ποιός άλλος προηγούμενος αιώνας θα μπορούσε να υποπτευθεί πως στους κόλπους της κοινωνής εργασίας λαγοκοιμόνταν τέτοιες παραγωγικές δυνάμεις;

Είδαμε, λοιπόν: τα μέσα παραγωγής και συγκοινωνίας που πάνω στη βάση τους διαμορφώθηκε η αστική τάξη, δημιουργήθηκαν στη φεουδαρχική κοινωνία. Σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης αυτών των μέσων παραγωγής και συγκοινωνίας, οι συνθήκες μέσα στις οποίες παρήγε και αντάλλασσε η φεουδαρχική κοινωνία, η φεουδαρχική οργάνωση της γεωργίας και της μανιφακτούρας, με μια λέξη οι φεουδαρχικές σχέσεις ιδιοκτησίας, δεν ανταποκρίνονταν πια στις αναπτυγμένες κιόλας παραγωγικές δυνάμεις. Εμπόδιζαν την παραγωγή αντί να την προωθούν. Μεταβλήθηκαν σε ισάριθμα δεσμά. Έπρεπε να σπάσουν, έσπασαν.

Στη θέση τους μπήκε ο ελεύθερος συναγωνισμός, με μια ανάλογη κοινωνική και πολιτική συγκρότηση, με την οικονομική και πολιτική κυριαρχία της αστικής τάξης.

Μπρος στα μάτια μας συντελείται μια παρόμοια κίνηση. Οι αστικές σχέσεις παραγωγής και ανταλλαγής, οι αστικές σχέσεις ιδιοκτησίας, η σύγχρονη αστική κοινωνία, που δημιούργησε τόσο ισχυρά μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με το μάγο εκείνο που δεν καταφέρνει πια να κυριαρχήσει πάνω στις καταχθόνιες δυνάμεις που ο ίδιος κάλεσε. Εδώ και δεκάδες χρόνια, η ιστορία της βιομηχανίας και του εμπορίου δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιστορία της εξέγερσης των σύγχρονων παραγωγικών δυνάμεων ενάντια στις σύγχρονες σχέσεις παραγωγής, ενάντια στις σχέσεις ιδιοκτησίας, που αποτελούν τους όρους ύπαρξης της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της. Αρκεί ν' αναφέρουμε τις εμπορικές κρίσεις που με την περιοδική τους επανάληψη όλο και πιο απειλητικά αμφισβητούν την υπόσταση ολόκληρης της αστικής κοινωνίας. Στις εμπορικές κρίσεις καταστρέφεται τακτικά ένα μεγάλο μέρος όχι μονάχα των έτοιμων προϊόντων, αλλά ακόμα και των παραγωγικών δυνάμεων που ήδη είχαν δημιουργηθεί. Στις κρίσεις ξεσπά μια κοινωνική επιδημία που σε κάθε άλλη προηγούμενη εποχή θα φαινόταν σαν παραλογισμός, η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται πάλι πίσω σε κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας. Θα 'λεγε κανείς ότι ένας λιμός, ένας γενικός καταστροφικός πόλεμος της έκοψε όλα τα μέσα ύπαρξης. H βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα. Και γιατί; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει δεν χρησιμεύουν πια για την προώθηση του αστικού πολιτισμού και των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αντίθετα, έγιναν πάρα πολύ μεγάλες γι' αυτές τις σχέσεις, εμποδίζονται από αυτές. Και κάθε φορά που οι παραγωγικές δυνάμεις ξεπερνούν το εμπόδιο αυτό, φέρνουν σε αναταραχή ολόκληρη την αστική κοινωνία, απειλούν την ύπαρξη της αστικής ιδιοκτησίας. Οι αστικές σχέσεις έγιναν πάρα πολύ στενές για να περιλάβουν τα πλούτη που δημιουργήθηκαν απ' αυτές. Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; από τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από την άλλη, κατακτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς, λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις.

Τα όπλα που χρησιμοποίησε η αστική τάξη για ν' ανατρέψει τη φεουδαρχία στρέφονται τώρα ενάντια στην ίδια την αστική τάξη.

Όμως η αστική τάξη δεν σφυρηλάτησε μονάχα τα όπλα που της φέρνουν το θάνατο. Δημιούργησε και τους ανθρώπους που θα χειριστούν αυτά τα όπλα, τους σύγχρονους εργάτες, τους προλετάριους.

Στο βαθμό που αναπτύσσεται η αστική τάξη, δηλαδή το κεφάλαιο, στον ίδιο βαθμό αναπτύσσεται και το προλεταριάτο, η τάξη των σύγχρονων εργατών που ζουν μονάχα τόσο, όσο βρίσκουν δουλειά, και που βρίσκουν τόσο δουλειά, όσο η δουλειά τους αυξάνει το κεφάλαιο. Αυτοί οι εργάτες που είναι αναγκασμένοι να πουλιούνται κομματάκι-κομματάκι, είναι ένα εμπόρευμα όπως κάθε άλλο εμπορικό είδος, και γι' αυτό είναι εκτεθειμένοι σ' όλες τις εναλλαγές τον συναγωνισμού, σε όλες τις διακυμάνσεις της αγοράς. »

[Βινόσαυρος]

«Οι αστικές σχέσεις παραγωγής και ανταλλαγής, οι αστικές σχέσεις ιδιοκτησίας, η σύγχρονη αστική κοινωνία, που δημιούργησε τόσο ισχυρά μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με το μάγο εκείνο που δεν καταφέρνει πια να κυριαρχήσει πάνω στις καταχθόνιες δυνάμεις που ο ίδιος κάλεσε. Εδώ και δεκάδες χρόνια, η ιστορία της βιομηχανίας και του εμπορίου δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιστορία της εξέγερσης των σύγχρονων παραγωγικών δυνάμεων ενάντια στις σύγχρονες σχέσεις παραγωγής, ενάντια στις σχέσεις ιδιοκτησίας, που αποτελούν τους όρους ύπαρξης της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της. Αρκεί ν' αναφέρουμε τις εμπορικές κρίσεις που με την περιοδική τους επανάληψη όλο και πιο απειλητικά αμφισβητούν την υπόσταση ολόκληρης της αστικής κοινωνίας. Στις εμπορικές κρίσεις καταστρέφεται τακτικά ένα μεγάλο μέρος όχι μονάχα των έτοιμων προϊόντων, αλλά ακόμα και των παραγωγικών δυνάμεων που ήδη είχαν δημιουργηθεί. Στις κρίσεις ξεσπά μια κοινωνική επιδημία που σε κάθε άλλη προηγούμενη εποχή θα φαινόταν σαν παραλογισμός, η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται πάλι πίσω σε κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας. Θα 'λεγε κανείς ότι ένας λιμός, ένας γενικός καταστροφικός πόλεμος της έκοψε όλα τα μέσα ύπαρξης. H βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα. Και γιατί; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει δεν χρησιμεύουν πια για την προώθηση του αστικού πολιτισμού και των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αντίθετα, έγιναν πάρα πολύ μεγάλες γι' αυτές τις σχέσεις, εμποδίζονται από αυτές. Και κάθε φορά που οι παραγωγικές δυνάμεις ξεπερνούν το εμπόδιο αυτό, φέρνουν σε αναταραχή ολόκληρη την αστική κοινωνία, απειλούν την ύπαρξη της αστικής ιδιοκτησίας. Οι αστικές σχέσεις έγιναν πάρα πολύ στενές για να περιλάβουν τα πλούτη που δημιουργήθηκαν απ' αυτές. Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; από τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από την άλλη, κατακτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς, λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις.»

[DIOMEDESGR]