Ως σεξουαλική κακοποίηση, ορίζεται, η άσκηση μη επιθυμητής σεξουαλικής συμπεριφοράς από ένα άτομο προς ένα άλλο.
Το θύμα γίνεται αποδέκτης πιέσεων, απειλών, ύβρεων αλλά και βίας, με στόχο τη μείωση ή και εξάλειψη των αντιστάσεών του και την ικανοποίηση των επιθυμιών του θύτη.
Σύμφωνα με τον ορισμό από τον νόμο, «σεξουαλική παρενόχληση είναι οποιαδήποτε ανεπιθύμητη λεκτική, μη λεκτική ή σωματική συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα που αποσκοπεί ή έχει ως αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου, ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος» (άρθρο 2 περ. δ του ν. 3896/2010).
Δεν θεωρείται σεξουαλική παρενόχληση το κομπλιμέντο, η πρόταση, το αστείο, ο θαυμασμός και η φιλική συζήτηση.
Δεν θεωρείται σεξουαλική παρενόχληση το φλερτ. Φλερτ στην ανθρώπινη συμπεριφορά είναι η εκδήλωση ερωτικής συμπάθειας με συμπεριφορές που φανερώνουν το ενδιαφέρον ενός προσώπου προς κάποιο άλλο, με σκοπό την σύναψη ερωτικής σχέσης, χωρίς υπόσχεση ότι αυτό θα συμβεί.
Η σεξουαλική παρενόχληση, σύμφωνα με το άρθρο 337 του Ποινικού Κώδικα, αποτελεί «προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας» που αποτελείται από «άσεμνες χειρονομίες ή προτάσεις που αφορούν ασελγείς πράξεις» «προσβολή της αξιοπρέπειας ενός ατόμου στην περιοχή του / της σεξουαλικής ζωής της».
Άσεμνες χειρονομίες συνεπάγονται σωματική επαφή (χάδια, κλπ) ενώ άσεμνες προτάσεις μπορεί να είναι προφορική ή γραπτή ή με χειρονομίες, χωρίς σωματική επαφή.
Το θύμα δύναται να καταγγείλει την σεξουαλική παρενόχληση
στον εισαγγελέα ή στην αστυνομία ή στον συνήγορο του Πολίτη ή στην δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος (για πράξη μέσω διαδικτύου) ή
στην υπηρεσία αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας της αστυνομίας (για ενδοοικογενειακή βία) ή
στο σώμα επιθεώρησης εργασίας (συμβάν στον εργασιακό χώρο).
Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης καλέστε το 100 και αν δε μπορείτε να μιλήσετε, στείλτε μήνυμα ( sms ) γράφοντας το όνομα, το επώνυμο, τη διεύθυνση και το είδος της επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου»).
Μπορείτε να μεταβείτε στην πλησιέστερη αστυνομική υπηρεσία και να αναφέρετε τι σας έχει συμβεί.
Αν πρόκειται για συμβάν που λαμβάνει χώρα μέσα στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τις Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας .
Αν πρόκειται για πράξη που έλαβε χώρα μέσω του διαδικτύου, μπορείτε να απευθυνθείτε στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
Σημειώνεται ότι για τα αδίκημα κατά της γενετήσιας αξιοπρέπειας/ελευθερίας, από τη στιγμή που θα λάβουν γνώση οι αστυνομικές αρχές θα επιληφθούν άμεσα, με ευαισθησία και σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του θύματος.
Επιπλέον μπορείτε να:
Αναφέρετε το περιστατικό στις κατά τόπο Εισαγγελικές Αρχές.
Απευθυνθείτε στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας 15512 (όταν πρόκειται για συμβάν που λαμβάνει χώρα σε εργασιακό χώρο).
Επικοινωνήστε με τα κατά τόπο Κέντρα Ψυχικής Υγείας και Δημόσια Νοσοκομεία για παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης.
Καλέσετε τη γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής, Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων για ψυχοκοινωνική στήριξη, νομική συμβουλευτική και φιλοξενία σε ξενώνες ή να επικοινωνήστε με τα κατά τόπο συμβουλευτικά κέντρα
https://womensos.gr/symvouleutika_kentra_ota-2/ (που απευθύνονται σε γυναίκες)
Αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες, https :// metoogreece . gr /...
Όποιος με χειρονομίες σεξουαλικού χαρακτήρα, με προτάσεις που αφορούν σεξουαλικές πράξεις, με σεξουαλικές πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου ή με επίδειξη των γεννητικών του οργάνων, προσβάλλει βάναυσα την αξιοπρέπεια άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση ως δύο έτη ή χρηματική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.
Κρίσιμες διατάξεις, είναι το άρθρο 337 του νέου Ποινικού Κώδικα (προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας) (εξής ΠΚ) και το άρθρο 361 ΠΚ (εξύβριση).
Πολλές φορές το θύμα, διστάζει να καταγγείλει το γεγονός, εξαιτίας του φόβου να γίνει ευρέως γνωστό στο κοινωνικό, εργασιακό και οικογενειακό περιβάλλον ή της ισχυρής θέσεως του δράστη και των συνεπειών ενδεχόμενης εκδίκησης ή του φόβου συκοφάντησης από την άλλη πλευρά.
Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρο 337 του νέου ΠΚ «1. Όποιος με χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα, με προτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις, με γενετήσιες πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου ή με επίδειξη των γεννητικών του οργάνων, προσβάλλει βάναυσα την τιμή άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή..» ενώ σύμφωνα με την παράγραφο 4 του ίδιου άρθρου «Όποιος προβαίνει σε χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα ή διατυπώνει προτάσεις για τέλεση γενετήσιων πράξεων σε πρόσωπο που εξαρτάται εργασιακά από αυτόν ή εκμεταλλευόμενος την ανάγκη ενός προσώπου να εργαστεί, τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.»
Στο σημείο αυτό και πριν την περαιτέρω ανάλυση, κρίσιμο είναι να διευκρινιστεί η διαφορά της έννοιας της σεξουαλικής παρενόχλησης, όπως ορίζεται στο πιο πάνω άρθρο του Ποινικού Κώδικα – προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας- με αυτή της έννοιας της γενετήσιας πράξης (βιασμός), όπως ορίζεται στο άρθρο 336 του νέου Ποινικού Κώδικα.
Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 336, γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις. Οι αποφάσεις των δικαστηρίων έχουν ερμηνεύσει την έννοια της γενετήσιας πράξης (βιασμός) ως η συνουσία, καθώς και άλλες πράξεις με την ίδια, από πλευράς προσβολής του εννόμου αγαθού της γενετήσιας ελευθερίας, βαρύτητα, όπως είναι, ενδεικτικά, η «παρά φύσιν» συνεύρεση, ο ετεροαυνανισμός, η πεολειξία, η αιδιολειξία, ή η χρήση υποκατάσταστων μέσων, δηλαδή πράξεις που δεν συνιστούν πάντοτε ή δεν προϋποθέτουν διεισδύσεις.
Από την άλλη, ως χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα, για τις οποίες κάνει λόγο το άρθρο 337 του νέου ΠΚ, νοούνται πράξεις ήσσονος βαρύτητας, οι οποίες όμως προσβάλλουν την γενετήσια αξιοπρέπεια, όπως χειρονομίες ή θωπείες ή ψαύσεις του σώματος, που δεν εξικνούνται σε γενετήσια πράξη. Τέλος πράξη γενετήσιου χαρακτήρα είναι συμπεριφορές ή χειρονομίες, οι οποίες κατά την κοινή αντίληψη υπαινίσσονται ή καταδεικνύουν ή παρωθούν σε γενετήσιες πράξεις.
Έτσι, χειρονομία γενετήσιου χαρακτήρα είναι ένα φιλί στο στόμα ή ένα χάδι στο στήθος ή τους μηρούς.
Προτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις δεν περιέχουν μεν σωματική επαφή, πρέπει όμως να αναφέρονται υποχρεωτικά στην τέλεση πράξεων αυξημένης βαρύτητας στον χώρο της γενετήσιας ζωής, όπως είναι η συνουσία ή τα υποκατάστατά της. Επομένως, προτάσεις που αφορούν μικρότερης βαρύτητας πράξεις, όπως λ.χ. πρόταση για ένα φιλί, μόνον ως μορφές εξύβρισης μπορούν να αντιμετωπιστούν. Εναπόκειται στην ερμηνεία του δικαστηρίου για το εάν μία χειρονομία ή πρόταση θεωρείται γενετήσιου χαρακτήρα που προσβάλει βάναυσα την αξιοπρέπεια του άλλου ατόμου, οπότε στοιχειοθετείται το αδίκημα του 337 ή εάν πρόκειται για πρόταση που αφορά μικρότερης βαρύτητας πράξεις οπότε μόνον ως μορφή εξύβρισης (άρθρο 361) μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Ποιες χειρονομίες και πράξεις δεν συνιστούν σεξουαλική παρενόχληση
Περιπτώσεις που κατ’ αρχήν δεν συνιστούν σεξουαλική παρενόχληση είναι
η προσφορά ή το αίτημα εξυπηρέτησης με το αυτοκίνητο για τη μετακίνηση από και προς την εργασία,
η προσφορά ενός καφέ,
η οικειότητα και φιλικότητα που δημιουργείται μεταξύ συναδέλφων λόγω συνήθως της πολυετούς συνεργασίας τους πχ με τη μορφή αμφίδρομων αστεϊσμών ή τη συζήτηση προσωπικών ή οικονομικών προβληματισμών,
η απεύθυνση – εννοείται μη χυδαίων και προσβλητικών – κομπλιμέντων.
Στο σημείο αυτό πρέπει να επίσης να διευκρινιστεί είναι η διάφορά φλερτ και σεξουαλικής παρενόχλησης.
Το πρώτο θέτει ως βάση την ισότητα και αποσκοπεί στην εκδήλωση ενδιαφέροντος προς το άλλο άτομο, κάνοντάς το να νιώθει επιθυμητό, δημιουργώντας θετικά συναισθήματα που σέβονται τα προσωπικά όρια του αποδέκτη και σε περίπτωση μη ανταπόκρισης το άτομο σταματάει το φλερτ.
Αντίθετα, η σεξουαλική παρενόχληση γίνεται παρά τη θέληση του ατόμου, δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και παραβιάζει τα προσωπικά όρια με σκοπό την έκφραση και την επιβολή εξουσίας.
Σε αρκετές περιπτώσεις ο θύτης ύστερα από την απόρριψη της παρενοχλητικής συμπεριφοράς από την πλευρά του θύματος δεν σταματάει και συνεχίζει να εκφράζει την ίδια συμπεριφορά με πιο έντονο τρόπο.
Πάντως, αποτελεί απολύτως προσμετρήσιμο μέγεθος για την κατάφαση της παρενόχλησης η ιστορικότητα της θέσης που έχει λάβει το παρενοχλούμενο πρόσωπο στο συγκεκριμένο πλέγμα σχέσεων. Έτσι, έχει κριθεί ότι η προσφορά κάποιου δώρου ή κάποια φιλοφρονητική χειρονομία σε συνδυασμό με κάποιες διερευνητικές για τις διαθέσεις του άλλου συζητήσεις δεν αποτελούν επαρκή αποδεικτικά μέσα για την αποδοχή του ισχυρισμού περί σεξουαλικής παρενόχλησης, ιδίως όταν αυτό συνεπάγεται σημαντικές περιουσιακής φύσεως κυρώσεις.
Αναγκαίες επιπλέον προϋποθέσεις για να υπάρχει σεξουαλική παρενόχληση (προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας) κατά τον Ποινικό Κώδικα είναι:
Α. Να προσβάλλεται βάναυσα η αξιοπρέπεια του άλλου στο πεδίο της γενετήσιας ζωής. Βάναυση θεωρείται η προσβολή όταν γίνεται κατά τρόπο ιδιαίτερα αγενή και συνεπάγεται σοβαρή μείωση της τιμής.Το πότε ωστόσο η προσβολή είναι βάναυση αποτελεί ένα δύσκολα αποδείξιμο μέγεθος.
Β. Ειδικά για το χώρο εργασίας, πρέπει ο δράστης να ενεργεί τις πιο πάνω πράξεις, εκμεταλλευόμενος την εργασιακή θέση του παθόντος ή τη θέση προσώπου που έχει ενταχθεί σε διαδικασία αναζήτησης εργασίας. Εκμετάλλευση γίνεται δεκτό ότι υπάρχει όταν ο δράστης επωφελείται από μία κατάσταση, τη χρησιμοποιεί δηλαδή ως ευκαιρία για να πετύχει κάποιο σκοπό, χωρίς όμως να προϋποτίθεται κατ’ ανάγκη μια σχέση υπηρεσιακής εξάρτησης. Έτσι το έγκλημα μπορεί εξίσου να τελεστεί από ομοβάθμιους συναδέλφους ή πελάτες όπως και από ιεραρχικά ανώτερους
Τέλος, αξίζει να τονιστεί πως η σχετική διάταξη του Ποινικού Κώδικα που αναφέρεται ειδικότερα στις περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας, περιορίζεται μόνο στις περιπτώσεις που ο δράστης χρησιμοποιεί χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα ή κάνει προτάσεις για τέλεση γενετήσιων πράξεων.