Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Φιλοσοφία πολιτικής
Nero

Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Nero » 20 Ιουν 2019, 01:00

Μιχάλης Θεοδοσιάδης, Respublica

Όπως περιγράφουν οι Quentin Skinner (1981) και Giuliano Procacci (1960), το 1494 ο βασιλιάς της Γαλλίας, Κάρολος ο 8ος, εισβάλει στην Ιταλία και κατακτά την Νάπολη και την ρεπουμπλικανική Φλωρεντία. To 1512 η Φλωρεντία θα περάσει στον έλεγχο των Ισπανών οι οποίοι θα επαναφέρουν την αριστοκρατική οικογένεια των Μεδίκων στο θρόνο. Ο Φλωρεντίνος φιλόσοφος, Νικολό Μακιαβέλι, όντας τότε γραμματέας του Δεύτερου Ανώτατου Δικαστηρίου της Φλωρεντίας (γνωστός για τις ρεπουμπλικανικές του θέσεις) θα βρεθεί αντιμέτωπος με την εξουσία τους.

Ένα χρόνο αργότερα θα συλληφθεί, θα βασανιστεί, θα εκτοπιστεί αλλά αργότερα θ’ αποφυλακιστεί. Έχοντας όμως χάσει ένα ένα όλα του τα αξιώματα, θα καταφύγει στο ιδιωτικό του κτήμα, μόλις λίγα χιλιόμετρα έξω από τη γενέτειρά του, προσπαθώντας να επανέλθει στην πολιτική σκηνή μέσω της πένας του. Έτσι, θα συγγράψει τον Ηγεμόνα (Il Principe), αναλύοντας με πλήρη σαφήνεια και ωμό ρεαλισμό (που πολλές φορές προτρέπει και στην άρση κάθε ηθικού ορίου) ποιες θα πρέπει να είναι οι κινήσεις ενός άρχοντα (μονάρχη) για να διατηρήσει την εξουσία του, εξουδετερώνοντας εχθρούς και συνωμότες.

Ολοφάνερα, ο Φλωρεντίνος φιλόσοφος προσπαθεί κερδίσει την εμπιστοσύνη του Giuliano di Lorenzo των Μεδίκων (προφανώς με στόχο να επανακτήσει κάποια από τα χαμένα του αξιώματα στην πόλη) όπως αναφέρεται στην εισαγωγή της μικρής αυτής διατριβής. Δεδομένου ότι ο Ηγεμόνας κεντρίζει το ενδιαφέρον πολλών μελετητών, ενώ κατά διαστήματα υπήρξε βασική πηγή έμπνευσης για αυταρχικούς πολιτικούς και δικτάτορες [1], η σκέψη του Μακιαβέλι τείνει να θεωρείται βασικός ιδεολογικός τροφοδότης του πολιτικού αυταρχισμού. Μια βαθύτερη ανάλυση στο έργο του Φλωρεντίνου φιλοσόφου, ωστόσο, αρκεί ώστε να μας πείσει για το αντίθετο, ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν βαθύτατα δημοκρατικό φιλόσοφο και συνάμα για έναν από τους μεγαλύτερους δασκάλους της πολιτικής αρετής.

Αναμφισβήτητα ο Ηγεμόνας είναι το πιο γνωστό και πολυσυζητημένο (αλλά και αντιπροσωπευτικό για το ευρύ κοινό) έργο του Μακιαβέλι. Θα ήταν, ωστόσο, λάθος να θεωρήσουμε τη συγκεκριμένη διατριβή ως αφετηρία της σκέψης του, δεδομένης της ιδιαιτερότητας του γραπτού (ιδίως αν μέσα σε όλα συμπεριλάβουμε και το γεγονός ότι ο ίδιος ο συγγραφέας ουδέποτε εξέδωσε τον Ηγεμόνα, ο οποίος κυκλοφόρησε πέντε χρόνια μετά το θάνατό του, το έτος 1532). Στο ογκώδες Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio, ο Μακιαβέλι τεκμηριώνει απόψεις που αντικατοπτρίζουν το σύνολο των πολιτικών του πεποιθήσεων και ανοιχτά υπερασπίζεται το ρεπουμπλικανικό (δημοκρατικό) σύστημα και την ισότητα, θεωρώντας τα εγκλήματα που διαπράττουν οι πρίγκιπες και οι βασιλιάδες πολύ πιο απεχθή από αυτά που διαπράττει ο δήμος ή το πλήθος (multidudine).

Πιο συγκεκριμένα, όπως σχολιάζει στα τελευταία κεφάλαια του πρώτου τόμου, «όπου υπάρχει ισότητα, είναι αδύνατο να εγκαθιδρυθεί ένα Πριγκιπάτο, και όπου δεν υπάρχει, είναι αδύνατο να αναδυθεί μια δημοκρατία» (Machiavelli 1960, 258). Η «φύση» και ο χαρακτήρας των μαζών, για τον ίδιο, δεν είναι διαφορετική από αυτή των πριγκίπων και των βασιλιάδων. Επίσης, όπως αναλύει παρακάτω, οι μάζες είναι δυνατό να πάρουν λάθος αποφάσεις. Αλλά αν πραγματικά οδηγηθούν στον λάθος δρόμο κανείς δεν μπορεί να τις εμποδίσει. Εξίσου όμως οι βασιλιάδες και οι πρίγκιπες μπορούν να παίρνουν λάθος αποφάσεις, εξηγεί ο Μακιαβέλι, φέρνοντας πληθώρα παραδειγμάτων από Ρωμαίους αυτοκράτορες και τυράννους των οποίων τα σφάλματα και τα εγκλήματα ξεπερνούν αυτά του δήμου και του πλήθους.

Όταν, λοιπόν, ο λαός είναι στην εξουσία και είναι καλά οργανωμένος, θα είναι σταθερός, συνετός και ευγνώμων, με τον ίδιο τρόπο, ή με καλύτερο, από ό, τι είναι ένας πρίγκιπας. Και, από την άλλη, ένας πρίγκιπας που δεν σέβεται τους νόμους, θα είναι πολύ πιο αχάριστος, άστατος και αλόγιστος από ό, τι ο ίδιος λαός στην ίδια κατάσταση. Και στις εκλογές των δικαστών, ακόμα, ο λαός μπορεί να κρίνει ορθότερα από τον πρίγκιπα. Στη συνέχεια ο Μακιαβέλι, φέρνοντας στη συζήτηση διάφορα παραδείγματα από τη Ρωμαϊκή αρχαιότητα, καταλήγει στο συμπέρασμα πως μια κυβέρνηση από το λαό είναι προτιμότερη από ό, τι οι μοναρχικές κυβερνήσεις.

Ακόμα και αν θα πρέπει να συγκρίνουμε την πιο δίκαιη μορφή ενός πριγκιπάτου, μια μοναρχική εξουσία που ο ένας κυβερνά με βάση το νόμο (και όχι αυθαίρετα) με μια δημοκρατία όπου ο λαός, ο δήμος, ασκεί πολιτική με σύνεση και νομιμοφροσύνη, περισσότερη αρετή θα βρεθεί στην εξουσία του λαού παρά σε αυτή του πρίγκιπα. Τέλος, ένα δημοκρατικό πολίτευμα λόγω του μεγάλου αριθμού ανθρώπων που συμμετέχει στην άσκηση της πολιτικής, μπορεί πολύ πιο δύσκολα να διαφθαρεί σε σύγκριση με το πολίτευμα του ενός, τη μοναρχία.

Συνεπώς, η χρήση του όρου μακιαβελισμός στην ουσία αντικατοπτρίζει τη διαστρεβλωμένη εικόνα που ο σύγχρονος κόσμος καλλιέργησε για τούτο τον παρεξηγημένο συγγραφέα. Συνήθως ο όρος αυτός συνδέεται με τη σατανική ραδιουργία που συναντά κανείς στον Ηγεμόνα, καθώς και τη μηχανορραφία, την ωμότητα, την δολοπλοκία, τον κυνισμό, τον ωφελιμισμό και την άρση κάθε ηθικού φραγμού για την επίτευξη προσωπικών στόχων, αναφορικά πάντα με τις μεθόδους που κάποιος εξουσιαστής μπορεί να χρησιμοποιεί προκειμένου να προστατέψει τη δική του ευημερία, εξουδετερώνοντας ταυτόχρονα εσωτερικούς και εξωτερικούς «εχθρούς».

Η διαστρέβλωση, ωστόσο, αυτή δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός. Διότι τον «αντι-μακιαβελλισμό» εισήγαγε πρώτος ο βασιλιάς Φρειδερίκος της Πρωσίας (και συνάμα προστάτης του Βολταίρου) με την ομώνυμη μπροσούρα του. Θορυβημένος από τα λόγια του Φλωρεντίνου φιλοσόφου, ο μονάρχης στην μπροσούρα αυτή μας λέει πως δεν είναι ανάγκη να κυβερνά κανείς με τόση ωμότητα και δολοπλοκία. Έτσι, ενώ οι σύγχρονοι πολιτικοί απορρίπτουν μετά βδελυγμίας τον Μακιαβέλι στα λόγια, τον επιβεβαίωναν στην πράξη. Ως εκ τούτου, η απαξίωση του Μακιαβέλι και, κατά συνέπεια, η εκτεταμένη χρήση του όρου «μακιαβελισμός» ως συνώνυμο της χρήσης ύπουλων και καταχθόνιων μέσων και της καταπάτησης κάθε ηθικής αξίας που ορίζει ποιες ανθρώπινες πράξεις είναι αποδεκτές, αποτελεί ένδειξη της υποκρισίας του νεωτερικού κόσμου, ο οποίος προσπαθεί με κάθε μέσο να συγκαλύψει (και πολύ συχνά να ωραιοποιήσει) τη ζοφερή πραγματικότητα που ο ίδιος δημιουργεί.

Ας δούμε στο σημείο αυτό τί πραγματικά μας διδάσκει ο ωμός πραγματισμός του Ηγεμόνα. Λέει λοιπόν ο Φλωρεντίνος φιλόσοφος ότι οι ικανότητες ενός πολιτικού ηγέτη βασίζονται στην αρετή (virtu). Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική δεν προκύπτει από μόνη της στην κοινωνική ζωή. Ούτε είναι ένα φυσικό συστατικό του κοινωνικού συνόλου αλλά μια κατάσταση που απαιτεί ισχύ και ικανότητα από κάποιον για να διατηρήσει και να υπερασπιστεί την εξουσία του: πώς θα δράσει στρατηγικά, σε ποιες συμμαχίες θα πρέπει να επενδύσει και πώς θα χρησιμοποιήσει την βία όταν είναι αναγκαίο για να επωφεληθεί από τις ευκαιρίες που χαρίζει η τύχη (fortuna).

Αυτό σηματοδοτεί τον αυτόνομο χαρακτήρα της πολιτικής, την απόδρασή της από το θεολογικό και ηθικό χαρακτήρα. Βέβαια, αν στο σημείο αυτό προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τον Μακιαβέλι δίχως προκαταλήψεις και ιδεολογικούς αναγωγισμούς, θα δούμε ότι στην πραγματικότητα ακόμα κι εδώ, στη διατριβή όπου οι δημοκρατικές και ανθρωπιστικές αξίες που είχαμε δει στο Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio ανατρέπονται, η σκέψη του αρνείται κάθε εξωκοινωνική παρέμβαση στον πολιτικό βίο. Για τον ίδιο, η πολιτική αντανακλά την ανθρώπινη κοσμικότητα, και τις ικανότητες να μπορούν τα ανθρώπινα όντα να επωφελούνται κατάλληλα από τις συνθήκες που τα ίδια δημιουργούν.

Πολύ πριν την εποχή του Διαφωτισμού, λοιπόν, όπου επισήμως η λογική της τεχνοεπιστήμης, «ο θάνατος του θεού» και η ντετερμινιστική «ιδέα της προόδου» εισέρχονται στην πολιτική φιλοσοφία, ο Μακιαβέλι (όπως και ο Σπινόζα), εισάγει μια «επανάσταση» στον φιλοσοφικό λόγο. Παράγει έναν πολιτικό λόγο πραγματικά κοσμικό, σε αντίθεση με τους Διαφωτιστές και τους νεωτεριστές, οι οποίοι παρότι εμφανίζονται ως οι κατεξοχήν πολέμιοι της θρησκείας, των παπάδων και των ιερατείων, την ίδια στιγμή έμμεσα προωθούν την τεχνοεπιστήμη ως τη νέα «απόλυτη αλήθεια», εισάγοντας παράλληλα την (μεταφυσική) έννοια της «παντοδυναμίας του ανθρώπου».

Σε αντίθεση με όλα αυτά, ο Μακιαβέλι αποφεύγει να περιορίζει την σκέψη του σε θεωρητικοκεντρικά σχήματα, γράφοντας με ρεαλισμό και «ορθό λόγο», απαλλαγμένος από την υποκρισία των νεωτεριστών οι οποίοι αποκηρύσσουν μετά βδελυγμίας κάθε ανάμειξη με το «παράλογο», την ανθρώπινη ενότητα, τον ουμανισμό και την παράδοση. Ας προσπαθήσουμε, στο σημείο αυτό, να κατανοήσουμε καλύτερα τον πραγματισμό της Μακιαβελικής σκέψης μέσα από τη «σκοτεινή πλευρά» του παρεξηγημένου Ηγεμόνα.

Λέει, λοιπόν, ο Φλωρενίτνος φιλόσοφος στον Giuliano di Lorenzo (των Μεδίκων), ότι βασική έγνοια κάθε μονάρχη είναι η επικράτηση. Για κάτι τέτοιο θα πρέπει ο ίδιος να διαθέτει καλούς νόμους και καλά όπλα. Και τα δύο θα πρέπει να συνδυαστούν, λέει ο Μακιαβέλι. Εάν, όμως, κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, τότε προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στο δεύτερο παρά στο πρώτο. «Ο ηγεμόνας πρέπει να ξέρει ότι υπάρχουν δύο τρόποι επιβολής: ο Νόμος και η Βία. Ο πρώτος ταιριάζει στους ανθρώπους, ο δεύτερος στα κτήνη. Πολλές φορές όμως επειδή δεν επαρκεί ο πρώτος, προσφεύγουμε στη δεύτερη. Είναι απαραίτητο στον ηγέτη να ξέρει να παίζει καλά και τον ρόλο του ανθρώπου και το ρόλο του κτήνους» (Machiavelli 1960, 72). Ο ηγεμόνας θα πρέπει, επίσης, να είναι αγαπητός προς τις μάζες αλλά και ατρόμητος (δηλαδή, οι εξουσιαζόμενοι να τον φοβούνται).

Εξίσου, εάν δεν είναι εφικτό να τον σέβονται και να τον φοβούνται ταυτόχρονα, τότε πάλι το δεύτερο είναι προτιμότερο, αλλά υπό μία προϋπόθεση: σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει ο ηγεμόνας να είναι μισητός προς τα υποκείμενά του. Εάν κατορθώσει και επιβληθεί μέσω της βίας, του φόβου και της σιδερένιας πειθαρχίας αλλά, χωρίς ταυτόχρονα να καταστεί μισητός και απεχθής, τότε έχει εξασφαλίσει τον δρόμο του προς την επιτυχία (Machiavelli 1960, 72). Πώς όμως θα μπορούσε κάποιος ταυτόχρονα να δηλώσει πλήρη υποταγή σε κάποιον ανώτερό του, δίχως την ίδια στιγμή να νιώθει και αδικημένος (πράγμα που οδηγεί στην απέχθεια); Θα πρέπει, λοιπόν, ο ηγεμόνας να εξασφαλίσει την πλήρη αφοσίωση των εξουσιαζόμενων προς το πρόσωπό του, την πλήρη τους υποταγή σ’ αυτόν.

Παρομοίως ο Αριστοτέλης (1992, 265), αναλύοντας το πολίτευμα της τυραννίδας στα Πολιτικά, λέει τα εξής: «Ο τύραννος είναι και φιλοπόλεμος, για δυο λόγους• κρατά τους πολίτες απασχολημένους και χρειάζονται αρχηγό». Πώς, όμως, θα κρατήσει τους πολίτες απασχολημένους; Φυσικά, μέσω της συμμετοχής του στην κοινωνική (και όχι πολιτική) ζωή αλλά και της προσφοράς θεάματος. Ταυτόχρονα, ο ηγεμόνας (κυρίως αυτός που κατακτά την εξουσία με σφετερισμό και βία) θα πρέπει να μπορεί να κερδίσει την εύνοια των υποτακτικών του προσφέροντας τους υλικά ανταλλάγματα, υπηρεσίες και υλικές φροντίδες (Machiavelli 1960, 50).

Ο άρτος και τα θεάματα θα προσφέρουν ευχαριστήσεις και μια φαινομενικά καλή ζωή γεμάτη απολαύσεις στους υποταγμένους, αδρανοποιώντας, έτσι κάθε πολιτική σκέψη και, κατά συνέπεια, κάθε κριτική στάση στην υφιστάμενη εξουσία και τάξη πραγμάτων, κρατώντας τα μακριά από κάθε πολιτικό διάλογο/αντίλογο. Αξίζει να ειπωθεί στο σημείο αυτό ότι το κύριο χαρακτηριστικό των σύγχρονων δικτατορικών καθεστώτων δεν είναι η βία απέναντι στους πολιτικούς αντιπάλους και η καταστολή. Αναμφίβολα, δικτάτορες όπως ο Πινοσσέτ και ο Βιντέλα κατέφευγαν συστηματικά στη βία και την ωμή καταστολή.

Αυτή η πραγματικότητα, ωστόσο, αποτελεί δευτερεύον στοιχείο σ’ ένα τέτοιο καθεστώς, καθώς αυτό που πρωταρχικά παρατηρεί κανείς στις δικτατορίες αυτές είναι ότι οι εξουσιαζόμενοι απέχουν μαζικά από την πολιτική σφαίρα, και αντ’ αυτού, η δημόσια και ατομική ζωή τους αναλώνεται στον εθιστικό ηδονισμό [2]. Ένα τέτοιο καθεστώς, σε ό,τι έχει να κάνει με το ζήτημα της απο-πολιτικοποίησης, δεν θα είχε και πολλά να ζηλέψει, από τη σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία, η οποία εν μέσω διάλυσης κάθε αξίας και κατάρρευσης κάθε ηθικής νόρμας στο βωμό του «τέλους της Ιστορίας» δείχνει ανίκανη να απαλλαγεί από το δεσποτισμό του τεχνοοικονομισμού, μετουσιώνοντας το αίσθημα της επίκτητης ήττας σε μια ουσιαστική πολιτική κατάφαση.

Η ιδιώτευση και η περαιτέρω περιθωριοποίηση της δημόσιας σφαίρας, που αντικαθίσταται από κακόγουστες τηλεοπτικές παραστάσεις, στην ουσία εξασφαλίζει τη διαιώνιση της υφιστάμενης ολιγαρχίας, τη στιγμή που κάθε κοινωνικός δεσμός διαβρώνεται και κάθε έννοια φιλίας μεταξύ των πολιτών οπισθοχωρεί, μέσα σε μια κοινωνική πραγματικότητα η οποία ανάγει τα πάντα στο ζήτημα της «ατομικής συνείδησης και ευθύνης», προωθώντας ως εναλλακτικό προσανατολισμό την ιδιωτική και ναρκισσιστική ψευτοαπόλαυση. Το λεγόμενο κράτος πρόνοιας που τόσο πολύ προωθήθηκε από το μεσοπολεμικό consensus, στην ουσία έθεσε τα θεμέλια για την ανάδυση της κοινωνίας του μαζικού ηδονισμού. Την ίδια στιγμή, η παροχή δημόσιων υπηρεσιών – οι οποίες θα πρέπει να διατίθενται πάντα στην υπηρεσία του πολίτη – λειτούργησαν ως η κατεξοχήν δικλείδα ασφαλείας της υφιστάμενης οικονομικής ολιγαρχίας και του δυτικού τεχνοκαπιταλισμού.

Το μικρό αυτό βιβλίο, λοιπόν, που τόσο πολύ έχει λοιδορηθεί από τους μεταμοντέρνους υπερασπιστές της «αντιαυταρχικής» ιδεολογίας, στην ουσία δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο παρά μια αντανάκλαση του κόσμου μας. Έτσι, οι αναλύσεις του Μακιαβέλι με τίποτα δεν θα πρέπει να θεωρούνται ως εγχειρίδιο για την πραγμάτωση άνομων πράξεων ή για την προώθηση ατομικών συμφερόντων εις βάρος άλλων. Θα ήταν εξίσου λάθος να το προσπερνούσαμε λέγοντας πως στην ουσία έχουμε να κάνουμε με μια «αίτηση για δουλειά», αναζητώντας την πραγματική σκέψη του Φλωρεντίνου φιλοσόφου στα υπόλοιπα συγγράμματά του και μόνο.

Διότι, όπως βλέπουμε, ο Μακιαβέλλι είναι συγγραφέας που αποτυπώνει τις σκέψεις του αβίαστα, απαλλαγμένος από την ιδεοληψία και την υποκρισία των προοδευτικών στοχαστών οι οποίοι επιχειρούν να παρουσιάσουν τον κόσμο όπως τους βολεύει και όχι να βολέψουν την σκέψη τους στον κόσμο. Μέσω του ζοφερού Μακιαβελικού ρεαλισμού ανακαλύπτουμε ότι ο κυνισμός, η μηχανορραφία, η ωμότητα, η δολοπλοκία, και η ανηθικότητα, έχουν καταστεί αναπόσπαστο τμήμα του κοινωνικού και ιδιωτικού μας βίου.

Πάνω απ’ όλα, όμως, ο δεσποτικός τεχνοοικονομισμός και η πολιτισμική κατάθλιψη συνοδεύουν κάθε μας βήμα, όσο η κυρίαρχη πολιτική πραγματικότητα αφήνεται σε ολιγαρχικές δυναστείες, εν μέσω της ανευθυνότητας του «αδύναμου» να ανακτήσει τη δύναμή του. Πιο συγκεκριμένα: οηγεμόνας, λέει ο Μακιαβέλι (1960, 70), «πρέπει να εμπνέει φόβο με τέτοιο τρόπο ώστε, αν δεν κερδίσει την αγάπη [των υποτακτικών του], να μπορεί να αποφύγει το μίσος». Η συμβουλή που δίνει λοιπόν στον Giuliano di Lorenzo είναι πως σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει ο Κυρίαρχος να καταστεί αντικείμενο μίσους από τον λαό του, αν δεν επιθυμεί να χάσει τον ίδιο του τον θρόνο του. Επιπλέον,

«με μεγαλύτερη ασφάλεια κυβερνάν μερικοί πρίγκιπες όταν έχουν αφοπλίσει τους υποτακτικούς τους, […] ενώ κάποιοι έχουν χτίζουν οχυρά […] Μπορούμε λοιπόν να πούμε το εξής: ο πρίγκιπας που φοβάται περισσότερο τους υποτακτικούς του παρά τους ξένους θα πρέπει να χτίσει οχυρά […] Ωστόσο συμβουλές θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη: θα χειροκροτούσα αυτόν που χτίζει φρούρια, όμως και αυτόν που δεν το επιθυμεί. Αλλά θα στραφώ κατηγορηματικά ενάντια σε αυτούς πουθεωρούν πως τα οχυρά μπορούν να τους προστατέψουν από μίσος των λαών τους» (Machiavelli 1960, 89).

Τί πραγματικά υπαινίσσεται εδώ ο συγγραφέας; Ποιό είναι το πραγματικό νόημα αυτών των προτάσεων;Το μίσος των υποταγμένων προς κάθε κυρίαρχη εξουσία – όποια και αν είναι αυτή (προοδευτική, συντηρητική, φιλελεύθερη ή δικτατορική, σοσιαλιστική ή θεοκρατική) – μπορεί ανά πάσα στιγμή να οδηγήσει στην ανατροπή της. Κανένα οχυρό και κανένας στρατός δεν θα μπορέσει να την προστατέψει. Γι’ αυτό ο ηγεμόνας οφείλει να δρα με τέτοιον τρόπο ώστε οι υποτακτικοί του να παραμένουν πάντα πιστοί σε αυτόν. Συνεπώς, καμία εξουσία δεν είναι απόλυτη. Κι εφόσον δεν είναι απόλυτη, η ανατροπή της εξαρτάται και μόνο από τη στάση του υποκειμένου, πράγμα που, ούτε λίγο ούτε πολύ, σημαίνει ότι η μεταστροφή αποτελεί ευθύνη του εξουσιαζόμενου αποκλειστικά και μόνο.

Ωστόσο, το βαθύτερο νόημα αυτής της διαπίστωσης έρχεται να αναιρέσει μια από τις βασικότερες πτυχές της αντιδημοκρατικής πολεμικής ρητορικής των φιλελεύθερων αφηγήσεων, βάσει των οποίων μια αντιπροσωπευτική κυβέρνηση αποτελεί το τελειότερο ανθρώπινο δημιούργημα, καθώς δύναται να προστατέψει ευάλωτες μειοψηφίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα από τη μανία του όχλου ή τις ρατσιστικές αποφάσεις της πλειοψηφίας. Όπως ο Καστοριάδης είχε πει, σε απάντηση του στην Chantal Mouffe, σε περίπτωση που μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού στραφεί εναντίον μειονοτήτων, οι συνταγματικοί νόμοι που υπερασπίζονται τέτοιες ομάδες δεν μπορούν να κάνουν απολύτως τίποτα από μόνοι τους.

Διότι αυτοί οι νόμοι μπορούν ανά πάσα στιγμή να αναθεωρηθούν ακόμα και από ένοπλες εξεγέρσεις και αιματοχυσία, αν μια κυβέρνηση αγνοήσει την έκκληση των μαζών. «Ο λαός μπορεί να σφάλει», λέει ο Καστοριάδης (1997, 284) – σε πλήρη ευθυγράμμιση με το ρεπουμπλικανικό/δημοκρατικό πνεύμα του Μακιαβέλι – αλλά «ο ίδιος ο λαός [σε μια δημοκρατία] μπορεί να διορθώσει το σφάλμα του. Αυτό είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα αυτο-περιορισμού» (Καστοριάδης 1997, 284). Στην τελική, «κανείς δεν μπορεί να προστατεύσει την ανθρωπότητα από την τρέλα ή την αυτοκτονία» (Καστοριάδης 1997, 282). Γι’ αυτό, λοιπόν, και ο Μακιαβέλι προειδοποιεί τον Giuliano di Lorenzo πως τίποτα δεν μπορεί να τον προστατέψει στην περίπτωση που ο λαός του στραφεί εναντίον του.

Ενθυμούμενοι λοιπόν α) την τραγικότητα της δημοκρατίας του Καστοριάδη (η οποία απλά μας θυμίζει πως η τρέλα και η παραφροσύνη δεν δαμάζονται από κανένα καθεστώς, όσο κατασταλτικό και αν είναι αυτό, όσο φιλελεύθερο, ορθολογικό και προοδευτικό και αν υπαινίσσεται ότι είναι), β) τις εξηγήσεις του Μακιαβέλι, που μας ενημερώνει ότι τα λάθη των βασιλιάδων και των μοναρχών είναι περισσότερα από αυτά των λαών (πράγμα που αναιρεί τον αντιδημοκρατικό φιλελεύθερο δημοφοβικό λόγο), καθώς γ) την ευθύνη του υποταγμένου για τη στάση στην οποία βρίσκεται, ας κρατήσουμε από τον Φλωρεντίνο φιλόσοφο αυτό το μήνυμα ως μια αχτίδα ελπίδας για μια διαφορετική προσέγγιση πάνω στην πολιτική, πέρα από ιδεολογίες και σχήματα.

Ας προσπαθήσουμε, τουλάχιστον, να χτίσουμε έναν πολιτικό λόγο απαλλαγμένο από την υποκρισία και την ωραιοποίηση της δυστυχίας. Είναι ένα μήνυμα που μας υπενθυμίζει ότι αν πραγματικά επιθυμούμε τη δημοκρατία, το πολίτευμα αυτό κάθε άλλο παρά ένας επίγειος παράδεισος μπορεί να θεωρηθεί. Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να καταστεί πολύ πιο ανθρώπινο από ότι ο φιλελεύθερος τεχνοοικονομισμός.

[1] Στο εισαγωγικό κεφάλαιο του βιβλίου Machiavelli (1981) του Quentin Skinner εμπεριέχεται μια συνέντευξη του Henry Kissenger στο The New Republic το 1972. Ο δημοσιογράφος, αφού τον άκουσε να μιλά για τον ρόλο του ως προεδρικού συμβούλου, απαντά: «ακούγοντάς σας, μερικές φορές αναρωτιέται κανείς όχι πόσο επηρεάσατε τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά σε ποιο βαθμό έχετε επηρεαστεί εσείς από τον Νικολό Μακιαβέλι».

[2] Ο Ιταλός σκηνοθέτης Φεντερίκο Φελίνι περιγράφει με απόλυτη ακρίβεια το πρώτο βασικό στοιχείο που συναντά κανείς σε μια δικτατορία: την υλιστική ζωή, την πληθώρα των απολαύσεων και τις θεατρικές επιθεωρήσεις μας δίνουν την εντύπωση ότι οι άνθρωποι κάτω από ένα τέτοιο καθεστώς ζουν σε ένα ατέλειωτο πανηγύρι. Η κρατική βία και οι διώξεις έρχονται σε δεύτερη μοίρα και συχνά δεν αγγίζουν τον απαθή όχλο ο οποίος έχει κυριολεκτικά παραλύσει, μέσα σ’ ένα βαθύ κλίμα απο-πολιτικοποίησης, απάθειας ή στείρας αναπαραγωγής κρατικής προπαγάνδας. Η απο-πολιτικοποίηση αποτελεί βασικό στοιχείο του ολοκληρωτισμού, επίσης, για την Hannah Arendt (1976).

Βιβλιογραφία
Arendt, Hannah. The Origins of Totalitarianism. (New York: A Harvest Book, 1976).
Castoriadis, C., & Curtis, D. The Castoriadis Reader. (Oxford: Blackwell Publishers, 1997)
Machiavelli, Ν., & Procacci, G. Il Principe e Discorsi (Milano: Giangiacomo Feltrinelli, 1960).
Skinner, Quentin. Machiavelli, (Oxford: Oxford University Press, 1981)
Αριστοτέλης, Πολιτικά 2, (Αθήνα: Κάκτος, 1992)

http://www.nostimonimar.gr/skepsis-pano ... chiavelli/
Δεν συμφωνώ σε όλα, πχ ο συγγραφεύς έχει ξεκάθαρο αντι-φιλελεύθερο bias σε βαθμό που παριστάνει ότι σατανικό Μακιαβέλι τον γέννησαν οι διαφωτιστές και όχι οι Ιησουίτες 2 αιώνες πριν γιατί έβαλε τη χριστιανική ηθική στο μπλέντερ :lol: αλλά οκ χρήσιμο είναι και αρκετό για να τη σπάσω στον ΑΛΟΓΟΜΟΥΡΗΣ που μαγαρίζει ξεδιάντροπα την τίμια αυτή ενότητα με γραμμοβιτσι :003:

Άβαταρ μέλους
Χουργιατς
Δημοσιεύσεις: 6700
Εγγραφή: 02 Απρ 2018, 02:06

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Χουργιατς » 20 Ιουν 2019, 01:03

Tι τα θες βρε αγόρι χρυσό τα δεκαπέντε τεραμπάητ ιστορικών βιβλίων, αφού δε μπορείς να τραβήξεις ένα ανάλογο με αυτά που βλέπεις γύρω σου.

σβήσε τους σκληρούς σου και γέμισε τους μάνγκα. η ίδια απόδραση από το σήμερα είναι

Nero

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Nero » 20 Ιουν 2019, 01:10

Χουργιατς έγραψε:
20 Ιουν 2019, 01:03
Tι τα θες βρε αγόρι χρυσό τα δεκαπέντε τεραμπάητ ιστορικών βιβλίων, αφού δε μπορείς να τραβήξεις ένα ανάλογο με αυτά που βλέπεις γύρω σου.

σβήσε τους σκληρούς σου και γέμισε τους μάνγκα. η ίδια απόδραση από το σήμερα είναι
πίσω στο 4chan, weeb

Άβαταρ μέλους
Stalker
Δημοσιεύσεις: 5655
Εγγραφή: 17 Μάιος 2018, 08:36
Phorum.gr user: CTAΛKEP

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Stalker » 20 Ιουν 2019, 01:25

Βάλε ένα abstract πριν το σεντόνι ρε άνθρωπε, δώσε γραμμή να ασχοληθούμε αντί να κοιμηθούμε.
If reality is the sum of our perceptions, to acquire more varying points of view is to acquire, literally, more reality

Nero

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Nero » 20 Ιουν 2019, 01:36

Stalker έγραψε:
20 Ιουν 2019, 01:25
Βάλε ένα abstract πριν το σεντόνι ρε άνθρωπε, δώσε γραμμή να ασχοληθούμε αντί να κοιμηθούμε.
η 3 παράγραφος λειτουργεί ως abstract. Προσπαθεί σύντομα να δείξει αυτό που λίγο πολύ ξέρει και καταλαβαίνει όποιος έχει διαβάσει Μακιαβέλι έχοντας ένα μικρό context στο μυαλό πέρα απο το ότι "είναι αυτός ο κακός που είπε ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα", ότι όταν βαθιά ηθικός υποστηρικτής της συμμετοχής της μεγάλης μάζας των πολιτών στην πολιτική. Ο συγγραφέας τον λέει "δημοκράτη" αλλά αι αυτό είναι ακραία θέση απο την άλλη πλευρά που υποστηρίζουν κυρίως μαρξιστόφρωνες και είναι αναχρονισμός imo

Άβαταρ μέλους
Stalker
Δημοσιεύσεις: 5655
Εγγραφή: 17 Μάιος 2018, 08:36
Phorum.gr user: CTAΛKEP

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Stalker » 20 Ιουν 2019, 01:59

Το πάλεψα, αλλά μου φαίνεται meandering του κερατά σαν κείμενο. Τι ακριβώς λόγος συντρέχει για παλινόρθωση του μακιαβέλι σε σχέση με την λαϊκή εντύπωση λόγω του ηγεμόνα τη συγκεκριμένη στιγμή; Η δε κατακλείδα
Ας προσπαθήσουμε, τουλάχιστον, να χτίσουμε έναν πολιτικό λόγο απαλλαγμένο από την υποκρισία και την ωραιοποίηση της δυστυχίας. Είναι ένα μήνυμα που μας υπενθυμίζει ότι αν πραγματικά επιθυμούμε τη δημοκρατία, το πολίτευμα αυτό κάθε άλλο παρά ένας επίγειος παράδεισος μπορεί να θεωρηθεί. Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να καταστεί πολύ πιο ανθρώπινο από ότι ο φιλελεύθερος τεχνοοικονομισμός.
είναι τρομερά generic, να σχολιάσει κανείς αυτό εποικοδομητικά είναι σαν να ψάχνει νόημα στο un chien andalu.

Εσένα τι σου τράβηξε την προσοχή;
If reality is the sum of our perceptions, to acquire more varying points of view is to acquire, literally, more reality

Jolly Roger
Δημοσιεύσεις: 8524
Εγγραφή: 06 Ιούλ 2018, 00:21
Phorum.gr user: Jolly Roger

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Jolly Roger » 20 Ιουν 2019, 02:08

o (κανονικός μαρξιστής και όχι μαρξιστόφρων) Λούκατς στην κριτική του στον Σοπενχάουερ θεωρεί τον Μακιαβέλι ως τον πρώτο σε μια σειρά στοχαστών - μεταξύ των οποίων οι Ραμπελαί, Άνταμ Σμιθ, Ρικάρντο και Χέγκελ - που εξέφρασαν έναν "ιστορικά θετικό ατομικισμό", δλδ. έναν ατομικισμό όχι αντικοινωνικό, αλλά που στόχευε στη συνολική ανάπτυξη της κοινωνίας (φυσικά μέσα από το πρίσμα της ανερχόμενης αστικής τάξης) σε αντίθεση με τον αντικοινωνικό "ατομικιστικό αυτοσκοπό" που - σύμφωνα με τον Λούκατς - εμφανίζεται με τον Σοπενχάουερ:
Schopenhauer's "passive inner state protected by power" accurately characterized the new decadent form of bourgeois individualism as opposed to the economic, political and cultural individualism of the period of bourgeois ascendancy. The latter form, in line with the structure of bourgeois society at that time, was the philosophy of a personal activity ultimately calculated, just by dint of its personal nature, to promote the social aims and ends of the bourgeois class. From Machiavelli and Rabelais via the economic theories of Adam Smith and Ricardo to Hegel's List der Vernunft, bourgeois intellectual edifices express such an individualism in a historically conditioned variety of forms. Not before Schopenhauer is the individuum inflated into an absolute end in itself. The individual's activity now becomes detached from its social basis, turning purely inwards and cultivating one's own, private peculiarities and wishes as absolute values.
το ότι ο Μακιαβέλι ήταν πρόδρομος της κλασικής φιλελεύθερης σκέψης είναι αναμφισβήτητο. Δημοκράτης δεν ξέρω αν είναι δυνατό να χαρακτηριστεί, ίσως ο πιο κατάλληλος όρος που τον χαρακτηρίζει είναι ρεπουμπλικάνος.

Nero

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Nero » 20 Ιουν 2019, 02:52

Jolly Roger έγραψε:
20 Ιουν 2019, 02:08

το ότι ο Μακιαβέλι ήταν πρόδρομος της κλασικής φιλελεύθερης σκέψης είναι αναμφισβήτητο. Δημοκράτης δεν ξέρω αν είναι δυνατό να χαρακτηριστεί, ίσως ο πιο κατάλληλος όρος που τον χαρακτηρίζει είναι ρεπουμπλικάνος.
Αυτό λέω κι εγώ, σχολή του Κέμπριτζ κλπ :) Για να υποστηρίξει κανείς ότι είναι δημοκράτης πρέπει να βρει στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι έβλεπε "τον λαό" σαν κυρίαρχο πολιτικό υποκείμενο και για να το βρουν αυτό στο έργο υποχρεώνονται να κάνουν τρομερούς αναχρονισμούς και λογικές ακροβασίες και γενικά να τραβήξουν το θέμα από τα μαλλιά. Ως ρεπουμπικάνος, έβλεπε αδιαμφισβήτητα τον λαό ως πολιτικό υποκείμενο σκέτο και μάλιστα ως πολύ σημαντικό υποκείμενο αλλά μέχρι εκεί. Όλη η ουσία του ρεπουμπλικανισμού εξάλλου είναι ότι δεν υπάρχουν κυρίαρχα σώματα ή πολιτικά υποκείμενα. Κυρίαρχοι είναι οι νόμοι και οι θεσμοί και τα υποκείμενα είναι μεν ίσα αλλά εκτελούν το καθένα τη διακριτή του λειτουργία, και ιδανικά, ο ρυθμιστής που είναι ο νόμος διατηρεί ανάμεσά τους σχετική ισορροπία. Αυτό στον Μ. είναι εξόφθαλμο και δεν χρειάζεται λογικές ακροβασίες :102:

Stalker έγραψε:
20 Ιουν 2019, 01:59
Το πάλεψα, αλλά μου φαίνεται meandering του κερατά σαν κείμενο. Τι ακριβώς λόγος συντρέχει για παλινόρθωση του μακιαβέλι σε σχέση με την λαϊκή εντύπωση λόγω του ηγεμόνα τη συγκεκριμένη στιγμή; Η δε κατακλείδα
Ας προσπαθήσουμε, τουλάχιστον, να χτίσουμε έναν πολιτικό λόγο απαλλαγμένο από την υποκρισία και την ωραιοποίηση της δυστυχίας. Είναι ένα μήνυμα που μας υπενθυμίζει ότι αν πραγματικά επιθυμούμε τη δημοκρατία, το πολίτευμα αυτό κάθε άλλο παρά ένας επίγειος παράδεισος μπορεί να θεωρηθεί. Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να καταστεί πολύ πιο ανθρώπινο από ότι ο φιλελεύθερος τεχνοοικονομισμός.
είναι τρομερά generic, να σχολιάσει κανείς αυτό εποικοδομητικά είναι σαν να ψάχνει νόημα στο un chien andalu.

Εσένα τι σου τράβηξε την προσοχή;
Το quote σου είπα που αποσκοπεί, ο κύριος έχει αντι-φιλελεύθερο bias και προφανώς βλέπει τον Μ. ως εκφραστή της πραγματικής δημοκρατίας που δεν μας προσφέρει ο φιλελευθερισμός. Τι λόγος συντρέχει να τον αποκαταστήσουμε? Κανένας μάλλον :lol: αυτοί που πρέπει να τον αποκαταστήσουν, οι μελετητές δηλαδή το έχουν κάνει προ πολλού, είτε είναι συντηρητικοί όπως ο Στράους και ο Μάνσφιλντ είτε φιλελεύθεροι όπως ο Μπερλίν είτε ριζοσπάστες όπως ο Γκράμτσι. Αν τώρα στην αντίληψη της Κυρα Μαρίτσας επικρατεί ο δαιμόνιος Μακιαβέλι γιατί πουλάει βιβλία οκ με στεναχωρεί λίγο σε προσωπικό επίπεδο αλλά δεν είναι και τραγικό αν έχει και αυτή η πρόσληψη τη θέση της :003: Για να γίνεται κουβέντα το βαλα


Υπάρχει η προσπάθεια του Skinner and co να αναστήσουν κατα κάποιο τρόπο τον κλασικό ρεπουμπλικανισμό ως legitimate πολιτική ιδεολογία με όργανο κυρίως τον Μακιαβέλι η οποία μου αρέσει πολύ και ταυτίζομαι αλλά καταλαβαίνω καλά ότι είναι προσωπική λόξα που αφορά 10 νοματαίους, και σ'αυτό μόνο ο πλαίσιο θα είχε νόημα η αλλαγή στην πρόσληψη της κυρα Μαρίτσας(στη θεωρία μόνο ξαναλέω, γιατί πρακτικά δεν υπάρχει περίπτωση να βρούμε απήχηση)

Nero

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Nero » 20 Ιουν 2019, 14:47

Stalker έγραψε:
20 Ιουν 2019, 01:25
Δες και ετούτο, που είναι πιο ξεκάθαρο και χωρίς πολεμική
Ένα ιδεολογικό και πολιτικό πρόταγμα για τον 21ο αιώνα

Η δομική κρίση νομιμοποίησης της φιλελεύθερης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, που σοβεί πλέον ανοικτά στο δυτικό κόσμο, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, επιτάσσει τη φιλοσοφική και θεωρητική εκπόνηση ενός νέου ιδεολογικού και πολιτικού προτάγματος για την αναθέρμανση της ατομικής ελευθερίας και της κοινωνικής ισότητας μέσα σε ένα εντελώς νέο πολιτειακό πρότυπο. Αν υποθέσουμε ότι ο φιλελευθερισμός, με την έννοια του «σκληρού πυρήνα» της νεοτερικότητας, έχει, στα πλαίσια των μεταπολεμικών και σύγχρονων μαζικών, καταναλωτικών και, κατά μείζονα λόγο, κομφορμιστικών κοινωνιών, απολέσει την αρχική δύναμή του και συνακόλουθα την οντολογική αισιοδοξία του για την ανθρώπινη πρόοδο, τότε, όπως αναδεικνύεται στη σχετική συζήτηση που λαμβάνει χώρα σήμερα σε παγκόσμια πια κλίμακα, τόσο στο ακαδημαϊκό επίπεδο όσο και στα διάφορα κοινωνικά δίκτυα, χρειάζεται μία επανεκκίνηση, η οποία θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της τα δεινά (πληγές, κατά το Jacques Derrida) που έχει προκαλέσει στην ανθρωπότητα αυτό που ο Karl Popper αποκαλούσε ανεξέλεγκτο καπιταλισμό. Αυτή είναι ακριβώς η κοινωνική συνθήκη επανεκκίνησης της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως κοινωνικός φιλελευθερισμός (κράτος πρόνοιας) και ως φιλελεύθερος ρεπουμπλικανισμός (η ιδιότητα του πολίτη).

Το πρόταγμα του φιλελεύθερου ρεπουμπλικανισμού, ως μία νέα ιδεολογική και πολιτική αφετηρία της δυτικής δημοκρατίας, συνιστά, αν μη τι άλλο, μία ηχηρή μορφή επανεκκίνησης της αντιπροσωπευτικής και κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η οποία, στις μέρες μας, δοκιμάζεται από μία δομική κρίση νομιμοποίησης, αφενός γιατί κοινωνικά βρίσκεται στο κενό, μέσα από τη ριζική απορρύθμιση του κράτους πρόνοιας, και αφετέρου γιατί η έννοια της πολιτειότητας μαστίζεται από τις ρωγμές και τις κακοδαιμονίες της παθητικότητας των πολιτών, της αποχής από τα κοινά και της αδιαφορίας για τις μελλοντικές συνέπειες της ολικής παρακμής της δημοκρατικής πολιτείας (republic). Το νέο αυτό μοντέλο δημοκρατίας, που σήμερα υιοθετείται, σταδιακά, από όλα τα κόμματα της νεοτερικής κουλτούρας, που αντλούν τις αξίες τους από τα ιδεώδη της Αμερικανικής (1776) και της Γαλλικής Επανάστασης (1789), θέτει τη ριζική ανανέωση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του κοινωνικού και προνοιακού κράτους υπό την επιτακτική αίρεση μίας νέας και καθαρά ενεργούς πολιτειότητας. Η ρεπουμπλικανική διάσταση (πολιτική πτυχή) έρχεται να εμπλουτίσει τη φιλελεύθερη διάσταση (ατομική/κοινωνική διάσταση) με το στοιχείο μίας ανοικτής και συμπεριληπτικής δημόσιας σφαίρας, όπου το πολιτικό πρόταγμα της δημοκρατίας πρωταγωνιστεί και δεσπόζει έναντι της οικονομίας και του ατομικού κομφορμισμού.

Το βασικό πρόβλημα που αντιμετώπισε η κλασική φιλελεύθερη δημοκρατία σε όλον τον 20ό αιώνα, με αποκορύφωμα τις τελευταίες δεκαετίες της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, είναι η εκχώρηση της δημοκρατίας στους ειδικούς της οικονομίας και ως εκ τούτου η ρητή απαξίωση της δημόσιας σφαίρας. Αυτό είναι περίπου το δίδαγμα που αποκομίζει κανείς μέσα από τη σκέψη της Hannah Arendt, με επίκεντρο πια τις ΗΠΑ, την κοιτίδα της δυτικής δημοκρατίας και του καπιταλισμού, όπως εξελίχθηκε στο στοχασμό δύο σοβαρών συνεχιστών των ιδεών της, του Κορνήλιου Καστοριάδη και του Jürgen Habermas. Ο Habermas, ήδη με αφορμή τη διάλυση του ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου, τονίζει τη συνεχή «αποικιοποίηση» του πολιτικού από το οικονομικό, ενώ από την πλευρά του ο Καστοριάδης υπογραμμίζει το στοιχείο της λαϊκής και πολιτικής αυτοθέσμισης έναντι της καπιταλιστικής γραφειοκρατίας, που ακυρώνει κάθε δημοκρατικό θεσμό στην πράξη. Ο ρεπουμπλικανισμός οφείλει να ανανεώσει τον φιλελευθερισμό, ώστε να αντλήσει από τις μακρές και βαθιές ιστορικές παραδόσεις του στη νεοτερικότητα εκ νέου και με ελπίδα τις αξίες της ελευθερίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης και, κυρίως, της δημόσιας σφαίρας (Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός).

Μπορούν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες να αναγεννηθούν πια, ουσιαστικά και προοπτικά, στο βαθμό όπου η επιθανάτια επικυριαρχία του οικονομικού και του ατομικού επί του πολιτικού έχει παγιωθεί μέσα από το ασφυκτικό, κατ’ εξαίρεση και ενίοτε εξωθεσμικό πλέγμα ισχύος, πλούτου και εξουσίας που προωθεί η οικονομική και χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση σε κάθε γωνιά της γης, εφεξής ορμητικά και μέσα στο δυτικό κόσμο, ακόμη και στις προηγμένες κοινωνικές δημοκρατίες της Ευρωζώνης; Αυτό το ερώτημα, ως διακύβευμα, αποτελεί το κλειδί για την αναθέρμανση και την επανεκκίνηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας μέσω του ρεπουμπλικανισμού. Η κρίση της δημοκρατίας μπορεί να επιλυθεί μόνο με περισσότερη δημοκρατία. Από το Machiavelli και μετά όμως γνωρίζουμε ότι τα οικονομικά δεινά της δημοκρατικής πολιτείας είναι συνάρτηση της απαξίωσης της πολιτειακής αρετής της τιμιότητας έναντι του δημόσιου αγαθού και του κοινού καλού (common good). Η δημοκρατία μπορεί, συνεπώς, να αναθερμανθεί οικονομικά, ιδεολογικά και πολιτικά ως republic μόνο όταν καταπολεμηθεί, συστηματικά και με εθνικό σχέδιο, δηλαδή μορφωτικά και θεσμικά, το θανατηφόρο και παρακμιακό μικρόβιο της πολιτειακής διαφθοράς (corruption). Έτσι, ως κεντρικό συμπέρασμα, μπορούμε να πούμε ότι αν έχει μία πιθανότητα τύχης (fortuna) η πολιτειακή virtù, ο φιλελεύθερος ρεπουμπλικανισμός μπορεί να αποτελέσει αφετηρία εκτίναξης στο μέλλον μόνο αν η αρετή της πολιτειακής αριστείας και κατ’ επέκταση της ατομικής, κοινωνικής και οικονομικής ωφέλειας μπορούν να θεμελιωθούν πάνω στην ίδια τη δημοκρατική νομιμότητα του κάθε πολίτη ξεχωριστά ως υπεύθυνου και ενεργού πολίτη, που αντί να κρύβεται πίσω από τα κόμματα και το ίδιο το κράτος (κομματοκρατία, κρατικοδίαιτος κατ’ ευφημισμόν πολίτης) θα πρέπει να επανέλθει στη δημόσια σφαίρα ως δράστης και θεατής της δικής του πολιτειακής δημιουργίας.

http://newrepublic.gr/%CF%86%CE%B9%CE%B ... %BF%CF%83/
Βασικά είναι κριτική του φιλελευθερισμού με πρόσταγμα να επιστρέψει σε αυτό που θεωρούν ρίζες του τις αξίες που έθεσαν ο Μακιαβέλι και ο Χαριγκτον. Δεν είναι φονταμενταλισμός βέβαια, είναι αναβίωση προσαρμοσμένη στα σύγχρονα πρότυπα. Πχ για τον Μ. όπως σωστά λέει και ο τύπος στο αρχικό άρθρο, θεωρούσε δεδομένο ότι στόχος του κράτους δεν είναι να εξασφαλίσει την ευημερία ή την ευτυχία κανενός(καταλάβαινε βέβαια ότι στόχος της κάθε κοινωνικής ομάδας ή των ατόμων είναι αυτός, να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της αλλά δεν τον ενδιέφερε ως αυτοσκοπός του κράτους, ήταν απλά ένα δεδομένο που όφειλε να λαμβάνει υπόψη). Στόχος ήταν αυτό που έλεγε gloria, το οποίο ταυτίζεται ορθά κοφτά με εδαφική επέκταση, ακολουθώντας το κλασικό πρότυπο. Φυσικά δεν υποστηρίζει κανένας σήμερα τέτοιον μπανάλ σοβινισμό :lol:

Άβαταρ μέλους
ΓΑΛΗ
Δημοσιεύσεις: 68600
Εγγραφή: 05 Απρ 2018, 12:19

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από ΓΑΛΗ » 20 Ιουν 2019, 14:51

Ωραίο κείμενο, Nero. :smt023
Το γαρ πολύ της κατανόησης γεννά αδιαφορία.

Nero

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Nero » 20 Ιουν 2019, 15:00

Καλώ ΣΑΤΑΝΙΚΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ για να πάρει μια μυρουδιά απο το τι πραγματικά εστί φιλελεύθερος εκσυγχρονισμός :D

Nero

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Nero » 20 Ιουν 2019, 16:31

Ο Μεσαίωνας που ήταν η εποχή της κυριαρχίας θεοκρατικών αντιλήψεων και θεολογικού τρόπου σκέψης για την Πολιτική άρχισε να μεταλλάσσεται σε μια νέα κατάσταση με τη δημοσίευση του έργου του Θωμά του Ακινάτη (1226-1274). Ο Ακινάτης προσπάθησε να ενσωματώσει το έργο του Αριστοτέλη στο κυρίως σώμα της Χριστιανικής διδασκαλίας. Στο σημείο αυτό πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το έργο του Αριστοτέλη είχε χαθεί στη Δύση αλλά ανακαλύφθηκε από Άραβες φιλοσόφους και λογίους οι οποίοι το μετέφρασαν στα Αραβικά και από ΄κει στα Λατινικά. Ο Ακινάτης θεωρούσε πως η μοναρχία είναι το καλύτερο πολίτευμα αλλά πρόσθετε ότι πρέπει μπαίνουν περιορισμοί στη δράση της και στις εξουσίες της. Η εξουσία του μονάρχη ήταν μόνιμη μόνο στο βαθμό που τηρούσε το «φυσικό δίκαιο», δηλαδή το μέρος του δικαίου που αποκαλυπτόταν με τη λογική του ανθρώπου. Συνεπώς, αν παραβιαζόταν το φυσικό δίκαιο από τον ηγεμόνα η εξέγερση γινόταν νόμιμη πράξη. Έτσι, ο Ακινάτης ουσιαστικά διατυπώνει τη βασική ιδέα της «φιλελεύθερης δημοκρατίας» για περιορισμένη συνταγματική κυβέρνηση.

Στο μεταξύ στην κοινωνία δημιουργούνται νέες δυνάμεις. Ο εμπορευματικός καπιταλισμός κάνει την εμφάνισή του και οι πόλεις αναγεννιούνται και μεγαλώνουν με πληθυσμιακούς όρους. Η φεουδαρχία αρχίζει να χάνει έδαφος. Αυτός ο νέος κόσμος των πόλεων απαιτεί να παίξει πολιτικό ρόλο και να πάρει στα χέρια του τη νέα πολιτεία, δηλαδή την πόλη-κράτος της πρώιμης αναγέννησης που δεν εμπνέεται τόσο από την Αθηναϊκή δημοκρατία αλλά τη Ρωμαϊκή δημοκρατία (republic). Οι στοχαστές της αναγέννησης και οι πολιτικοί της εμπνέονταν από τη Ρώμη καθώς γνώρισαν τη δημοκρατία μέσω του Αριστοτέλη, ο οποίος θεωρούσε την δημοκρατία απόκλιση από την προτιμητέα του «Πολιτεία». Για να αποφύγουν την «τυραννία» των πολλών προτίμησαν την επιβολή πολιτεύματος που θα στηριζόταν στους νόμους. Ο Κικέρωνας στάθηκε ο βασικός εκπρόσωπος αυτής της τάσης. Θεωρεί το πολίτευμα της εποχής του, δηλαδή τη δημοκρατία με την έννοια της Πολιτείας (republica), ως το άριστο των πολιτευμάτων. Το πολίτευμα αυτό ήταν μίξη από στοιχεία από πολιτεύματα διαφόρων ελληνικών πόλεων –κρατών (βασιλικών, αριστοκρατικών, δημοκρατικών), και κυρίως από αυτό της Σπάρτης με βάση το οποίο δημιουργήθηκε αρχικά η Σύγκλητος. Έπειτα, με τρόπο ανάλογο με τον θεσμό της διπλής βασιλείας της Σπάρτης, διαμορφώθηκε το αξίωμα των δύο υπάτων που ήταν πλέον αιρετό.

Τέλος, θεσμός ανάλογος με αυτόν των πέντε εφόρων της Σπάρτης, ήταν αυτός των εκπροσώπων του ρωμαϊκού λαού, δηλαδή των δημάρχων. [1]

....

https://kyvernan.wordpress.com/2014/02/08/10/
Σημείωση ότι τα περισσότερα κομμάτια του ηγεμόνα που ταΐζουν τον μύθο του σατανικού Μ. είναι παρμένα απο τον Κικέρωνα. Ή μάλλον είναι τοποθέτηση πάνω στο discourse περι Κικέρωνα που λάμβανε χώρα στην εποχή. Δεν τα έβγαλε απο τον ποπό του δηλαδή, βέβαια σίγουρα οι προεκτάσεις που δίνει στον δρόμο περι ευέλικτης ηθικής που άνοιξε ο Κικέρωνας είναι κάπως..χμε...ριζοσπαστικές πάντως πατάει πάνω στο [urlhttps://en.wikipedia.org/wiki/De_Officiis]de officiis[/url] το οποίο παίζει να είχε κιόλας δίπλα του ανοιχτό γράφοντας :)

Άβαταρ μέλους
Dwarven Blacksmith
Δημοσιεύσεις: 42513
Εγγραφή: 31 Μαρ 2018, 18:08
Τοποθεσία: Maiore Patria

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από Dwarven Blacksmith » 20 Ιουν 2019, 23:09

Το ερώτημα με τέτοιους είδους κείμενα είναι, μπορεί απλά η δύναμη της θέλησης να δώσει στη "πλατιά βάση" την ισχύ που ζητά ο συγγραφέας;
Ή πρέπει η "πλατιά βάση" να διαθέτει ήδη τα οικονομικά μέσα να κάνει τη φωνή της να ακουστεί; Ή έστω είναι ένας "ενάρετος κύκλος";

Το πιο πιθανό κατ' εμέ ότι ισχύει ή το 2ο ή το 3ο. Αυτό που πρέπει να εξετάσουμε δηλαδή είναι ότι πως η πλατιά βάση θα αποκτήσει πραγματική οικονομική δύναμη, ιδιόκτητη και όχι νοικιασμένη (όχι σε μορφή επιδομάτων, αναδιανομής κλπ).
🔻I would have lived in peace. But my enemies brought me war.🔻

Άβαταρ μέλους
ΓΑΛΗ
Δημοσιεύσεις: 68600
Εγγραφή: 05 Απρ 2018, 12:19

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από ΓΑΛΗ » 20 Ιουν 2019, 23:24

Dwarven Blacksmith έγραψε:
20 Ιουν 2019, 23:09
Το ερώτημα με τέτοιους είδους κείμενα είναι, μπορεί απλά η δύναμη της θέλησης να δώσει στη "πλατιά βάση" την ισχύ που ζητά ο συγγραφέας;
Ή πρέπει η "πλατιά βάση" να διαθέτει ήδη τα οικονομικά μέσα να κάνει τη φωνή της να ακουστεί; Ή έστω είναι ένας "ενάρετος κύκλος";

Το πιο πιθανό κατ' εμέ ότι ισχύει ή το 2ο ή το 3ο. Αυτό που πρέπει να εξετάσουμε δηλαδή είναι ότι πως η πλατιά βάση θα αποκτήσει πραγματική οικονομική δύναμη, ιδιόκτητη και όχι νοικιασμένη (όχι σε μορφή επιδομάτων, αναδιανομής κλπ).
Όταν απεξαρτηθεί από την διττή έννοια της λέξης "λαός" που συνεπάγεται αυτομάτως την ανάγκη ύπαρξης του ηγεμόνα.
Το γαρ πολύ της κατανόησης γεννά αδιαφορία.

Άβαταρ μέλους
ΣΑΤΑΝΙΚΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
Δημοσιεύσεις: 27048
Εγγραφή: 30 Μαρ 2018, 21:47

Re: Μακιαβελισμός και δημοκρατία

Μη αναγνωσμένη δημοσίευση από ΣΑΤΑΝΙΚΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ » 20 Ιουν 2019, 23:27

Nero έγραψε:
20 Ιουν 2019, 15:00
Καλώ ΣΑΤΑΝΙΚΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ για να πάρει μια μυρουδιά απο το τι πραγματικά εστί φιλελεύθερος εκσυγχρονισμός :D
[*]

Μπούλετ πόιντ, από δω ο νίρο
Ο χρήστης που γκρέμισε τον εθνολαϊκισμό

Απάντηση


  • Παραπλήσια Θέματα
    Απαντήσεις
    Προβολές
    Τελευταία δημοσίευση

Επιστροφή στο “Φιλοσοφία πολιτικής”

Phorum.com.gr : Αποποίηση Ευθυνών