Αναρχικοί, Μπακούνιν και επιστήμη

[kongrosian]

ρε παιδιά μου κάνει εντύπωση η Καραμελίτσα. ξέρει ένα σωρό πράματα!

[I know just what you re sayin]

έχει τμήμα Κοινωνιολογίας στην Πάτρα;

[kongrosian]

δεν ξέρω

[I know just what you re sayin]

δεν ξέρω

13:00

τρομπόνιασμα Naidaς

[kongrosian]

δεν ξέρω

13:00

τρομπόνιασμα Naidaς

που κολλάει αυτό τώρα;

[Naida]

δεν ξέρω

13:00

τρομπόνιασμα Naidaς

Τι τρομπονιασμα; αφού το ίδιο λέω και εγώ

[Καραμελίτσα]

έχει τμήμα Κοινωνιολογίας στην Πάτρα;

Όχι και ίου.

[Fluffy]

Το τεράστιο πλεονέκτημα της θετικής επιστήμης σε σχέση με τη θεολογία, τη μεταφυσική, την πολιτική και τη νομοθεσία, συνίσταται στο ότι, στη θέση των κίβδηλων και μοιραίων αφαιρέσεων που γέννησαν αυτά τα δόγματα, βάζει αληθινές αφαιρέσεις που εκφράζουν τη γενική φύση και λογική των πραγμάτων, τις γενικές τους σχέσεις και τους γενικούς νόμους της ανάπτυξής τους. Αυτό τη διαχωρίζει σαφώς απ' όλα τα προηγούμενα δόγματα και θα της εξασφαλίζει πάντοτε μιαν εξέχουσα θέση στην κοινωνία: θ' αποτελέσει, κατά κάποιο τρόπο, τη συλλογική συνείδηση της κοινωνίας.

Όμως, από μια άποψη, μοιάζει με όλα αυτά τα δόγματα: αφού το μόνο δυνατό αντικείμενό της είναι οι αφαιρέσεις, είναι αναγκασμένη, απ' την ίδια της τη φύση, ν' αγνοεί τους πραγματικούς ανθρώπους, έξω από τους οποίους ακόμα κι οι πιο αληθινές αφαιρέσεις δεν έχουν καμιά ύπαρξη.
Για να διορθώσει το βασικό αυτό μειονέκτημα, η θετική επιστήμη οφείλει να υιοθετήσει μια διαφορετική μέθοδο απ' αυτήν που ακολούθησαν τα δόγματα του παρελθόντος. Τα τελευταία επωφελήθηκαν απ’ την άγνοια των μαζών, θυσιάζοντάς τες, αδίστακτα, στις αφαιρέσεις τους, οι οποίες, εξάλλου, είναι πάντοτε πολύ προσοδοφόρες για κείνους που τις εκπροσωπούν, με σάρκα και οστά.

Η θετική επιστήμη, αναγνωρίζοντας την απόλυτη ανικανότητά της να συλλάβει τα πραγματικά άτομα και να ενδιαφερθεί για την τύχη τους, θα πρέπει ν’ απαρνηθεί οριστικά κι αμετάκλητα, οποιαδήποτε αξίωση για διακυβέρνηση των κοινωνιών· γιατί έτσι κι αναμιγνυόταν, το μόνο που θα έκανε θα είναι να θυσιάζει διαρκώς τους ζωντανούς ανθρώπους, που τους αγνοεί, στις αφαιρέσεις που αποτελούν το μόνο αντικείμενο των θεμιτών ασχολιών της.

[MelidonisM]

Ο Λένιν θα το κανε το εμβόλιο, ο Μπακούνιν;;
Ο Λένιν υποχρέωσε τον λαό να το κάνει, ο Μπακούνιν;;

[Fluffy]

Η αληθινή επιστήμη της ιστορίας, λογου χάρη, δεν υπάρχει ακόμα· μόλις και μετά βίας αρχίζουμε σήμερα να διακρίνουμε αμυδρά τις εξαιρετικά περίπλοκες προϋποθέσεις της. Κι αν όμως, υποθέσουμε ότι έχει οριστικά διαμορφωθεί, τι θα μπορούσε να μας δώσει; Θα μας παρουσίαζε μια πιστή κι ορθολογική εικόνα της φυσικής ανάπτυξης των γενικών συνθηκών - υλικών κι ιδεατών, οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών, θρησκευτικών, φιλοσοφικών, αισθητικών κι επιστημονικών - των κοινωνιών που έχουν μια ιστορία.
Η καθολική όμως αυτή απεικόνιση του ανθρώπινου πολιτισμού, όσο λεπτομερειακή κι αν ήταν, δε θα μας έδειχνε ποτέ τίποτα παραπάνω από γενικές και, συνακόλουθα, αφηρημένες εκτιμήσεις.

Τα δισεκατομμύρια των ατόμων που πρόσφεραν τα ζωντανά και πάσχοντα υλικά αυτής της θριαμβευτικής και συνάμα θλιβερής ιστορίας - θριαμβευτικής, εξαιτίας των γενικών αποτελεσμάτων της και θλιβερής, εξαιτίας της τεράστιας εκατόμβης των ανθρώπινων θυμάτων, "που συνθλίβονται κάτω απ' τους τροχούς της" - εκείνα τα δισεκατομμύρια των ανώνυμων ατόμων, που χωρίς αυτά, κανένα απ' τα μεγάλα αφηρημένα "αποτελέσματα" της ιστορίας δεν θα είχε επιτευχθεί - και που, θυμηθείτε το καλά, ποτέ δεν ωφελήθηκαν απ' αυτά τ' αποτελέσματα - δε θα βρούνε καμιά θέση, έστω και την παραμικρή, στα χρονικά της. Έζησαν και θυσιάστηκαν, ποδοπατήθηκαν για το καλό της αφηρημένης ανθρωπότητας, αυτό είναι όλο. Θα πρέπει άραγε να μεμφθούμε την επιστήμη της ιστορίας; Αυτό θα ήταν άδικο και γελοίο.

Η σκέψη, ο στοχασμός, ο ίδιος ο ανθρώπινος λόγος μόνον αφαιρέσεις είναι ικανοί να εκφράσουν· είναι ανίκανοι να συλλάβουν τόσο τα άτομα του παρόντος, όσο και του παρελθόντος. Επομένως, η ίδια η κοινωνική επιστήμη, η επιστήμη του μέλλοντος, θα εξακολουθήσει αναγκαστικά να τα αγνοεί. Το μόνο που δικαιούμαστε να της ζητήσουμε είναι να μας δείξει με αξιόπιστο και σταθερό χέρι τις γενικές αιτίες των ατομικών δεινών - κι ανάμεσα στις αιτίες αυτές δε θα ξεχάσει, φυσικά, τη θυσία και την υποταγή (πολύ συχνή, αλίμονο!) των ζωντανών ατόμων στις αφηρημένες γενικότητες - δείχνοντάς μας, ταυτόχρονα, τις γενικές προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για την πραγματική χειραφέτηση των ατόμων που ζουν στην κοινωνία. Αυτή είναι η αποστολή της· αυτά είναι τα όριά της, που πέρα απ’ αυτά η δράση της κοινωνικής επιστήμης δεν μπορεί παρά να είναι ανίσχυρη και μοιραία.

[Fluffy]

Πέρα απ' αυτά τα όρια, βρίσκονται οι δογματικές και κυβερνητικές βλέψεις των επίσημα αναγνωρισμένων εκπροσώπων της, των ιερέων της. Είναι πια καιρός να ξεμπερδεύουμε με όλους τους ποντίφηκες κι ιερείςλ· δεν τους θέλουμε πια, ακόμα κι αν αυτο-αποκαλούνται Δημοκράτες Σοσιαλιστές. Επαναλαμβάνω για μια ακόμα φορά, η μόνη αποστολή της επιστήμης είναι να φωτίσει το δρόμο. Μόνον η Ζωή, απαλλαγμένη απ' όλους τους κυβερνητικούς και δογματικούς της φραγμούς, κι έχοντας πλήρη ελευθερία δράσης, μπορεί να δημιουργήσει.

Πώς θα λύσουμε αυτή την αντινομία; Απ' τη μια μεριά, η επιστήμη είναι απαραίτητη για την ορθολογική οργάνωση της κοινωνίας· απ' την άλλη, όντας ανίκανη να ενδιαφερθεί για οτιδήποτε πραγματικό και ζωντανό, δεν πρέπει ν' ανακατεύεται στην αληθινή και πρακτική οργάνωση της κοινωνίας. Αυτή η αντίφαση μπορεί να λυθεί μόνο μ' έναν τρόπο: με την εξουδετέρωση της επιστήμης σαν ηθικής ύπαρξης που υπάρχει έξω απ' τη ζωή όλων και που εκπροσωπείται από ένα σώμα διπλωματούχων σοφών, πρέπει να διαδοθεί στις μάζες.

[Fluffy]

Η επιστήμη, που από δω και πέρα καλείται ν' αντιπροσωπεύσει τη συλλογική συνείδηση της κοινωνίας, οφείλει να γίνει, πραγματικά, ιδιοκτησία όλων. Έτσι, χωρίς να χάσει τίποτα απ' τον καθολικό χαρακτήρα της, τον οποίο δεν μπορεί, άλλωστε, ν' αποβάλλει χωρίς να πάψει να είναι επιστήμη και καθώς εξακολουθεί ν' ασχολείται αποκλειστικά με τις γενικές αιτίες, τις συνθήκες και πάγιες σχέσεις των ατόμων και των πραγμάτων, θα ενωθεί, πραγματικά, με την άμεση και πραγματική ζωή όλων των ατόμων.

Θα έχουμε έτσι μια κίνηση, ανάλογη μ' εκείνη που υπαγόρευσε στους Διαμαρτυρόμενους, στην αρχή της Μεταρρύθμισης, ότι ο άνθρωπος δε χρειαζόταν άλλο τους παπάδες αφού κάθε άνθρωπος θα γινόταν στο εξής παπάς του εαυτού του, αφού κάθε άνθρωπος χάρη στην αόρατη επέμβαση του Κυρίου Υμών Ιησού Χριστού και μόνον, θα κατόρθωνε επιτέλους να χωνέψει τον καλό Θεό του.

Όμως, εδώ, το ζήτημα δεν είναι ούτε ο Ιησούς Χριστός, ούτε ο καλός Θεός, ούτε η πολιτική ελευθερία, ούτε η νομοθεσία - πράγματα που έχουν όλα αποκαλυφθεί θεολογικά ή μεταφυσικά και που είναι όλα εξίσου δύσπεπτα. Ο κόσμος των επιστημονικών αφαιρέσεων δεν προέρχεται εξ αποκαλύψεως· είναι εγγενής στον πραγματικό κόσμο, του οποίου δεν είναι παρά η γενική ή αφηρημένη έκφραση κι αναπαράσταση. Στο μέτρο όμως που μια ξεχωριστή σφαίρα, εκπροσωπούμενη ειδικά από τους σοφούς σα σώμα, ο ιδεατός αυτός κόσμος απειλεί να καταλάβει τη θέση του καλού Θεού απέναντι στον πραγματικό κόσμο, επιφυλλάσσοντας για τους επίσημα αναγνωρισμένους αντιπροσώπους του τις θέσεις των παπάδων.

[Fluffy]

Να γιατί είναι ανάγκη να διαλύσουμε την ειδική κοινωνική οργάνωση των σοφών, με τη γενική μόρφωση, ίση για όλους, σε όλα τα πράγματα, έτσι ώστε οι μάζες, παύοντας να είναι κοπάδια που τα κατευθύνουν και τα μαδάνε οι προνομιούχοι παπάδες, να μπορέσουν να πάρουν στα δικά τους τα χέρια τη διεύθυνση της τύχης τους.

Μέχρι όμως να φτάσουν οι μάζες σ' αυτό το επίπεδο μόρφωσης, μήπως χρειάζεται να δεχθούν τη διακυβέρνηση των ανθρώπων της επιστήμης; Σίγουρα όχι. Θα ήταν προτιμότερο για κείνες να κάνουν χωρίς την επιστήμη, παρά να επιτρέψουν να τις κυβερνήσουν οι σοφοί. Η πρώτη συνέπεια της διακυβέρνησης αυτών των ανθρώπων, θα ήταν να γίνει η επιστήμη απρόσιτη στο λαό, και μια τέτοια διακυβέρνηση θα ήταν, αναγκαστικά, αριστοκρατική, γιατί οι τωρινοί επι­στημονικοί θεσμοί είναι βασικά αριστοκρατικοί.

Μια αριστοκρατία της μάθησης!
Απ' όλες τις εξουσίες, η πιο αμείλικτη από πρακτική άποψη κι η πιο ακατάδεκτη και τυραννική από κοινωνική, θα ήταν εκείνη που θα εγκαθιδρυόταν στ' όνομα της επιστήμης. Το καθεστώς αυτό θα ήταν ικανό να παραλύσει τη ζωή και την κίνηση της κοινωνίας. Οι σοφοί, πάντα φαντασμένοι, πάντα ακατάδεκτα κι ανίκανοι, θ' άρχιζαν ν' αναμιγνύονται παντού κι οι πηγές της ζωής θα στέρευαν κάτω απ' την ανάσα των αφαιρέσεών τους.

[Χαοτικός]

Ο Μιχαήλ ήταν άνθρωπος της εποχής του. Τα κείμενα δε στέκουν και πολύ στον 21ο αιώνα, ιδιαίτερα για όσες δεν την παλεύουν με το Ρομαντισμό, αλλά για το 19ο αιώνα, και σε σύγκριση με τις φαντασιώσεις των Μαρξιστών για επιστήμες της κοινωνίες, ειναι απλά δροσιστικό.

[Καραμελίτσα]

Ο Μιχαήλ ήταν άνθρωπος της εποχής του. Τα κείμενα δε στέκουν και πολύ στον 21ο αιώνα, ιδιαίτερα για όσες δεν την παλεύουν με το Ρομαντισμό, αλλά για το 19ο αιώνα, και σε σύγκριση με τις φαντασιώσεις των Μαρξιστών για επιστήμες της κοινωνίες, ειναι απλά δροσιστικό.

Ποια είναι η απορία και ποιο είναι το αστείο;