Το Κρυφό Σχολειό και οι "εθνομηδενιστές"

[Ζαποτέκος]

Η κατεύθυνση απέχει από τη συγκεκριμένη μαρτυρία.

Πώς όχι ; Δεν συνδέει την παιδεία με την ελευθερία ;

Πώς βγήκαν από την Αίγυπτο; Πώς επέστρεψαν στην Ιουδαία μετά τη βαβυλώνια αιχμαλωσία;
Στα δικά μας: οι διάφορες προφητείες ή ο θρύλος του μαρμαρωμένου βασιλιά έκαναν λόγο για οργανωμένη επανάσταση κατά των Τούρκων;

Βοήθησε ο Θεός αλλά κουνήθηκαν κι αυτοί. Πώς νίκησαν τους Αμαληκίτες ; Βοήθησε ο Θεός αλλά πολέμησαν και αυτοί. Πώς κατέκτησαν την Χαναάν ; Ομοίως με τα πρίν.
Οι προφητείες και οι θρύλοι είναι ενθαρρυντικοί πως ο Θεός θα βοηθήσει. Αλλά ξέρουν και αυτοί πως θα χρειαστεί να κουνηθούν. Αλλιώς προς τι οι επαφές με τους ξένους και γιατί περίμεναν ο Μόσκοβος να φέρει το σεφέρι ;

Ωραίος. Άρα τα σχολεία έπρεπε να γίνουν για να ομονοήσουν οι Μανιάτες, όχι για την ελευθερία της Μάνης που ο Νηφάκος θεωρεί δεδομένη. Μάλιστα γράφει ότι αν δεχτούν επίθεση από ξένους, αφήνουν τα μίση και πολεμάνε για τη Μάνη.

Σ ́αυτά τα όρη φύγανε οι μαύροι οι Σπαρτιάτες
και είν ́αυτοί που λέγονται την σήμερον Μανιάτες.
Για να φυλάξουν την ζωήν και την ελευθερία,
έκτισαν χώρες και βουνά και περισσά χωρία.
Δεν ήτο φυσικόν σ ́αυτούς να γίνουν σκλάβοι, δούλοι,
αλλά να είν ́ελεύθεροι , γιατί δεν ήταν μούλοι,
αλλ ́ήταν Σπάρτης γνήσια παιδία τα καημένα
κ ́ελεύθερα γεννήματα και καλομαθημένα.
Για τούτο χώρες έκτισαν στα όρη και χωρία
και ζουν έως σήμερον εις την ελευθερία
..................................................................
Αλλ΄όταν τις αλλόφυλος, αν ήθελε θελήσει
να έλθη στην πατρίδα τους για να τους πολεμήση,
ετότες συμφωνούν ευθύς και τρέχουν σαν θηρία
να δείξουν την ανδρεία τους και την ελευθερία.

Όπως ο Ζυγομαλάς και ο Πατροκοσμάς, έτσι και ο Νηφάκος συνδέει την παιδεία με την ελευθερία. Γι ' αυτό μετά την τοπική τους ελευθερία αναφέρει τα σχολεία. Και μέσω της παιδείας Να τιμηθή ο τόπος σας ...να ακοσθήτε και εσείς παντού να τιμηθήτε.

[Pertinax]

Η κατεύθυνση απέχει από τη συγκεκριμένη μαρτυρία.

Πώς όχι ; Δεν συνδέει την παιδεία με την ελευθερία ;

Είναι ιδέα ενός λόγιου του 16ου αιώνα. Όχι θετική μαρτυρία για το τί συνέβαινε πραγματικά στα σχολεία της εποχής (που ακόμα και αν υπήρχαν κάποια, ήταν σε εντελώς υποτυπώδη μορφή).

Πώς βγήκαν από την Αίγυπτο; Πώς επέστρεψαν στην Ιουδαία μετά τη βαβυλώνια αιχμαλωσία;
Στα δικά μας: οι διάφορες προφητείες ή ο θρύλος του μαρμαρωμένου βασιλιά έκαναν λόγο για οργανωμένη επανάσταση κατά των Τούρκων;

Βοήθησε ο Θεός αλλά κουνήθηκαν κι αυτοί. Πώς νίκησαν τους Αμαληκίτες ; Βοήθησε ο Θεός αλλά πολέμησαν και αυτοί. Πώς κατέκτησαν την Χαναάν ; Ομοίως με τα πρίν.
Οι προφητείες και οι θρύλοι είναι ενθαρρυντικοί πως ο Θεός θα βοηθήσει. Αλλά ξέρουν και αυτοί πως θα χρειαστεί να κουνηθούν. Αλλιώς προς τι οι επαφές με τους ξένους και γιατί περίμεναν ο Μόσκοβος να φέρει το σεφέρι ;

Δεν περίμεναν όλοι το ποθούμενο με τον ίδιο τρόπο (το ίδιο και οι Εβραίοι: τι εννοείς "κουνήθηκαν" στην περίπτωση της εξόδου από την Αίγυπτο; Λέει πουθενά ότι πολέμησαν τους Αιγύπτιους; ). Ο Πατροκοσμάς περισσότερο με αποκαλυπτικό προφήτη μοιάζει. Και είναι ζήτημα αν με τη φράση
«Μην απελπισθήτε, αδελφοί μου, η Θεία Πρόνοια θέλει πέμψει μίαν ημέραν την ουράνιον σωτηρίαν, ίνα φαιδρύνη τας καρδίας ημών προς απαλλαγήν εκ της ελεεινής καταστάσεως εν τη οποία ευρισκόμεθα».
υπονοεί την εθνική απελευθέρωση και όχι κατευθείαν τη Δευτέρα Παρουσία. Γιατί στις Διδαχές λέει ότι ο Αντίχριστος έχει έρθει και μένει μόνο να έρθει και το τέλος του κόσμου:

«Διαβάζοντας, ἀδελφοί μου, τὴν θείαν καὶ Ἱερὰν Γραφὴν εὑρίσκω ὅτι ὁ προφήτης Ἠλίας εἶνε ζωντανὸς καὶ τὸν ἔχει ὁ Θεὸς χιλιάδες χρόνους καὶ μέλλει νὰ τὸν στείλη καὶ τότε θέλει νὰ χαλάση ὁ κόσμος. Καὶ πάλιν ἐρευνώντας τὴν ἱερὰν Γραφὴν τὸ εὑρίσκω ὅτι ὁ προφήτης Ἠλίας ἦλθεν, ἦλθεν καὶ ὁ ἀντίχριστος, τὸν ὁποῖον ἔχομεν καὶ εἰς τὸ κεφάλι μας, καὶ δὲν πρέπει νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ, ὅτι τὸν ἠξεύρετε. Καὶ τώρα δὲν καρτεροῦμεν οὔτε προφήτην Ἠλίαν οὔτε ἀντίχριστον. Λυπηρὸν εἶνε νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ, ἀδέλφια μου, μὰ ἡ Ἱερὰ καὶ Ἁγία Γραφὴ μὲ προστάζει νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ: Σήμερον αὔριον καρτεροῦμεν πεῖνες, δίψες, πανοῦκλες, λοιμούς, θανατικὰ μεγάλα, νὰ μὴ προφθάνουν τοὺς ἀποθαμένους. Σήμερον αὔριον καρτεροῦμεν νὰ γίνῃ μέγας σεισμός, νὰ πέσουν ὅλα τὰ βουνά, ὁ ἥλιος καὶ τὸ φεγγάρι νὰ σκοτίζωνται, τὰ ἄστρα νὰ πέσουν καὶ ὁ οὐρανὸς νὰ τυλιχθῆ ὡσὰν ἕνα χαρτίον καὶ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νὰ ἀποθάνουν. Καὶ ἔπειτα μέλλει νὰ λάμψῃ ὁ πανάγιος Σταυρὸς περισσότερον ἀπὸ τὸν ἥλιον, μέλλει νὰ λάμψῃ ὁ γλυκύτατός μας Ἰησοῦς Χριστὸς ἑπτὰ φορὲς περισσότερον ἀπὸ τὴν ἥλιον καὶ νὰ ἀναστήση ὅλον τὸν κόσμον μὲ τὴν ψυχὴν καὶ μὲ τὸ σῶμα...»
(Διδαχή ΣΤ')

Ωραίος. Άρα τα σχολεία έπρεπε να γίνουν για να ομονοήσουν οι Μανιάτες, όχι για την ελευθερία της Μάνης που ο Νηφάκος θεωρεί δεδομένη. Μάλιστα γράφει ότι αν δεχτούν επίθεση από ξένους, αφήνουν τα μίση και πολεμάνε για τη Μάνη.

Όπως ο Ζυγομαλάς και ο Πατροκοσμάς, έτσι και ο Νηφάκος συνδέει την παιδεία με την ελευθερία. Γι ' αυτό μετά την τοπική τους ελευθερία αναφέρει τα σχολεία. Και μέσω της παιδείας Να τιμηθή ο τόπος σας ...να ακοσθήτε και εσείς παντού να τιμηθήτε.

Καμία σχέση και απορώ που επιμένεις για ένα τόσο ξεκάθαρο κείμενο. Να τιμηθή ο τόπος σας=να σταματήσουν οι φιλονικίες και να αποκατασταθεί το όνομα της Μάνης. Δεν κάνει νύξη για κάτι άλλο.

[Pertinax]

Στα δικά μας: οι διάφορες προφητείες ή ο θρύλος του μαρμαρωμένου βασιλιά έκαναν λόγο για οργανωμένη επανάσταση κατά των Τούρκων;

Είναι διαφωτιστικό όταν μαθαίνεις ότι ο γνωστός θρήνος δεν λέει πάλι με χρόνια με καιρούς δικά μας θα'ναι αλλά δικά σου(Της Κυρα Δέσποινας)

Ακριβώς. Η επανάσταση προϋποθέτει μια λιγότερο θεοκεντρική οπτική.

[Ζαποτέκος]

Είναι ιδέα ενός λόγιου του 16ου αιώνα. Όχι θετική μαρτυρία για το τί συνέβαινε πραγματικά στα σχολεία της εποχής (που ακόμα και αν υπήρχαν κάποια, ήταν σε εντελώς υποτυπώδη μορφή).

Πάντως συνδέει την παιδεία με την ελευθερία. Για το τι περιλάμβανε το πρόγραμμα σπουδών και τι δίδασκε ο κάθε δάσκαλος δεν μπορώ να ξέρω.

Δεν περίμεναν όλοι το ποθούμενο με τον ίδιο τρόπο. Ο Πατροκοσμάς περισσότερο με αποκαλυπτικό προφήτη μοιάζει. Και είναι ζήτημα αν με τη φράση
«Μην απελπισθήτε, αδελφοί μου, η Θεία Πρόνοια θέλει πέμψει μίαν ημέραν την ουράνιον σωτηρίαν, ίνα φαιδρύνη τας καρδίας ημών προς απαλλαγήν εκ της ελεεινής καταστάσεως εν τη οποία ευρισκόμεθα».
υπονοεί την εθνική απελευθέρωση και όχι κατευθείαν τη Δευτέρα Παρουσία. Γιατί στις Διδαχές λέει ότι ο Αντίχριστος έχει έρθει και μένει μόνο να έρθει και το τέλος του κόσμου:

«Διαβάζοντας, ἀδελφοί μου, τὴν θείαν καὶ Ἱερὰν Γραφὴν εὑρίσκω ὅτι ὁ προφήτης Ἠλίας εἶνε ζωντανὸς καὶ τὸν ἔχει ὁ Θεὸς χιλιάδες χρόνους καὶ μέλλει νὰ τὸν στείλη καὶ τότε θέλει νὰ χαλάση ὁ κόσμος. Καὶ πάλιν ἐρευνώντας τὴν ἱερὰν Γραφὴν τὸ εὑρίσκω ὅτι ὁ προφήτης Ἠλίας ἦλθεν, ἦλθεν καὶ ὁ ἀντίχριστος, τὸν ὁποῖον ἔχομεν καὶ εἰς τὸ κεφάλι μας, καὶ δὲν πρέπει νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ, ὅτι τὸν ἠξεύρετε. Καὶ τώρα δὲν καρτεροῦμεν οὔτε προφήτην Ἠλίαν οὔτε ἀντίχριστον. Λυπηρὸν εἶνε νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ, ἀδέλφια μου, μὰ ἡ Ἱερὰ καὶ Ἁγία Γραφὴ μὲ προστάζει νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ: Σήμερον αὔριον καρτεροῦμεν πεῖνες, δίψες, πανοῦκλες, λοιμούς, θανατικὰ μεγάλα, νὰ μὴ προφθάνουν τοὺς ἀποθαμένους. Σήμερον αὔριον καρτεροῦμεν νὰ γίνῃ μέγας σεισμός, νὰ πέσουν ὅλα τὰ βουνά, ὁ ἥλιος καὶ τὸ φεγγάρι νὰ σκοτίζωνται, τὰ ἄστρα νὰ πέσουν καὶ ὁ οὐρανὸς νὰ τυλιχθῆ ὡσὰν ἕνα χαρτίον καὶ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νὰ ἀποθάνουν. Καὶ ἔπειτα μέλλει νὰ λάμψῃ ὁ πανάγιος Σταυρὸς περισσότερον ἀπὸ τὸν ἥλιον, μέλλει νὰ λάμψῃ ὁ γλυκύτατός μας Ἰησοῦς Χριστὸς ἑπτὰ φορὲς περισσότερον ἀπὸ τὴν ἥλιον καὶ νὰ ἀναστήση ὅλον τὸν κόσμον μὲ τὴν ψυχὴν καὶ μὲ τὸ σῶμα...»
(Διδαχή ΣΤ')

Στο συγκεκριμένο δεν μιλάει αποκλειστικά θρησκευτικά αφού έχει χρησιμοποιήσει προηγουμένως λέξεις όπως πατρίδα, έθνος , ελευθερία.


Το άλλο παράθεμα που βάζεις είναι θρησκευτικό και προσπαθεί να τους πεί να σταματήσουν να δίνουν τόσο προσοχή για το πότε θα έρθει το 666 , η Αποκάλυψη κ.λπ. Γι' αυτό και τους λέει με υπερβολή πως ο Αντίχριστος και ο Ηλίας ήρθαν. Αλλού λέει για δυό Αντίχριστους :


Τὸ σχολεῖον φωτίζει τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἀνοίγουν καὶ μανθάνουν τὰ μυστήρια τῆς πίστεως καὶ διαβάζουν τὰ ἀδέλφια τὴν θείαν καὶ Ἱερὰν Γραφήν, τὸ Εὐαγγέλιον, καὶ εὑρίσκομεν πὼς ὁ προφήτης Ἠλίας εἶνε ζωντανὸς καὶ τὸν ἔχει ὁ Θεὸς χιλιάδες χρόνους· καὶ λέγει ὁ Θεὸς νὰ στείλη τὸν προφήτην Ἠλίαν, νὰ διδάξη ὅλον τὸν κόσμον, καὶ ὕστερα νὰ ἔλθη ὁ ἀντίχριστος· καὶ θέλει θανατώσει τὸν προφήτην Ἠλίαν, καὶ τότε θέλει νὰ χαλάση ὅλος ὁ κόσμος. Καὶ ἐξετάζοντας, ἀδελφοί μου, καὶ ἐρευνώντας τὰς Γραφὰς καὶ τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον εὑρίσκομεν πὼς ὁ προφήτης Ἠλίας ἦλθεν, καὶ ὁ ἀντίχριστος ἦλθεν καὶ ἐθανάτωσε τὸν προφήτην Ἠλίαν, καὶ τώρα δὲν καρτεροῦμεν μήτε προφήτην Ἠλίαν μήτε ἀντίχριστον. Ὁ ἀντίχριστος εἶνε· ὁ ἕνας εἶνε ὁ Πάπας καὶ ὁ ἕτερος εἶνε αὐτὸς ὁποὺ εἶνε εἰς τὸ κεφάλι μας, χωρὶς νὰ εἰπῶ τὸ ὄνομά του· τὸ καταλαμβάνετε, μὰ λυπηρὸν εἶνε νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ, διότι αὐτοὶ οἱ ἀντίχριστοι εἶνε εἰς τὴν ἀπώλειαν, καθὼς τὸ ἔχουν. Ἡμεῖς ἐγκράτεια, αὐτοὶ ἀπώλεια· ἡμεῖς νηστεία, αὐτοὶ πολυφαγία· ἡμεῖς παρθενία, αὐτοὶ πορνεία· ἡμεῖς δικαιοσύνη, αὐτοὶ ἀδικωσύνη.

Καμία σχέση και απορώ που επιμένεις για ένα τόσο ξεκάθαρο κείμενο. Eπιπλέον δεν κάνει καμία νύξη για γενική ελευθερία των Ελλήνων.

Πώς θα τιμηθεί ο τόπος τους και θα ακουστούν παντού και θα τιμηθούν ; Με την ευνομία και την τοπική ελευθερία που έχουν οι Μανιάτες θα βοηθήσουν και τους υπόλοιπους Έλληνες. Μιλάμε για το 1798 και προς την Μάνη προσβλέπουν όλοι για Επανάσταση και όλα έχουν να κάνουν με την δράση κατά των Τούρκων. Σε άλλο έργο του ( διάλογος Νηφάκου - Κακαβούλη ) :


ΝΗΦΑΚΟΣ
Με τούτα τα μαλώματα και την ασυμφωνίαν
και με την εχθροπάθειαν και με την διχονοίαν
και με την απιστία σας και τας μνησικακίας
την Μάνην την εβάλατε στο χέρι της Τουρκίας.
Κακαβούλης
Κουμπάρε μην πικραίνεσαι , μην έχεις τόση λύπη ,
αν ίσως η ομόνοια από την Μάνην λείπει,
διότι όπως βρίσκεται η Μάνη, όπως τρέχει,
τους Τούρκους δεν τους εμετρά και χρείαν δεν τους έχει.


Αλλού γράφει ο Νηφάκος για την δράση του Καβαλλιεράκη Γρηγοράκη κατά των Τουρκομπαρδουνιωτών :

Κακός αστρίτης δράκοντας το αίμα τους βυζάνει
και να γλιτώσουν δεν μπορούν να κάνουν ραμαζάνι.

[Ζαποτέκος]

Στα δικά μας: οι διάφορες προφητείες ή ο θρύλος του μαρμαρωμένου βασιλιά έκαναν λόγο για οργανωμένη επανάσταση κατά των Τούρκων;

Είναι διαφωτιστικό όταν μαθαίνεις ότι ο γνωστός θρήνος δεν λέει πάλι με χρόνια με καιρούς δικά μας θα'ναι αλλά δικά σου(Της Κυρα Δέσποινας)

Ακριβώς. Η επανάσταση προϋποθέτει μια λιγότερο θεοκεντρική οπτική.

Α, μπα. Οι Ρωμιοί από παλιά καλλιεργούσαν το συν Αθηνά και χείρα κίνει. Ο πατριάρχης Νικόλαος Μυστικός κατηγορεί την κυβέρνηση για την ολιγωρία της κατά την άλωση της Θεσ/νικης του 904 :

Περί δέ των λεγόντων, ότι διά τούτο δυστυχούσι τα πράγματα της πολιτείας ημών …εν παντί πράγματι πρώτον μέν προηγήσασθαι τήν σπουδήν , είτα περιμένειν τήν βοήθεια του Θεού. Ουδείς αμελώς σπείρας, θέρος πολύ εγεώργησεν. (…) Η Συρακούσα ηφανίσθη και η Σικελία πάσα. Διά τί ; Διά τήν αμέλειαν του τότε δρογγαρίου του πλωίμου λέγω δή του Αδριανού. (…) Εν ταις ημέραις του κυρού Λέοντος … ειρήνης βαθείας ούσης απήλθεν η Θεσσαλονίκη και το Ταυρομένιον . Δια τί ; Ότι ενταύθα αμέλειαν προηγήσαντο. Καί γάρ επιδεομένων βοηθείας των Θεσσαλονικέων ημέραν εξ ημέρας αναβαλλόμενοι πρός το απολυθήναι εκεί πλωίμου , απώλεσαν τα πράγματα.

[Nero]

Είναι ιδέα ενός λόγιου του 16ου αιώνα. Όχι θετική μαρτυρία για το τί συνέβαινε πραγματικά στα σχολεία της εποχής (που ακόμα και αν υπήρχαν κάποια, ήταν σε εντελώς υποτυπώδη μορφή).

Πάντως συνδέει την παιδεία με την ελευθερία. Για το τι περιλάμβανε το πρόγραμμα σπουδών και τι δίδασκε ο κάθε δάσκαλος δεν μπορώ να ξέρω.

Τι σημαίνει η λέξη "ελευθερία" για έναν μετα-βυζαντινό του 16ου αιώνα? Δεν ειρωνεύομαι, πραγματικά ρωτάω γιατί δεν ξέρω αλλά μου φαίνεται σαν να υπονοείς ότι σημαίνει το ίδιο που σήμαινε και για τον Ρήγα, και μου φαίνεται λίγο απίθανο

[Ζαποτέκος]

Είναι ιδέα ενός λόγιου του 16ου αιώνα. Όχι θετική μαρτυρία για το τί συνέβαινε πραγματικά στα σχολεία της εποχής (που ακόμα και αν υπήρχαν κάποια, ήταν σε εντελώς υποτυπώδη μορφή).

Πάντως συνδέει την παιδεία με την ελευθερία. Για το τι περιλάμβανε το πρόγραμμα σπουδών και τι δίδασκε ο κάθε δάσκαλος δεν μπορώ να ξέρω.

Τι σημαίνει η λέξη "ελευθερία" για έναν μετα-βυζαντινό του 16ου αιώνα? Δεν ειρωνεύομαι, πραγματικά ρωτάω γιατί δεν ξέρω αλλά μου φαίνεται σαν να υπονοείς ότι σημαίνει το ίδιο που σήμαινε και για τον Ρήγα, και μου φαίνεται λίγο απίθανο

Μα το λέει ο Ζυγομαλάς. Ουσιαστικά ανάσταση του ρωμαίικου βασιλείου. Μήπως το '21 δεν πηγαίναμε για Πόλη ;

σαν χάσαμε εμείς οι δυστυχείς Έλληνες το βασίλειό μας

Δώη δε Θεός ποτε άνεσιν και ελευθερίαν, τήν τε εις το αρχαίον αποκατάστασίν

[Pertinax]

Δεν περίμεναν όλοι το ποθούμενο με τον ίδιο τρόπο. Ο Πατροκοσμάς περισσότερο με αποκαλυπτικό προφήτη μοιάζει. Και είναι ζήτημα αν με τη φράση
«Μην απελπισθήτε, αδελφοί μου, η Θεία Πρόνοια θέλει πέμψει μίαν ημέραν την ουράνιον σωτηρίαν, ίνα φαιδρύνη τας καρδίας ημών προς απαλλαγήν εκ της ελεεινής καταστάσεως εν τη οποία ευρισκόμεθα».
υπονοεί την εθνική απελευθέρωση και όχι κατευθείαν τη Δευτέρα Παρουσία. Γιατί στις Διδαχές λέει ότι ο Αντίχριστος έχει έρθει και μένει μόνο να έρθει και το τέλος του κόσμου

Στο συγκεκριμένο δεν μιλάει αποκλειστικά θρησκευτικά αφού έχει χρησιμοποιήσει προηγουμένως λέξεις όπως πατρίδα, έθνος , ελευθερία.

Οκ, αλλά αυτό το "ουράνια σωτηρία" είναι κάπως. Πάντως τέτοιου είδους προφήτες και προφητείες δεν θεωρούσαν απαραίτητο το συν Αθηνά και χείρα κίνει. Η προφητεία που έλεγε ότι «το ξανθό γένος θα πάρει την Πόλη και θα μας την παραδώσει»εννοούσε πως θα έβαζαν το χεράκι τους και οι Ρωμιοί σε αυτό; Δε νομίζω. Και η πλάκα είναι ότι αυτά τα πιστεύουν ακόμα κάτι αναλαμπιστές

Πώς θα τιμηθεί ο τόπος τους και θα ακουστούν παντού και θα τιμηθούν ; Με την ευνομία και την τοπική ελευθερία που έχουν οι Μανιάτες θα βοηθήσουν και τους υπόλοιπους Έλληνες. Μιλάμε για το 1798 και προς την Μάνη προσβλέπουν όλοι για Επανάσταση και όλα έχουν να κάνουν με την δράση κατά των Τούρκων. Σε άλλο έργο του ( διάλογος Νηφάκου - Κακαβούλη ) :


ΝΗΦΑΚΟΣ
Με τούτα τα μαλώματα και την ασυμφωνίαν
και με την εχθροπάθειαν και με την διχονοίαν
και με την απιστία σας και τας μνησικακίας
την Μάνην την εβάλατε στο χέρι της Τουρκίας.
Κακαβούλης
Κουμπάρε μην πικραίνεσαι , μην έχεις τόση λύπη ,
αν ίσως η ομόνοια από την Μάνην λείπει,
διότι όπως βρίσκεται η Μάνη, όπως τρέχει,
τους Τούρκους δεν τους εμετρά και χρείαν δεν τους έχει.


Αλλού γράφει ο Νηφάκος για την δράση του Καβαλλιεράκη Γρηγοράκη κατά των Τουρκομπαρδουνιωτών :

Κακός αστρίτης δράκοντας το αίμα τους βυζάνει
και να γλιτώσουν δεν μπορούν να κάνουν ραμαζάνι.

Το διόρθωσα: Να τιμηθή ο τόπος σας=να σταματήσουν οι φιλονικίες και να αποκατασταθεί το όνομα της Μάνης. Μπορεί να μιλάμε για το 1798, αλλά εγώ δεν βλέπω στα αποσπάσματα που βάζεις κάποια νύξη για γενική επανάσταση υπό την καθοδήγηση των Μανιατών. Ούτε νύξη ότι τα σχολεία θα τονώσουν το εθνικό και επαναστατικό φρόνημα.

[Ζαποτέκος]

Άσχετο. Έχω βρεί ένα ωραίο από τον κατοχικό εμφύλιο να γελάσεις.

[sport billy]

Ασφαλώς και η μάθηση εκείνα τα χρόνια ελάμβανε χαρακτήρα εθνικής αφύπνισης, αφού ο φτωχός αγράμματος ραγιάς εργάτης Ρωμιός άρχισε να μελετά κείμενα που παρόλο την απλότητα τους, μαρτυρούσαν με αποδείξεις την εθνική του ταυτότητα την οποία μέχρι τότε και λόγω της αμαθείας του, έφερε υποψία της.

Πάντως, σύμφωνα με τον Κοσμά τον Αιτωλό, ο σκοπός της παιδείας ήταν αυτός:

«Καὶ διὰ τοῦτο πρέπει νὰ στερεώνετε σχολεῖα ἑλληνικά, νὰ φωτίζωνται οἱ ἄνθρωποι· διότι διαβάζοντας τὰ ἑλληνικὰ [=τη λόγια/εκκλησιαστική γλώσσα] τὰ ηὕρα ὁποὺ λαμπρύνουν καὶ φωτίζουν τὸν νοῦν τοῦ μαθητοῦ ἀνθρώπου. Καθὼς φωτίζει ὁ ἥλιος τὴν γῆν, ὅταν εἶνε ξαστεριά, καὶ βλέπουν τὰ μάτια μακρυά, ἔτσι βλέπει καὶ ὁ νοῦς τὰ μέλλοντα· ἀπεικάζουν ὅλα τὰ καλὰ καὶ τὰ κακά, φυλάγονται ἀπὸ κάθε λογῆς κακὸν καὶ ἁμαρτίαν· διατὶ τὸ σχολεῖον ἀνοίγει τὴν ἐκκλησίαν, μανθάνομεν τί εἶνε Θεός, τί εἶνε ἡ Ἁγία Τριάς, τί εἶνε ὁ ἄγγελος, τί εἶνε ἡ ἀρετή, τί εἶναι οἱ δαίμονες, τί εἶνε ἡ κόλασις. Τὰ πάντα ἀπὸ τὸ σχολεῖον τὰ μανθάνομεν».

Στις Διδαχές του πουθενά δεν κάνει λόγο στους ένδοξους Έλληνες προγόνους. Μια φορά μόνο αναφέρεται στο παρελθόν του γένους:

«Τριακόσιους χρόνους μετὰ τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ μᾶς ἔστειλεν ὁ Θεὸς τὸν ἅγιον Κωνσταντῖνον καὶ ἐστερέωσε βασίλειον χριστιανικόν· καὶ τὸ εἶχαν χριστιανοὶ τὸ βασίλειον 1150 χρόνους. Ὕστερον τὸ ἐσήκωσεν ὁ Θεὸς ἀπὸ τοὺς χριστιανοὺς καὶ ἔφερε τὸν Τοῦρκον καὶ τοῦ τὸ ἔδωσε διὰ ἰδικόν μας καλόν, καὶ τὸ ἔχει ὁ Τοῦρκος 320 χρόνους. Καὶ διατὶ ἔφερεν ὁ Θεὸς τὸν Τοῦρκον καὶ δὲν ἔφερεν ἄλλο γένος; Διὰ ἰδικόν μας συμφέρον· διότι τὰ ἄλλα ἔθνη θὰ μᾶς ἔβλαπτον εἰς τὴν πίστιν, ὁ δὲ Τοῦρκος ἄσπρα ἅμα τοῦ δώσῃς κάμνεις ὅ,τι θέλεις».

«Καὶ διὰ τοῦτο πρέπει νὰ στερεώνετε σχολεῖα ἑλληνικά, νὰ φωτίζωνται οἱ ἄνθρωποι· διότι διαβάζοντας τὰ ἑλληνικὰ [/i] [=τη λόγια/εκκλησιαστική γλώσσα] τὰ ηὕρα ὁποὺ λαμπρύνουν καὶ φωτίζουν τὸν νοῦν τοῦ μαθητοῦ ἀνθρώπου.
Επιβεβαιώνομαι. Και μόνο που αναφέρει ο πατροκοσμάς την φράση "σχολεία ελληνικά" και "διαβάζοντας ελληνικά" είναι αυτό που έγραψα παραπάνω.
Ο ραγιάς στην καθημερινότητα του δεν είχε την ευκαιρία να ακούσει πουθενά την λέξη "ελληνικά" παρά μόνο στο κρυφό σχολειό και στους "διαφωτιστές" που περιπλανούντο στην Οθωμανική επικράτεια. Ο ραγιάς αντιλαμβανότανε τα ελληνικά του ως ρωμέικα και την ιστορία του ως ένα νεφελώδες από την αμάθεια αλλά ταυτόχρονα αυτοκρατορικό παρελθόν. Στο κρυφό σχολειό άκουγε για πρώτη φορά ότι δεν μιλά ρωμέικα αλλά παρακμιακά ελληνικά εμποτισμένα με κάμποσες τούρκικες, ιταλικές και σλαβικές λέξεις και ότι η σωστή γλώσσα που όφειλε να γνωρίζει ήταν η ελληνιστική κοινή των ευαγγελίων.

Οι διδαχές του πατροκοσμά είναι ένα ελάχιστο μέρος από την εκπαιδευτική προσπάθεια του ελληνισμού επί τουρκοκρατίας.
Νομίζω ότι η φυλλάδα του μεγαλέξανδρου ήταν πολύ διαδεδομένο λαικό ανάγνωσμα τότε, για όσους ξέραν γράμματα.
Μόνο αυτή (που δεν είναι το μόνο παράδειγμα) νομίζω έφτανε για να ευοδωθεί ο στόχος.
Και ο στόχος δεν ήταν το πως θα οργανωθούμε να φάμε τους τούρκους και να πάρουμε την πόλη.
Ο πρώτιστος στόχος ήταν πως από την χριστιανορωμέικη σούπα να ξεχωρίσουν οι Έλληνες και να αποκτήσουν εθνικό αυτοπροσδιορισμό.
Για να διαβάσεις όμως την φυλλάδα ή να την αφηγηθείς στους άλλους έπρεπε να ήξερες στοιχειώδη ανάγνωση.

[Pertinax]

«Καὶ διὰ τοῦτο πρέπει νὰ στερεώνετε σχολεῖα ἑλληνικά, νὰ φωτίζωνται οἱ ἄνθρωποι· διότι διαβάζοντας τὰ ἑλληνικὰ [=τη λόγια/εκκλησιαστική γλώσσα] τὰ ηὕρα ὁποὺ λαμπρύνουν καὶ φωτίζουν τὸν νοῦν τοῦ μαθητοῦ ἀνθρώπου.
Επιβεβαιώνομαι. Και μόνο που αναφέρει ο πατροκοσμάς την φράση "σχολεία ελληνικά" και "διαβάζοντας ελληνικά" είναι αυτό που έγραψα παραπάνω. Ο ραγιάς στην καθημερινότητα του δεν είχε την ευκαιρία να ακούσει πουθενά την λέξη "ελληνικά" παρά μόνο στο κρυφό σχολειό και στους "διαφωτιστές" που περιπλανούντο στην Οθωμανική επικράτεια. Ο ραγιάς αντιλαμβανότανε τα ελληνικά του ως ρωμέικα και την ιστορία του ως ένα νεφελώδες από την αμάθεια αλλά ταυτόχρονα αυτοκρατορικό παρελθόν. Στο κρυφό σχολειό άκουγε για πρώτη φορά ότι δεν μιλά ρωμέικα αλλά παρακμιακά ελληνικά εμποτισμένα με κάμποσες τούρκικες, ιταλικές και σλαβικές λέξεις και ότι η σωστή γλώσσα που όφειλε να γνωρίζει ήταν η ελληνιστική κοινή των ευαγγελίων.

Δεν είναι έτσι. Ο Πατροκοσμάς ως ελληνική εννοούσε μόνο τη λόγια γλώσσα και ως ελληνικά σχολεία τα σχολεία στα οποία διδασκόταν αυτή η γλώσσα (σε αντίθεση με τα κοινά σχολεία). Ο λαός ήξερε τη διαφορά ανάμεσα στη ρωμαίικη γλώσσα (δημώδη) και στα ελληνικά, τα οποία ήταν υποχρεωμένος να μάθει όποιος ήθελε να μορφωθεί. Πάντα έτσι γινόταν, δεν έλεγε κάτι καινούργιο ο Πατροκοσμάς. Απλώς τόνιζε τη σημασία της μόρφωσης.

Δες τι γράφει ο Παπασυναδινός τον 17ο αιώνα:

«Ήξευρε και τούτο, ω αδερφέ, το πώς αυτό το βιβλίον σε το έγραψα πολλά απλά ήγουν ρωμαϊκήν γλωτταν δια να καταλάβης πάντα το σύντομον και να μην χρειαστής άλλον τινάν να σε το εξηγήση. Διότι πολλοί τινες γράφουσι βιβλία και συντυχαίνουν Ελληνικά και δεινά, και όποιος είναι διδάσκαλος ή μαθηματικός τα ηξεύρει τι λέγουν [...] άλλοι αμαθείς ως εμέ γράφουσι βιβλία και συντυχαίνουν μέσα και Ελληνικά και ρωμαϊκά, όπερ εστίν άτοπον και ανάρμοστον και όποιος μαθηματικός το ανεγνώση, στέκει και τον αναγελά και τον λέγει “Ελλήνισεν ο βάρβαρος”»

Ο πρώτιστος στόχος ήταν πως από την χριστιανορωμέικη σούπα να ξεχωρίσουν οι Έλληνες και να αποκτήσουν εθνικό αυτοπροσδιορισμό.

Δεν υπήρχε χριστιανορωμέικη σούπα. Οι Ρωμιοί ήταν κανονική εθνοτική ομάδα και μέσα από μια μακρά πορεία (που άρχισε τον 12ο αιώνα και ολοκληρώθηκε τον 19ο) μεταλλάχθηκαν σε (Νεο)Έλληνες.

[DIOMEDESGR]

Τώρα φταίω εγώ να μπω στο νήμα και να τραβιομαστε πάλι σαν τα σεντεκλέρια?

Τι μαλακίες γράφετε (εκτός Pertinax) πάλι, μου λέτε?
Ήμαρτον ρε!

[πατησιωτης]

Στα δικά μας: οι διάφορες προφητείες ή ο θρύλος του μαρμαρωμένου βασιλιά έκαναν λόγο για οργανωμένη επανάσταση κατά των Τούρκων;

Είναι διαφωτιστικό όταν μαθαίνεις ότι ο γνωστός θρήνος δεν λέει πάλι με χρόνια με καιρούς δικά μας θα'ναι αλλά δικά σου(Της Κυρα Δέσποινας)

Ακριβώς. Η επανάσταση προϋποθέτει μια λιγότερο θεοκεντρική οπτική.

H έννοια της επαναστάσεως με τη σημερινή έννοια δεν υπάρχει πριν τρεις αιώνες.Δεν υπάρχει ούτε η έννοια της προόδου με την οποία είναι σύμφυτη αυτή.Το πάλι με χρόνια με καιρούς είναι κλασική αντίληψη του κυκλικού ιστορικού χρόνου στον οποίο πίστευαν ότι ζει ο άνθρωπος με μόνο σίγουρο μελλούμενο τη Δευτέρα Παρουσία.Βέβαια το πάλι δικά σου θάναι δεν συνεπάγεται αναγκαστικά κάποιο θαύμα.Δουλεύει και αλληγορικά.Προφανώς περίμεναν κάποιο χριστιανό ηγεμόνα να ανακαταλάβει την Πόλη και να ανασυστήσει το Βυζάντιο.Τότε όντως θάταν πάλι δικά σου.Η προσδοκία αυτή ήταν εύλογη διότι ήξεραν ότι υπήρχε η χριστιανική Ευρώπη.Το ήξερε και ο σουλτάνος και για αυτό χρησιμοποιούσε την αντίθεση καθολικών - ορθοδόξων με μοχλό το ανθενωτικό Πατριαρχείο για να περιορίσει την επιρροή της Ευρώπης στους χριστιανούς υπηκόους του.Το φάρμακο αυτό δεν μπορούσε να λειτουργήσει βέβαια έναντι των ομοδόξων Ρώσων.
Λαικές εξεγέρσεις φυσικά ήταν στο πρόγραμμα αλλά ως υποβοηθητικές του πιθανού χριστιανού ηγεμόνα που θα αποκαθιστούσε τη χριστιανική κυριαρχία.Ακόμη και εάν μπορούσαν μόνοι τους οι ραγιάδες να ανατρέψουν την οθωμανική εξουσία - κάτι πολύ δύσκολο - πάλι κάποιο βασιλιά θα έβαζαν επικεφαλής αφού δεν είχαν αντίληψη άλλου πολιτεύματος.

[sport billy]

Δεν είναι έτσι. Ο Πατροκοσμάς ως ελληνική εννοούσε μόνο τη λόγια γλώσσα και ως ελληνικά σχολεία τα σχολεία στα οποία διδασκόταν αυτή η γλώσσα (σε αντίθεση με τα κοινά σχολεία). Ο λαός ήξερε τη διαφορά ανάμεσα στη ρωμαίικη γλώσσα (δημώδη) και στα ελληνικά, τα οποία ήταν υποχρεωμένος να μάθει όποιος ήθελε να μορφωθεί. Πάντα έτσι γινόταν, δεν έλεγε κάτι καινούργιο ο Πατροκοσμάς. Απλώς τόνιζε τη σημασία της μόρφωσης.

Δες τι γράφει ο Παπασυναδινός τον 17ο αιώνα:

«Ήξευρε και τούτο, ω αδερφέ, το πώς αυτό το βιβλίον σε το έγραψα πολλά απλά ήγουν ρωμαϊκήν γλωτταν δια να καταλάβης πάντα το σύντομον και να μην χρειαστής άλλον τινάν να σε το εξηγήση. Διότι πολλοί τινες γράφουσι βιβλία και συντυχαίνουν Ελληνικά και δεινά, και όποιος είναι διδάσκαλος ή μαθηματικός τα ηξεύρει τι λέγουν [...] άλλοι αμαθείς ως εμέ γράφουσι βιβλία και συντυχαίνουν μέσα και Ελληνικά και ρωμαϊκά, όπερ εστίν άτοπον και ανάρμοστον και όποιος μαθηματικός το ανεγνώση, στέκει και τον αναγελά και τον λέγει “Ελλήνισεν ο βάρβαρος”»

Δηλαδή για να καταλάβω,
υπήρχαν κοινά σχολεία που δίδασκαν την ρωμέικη=δημώδη ελληνική
και
εξειδικευμένα που δίδασκαν μια λόγια μορφή της με την ονομασία ελληνική;
τα κρυφά σχολεία τι δίδασκαν; κάποια από τις δύο ή και τις δύο;

[Ζαποτέκος]

H έννοια της επαναστάσεως με τη σημερινή έννοια δεν υπάρχει πριν τρεις αιώνες.Δεν υπάρχει ούτε η έννοια της προόδου με την οποία είναι σύμφυτη αυτή.Το πάλι με χρόνια με καιρούς είναι κλασική αντίληψη του κυκλικού ιστορικού χρόνου στον οποίο πίστευαν ότι ζει ο άνθρωπος με μόνο σίγουρο μελλούμενο τη Δευτέρα Παρουσία.Βέβαια το πάλι δικά σου θάναι δεν συνεπάγεται αναγκαστικά κάποιο θαύμα.Δουλεύει και αλληγορικά.Προφανώς περίμεναν κάποιο χριστιανό ηγεμόνα να ανακαταλάβει την Πόλη και να ανασυστήσει το Βυζάντιο.Τότε όντως θάταν πάλι δικά σου.Η προσδοκία αυτή ήταν εύλογη διότι ήξεραν ότι υπήρχε η χριστιανική Ευρώπη.Το ήξερε και ο σουλτάνος και για αυτό χρησιμοποιούσε την αντίθεση καθολικών - ορθοδόξων με μοχλό το ανθενωτικό Πατριαρχείο για να περιορίσει την επιρροή της Ευρώπης στους χριστιανούς υπηκόους του.Το φάρμακο αυτό δεν μπορούσε να λειτουργήσει βέβαια έναντι των ομοδόξων Ρώσων.
Λαικές εξεγέρσεις φυσικά ήταν στο πρόγραμμα αλλά ως υποβοηθητικές του πιθανού χριστιανού ηγεμόνα που θα αποκαθιστούσε τη χριστιανική κυριαρχία.Ακόμη και εάν μπορούσαν μόνοι τους οι ραγιάδες να ανατρέψουν την οθωμανική εξουσία - κάτι πολύ δύσκολο - πάλι κάποιο βασιλιά θα έβαζαν επικεφαλής αφού δεν είχαν αντίληψη άλλου πολιτεύματος.

Ενδιαφέρον έχει κάτι που λέει και ένας Βενετός το 1612 για τους "αυτόνομους" Μανιάτες.

Ο κυβερνήτης βενετικής γαλέρας Αντώνιος Τσιβράν πήγε στις αρχές του 1612 στη Μάνη : «...όπως τώρα ζουν ελεύθεροι και ημπορεί κανείς να είπη ότι δεν είναι υπήκοοι, αφού είναι εις το χέρι των να αρνούνται ακόμη και αυτόν το συνήθη βασιλικόν φόρον, χωρίς να υφίστανται καμμίαν τιμωρίαν, όμως, όταν ένας άλλος πρίγκιψ γίνη κύριος των μερών τούτων, τότε μόνον θα καταλάβουν πόσον είναι βαρύς ο ζυγός της υποταγής και θα αντιληφθούν μίαν ημέραν, μολονότι η αλλαγή πρίγκιπος θα τοις φανή κατ’ αρχάς γλυκεία και ευάρεστος, ότι δυσκόλως θα υπομένουν την κυριαρχίαν ενός πρίγκιπος που θα έχη το δικαίωμα και την δύναμιν να τοις επιβάλη τιμωρίας!»

200 χρόνια αργότερα δεν ανέχονταν τους Βαυαρούς.