Γενικό συμπέρασμα υπήρξαν εξ αρχής υποψίες για την νίκη του Σπύρου Λούη στον πρώτο μαραθώνιο των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων, οι οποίες κουκουλώθηκαν για να αποφευχθεί το σκάνδαλο. Ο Λούης δεν ξανακατέβηκε ποτέ σε αγώνα. Δεύτερος πίσω από αυτόν τερμάτισε ο Βασιλάκος.
Στις 10 Μαρτίου διοργανώθηκε ο επίσημος προκριματικός αγώνας , προκρίθηκαν οι 6 πρώτοι, νικητής ο αθλητής του Πανελληνίου Χαρίλαος Βασιλάκος, ο πρώτος νικητής του σύγχρονου μαραθωνίου στην ιστορία. Ο υπεύθυνος για το αγώνισμα ταγματάρχης Γ. Παπαδιαμαντόπουλος, υπασπιστής του Βασιλιά Γεώργιου, αποφασίζει αυθαίρετα να αυξήσει τους συμμετέχοντες σε 10, στις 24 Μαρτίου οργανώνει δεύτερο προκριματικό να βρει τους άλλους 4, εδώ μπαίνει στο κάδρο κάποιος Σπύρος Λούης, όχι αθλητής, νερουλάς από το Μαρούσι, φυσιολογικά αποκλείστηκε τερματίζοντας 5ος και εκτός του προκαθορισμένου χρονικού ορίου! Και τι κάνει ο ταγματάρχης, αποφασίζει μαζί με τους 4 πρώτους να συμπεριλάβει τον 5ο δηλ τον Λούη και τον έκτο (!) και τελικά να αγωνιστούν 12 στο αγώνισμα ! όλως τυχαίως ο Λούης ήταν ο ιπποκόμος του ταγματάρχη στο στρατό!
Προκριματικά:
ο Βασιλάκος στην πρώτη θέση, 31ος ο Λούης με επίδοση 3.19, στο τελικό τους κατατρόπωσε όλους με επίδοση 2.59 κέρδισε δηλαδή 20 λεπτά (5 χιλιόμετρα ταχύτερα) μέσα σε 2 εβδομάδες, επίδοση που δεν συνάδει με άνθρωπο αλλά με άλογο, προσέξτε ότι το κείμενο λέει ότι προκρίθηκαν οι 5 πρώτοι, ο ταγματάρχης μετά τους έκανε 6 !
Και έρχεται η μεγάλη μέρα του τελικού, 29 Μαρτίου, μαζί με τους Έλληνες τρέχουν ένας από Ουγγαρία, Αυστραλία, ΗΠΑ και 2 από Γαλλία, ελπίδα όλων ο νικητής να είναι Έλληνας.
Ο ταγματάρχης πυροβολεί στον αέρα και οι 17 αθλητές ξεκινούν να διανύσουν τα περίπου 40 χλμ. της διαδρομής (τα σημερινά 42.195μ. καθιερώθηκαν αργότερα). Στα πρώτα 10 χιλ. προπορεύεται μια μικρή ομάδα αποτελούμενη από τον Γάλλο, τον Αυστραλό και τον Αμερικανό, ακολουθούν οι Έλληνες Λαυρέντης, Βασιλάκος και ο Ούγγρος, πουθενά ο Λούης. Στο Πικέρμι, οι χωρικοί τους υποδέχονται με κρασί και μεζέδες, μια αγκαλιάζει τον Βασιλάκο και τον ρίχνει σε ένα τραπέζι με μεζεκλίκια (τέτοια επαγγελματική οργάνωση! ), ο αθλητής σηκώνεται και συνεχίζει. Στο 23ο χιλιόμετρο ο Αμερικανός αποσύρεται, το ίδιο και ο ένας Γάλλος, στο 32ο παίρνει κεφάλι ο Αυστραλός, στους Αμπελόκηπους εγκαταλείπει, όχι παράξενο μια που το αγώνισμα γινόταν για πρώτη φορά και αυτοί ήταν αθλητές ημιαντοχής, όχι Μαραθωνίου.
Λίγη ώρα αργότερα στο Παναθηναϊκό Στάδιο ακούγονται ξέφρενοι πανηγυρισμοί και ένας ήχος από κανόνι που σημαίνει πως ο αθλητής που τερματίζει πρώτος είναι Έλληνας, 70.000 θεατές κραύγαζαν ρυθμικά «Έλλην, Έλλην», ήταν ο Σπύρος Λούης!. Ο Βασιλιάς Γεώργιος τον ασπάζεται, «Αυτή η στιγμή είναι ιερή για την Ελλάδα», ενώ ο εμπνευστής των Αγώνων, βαρώνος Πιέρ ντε Κουμπερντέν του λέει «Σήμερα έγραψες ιστορία».
Επτά λεπτά αργότερα τερματίζει κατάκοπος ο Χαρίλαος Βασιλάκος, αξιωματούχος του παλατιού τον συγχαίρει για τη δεύτερη θέση. «Δεύτερη; Μα δεν με προσπέρασε κανείς» θα ψελλίσει, το ίδιο θα πει και ο Ούγγρος που τερμάτισε τρίτος. Το ενδιαφέρον είναι ότι τρίτος τερμάτισε ο Έλληνας Μπελόκας αλλά τον είδε ο Ούγγρος να ανεβαίνει σε κάρο (!) κατέθεσε ένσταση και την κέρδισε, άρα κατεργαριά μπορούσε να γίνει. Κάπως έτσι πρέπει να έγινε και με τον Λούη. Ελέχθη ότι κάλυψε σημαντικό μέρος της διαδρομής πάνω σε…κάρο ή καβάλα σε …άλογο, κόβοντας δρόμο κάτι που εξηγεί γιατί ήταν «αόρατος» στους προπορευόμενους αθλητές. Ενώ στα υπόλοιπα αγωνίσματα των Αγώνων υπήρχε κάποια υποτυπώδης οργάνωση, στον Μαραθώνιο υπήρχε χάος, υπήρχαν μόνο έφιπποι στρατιώτες του ταγματάρχη Παπαδιαμαντόπουλου που υπάκουαν μόνο στον Διοικητή τους, οι δρομείς έτρεχαν χωρίς τη συνοδεία κριτών ανάμεσα στις ερημιές χωρίς θεατές. Νικητής θα ανηγορεύετο όποιος έφθανε πρώτος στο Παναθηναϊκό Στάδιο, χωρίς να ελέγχεται τι συνέβη κατά τον αγώνα. Ο άσημος Λούης, που με το ζόρι τερμάτισε στον προκριματικό με επίδοση 3.19, στο τελικό τους κατατρόπωσε όλους με επίδοση 2.59, κέρδισε δηλαδή 20 λεπτά (5 χιλιόμετρα ταχύτερα) μέσα σε λίγες ημέρες όταν οι μαραθωνοδρόμοι αγωνίζονται χρόνια για να μειώσουν την επίδοση τους κατά 1-2 λεπτά, ένας τεχνικός σχολιάζει ειρωνικά « Δεν είμαι ειδικός στην ιππασία αλλά αυτή η βελτίωση δεν συνάδει με άνθρωπο αλλά με....άλογο!»
Την υπόθεση περί " κατεργαριάς " ενισχύει ότι ο Λούης, παρά τις πιέσεις και τις προκλήσεις ΟΥΔΕΠΟΤΕ έτρεξε πάλι σε αγώνα οιασδήποτε αποστάσεως! Αυτό και εάν είναι παγκόσμια πρωτοτυπία, ο Ολυμπιονίκης– Θρύλος να μην ξανατρέξει, το γιατί είναι αυτονόητο, θα ξεσκεπάζετο η μετριότητα του!
Ο Λούης υπήρξε ο πρώτος σταρ στην ιστορία των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Το Ολυμπιακό μας Στάδιο φέρει το όνομα του, όπως και η κεντρική λεωφόρος έξω από το Ολυμπιακό στάδιο του Μονάχου, ενώ η ιστορία του... έπαιξε και στο Χόλιγουντ με την ταινία «Συνέβη στην Αθήνα» (1964) με πρωταγωνίστρια το τότε σύμβολο του σεξ Τζέιν Μάνσφιλντ, μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και στο ομότιτλο τραγούδι τη Νανά Μούσχουρη.
Φωτο 1. ένας τζέντλεμαν, ο Χαρίλαος Βασιλάκος από χωριό κοντά στο Γύθειο, μετά τους Ολυμπιακούς αποφοίτησε από τη Νομική, συνέχισε να αγωνίζεται και τερμάτισε πρώτος στο βάδην 1000 μ. το 1900, 1901, το 1903 και το 1906. Ψηλός, γοητευτικός με ιδιαίτερη λεπτή φωνή, φημιζόταν για το κομψότατο ντύσιμο του και τους ευγενικούς τρόπους του. Κάθε πρωί ξυριζόταν στο κουρείο της Ομόνοιας «Αι Καλάμαι» και στο δρόμο έπαιρνε ένα λουλούδι απ’ τα ανθοπωλεία για να το βάλει στο πέτο του. Πέθανε το 1964, 87 ετών, συνταξιούχος διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών. Χρόνια αργότερα, ο ίδιος θα αποκαλύψει στον γιο του Κωνσταντίνο, πως επισκέφτηκε τον Λούη στα αποδυτήρια του Σταδίου και του είπε: «Αυτό που έκαμες ήταν άτιμο. Δεν θέλω να αμαυρώσω τους πανηγυρισμούς και γι' αυτό δεν θα κάνω ένσταση. Ας σε κρίνει ο Θεός».