ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ!

[The Rebel]

19/03/2020
Κεραμεικός: Ένα υπαίθριο μουσείο στο κέντρο της Αθήνας.
Το «άφθιτον κλέος» ενός μοναδικού αρχαιολογικού χώρου.



Υπάρχουν πολλά που κάνουν την Αθήνα ξεχωριστή και με βεβαιότητα ένα από αυτά είναι η ιστορία της. Η πλούσια ιστορία της από την αρχαιότητα έως σήμερα. Περπατώντας, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες στην πόλη θα παρατηρήσεις παντού γύρω σου αυτά τα κομμάτια της ιστορίας. Ενώνονται σαν παζλ και σε βοηθούν να κάνεις ένα ταξίδι μέσα στο χρόνο. Στις όμορφες, άσχημες, εύκολες και δύσκολες στιγμές που έζησε η πρωτεύουσα της Ελλάδας. Μια από τις στάσεις που πρέπει να κάνει κάποιος είναι με βεβαιότητα ο Κεραμεικός. Αυτό το μοναδικό υπαίθριο μουσείο της Αθήνας.

Ο Κεραμεικός και η ιστορία του.
Αρχικά ας διερευνήσουμε από πού πήρε το όνομά του. Η αλήθεια είναι πως αυτή η περιοχή αποτέλεσε πολύ παλιά τον βασικό χώρο παραγωγής των φημισμένων Αττικών Αγγείων. Δεν είναι τυχαίο πως εκεί ανακαλύφθηκαν μερικά από τα πιο σημαντικά αγγεία της Αρχαίας Αθήνας. Εκτός από αυτό, αποτελεί το σημαντικότερο νεκροταφείο της Αθήνας. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ταφικά δείγματα από την ελληνιστική και την παλαιοχριστιανική περίοδο.

Ο Κεραμεικός ανέδειξε ευρήματα πολύ σπουδαία όπως είναι τα περίφημα όστρακα. Και μιλάμε για τα κεραμικά κομμάτια με τα οποία πραγματοποιούνταν η γνωστή διαδικασία του εξοστρακισμού Αθηναίων πολιτών, όπως του Θεμιστοκλή.

Όσα πρέπει να ξέρεις.
Ο Κεραμεικός είναι ένα από τα 9 μεγάλα αρχαιολογικά μνημεία της πόλης. Μέσα σε αυτά είναι φυσικά η η Βιβλιοθήκη του Αδριανού, η Ακρόπολη, η Αρχαία Αγορά, και η Ρωμαϊκή αγορά. Είναι ο χώρος θα συναντήσεις καθώς θα κάνεις τη βόλτα σου στον πεζόδρομο από την πλατεία Ασωμάτων προς την περιοχή του Γκάζι.

Ο Κεραμεικός είναι χωρίς υπερβολή ένα σπάνιο και εντυπωσιακό υπαίθριο μουσείο έκτασης σχεδόν 40 στρεμμάτων. Ένα μουσείο που σου χαρίζει δωρεάν και απλόχερα τη θέα από μοναδικά έργα γλυπτικής, κεραμικά και ίχνη από τα αρχαία τείχη. ‘Οσον αφορά πάντως την επισκεψιμότητά του είναι το σημείο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην Αθήνα που δε θα επισκεφθούν πολλοί τουρίστες και ντόπιοι. Ένα ιστορικό διαμάντι που παραμένει σχετικά άγνωστο όχι μόνο στους ξένους επισκέπτες αλλά και στους Έλληνες.


Πηγή φωτογραφίας: flickr

Εκτός από κορυφαίος αρχαιολογικός χώρος, ο Κεραμεικός ήταν πάντα ένας σπάνιος βιότοπος, και ο Ηριδανός που τον διέσχιζε συνέβαλε ιδιαιτέρως σε αυτό. Τα νερά του εκτός από διάφορους άλλους σημαντικούς λόγους χρησιμοποιούνταν επίσης και για εργαστήρια που υπήρχαν εκεί. Εργαστήρια κυρίως κεραμέων απ’ όπου πήρε φυσικά πήρε και το όνομά του.

Μια βόλτα στην περιοχή.
Ο Κεραμεικός είναι η απόδειξη ότι η Αθήνα έχει πολλούς θησαυρούς να σου δείξει, αρκεί να θες να τους γνωρίσεις. Κάνοντας μια βόλτα θα δεις λουλουδιασμένους εξώστες και αυλές ανάμεσα σε μνημεία και χαλάσματα όλων των εποχών, του ζενίθ και του ναδίρ. Όταν θα βρεθείς εκεί, φυσικά θα κάνεις μια βόλτα στο ευρύτερο ιστορικό κέντρο. Στην Πλάκα και το Μοναστηράκι. Αν έχεις όλη τη μέρα στη διάθεσή σου, το καλύτερο είναι να ξεκινήσεις από την Ακρόπολη.

Οι βόλτες στην Αθήνα αποκτούν άλλο νόημα όταν ανακαλύπτεις όλες τις γωνιές της…
https://exploringgreece.tv/athina/keram ... nas/13231/

[The Rebel]

07/02/2020
Πλάκα: Πώς πήρε το όνομά της η γραφική γειτονιά στην Αθήνα.
Βόλτα στη γειτονιά των ονείρων.



Είναι αδιαμφισβήτητα μια από τις πιο όμορφες και γραφικές γειτονιές στην Αθήνα. Μια βόλτα στην Πλάκα σε χαλαρώνει και σε κάνει να νιώθεις ότι βρίσκεται σε μια παλιά εποχή εκεί μιας περασμένης Αθήνα.



Η Πλάκα και το όνομά της.
Παλιότερα η Πλάκα περιοριζόταν στην περιοχή που είναι και σήμερα το μνημείο του Λυσικράτους. Είναι το αποκαλούμενο από τους νεότερους «Φανάρι του Διογένη». Για το όνομα της Πλάκας στην Αττική έχουν ακουστεί διάφορες εκδοχές. Μάλιστα, ιστορικοί και ερευνητές ήρθαν πολλές φορές σε «αντιπαράθεση» για το ποια προέλευση είναι η σωστή. Ο πιο γνωστός στους παλαιότερους και σπουδαίος Αθηναιογράφος, Δημ. Καμπούρογλου υποστήριζε ότι η ονομασία Πλάκα οφείλεται σε μια μεγάλη μαρμαρόπλακα. Αυτή βρέθηκε κάποτε κοντά στη μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Αλεξανδρινού, που υπήρχε στις ανατολικές υπώρειες της Ακρόπολης, κοντά στην οδό Θέσπιδος.



Ο Καμπούρογλου δεν ανέφερε αν ήταν η πλάκα αυτή ανάγλυφη ή ενεπίγραφη ή οπωσδήποτε σημαντική. Ωστόσο και πάλι, ο σπουδαίος μελετητής της ιστορίας της Αθήνας, Δημήτριος Σισιλιανός, στο βιβλίο του «Παλαιαί και νέαι Αθήναι», θεωρεί απίθανη ή και ασήμαντη αυτή την εκδοχή. Δεν θεωρεί δηλαδή ότι η μαρμαρόπλακα επέσυρε την προσοχή των κατοίκων τόσο. Σε τέτοιο βαθμό ώστε να ονομάσουν από αυτή όλη τη συνοικία Πλάκα.

Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή για το όνομα «Πλάκα». Είναι το αρβανίτικο «Πλιάκα» σημαίνει παλιά. Ο Σισιλιανός θεωρεί πιο πιθανό σενάριο η ονομασία να βγήκε, όπως του είχε πει κάποιος Ψύλλας, από το αρβανίτικο «Πλιάκα», που σημαίνει γριά, παλιά. Υπογραμμίζει πάντως ότι «οι περί τας Αθήνας αλβανόφωνοι εκαλούν την συνοικία ταύτην «πλιάκα Αθήνα», δηλαδή, «παλιά Αθήνα», γι’ αυτό και απέμεινε η ονομασία Πλάκα, όταν εξελληνίστηκε η αλβανική λέξη. «Σίγουρα η καταγωγή της ονομασίας της Πλάκας μένει αμφίβολη». Ο αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Κώστας Μπίρης, που είχε γράψει πολλά και αξιόλογα βιβλία για την πόλη της Αθήνας και για τα τοπωνύμια, υποστήριζε ότι η λέξη Πλάκα ήταν αρβανίτικη και είχε προέλθει από τους Αρβανίτες μισθοφόρους του στρατού, που έμειναν μετά τα Ορλωφικά άνεργοι και οι Τούρκοι τους εγκατέστησαν ως εποίκους στην περιοχή της γειτονιάς, που ήταν γύρω από το μνημείο του Λυσικράτους.

Η Πλάκα σήμερα.


Πηγή φωτογραφίας: JFKennedy

Αν κάνεις σήμερα μια βόλτα στην Πλάκα θα νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε άλλο χωροχρόνο, ίσως ακόμη και σε άλλη πόλη. Δεν είναι τυχαίο που στους περισσότερους θυμίζει κάποιο νησί. Σίγουρα κάνεις ένα νοητό ταξίδι, στην παλιά Αθήνα τότε που τα σπίτια ήταν ασβεστομένα και πάντα φρεσκοβαμμένα και είχαν λουλούδια στα μπαλκόνια, χρώματα και μυρωδιές αυθεντικές.



Η βόλτα στην Πλάκα πάντα σε χαλαρώνει και σε γεμίζει ενέργεια. Ξεκίνα μια Κυριακή και απόλαυσε τον χαλαρό περίπατό σου. Θα περπατήσεις ανάμεσα στα αρχαία και τα νεότερα αξιοθέατα. Θ’ ανέβεις πιο πάνω στα Αναφιώτικα θα θαυμάσεις τα γραφικά και περιποιημένα σπίτια. Αφού βολτάρεις στα σοκάκια και τα πλακόστρωτα θα κάτσεις στα σκαλάκια αν έχει καλό για ένα ρακόμελο. Σε όποιο μαγαζί κι αν επιλέξεις να κάτσεις, το σίγουρο είναι ότι θα περάσεις καλά και θα απολαύσεις τον καφέ σου ή ένα ποτήρι κρασί.

Σήμερα που η εικόνα της πρωτεύουσας έχει αλλάξει, η συνοικία της Πλάκας παραμένει η πιο «γνήσια» γειτονιά της πόλης, παράθυρο στην Αθήνα του παρελθόντος. Μια βόλτα αρκεί για να ξεδιπλωθεί μπροστά μας η ιστορία της πόλης από την αρχαιότητα ως τις ημέρες μας. Αν έχεις καιρό να το κάνεις, δοκιμάσε το…


Με πληροφορίες από: Στης Πλάκας τις ανηφοριές, εκδόσεις Φιλιππότη, του Γιάννη Καιροφύλα.
https://exploringgreece.tv/athina/touri ... n8s-oj7TIU

[The Rebel]

28/03/2020
Αθήνα: Ο δρόμος που έχει το ίδιο όνομα εδώ και 25 αιώνες.
Αυτή είναι η αρχαιότερη οδός στην πόλη.



Η ιστορία της Αθήνας χάνεται στο βάθος των αιώνων και μαζί με αυτήν πολλά είναι εκείνα που άλλαξαν στην πόλη. Οι γειτονιές, οι περιοχές και οι συνήθειες των ανθρώπων. Και όμως υπάρχουν κάποια – ίσως λίγα – που φαίνεται πως μένουν ίδια ή σχεδόν ίδια στην Αθήνα. Ένα από αυτά είναι ένας δρόμος στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Ο αρχαιότερος δρόμος για την ακρίβεια. Η οδός που έχει το ίδιο όνομα εδώ και 25 αιώνες.





Ο δρόμος στην Παλιά Αθήνα.
Ο λόγος για έναν μικρό δρόμο που βρίσκεται στην Πλάκα. Η περίφημη οδός Τριπόδων. Και μπορεί να είναι ένα μικρό στενό αλλά η ιστορία του είναι πολύ σημαντική όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Θεωρείται ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας. Εκτός από αυτός θεωρείται ότι ο μακροβιότερος δρόμος της Αθήνας που διατηρεί την ίδια ονομασία εδώ και 25 αιώνες. Ένας δρόμος στον οποίο έχουν περπατήσει ανά τους αιώνες εκατομμύρια ανθρώπων σε πολλές και διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Ξεκινώντας από πολύ παλιά, η οδός Τριπόδων οδηγούσε από το Θέατρο στην Αγορά και μάλιστα αυτή ήταν και η βασική χρησιμότητά του. Δεν είναι τυχαίο ότι θεωρούταν και θεωρείται ο δρόμος του Θεάτρου και των Καλών Τεχνών.





Ο Παυσανίας ανέφερε χαρακτηριστικά για την οδό Τριπόδων: «Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες, αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί.» (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις).

Από τις αναφορές που έχουν διασωθεί μπορούμε να φανταστούμε ότι από την αρχαιότητα θεωρούταν ο πιο ωραίος και στολισμένος δρόμος της αρχαίας Αθήνας. Οι Αθηναίοι ξεκινούσαν από το Πρυτανείο κάτω στην Αγορά και ανηφοριζαν των 800 μέτρων μήκους δρόμο και πλάτους 6 μέτρων για να φθάσουν στον τελικό προορισμό τους, που ήταν το θέατρο του Διονύσου. Την αρχαία αυτή οδό, διέσχιζαν και οι νυχτερινές λαμπαδηδρομίες που γίνονταν προς τιμήν του Θεού Διονύσου. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο και το όνομά της. Το πήρε από τους χάλκινους τρίποδες που τοποθετούνταν κατά μήκος της. Ένας δρόμος που σήμερα σε ταξιδεύει στο χρόνο και νομίζεις ότι θα ξεπροβάλλουν μπροστά σου ιστορίες από τα δεκάδες χρόνια ζωής του.



Η οδός Τριπόδων σήμερα.


Πηγή φωτογραφίας: Google Maps

Σήμερα η οδός Τριπόδων, αυτός ο δρόμος με την μεγάλη ιστορία είναι ένα μικρό πλακιώτικο δρομάκι. Η χρήση της σύγχρονης πλέον οδούς συνεχίζεται σχεδόν στον ίδιο άξονα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε υπόγεια και αυλές ακινήτων επί της σημερινής οδού Τριπόδων έχουν βρεθεί τμήματα των χορηγικών μνημείων της αρχαιότητας.

Η οδός Τριπόδων παραμένει, λοιπόν, μέχρι και σήμερα ένας πολυσύχναστος δρόμος στην καρδιά της ομορφότερης γειτονιάς της Αθήνας. Δεν έχει αλλάξει και τόσο πολύ σε σχέση με τα χρόνια που πέρασαν από πάνω της. Συνέχισε, μάλιστα, μέχρι και τα πιο πρόσφατα χρόνια να γράφει ιστορία. Προκειται για τον δρόμο όπου βρισκόταν το κινηματογραφικό σπίτι του ζεύγους Κοκοβίκου από την ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα». Το στενό που διαδραματίστηκαν πολλές σκηνές με πρωταγωνιστές τον Γιώργο Κωνσταντίνου και τη Μάρω Κοντού.



Η οδός Τριπόδων είναι ο δρόμος της Αθήνας που το παρελθόν μπλέκεται τόσο αρμονικά με το παρόν μέσα στην αχλή του χρόνου. Μια από τις ωραιότερες εκδοχές της ούτως ή άλλως γοητευτικής Πλάκας…
https://www.facebook.com/%CE%97-%CE%A0% ... 486755669/
https://exploringgreece.tv/athina/athin ... nes/13613/

[The Rebel]

31 Οκτωβρίου, 2018
Παναθηναϊκό Στάδιο: Το έργο που συνδέει τον Λυκούργο, τον Ηρώδη τον Αττικό, τον Ζάππα και τον Αβέρωφ.



Το Παναθηναϊκό Στάδιο είναι ένα διαχρονικό πολιτιστικό και τουριστικό σύμβολο και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Αθήνας, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Προσελκύει όλους τους επισκέπτες της πόλης μας και αποτελεί ένα γνωστό σημείο αναφοράς της Αθήνας. H πλούσια ιστορία του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, από την αναβίωσή τους το 1896 ως την επιτυχία του 2004 και είναι το σημείο στο οποίο σε όλους τους Ολυμπιακούς Αγώνες, χειμερινούς και θερινούς, παραδίδεται η Ολυμπιακή Φλόγα.

Το Παναθηναϊκό Στάδιο βρίσκεται στη θέση αρχαίου ελληνικού Σταδίου και για πολλούς αιώνες φιλοξένησε τη διοργάνωση γυμνικών αγώνων, αγώνων στίβου όπως θα λέγαμε σήμερα. Οι γυμνικοί αγώνες οι οποίοι διοργανώνονταν από πολύ παλιά σε χώρο μακριά από την πόλη, περιελήφθησαν στο πρόγραμμα των εορτών των Παναθηναίων το 566/565 π.Χ.



Όταν ο ρήτορας Λυκούργος ανέλαβε το 338 π.Χ. την ρύθμιση των οικονομικών της πόλης των Αθηνών, συμπεριέλαβε στην εκτέλεση δημοσίων έργων την ανέγερση ενός Σταδίου. Ιδεώδης χώρος κρίθηκε η χαράδρα ανάμεσα στον λόφο του Αρδηττού και το απέναντι χαμηλό ύψωμα, έξω από το τείχος της πόλης, σε μία ειδυλλιακή τοποθεσία στις ήρεμες όχθες του Ιλισσού. Ο τόπος ήταν ιδιωτικός αλλά ο ιδιοκτήτης του Δεινίας τον παρεχώρησε για την πραγματοποίηση της ανέγερσης Σταδίου. Μεγάλα χωματουργικά έργα μεταμόρφωσαν την χαράδρα σε αγωνιστικό χώρο με τα χαρακτηριστικά του ελληνικού Σταδίου: σχήμα παραλληλόγραμμο με είσοδο από τη μία στενή πλευρά και με θέση για τους θεατές στα χωμάτινα πρανή των τριών άλλων πλευρών. Το Στάδιο του Λυκούργου χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στα Μεγάλα Παναθήναια το 330/329 π.Χ. για την τέλεση των γυμνικών αγώνων.



Στους ρωμαϊκούς χρόνους η πόλη των Αθηνών δεν είχε πλέον πολιτική δύναμη. Γνώρισε όμως μία νέα πνευματική και καλλιτεχνική άνθηση επί της αυτοκρατορίας του Αδριανού μεταξύ των ετών 117-138 μ.Χ. Σε αυτή την περίοδο έζησε ο ρήτορας και σοφιστής Ηρώδης γιός του Αττικού ο οποίος διέθεσε ένα μέρος της μεγάλης του περιουσίας στην ανέγερση λαμπρών οικοδομημάτων σε πολλά ιερά και πόλεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στη γενναιοδωρία του Ηρώδη, οφείλονται σπουδαίες εργασίες στο Στάδιο, από το 139-144 μ.Χ. οι οποίες επέφεραν δύο κυρίως αλλαγές στην πρώτη του μορφή: την μετατροπή της αρχικής ευθύγραμμης μορφής σε πεταλόσχημη με την προσθήκη της σφενδόνης, χαρακτηριστική μορφή των ελληνικών Σταδίων στους ρωμαϊκούς χρόνους και την κάλυψη του χώρου για τους θεατές, του θεάτρου, με σειρές καθισμάτων, εδωλίων από λευκό πεντελικό μάρμαρο. Μία θολωτή δίοδος, κάτω από το ανατολικό ανάλημμα κατέληγε, στην πίσω πλευρά του Σταδίου. Στο στίβο, μαρμάρινες πλάκες οριοθετούσαν την άφεση και το τέρμα. Αναπόσπαστο στοιχείο στον αγωνιστικό χώρο ήταν οι αμφιπρόσωπες ερμαϊκές στήλες. Η είσοδος απέκτησε κορινθιακού ρυθμού πρόπυλο. Μία τρίτοξη μαρμάρινη γέφυρα στον Ιλισσό, εξασφάλιζε την εύκολη πρόσβαση από την πόλη. Τον όλο χώρο, και κυρίως τη στοά στο ύψος της σφενδόνης, κοσμούσαν αγάλματα μαρμάρινα, χάλκινα ακόμα και χρυσά. Στη κορυφή του Αρδηττού είχε κτιστεί ο ναός της θεάς Τύχης με το λατρευτικό άγαλμα της θεάς από ελεφαντόδοντο. Οι Αθηναίοι δίκαια ήταν περήφανοι για το Παναθηναϊκό Στάδιο, που εφάμιλλο δεν υπήρχε στον κόσμο. Στην κορυφή του υψώματος αριστερά της εισόδου, δέσποζε για πολλά χρόνια και ο τάφος του Ηρώδη.



Με την επικράτηση της χριστιανικής θρησκείας και την απαγόρευση ειδωλολατρικών εκδηλώσεων και βάρβαρων θεαμάτων των ρωμαϊκών χρόνων όπως ήταν αιματηρές μονομαχίες και θηριομαχίες, το Παναθηναϊκό Στάδιο έχασε τη λάμψη του και με την πάροδο του χρόνου έλαβε τη θλιβερή εικόνα της εγκατάλειψης, καθώς τα λαμπρά του μάρμαρα ενσωματώνονταν σε αθηναϊκά κτίσματα και τροφοδοτούσαν τα ασβεστοκάμινα της γύρω περιοχής. Ευρωπαίοι περιηγητές κυρίως επισκέπτονται τον χώρο του, όπως προκύπτει από τις μαρτυρίες τους στις οποίες δεν παραλείπουν τις μαγικές τελετουργίες μέσα στην ερειπωμένη θολωτή δίοδο από νεαρές αθηναίες με σκοπό την ανεύρεση ενός καλού συντρόφου.



Από τις πρώτες προσπάθειες αναβίωσης της ιδέας των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν οι αθλητικοί αγώνες που οργανώθηκαν το 1870 και 1875 στο Παναθηναϊκό Στάδιο στα πλαίσια των Ζάππειων Ολυμπιάδων, εκθέσεων ελληνικών προϊόντων με χρηματοδότηση του εθνικού ευεργέτη Ευάγγελου Ζάππα. Την πραγματοποίηση της ιδέας οφείλουμε στον βαθύ γνώστη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τον γάλλο βαρόνο Pierre de Coubertin, οργανωτή του Διεθνούς Αθλητικού Συνεδρίου στο Παρίσι το 1894. Πρόεδρος του Συνεδρίου και πληρεξούσιος του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου ήταν ο Δημήτριος Βικέλας ο οποίος έπεισε το Συνέδριο να διεξαχθούν στην ελληνική πρωτεύουσα το 1896, οι πρώτοι Διεθνείς Ολυμπιακοί Αγώνες. Το Παναθηναϊκό Στάδιο κλήθηκε τότε να φιλοξενήσει τη διεξαγωγή των διεθνών αγώνων και αποτέλεσε το επίκεντρο των προετοιμασιών της πόλης για τη μεγάλη διεθνή συνάντηση. Την υπέρογκη δαπάνη για την ανακατασκευή του κυρίως ανέλαβε ένας άλλος εθνικός ευεργέτης, ο Γεώργιος Αβέρωφ. Τον μαρμάρινο ανδριάντα του, δεξιά της εισόδου του Σταδίου φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γεώργιος Βρούτος.



Αρχαιολογικές έρευνες ήδη από το 1836, είχαν αποκαλύψει ίχνη του αρχαίου Σταδίου του Ηρώδη και βάσει αυτών των δεδομένων αλλά και των ανασκαφικών ευρημάτων του Ερνέστου Τσίλλερ (Ernst Ziller) το 1869 συντάχθηκε το σχέδιο ανακατασκευής του από τον αρχιτέκτονα Αναστάση Μεταξά. Η ανακατασκευή του Σταδίου από πεντελικό μάρμαρο διακρίνεται για την πιστότητα της σε μεγάλο βαθμό ως προς το αρχαίο μνημείο του Ηρώδη. Οι πρώτοι διεθνείς Ολυμπιακοί αγώνες άρχισαν στις 25 Μαρτίου και έληξαν στις 3 Απριλίου, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Τη νίκη του Μαραθωνίου, του δημοφιλέστερου των αγωνισμάτων απέσπασε ο Σπύρος Λούης. Στο Παναθηναϊκό Στάδιο ακούστηκε για πρώτη φορά και ο Ολυμπιακός Ύμνος σε στίχους του Κωστή Παλαμά και μελοποίηση του Σπύρου Σαμαρά. Σπύρος Λούης.



12 πράγματα που ίσως δεν ξέρετε για το Καλλιμάρμαρο.

Είναι το αρχαιότερο εν λειτουργία Στάδιο στον κόσμο.
Είναι το μοναδικό Στάδιο στον κόσμο στο οποίο έχουν τελεσθεί τρεις Ολυμπιακοί Αγώνες. Οι Α’ Αγώνες το 1896, η Μεσο – Ολυμπιάδα του 1906 και η Τοξοβολία με τον Μαραθώνιο στη διοργάνωση του 2004.
Είναι εξ ολοκλήρου κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο της Πεντέλης. Τα λατομεία άνοιξαν πριν τους Ολυμπιακούς του 1896 αποκλειστικά για την κατασκευή του.
Τη Ρωμαϊκή εποχή χρησιμοποιήθηκε ως αρένα με την προσθήκη ενός ημικυκλικού τοίχου.
Την ονομασία του ως Παναθηναϊκό Στάδιο την απέκτησε διότι δημιουργήθηκε για να τελούνται σ’ αυτό οι εορτές των Παναθηναίων
Η ανακατασκευή του έγινε στο τέλος του 19ου αιώνα ειχε τεράστιο συνολικό κόστος για την εποχή (1.000.000 δρχ) και καλύφθηκε με δωρεά του Γ. Αβέρωφ.
Στην έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 μάλιστα δεν είχε προλάβει να ολοκληρωθεί η ανακατασκευή λόγω καθυστέρησης της χρηματοδότησης, και μόνο οι πρώτες σειρές ήταν φτιαγμένες με το νέο μάρμαρο.
Κατέχει το ρεκόρ της μεγαλύτερης προσέλευσης θεατών σε αγώνα μπάσκετ σε ανοικτό Στάδιο. Σημειώθηκε στις 4 Απριλίου του 1968, όταν η ΑΕΚ κατέκτησε το Κύπελλο Κυπελλούχων νικώντας με 89-82 τη Σλάβια Πράγας μπροστά σε 80.000 θεατές.
Ο ποταμός Ιλισσός περνούσε μπροστά από το στάδιο μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες. Μια όμορφη γέφυρα ένωνε την είσοδο του σταδίου με την Ηρώδου Αττικού. Σήμερα ο ποταμός έχει υπογειοποιηθεί.
Το 1999 για την τελετή έναρξης του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Στίβου, τοποθετήθηκε μια πρόχειρη κατασκευή που έμοιαζε με πύλη στην ανοικτή πλευρά του σταδίου ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Ωστόσο η αλήθεια είναι πως και στην αρχική του μορφή μετά την ανακατασκευή το 1896, υπήρχε παρόμοια κατασκευή.
Το σχήμα του σταδίου έχει σχήμα πέταλου, με μήκος ευθείας τα 193μ. καθώς ο δρόμος ενός σταδίου, ήταν η μικρότερη απόσταση την οποία διένυαν τότε οι αθλητές. Δηλαδή το μικρότερο «σπριντ» για ένα δρομέα ήταν τα 193 μέτρα.
Για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 τοποθετήθηκαν οι ολυμπιακοί κύκλοι στη κορυφή του κοίλου μέρους του. Αφαιρέθηκαν το 2011 πριν τους Special Olympics λόγω προβλήματος στατικότητας, ενώ το Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων το 2015 απέρριψε την πρόταση της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής για επανατοποθέτηση των κύκλων με νέα φωτιζόμενη κατασκευή.
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... ko-stadio/

[The Rebel]

1 Νοεμβρίου, 2018
Πανεπιστημίου & Σταδίου: Η «Λεωφόρος με τις γαζίες» & η «Οδός των ακακιών»



Στα μέσα του 19ου αιώνα, πριν εφαρμοστεί το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης από τον Όθωνα, το κέντρο της Αθήνας διέσχιζε ένα ρέμα που κατέβαινε από το Λυκαβηττό, ο Βοϊδοπνίχτης. Το 1859 το ρέμα μπαζώθηκε, οι χωματόδρομοι έγιναν κεντρικοί οδοί και ξεκίνησαν οι εργασίες για την αναμόρφωση του πυρήνα της πρωτεύουσας. Οι βασικές οδικές αρτηρίες έπρεπε να συνδέουν τις δύο κεντρικές πλατείες, το Σύνταγμα και την Ομόνοια. Συνολικά σχεδιάστηκαν τρεις δρόμοι που θα εξυπηρετούσαν αυτόν το σκοπό. Ο ένας ήταν η σημερινή οδός Σταδίου, η οποία πήρε το όνομα της από τα αρχικά πολεοδομικά σχέδια, καθώς προβλεπόταν να φτάνει μέχρι το Παναθηναϊκό Στάδιο. Τελικά, ο δρόμος κατέληξε στο Σύνταγμα και στα πεζοδρόμια του φυτεύτηκαν ακακίες, με αποτέλεσμα να γίνει γνωστή ως η «οδός των Ακακιών», όπως βλέπουμε και στην αρχική εικονογράφηση.


Η οδός Σταδίου στις αρχές του 20ου αιώνα.

Την περίοδο εκείνη, η ονοματοδοσία των δρόμων, όπως και πολλών περιοχών, δινόταν από ένα χαρακτηριστικό τους. Στην καινούργια τότε οδό, δύο σειρές από πρασινοκίτρινες ακακίες απλώνονταν κατά μήκος των πεζοδρομίων και κοσμούσαν τον περίγυρο του δρόμου. Oι ακακίες φυτεύτηκαν πρώτη φορά στην Ελλάδα, κυρίως στις πόλεις για διακοσμητικούς λόγους, τον 19ο αιώνα. Είναι φυλλοβόλα δέντρα με μικρά άνθη και προέρχονται κυρίως από την Αφρική και την Αυστραλία.


Η Σταδίου με τις ακακίες περί το 1900. Πεζοι, ποδηλάτες και τραμ σε μια πόλη με κεραμοσκεπές και αρχοντικά.

Το 1911 ο δήμος Αθήνας ξερίζωσε τα όμορφα δέντρα, κάτι που λύπησε τους Αθηναίους. Ο ποιητής Πολύβιος Δημητρακόπουλος έγραψε για τις περίφημες ακακίες της Σταδίου: «Προς χάριν της κυκλοφορίας των ευγενών μας των ποδών εκόψαμεν τας ακακίας εις του Σταδίου την οδόν. Ήσαν οι δόλιες α-κακίες κι εθεωρούντο περιττές· αν ήτανε κι αυτές κακίες, δεν θα τις κόβαμε ποτές.»


Πανεπιστημίου 1887. Την αποκαλούσαν το Μεγάλο Βουλεβάρτο.


Η οδός Πανεπιστημίου το 1912, Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη.

Παράλληλα της οδού Σταδίου, βρισκόταν ο χαρακτηριστικότερος δρόμος της νεοσύστατης πρωτεύουσας, η σημερινή οδός Πανεπιστημίου. Τότε, ήταν γνωστός ως «οδός Βουλεβάρτου» ή «λεωφόρος με τις γαζίες», καθώς μοσχοβολούσε από τις γαζίες που ήταν φυτεμένες στα φαρδιά του πεζοδρόμια.


Αθήνα, οδός Πανεπιστημίου, 1900. Το Μεγάλο Βουλεβάρτο, Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη – Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου.

Όταν διαμορφώθηκε, θύμιζε τις λεωφόρους των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων. Όπως στα παριζιάνικα Βουλεβάρτα, οι αστοί είχαν την ευκαιρία να κάνουν τον περίπατό τους ανάμεσα στα μοσχομυριστά άνθη των φυτών. Οι γαζίες έχουν κιτρινωπά άνθη και ξεχωρίζουν για την ιδιαίτερη μυρωδιά τους. Αργότερα, η «λεωφόρος με τις γαζίες» μετονομάστηκε σε «οδό Πανεπιστημίου» από το ομώνυμο κτίριο και οι γαζίες εξαφανίστηκαν. Τα αρχοντικά κατεδαφίστηκαν και η κεντρική οδός πήρε τη σημερινή της μορφή.


Αθήνα 1912. Σπάνια απεικόνιση της οδού Πανεπιστημίου το 1912 με δεντράκια, ηλεκτρικό τραμ και ηλεκτροδότηση από στύλους που είχαν κεραμικές ασφάλειες. Ταυτοποίηση Φωτογραφίας Δέσποινα Δρεπανιά. Φωτο: ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΙΑ
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... i-stadiou/

[The Rebel]

1 Νοεμβρίου, 2018
Κτήριο Βάιλερ: ο αφανής συγκάτοικος του Μουσείου Ακροπόλεως.



Το Μουσείο Ακροπόλεως είναι ένα πραγματικά εντυπωσιακό κτήριο που δεσπόζει σήμερα στη συνοικία Μακρυγιάννη. Οι αίθουσές του στεγάζουν πολλές και σημαντικές καλλιτεχνικές δημιουργίες της αρχαιότητας, όπως οι Καρυάτιδες, και κάποια τμήματα από τη ζωοφόρο του Παρθενώνα. Δίπλα στο μουσείο όμως, στον ίδιο περιφραγμένο χώρο, βρίσκεται ένα άλλο κτήριο, πολύ παλιό και πετρόχτιστο, το οποίο δεν κουβαλάει λιγότερη ιστορία. Πότε και γιατί κατασκευάστηκε; Ποια ήταν η πορεία του μέσα στο χρόνο και ποιος είναι ο σημερινός του ρόλος;

Η ιστορία του συγκεκριμένου κτηρίου ξεκινά λίγο μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους, την εποχή που η ανοικοδόμηση της Αθήνας προχωρούσε με βάση τα πολεοδομικά σχέδια δύο σπουδαίων αρχιτεκτόνων: του Έλληνα Σταμάτη Κλεάνθη και του Γερμανού Έντουαρτ Σάουμπερτ. Την ίδια περίοδο, ο βασιλιάς Όθωνας αποφάσισε να αναδιοργανώσει την υγειονομική υπηρεσία των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας αποφασίστηκε η ανέγερση στρατιωτικού νοσοκομείου, απέναντι από το σπίτι του στρατηγού Μακρυγιάννη, στην περιοχή η οποία φέρει ακόμα το όνομά του. Έτσι, η κυβέρνηση προχώρησε στην οικοδόμηση του λεγόμενου μεγάρου Βάιλερ, του κτηρίου δηλαδή που βρίσκεται σήμερα δίπλα από το Μουσείο Ακροπόλεως.

Η ονομασία του οφείλεται στο Βαυαρό υπολοχαγό του μηχανικού Βίλχεμ φον Βάιλερ (Wilhelm von Weiler), ο οποίος παράλληλα ήταν αρχιτέκτονας και ζωγράφος. Σε εκείνον ανατέθηκε ο σχεδιασμός και η κατασκευή του πρώτου στρατιωτικού νοσοκομείου, η οποία διήρκεσε από το 1834 ώς το 1836.



Το νέο κτήριο, που ακολουθεί το γερμανικό νεορομαντικό ρυθμό, έμελλε να περάσει πολλές περιπέτειες, μέσα σε ταραγμένους καιρούς της ελληνικής ιστορίας. Στις 14 Οκτωβρίου 1849, μια πυρκαγιά προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στο μέγαρο Βάιλερ. Το περιστατικό συνέβη κατά τη διάρκεια της νύχτας και το προσωπικό του νοσοκομείου αιφνιδιάστηκε. Οι φλόγες εξαπλώθηκαν γρήγορα και οι πυροσβέστες που κατέφθασαν στου Μακρυγιάννη χρειάστηκαν πολλές ώρες μέχρι να σβήσουν τελικά τη φωτιά. Για λόγους ασφαλείας κρίθηκε υποχρεωτική η μεταφορά 120 νοσηλευόμενων ασθενών σε παρακείμενα σπίτια. Η κατάσταση ήταν τόσο σοβαρή, ώστε ο Όθωνας αναγκάστηκε να μεταβεί ο ίδιος στο στρατιωτικό νοσοκομείο, συμμετέχοντας ενεργά στις προσπάθειες κατάσβεσης και εμψυχώνοντας τους πυροσβέστες. Ευτύχημα πάντως ήταν το ότι, παρά τη σφοδρότητα της πυρκαγιάς, δεν υπήρξαν νεκροί εκείνη τη νύχτα, παρά μόνο υλικές ζημιές.

Κατά τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856) η Βρετανία, η Γαλλία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρέθηκαν αντιμέτωπες με τη Ρωσία. Ο Όθωνας, προσβλέποντας σε ήττα των τριών συμμάχων, διέταξε το στρατό του να εισχωρήσει στις τουρκοκρατούμενες Θεσσαλία και Ήπειρο, ενώ παράλληλα υποκίνησε εξεγέρσεις των υποδούλων. Για να τον εμποδίσουν, οι Βρετανοί και οι Γάλλοι κατέλαβαν τον Πειραιά. Η κατοχή αυτή θα διαρκούσε από το 1854 ώς το 1857 και μαζί με την ήττα των Ρώσων ματαίωσε τα σχέδια του Όθωνα. Το χειρότερο όμως ήταν ότι τα συμμαχικά στρατεύματα έφεραν μαζί τους τη χολέρα, προκαλώντας μια από τις πιο θανατηφόρες επιδημίες στην ιστορία της Αθήνας. Την περίοδο εκείνη το στρατιωτικό νοσοκομείο στου Μακρυγιάννη είχε γεμίσει ασφυκτικά από τους ετοιμοθάνατους ασθενείς, ο αριθμός των οποίων ξεπερνούσε κατά πολύ τη χωρητικότητα του κτηρίου. Όταν τελικά κόπασε η επιδημία, γύρω στα 3.000 άτομα είχαν χάσει τη ζωή τους.

Το 1899 το μέγαρο Βάιλερ υπέστη ολοκληρωτική ανακαίνιση και συνέχισε να λειτουργεί ως στρατιωτικό νοσοκομείο μέχρι το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1918. Κατά τη δεκαετία του 1920 αποφασίστηκε η παραχώρησή του στο Ταμείο Εθνικής Άμυνας, ενώ από το 1930 στέγαζε το σύνταγμα χωροφυλακής Μακρυγιάννη. Την ίδια εποχή, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος αποφάσισε να κατεδαφίσει το κτήριο του Βάιλερ, προκειμένου να ανεγερθεί στη θέση του ένα νέο δικαστικό μέγαρο. Υπήρξαν όμως έντονες αντιδράσεις από τον επιστημονικό και καλλιτεχνικό χώρο και έτσι το σχέδιο αυτό εγκαταλείφθηκε οριστικά το 1932.

Το κτήριο πέρασε τις πιο δραματικές στιγμές της ιστορίας του κατά τα Δεκεμβριανά του 1944, όταν στην Αθήνα ξέσπασαν ένοπλες συγκρούσεις ανάμεσα στον ΕΛΑΣ από τη μια πλευρά και τις δυνάμεις της κυβέρνησης και των Βρετανών από την άλλη. Ουσιαστικά επρόκειτο για την πρώτη φάση του εμφύλιου σπαραγμού, ο οποίος θα διαρκούσε μέχρι το 1949. Όντας στρατώνας του συντάγματος Μακρυγιάννη, το μέγαρο Βάιλερ έγινε πεδίο πολύνεκρης μάχης μεταξύ ΕΛΑΣιτών και χωροφυλάκων, οι οποίοι υποστηρίζονταν από βρετανικά τεθωρακισμένα. Οι εχθροπραξίες έληξαν με ήττα του ΕΛΑΣ, αλλά και οι δύο παρατάξεις είχαν πληρώσει βαρύτατο φόρο αίματος.

Μετά τη μάχη, η συνοικία Μακρυγιάννη ήταν γεμάτη συντρίμμια και πτώματα. Κάποια γειτονικά κτήρια φέρουν ακόμα και σήμερα σημάδια από σφαίρες. Το μέγαρο Βάιλερ είχε υποστεί τεράστιες ζημιές και έκτοτε σταμάτησε κάθε χρήση του. Θα περνούσαν πάνω από τριάντα χρόνια μέχρι το ελληνικό Δημόσιο να ενδιαφερθεί ξανά για την τύχη του. Το 1973, το οικοδόμημα του Βάιλερ χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και το 1977 παραχωρήθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού. Κατά καιρούς προτάθηκε η χρήση του ως μουσείου ιατρικής, χωροφυλακής ή ιστορίας των Αθηνών, αλλά όλες αυτές οι ιδέες απορρίφθηκαν. Τελικά, κατά τη δεκαετία του 1980, το κτήριο δόθηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, ενώ την περίοδο 1985-1987 πραγματοποιήθηκε η γενική επισκευή του.



Δίλημμα προέκυψε σχετικά με την έκταση της ανακαίνισης του μεγάρου Βάιλερ και πιο συγκεκριμένα για το αν θα έπρεπε να αποκατασταθούν ή όχι οι πεσμένοι σοβάδες. Το κτήριο στην αρχική του μορφή ήταν επιχρισμένο, δηλαδή οι επιφάνειες των τοίχων ήταν καλυμμένες. Κατά τις μάχες των Δεκεμβριανών, όμως, οι σοβάδες έπεσαν εντελώς, με αποτέλεσμα οι πέτρες και τα τούβλα να είναι πλέον εμφανή. Τελικά αποφασίστηκε να μη γίνει εκ νέου επικάλυψη των τοίχων και η εξωτερική επιφάνεια του κτηρίου παρέμεινε ως έχει, χωρίς περισσότερα επιχρίσματα.

Από το 1987, το κτήριο Βάιλερ λειτουργεί ως έδρα του Κέντρου Μελετών Ακροπόλεως, ενώ εκεί βρίσκονται και διάφορες διοικητικές υπηρεσίες του νέου μουσείου. Στον ίδιο χώρο στεγάζεται επίσης η Ένωση Φίλων της Ακροπόλεως, η οποία ιδρύθηκε το 1988. Αυτός είναι μέχρι στιγμής και ο τελευταίος σταθμός του μακρού ταξιδιού που είχε το πολύπαθο οικοδόμημα, μέσα στην ιστορία. Περίπου 180 χρόνια μετά την κατασκευή του, έχοντας περάσει από πολέμους, καταστροφές και επιδημίες, στέκει σήμερα στο χώρο του νέου μουσείου, επισκιασμένο από το διάσημο γείτονά του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα εγκαίνια του κτηρίου Βάιλερ ως Κέντρου Μελετών Ακροπόλεως έγιναν στις 26 Σεπτεμβρίου 1987. Την ημέρα εκείνη συμπληρώνονταν ακριβώς 300 χρόνια από τότε που το βενετικό πυροβολικό του Φραγκίσκου Μοροζίνι βομβάρδισε την τουρκική φρουρά στην Ακρόπολη, καταστρέφοντας τα Προπύλαια και τον Παρθενώνα.
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... io-vailer/

[The Rebel]

1 Νοεμβρίου, 2018
Οικία Καλλισπέρη.



Η «οικία Καλλισπέρη» είναι ένα από τα ωραιότερα σπίτια των αρχών του 20ού αιώνα, με νεοκλασικά και εκλεκτικιστικά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για συγκρότημα κτιρίων, που περικλείεται από τις οδούς Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Παρθενώνος και Νικολάου Καλλισπέρη. Το συγκρότημα απαρτίζεται από ένα κύριο κτίσμα, δύο βοηθητικά κτίσματα και κήπο και κτίστηκε το 1911.

Το ακίνητο προέκυψε από τη συνένωση τεσσάρων ομόρων αλλά ανεξάρτητων κάποτε οικοπέδων, τα οποία αγοράστηκαν διαδοχικά, μεταξύ των ετών 1907 και 1919, από τους Γεώργιο και Σεβαστή Καλλισπέρη. Από το 1911 μέχρι το 1930 οι νέοι ιδιοκτήτες κατασκεύασαν τρία κτίσματα, τα οποία αποτελούν το λειτουργικά ενιαίο συγκρότημα της οικίας Καλλισπέρη, που κατοικήθηκε συστηματικά μέχρι και τη δεκαετία του 1950.



Η Σεβαστή Καλλισπέρη, του Νικολάου και της Μαριγώς, ήταν λογία που αφιέρωσε τη ζωή της στη βελτίωση και την αναβάθμιση της ελληνικής εκπαίδευσης. Γεννήθηκε το 1858 στην Αθήνα όπου και πέθανε το 1953. Τελείωσε τη Σχολή Χιλλ και στη συνέχεια, παρά τις προσπάθειές της δεν έγινε δεκτή στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, δεδομένου ότι αυτό απέρριπτε τις αιτήσεις μαθητριών (η πρώτη φοιτήτρια, η Ιωάννα Στεφανόπολι έγινε δεκτή πέντε χρόνια αργότερα το 1890) . Το 1885 άρχισε τις σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του πανεπιστημίου της Σορβόνης ως τακτική φοιτήτρια. Έλαβε το πτυχίο της το 1891. Επέστρεψε στην Ελλάδα και διορίστηκε δασκάλα των γαλλικών στο Αρσάκειο. Παραιτήθηκε μετά από μικρό χρονικό διάστημα και διορίστηκε πρώτη επόπτρια των Δημοτικών Σχολείων, θέση που ιδρύθηκε ειδικά για αυτή. Εισήγαγε πολλές καινοτομίες στην ελληνική παιδεία, που ωφέλησαν ευεργετικά την ανάπτυξη των Ελληνοπαίδων.

Στις 22 Δεκεμβρίου 1937, η Σεβαστή Καλλισπέρη με χειρόγραφη διαθήκη της άφησε όλη την περιουσία της υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου με σκοπό να συσταθεί Ίδρυμα για την εκπαίδευση κοριτσιών. Το Ίδρυμα όμως αυτό δεν έγινε ποτέ. Μετά από εγκατάλειψη δεκαετιών η περιουσία του κληροδοτήματος της Σεβαστής Καλλισπέρη περιήλθε στα Σχολικά Ταμεία Γυμνασίου-Λυκείου Θηλέων Χαλανδρίου και στη συνέχεια στον Δήμο Χαλανδρίου.
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... allisperi/

[The Rebel]

1 Νοεμβρίου, 2018
Το Σουηδικό Ινστιτούτο στην Αθήνα.



Το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών στεγάζεται από το 1976 σε ένα διατηρητέο νεοκλασικό κτίριο που βρίσκεται στη συνοικία Μακρυγιάννη ακριβώς στα νότια της Ακρόπολης.

Η περιοχή έχει πάρει το όνομά της από τον Στρατηγό Μακρυγιάννη, έναν από τους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης, ο οποίος είχε στην ιδιοκτησία του ένα κτήμα εκεί. Τα οικόπεδα στην περιοχή αυτή ήταν αρχικά αγροί και λιβάδια που ανήκαν στο κτήμα. Η περιοχή κατοικήθηκε μετά την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους το 1830, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της οικοδόμησης πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Η πόλη των Αθηνών είχε νωρίτερα επεκταθεί κυρίως προς τα βόρεια. Τα σπίτια της περιοχής ήταν αρχικά πολύ μικρά και απλά. Τα κάπως μεγαλύτερα διώροφα κτίρια με δικούς τους κήπους έκαναν την εμφάνισή τους κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 η περιοχή ήταν ακόμα αραιοκατοικημένη. Οι σημερινοί δρόμοι της περιοχής δεν είχαν ακόμα ασφαλτοστρωθεί μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1940. Το κτίριο του Ινστιτούτου σχεδιάστηκε από τον Φίλιππο Οικονόμου για την οικογένεια των Ισσιδωρίδων που καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Ο αρχηγός της οικογένειας, Ηρακλής Π. Ισσιδωρίδης, ήταν ένας εύπορος επιχειρηματίας που έκανε εισαγωγή δερμάτων και άλλων υλικών από την Αγγλία και την Αμερική για την κατασκευή υποδημάτων.



Η ακριβής χρονολογία ανέγερσης του κτιρίου είναι άγνωστη. Ο Μάνος Γ. Μπίρης, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Πολυτεχνείου Αθηνών, το χρονολογεί στο 1914 σε ένα από τα βιβλία του. Ωστόσο, υπάρχει ένα έγγραφο στο αρχείο του Ινστιτούτου, το οποίο αναφέρει ότι το οικόπεδο αγοράστηκε από τον Ισσιδωρίδη το 1919. Σύμφωνα με τον μεγαλύτερο γιο της οικογένειας, τον Πέτρο Η. Ισσιδωρίδη, το σπίτι ολοκληρώθηκε το 1920 ή πιθανόν το 1924. Στιλιστικά το σπίτι ανήκει στην τελευταία φάση του Αθηναϊκού νεοκλασικισμού, η οποία χρονολογείται συνήθως από το 1890 έως το 1925. Συνεπώς είναι ένα από τα τελευταία κτίρια στην Αθήνα σε νεοκλασικό στυλ, το οποίο ήταν στη μόδα στις Ελληνικές πόλεις από την περίοδο της απελευθέρωσης στα 1830. Μέχρι τότε η Ελλάδα ήταν απομονωμένη από τη Δυτική Ευρώπη, και έτσι το στυλ άργησε να φτάσει στη χώρα. Ωστόσο, από τότε τόσο τα δημόσια κτίρια όσο και οι ιδιωτικές κατοικίες στην Αθήνα χτίζονταν σε αυτό το στυλ. Ο δανεισμός στιλιστικών στοιχείων από τα κτίρια της Ακρόπολης έγινε ένας τρόπος εκδήλωσης της αναγέννησης της Ελληνικής ταυτότητας.



Η τελευταία φάση του νεοκλασικισμού στην Αθήνα είναι εκλεκτική. Από το 1910 οι προσόψεις των κτιρίων άρχισαν να αναμειγνύουν νεοκλασικά στοιχεία με άλλα στιλιστικά γνωρίσματα. Ένα νέο-μπαρόκ γνώρισμα στο κτίριό μας είναι για παράδειγμα η πλούσια διακόσμηση της πρόσοψης. Η στρογγυλεμένη γωνία καθώς και το αρχικά μονόχρωμο γκριζωπό λευκό χρώμα ενίσχυσε την ομοιομορφία του κτιρίου. Αυτό είναι χαρακτηριστικό νέο-μπαρόκ στυλ σε αντίθεση με το νεοκλασικό τρόπο υπογράμμισης των στοιχείων στήριξης του κτιρίου με πολυχρωμία και μέσω της τριμερούς διαίρεσης των προσόψεων. Νέο-αναγεννησιακά χαρακτηριστικά αποτελούν ο εκλεκτικισμός της βάσης του κτιρίου και οι φεγγίτες επάνω από τις μπαλκονόπορτες του πρώτου ορόφου. Ίσως να έχουν εμπνευστεί από τις επισεσυρμένες αψίδες. Είναι γενικά αποδεκτό ότι ο αρχιτέκτονας Οικονόμου σε αυτό το σχετικά μικρό οικόπεδο κατάφερε να δημιουργήσει ένα κτίριο, το οποίο παρά τη βαριά και μερικές φορές εκλεκτική διακόσμηση, δίνει μια εντύπωση αρμονίας και ισορροπίας.



Ωστόσο, μια άλλη πτυχή του κτιρίου μας το τοποθετεί σταθερά στην παράδοση της τελευταίας φάσης του Αθηναϊκού νεοκλασικισμού. Είναι εξαιρετικά καλοφτιαγμένο, ως αποτέλεσμα της συσσωρευμένης τεχνογνωσίας των τεχνιτών και των εργατών σχετικά με τις απαιτήσεις του νεοκλασικού στυλ. Το στυλ ήταν ο κανόνας για τις πολλές πολυτελείς ιδιωτικές κατοικίες που κτίστηκαν εκείνη την εποχή. Ο πλούσιος εσωτερικός διάκοσμος του οικήματος με λεπτομέρειες από μάρμαρο, στόκο, δρυ, και κρύσταλλο εξακολουθούν να πιστοποιούν την ικανότητα των κατασκευαστών. Η χρυσή εποχή του Αθηναϊκού νεοκλασικισμού έφτασε απότομα στο τέλος της στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Μερικά από τα μικρά «παλάτια» ισοπεδώθηκαν το 1930. Μια πιο συστηματική καταστροφή έμελε να ακολουθήσει κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, ενώ βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Ανάμεσα στα σπίτια που επέζησαν της καταστροφής, τόσο το κτίριο του Ινστιτούτου, όσο και το κτίριο που πλέον στεγάζει τη Βιβλιοθήκη των Βορείων Χωρών, έχουν καταχωρηθεί ως προστατευόμενα κτίρια.

Το γεγονός ότι το κτίριό μας είχε αρχικά σχεδιαστεί ως ιδιωτική κατοικία μιας εύπορης οικογένειας με τέσσερα παιδιά μπορεί ακόμα να ανιχνευθεί στο εσωτερικό του. Τα μικροσκοπικά δωμάτια στο υπόγειο που χρησιμοποιούνται σήμερα ως σχολική αίθουσα και σιδερωτήριο, χρησίμευαν ως υπνοδωμάτια των τριών υπηρετριών της οικογένειας. Η υπόγεια κουζίνα ήταν κελάρι τροφίμων, ενώ το κελάρι κρασιών βρισκόταν στο διάδρομο, σήμερα το δωμάτιο κλιβάνου. Το κάρβουνο για τα τζάκια επίσης φυλάσσονταν στο υπόγειο, όπως και η Rolls Royce. Στο ισόγειο, η κουζίνα και η τραπεζαρία βρίσκονταν στα αριστερά του χολ, ενώ στη δεξιά πλευρά βρίσκονταν τρεις αίθουσες υποδοχής. Αυτές πλέον στεγάζουν την αίθουσα διαλέξεων και τη Βυζαντινή Βιβλιοθήκη Gustav Karlsson. Στον πρώτο όροφο βρίσκονταν τα υπνοδωμάτια και μια αίθουσα στην οποία υποτίθεται ότι μελετούσαν τα παιδιά της οικογένειας. Τα σημερινά δωμάτια των ξένων στον επάνω όροφο είναι τα πρωτότυπα αλλά χρησιμοποιήθηκαν ως ντουλάπες και δωμάτια πλύσης κατά την εποχή του Ισσιδωρίδη. Εκείνο τον καιρό, οι υπηρέτριες που εργάζονταν στον επάνω όροφο ίσως να μπορούσαν να πάρουν μια γεύση του Φαλήρου και να αισθανθούν το απαλό αεράκι από τη θάλασσα. Το σπίτι της οδού Μητσαίων 9 πωλήθηκε στην οικογένεια Πάκη το 1940. Οι Γερμανοί επέταξαν το κτίριο κατά τη διάρκεια του πολέμου και οι νέοι ιδιοκτήτες εξαναγκάστηκαν να ζουν στο υπόγειο για αρκετά χρόνια. Μετά τον πόλεμο άνοιξαν την «Πανσιόν Πάκης» η οποία υπήρχε μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950.



Το κτίριο έγινε Σουηδικής ιδιοκτησίας το 1960, όταν αγοράσθηκε από την Ευαγγελική Ισραηλινή Αποστολή στο Malmö. Η Greta Karlsson, η οποία είχε υπάρξει ιεραπόστολος και είχε μείνει στο σπίτι ως επισκέπτης, πήρε την πρωτοβουλία για την απόκτησή του. Ο οργανισμός προσέφερε καταφύγιο στους Ρώσους Εβραίους στο δρόμο για το Ισραήλ. Επίσης έκανε κάποιο φιλανθρωπικό έργο στην Ελλάδα και εκπαίδευε νέα κορίτσια για να σταλθούν ως υπηρέτριες στην Αυστραλία.

Το 1975 το Ινστιτούτο αγόρασε το κτίριο με πρωτοβουλία του τότε διευθυντή Pontus Hellstrom, ο οποίος είχε «ανακαλύψει» το σπίτι κατά τη διάρκεια του προηγούμενου χειμώνα. Η εξαγορά έγινε δυνατή με την πώληση ενός διαμερίσματος στην οδό Βουκουρεστίου στο Κολωνάκι, στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου από τα τέλη του 1940, και με μια δωρεά από το ίδρυμα των Knut και Alice Wallenberg. Τα έτη 1996–1997 το σπίτι ανακαινίστηκε πλήρως αφότου οι 35.000 τόμοι που βρίσκονταν στη βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου μεταφέρθηκαν στη Βιβλιοθήκη Βορείων Χωρών που άνοιξε πρόσφατα στο ίδιο τετράγωνο. Μια μικρή Βυζαντινή βιβλιοθήκη, δωρεά του αείμνηστου Gustav Karlsson, Καθηγητή Βυζαντινολογίας στο Freie Universität του Βερολίνου, εξακολουθεί να στεγάζεται στο κτίριο του ιδρύματος.
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... in-athina/

[The Rebel]

30 Οκτωβρίου, 2018
10 πράγματα που ίσως δεν ξέρατε για την οδό Αιόλου.



Ήταν, μαζί με την Ερμού, οι δύο πρώτοι δρόμοι που χαράχτηκαν στην σύγχρονη Αθήνα. Χρωστάει το όνομά της στο γεγονός ότι οι τότε κάτοικοι της νεοσύστατης πρωτεύουσας δεν ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με τα αρχαία μνημεία: Θεωρώντας το Ωρολόγιο του Κυρρήστου (τους γνωστούς μας Αέρηδες) ναό του Αιόλου, έδωσαν στον δρόμο που ξεκινούσε από εκεί το όνομα του θεού των ανέμων. Ήταν, επίσης, ο δρόμος που φιλοξένησε το πρώτο εστιατόριο της πόλης, και ο πρώτος στην Ελλάδα που πλημμύρισε από την μυρωδιά της φρεσκοφτιαγμένης σοκολάτας. Εντυπωσιαστήκατε; Έχουμε κι άλλα.



– Στη συμβολή της με την οδό Βύσσης άνοιξε ο Σπυρίδων Παυλίδης το Γλυκισματοποιείον του, τον πρόδρομο της σοκολατοποιίας που αργότερα στεγάστηκε στο μεγάλο εργοστάσιο της Πειραιώς. Εδώ παρασκευάστηκε, το 1861, η πρώτη σοκολάτα στην Ελλάδα.

– Σχεδόν απέναντι από την Αγία Ειρήνη, άνοιξε τη δεκαετία του 1830 το πρώτο εστιατόριο της Αθήνας, η Πετρούπολις. Μέχρι τότε, εστιατόρια λειτουργούσαν μόνο εντός των ξενοδοχείων. Η Πετρούπολις δεν διέθετε τραπεζομάντηλα ή χαρτοπετσέτες, κι έτσι οι πελάτες σκούπιζαν τα χέρια τους στο πίσω μέρος της φουστανέλας του σερβιτόρου –το μπροστινό το χρησιμοποιούσε μόνο ο ίδιος, για τα δικά του χέρια.



– Η φράση «χαιρέτα μου τον πλάτανο» γεννήθηκε κι αυτή εδώ. Στην αυλή του Μεντρεσέ που βρίσκεται απέναντι από τους Αέρηδες, υπήρχε ένας πλάτανος από τα κλαδιά του οποίου κρεμούσαν τους θανατοποινίτες. Η φράση απευθυνόταν εν είδη προειδοποίησης σε όσους είχαν παραβατική συμπεριφορά – «αν συνεχίσεις έτσι σε βλέπω για κρέμασμα». Ένας κεραυνός έκαψε τον πλάτανο, μαζί με τη βαριά του ιστορία, το 1915.



– Η Αγία Ειρήνη, την οποία σχεδίασε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου, ήταν η πρώτη μητρόπολη της Αθήνας. Εδώ γινόταν η ανάδειξη του δημάρχου της πόλης, κι εδώ επίσης γιορτάστηκε η ενηλικίωση του Όθωνα –ο οποίος δεν φορούσε στέμμα και δεν κρατούσε σκήπτρο κατά τη διάρκεια της τελετής, γιατί το καράβι που θα τα έφερνε δεν έφτασε εγκαίρως στην Αθήνα.



– Η Βιβλιοθήκη του Αδριανού, η πρόσοψη της οποίας στολίζει μία πλευρά της Αιόλου, κοντά στους Αέρηδες, ήταν δώρο του Ρωμαίου Αυτοκράτορα στους κατοίκους της πόλης που αγαπούσε και θαύμαζε περισσότερο κι από την πατρίδα του. Η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 132 μ.Χ., αλλά η βιβλιοθήκη επέζησε μόνο λίγο παραπάνω από έναν αιώνα: Καταστράφηκε το 267 μ.Χ. από την επιδρομή των Ερούλων.

– Η Παναγία η Χρυσοσπηλιώτισσα, με τους δύο χαρακτηριστικούς πυργίσκους της που μας θυμίζουν (αλλά δεν είναι) γοτθική αρχιτεκτονική «έθαψε» δύο αρχιτέκτονες και άλλαξε άλλους δύο μέχρι να ολοκληρωθεί. Η σκυταλοδρομία έχει ως εξής: Τα αρχικά σχέδια εκπονεί το 1853 ο Δημήτρης Ζέζος, ο οποίος πεθαίνει το 1857, πριν ολοκληρωθεί ο ναός. Αναλαμβάνει ο Παναγής Κάλκος, ο οποίος πεθαίνει το 1878, και αναλαμβάνει ο Έρνστ Τσίλλερ, που εξοργίζει το εκκλησιαστικό συμβούλιο με τις παρεμβάσεις του στον τρούλο, ο οποίος καθαιρείται και ξανακατασκευάζεται σε σχέδια του τότε δημάρχου και πολιτικού μηχανικού, Δημητρίου Σούτσου. Η εκκλησία είναι σήμερα καλυμμένη από σκαλωσιές, για να επιδιορθωθούν τα στατικά προβλήματα που κατά καιρούς παρουσιάζει.



– Το 2003, όταν γίνονταν τα έργα για την πεζοδρόμηση της Αιόλου, ανακαλύφθηκαν δίπλα στο Μέγαρο Καρατζά, που στεγάζει σήμερα την Εθνική Τράπεζα, τα τείχη του Θεμιστοκλή, η τάφρος με το ανάλημμά της και οι δύο περιμετρικοί του δρόμοι, ένας εσωτερικός και ένας εξωτερικός.

– Να κι άλλη μία πρωτιά για την Αιόλου: Εδώ βρισκόταν, από το 1835, το πρώτο θέατρο της Αθήνας, ακριβώς στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το Μέγαρο Καρατζά. Στην αρχή, το θέατρο δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα ξύλινο παράπηγμα χωρίς σκεπή. Ένα χρόνο αργότερα, στη θέση του κτίστηκε ένα μεγαλύτερο, επίσης ξύλινο θέατρο, με έξοδα του Αθανάσιου Σκαντζόπουλου. Το Θέατρο Σκαντζόπουλου, όπως ονομάστηκε, είχε οροφή, αλλά όχι και φωτισμό –οι θεατές παρακολουθούσαν τις παραστάσεις με φανάρια που έφερναν οι ίδιοι. Αργότερα, το 1882 ολοκληρώθηκε στην πλατεία αυτό που οι περιηγητές θα ονόμαζαν «το ωραιότερο θέατρο της Ευρώπης», το Δημοτικό Θέατρο σε σχέδια του Τσίλλερ. Κατεδαφίστηκε το 1940, με απόφαση του τότε δημάρχου Κώστα Κοτζιά.

– Το σχεδιασμένο από τον Τσίλερ Μέγαρο Μελά, ακριβώς απέναντί του (στη συμβολή Αιόλου και Σοφοκλέους κι αυτό) γράφτηκε στην ιστορία το 1942, ως ο χώρος από τον οποίο ξεκίνησε η πρώτη απεργία στη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη. Την κήρυξαν οι υπάλληλοι του Γενικού Ταχυδρομείου, που στεγαζόταν εδώ.

– Τα Χαφτεία (και όχι Χαυτεία, όπως έχουμε συνηθίσει να τα γράφουμε) στην άλλη άκρη της Αιόλου, κοντά στη συμβολή της με την Πανεπιστημίου όπου και τελειώνει, πήραν το όνομά τους από τον Ιωάννη Χάφτα, που είχε εδώ το περίφημο καφενείο του την δεκαετία του 1840. Η περιοχή ήταν κακόφημη ως τα τέλη του 19ου αιώνα, παρά το γεγονός ότι συγκέντρωνε μερικά από τα δημοφιλέστερα καφενεία της πόλης. Εδώ, άλλωστε, συναντιούνταν οι μάρτυρες μονομαχιών και… μαγκουρομαχιών, οι οποίες συγκαλούνταν για λόγους πολιτικής ευθιξίας, τιμής αλλά και επίδειξης ανδρείας, και αποτελούσαν το αγαπημένο κουτσομπολιό των Αθηναίων της εποχής.
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... in-aiolou/

[The Rebel]

17 Οκτωβρίου, 2018
Η ιστορία πίσω από το εκκλησάκι της Αγίας Δύναμης στη Μητροπόλεως.

Το μικρό εκκλησάκι της Αγίας Δύναμης χτίστηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας στο Ροδακιό, στη διασταύρωση των οδών Μητροπόλεως και Πεντέλης, στο ίδιο σημείο όπου κατά την αρχαιότητα βρίσκονταν οι περίφημες Πύλες Διοχάρους του Θεμιστόκλειου Τείχους.



Κατά την αρχαία ελληνική συνήθεια, κοντά στις Πύλες υπήρχαν λουτρά που αργότερα έγιναν θερμά (ρωμαϊκά βαλανεία) και στους ίδιους χώρους θα έπρεπε να στήνονται και ιερά σχετικά με τη λειτουργία των αρχαίων γυμνασίων. Έτσι, αρχικά φτιάχτηκε ιερό του Ηρακλή, πάνω στα ερείπια του οποίου χτίστηκε αιώνες αργότερα (τον 16ο αι. μ.Χ.) ο ναός της Αγίας Δύναμης, αφιερωμένος στην «προστάτιδα των επίτοκων γυναικών» (αυτών που είναι έτοιμες να γεννήσουν).

Μάλιστα, εντοπίστηκαν και αρχαία αφιερώματα προς τον ημίθεο Ηρακλή, αφιερωματικό ανάγλυφο με ανάγλυφη κορύνη (ρόπαλο) και με την επιγραφή «ΗΡΑΚΛΕΙΔΙ (ΟΜΟΙΩ) ΚΑΙ ΑΝΕΘΗΚΕΝ». Η Δύναμις του Ηρακλέους εκχριστιανίστηκε και έγινε Δύναμις της Παναγίας. Και εκτός από τις επίτοκες γυναίκες, από εδώ έπαιρναν δύναμη και οι αγωνιστές του ’21.

Από την αθηναϊκή παράδοση και από τις μαρτυρίες του ηγούμενου της Μονής Πεντέλης, Κυρίλλου Δέγλερη, γνωρίζουμε ότι η Αγία Δύναμις αποτελούσε μετόχι της Μονής Πεντέλης και ήταν γνωστή ως «Μεντελίτισσα» (παραφθορά του Πεντελίτισσα), «του Μεντελιώτη» ή «του Ροδακιού» (από το όνομα της συνοικίας).

Μέχρι τη δεκαετία του ’50, οπότε χτίστηκε το υπουργείο Παιδείας, είχε και αυλόγυρο και άλλα κτίσματα, τα οποία κατεδαφίστηκαν για να χτιστούν το υπουργείο και ο δρόμος. Το 1641, κοντά στον ναό της Αγίας Δύναμης έμενε ο Ιησουίτης μοναχός Φραγκίσκος, ο οποίος δίδασκε ιταλικά και γαλλικά, μέχρι που κατηγορήθηκε για προσηλυτισμό και εκδιώχτηκε.



Σε αυτό το σπίτι, το οποίο επικοινωνούσε υπόγεια με τον ναό της Αγίας Δύναμης, τις παραμονές της Επανάστασης λειτουργούσε το εργαστήριο πυρομαχικών του πυροτεχνίτη μαστρο-Παυλή Αλέξη του Μπαρουξή, προγόνου της οικογένειας Παυλίδη (ο γιος του Σπυρίδων δημιούργησε το 1841 το «Γλυκισματοποιείον Παυλίδου» στον χώρο του παλιού μπαρουτόμυλου που βρισκόταν Αιόλου και Βύσσης), ο οποίος έφτιαχνε φισέκια με την προτροπή των Τούρκων που νόμιζαν ότι προορίζονταν για την άμυνα του κάστρου της Ακρόπολης.

Από την υπόγεια δίοδο του εργαστηρίου του, που επικοινωνούσε με το υπόγειο της Αγίας Δύναμης, μεταφέρονταν κρυφά στο Μενίδι. Εκεί τα παραλάμβαναν χωριάτες με μουλάρια και τα μετέφεραν στους αγωνιστές. Το πλέον έμπιστο άτομο για τη μυστική μεταφορά των πυρομαχικών εκτός πόλεως ήταν η κυρα-Μανώλαινα, η Μαρία Μπινιάρη. Κάτω από τα άπλυτα ρούχα που πήγαινε δήθεν να πλύνει στον Ιλισό κουβαλούσε το πολύτιμο φορτίο και το παρέδιδε στα χέρια των αγωνιστών. Στους υπόγειους χώρους της εκκλησίας είχαν φυλάξει τους θησαυρούς της Μονής Πεντέλης, δυστυχώς όμως, στις 21 Ιουλίου 1821, κατά την τουρκική εισβολή του Ομέρ Βρυώνη, χάθηκαν τα πάντα. Μετά την Απελευθέρωση, το 1837, η Αγία Δύναμη έγινε σταθμός ιππικού. Στον ναό φυλάσσεται επίσης το ιερό λείψανο του σύγχρονου Αγίου Νικολάου του Πλανά.
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... tropoleos/

[The Rebel]

6 Οκτωβρίου, 2018
Η συνοικία του Ψυρρή.



Η συνοικία του Ψυρρή βρίσκεται βορειοδυτικά της κεντρικότερης πλατείας της Αθήνας, της Πλατείας Μοναστηρακίου. Διαθέτει σχεδόν τετράγωνο σχήμα και οριοθετείται τόσο από τις οδούς Ερμού στα νότια, Αθηνάς στα ανατολικά, Ευρυπίδου στα βόρεια όσο και από τις οδούς Σαχτούρη και Σαρρή στο δυτικό της τμήμα. Στο πιο κοντινό σημείο της συνοικίας βρίσκεται η Πλατεία Μοναστηρακίου η οποία εδρεύει πιο συγκεκριμένα ακριβώς απέναντι από την νοτιοανατολική γωνία της συνοικίας, στην συμβολή των οδών Αθηνάς και Ερμού, ενώ η Πλατεία Αγίων Ασωμάτων και το Θησείο στην νοτιοδυτική της γωνία. Η Βαρβάκειος Αγορά βρίσκεται κοντά στο βορειοανατολικό άκρο του Ψυρρή, ενώ η Πλατεία Κουμουνδούρου σε μικρή απόσταση από την οδό Σαρρή, προς τα βορειανατολικά.

Πρώτη αναφορά στη συνοικία.
Πρώτη αναφορά στο όνομα της συνοικίας έγινε από τον Γάλλο ιατρό, σε ένα βιβλίο του με τίτλο: “Ταξίδι σε Ιταλία, Δαλματία, Ελλάδα και Ανατολή” το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1678 και παρουσίαζε το ένα από τις οκτώ πιο φημισμένες συνοικίες της Αθήνας. Ωστόσο, αξίζει να αναφερθούμε και στην ετυμολογική προέλευση της ονομασίας Ψυρρή, η οποία όπως λέγεται δεν έχει εξακριβωθεί απόλυτα για την ακριβή της προέλευση. Εικάζουμε βέβαια, πως η ονομασία αυτή προήλθε από το όνομα ψύρα ή αλλιώς ψυρίη. Μια άλλη επίσης εκδοχή της ονομασίας, που ίσως είναι και η πιθανότερη, αναφέρει, πως η ονομασία της συνοικίας προέρχεται πιθανότατα από τη λέξη ψυρρής, που στην νεοελληνική σημαίνει Ψαριανός, με προέλευση από τις παλαιότερες ονομασίες της νήσου των Ψαρών.



Δημοφιλείς Κάτοικοι.
Κατά τα χρόνια της Τουρκικής κυριαρχίας ο λόρδος Βύρων διέμεινε στην οικία του υποπροξένου της Αγγλίας Θεόδωρου Μακρή, όπου και γνώρισε την Θηρεσία Μακρή, την οποία και ερωτεύτηκε. Εκείνη την εποχή υπήρχε και το αρχοντικό του Κυριάκου Πιττάκη, του μετέπειτα διάσημου για τις ανασκαφές στην Ακρόπολη αρχαιολόγου. Μετά την απελευθέρωση, στην περιοχή εγκαταστάθηκαν διάφορες αρχοντικές οικογένειες όπως αυτή του ηγεμόνα της Ουγγροβλαχίας Ιωάννη Καρατζά. Ένας από τους διασημότερους κατοίκους του Ψυρρή ήταν και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Στην συνοικία κατοίκησε για πάνω από 20 χρόνια και γι’ αυτό του δόθηκε το προσωνύμιο ο «Ερημίτης του Ψυρρή».



Οι «κουτσαβάκηδες»
Την δεκαετία του ’70 η συνοικία του Ψυρρή είχε μετατραπεί σε μια από τις πιο επικίνδυνες περιοχές της Αθήνας. Αιτία ήταν οι περίφημοι «κουτσαβάκηδες», δηλαδή οι διάφοροι μάγκες που ζούσαν μέσα στην παρανομία. Οι κουτσαβάκηδες λήστευαν και πολλές φορές δολοφονούσαν εμπόρους με αποτέλεσμα να δημιουργούν μεγάλο φόβο στους περαστικούς. Το σοβαρότερο περιστατικό συνέβη την Ανάσταση του 1847 όταν κάτοικοι της περιοχής έκαψαν το σπίτι του Ισπανοεβραίου τυχοδιώκτη Δαυίδ Πατσίφικο γιατί τόλμησε να προσβάλει το έθιμο της περιφοράς του Επιταφίου μετά του οποίου ακολουθούσε τότε το κάψιμο του Ιούδα. Στη συνέχεια ακολούθησε διπλωματικό επεισόδιο, με αφορμή αυτή την καταστροφή, γεγονός που έμεινε γνωστό με τον τίτλο «Παρκερικά». Τελικά η δράση των κουτσαβάκηδων έληξε απότομα τον Δεκέμβριο το 1893, όταν ο τότε αστυνομικός διευθυντής Αθηνών -Πειραιώς Δημήτριος Μπαϊρακτάρης μέσα σε ένα μήνα κατάφερε να συλλάβει τους κακοποιούς της περιοχής.



Η συνοικία του Ψυρρή σήμερα.
Στην εποχή μας, στον 21ο αιώνα, η συνοικία του Ψυρρή είναι μία γραφική και ιστορική γειτονιά γεμάτη μαγαζιά, εστιατόρια/μεζεδοπωλεία και μπαρ. Παρ’ όλα αυτά γενικά θεωρείται υποβαθμισμένη και αντιμετωπίζει ακόμη προβλήματα εγκληματικότητας, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της, αποτελώντας μια θλιβερή εξαίρεση στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, όπου κάθε χρόνο γεμίζει με χιλιάδες επισκέπτες από την Ελλάδα και τον κόσμο με απώτερο σκοπό να θαυμάσουν την ανυπέρβλητη ομορφιά του καθώς και να “γυρίσουν πίσω” σε εκείνα τα όμορφα, γραφικά και ανεξίτηλα χρόνια. Στα χρόνια της απλότητας και της ξεγνοιασιάς. Γιατί η συνοικία αυτή έχει την μαγική ιδιότητα να αναπολείς τον παλαιό τρόπο ζωής και με τις άριστες σχέσεις των ανθρώπων της και όχι μόνο.





Λαογραφία.
Η πλατεία του Ψυρρή λέγεται πλατεία Ηρώων από τα ονόματα των οδών που καταλήγουν σ’ αυτή. Στη παλιά Αθήνα, προπολεμικά, η ονομασία αυτή αποδίδονταν ιδιαίτερα σκωπτικά για τους “ήρωες”, τους κουτσαβάκηδες, της εποχής, που συγκεντρώνονταν σ΄ αυτή.



Επί της βορειοδυτικής πλευράς της πλατείας Ηρώων αναγέρθηκε το 1912 επί δημάρχου Μερκούρη το Α’ Υγειονομικό Κέντρο, στο οποίο σήμερα στεγάζονται δημοτικές υπηρεσίες του 3ου διαμερίσματος της Αθήνας.
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018/10/06/psirri-2/

[The Rebel]

19/09/2020
Πώς είναι σήμερα το μαγαζί όπου γυρίστηκε η λατρεμένη ταινία «Της κακομοίρας»
Το «μπακαλογατί» και το παντοπωλείο που διασώθηκε στο κέντρο της Αθήνας.



«''Ρε'' εμένα; Με το ''ρε'' δεν σ' επιτρέπω να μου μιλάς εμένα. Εγώ ''ρε'' δεν το σκώνω! Ούτε ''ρε'' δέχομαι ούτε χειρονομίες δέχομαι εγώ» έλεγε ο πάντα ετοιμόλογος Ζήκος μιλώντας στο αφεντικό του τον κυρ Παντελή ενώ συμπλήρωνε: «Δεν μπορείς να συμπεριφέρεσαι έτσι σε εμένα. Άμα ξετυλιχτώ θα γίνω ένα κι ενενήντα και δε θα σε γλυτώνει άνθρωπος». Όταν μάλιστα τον έστελνε για θελήματα είχε την απάντηση έτοιμη στο στόμα «Τι λες μωρέ μεγάλε καταστηματάρχη χαρά στο πράγμα. Τι είσαι; ''μπακαλόγατος'' είσαι εσύ κι εγώ το ''μπακαλογατί''».

Οι ατάκες του Κώστα Χατζηχρήστου στον καλύτερο ρόλο της ζωής του, όπως έχουν χαρακτηρίσει οι θαυμαστές του αυτόν του Ζήκου έμειναν στην ιστορία ενώ συνεχίζουν να χαρίσουν ακόμη γέλιο σε όποιον βλέπει τη διάσημη ταινία «Της κακομοίρας».



Πολλές από τις σκηνές της ταινίας γυρίστηκαν στο Μεταξουργείο μία συνοικία που βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του ιστορικού κέντρου της πόλης των Αθηνών και πήρε την ονομασία της από το εργοστάσιο επεξεργασίας μεταξιού που λειτουργούσε στην περιοχή στα χρόνια του Όθωνα, με την επωνυμία «Σηρική Εταιρεία της Ελλάδος Αθανάσιος Δουρούτης & Σία», το οποίο στεγάζει πλέον την πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων.

Εκεί, στην περιοχή του Αγίου Παύλου ειδικότερα στη γωνία των οδών Ψαρρών και Μαιζώνος ήταν και «Οι Χρυσές Καρδιές». Το ιστορικό παντοπωλείο που τη δεκαετία του '60 αποτέλεσε σημείο «σταθμό» για τον ελληνικό κινηματογράφο αλλά και στέκι των κατοίκων της περιοχής. Το μικρό γραφικό μπακάλικο με τα λίγα τραπεζάκια με την πάροδο των χρόνων έκλεισε και έτσι όλοι νόμιζαν πως το παντοπωλείο του «μπακαλόγατου» θα γκρεμιζόταν και στη θέση του θα χτίζονταν μία ακόμη πολυκατοικία.



Το νεοκλασικό όμως του Μεσοπολέμου τελικά έμεινε για αρκετά χρόνια έχοντας λουκέτο στην πόρτα του και τα πράγματα που θύμιζαν μία άλλη παλιά και ένδοξη εποχή στοιβαγμένα. Πριν από δέκα περίπου χρόνια άνοιξε ξανά και μετατράπηκε σε μεζεδοπωλείο παίρνοντας το όνομα «Ακροβάτης».

Το υπόγειο κελάρι του όπου παλιά υπήρχαν τα ξύλινα βαρέλια με κρασί έγινε κουζίνα. Το ψυγείο μπροστά στο όποιο δόθηκαν μερικές από τις επικές «μάχες» του Ζήκου με το αφεντικό του διεσώθη, παραμένει στον χώρο αποτελώντας όμως διακοσμητικό στοιχείο.

Από το ιστορικό μπακάλικο σώθηκε και μία από τις παλιές ζυγαριές του αυθεντικού παντοπωλείου.



Οι περαστικοί περνώντας από εκεί κάνουν μία στάση να δουν το ιδιαίτερο αυτό τοπόσημο και να θυμηθούν τον Ζήκο να στρώνει τα τραπέζια και να εξυπηρετεί ακόμη και τους δύστροπους πελάτες.

[The Rebel]

Οι αμφισβητίες και οι διαφορετικές εκδοχές.

Όλη η Αθήνα ξέρει πως η ταινία γυρίστηκε στη συγκεκριμένη περιοχή στο Μεταξουργείο. Υπάρχουν όμως πολλοί που προσπάθησαν να αμφισβητήσουν ότι γυρίστηκε στο εν λόγω μαγαζί. Θέλουν να πιστεύουν ότι τα γυρίσματα έγιναν σε ειδικά διαμορφωμένα στούντιο της Finos Film.



Οι νέοι ιδιοκτήτες του παντοπωλείου διαψεύδουν κάθε αμφισβήτηση μεταφέροντας τις μαρτυρίες των παλαιών κατοίκων της περιοχής που ήταν αυτόπτες μάρτυρες στα γυρίσματα του Ζήκου. Όπως εξηγούν μιλώντας στο
newsbeast.gr ούτε αυτοί ήξεραν την ιστορία του κτηρίου που νοίκιασαν. Όταν όμως έκαναν τις ετοιμασίες για να ανοίξουν πολλοί ήρθαν να δουν τις παλιές «Χρυσές Καρδιές» τις οποίες επισκέπτονται ακόμη και σήμερα ψάχνοντας τον «Μπακαλόγατο».

«''Ο Μπακαλόγατος θα ανοίξει ξανά'' έλεγαν αρκετοί που μας πλησίαζαν και μας μίλησαν για τις ένδοξες στιγμές που γνώρισε το συγκεκριμένο κτήριο» εξηγούν οι υπεύθυνοι του «Ακροβάτη».



«Δεν θελήσαμε να κρατήσουμε την παλιά ονομασία καθώς επιθυμούσαμε να διαμορφώσουμε έναν χώρο διαφορετικό δίνοντας του τις δικές μας πινελιές. Έτσι στο σημείο όπου ο Ζήκος ετοίμαζε τις παραγγελίες βάλαμε έναν μεγάλο πίνακα που τον δείχνει να χαμογελά ενώ μιλάει στο τηλέφωνο» αναφέρουν και επισημαίνουν:

«Διατηρήσαμε τα τραπέζια στον εξωτερικό χώρο που έδειχνε και η ταινία και έχουμε κρατήσει και μία παλιά φωτογραφία της εποχής την οποία έχουμε τοποθετήσει σε έναν από τον πέτρινους τοίχους. Επίσης έχει διασωθεί ένα κομμάτι του τοίχου από τότε που έχει τη χαρακτηριστική πράσινη λαδομπογιά όπως επίσης και οι μεγάλες ξύλινες μπαλκονόπορτες».


Παλιά φωτογραφία που δείχνει μία παρέα να κάθεται σε τραπεζάκι έξω από το παντοπωλείο.


Το ίδιο σημείο σήμερα.

«Το παλιό κελάρι όπου υπήρχαν τα ξύλινα βαρέλια με κρασί έχουν γίνει η κουζίνα του καταστήματος ενώ έχει προεκταθεί καθώς στην αρχική του μορφή ήταν σχεδόν το μισό» επισημαίνουν.


Το ψυγείο μπροστά από το οποίο ειπώθηκαν αρκετές από τις επικές ατάκες του Ζήκου.


Το κομμάτι του τοίχου βαμμένο με την πράσινη λαδομπογιά που έχει διασωθεί.

Το σενάριο των επτά σελίδων οι αυτοσχέδιες ατάκες.
Η ταινία έχει βασιστεί στο θεατρικό έργο των αδερφών Γιαννακόπουλων. Στο συγγραφικό δίδυμο είχε απευθυνθεί ο ίδιος ο Χατζηχρήστος ζητώντας να του γράψουν ένα έργο για να το μεταφέρει στον κινηματογράφο. Τα δυο αδέρφια απάντησαν ότι δούλευαν πάνω σε μια ιδέα, αλλά ότι είχαν γράψει μόλις επτά σελίδες.

Αφού ενημερώθηκε για την κεντρική ιδέα της ταινίας ο ηθοποιός ενθουσιάστηκε και πήρε το ρίσκο να αρχίσει τα γυρίσματα χωρίς στην ουσία να έχει στα χέρια του το σενάριο. Το ταλέντο του όμως και αυτοσχεδιασμός του λειτούργησαν. Ο Κώστας Χατζηχρήστος «έπλασε» τον ρόλο του μόνος του την ώρα των γυρισμάτων.



Ποιος ήταν όμως ο Ζήκος ή μάλλον ποιος έγινε στα χέρια του Χατζηχρήστου.
Αφελής αλλά ετοιμόλογος. Ενθουσιώδης και ευγενικός ο Ζήκος δούλευε στο μαγαζί του κυρ Παντελή και ήταν ερωτευμένος με την Φιφίκα. Το αφεντικό του που ήταν τσιμπημένο με την νεαρή Λίτσα και έβαλε προξενήτρα για να τη ζητήσει από τον πατέρα της. Τα πράγματα όμως δεν ήρθαν όπως σχεδίασαν ο υπάλληλος και αφεντικό καθώς προέκυψαν και άλλοι υποψήφιοι γαμπροί.
https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... kakomoiras

[The Rebel]

17 Οκτωβρίου, 2018
Ο καταπληκτικός ναός του Ηφαίστου στην καρδιά της Αθήνας.



Στην αρχαία αγορά της Αθήνας βρίσκεται ο ναός του Ηφαίστου, ένας από τους πιο όμορφους δωρικούς ναούς της αρχαιότητας, που παραμένει ανέπαφος στο χρόνο. Ξεκίνησε να χτίζεται το 449 π.Χ., και ήταν αφιερωμένους σε δύο θεούς, στον θεό Ήφαιστο προστάτη της μεταλλουργίας και στη θεά Αθηνά Εργάνη, προστάτιδα των τεχνών.

Σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του κτίσματος, ο αρχιτέκτονας που ανέλαβε την ανέγερση του επηρεάστηκε σημαντικά από το μεγάλο οικοδόμημα της πόλης, που χτιζόταν την ίδια περίοδο, τον Παρθενώνα. Κοινά στοιχεία με τον Παρθενώνα είναι η δίτονη δωρική κιονοστοιχία, που υπήρχε στο εσωτερικό του κτιρίου και η ιωνική ζωοφόρος, που βρισκόταν πάνω από τον πρόναο. Ο αρχιτέκτονας του Ηφαίστου παραμένει άγνωστος. Το σίγουρο είναι ότι είχε δεχθεί επιρροές από τους Ικτίνο και Σκόπα και φέρεται να ήταν και ο δημιουργός των υπέροχων ναών στο Σούνιο, της Νέμεσης στη Ραμνούντα και του Άρη στις Αχαρνές. Οικοδομήθηκε στον λόφο του Αγοραίου Κολωνού και τον περίγυρο του κοσμούσαν πήλινες γλάστρες με λουλούδια και θάμνους. Στο εσωτερικό του βρισκόταν τα δύο χάλκινα αγάλματα του Ηφαίστου και της Αθηνάς, τα οποία καταστράφηκαν….



Είναι δωρικός περίπτερος ναός με πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο, κατασκευασμένος από παριανό μάρμαρο. Στην ανατολική μετόπη αναπαρίστανται οι άθλοι του Ηρακλή στη βόρεια και νότια οι άθλοι του Θησέα. Η ζωφόρος του πρόναου αναπαριστά τη μάχη του Θησέα με τους Παλλαντίδες και στον οπισθόδρομο η μάχη των Λαπιθών και των Κενταύρων.

Ο Ναός του Ηφαίστου γλίτωσε από τους βανδαλισμούς και τις λεηλασίες που υπέστησαν παρόμοια κτίσματα στην Ελλάδα. Έμεινε ανέπαφος από τις επιδρομές των Ερούλων και των Γότθων, οι οποίοι ευθύνονται για τις καταστροφές σημαντικών κτιρίων της Αθήνας, μεταξύ των οποίων, του Παρθενώνα, της στέγης του Ηρώδειου και της συνολικής ισοπέδωσης της αρχαίας αγοράς.


Ο ναός φωτογραφημένος από τον Felix Bonfils το 1875

Η αιτία που ο ναός διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση έως σήμερα, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι τον 7ο αιώνα μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία. Ο ναός του Ηφαίστου έγινε η εκκλησία του Αη Γιώργη του Ακαμάτη. Παράλληλα, την περίοδο της τουρκοκρατίας έθαβαν προτεστάντες που είχαν πεθάνει στην Αθήνα.


Αθηναίοι με τα γαϊδουράκια τους μπροστά από τον ναό του Ηφαίστου, 1907. Οι ανασκαφές στον ναό ξεκίνησαν το 1932 από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών.

Στον Αη Γιώργη έγινε και η στέψη του Βασιλιά Όθωνα όταν ήρθε στην Αθήνα το 1834. Αργότερα έγινε το Αρχαιολογικό Μουσείο του νεοσύστατου κράτους. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την εισροή χιλιάδων προσφύγων στη χώρα, ο χώρος γύρω από τον ναό είχε μετατραπεί σε καταυλισμό των προσφύγων. Όπως φαίνεται και στην αρχική φωτογραφία, τα λευκά αντίσκηνα των προσφύγων είχαν κατακλύσει τον περίβολο. Αρχές του 20ου αιώνα σταμάτησαν όλες οι δραστηριότητες, καθώς ξεκίνησαν οι πρώτες αρχαιολογικές ανασκαφές.


1880
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... s-athinas/

[The Rebel]

16 Οκτωβρίου, 2018
Πάνθεον: Τι ήταν αυτό το τεράστιο οικοδόμημα την εποχή του Αδριανού;


Επειδή η Αθήνα προϋπάρχει του Αδριανού, κάτω από τη θεμελίωση του μνημειώδους αυτού οικοδομήματος διακρίνονται λείψανα αρχαιότερων κτισμάτων υστεροελληνιστικών και πρώιμων ρωμαϊκών. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν

Πενήντα μέτρα πάνω από την Αδριάνειο Βιβλιοθήκη και τη Ρωμαϊκή Αγορά, ανηφορίζοντας την οδό Αδριανού, στον αριθμό 80, συναντάς ερείπια διαφόρων εποχών, αρχαία κτίσματα που αποκαλύπτονται σε διαδοχικές στρώσεις.

Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα απομεινάρια ενός τεράστιου κτιρίου, μήκους τουλάχιστον 85 μέτρων, που αποδίδεται στον φιλαθηναίου αυτοκράτορα Αδριανό και ταυτίστηκε (το 1968) με το Κοινό Ιερό των Θεών, το Πάνθεον.

Άλλοι πάλι θεωρούν πως ήταν το Πανελλήνιον, επίσης αδριάνειο κτίσμα, που υπήρξε χώρος συνεδριάσεων των αντιπροσώπων των πόλεων-κρατών.

Επειδή η Αθήνα προϋπάρχει του Αδριανού, κάτω από τη θεμελίωση του μνημειώδους αυτού οικοδομήματος διακρίνονται λείψανα αρχαιότερων κτισμάτων υστεροελληνιστικών και πρώιμων ρωμαϊκών. Απ’ όλα διαθέτει το ανασκαμμένο οικόπεδο.

Στη βόρεια πλευρά του υπάρχει ενσωματωμένο και τμήμα του Υστερορωμαϊκού Τείχους (267 μ. Χ.), το οποίο διατηρεί την προσθήκη από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, έναν οχυρωμένο πύργο (του οποίου σώζεται τμήμα ύψους πέντε μέτρων) και μία όμορφη μαρμάρινη πύλη.

Διακρίνονται πάνω στη δυτική πλευρά του διπλανού κτιρίου. Με την ανασκαφή αποκαλύφθηκαν τα λείψανα της Παναγιάς του Μισεραλιότι, της Χρυσαλιώτισσας (17ος αιώνας), που εντοπίστηκαν στο υπόγειο οικοδομής του 19ου αι., και έδωσε το όνομά της στον ιστορικό δρόμο.
https://metaxourgeio.wordpress.com/2018 ... -adrianoy/