Μερικά στοιχεία για τους ΣΠΑΤΑ

[sport billy]

Το πιο αξιοσημείωτο στοιχείο της ανάρτησης σου είναι το γεγονός ότι μετά από 40 χρόνια του θανάτου του Γ.Μανιάκη, οι Μανιακάτες Αλβανοί, όπως τους έλεγες κάποτε.... συνεχίζουν και υπάρχουν ως ξεχωριστό στρατιωτικό σώμα.
...

Οι Μανιακάτες "επιβίωσαν" πάρα πολλά χρόνια, μετά την απόβαση τους στα Βαλκάνια το 1042, ως ξεχωριστές στρατιωτικές ομάδες υποστηρίζοντας κυρίως την δυναστεία των Κομνηνών. Πολλοί από αυτούς μάλιστα συγγένεψαν με τους Κομνηνούς και γι' αυτό ανάμεσα στην αριστοκρατία τους συναντάει κανείς πολύ συχνά το όνομα Κομνηνός. Αλλά όλα αυτά θα τα δούμε σε επόμενη ανάρτησεις, ξεκινώντας φυσικά από την εποχή που πολέμησαν δίπλα στον Γεώργιο Μανιάκη, μέχρι την πρώτη στρατολόγηση τους από τον Νικηφόρο Βρυέννιο, όταν αυτός επαναστάτησε εναντίον του Νικηφόρου Βοτανειάτη και τους πολέμους στο πλευρό των Κομνηνών.

Η κοινωνική οργάνωση των Μανιακατών είναι διαφορετική από αυτό που μπορεί να φανταστεί κανείς και μοιάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό με τους Αρβανίτες. Αυτά θα τα δούμε στην συνέχεια.

...
Στο παλιό φόρουμ και στο αντίστοιχο νήμα, όταν μας έλεγες για τους Οστρογότθους σλάβους και τους Βεσσούς, πρώτος εγώ έφερα τους έλληνες ιστοριογεωγράφους του 17ου και 18ου αιώνα που ισχυρίζονταν Ιταλική καταγωγή των Αλβανών, αλλά είχε περάσει by....
...

Όπως είχα γράψει στο παλιό και όπως θα επαναλάβω και εδώ, οι Μανιακάτες έφεραν μόνο τα ονόματα "Αλβανοί" και "Αλβανία" στα Βαλκάνια. Αυτή ήταν και η κύρια συνεισφορά τους και αυτό ακριβώς έγραψε και ο Αρχιεπίσκοπος Μελέτιος στην Γεωγραφία του. Οι σημερινοί Σκυπετάροι δεν είναι απόγονοι των Μανιακατών. Οι σημερινοί Σκυπετάροι είναι ένας λαός που έχει το όνομα "Αλβανοί" επειδή οι Μανιακάτες έφεραν αυτό το όνομα στα Βαλκάνια, ακριβώς όπως οι Σλάβοι της Βουλγαρίας έχουν το όνομα ενός Τουρκικού φύλου, των Βουλγάρων. Η όπως οι συγχρονοι Γάλλοι, απόγονοι κυρίως των αρχαίων Γαλατών, έχουν το όνομα ενός Γερμανικού φύλου, των Φράγκων.

Οι σημερινοί Σκυπετάροι είναι απόγονοι ενός φύλου που οι Βυζαντινοί ιστορικοί αρχικά αποκαλούσαν Γέτες η Σλάβους. Και οι ίδιοι αυτο-αποκαλούνταν Οστρογότθοι Σλάβοι. Και όχι μόνο: είχαν και την δική τους θρησκεία.

Στους ορεινούς όγκους των Βαλκανίων, από την Βοσνία μέχρι την Μακεδονία, έζησε στο παρελθόν, εκτός από τους Βλάχους, ένας λαός που έιχε τις δικές του Χριστιανικές πεποιθήσεις και πρακτικές. Και έθαβε τους νεκρούς του με έναν τελείως ξεχωριστό τρόπο. Σε αυτό αναφέρεται και το παρακάτω άρθρο.

"Το πιο μυστηριώδες μεσαιωνικό νεκροταφείο της Ελλάδας."

Τι απέγινε αυτός ο πολυάριθμος και ιδιαίτερος λαός; Σκυπετάροι...

Θα τα πούμε το Σαββατοκύριακο...

Εγώ λέω να εξαντλήσεις το ζήτημα με τους Άλβους και μετά να περάσεις στα βαλκάνια, διότι γκουγκλάρω και δεν τους βρίσκω πουθενά. Νομίζω δεν πρέπει να αφήνουμε κενά και να πηδάμε από θέμα σε θέμα στη συζήτηση, μην ολοκληρώνοντας τίποτα τελικά.

[Behemoth93]

Καλησπέρα.

Αναφορικά με τις πρόσφατες αναρτήσεις Έκτορα και Sport Billy, νομίζω πως εξαιρετικά διαφωτιστική παραμένει η από δεκαετιών ανάλυση της Έρας Βρανούση περί της αναφοράς "Αλβανών" στον Ατταλειάτη.

Αν στέκει πως οι "Αλβανοί"-Νορμανδοί εκείνοι υιοθέτησαν τον [υποτιθέμενο] ητικό προσδιορισμό των λατινόφωνων Ιταλιωτών για εκείνους "Albani"~"ξένοι", ίσως να μπορούμε να μιλήσουμε για καλή πιθανότητα η απέναντι γη να έλαβε την σημερινή ονομασία της μετά την νορμανδική κατάκτηση λόγω των κατακτητών της.

Περί "Αλβών" δεν έχω κάτι υπόψη μου, μα κάθε επιπλέον στοιχείο θα είναι εξαιρετικά ευπρόσδεκτο στην συζήτηση.

https://www.researchgate.net/publicatio ... u_IAaionos

[Ζαποτέκος]

Εγώ να επαναλάβω κάποιες απορίες μου.

Α) Ποια είναι η πρωτογενής πηγή που αναφέρει την εγκατάσταση Νορμανδών ( "Αλβανών" , Μανιακατών ) στην Βόρεια Αλβανία τον 11ο αι. ;
Πιο συγκεκριμένα ποια πρωτογενής πηγή αναφέρει την εγκατάσταση Νορμανδών ( Αλβανών ) του Μανιάκη στην Βόρεια Αλβανία ( ή την Αλβανία ) τον 11ο αι. ; Αν η πηγή είναι τα "Νορμανδικά" Χρονικά της νότιας Ιταλίας του 11ου αιώνα ξέρουμε τι ακριβώς λέει ;

Β) Ποια είναι η πρωτογενής πηγή που μας λέει πως αυτοί οι Νορμανδοί είχαν υιοθετήσει τον όρο "Αλβανοί" για τον αυτοπροσδιορισμό τους ; Πώς ξέρουμε ότι αυτοί οι Νορμανδοί αυτοπροσδιορίζονταν ως Αλβανοί ; Επειδή τους λέει έτσι ο Ατταλειάτης που μάλλον αρχαΐζει ;

[sport billy]

Επειδή τους λέει έτσι ο Ατταλειάτης που μάλλον αρχαΐζει ;

Αν πραγματικά αρχαΐζει ο Ατταλειάτης γιατί δεν αρχαΐζει και με τα άλλα εθνωνυμικά;
Αν έστω αρχαΐζει με το συγκεκριμένο και μόνο, τι υπονοεί με το "Αλβανοί"; Μήπως ντόπιοι Ιταλοί πιάνοντας το από το Άλβα Λόγκα;

[Ζαποτέκος]

Επειδή τους λέει έτσι ο Ατταλειάτης που μάλλον αρχαΐζει ;

Αν πραγματικά αρχαΐζει ο Ατταλειάτης γιατί δεν αρχαΐζει και με τα άλλα εθνωνυμικά;
Αν έστω αρχαΐζει με το συγκεκριμένο και μόνο, τι υπονοεί με το "Αλβανοί"; Μήπως ντόπιοι Ιταλοί πιάνοντας το από το Άλβα Λόγκα;

Το έχεις ψάξει και ο Ατταλειάτης δεν αρχαϊζει αλλού ;
Εννοεί τους Νορμανδούς , αλλά τους δίνει αρχαιοπρεπές ιστορικογεωγραφικό όνομα. Έχουμε όμως στοιχεία πως αυτοί το είχαν υιοθετήσει ;

[Hector Buas]

...

...

...

Λόγω χρόνου, θα αναρτήσω, χωρίς πολλά σχόλια, τις αναφορές του Ατταλειάτη στην συμμετοχή "Αλβανικού" στρατού στις επιχειρήσεις των Βυζαντινών στην νότια Ιταλία. Οι παρακάτω εικόνες προέρχονται από το βιβλίο The History, Michael Attaleiates, μία μετάφραση της Ιστορίας του Μιχαήλ Ατταλειατη από τους Έλληνες ιστορικούς Α. Καλδέλλη και Δ. Κράλλη.

1. Ανταρσία/επανάσταση των Λατίνων και Αλβανών στρατιωτών εναντίον του Μιχαήλ Δοκειανού.



2. Ανταρσία/επανάσταση του Γ. Μανιάκη εναντίον του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ' Μονομάχου



Στις παραπάνω εικόνες έχω παραθέσει τόσο το Ελληνικό κείμενο, όσο και την Αγγλική μετάφραση. Όπως μπορεί κανείς να παρατηρήσει, οι μεταφραστές χρησιμοποιούν τον όρο Albans για να αναφερθούν στους "Αλβανούς" που αναφέρονται στο Ελληνικό κείμενο. Ο λόγος εξηγείται στην σημείωση 11 του Τρίτου Κεφαλαίου της Ιστορίας, η οποία φαίνεται στην εικόνα που ακολουθεί.



Όπως φαίνεται παραπάνω οι συγκεκριμένοι "Αλβανοί" είναι Νορμανδοί. Οι μεταφραστές θεωρούν πως αυτός είναι ένας αρχαίζων όρος που αναφέρεται στην αρχαία Alba, κοντά στην Ρώμη. Είναι μία πολύ καλή εξήγηση και ταιριάζει και με άλλα πράγματα, όπως θα δούμε. Ωστόσο δεν είναι η σωστή. Η σωστή εξήγηση είναι αυτή που δίνεται στην μελέτη της Ερας Βρανούση στην οποία αναφέρθηκε ο Behmoth93. Ωστόσο θέλει κάποια "δουλειά" για να φτάσουμε σε αυτή.

Πριν προχωρήσουμε μία μικρή σημείωση: όταν οι Βυζαντινοί αποφάσισαν να στρατολογήσουν στην περιοχή της σημερινής βόρειας Γαλλίας, δεν στρατολόγησαν ανάμεσα στον ίδιο (Νορμανδικό) πληθυσμό που στρατολογούσαν οι Λομβαρδοί της Απουλίας. Στρατολόγησαν ανάμεσα στους πληθυσμούς που ήταν εχθρικοί στους Νορμανδούς των Λομβαρδών. Ουσιαστικά δηλαδή μετέφεραν τις εχθρότητες της σημερινής βόρειας Γαλλίας στην Απουλία. Ιστορικά οι Βυζαντινοί πάντα εκμεταλλεύονταν τέτοιες καταστάσεις.

Θα συνεχίσουμε αργότερα.

[Ρουμ]

Μπουα συνεχισε την παραθεση στοιχειων

[Hector Buas]

ΜΑΝΙΑΚΑΤΕΣ ΑΛΒΑΝΟΙ. ΜΕΡΟΣ Ι.

α) Η Σικελική εκστρατεία του Γεώργιου Μανιάκη.

Το 1034 στο νησί της Σικελίας, το οποίο βρισκόταν ήδη υπό Αραβικό έλεγχο από το 965, ξέσπασαν σοβαρές ταραχές όταν οι Μουσουλμάνοι υπήκοοι του τότε Εμίρη Αχμέτ Αλ Αχάλ ξεσηκώθηκαν εναντίον του, υποκινούμενοι απ' τον ίδιο του τον αδελφό Αμπού Χάφς. Οι Μουσουλμάνοι υπήκοοι του Εμίρη είχαν εξοργισθεί με την συμμαχία που αυτός είχε συνάψει λίγο πριν με τους Χριστιανούς Βυζαντινούς, η οποία αναγνώριζε την επικυριαρχία του Βυζαντινού αυτοκράτορα στον ίδιο τον Εμίρη και στους υπηκόους του, κάτι εντελώς ασυμβίβαστο με την Ισλαμική θρησκεία.

Προκειμένου να αντιμετωπίσει την ανταρσία, ο Αλ Αχάλ ζήτησε την βοήθεια των Βυζαντινών κι εκείνοι, βλέποντας σε αυτήν την κρίση την ευκαιρία να επανακτήσουν τον έλεγχο της Σικελίας, συγκέντρωσαν και έστειλαν στην Ιταλία μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη. Η δύναμη αυτή περιλάμβανε άνδρες που είχαν στρατολογηθεί στα Βαλκάνια, την Μικρά Ασία αλλά και μισθοφορικά στρατεύματα, τους Βαράγγους. Την ηγεσία αυτής της δύναμης την ανέθεσαν στο Γεώργιο Μανιάκη, έναν απο τους πιο ικανούς και επιτυχημένους στρατηγούς της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Ωστόσο, λίγο πριν από την άφιξη του Μανιάκη στην Ιταλία, οι δύο Άραβες αδελφοί αντιλαμβανόμενοι πως οι ενέργειες των Βυζαντινών αποσκοπούσαν τελικά στην δική τους καταστροφή, συμμάχησαν μεταξύ τους και κάλεσαν στο νησί μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη από την Τυνησία. Οι Τυνήσιοι, αφού αποβιβάσθηκαν στη Σικελία, κατόρθωσαν να εκτοπισουν τους δύο αδελφούς και πήραν οι ίδιοι τον έλεγχο του νησιού. Η εξέλιξη αυτή δεν άλλαξε τα σχέδια των Βυζαντινών γι' αυτή την εκστρατεία κι ο Μανιάκης πέρασε το 1038 από την νότια Ιταλία στην Σικελία κι άρχισε να μάχεται εναντίον τους.

Ο Μανιάκης, όταν αποβιβάσθηκε στην Σικελία, πήρε μαζί του, εκτός απο τον στρατό που είχε φέρει μαζί του απ’ τα Βαλκάνια, και τον Βυζαντινό στρατό της νότιας Ιταλίας ενώ επιπλέον στρατολόγησε εκεί και έναν σημαντικό αριθμό Λομβαρδών και Νορμανδών μισθοφόρων. Αρχηγός των μισθοφόρων αυτών ήταν ένας Ελληνόφωνος Λομβαρδός που ονομαζόταν Αρδουίνος. Το πρόσωπο αυτό που “δεν ήταν υποτελής σε κανέναν” (ήταν "αβασίλευτος" όπως θα έλεγε σε μεταγενέστερους χρόνους ο Ι. Καντακουζηνός) προερχόταν απο την περιοχή του Μιλάνου της Βόρειας Ιταλίας.

Παρά την ισχυρή αντίσταση των Τυνήσιων, η Σικελική εκστρατεία είχε αρχικά σημαντικές επιτυχίες. Ωστόσο, μια έντονη διαφωνία ξέσπασε ανάμεσα στον Γ. Μανιάκη και τον πατρίκιο Στέφανο, τον ναύαρχο του Βυζαντινού στόλου που υποστήριζε τις επιχειρήσεις στο νησί. Η αιτία για την διαφωνία αυτή ήταν η αποτυχία του στόλου να εμποδίσει κάποιες ναυτικές επιχειρήσεις των Τυνήσιων που τους επέτρεψαν να μεταφέρουν στρατεύματα στο νησί. Αυτό εξόργισε τον Γ. Μανιάκη ο οποίος, κατά την διάρκεια της διαφωνίας τους, έβρισε και χτύπησε τον Στέφανο. Αντιδρώντας ο Στέφανος, ο οποίος ήταν γαμπρός του τότε αυτοκράτορα Μιχαήλ Δ' Παφλαγόνα, συκοφάντησε τον Μανιάκη στον αυτοκράτορα κατηγορώντας τον πως είχε βλέψεις για τον αυτοκρατορικό θρόνο. Λόγω των κατηγοριών αυτών, αφαιρέθηκε απο τον Μανιάκη η διοίκηση της εκστρατείας κι ο ίδιος ανακλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνελήφθη και φυλακίσθηκε (1040). Την ηγεσία της Σικελικής εκστρατείας ανέλαβε αρχικά ο Στέφανος και στην συνέχεια ο Μιχαήλ Δοκειανός.

β) Ο Μιχαήλ Δοκειανός στην Σικελία και την νότια Ιταλία.

Η αντικατάσταση του Μανιάκη στην στρατηγία της Σικελικής εκστρατείας έμελλε να έχει καταστροφικές συνέπειες για τους Βυζαντινούς. Ο λόγος έιναι πως ο Μιχαήλ Δοκειανός δεν είχε ανάλογες ηγετικές ικανότητες με εκείνες του Γ. Μανιάκη. Πολύ γρήγορα, μια διαφωνία ξέσπασε ανάμεσα στον Δοκειανό και τον Αρδουίνο, τον αρχηγό των μισθοφόρων, σχετικά με την πληρωμή των μισθών τους (τους οποίους ο Δοκειανός δεν είχε πληρώσει), ενώ φαίνεται πως υπήρχαν και παράπονα για κακομεταχείριση των μισθοφόρων από την πλευρά του Δοκειανού και των Βυζαντινών. Όταν ο Αρδουίνος παραπονέθηκε στον Δοκειανό για τα θέματα αυτά, εκείνος εξοργίσθηκε και επιχείρησε να τον ατιμώσει, γδύνοντας τον και μαστιγώνοντας τον δημόσια. Μετά απ’ αυτό, οι Ιταλοί μισθοφόροι εγκατέλειψαν το Βυζαντινό στρατόπεδο και τους, μέχρι τότε, συμμάχους τους και επέστρεψαν στην νότια Ιταλία.

Όταν οι μισθοφόροι επέστρεψαν στην νότια Ιταλία, αποφάσισαν να καταλάβουν οι ίδιοι ορισμένες από τις πόλεις που ήταν μέχρι τότε υπό τον έλεγχο των Βυζαντινών. Καθώς ο στρατός της νότιας Ιταλίας βρισκόταν στην Σικελία, δεν συνάντησαν κάποια σημαντική αντίσταση στις ενέργειες τους αυτές. Ο Δοκειανός αντέδρασε άμεσα μεταφέροντας δυνάμεις από την Σικελία στην νότια Ιταλία, όπου και συνάντησε τους πρώην μισθοφόρους σε δύο μάχες, στην περιοχή Ώρες και στις Καννες, στις οποίες οι Βυζαντινοί ηττήθηκαν με μεγάλες απώλειες. Ακόμη και ο ίδιος ο Δοκειανός έπεσε από το άλογο σε μία από τις μάχες και μόλις κατάφερε να σωθεί.

Μετά απ’ αυτές τις εξελίξεις οι Τυνήσιοι της Σικελίας, εκμεταλλευόμενοι την νέα κατάσταση, αντεπιτέθηκαν και κατάφεραν, σε μικρό χρονικό διάστημα, να επανακαταλάβουν σχεδόν όλα τα εδάφη που είχαν προηγούμενα χάσει, αφού ο Δοκειανός, ανακαλώντας στρατεύματα στην νότια Ιταλία για να πολεμήσει τους πρώην μισθοφόρους του, είχε σημαντικά εξασθενίσει την δυνατότητα των υπολοίπων να αντέξουν την αντεπίθεση των Τυνήσιων.

Ο Βυζαντινός λόγιος και ιστορικός Μιχαήλ Ατταλειάτης, γράφοντας την “Ιστορία” του (περίπου στα 1079-1080) και αναφερόμενος στα γεγονότα που συνέβησαν στην νότια Ιταλία μετά την ανάκληση και φυλάκιση του Γεωργίου Μανιάκη, μας δίνει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την σύνθεση του μισθοφορικού στρατού που επαναστάτησε εναντίον του Δοκειανού. Το επόμενο κείμενο είναι μια μετάφραση του σχετικού αποσπάσματος στην σύγχρονη Ελληνική γλώσσα.

“Μόλις είχε αναλάβει την Ρωμαϊκή (=Βυζαντινή) εξουσία στο Βυζάντιο ο μακαρίτης αυτοκράτωρ Μιχαήλ, ο οποίος καταγόταν από την επαρχία της Παφλαγονίας, όταν νικήθηκαν οι Άραβες της Δύσης στη Σικελία, από πεζικές και ναυτικές δυνάμεις των Βυζαντινών. Κι αν δεν είχε κατηγορηθεί άδικα, ως στασιαστής, αυτός στον οποίο είχε ανατεθεί η γενική στρατηγία, ο Γεώργιος εκείνος ο Μανιάκης, και δεν είχε βγεί απο την μέση για να ανατεθεί η διεξαγωγή του πολέμου σε άλλους, σήμερα θα βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Ρωμαίων (=Βυζαντινών) ένα τέτοιο μεγάλο και διάσημο νησί, που το κοσμούσαν μεγάλες πόλεις και δεν του έλειπε κανένα αγαθό. Τώρα όμως ο φθόνος κατέστρεψε και τον άνδρα και τις πράξεις του κι ένα τόσο μεγάλο έργο, διότι οι στρατηγοί που τον διαδέχθηκαν διοίκησαν με τέτοια ανικανότητα και δειλία, ώστε μαζί με το νησί χάθηκε και το μεγαλύτερο μέρος του στρατεύματος. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά κι οι κάποτε σύμμαχοί μας που είχαν και τα ίδια πολιτικά δικαιώματα και την ίδια θρησκεία με εμάς, οι Αλβανοί κι οι Λατίνοι που κατοικούν, μετά την δυτική Ρώμη, κοντά στα Ιταλικά εδάφη [της αυτοκρατορίας μας] μετατράπηκαν σε παραλογώτατους εχθρούς μας, εξαιτίας της κακής συμπεριφοράς του τότε στρατηγού, του δούκα Μιχαήλ Δοκειανού, προς τον αρχηγό τους...“

Εξαιτίας άστοχων χειρισμών, ισχυρίζεται ο Ατταλειάτης, οι Βυζαντινοί έχασαν τον έλεγχο της Σικελίας κι ένα μεγάλο μέρος του στρατού τους. Και όχι μονο αυτό αλλά και δύο λαοί, οι Αλβανοί κι οι Λατίνοι οι οποίοι:

1. ήταν κάποτε σύμμαχοι των Βυζαντινών,

2. είχαν κάποτε τα ίδια πολιτικά δικαιώματα με τους Βυζαντινούς,

3. είχαν την ίδια θρησκεία με τους Βυζαντινούς (δηλαδή ήταν Χριστιανοί και όχι Μουσουλμάνοι),

4. ζούσαν σε κάποια περιοχή της Ιταλίας, “μετά την δυτική Ρώμη”, κοντά στα Ιταλικά εδάφη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και

5. είχαν τον δικό τους αρχηγό (δηλαδή τον Αρδουίνο), και δεν υπάγονταν απ’ ευθείας στον Βυζαντινό στρατηγό (δηλαδή τον Δοκειανό),

έγιναν “παραλογώτατοι εχθροί” των Βυζαντινών, όταν ο δούκας Μιχαήλ Δοκειανός φέρθηκε προσβλητικά προς τον αρχηγό τους (δηλαδή τον Αρδουίνο).

Είναι γεγονός πως, για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, οι Αλβανοί που αναφέρονται στο παραπάνω απόσπασμα της ιστορίας του Ατταλειάτη δεν προβλημάτισαν τους ιστορικούς που ασχολήθηκαν με το θέμα. Ακόμη και σήμερα, σχεδόν στο σύνολό τους, οι ιστορικοί θεωρούν πως το παραπάνω απόσπασμα αναφέρεται απλά σε Βαλκανικά στρατεύματα που είχαν στρατολογηθεί στην περιοχή της σημερινής Αλβανίας προκειμένου να πολεμήσουν στην Σικελική εκστρατεία. Όμως, όπως πρώτη η Έρα Βρανούση παρατήρησε (1973), αναλύοντας προσεκτικά το παραπάνω απόσπασμα, αυτή η εξήγηση δεν ευσταθεί. Ο Ατταλειάτης στο παραπάνω απόσπασμα δεν αναφέρεται σε τακτικούς στρατιώτες η βοηθητικές μονάδες του Βυζαντινού στρατού που προέρχοταν απο τα Βαλκάνια αλλά αναφέρεται καθαρά σε έναν Ιταλικό λαό που ζούσε την εποχή εκείνη μόνιμα στην Ιταλία, είχε τον δικό του αρχηγό, κι ήταν αρχικά σύμμαχος των Βυζαντινών, πριν μεταβληθεί σε “παραλογώτατο εχθρό” τους, λόγω της προσβλητικής συμπεριφοράς του Μιχαήλ Δοκειανού προς τον αρχηγό του.

Επειδή προκύπτει πολύ μεγάλη ανάρτηση, θα συνεχίσουμε αργότερα...

Σημείωση: στο παραπάνω κείμενο χρησιμοποίησα τον σύνδεσμο που ανέφερε ο Behemoth93, σχετικά με την μελέτη της Έρας Βρανούση.

[Hector Buas]

ΜΑΝΙΑΚΑΤΕΣ ΑΛΒΑΝΟΙ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ.

Συνέχεια από την προηγούμενη ανάρτηση...

γ) Η ανταρσία του Γεωργίου Μανιάκη κι οι Αλβανοί σύμμαχοι του.

Μετά από τις δύο διαδοχικές ήττες τους από τους πρώην μισθοφόρους τους οι Βυζαντινοί αφαίρεσαν την στρατηγία από τον Μιχαήλ Δοκειανό κι έστειλαν στην θέση του τον Εξαύγουστο Βοϊωάννη, ο οποίος επίσης απέτυχε να ανακτήσει τον έλεγχο των πραγμάτων και ο οποίος επίσης νικήθηκε απο τους μισθοφόρους σε μάχη που έγινε λίγο μετά την άφιξη του στην Ιταλία κοντά στην Μονόπολη. Στην μάχη αυτή μάλιστα αιχμαλωτίσθηκε κια ο ίδιος ο Ε. Βοϊωάννης. Μετά κι από την τρίτη νίκη τους επί των Βυζαντινών οι Ιταλοί κι οι Νορμανδοί μισθοφόροι συνέχισαν να επεκτείνουν τον έλεγχό τους στην περιοχή, δημιουργώντας τις βάσεις για την τελική, ολοκληρωτική επικράτηση τους στην νότια Ιταλία.

Τον Δεκέμβριο του 1041 ο Μιχαήλ Ε' Καλαφάτης έγινε αυτοκράτορας μετά τον θάνατο του θείου του Μιχαήλ Δ' Παφλαγόνα. Βλέποντας την άσχημη κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει τα πράγματα στην Ιταλία, ο νέος αυτοκράτορας απελευθέρωσε τον Μανιάκη και τον έστειλε πάλι στην Ιταλία. Σε μικρό χρονικό διάστημα μετά την άφιξή του στην Ιταλία, τον Απρίλιο του 1042, ο Μανιάκης, χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους και στρατηγήματα αλλά και τα υπολείματα του στρατού που ο ίδιος είχε οδηγήσει στην Ιταλία, κατόρθωσε να σταματήσει (προσωρινά) την προέλαση των Ιταλών και Νορμανδών και να θέσει υπό κάποιο έλεγχο τα πράγματα στα μέρη εκείνα. Κατάφερε επίσης να προσεταιρισθεί κι ένα μέρος των μισθοφόρων που είχαν προηγούμενα επαναστατήσει εναντίον του Δοκειανού.

Ωστόσο, λίγο μετά την άφιξη του Μανιάκη στην Ιταλία, ο Μιχαήλ Ε' Καλαφάτης εκθρονίσθηκε κι ο Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος έγινε αυτοκράτορας στην θέση του. Ανάμεσα στους πιο έμπιστους ανθρώπους του Μονομάχου ήταν ο Ρωμανός Σκληρός, αμείλικτος εχθρός του Γ. Μανιάκη, τον οποίο ο ίδιος ο Μανιάκης είχε αποπειραθεί πολλές φορές να δολοφονήσει. Για μία ακόμη φορά ο Γ. Μανιάκης συκοφαντήθηκε πως είχε βλέψεις για τον θρόνο και διατάχθηκε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Ο Μανιάκης, γνωρίζοντας πως η επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη θα σήμαινε σίγουρο θάνατο γι αυτόν, αποφάσισε αυτήν την φορά όντως να στασιάσει και να διεκδικήσει τον θρόνο. Συγκέντρωσε λοιπόν τον στρατό του, στο οποίο συμπεριέλαβε κι εκείνους τους μισθοφόρους που είχε προσεταιρισθεί μετά την άφιξή του στην Ιταλία κι αφού σκότωσε τον άνθρωπο που ο Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος είχε στείλει να τον αντικαταστήσει, επιβιβάσθηκε σε πλοία κι απέπλευσε για τα Βαλκάνια.

Ο Μανιάκης, αφού αποβιβάσθηκε στο Δυρράχιο το 1042, βάδισε εναντίον της Κωνσταντινούπολης με σκοπό να εκθρονίσει τον Μονομάχο. Εκείνος αντέδρασε στέλνοντας εναντίον του ένα ισχυρό στράτευμα το οποίο συνάντησε τον στρατό του Μανιάκη στον Οστροβό, μια περιοχή σε μικρή απόσταση από την Θεσσαλονίκη. Στην μάχη που ακολούθησε ο στρατός του Μανιάκη κατάφερε αρχικά να επικρατήσει του αυτοκρατορικού στρατού αλλά στο πιο κρίσιμο σημείο της μάχης ο ίδιος ο Μανιάκης τραυματίσθηκε θανάσιμα και πέθανε. Μετά απ’ αυτό ο στρατός του παραδόθηκε στις αυτοκρατορικές δυνάμεις κι η ανταρσία έλαβε τέλος.

Ο Μιχαήλ Ατταλειάτης αναφερόμενος στην ανταρσία του Μανιάκη μας παρέχει πληροφορίες και για την σύνθεση του στρατού που τον υποστήριζε κι οι οποίες έχουν ενδιαφέρον για την υπόθεση που εξετάζουμε. Το κείμενο που ακολουθεί είναι μετάφραση σε σύγχρονα Ελληνικά του σχετικού αποσπάσματος του Ατταλειάτη.

“Ο Μονομάχος αποδείχθηκε πιο γενναιόδωρος από τον προηγούμενο αυτοκράτορα κι ευχαρίστησε τους υπηκόους του, χαρίζοντας σχεδόν σε όλους αξιώματα και πολύτιμα δώρα. Ξαφνικά ένα μαύρο κι ολέθριο σύννεφο εμφανίστηκε από τη Δύση, απειλώντας να τον καταστρέψει και να τον διώξει από το θρόνο του, ένας άνδρας αιμοχαρής και γενναίος, ο προαναφερθείς Γεώργιος Μανιάκης, ο οποίος επέστρεφε από την Ιταλία, όπου είχε την εξουσία, εχοντας μαζί του τους στρατιώτες του, Ρωμαίους και Αλβανούς, δυσαρεστημένος γιατί δεν τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα και φοβούμενος τις προηγούμενες μεταξύ τους έχθρες. Τα άλλα στρατεύματα που βρέθηκαν στο δρόμο του τα διέλυσε και τα κατανίκησε. Έχοντας στρατοπεδεύσει σε απόσταση δύο ημερών από τη Θεσσαλονίκη, αργά το απόγευμα συγκρούεται με το κυρίως σώμα των αυτοκρατορικών στρατευμάτων….”

Για ακόμη μια φορά οι Αλβανοί στρατιώτες που αναφέρονται στο παραπάνω απόσπασμα απο την “Ιστορία” του Ατταλειάτη θεωρήθηκαν απο τους ιστορικούς ως Βαλκανικά αποσπάσματα του Βυζαντινού στρατού που είχαν συνοδεύσει τον Βυζαντινό στρατό στην Σικελική εκστρατεία. Όμως, λαμβάνοντας υπ’ όψη μας και το προηγούμενο απόσπασμα του Ατταλειάτη (βλέπε προηγούμενη ανάρτηση), μπορούμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε οι Αλβανοί που αναφέρονται στο παραπάνω απόσπασμα είναι ο ίδιος λαός που περιγράφεται και στο πρώτο απόσπασμα. Κατά συνέπεια ο στρατός του Γεωργίου Μανιάκη που στασίασε εναντίον του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Μονομάχου συμπεριλάμβανε κι ένα “ξένο” μισθοφορικό σώμα που το απάρτιζαν οι ίδιοι "Αλβανοί" στρατιώτες που είχαν λάβει μέρος στην ανταρσία εναντίον του Μιχαήλ Δοκειανού.

Πράγματι ένας άλλος ιστορικός επιβεβαιώνει την μαρτυρία του Ατταλειάτη πως στην ανταρσία του Γεωργίου Μανιάκη εναντίον του Κωνσταντίνου Μονομάχου συμμετείχαν και “ξένοι” μισθοφόροι που είχαν επίσης λάβει μέρος και στην ανταρσία εναντίον του Μιχαήλ Δοκειανού. Γράφοντας για γεγονότα που συνέβησαν πολύ αργότερα ένας άλλος Βυζαντινός ιστορικός που είναι γνωστός ως ο Συνεχιστής του Σκυλίτζη αναφέρεται κι αυτός στους ξένους μισθοφόρους που είχαν υποστηρίξει τον Γεώργιο Μανιάκη στην ανταρσία του εναντίον του Μονομάχου. Το επόμενο κείμενο είναι ένα απόσπασμα απο την «Ιστορία» του Συνεχιστή του Σκυλίτζη.

“Όταν ο Γεώργιος Μανιάκης στάλθηκε να αποκαταστήσει τα πράγματα στην Ιταλία πήρε με το μέρος του πολλούς Φράγγους και με τον καιρό κι εκείνους που είχαν πάθει κακό από τον Δοκειανό και κατόρθωσε να καθησυχάσει τα πράγματα σε ορισμένα μέρη της Ιταλίας γιατί τον φοβόντουσαν, έχοντας εμπειρία της γενναιότητας του στον πόλεμο. Όταν όμως στασίασε εναντίον του Μονομάχου κι ηττήθηκε, αυτοί μεν που ήλθαν μαζί του [από την Ιταλία] υποτάχθηκαν στον αυτοκράτορα κι ονομάστηκαν Μανιακάτες, μένοντας πολλοί από αυτούς στα Ρωμαϊκά (=Βυζαντινά) εδάφη, οι δε υπόλοιποι επέστρεψαν στην Ιταλία”.

Ο συνεχιστής του Σκυλίτζη αναφερόμενος στους “ξένους” μισθοφόρους που υποστήριξαν, εκστρατεύοντας μαζί του, τον Γεώργιο Μανιάκη στην ανταρσία του εναντίον του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Μονομάχου χρησιμοποιεί γι’ αυτούς το όνομα “Φράγγοι”. Είναι όμως προφανές πως αναφέρεται ακριβώς στον ίδιο λαό τον οποίο ο Ατταλειάτης ονομάζει “Αλβανούς”, δηλαδή στον «Αλβανικό» στρατό του Μανιάκη. Η χρήση του όρου “Φράγγοι” από τον συνεχιστή του Σκυλίτζη σαφώς υποδηλώνει πως οι άνθρωποι αυτοί είχαν δυτική προέλευση κι ότι, επιπλέον, χρησιμοποιούσαν διαφορετική γλώσσα απο τους Ρωμαίους (=Βυζαντινούς).

Επιπλέον, ο συνεχιστής του Σκυλίτζη μας πληροφορεί πως ένα μεγάλο τμήμα αυτών των “Φράγγων” παρέμειναν τελικά στα Ρωμαϊκά (=Βυζαντινά) εδάφη και δεν επέστρεψαν στην Ιταλία. Οι “Φράγγοι” του Συνεχιστή του Σκυλίτζη, δηλαδή οι “Αλβανοί” του Μιχαήλ Ατταλειάτη, όντως παρέμειναν μόνιμα στην Βυζαντινή επικράτεια όπου κι έγιναν γνωστοί ως “Μανιακάτες”. Σε μεταγενέστερους χρόνους αυτοί οι Μανιακάτες έπαιξαν έναν σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας γενικότερα και των Δυτικών Βαλκανίων ειδικότερα.

Θα συνεχίσω αργότερα...

[Hector Buas]

ΜΑΝΙΑΚΑΤΕΣ ΑΛΒΑΝΟΙ. ΜΕΡΟΣ ΙΙI.

Όσοι αντέξατε, αν αντέξατε, να διαβάσετε τις δύο προηγούμενες αναρτήσεις σχετικά με την "δημιουργία" των Μανιακατών, θα έχετε καταλάβει πως για κάποιο λόγο αυτή η Νορμανδική ομάδα, που μετά την ανταρσία του Γεώργιου Μανιάκη εγκατατστάθηκε μόνιμα στην Βυζαντινή επικράτεια, είχε κάποτε και για κάποιους λόγους το όνομα Αλβανοί (η Αλβοί). Ας δούμε τι απέγιναν οι συγκεκριμένοι "Αλβανοί" μετά την εγκατάσταση τους στα Βαλκάνια.

Κατ' αρχάς ας θυμηθούμε την παραμονή τους στα όρια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, μέσα από το κείμενο της Ιστορίας του Συνεχιστή του Σκυλίτζη.



Θα χρησιμοποιήσουμε εδώ μια συνοπτική αλλά ακριβή (παρ' όλο που κάποιοι μπορεί να την θεωρήσουν απαρχαιωμένη) αναφορά σε αυτούς. Περιγράφοντας λοιπόν λεπτομέρεις που προηγήθηκαν της μάχης του Λεβουνίου ανάμεσα στον αυτοκράτορα Αλέξιο Α' και τους Πετσενέγους , ο συγγραφέας του πολύτομου έργου Histoire du Bas-Empire (Τόμος 18), αναφέρεται και στους Μανιακάτες και στην τύχη τους. Η συγκεκριμένη αναφορά φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.



Και για μην βγάζουμε τα μάτια μας, το παρακάτω κείμενο είναι το επισημασμένο της παραπάνω εικόνας.

"...Malgré cet-echec Alexis résolut de donner bataille. Il y étoit encouragé par la jonction d’ un grand corps de Latins, nommes les Maniacates. C’ étoientles fils de ces soldats, qui cinquante ans auparavant avoient servi le brave Maniacès en Sicile, en Italie & ensuite dans sa révolte. Après la mort de ce guerrier célébré ; ils étoient restés en lllyrie, & s’y étoient établis. Mais méprifant le sang des Grecs , qu’ils avoient vaincus , ils ne s’étoient alliés qu’à des femmes de leur pays; & leurs enfans héritiers de la fierté de leurs peres, formoient un corps de Milice séparé du reste des troupes Grecques, sous le nom de Maniacates..."

Ας το μεταφράσουμε...

"...Παρά την αποτυχία αυτή ο Αλέξιος [Α' Κομνηνός] αποφάσισε να δώσει μάχη. Ενθαρρύνθηκε σε αυτό από την προσέλευση ενός μεγάλου σώματος Λατίνων, που ονομάζονταν Μανιακάτες. Αυτοί ήταν οι γιοι εκείνων των στρατιωτών, που πενήντα χρόνια πριν είχαν υπηρετήσει τον γενναίο [Γεώργιο] Μανιάκη στη Σικελία, στην Ιταλία και στη συνέχεια στην εξέγερσή του. Μετά το θάνατο αυτού του διάσημου πολεμιστή. έμειναν στην Ιλλυρία και εγκαταστάθηκαν εκεί. Αλλά περιφρονώντας το αίμα των Ελλήνων, τους οποίους είχαν νικήσει, παντρεύονταν μόνο με γυναίκες από τη χώρα τους. Και τα παιδιά τους κληρονόμοι της υπερηφάνειας των πατέρων τους, σχημάτισαν ένα σώμα της πολιτοφυλακής, ξεχωριστό από τα υπόλοιπα ελληνικά στρατεύματα, με το όνομα Μανιακάτες.."

Όπως αναφέρεται παραπάνω, οι απόγονοι των αρχικών Μανιακατών, οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί στην Ιλλυρία, είχαν υπολογίσιμη στρατιωτική αξία ώστε να πεισθεί/ενθαρρυνθεί ο Αλέξιος Α' Κομνηνός να προχωρήσει την αποφαστιστική μάχη του Λεβουνίου, που οδήγησε στον αφανισμό των Πετσενέγων, παρά τις αρχικές δυσκολίες που αντιμετώπισε την συγκεκριμένη στιγμή. Τα αναφερόμενα παραπάνω (σχετικά με την ενθάρρυνση του Αλεξίου) επιβεβαιώνει και η Άννα Κομνηνή στην Αλεξιάδα.



Εκτός από την μάχη του Λεβουνίου οι Μανιακάτες συμμετείχαν επίσης στην αντιμετώπιση της ανταρσίας του Λεόντα Τορνίκιου το 1047, στην διεκδίκηση και την κατάληψη του θρόνου από τον Ισαάκιο Α' Κομνηνό το 1057 (του πρώτου αυτοκράτορα της συγκεκριμένης δυναστείας) και στην ανταρσία του Νικηφόρου Βρυέννιου το 1078. Ας δούμε την συμμετοχή τους στην ανταρσία του Νικηφόρου Βρυέννιου το 1078, μέσα από ένα κείμενο από τις Ιστορίες του γιού του με το ίδιο όνομα.



Οι Φράγγοι της παραπάνω αναφοράς είναι φυσικά οι Αλβανοί του Μ. Ατταλειάτη. Τα ίδια γεγονότα αναφέρει και Άννα Κομνηνή στην Αλεξιάδα.



Ποιά είναι η συνεισφορά των Μανιακατών στην ιστορία της Αλβανίας; Αυτό μάλλον αναφέρεται στην παρακάτω εικόνα.



Η παραπάνω εικόνα προέρχεται από ένα προπαγανδιστικό αντι-φασιστικό βιβλίο που δημοσίευσαν στην Αμερική Αλβανοί μετανάστες και Αμερικανοί, αντιμαχόμενοι την κατάληψη της Αλβανίας από τους Ιταλούς του Μουσολίνι. Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από έναν από αυτούς.

Αυτό που "κρύβεται" πίσω από το παραπάνω κείμενο είναι πως οι Μανιακάτες είναι υπεύθυνοι για το όνομα της Αλβανίας. Εδώ επαναλαμβάνεται η ίδια παράδοση που αναφέρεται στην Γεωγραφία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Μελετίου σχετικά με το όνομα της συγκεκριμένης περιοχής.

Στα επόμενα θα αφήσουμε, για λίγο, τους Μανιακάτες Αλβανούς και θα στραφούμε σε μία τοπική Βαλκανική ομάδα που είναι κάτοικοι της ίδιας περιοχής: τους Αρβανίτες...

[Hector Buas]

Όποιοσδήποτε ασχοληθεί με τους Αρβανίτες και την ιστορία τους θα "πέσει" αργά η γρήγορα πάνω στον Πελασγικό μύθο, ο οποίος θα μας απασχολήσει σε αυτήν την ανάρτηση.

Ο Πελασγικός μύθος είναι ένα μύθος που σχετίζεται με τον γεωγραφικό χώρο της Αλβανίας, αλλά είναι σίγουρο πως δεν είναι Αρβανίτικος. Ωστόσο, σε διάφορες περιόδους αρκετοί έχουν προσπαθήσει να "ταυτίσουν" τους Αρβανίτες με τους μυθικόυς Πελασγούς, πράγμα που φυσικά δεν ισχύει. Ας δούμε λοιπόν τον μύθο.

Τα κείμενα που ακολουθούν βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην μονογραφία “Myths of Albanian National Identity” του, κατά τα άλλα φιλο-Αλβανού, συγγραφέα Noel Malcolm η οποία δημοσιεύθηκε στo βιβλίο “Albanian Identities, Myth and History” των Stephanie Schwandner-Sievers και Bernd Fischer. Φυσικά όσοι ίσως έχετε διαβάσει το βιβλίο του Αριστείδη Κόλλια “Αρβανίτες και η Καταγωγή των Ελλήνων” θα αναγνωρίσετε σε αυτά τα κείμενα την “προέλευση” των θεωριών που περιέχονται σε εκείνο το βιβλίο.

Ο Πελασγικός μύθος

Είναι σχεδόν σίγουρο πως, σε παλαιότερες εποχές, υπήρχε μια (προφορική) παράδοση πως, τουλάχιστον ένα τμήμα του Αλβανικού λαού, κατάγονταν από κάποιο λαό που ονομάζονταν Πελασγοί. Αυτή η παράδοση ήταν επίσης γνωστή και στους Έλληνες και κάποιοι απ’ αυτούς αναφέρονταν περιστασιακά σ’ αυτήν, συνήθως για να τονίσουν την φυλετική σύνδεση μεταξύ των δύο λαών, αφού κι οι ίδιοι οι Έλληνες κατάγονται επίσης από τους Πελασγούς. Κάποιοι Δυτικοί ερευνητές, ωστόσο, όταν πληροφορήθηκαν την παραπάνω παράδοση, την αξιοποίησαν για να αναπτύξουν την, μάλλον ρομαντική, θεωρία πως οι σύγχρονοι Αλβανοί είναι όντως οι απόγονοι των αρχαίων Πελασγών που κατόρθωσαν, με κάποιο τρόπο, να επιβιώσουν στα Βαλκάνια και πως η Αλβανική γλώσσα είναι η επιβίωση της αρχαίας Πελασγικής γλώσσας. Ετσι, μέσα απ’ αυτήν την θεωρία, οι σύγχρονοι Αλβανοί συνδέθηκαν μ’ αυτόν τον, σχεδόν μυθικό, αρχαίο λαό που, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, ήταν ίσως ο αρχαιότερος λαός της Βαλκανικής.

Η πρώτη εμφάνιση της Πελασγικής θεωρίας.

Εκείνος που πρώτος συνέδεσε τους Αλβανούς με τους αρχαίους Πελασγούς ήταν ο Γάλλος γεωγράφος και συγγραφέας Conrad Malte Brun. Ο C. Malte Brun είχε μεταφράσει και εκδώσει στα Γαλλικά το έργο του Αρμπερέση συγγραφέα Angelo Masci “Discorso sull’ origine, costume, e stato attuale della nazione Albanese” που εκδόθηκε στην Nάπολη της Ιταλίας το 1807, συνοδεύντας το με δικές του παρατηρήσεις και σχόλια, σαν τμήμα του πολύτομου έργου του “Annales des Voyages”. Ο Α. Masci στο έργο του ισχυριζόταν πως η γλώσσα που μιλούσαν οι αρχαίοι Ιλλυριοί, οι Ηπειρώτες και οι Μακεδόνες στους κλασσικούς χρόνους ήταν ουσιαστικά η ίδια και ήταν η προγονική της Αλβανικής γλώσσας, δηλαδή η “πρωτο-Αλβανική”. Ωστόσο ο A. Masci είχε, πολύ προσεκτικά, αποφύγει να ταυτίσει ή ακόμα και να συνδέσει αυτή τη γλώσσα μ’ εκείνη των αρχαίων Πελασγών. Την πρωτοβουλία για την σύνδεση αυτή την πήρε ο ίδιος ο C. Malte Brun ισχυριζόμενος πως οι Αλβανοί ήταν απόγονοι Ιλλυριών νομάδων, οι οποίοι μιλούσαν μια γλώσσα “συγγενική” με την γλώσσα των Πελασγών, των Δάρδανων, των Ελλήνων και των Μακεδόνων. Ωστόσο, ενώ προσδιόριζε τους Αλβανούς ως απογόνους των αρχαίων Ιλλυριών και την γλώσσα τους ως συγγενική της Πελασγικής (“…η Αλβανική γλώσσα είναι ένας αρχαίος, σημαντικός και διακριτός κρίκος στην μεγάλη αλυσίδα των Πελασγο-Ελληνικών γλωσσών…”), ο C. Malte Brun θα θεωρούσε τελικά την Πελασγική σαν κάποια μορφή πρωτο-Ελληνικής γλώσσας, διαχωρίζοντας την σαφώς απο την Ιλλυρική την οποία θα την θεωρούσε ως κλάδο της Θρακικής. Τις ίδιες, μάλλον συγκεχυμένες, απόψεις επανέλαβε αργότερα κι ο Αρμπερέσης συγγραφέας Giuzeppe Crispi στο έργο του “Memoria sua lingua Albanese” που εκδόθηκε το 1831.

Η Πελασγική θεωρία στο έργο του Johann Georg Von Hahn.

Ο ερευνητής που τελικά θα επεξεργαζόταν και θα ανέπτυσσε τον Πελασγικό μύθο σ’ αυτό που τελικά θα γινόταν η κλασσική του μορφή ήταν ο σημαντικός Γερμανός Αλβανολόγος Georg Von Hahn στο έργο του “Albanesische Studien” που εκδόθηκε το 1854. Ο Hahn χρησιμοποίησε υλικό απο την θεωρία του Masci, σύμφωνα με την οποία οι Ιλλυριοί, οι Ηπειρώτες και οι Μακεδόνες ανήκαν σε μια ενιαία γλωσσική ομάδα (η οποία, σύμφωνα με την ίδια θεωρία, ήταν η πρωτο-Αλβανική), πρoσθέτοντας σ’ αυτήν την δική του θεωρία πως οι πρόγονοι όλων αυτών των λαών ήταν οι αρχαίοι Πελασγοί. Αυτό αυτόματα σήμαινε πως η γλώσσα των Πελασγών δεν ήταν κάποια μορφή πρωτο-Ελληνικής γλώσσας, όπως είχε προηγούμενα υποστηρίξει ο C. Malte Brun, αλλά κάτι τελείως διαφορετικό απο την Ελληνική και ίσως πολύ πιο “αρχαίο”. Κι αυτή η “αρχαιότητα” αποδείχθηκε χρήσιμη, αν όχι απαραίτητη, στους διανοούμενους του “Αλβανικού Διαφωτισμού”, όταν αργότερα χρειάστηκε να αποδείξουν, για πολιτικούς λόγους, την “αυτοχθονία” των Αλβανών στα εδάφη που κατοικούσαν.

Η Πελασγική θεωρία ως πολιτικό εργαλείο.

“… είναι γενικά αποδεκτό”, έγραφε ο Constantine Chekrezi, ένας Αλβανός διανοούμενος, το 1919, “πως οι Αλβανοί είναι η πιο αρχαία φυλή στην νοτιοανατολική Ευρώπη. Όλες οι ενδείξεις μας δείχνουν πως είναι οι απόγονοι των αρχαιότερων Άριων μεταναστών οι οποίοι αντιπροσωπεύοταν στους ιστορικούς χρόνους απ’ τις συγγενικές φυλές των Ιλλυριών, των Ηπειρωτών και των Μακεδόνων…”. Αυτοί οι “Άριοι μετανάστες” θα ισχυριζόταν στην συνέχεια ο Chekrezi, αναφερόμενος αυτή την φορά στις μελέτες του Georg Von Hahn, μπορούσαν να ταυτοποιηθούν ως οι αρχαίοι Πελασγοί. Αναγνωρίζοντας όμως πώς, αντίθετα απο τους Ηπειρώτες και τους Μακεδόνες για τους οποίους υπήρχαν κάποιες καταγραφές στα αρχαία Ελληνικά κείμενα που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την Πελασγική τους προέλευση, ενώ για τους Ιλλυριούς κάτι τέτοιο απουσίαζε ολότελα από τα ίδια κείμενα, ο Chekrezi θα έγραφε τελικά πως οι Ιλλυριοί ήταν Πελασγοί “με την γενικότερη έννοια”, ότι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό. Λίγο νωρίτερα και στο ίδιο πνεύμα ένας άλλος Αλβανός διανοούμενος ο Christo Dako είχε γράψει πως “…οι Αλβανοί είναι το αποτέλεσμα της συννένωσης των Ιλλυριών των Ηπειρωτών και των Ιλλυριών που όλοι ήταν απόγονοι των ακόμη πιο αρχαίων Πελασγών. Αυτοί οι Πελασγοί ήταν”, σύμφωνα με τον ίδιο, “οι πρώτοι άνθρωποι που ήλθαν στην Ευρώπη…” .

Η Πελασγική θεωρία αποδείχθηκε ένα χρήσιμο πολιτικό εργαλείο στα χέρια των διανοούμενων του Αλβανικού Διαφωτισμού όταν χρειάσθηκε να τεκμηριώσουν όχι μόνο την διαρκή παρουσία των Αλβανών στον χώρο που κατοικούσαν αλλά και την “προτεραιότητα” τους στην κατάληψη του ίδιου χώρου σε σχέση με τους γειτονικούς τους λαούς, δηλαδή τους Σλάβους και τους Έλληνες. Αυτό συνέβη στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, όπου αυτή ακριβώς η “προτεραιότητα” στην κατάληψη του χώρου θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των συνόρων των εθνικών κρατών που προέκυψαν απο την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Εκείνη ακριβώς την περίοδο οι Αλβανοί διανοούμενοι θα χρησιμοποιούσαν την Πελασγική θεωρία για προβάλλουν και να υποστηρίξουν την “ιστορικά δικαιώματα” των Αλβανών στα εδάφη που κατοικούσαν (και μερικές φορές και έξω απ’ αυτά). Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, ο Dako θα υποστηρίζε πως οι Αλβανοί “…ήταν οι αυτόχθονες κάτοικοι της Βαλκανικής χερσονήσου, στην οποία κατοικούσαν για χιλιάδες χρόνια πριν οι βάρβαροι περάσουν τον Δούναβη…”. Ταυτιζόμενοι με τους αρχαίους Πελασγούς, οι Αλβανοί μπορούσαν να υποστηρίζουν πως ήταν παρόντες στα εδάφη που κατοικούσαν, όχι μόνο πριν από τους “βάρβαρους” επιδρομείς (όπως οι Σλάβοι), όχι μόνο πριν από τους Ρωμαίους, αλλά επίσης, και αυτό ήταν πολύ σημαντικό σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και πριν απ’ τους ίδιους τους Έλληνες. Ο Fan Noli θα έγραφε το 1916 πως “…οι Αλβανοί είναι οι μόνοι νόμιμοι κάτοχοι της Αλβανίας. Κατείχαν αυτά τα εδάφη προ αμνημονεύτων χρόνων, πολύ πριν οι Έλληνες και οι Σλάβοι φθάσουν στα Βαλκάνια…”. Ο Dako αναφερόμενος στο ίδιο θέμα της “νόμιμης ιδιοκτησίας” της Αλβανικής γής θα έγραφε πως “…οι Αλβανοί είναι οι απ’ ευθείας απόγονοι των αρχικών ιδιοκτητών της [Αλβανικής] γής…”.

Οι (παρ)ετυμολογήσεις.

Σταδιακά οι οπαδοί της Πελασγικής θεωρίας προχώρησαν ακόμη περισσότερο “ανακαλύπτοντας” κι “αναδεικνύοντας” την Πελασγική (κι επομένως “αρχαία Αλβανική”) προέλευση γνωστών στοιχείων του κλασσικού Έλληνικού πολιτισμού. Η (παρ)ετυμολόγηση των ονομάτων των αρχαίων Ελληνικών θεών με βάση την Αλβανική γλώσσα είναι η πιο γνωστή περίπτωση. Αξιοποιώντας ένα σχόλιο του Ηρόδοτου που ανέφερε πως οι Έλληνες πήραν τα περισσότερα ονόματα των Θεών τους από τους Πελασγούς, οι C. Malte Brun και Giuzzepe Crispi είχαν ετυμολογήσει διάφορα ονόματα αρχαίων θεών με βάση την Αλβανική γλώσσα. Για παράδειγμα, ανάμεσα σε άλλα, το όνομα Θέτις (μία απο τις Νηρηίδες και μητέρα του Αχιλλέα) είχε ετυμολογηθεί απο την Αλβανική λέξη det (=θάλασσα) και το όνομα της θεάς Ήρας απο την Αλβανική λέξη erë (=άνεμος). Την ίδια λογική ακολούθησε κι ο Von Hahn, ο οποίος, για παράδειγμα, ετυμολόγησε το όνομα του θεού Κρόνου απο την Αλβανική λέξη kruje (=πηγή) αλλά κι ένας ακόμη Αλβανός διανοούμενος, ο Pashko Vasha, ο οποίος, ανάμεσα σε πολλά άλλα, θα ετυμολογούσε και το όνομα των Μουσών από την Αλβανική λέξη mesoj (=διδάσκω).

Οι Chekrezi και Dako ακολούθησαν την ίδια γραμμή. “…Υπάρχει, ωστόσο”, έγραφε ο Chekrezi, “ένα πολύ εντυπωσιακό στοιχείο σ’ αυτό το θέμα: η Αλβανική γλώσσα είναι το μόνο διαθέσιμο μέσο που παρέχει λογικές εξήγησεις για την σημασία των ονομάτων των αρχαίων Έλληνικών Θεών και των μυθικών πλασμάτων…”. Ο Chekrezi αναφέρθηκε και στον ”…Αλβανικό Δία (Ζεύς) το όνομα του οποίου επιβιώνει ακόμη στην [Αλβανική] λέξη για το Θεό, Ζοτ…” ενώ, στο ίδιο πνεύμα, θα ετυμολογούσε το όνομα της θεάς Αθηνάς από την Αλβανική φράση “e thena” που σημαίνει σκέφτομαι. Ο ίδιος θα ετυμολογούσε ακόμα και το όνομα του θρυλικού Οδυσσέα από την Αλβανική λέξη “udhe” (=ταξίδι), επισημαίνοντας ταυτόχρονα πως το όνομα του Οδυσσέα στην Αλβανική γλώσσα σημαίνει απλά “ο ταξιδιώτης”. Ο Dako, στο ίδιο πνεύμα, αναπαρήγαγε σχεδόν όλες τις ετυμολογήσεις του Pashko Vasha. “…Μέχρι πρόσφατα”, έγραφε επιπλέον ο Dako, “ο κόσμος πίστευε πως η μυθολογία που διδάσκεται στα σχολεία σαν ‘Ελληνική Μυθολογία’ ήταν Έλληνικής έμπνευσης. Ωστόσο, η Αλβανική γλώσσα μπορεί να παρέχει τις αποδείξεις πως αυτό δεν είναι αληθινό…”.

Φυσική παρενέργεια της παραπάνω προσέγγισης ήταν κι η “Αλβανοποίηση” σημαντικών ιστορικών προσωπικοτήτων του Ελληνικού κόσμου ακόμη κι εκείνων που σχετίζονται με την μεγαλύτερη ίσως εξάπλωση του κλασσικού Ελληνικού πολιτισμού, όπως οι Μακεδόνες. “…Ας γίνει γνωστό”, θα έγραφε, για παράδειγμα, ο Dako, “πως ο Φίλιππος κι ο Αλέξανδρος δεν ήταν Έλληνες αλλά οι πρόγονοι των Αλβανών”. Ο Chekrezi, στο ίδιο πνεύμα, θα έγραφε πως “…η Ιλλυρο-Αλβανική καταγωγή του Αλέξάνδρου δεν μπορεί να αμφισβητηθεί”. Με τον τρόπο αυτό οι Αλβανοί διανοούμενοι θα υποστήριζαν πως αυτός που βρίσκεται πίσω από την μεγαλύτερη (γεωγραφικά) διάδοση του κλασσικού Έλληνικού πολιτισμού, δηλαδή ο Μέγας Αλέξανδρος, ήταν τελικά ένας αρχαίος Αλβανός κι όχι Έλληνας. Ο Ηπειρώτης βασιλιάς Πύρρος θα τύχαινε φυσικά ανάλογης αντιμετώπισης, αφού σαν Ηπειρώτης ήταν επίσης απόγονος των Πελασγών, δηλαδή των αρχαίων Αλβανών.

Όπως ήταν αναμενόμενο τα αρχαία τοπωνύμια δεν θα μπορούσαν να διαφύγουν της προσοχής των Αλβανών διανοούμενων. “Το ίδιο το όνομα της Μακεδονίας, που πριν ήταν γνωστή ως Ημαθία” θα έγραφε ο Mehmet Konitza, ένας Αλβανός πολιτικός, “προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα απο την Αλβανική λέξη ‘e-mathia’, [που σημαίνει] ‘η Μεγάλη’. Κι όσο για την Ιλλυρία, ‘lirre’ στην Αλβανική γλώσσα σημαίνει ‘ελευθερία’ κι εμείς οι Αλβανοί το ερμηνεύουμε (το όνομα Ιλλυρία) ως ‘η γή των ελεύθερων’”. Η πραγματική ειρωνία στην περίπτωση αυτή είναι πως, την ίδια εποχή που οι Αλβανοί διανοούμενοι χρησιμοποιούσαν την Αλβανική γλώσσα για να (παρ)ετυμολογήσουν τα αρχαία τοπωνύμια, στην ίδια την Αλβανία υπήρχαν ελάχιστα τοπωνύμια που θα μπορούσαν να ετυμολογηθούν με βάση την Αλβανική γλώσσα. Κι αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό ακόμη και σήμερα.

Αυτές οι (παρ)ετυμολογήσεις, τις οποίες οποιοσδήποτε σύγχρονος επιστήμονας θα απέρριπτε σχεδόν στο σύνολό τους, θα αξιοποιούνταν τελικά πολιτικά για να ενισχύσουν τα επιχειρήματα σχετικά με την “προτεραιότητα” (=αυτοχθονία) του Αλβανικού λαού στα εδάφη που “κατείχε”. “Αναδεικνύοντας” την Πελασγική (=αρχαία Αλβανική) επίδραση στον κλασσικό Έλληνικό πολιτισμό, οι Αλβανοί διανοούμενοι μπορούσαν να ισχυρίζονται πως “κατείχαν” τα εδάφη τους ακόμη και πριν απο την “άφιξη” των Ελλήνων στα Βαλκάνια, “αποδεικνύοντας” έτσι την “νόμιμη ιδιοκτησία” (στην ορολογία του Pashko Vasha) του λαού τους στα εδάφη αυτά κι ίσως και πέρα απ’ αυτά. Κι αυτή ήταν η μεγάλη πολιτική σημασία του Πελασγικού μύθου στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν αυτή ακριβώς η έννοια της “νόμιμης ιδιοκτησίας” των εδαφών θα καθόριζε τα σύνορα των εθνικών κρατών. Και σ’ αυτό το περιβάλλον ο Πελασγικός μύθος ήταν απόλυτα απαραίτητος σ’ έναν λαό ο οποίος, σε αντίθεση με τους Έλληνες και τους Σλάβους, δεν διέθετε κανένα γραπτό, αρχαιολογικό η άλλο στοιχείο για την τεκμηρίωση της ύπαρξης του στα Βαλκάνια πριν από τον 11ο αιώνα.

[Ρουμ]

Ωραια στοιχεία Μπουα.

[Hector Buas]

GREGHESCO. ΜΕΡΟΣ Ι.

α.) Πελασγικά και Ιλλυρικά Παραμύθια.

Αν διαβάσατε την προηγούμενη ανάρτηση, τότε θα έχετε καταλάβει πως από τα τέλη του 19ου αιώνα και και στις αρχές του 20ου αιώνα οι Σκυπετάροι διανοούμενοι χρησιμοποίησαν ως πολιτικό εργαλείο την θεωρία της καταγωγής του Σκυπετάρικου έθνους από τους, λίγο ως πολύ, μυθικούς Πελασγούς. Τον ίδιο δηλαδή μυθικό λαό που και οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ως προγόνους τους. Η εκμετάλευση αυτή αποσκοπούσε φυσικά στην προβολή/υποστήριξη των λεγόμενων "ιστορικών δικαιωμάτων" του Σκυπετάρικου έθνους στα εδάφη στα οποία κατοικούσε αλλά και, μερικές φορές, έξω και από αυτά.

Η επιλογή ενός μύθου ως πολιτικό εργαλείο έχει ορισμένα πλεονεκτήματα. Κατ' αρχάς δεν χρειάζεται κανείς να αποδείξει και πολλά-πολλά σχετικά με αυτά τα οποία ισχυρίζεται. Αν, για παράδειγμα, κανείς ρωτήσει κάποιον σημερινό οπαδό αυτής της "Πελασγικής" θεωρίας (δυστυχώς υπάρχουν ακόμη πολλοί) για το πως επέζησαν οι συγκεκριμένοι "Πελασγοί" στην συγκεκριμένη περιοχή, χωρίς να τους δεί η να τους αντιληφθεί κανείς, η σίγουρη απάντηση που θα πάρει είναι πως δεν μπορούμε να ξέρουμε τι ακριβώς γινόταν στα περίφημα "Πελασγικά" βουνά.

Στην πραγματικότητα φυσικά ο Πελασγικός μύθος, όπως τον ανέπτυξαν στο παρελθόν οι Σκυπετάροι διανοούμενοι, είναι ένα παραμύθι. Ευτυχώς, για την κοινή λογική, ο προηγούμενος δικτάτορας της Σκυπερίας Εμβέρ Χότζα (οπαδός και ο ίδιος της Πελασγικής θεωρίας) αποφάσισε τελικά να στρέψει τις έρευνες για την καταγωγή των Σκυπετάρων στους ιστορικούς Ιλλυριούς, εγκαταλείποντας την Πελασγική θεωρία. Έτσι από τα μέσα κυρίως του 20ου αιώνα οι Σκυπετάροι διανοούμενοι έχουν στραφεί στην υποστήριξη της θέσης πως οι σημερινοί Σκυπετάροι είναι απόγονοι των Ιλλυριών.

Ακριβώς όπως η (τελικά άτυχη) "Πελασγική" έτσι και η "Ιλλυρική" θεωρία είναι φυσικά παραμύθι. Δεν είναι δυνατόν να ισχυρίζεται κανείς πως ένα πολυάριθμο έθνος μπορεί να έχει ζήσει είτε στα "Πελασγικά" (παλιότερα) είτε στα "Ιλλυρικά" βουνά χωρίς κανένας να έχει ακούσει κανείς η να έχει καταγράψει κανείς τίποτε για αυτούς.

Όταν όμως κανείς επιλέξει να πεί ένα παραμύθι για το παρελθόν, έρχεται σε πολύ δύσκολη θέση όταν πρέπει να εξηγήσει πράγματα που σχετίζονται με τα γεγονότα που έχουν συμβεί και καταγραφεί στον χώρο τον οποίο τον θεωρεί πατρογονικό του. Στην περίπτωση αυτή έχεις δύο επιλογές: i) να αναπτύξεις "ειδικές εξηγήσεις" για τα πράγματα του παρελθόντος ή ii) να τα αγνοήσεις ολοκληρωτικά.

β.) Πελασγικές (παρ)ετυμολογήσεις (ξανά).

Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η "εξήγηση" (παρετυμολόγηση) που έδωσε ο (ευφάνταστος) συγγραφέας του λήματος για το χωριό Μπόρσι στην παραλία της Χιμάρας.



Σύμφωνα λοιπόν με το συγκεκριμένο λήμα της Wikipedia το όνομα του συγκεκριμένου χωριού μπορεί να ετυμολογηθεί από τις Σκυπετάρικες λέξεις Borë (=χιόνι) και Shi (=βροχή). Με άλλα λόγια το όνομα του χωριού σημαίνει "χιονόβροχο". Πρόκειται για μία εξήγηση που είναι σίγουρα απόλυτα συμβατή με τις "παραδόσεις" της "Πελασγικής (η Ιλλυρικής αν προτιμάτε) Σχολής" στο θέμα αυτό. Και υπάρχουν, ακόμη και στην Ελλάδα, μερικοί που σίγουρα θα αποδέχονταν την συγκεκριμένη εξήγηση ως απόλυτα λογική. Με δεδομένη μάλιστα την καταγωγή των ιδρυτών τους από τα ίδια πάνω-κάτω μέρη θα μπορούσε κανείς να ετυμολογήσει τα ονόματα των χωριών Μπόρσι Ηλείας και Μπόρσα Αργολίδας ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.

Ωστόσο, ο Κ. Μπίρης στο έργο του "Αρβανίτες οι Δωριείς του νεότερου Ελληνισμού" αναφέρεται, ανάμεσα σε άλλα και στην οικογένεια των Αρβανιτών στρατιωτών με το ίδιο όνομα (Μπόρσας). Από το συγκεκριμένο έργο του Κ. Μπίρη προέρχεται η παρακάτω εικόνα.



Αν και ο Κ. Μπίρης σε πολλές περιπτώσεις έχει αποδεχθεί και ενσωματώσει "Πελασγικού τύπου" ετυμολογήσεις στο έργο του (χωρίς φυσικά να αποδέχεται/υιοθετεί καμμία "Πελασγική" θεωρία), στην συγκεκριμένη περίπτωση ετυμολογεί το όνομα Μπόρσας από την Λατινική γλώσσα. Προφανώς δεν μπορούσε να το ετυμολογήσει με τον αρκετά εύφανταστο τρόπο που χρησιμοποίησε ο συντάκτης του άρθρου της wikipedia το οποίο αναφέρθηκε παραπάνω.

γ.) Greghesco, η "Ελληνική" λατινική.

Υπάρχει λογική εξήγηση για το γεγονός πως ο Κ. Μπίρης επέλεξε στην παραπάνω περίπτωση την Λατινικής προέλευσης εξήγηση αντί της "Πελασγικής"; Πολλοί, εκ καταγωγής Αρβανίτες, θα δικαιολογούσαν απόλυτα τον Κ. Μπίρη. Αρκετοί Αρβανίτες, ακόμη και σήμερα, γνωρίζουν πως το όνομα Μπόρσας σημαίνει αυτόν που έχει την οικονομική επιμέλεια μιας ομάδας/οντότητας, τον ταμία της όπως θα λέγαμε στην σύγχρονη Ελληνική. Μερικοί παλιοί Αρβανίτες θα έλεγαν μάλιστα πως η ακριβής μετάφραση του ονόματος Μπόρσας είναι Οικονόμος, ακριβώς όπως θα το μετέφραζαν παλιότερα π.χ. οι Υδραίοι Αρβανίτες. Και αυτό μάλλον το γνώριζε ο Κ. Μπίρης.

Πως μπορούμε όμως να εξηγήσουμε/δικαιολογήσουμε την παραπάνω εξήγηση του Κ. Μπίρη που δεν συμβιβάζεται με την "Πελασγική" εξήγηση για το όνομα Μπόρσας/Μπόρσης;

Για να το κάνουμε αυτό θα χρειαστούμε μία Λατινική Βαλκανική διάλεκτο, η οποία σήμερα έχει εκλείψει και ανήκει, μαζί με την άτυχη Ιλλυρική, στις νεκρές Βαλκανικές γλώσσες. Και αυτή είναι η γλώσσα στην οποία είναι γραμμένα τα "Καταστικά της Σκόδρας" (Statuti di Scutari) στα οποία αναφέρεται και το βιβλίο που έχει το παρακάτω εξώφυλλο.



Ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας της χώρας την οποία εμείς ονομάζουμε Αλβανία και αυτοί που την κατοικούν Σκυπερία σχετίζεται ακριβώς με αυτήν την Λατινική γλώσσα και τους ανθρώπου που την μιλούσαν στο παρελθόν. Αυτήν την (Λατινική) γλώσσα θα την ονομάσουμε Greghesco, γιατί αυτό είναι το όνομα που είχε στο παρελθόν. Και, όπως θα δούμε, είναι η γλώσσα που εξηγεί σχεδόν το σύνολο των Αρβανίτικων τοπωνυμίων και ανθρωπωνυμίων, τα οποία σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να τα εξηγήσει η "Πελασγική".

Θα συνεχίσουμε αργότερα.

[Hector Buas]

GREGHESCO. ΜΕΡΟΣ ΙΙ.

α) Τα Καταστατικά της Σκόδρας.

Όσοι διαβάσατε τις προηγούμενες αναρτήσεις θα έχετε αντιληφθεί πως παρ' όλο που πολλοί (πάρα πολλοί είναι αλήθεια) προσπαθούν να εξηγήσουν (=ετυμολογήσουν) τα ανθρωπωνύμια και τα τοπωνύμια της χώρας που εμείς ονομάζουμε Αλβανία (και οι κάτοικοι της Σκυπερία) από την Σκυπετάρικη γλώσσα στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις αυτό είτε δεν είναι δυνατόν η καταλήγει να είναι αστειότητα. Και αυτό συμβαίνει γιατί στην προσπάθεια αυτή παραλείπονται στοιχεία που έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στα θέματα αυτά. Μία τέτοια "παράλειψη" αφορά και την γλώσσα που ονομάσαμε Greghesco.

Η Greghesco είναι μία νεκρή σήμερα γλώσσα η οποία ωστόσο, πριν πεθάνει, καταγράφηκε σε ορισμένα κείμενα, τόσο στην ανατολική ακτή της Αδριατικής όσο και στην Βενετία. Το κυριότερο από αυτά τα κείμενα είναι τα Καταστατικά της Σκόδρας (Statuti di Scutari). Στην γλώσσα αυτή αναφέρεται το κείμενο τηε εικόνας που ακολουθεί.



Η παραπάνω εικόνα είναι μία σύνθεση από τις σελίδες 59 & 61 του βιβλίου Statuti di Scutari και περιέχει μόνο το Ιταλικό κείμενο του βιβλίου. Στις σελίδες 58 & 60 περιέχεται το Σκυπετάρικο (η "Πελασγικό" αν προτιμάτε) κείμενο. Το βιβλίο αυτό είναι μία μετάφραση στην Σκυπετάρικη γλώσσα μιας παλιότερης, καθαρά Ιταλικής, έκδοσης.

Για να μην "βγάζουμε τα μάτια μας" ακολουθεί το επισημασμένο Ιταλικό κείμενο.

"L’elaborazione e il rimaneggiamento degli statuti è riconoscibile anche nella forma linguistica. Lo statuto cattarino è redatto in latino, quello buduano in italiano veneziano, certamente del XVI secolo. Lo statuto scutarino fo sottoposto in epoca veneziana (1392-1479) ad una redazione linguistica non molto approfondita in volgare veneziano.

Ampie parti sono comunque scritte molto probabil mente nel dialetto romanzo délia regione che appaitiene alla lingua dalmata. In nessun altro testo si rivela cosi chiaramente il carattere romanzo del mondo cittadino dell’Albania settentrionale e la vitalité dalmata nella prima metà del XIV secolo. In ogni caso la lingua da sola non sarebbe una prova suffïciente per la datazione. Le riflessioni seguenti hanno lo scopo di rafforzare l’inquadramento cronologico proposto."

Ας το μεταφράσουμε...

"Η [αρχική] σύνταξη και η αναθεώρηση των καταστατικών αναγωρίζεται μέσα από την γλωσσική μορφή τους. Το Καταστατικό του Cattaro είναι γραμμένο στην Λατινική, ενώ της Budua στην Ιταλική Ενετική, [που είναι] σίγουρα αυτή του 16ου αιώνα. Το Καταστατικό του Scutari (=Σκόδρας) έχει συνταχθεί, την εποχή των Βενετών (1392-1479), σε μία γλώσσα που δεν είναι [ωστόσο] απόλυτα συμβατή με την καθημερινή Βενετική γλώσσα.

[Ωστόσο], ένα μεγάλο μέρος [των Καταστατικών] είναι γραμμένο πιθανότατα στην Ρωμανική (=λατινογενή) διάλεκτο της περιοχής [της Σκόδρας] η οποία [διάλεκτος] αποτελεί τμήμα της Δαλματικής γλώσσας. Σε κανένα άλλο κείμενο δεν αναδεικνύεται τόσο καθαρά ο Ρωμανικός (=λατινικός) χαρακτήρας του κόσμου των πόλεων της βόρειας Αλβανίας και της ζωτικότητας της Δαλματικής [γλώσσας] στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα. Σε κάθε περίπτωση η γλώσσα από μόνη της δεν παρέχει επαρκή απόδειξη για την χρονολόγηση [των Καταστατικών]. Οι ακόλουθες σκέψεις αποσκοπούν στην αιτιολόγηση του προτεινόμενου χρονολογικού πλαισίου."

Όπως ίσως καταλάβατε από το παραπάνω κείμενο ακόμη και στα μέσα του 15ου αιώνα υπήρχαν στην περιοχή της βόρειας Αλβανίας "υπολείμματα" μιας "περίεργης" λατινικής γλώσσας, παραπλήσιας με μεν με την καθημερινή μορφή της Βενετικής αλλά ταυτόχρονα αρκετά απομακρυσμένη από αυτήν ώστε να θεωρείται ξεχωριστή γλώσσα. Αυτή είναι η γλώσσα στην οποία ακριβώς είναι γραμμένο και το ποίημα της παρακάτω εικόνας.



Και όχι μόνο. Από αυτήν την γλώσσα προέρχονται και τα (σίγουρα) Αρβανίτικα ονόματα στο επισημασμένο κείμενο.

"Dove è Stigni, e chel Canacchi,
Mexsa, Lopossi, et Borbatti,
con Andruzzo dal mustacchi,
Petro Bua, cum Stamatti,
chie andama como ‘l gatti,
al buscade andavan stretti?"

Ας το μεταφράσουμε...

"Που είναι ο Στίνης κι εκείνος ο Κανάκης,
Ο Μέξας (Μέξης), ο Λιόποσσης (Λιόπεσης) κι ο Μπορμπάτης (Μπαρμπάτης),
με τον Ανδρούτσο με το μουστάκι (τον μουστακάτο),
ο Πέτρος Μπούας, με τον Σταμάτη,
οι οποίοι μαζί (αντάμα) σαν γάτοι,
πηγαιναν αγκαλιασμένοι στα καρτέρια (σκοπιές η ενέδρες);"

β) Opportunu mihi...

Την ύπαρξη της συγκεκριμένης γλώσσας την επιπβεβαιώνει έμμεσα και ο (Σκοδρινός) Marin Barletti, ο βιογράφος του Γεώργιου Σκεντέρμπεη. Αναφερόμενος στους κατοίκους του Δριβάστου μιας, πολύ κοντινής στην Σκόδρα, πόλης ο Barletti γράφει το εξής:

“Opportunu mihi uisum est hoc loco Driuastense oppidum nullo satis conditore uel uetustate nobile. Quoquo modo subiicere legentu oculis quauisad Romanos urbis conditae originem credulus ciuiu error cotumaciter referat. Hinc et gloria bundos audisse memini Romanorum Colonos se appellantes, et inde originem sua traxisse contendentes”.

Ας το μεταφράσουμε..

“Μου δίνεται εδώ η ευκαιρία [να αναφερθώ] και στην ασάφεια σχετικά με την ίδρυση του Δριβάστου, δηλαδή στην ευγενική του αρχαιότητα. Οι ευκολόπιστοι κάτοικοι [της πόλης αυτής] αναφέρουν με φανατισμό την λανθασμένη δοξασία πως οι αρχικοί οικιστές (=ιδρυτές) της πόλης ήταν Ρωμαίοι. Γι’ αυτό και θριαμβολογικά τους ακούει κανείς να αποκαλούν τους εαυτούς τους Ρωμαίους αποίκους και σ’ αυτούς (δηλαδή τους Ρωμαίους αποίκους) να αποδίδουν την καταγωγή τους”.

Και για να το "κλείσουμε" εδώ: η "περίεργη" λατινογενής γλώσσα που κάποτε μιλιόταν στην βόρεια Αλβανία μπορεί να ετυμολογήσει χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα τα σίγουρα Αρβανίτικα ονόματα και τοπωνύμια, τόσο στην Αλβανία όσο και στην Ελλάδα, χωρίς να χρειάζεται κανείς να καταφύγει στις, πολλές φορές αστείες, "Πελασγικές" ετυμολογήσεις.

Θα συνεχίσουμε στην επόμενη ανάρτηση, στην οποία θα προσθέσουμε και το Νορμανδικό (Αλβανικό) στοιχείο, αφού δεν μπορούμε τελικά να το αποφύγουμε.

[Giorgos 574]

Μήπως ξερεις αν μπορώ να βρω κάπου pdf ολους τους τόμους από τα απομνημονεύματα του Φωτακου; (ρωτάω εδώ γιατί έχεις απενεργοποιημενα τα μηνύματα)