ΓΑΛΗThe worship of the gods, as I have taught in the former book, does not imply wisdom; not only because it gives up man, who is a divine animal, to earthly and frail things, but because nothing is fixed in it which may avail for the cultivation of the character and the framing of the life; nor does it contain any investigation of the truth, but only the rite of worship, which does not consist in the service of the mind, but in the employment of the body. And therefore that is not to be deemed true religion, because it instructs and improves men by no precepts of righteousness and virtue. Thus philosophy, inasmuch as it does not possess true religion, that is, the highest piety, is not true wisdom. For if the divinity which governs this world supports mankind with incredible beneficence, and cherishes it as with paternal indulgence, wishes truly that gratitude should be paid, and honour given to itself, man cannot preserve his piety if he shall prove ungrateful for the heavenly benefits; and this is certainly not the part of a wise man. Since, therefore, as I have said, philosophy and the religious system of the gods are separated, and far removed from each other; seeing that some are professors of wisdom, through whom it is manifest that there is no approach to the gods, and that others are priests of religion, through whom wisdom is not learned; it is manifest that the one is not true wisdom, and that the other is not true religion. Therefore philosophy was not able to conceive the truth, nor was the religious system of the gods able to give an account of itself, since it is without it. But where wisdom is joined by an inseparable connection with religion, both must necessarily be true; because in our worship we ought to be wise, that is, to know the proper object and mode of worship, and in our wisdom to worship, that is, to complete our knowledge by deed and action.
https://en.wikisource.org/wiki/Ante-Nic ... /Chap._III
Προφανώς είναι καρφί στις παγανιστική θρησκεία αλλά είναι ενδιαφέρον γιατί φαίνεται να είχε καταλάβει πολύ καλά τι ακριβώς ήταν η παγανιστική θρησκεία και ποιο ήταν το βασικό της στοιχείο: η λατρεία, δηλαδή οι τελετές και οι θυσίες, με το όποιο θεολογικό ή ηθικοπλαστικό περιτύλιγμα να είναι λεπτό...όταν υπήρχε. Και βέβαια ένας χριστιανός απαντάει σε σημερινούς χριστιανούς που ισχυρίζονται ότι η θρησκεία ήταν πάντα και υποχρεωτικά ηθικοπλαστικός μηχανισμός
μετάφραση
Η λατρεία των θεών, όπως δίδαξα στο προηγούμενο βιβλίο, δεν συνεπάγεται σοφία, όχι μόνο γιατί εγκαταλείπει τον άνθρωπο, ο οποίος είναι ζώο θεϊκό, σε εφήμερα και εγκόσμια πράγματα, αλλά επειδή τίποτα δεν είναι σταθερό σε αυτή, που να μπορεί να χρησιμοποιήσει για την καλλιέργεια του χαρακτήρα και τη διαμόρφωση της ζωής ούτε περιέχει καμία διερεύνηση της αλήθειας, αλλά μόνο τις τελετές της λατρείας, η οποία δεν συνίσταται στην υπηρεσία του νου, αλλά στην υπηρεσία του σώματος. Και ως εκ τούτου, ότι δεν πρέπει να θεωρηθεί αληθινή θρησκεία, επειδή δεν καθοδηγεί και
δεν βελτιώνει τους ανθρώπους σε καμία από τις επιταγές της δικαιοσύνης και της αρετής. Οπότε η φιλοσοφία εφόσον δεν εμπεριέχει πραγματική θρησκεία, δηλαδή την υψηλότερη μορφή ευσέβειας, δεν είναι πραγματική σοφία. Γιατί αν ο θεός που κυβερνά τον κόσμο αυτό υποστηρίζει την ανθρωπότητα με απίστευτες ευεργεσίες, και τον αγαπάει με πατρική ικανοποίηση επιθυμεί πραγματικά να του καταβάλλεται ευγνωμοσύνη, και να του δίνονται τιμές, ο άνθρωπος δεν μπορεί να διατηρήσει την ευσέβειά του αν αποδειχθεί αχάριστος προς τα ουράνια οφέλη, και αυτός δεν είναι σίγουρα ο ρόλος ενός σοφού. Δεδομένου ότι όπως έχω πει, η φιλοσοφία και το θρησκευτικό σύστημα των θεών είναι χωριστά και μακριά το ένα από τον άλλο βλέποντας ότι κάποιοι είναι δάσκαλοι της σοφίας, μέσω των οποίων είναι προφανές ότι δεν υπάρχει καμία προσέγγιση προς το θείο και ότι οι άλλοι είναι ιερείς της θρησκείας μέσω της οποίας η σοφία δεν διδάσκεται είναι προφανές ότι το ένα δεν είναι αληθινή σοφία, και ότι το άλλο δεν είναι αληθινή θρησκεία. Ως εκ τούτου η φιλοσοφία δεν ήταν σε θέση να συλλάβει την αλήθεια, ούτε ήταν το θρησκευτικό σύστημα των θεών σε θέση να δώσει έναν απολογισμό του ίδιου, δεδομένου ότι δεν έχει. Αλλά εκεί πού η σοφία ενώνεται με μια άρρηκτη σχέση με τη θρησκεία, και τα δύο θα πρέπει κατ 'ανάγκην να είναι αλήθεια γιατί στην λατρεία μας οφείλουμε να είμαστε σοφοί, δηλαδή, να γνωρίζουμε το σωστό της αντικείμενο και τον τρόπο λατρείας, και με τη σοφία μας να λατρεύουμε, δηλαδή, να ολοκληρώνουμε την γνώση μας με πράξη και με δράση.
