Ο πολιτικός κύκλος του Πολυβίου.
Δημοσιεύτηκε: 21 Μαρ 2023, 02:51
Η θεωρία του πολιτικού κύκλου διατυπώθηκε από πολλούς σοφούς στην αρχαιότητα. Η γνωστότερη παραλλαγή είναι αυτή του Πολυβίου.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Πολύβιο, στην πολιτική ζωή όλων των κοινωνιών επαναλαμβάνεται αενάως ο παρακάτω κύκλος.
Σημείο εκκίνησης, η μοναρχία. Κάποια στιγμή, κάποιος κληρονομικός ηγεμόνας θα δείξει αυθεραισία κατά την άσκηση της εξουσίας, προκαλώντας αναταράξεις. Τότε η εξουσία θα περάσει σε μια ομάδα φωτισμένων ανθρώπων, οπότε η μοναρχία μετατρέπεται σε ολιγαρχία.
Και σ'αυτό το πολίτευμα όμως, κάποια στιγμή κάποια γενιά κυβερνώντων θα ασκήσει την εξουσία με αυθαιρεσία, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι πολίτες να ζητούν συμμετοχή στις αποφάσεις, και να φτάσουμε τελικά στη δημοκρατία.
Ακόμα όμως και στη δημοκρατία, σε κάποια γενιά, ο λαός θα ασκήσει την εξουσία με αυθαιρεσία. Αποτέλεσμα, το χάος. Και τότε, μέσα στο μπάχαλο, κάποιο φωτισμένο άτομο θα συγκεντρώσει την εξουσία στα χέρια του, για να επιστρέψουμε στην αρχή του κύκλου.
Το ερώτημα είναι: Μπορεί αυτός ο κύκλος να σπάσει;
Μετά την αναγέννηση, διάφοροι πολιτικοί επιστήμονες πρότειναν μικτές μορφές εξουσίας ως διέξοδο από τον κύκλο.
Μία από αυτές, η ιδανική μικτή μορφή διακυβέρνησης κατά τη γνώμη μου, εφαρμόστηκε στη Μεγάλη Βρετανία με τη Διακύρηξη των Δικαιωμάτων του 1689. Σ'υμφωνα με αυτή...
-Το εκλεγμένο κοινοβούλιο ασκεί τη νομοθετική εξουσία, τη θέσπιση των νόμων.
-Ο βασιλεύς, ως αρχηγός της κυβέρνησης, ασκεί την εκτελεστική εξουσία, που είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή των νόμων.
Έτσι εμποδίζεται η αυθεραισία, διότι οι εξουσίες αλληλοελέγχονται. Τα ψηφισμένα νομοσχέδια του κοινοβουλίου δεν περνάνε χωρίς την υπόγραφή του μονάρχη, και παράλληλα η κυβέρνηση του μονάρχη λογοδοτεί στις συνεδριάσεις της βουλής.
Δυστυχώς, αυτό το σύστημα κράτησε μόνο λίγα χρόνια. Το 1714, με το πρόσχημα ότι ο Βασιλιάς Γεώργιος Α' ήταν Γερμανός και δεν καταλάβαινε καλά την αγγλική γλώσσα, η αρχηγία της κυβέρνησης πέρασε στον πρωθυπουργό, και το πολίτευμα μετατράπηκε στην κοινοβουλευτική δημοκρατία που συναντάμε σήμερα στα περισσότερα κράτη του ανεπτυγμένου κόσμου.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Πολύβιο, στην πολιτική ζωή όλων των κοινωνιών επαναλαμβάνεται αενάως ο παρακάτω κύκλος.
Σημείο εκκίνησης, η μοναρχία. Κάποια στιγμή, κάποιος κληρονομικός ηγεμόνας θα δείξει αυθεραισία κατά την άσκηση της εξουσίας, προκαλώντας αναταράξεις. Τότε η εξουσία θα περάσει σε μια ομάδα φωτισμένων ανθρώπων, οπότε η μοναρχία μετατρέπεται σε ολιγαρχία.
Και σ'αυτό το πολίτευμα όμως, κάποια στιγμή κάποια γενιά κυβερνώντων θα ασκήσει την εξουσία με αυθαιρεσία, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι πολίτες να ζητούν συμμετοχή στις αποφάσεις, και να φτάσουμε τελικά στη δημοκρατία.
Ακόμα όμως και στη δημοκρατία, σε κάποια γενιά, ο λαός θα ασκήσει την εξουσία με αυθαιρεσία. Αποτέλεσμα, το χάος. Και τότε, μέσα στο μπάχαλο, κάποιο φωτισμένο άτομο θα συγκεντρώσει την εξουσία στα χέρια του, για να επιστρέψουμε στην αρχή του κύκλου.
Το ερώτημα είναι: Μπορεί αυτός ο κύκλος να σπάσει;
Μετά την αναγέννηση, διάφοροι πολιτικοί επιστήμονες πρότειναν μικτές μορφές εξουσίας ως διέξοδο από τον κύκλο.
Μία από αυτές, η ιδανική μικτή μορφή διακυβέρνησης κατά τη γνώμη μου, εφαρμόστηκε στη Μεγάλη Βρετανία με τη Διακύρηξη των Δικαιωμάτων του 1689. Σ'υμφωνα με αυτή...
-Το εκλεγμένο κοινοβούλιο ασκεί τη νομοθετική εξουσία, τη θέσπιση των νόμων.
-Ο βασιλεύς, ως αρχηγός της κυβέρνησης, ασκεί την εκτελεστική εξουσία, που είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή των νόμων.
Έτσι εμποδίζεται η αυθεραισία, διότι οι εξουσίες αλληλοελέγχονται. Τα ψηφισμένα νομοσχέδια του κοινοβουλίου δεν περνάνε χωρίς την υπόγραφή του μονάρχη, και παράλληλα η κυβέρνηση του μονάρχη λογοδοτεί στις συνεδριάσεις της βουλής.
Δυστυχώς, αυτό το σύστημα κράτησε μόνο λίγα χρόνια. Το 1714, με το πρόσχημα ότι ο Βασιλιάς Γεώργιος Α' ήταν Γερμανός και δεν καταλάβαινε καλά την αγγλική γλώσσα, η αρχηγία της κυβέρνησης πέρασε στον πρωθυπουργό, και το πολίτευμα μετατράπηκε στην κοινοβουλευτική δημοκρατία που συναντάμε σήμερα στα περισσότερα κράτη του ανεπτυγμένου κόσμου.