Η τελευταία ομιλία πριν από την άλωση του Αυτοκράτορος Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου
Ελεύθερο Βήμα
Στις 29 Μαΐου 1453, στις 14:30 το μεσημέρι ακούστηκε το "Εάλω η Πόλις". Ένας κόσμος τελειώνει και ένας νέος αρχίζει. Η Πόλις, το καύχημα της Οικουμένης πέφτει ύστερα από έντεκα αιώνες στα χέρια αλλογενούς, αλλογλώσσου και αλλοθρήσκου κατακτητού. Η Άλωση της Πόλεως σημάδεψε την μετέπειτα πορεία του Γένους και της Εκκλησίας. Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, ο άνθρωπος πού πρωταγωνιστεί στην τελευταία πράξη του δράματος, είναι ένας Ηγέτης, ένας Αυτοκράτορας, ένας άνθρωπος πού σφράγισε με την ομιλία του και το αίμα του την Αυτοκρατορία της Ρωμηοσύνης. Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος - Δραγάσης στάθηκε στο ύψος των περιστάσεως χωρίς να σκεφτεί ούτε μία στιγμή να εγκαταλείψει την Πόλη και τους υπηκόους του. "Το δε την Πόλις σοι δούναι ούτ' εμον εστί, ούτ' άλλου των κατοικούντων εν αυτή. Κοινή γάρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ού φεισώμεθα της ζωής ημών". Αυτή ήταν η απάντηση του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου - Δραγάση πρός τον Σουλτάνο Μωάμεθ Β?. Στην σημερινή μας όμως συνάντηση, θα θέλαμε να παραθέσουμε όχι τα γεγονότα της Αλώσεως, αλλά την τελευταία ομιλία του Αυτοκράτορος Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου - Δραγάση προς τους συνεργάτες του Ρωμηούς και Ενετούς κατά την διάρκεια του τελευταίου πολεμικού συμβουλίου πού έγινε την Δευτέρα 28 Μαΐου 1453 όπως μας την διασώζει ο τελευταίος Πρωτοβεστιάριος και συνεργάτης του Αυτοκράτορος, Γεώργιος Φραντζής. Μέσα από αυτόν φαίνεται ο χαρακτήρας του, και η αγάπη του για την πατρίδα,την οικογένεια και την πίστη στον Θεό.Φαίνεται ακόμα το μεγαλείο του ανδρός Ηγέτου.
"Ευγενέστατοι άρχοντες, εκλαμπρότατοι δήμαρχοι και στρατηγοί, γενναιότατοι στρατιώτες, τιμημένοι και πιστοί πολίτες, ξέρετε όλοι πολύ καλά, ότι έφτασε η ώρα πού ο εχθρός της πίστεώς μας, αποφάσισε να πιέσει ακόμα περισσότερο με όλα τα πολεμικά μέσα και τεχνάσματα πού διαθέτει. Θέλησε να αρχίσει γενική επίθεση και πόλεμο από την ξηρά και από την θάλασσα, έτοιμος να μας δαγκώσει σαν φαρμακερό φίδι και να μας καταβροχθίσει σαν ανήμερο λιοντάρι. Γι' αυτόν τον λόγο σας παρακαλώ να φερθείτε με γενναιότητα και θάρρος, όπως κάνατε μέχρι τώρα, απέναντι τους εχθρούς της πίστεώς μας. Αφήνω στα χέρια σας την τύχη της δεδοξασμένης και λαμπρής πατρίδος μας, της μεγαλοπρεπεστάτης και ευγενούς Βασιλευούσης όλων των πόλεων. Ξέρετε πολύ καλά, αδέρφια μου, ότι για τέσσερις λόγους είμαστε υποχρεωμένοι να προτιμήσουμε τον θάνατο παρά την ζωή. Πρώτον, για την πίστη και την θρησκεία μας, δεύτερον, για την πατρίδα, τρίτον για τον βασιλέα, τον αντιπρόσωπο του Κυρίου μας, και τέταρτον για τους συγγενείς μας και τους φίλους μας.
Αν λοιπόν αδέρφια μου, πρέπει να αγωνιστούμε μέχρι θανάτου για ένα από τους παραπάνω λόγους, τότε έχουμε υποχρέωση να πολεμάμε ακόμα σκληρότερα όταν πρόκειται και για τα τέσσερα μαζί, διαφορετικά θα χάσουμε τα πάντα. Αν και ο Θεός εξ' αιτίας των αμαρτιών μας, δώσει την νίκη τους απίστους, διατρέχουμε τον κίνδυνο να χάσουμε την Αγία μας Πίστη πού μας έδωσε ο Χριστός με το Αίμα Του και είναι σημαντικότερο πράγμα από όλα. Τι όφελος μπορεί να έχει κανείς αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά να χάσει την ψυχή του;
Δεύτερον, θα χάσουμε την ένδοξη πατρίδα μας και την ελευθερία μας. Τρίτον, το άλλοτε ένδοξο κράτος μας, πού είναι τώρα πιά εξασθενημένο και ταπεινωμένο, θα πέσει στα χέρια του απίστου τυράννου. Τέλος θα χάσουμε τα αγαπημένα μας παιδιά, τις γυναίκες και τους υπολοίπους συγγενείς μας.
Ο βάρβαρος Σουλτάνος, μας έχει αποκλείσει 57 ημέρες τώρα με όλες τις δυνάμεις του, και μας πολιορκεί ημέρα και νύχτα με κάθε μέσον που διαθέτει, αλλά καταφέραμε να τον αποκρούσουμε με την βοήθεια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού που βλέπει τα πάντα. Μην δειλιάσετε λοιπόν τώρα αδέλφια μου. Είδατε ότι, και στα μέρη όπου έπεσε το τείχος από τα τηλεβόλα και τις πολιορκητικές μηχανές, καταφέραμε να το επισκευάσουμε με τον καλλίτερο τρόπο. Έχουμε στηρίξει όλες τις ελπίδες μας στην ακαταμάχητη δόξα του Θεού. Οι εχθροί μας, διαθέτουν όπλα, ιππικό δύναμη και πλήθος, αλλά εμείς έχουμε εμπιστοσύνη στο όνομα του Κυρίου και Σωτήρος μας, στα χέρια μας και στην γενναιότητα πού μας χάρισε ο Θεός.
Ξέρω ότι η τεράστια αγέλη των απίστων θα επιτεθεί εναντίον μας, όπως συνηθίζει, με βάναυση ορμή αλαζονεία και θράσος επειδή είμαστε λίγοι, ώστε να μας τρομάξουν, να μας κουράσουν και να μας κάνουν να χάσουμε το ηθικό μας με τις φωνές και τους αλαλαγμούς τους. Εσείς όμως ξέρετε καλά πόσο ανόητα είναι αυτά, και δεν χρειάζεται να σας τα θυμίσω. Σε λίγο θα επιτεθούν και θα ρίξουν εναντίον μας πέτρες και βέλη αμέτρητα σαν την άμμο της θαλάσσης, αλλά ελπίζω ότι δεν θα πετύχουν τίποτα.
Σας βλέπω και χαίρομαι, επειδή, αν και λίγοι, όλοι σας είστε έμπειροι, γενναίοι, αποφασιστικοί, δυνατοί και καλά προετοιμασμένοι. Να καλύψετε καλά το κεφάλι σας με τις ασπίδες την στιγμή της συμπλοκής και να χρησιμοποιείται με επιτυχία το δεξί σας χέρι με το σπαθί σας. Οι περικεφαλαίες, οι θώρακες, οι πανοπλίες και ο υπόλοιπος οπλισμός σας είναι σε θέση να σας βοηθήσουν αποτελεσματικά σε όλη την διάρκεια της μάχης, επειδή οι εχθροί δεν διαθέτουν τον ανάλογο οπλισμό. Εσείς θα είστε προφυλαγμένοι μέσα από τα τείχη, ενώ εκείνοι θα βρίσκονται εκτεθειμένοι στα χτυπήματά σας όταν κάνουν επίθεση. Γι' αυτόν τον λόγο, αγαπητοί μου συμπολεμιστές, να είστε έτοιμοι, άφοβοι, γενναίοι και βέβαιοι για την βοήθεια του Θεού. Μιμηθείτε τους λίγους ελέφαντες των Καρχηδονίων, οι οποίοι έτρεψαν σε φυγή το τεράστιο Ρωμαϊκό Ιππικό μόνο και μόνο με την εμφάνιση και τις φωνές τους. Αφού λοιπόν αυτό το πέτυχαν μερικά ζώα χωρίς λογικό, εμείς πού τα εξουσιάζουμε πρέπει να τα καταφέρουμε καλλίτερα. Χτυπήστε τους με τα δόρατα, σπαθιά, τόξα, και ακόντια. Φανταστείτε ότι έχετε βγεί για κυνήγι αγριοχοίρων και δώστε στους απίστους να καταλάβουν ότι δεν έχουμε απέναντί τους ζώα χωρίς λογικό, αλλά τους απογόνους Ελλήνων και Ρωμαίων πού εξουσιάζουν τα ζώα.
Ήρθε λοιπόν λοιπόν αδελφοί μου, ο Σουλτάνος, να μας πολιορκήσει και να έχει ορθάνοιχτο το τεράστιο στόμα του για να καταβροχθίσει τόσο εμάς όσο και την Πόλη που έχτισε ο αείμνηστος Μεγάλος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, ο οποίος την αφιέρωσε στην Παναγία Δέσποινα Θεοτόκον και Αειπάρθενο Μαρία, εκφράζοντας την ευχή να την έχουμε πάντοτε βοηθό και προστάτιν της Πατρίδος μας, πού αποτελεί καταφύγιο των χριστιανών, ελπίδα και χαρά των Ελλήνων και καύχημα του κόσμου.
Ο άπιστος Σουλτάνος όμως θέλει, να υποδουλώσει την Πόλη πού ήταν κάποτε ένδοξη, ανθούσε σαν τριαντάφυλλο του αγρού και είχε υποτάξει ολόκληρο σχεδόν την υφήλιο. Αδέρφια και συμπολίτες μου, θέλω να τα σκεφτείτε αυτά καλά, για να μείνει το όνομα, η δόξα και η ελευθερία σας αιώνια.
Αφού τελείωσε τον λόγο του και ευχαρίστησε τον Θεό, με αναστεναγμούς και δάκρυα στα μάτια, όλο το ακροατήριο απάντησε συγκινημένο με μία φωνή: Ας πεθάνουμε όλοι για την πίστη του Χριστού και για την πατρίδα μας. Ο Αυτοκράτορας άκουσε τα λόγια αυτά με χαρά, τους ευχαρίστησε με όλη του την καρδιά και τους υποσχέθηκε πλούσια δώρα. Ύστερα είπε: Λοιπόν αδέρφια μου και συμπολεμιστές μου, να είστε όλοι έτοιμοι το πρωί. Με την δύναμη πού μας δίνει ο Θεός και την βοήθεια της Αγίας Τριάδος στην οποία στηρίζουμε όλες μας τις ελπίδες, ας κάνουμε τους εχθρούς μας να φύγουν νικημένοι από την Πόλη μας".
Μετά την ομιλία αυτή, ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος - Δραγάσης μεταβαίνει στην Μεγάλη Εκκλησία την Αγία Σοφία, όπου παρακολουθεί την τελευταία Λειτουργία. Ο Στήβεν Ράνσημαν περιγράφει το γεγονός ως εξής: "Τα χρυσά ψηφιδωτά, με τις εικόνες του Χριστού και των Αγίων Του, όπως των Αυτοκρατόρων και των Αυτοκρατειρών, λαμποκοπούσαν στο φώς χιλιάδων λαμπάδων και καντηλιών. Από κάτω τους για τελευταία φορά οι Ιερείς με τα εξαίσια άμφιά τους κινούνταν στον επίσημο ρυθμό της Λειτουργίας".
Αιωνία τους η μνήμη.
Αρχιμ. Ιωακείμ Οικονομίκος.
Ιεροκήρυξ
Ι. Μ. Κίτρους.
http://www.diakonima.gr/2015/06/03/%CE% ... 85-%CF%80/
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9F%C ... E%B7%CF%82Ὁμιλία τοῦ Αὐτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου πρὶν τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως
Ἀπὸ τὸ Χρονικὸν τοῦ Μεγάλου Λογοθέτη Γεωργίου Σφραντζῆ ἢ Φραντζῆ
Ἐκδοθὲν ἐν Κερκύρᾳ ἔτει 1477
Ὑμεῖς μέν, εὐγενέστατοι ἄρχοντες καὶ ἐκλαμπρότατοι δήμαρχοι καὶ στρατηγοὶ καὶ γενναιότατοι στρατιῶται καὶ πᾶς ὁ πιστὸς καὶ τίμιος λαός, καλῶς οἴδατε ὅτι ἔφθασεν ἡ ὥρα καὶ ὁ ἐχθρὸς τῆς πίστεως ἡμῶν βούλεται ἵνα μετὰ πάσης τέχνης καὶ μηχανῆς ἰσχυροτέρως στενοχωρήσῃ ἡμᾶς καὶ πόλεμον σφοδρὸν μετὰ συμπλοκῆς μεγάλης καὶ συρρήξεως ἐκ τῆς χέρσου καὶ θαλάσσης δώσῃ ἡμῖν μετὰ πάσης δυνάμεως, ἵνα, εἰ δυνατόν, ὡς ὄφις τὸν ἱὸν ἐκχύσῃ καὶ ὡς λέων ἀνήμερος καταπίῃ ἡμᾶς. Διὰ τοῦτο λέγω καὶ παρακαλῶ ὑμᾶς ἵνα στῆτε ἀνδρείως καὶ μετὰ γενναίας ψυχῆς, ὡς πάντοτε ἕως τοῦ νῦν ἐποιήσατε, κατὰ τῶν ἐχθρῶν τῆς πίστεως ἡμῶν. Παραδίδωμι δὲ ὑμῖν τὴν ἐκλαμπροτάτην καὶ περίφημον ταύτην πόλιν καὶ πατρίδα ἡμῶν καὶ βασιλεύουσαν τῶν πόλεων. Καλῶς οὖν οἴδατε, ἀδελφοί, ὅτι διὰ τέσσερα τινὰ ὀφείλεται κοινῶς ἐσμεν πάντες ἵνα προτιμήσωμεν ἀποθανεῖν μᾶλλον ἢ ζῆν, πρῶτον μὲν ὑπὲρ τῆς πίστεως ἡμῶν καὶ εὐσεβείας, δεύτερον δὲ ὑπὲρ πατρίδος, τρίτον ὑπὲρ τοῦ βασιλέως ὡς Χριστοῦ Κυρίου, καὶ τέταρτον ὑπὲρ συγγενῶν καὶ φίλων. Λοιπόν, ἀδελφοί, ἐὰν χρεῶσται ἐσμεν ὑπὲρ ἑνὸς ἐκ τῶν τεσσάρων ἀγωνίζεσθαι ἕως θανάτου πολλῷ μᾶλλον ὑπὲρ πάντων ἡμεῖς, ὡς βλέπετε προφανῶς, καὶ ἐκ πάντων μέλλομεν ζημιωθῆναι.
Ἐὰν διὰ τὰ ἐμὰ πλημμελήματα παραχωρήσῃ ὁ Θεὸς τὴν νίκην τοῖς ἀσεβέσιν, ὑπὲρ τῆς πίστεως ἡμῶν τῆς ἁγίας, ἣν Χριστὸς ἐν τῷ οἰκείῳ αἵματι ἡμῖν ἐδωρήσατο, κινδυνεύομεν, ὃ ἐστι κεφάλαιον πάντων. Καὶ ἐὰν τὸν κόσμον ὄλον κερδίσῃ τις καὶ τὴν ψυχὴν ζημιωθῇ, τί τὸ ὄφελος; Δεύτερον πατρίδα περίφημον τοιούτως ὑστερούμεθα καὶ τὴν ἐλευθερίαν ἡμῶν. Τρίτον βασιλείαν τήν ποτε μὲν περιφανῆ, νῦν δὲ τεταπεινωμένην καὶ ἐξουθενωμένην ἀπωλέσαμεν, καὶ ὑπὸ τοῦ τυράννου καὶ ἀσεβοῦς ἄρχεται. Τέταρτον δὲ καὶ φιλτάτων τέκνων καὶ συμβίων καὶ συγγενῶν ὑστερούμεθα. Αὐτὸς δὲ ὁ ἀλιτήριος ὁ ἀμηρᾶς πεντήκοντα καὶ ἑπτὰ ἡμέρας ἄγει σήμερον ἀφ᾿ οὗ ἡμᾶς ἐλθὼν ἀπέκλεισεν καὶ μετὰ πάσης μηχανῆς καὶ ἰσχύος καθ᾿ ἡμέραν τὲ καὶ νύκτα οὐκ ἐπαύσατο πολιορκὼν ἡμᾶς καὶ χάριτι τοῦ παντεπόπτου Χριστοῦ Κυρίου ἡμῶν ἐκ τῶν τειχῶν μετὰ αἰσχύνης ἄχρι τοῦ νῦν πολλάκις κακῶς ἀπεπέμφθη. Τὰ νῦν δὲ πάλιν, ἀδελφοί, μὴ δειλιάσητε, ἐὰν καὶ τοῖχος μακρόθεν ὀλίγον ἐκ τῶν κρότων καὶ τῶν πτωμάτων τῶν ἑλεπόλεων ἔπεσε, διότι, ὡς ὑμεῖς θεωρεῖτε, κατὰ τὸ δυνατὸν ἐδιορθώσαμεν πάλιν αὐτό. Ἡμεῖς πάσαν τὴν ἐλπίδα εἰς τὴν ἄμαχον δόξαν τοῦ Θεοῦ ἀνεθέμεθα, οὗτοι ἐν ἅρμασι καὶ οὗτοι ἐν ἵπποις καὶ δυνάμει καὶ πλήθει, ἡμεῖς δὲ ἐν ὀνόματι Κυρίου τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν πεποίθαμεν, δεύτερον δὲ καὶ ἐν ταῖς ἡμετέραις χερσὶ καὶ ῥωμαλαιότητι, ἣν ἐδωρήσατο ἡμῖν ἡ θεία δύναμις. Γνωρίζω δὲ ὅτι αὕτη ἡ μυριαρίθμητος ἀγέλη τῶν ἀσεβῶν, καθῶς ἡ αὐτῶν συνήθεια, ἐλεύσονται καθ᾿ ἡμῶν μετὰ βαναύσου καὶ ἐπηρμένης ὀφρύος καὶ θάρσους πολλοῦ καὶ βίας, ἵνα διὰ τὴν ὀλιγότητα ἡμῶν θλίψωσι καὶ ἐκ τοῦ κόπου στενοχωρήσωσι, καὶ μετὰ φωνῶν μεγάλων καὶ ἀλαλαγμῶν ἀναριθμήτων, ἵνα ἡμᾶς φοβήσωσι. Τὰς τοιαύτας αὐτῶν φλυαρίας καλῶς οἴδατε, καὶ οὐ χρὴ λέγειν περὶ τούτων. Καὶ ὥρα ὀλίγοι τοιαῦτα ποιήσωσι, καὶ ἀναριθμήτους πέτρας καὶ ἕτερα βέλη καὶ ἐλεβολίσκους, ὡσεὶ ἄμμον θαλασσῶν ἄνωθεν ἡμῶν πτήσουσι, δι᾿ ὧν, ἐλπίζω γάρ, οὐ βλάψωσι, διότι ὑμᾶς θεωρῶ καὶ λίαν ἀγάλλομαι καὶ τοιαύταις ἐλπίσι τὸν λογισμὸν τρέφομαι, ὅτι εἰ καὶ ὀλίγοι πάνυ ἐσμέν, ἀλλὰ πάντες ἐπιδέξιοι καὶ ἐπιτήδειοι ῥωμαλέοι τὲ καὶ ἰσχυροὶ καὶ μεγαλήτορες καὶ καλῶς προπαρασκευασμένοι ὑπάρχετε. Ταῖς ἀσπίσιν ὑμῶν καλῶς τὴν κεφαλὴν σκέπεσθε ἐπὶ τῇ συμπλοκῇ καὶ συρρήξει. Ἡ δεξιὰ ὑμῶν ἣ τὴν ρομφαίαν ἔχουσα μακρὰν ἔστω πάντοτε. Αἱ περικεφαλαῖαι ὑμῶν καὶ οἱ θώρακες καὶ οἱ σιδηροὶ ἱματισμοὶ λίαν εἰσὶν ἱκανοὶ ἅμα καὶ τοῖς λοιποῖς ὅπλοις, καὶ ἐν τῇ συμπλοκῇ ἔσονται πάνυ ὠφέλιμα, ἃ οἱ ἐναντίοι οὐ χρῶνται, ἀλλ᾿ οὔτε κέκτηνται.
Καὶ ὑμεῖς ἔσωθεν τῶν τειχῶν ὑπάρχετε σκεπόμενοι, οἱ δὲ ἀσκεπεῖς μετὰ κόπου ἔρχονται. Διό, ὢ συστρατιῶται γίγνεσθε ἕτοιμοι καὶ στερεοὶ καὶ μεγαλόψυχοι διὰ τοὺς οἰκτιρμοὺς τοῦ Θεοῦ. Μιμηθῆτε τούς ποτε τῶν Καρχηδονίων ὀλίγους ἐλέφαντας, πῶς τοσούτον πλῆθος ἵππων Ῥωμαίων τῇ φωνῇ καὶ θέα ἐδίωξαν, καὶ ἐὰν ζῷον ἄλογον ἐδίωξε πόσον μᾶλλον ἡμεῖς ἡ τῶν ζῴων καὶ ἀλόγων ὑπάρχοντες κύριοι, καὶ οἱ καθ᾿ ἡμῶν ἐρχόμενοι ἵνα παράταξιν μεθ᾿ ἡμῶν ποιήσωσιν ὡς ζῶα ἄλογα καὶ χείρονές εἰσιν. Οἱ πέλται ὑμῶν καὶ ῥομφαῖοι καὶ τὰ τόξα καὶ ἀκόντια πρὸς αὐτοὺς πεμπέτωσαν παρ᾿ ἡμῶν. Καὶ οὕτως λογίσθητε ὡς ἐπὶ ἀγρίων χοίρων καὶ πληθὺν κυνήγιον, ἵνα γνώσωσιν οἱ ἀσεβεῖς ὅτι οὐ μετὰ ἀλόγων ζῴων ὡς αὐτοί, παράταξιν ἔχουσιν, ἀλλὰ μετὰ κυρίων καὶ αὐθεντῶν αὐτῶν καὶ ἀπογόνων Ἑλλήνων καὶ Ῥωμαίων. Οἴδατε καλῶς ὅτι ὁ δυσσεβὴς αὐτὸς ὁ ἀμηρᾶς καὶ ἐχθρὸς τῆς ἁγίας ἠμῶν πίστεως χωρὶς εὔλογον αἰτίας τινὸς τὴν ἀγάπην ἣν εἴχομεν ἔλυσεν, καὶ τοὺς ὅρκους αὐτοῦ τοὺς πολλοὺς ἠθέτησεν ἀντ᾿ οὐδενὸς λογιζόμενος καὶ ἐλθῶν αἰφνιδίως φρούριον ἐποίησεν ἐπὶ τὸ στενὸν τοῦ Ἀσωμάτου, ἵνα καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν δύνηται βλάπτειν ἡμᾶς. Τοὺς ἀγροὺς ἡμῶν καὶ κήπους καὶ παραδείσους καὶ οἴκους πυριαλώτους ἐποίησε, τοὺς ἀδελφοὺς ἡμῶν τοὺς Χριστιανοὺς ὅσους εὗρεν, ἐθανάτωσε καὶ ἠχμαλώτευσε, τὴν φιλίαν ἡμῶν ἔλυσεν. Τοὺς δὲ τοῦ Γαλατά, ἐφιλίωσε, καὶ αὐτοὶ χαίρονται, μὴ εἰδότες καὶ αὐτοὶ οἱ ταλαίπωροι τὸν τοῦ γεωργοῦ παιδὸς μύθον, τοῦ ἐψήνοντος τοὺς κοχλίας καὶ εἰπόντος. Ὢ ἀνόητα ζῶα, καὶ τὰ ἑξῆς.
Ἐλθὼν οὖν ἀδελφοί, ἡμᾶς ἀπέκλεισε, καὶ καθ᾿ ἑκάστην τὸ ἀχανὲς αὐτοῦ στόμα χάσκων, πῶς εὓρη καιρὸν ἐπιτήδειον ἵνα καταπίῃ ἡμᾶς καὶ τὴν πόλιν ταύτην, ἣν ἀνήγειρεν ὁ τρισμακάριστος ἐκεῖνος καὶ τῇ πανάγνῳ δεσποίνῃ ἡμῶν θεοτόκῳ καὶ ἀειπαρθένω Μαρία ἀφιέρωσεν καὶ ἐχαρίσατο τοῦ κυρίαν εἶναι καὶ βοηθὸν καὶ σκέπην τῇ ἡμετέρᾳ πατρίδι καὶ καταφύγιον τῶν Χριστιανῶν, ἐλπίδα καὶ χαρὰν πάντων τῶν Ἑλλήνων τὸ καύχημα πάσι τοῖς ὦσιν ὑπὸ τὴν τοῦ ἡλίου ἀνατολήν. Καὶ οὗτος ὁ ἀσεβέστατος τήν ποτε περιφανῆ καὶ ὀμφακλίζουσαν ὡς ῥόδον τοῦ ἀγροῦ βούλεται ποιῆσαι ὑπ᾿ αὐτόν. Ἣ ἐδούλωσε σχεδόν, δύναμαι εἰπεῖν, πάσαν τὴν ὑφ᾿ ἥλιον καὶ ὑπέταξεν ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτῆς Πόντον καὶ Ἀρμενίαν, Περσίαν καὶ Παμφλαγονίαν, Ἀμαζόνας καὶ Καππαδοκίαν, Γαλατίαν καὶ Μηδίαν Κολχοὺς καὶ Ἴβηρας, Βοσποριανοὺς καὶ Ἀλβάνους Συρίαν καὶ Κιλικίαν καὶ Μεσοποταμίαν, Φοινίκην, Βακτριανοὺς καὶ Σκύθας, Μακεδονίαν καὶ Θετταλίαν, Ἑλλάδα, Βοιωτία, Λοκροὺς καὶ Αἰτωλούς, Ἀκαρνανίαν, Ἀχαΐαν καὶ Πελοπόννησον, Ἤπειρον καὶ τὸ Ἰλλυρικὸν Λύχνιτας κατὰ τὸ Ἀνδριατικόν, Ἰταλίαν, Τουσκίνους, Κέλτους καὶ Κελτογαλάτας, Ἰβηρίαν τὲ καὶ ἕως τῶν Γαδείρων, Λιβύαν καὶ Μαυρητανίαν καὶ Μαυρουσίαν, Αἰθιοπίαν, Βελέδας, Σκούδην, Νουμιδίαν καὶ Ἀφρικὴν καὶ Αἴγυπτον αὐτὸς τὰ νῦν βούλεται δουλῶσαι καὶ τὴν κυριεύουσαν τῶν πόλεων, ζυγῶ ὑποβαλεῖν καὶ δουλεία καὶ τὰς ἁγίας ἐκκλησίας ἡμῶν, ἔνθα ἐπροσκυνεῖτο ἡ Ἁγία Τριὰς καὶ ἐδοξολογεῖτο τὸ πανάγιον, καὶ ὅπου οἱ ἄγγελοι ἠκούοντο ὑμνεῖν τὸ θεῖον καὶ τὴν ἔνσαρκον τοῦ Θεοῦ Λόγου οἰκονομίαν, βούλεται ποιῆσαι προσκύνημα τῆς αὐτοῦ βλασφημίας καὶ τοῦ φληναφοῦ ψευδοπροφήτου Μωάμεθ, καὶ κατοικητήριον ἀλόγων καὶ καμήλων. Λοιπὸν ἀδελφοὶ καὶ συστρατιῶται, κατὰ νοῦν ἐνθυμηθῆτε ἵνα τὸ μνημόσυνον ὑμῶν καὶ ἡ μνήμη καὶ ἡ φήμη καὶ ἡ ἐλευθερία αἰωνίως γενήσηται.
επειδή πολλοί μας τα έχουν πρήξει με το αν οι Βυζαντινοί ήταν ή ένιωθαν Έλληνες ας διαβάσουν να ξεστραβωθούν
ο ίδιος ο Μέγας Παλαιολόγος σας δίνει την απάντηση, ο Λεωνίδας του μεσαιωνικού ελληνισμού
ας αποτελέσει πηγή έμπνευσης για όλους μας
