Εκκλησάκι Αγίου Ελευθερίου: Το αρχαίο μυστικό που κρύβει ο μικρός μαρμάρινος ναός δίπλα στη Μητρόπολη Αθηνών.
Εκκλησία στη Μητρόπολη Αθηνών: Πρόκειται για έναν ναό, ο οποίος βρίσκεται στην Αθήνα. Είναι ο ναός της Παναγίας Γοργοεπήκοου ή του Αγίου Ελευθερίου.
Αυτή βρίσκεται δίπλα από τη Μητρόπολη Αθηνών. Η συγκεκριμένη εκκλησία φέρει το εικονογραφημένο ημερολόγιο από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο.
Πώς είναι.
Κομψός ο μικρός ναός που ανεγέρθηκε επί του αρχαιολάτρη Μητροπολίτη Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτη τον 12ο αι. Σύμφωνα με άλλη άποψη, θεμελιώθηκε τον 8ο αι. από την αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία. Για την κατασκευή του δεν χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό πέτρες ή τούβλα. Χρησιμοποιήθηκαν μαρμάρινα ανάγλυφα από μνημεία που χρονολογούνται από τον 6ο αι. π.Χ. έως τα πρώιμα βυζαντινά χρόνια.
Μάρτυρες της άλλοτε πλούσιας Αθήνας τα μνημεία είχαν εγκαταλειφθεί και ο αρχιτέκτονας ακολουθώντας την τακτική της εποχής ανακύκλωσε το παλιό οικοδομικό υλικό για να χτίσει την εκκλησία πάνω σε έναν ναό αφιερωμένο στην Ειλείθυια, την αρχαία θεότητα που προστάτευε τις εγκυμονούσες.
Για τους τοίχους του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο ναού χρησιμοποίησε μαρμάρινους λίθους κυρίως χωρίς διακόσμηση, ενώ στα πιο ψηλά σημεία λιοντάρια, αετοί και γυναικείες μορφές κοσμούν πολλές από τις 90 ανάγλυφες πλάκες που αξιοποιήθηκαν, δημιουργώντας έτσι ένα μικρό υπαίθριο μουσείο γλυπτικής.
Οι μήνες.
Το βλέμμα του όμως τράβηξε κυρίως η ζωφόρος από ένα άγνωστης ταυτότητας ερειπωμένο κτίσμα πιθανόν του 2ου ή 1ου αι. π.Χ. Και θέλησε να την τοποθετήσει στην πρόσοψη. Μόνο που υπήρχαν δύο προβλήματα. Πρώτον, το ανάγλυφο είχε μήκος 6 μ. και ο ναός μόλις 5 μ. οπότε αναγκάστηκε να το κόψει. Και δεύτερον, δεν γνώριζε το θέμα που απεικονιζόταν στη ζωφόρο με αποτέλεσμα να τοποθετήσει τις μορφές με λάθος σειρά, ενώ σε μία προσέθεσε τρεις σταυρούς (όπως και σε αρκετές άλλες παραστάσεις) για να την εκχριστιανίσει!
Για να διαβάσουμε τι «λέει» η ζωφόρος θα πρέπει να ξέρουμε πως χωρίζεται σε 12 τμήματα, όσοι και οι μήνες του σεληνιακού ημερολογίου που ίσχυε στην Αττική. Στην αρχή κάθε τμήματος απεικονίζεται ο μήνας προσωποποιημένος.
Στο τέλος, το ζώδιο που αντιστοιχεί στον κάθε μήνα. Στη μέση, μπορούμε να διακρίνουμε σκηνές ή πρόσωπα που σχετίζονται με τις εποχές, μεγάλες γιορτές ή γεωργικές ασχολίες. Η αρχή γίνεται με τον Πυανεψιώνα που αντιστοιχεί στους σημερινούς μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο.
Ναός με μεγάλη ιστορία.
Πάνω σε ένα αρχαίο ιερό αφιερωμένο στην Ειλείθυια χτίστηκε η εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία τη Γοργοεπήκοο, δηλαδή εκείνη που φτάνει γρήγορα, επίσης για να βοηθήσει (και τις εγκύους).
Μετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους και ενώ δεν είχαν μείνει πολλές εκκλησίες όρθιες, στο όνομα της ελευθερίας πήρε το όνομα του Αγίου Ελευθερίου (ο οποίος επίσης προστατεύει τις επιτόκους, γι’ αυτό και την ώρα της γέννας οι γυναίκες έβαζαν μια εικόνα του στην κοιλιά τους), αλλά είχε προλάβει να χάσει το καμπαναριό της το 1836.
Τρία χρόνια αργότερα και έως το 1842 χρησιμοποιήθηκε ως δημόσια βιβλιοθήκη. Το 1962 ξαναλλάζει όνομα -αφιερώνεται στον Σωτήρα- μετά την απόπειρα δολοφονίας κατά της βασίλισσας Αμαλίας, αλλά επιστρέφει και πάλι στον Άγιο Ελευθέριο όταν εκδιώχθηκαν οι Βαυαροί από τη χώρα, το 1862.
Αποτέλεσε την ορθόδοξη επισκοπική έδρα των Αθηνών όταν ο επίσκοπος Αθηνών εκδιώχθηκε από τον Παρθενώνα από τους Φράγκους. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε το παρεκκλήσι της κατοικίας του Μητροπολίτη Αθηνών και έγινε γνωστή και ως Μικρή Μητρόπολη.
Όταν χτιζόταν η Μητρόπολη (1842-62) υπήρξε πρόταση να γκρεμιστεί ο Άγιος Ελευθέριος. Τελικά ο μικρός ναός έμεινε στη θέση του, αλλά από τη διαφορά μεγέθους ανάμεσα στους δύο ναούς καθιερώθηκε η φράση «σαν τη Μητρόπολη με τον Άγιο Λευτέρη» για τους ανθρώπους που έχουν μεγάλη διαφορά ύψους.
https://www.newsitamea.gr/ekklisaki-agi ... inon-foto/
