Γυναικείες επιστολές από την αρχαία Αίγυπτο

[Nero]

Έψαχνα μια επιστολή απο την Οξύρρυγχο και εβρήκα αυτό το καταπληκτικό βιβλίο με μια εκτενή συλλογή απο γράμματα απο την Αίγυπτο ραμμένα από γυναίκες απο την πτολεμαϊκή μέχρι τη βυζαντινή περίοδο:

https://books.google.gr/books/about/Wom ... edir_esc=y



Εδώ μια κοπελίτσα από την Αρσινόη κάνει μια μικρή παραγγελία στον μπαμπά που έχει φύγει για δουλειές

Τετὼς τῶι π̣α̣τρὶ χαίρειν.
εἰ ἔρρωσαι καὶ τὰ τάλλα(*) σοι κατὰ λόγο̣ν̣
ἐστίν, εἴη ἂν ὡς ἡμεῖς θέλομεν·
ὑγίαινον δὲ καὶ αὐτὴ καὶ ἡ μήτηρ
5καὶ ο̣ἱ̣ παρʼ ἡμῶ̣ν̣ πάντες. καλῶς
ποιήσεις ὡς ἂν̣ ἀνα̣πλῇς ἀνε-
νέγκ̣ῃ̣ς̣ ̣ ̣ ̣[ ̣ ̣] ̣ ̣ ̣ ̣ καὶ κερκίδας β
πυξίδας μέσ̣[α]ς̣ β̣ καὶ ἐλάσσους γ̣
γ̣λ̣ω̣σ̣σ̣ο̣κο̣μ̣ῖ̣α̣(*) β ἀλαβαστροθήκην
10καλα̣μ̣ί̣σκου(*) β μῆλα̣ς̣ β ἐξά-
λιπτρον ἔχον βάσιν δακτύλιον
καὶ κονδύλιον Σικυώνιον
ζμύρνα<ν> στατῆρας(*) ε ὁλκὴν νάρδου γ
μ̣ύρον σ̣μ̣υ̣ρνε͂ον(*) ἔλαιον
——
15τῆι μικρᾶι εἰς τὴν κεφ̣α̣λ̣ὴν ̣ο̣β̣[ ̣ ̣]
ὀστρί̣ν̣ην καὶ δακτυλίους β
ὀσ̣ύπτρου̣ θήκην(*) χ̣ρ̣υ̣[σῆν ̣ ̣ ̣]
πορφυρᾶ μεσόλευκα σ̣ι̣ν̣δ̣ό̣ν̣α̣
καὶ τὴν παιδίσκην ἣ π̣έ̣ρ̣α̣ν̣ ῆ̣̣̓ ε̣[ἰ]ς̣
20Ὀξυρύγχα φρόντισον ὅπ[ω]ς ἀσφαλῶς
τὰ κατʼ αὐτὴν οἰκονομήσ̣ῃ̣[ς κ]αὶ
μηθέν σοι ὧδε ἀντ̣ι̣π̣έ̣σ̣ῃ, ἀνένεγ-
κ̣ο̣ν̣ δ̣[ὲ] καὶ κτένας β κροκυφάν-
τους β κόκκινα β ἐνπ̣λ̣ό̣κ̣εια β
25κροτάλια τῆι μικρᾶι π[ο]ρφύρας
θαλασσίας στατῆρα.
ἔρρωσο (ἔτους) ιβ Φαμεν[ὼθ] κβ

http://papyri.info/ddbdp/bgu;6;1300

αναρωτιέμαι πως τα κουβάλησε όλα αυτά σπίτι ο καψερός

[Nero]

Η γιαγιά στέλνει χαιρετίσματα και λαδάκι και ζητάει να βγάλουν τη μικρή Κλεοπάτρα

ἡ μήτηρ [ ̣] ̣ρηκ̣[ ̣]α̣ ̣ ̣ι Πτόλ̣-
λι Νικάν̣δρω̣ι Λυσιμάχωι
Τρυφαίνηι χαίριν(*). εἰ ἔρρωσ̣-
θε, ἤ(*) ἄν, ὡς <θέλω>. τοῖς θεοῖς εὔχομαι
5εἰδῖν(*) ὑμᾶς ὑγιαίνοντας. ἐκο-
μισάμεθα τὸ παρὰ σοῦ ἐπιστό-
λιον ἐν ᾧ διεσάφις(*) τετοκέ-
ναι. τοῖς θεοῖς εὐχόμην(*)
καθʼ ἡμέραν ὑπὲρ σοῦ· ν̣υ̣ν̣-
10εὶ(*) δὲ ἐκπεφευγέας(*) σου τὴν
μ̣ε̣γίστην εὐφροσύνην δι-
άξωι(*). ἀπέσταλκά σοι ἐλαίου
φακὸν πλήρηι(*) καὶ εἰσχάδων(*)
μνᾶς ̣[ ̣ ̣] ̣ους· καλῶς ποιή-
15σις(*) ἐκκεν[ώσ]ασα τὸν φακὸν
καὶ ἀποστίλασά(*) μοι αὐτὸν ἀσ-
φαλῶς διὰ τὸ κεχρῆσθαί με
αὐτὸν ὧδε. μὴ ὄκνι̣(*) ἐπι-
λ̣έ̣γ̣ε̣ι̣ν̣ Κλεοπάτραν τὴν μ[ι-]
20κρὰν ὡς σαυ̣τ̣[ῆ]ς̣ θυγάτριον

http://papyri.info/ddbdp/p.muench;3.1;57

[Nero]

Αυτό είναι καταπληκτικό: Αυτός ο Ηφαιστίωνα φαίνεται ότι παράτησε γυναίκα και παιδί χωρίς λεφτά και πήγε στο Σεράπιο στη Μέμφιδα που για κάποιο θρησκευτικό λόγο έπρεπε να μείνει ένα διάστημα απομονωμένος,ωστόσο κάποια στιγμή μάθανε ότι ήταν πλέον ελεύθερος να φύγει ενώ συνέχισε να τους λέει ψέμματα ότι έπρεπε να μείνει στο Σεράπειο και το που ακριβώς βρισκόταν είναι άγνωστο. Κυρία η Ισιάδα

Ἰσιὰς Ἡφαιστίωνι τῶι ἀδελφῶ[ι χαί(ρειν).]
εἰ ἐρρωμένωι <σοι> τἆλλα(*) κατὰ λόγον
ἀπαντᾶι, εἴη ἄν ὡς τοῖς θεοῖς εὐχο-
μένη διατελῶ, καὶ αὐτὴ δʼ ὑγίαινον
καὶ τὸ παιδίον καὶ οἱ ἐν οἴκωι πάντες
σου διὰ παντὸς μνείαν ποιούμενοι.
κομισαμένη τὴν παρὰ σοῦ ἐπιστολὴν
παρʼ Ὥρου, ἐν ἧι διεσάφεις ε\ἶ/ναι(*)
ἐν κατοχῆι ἐν τῶι Σαραπιείωι τῶι
ἐν Μέμφει, ἐπὶ μὲν τῶι ἐρρῶσθα[ί] σε
εὐθέως τοῖς θεοῖς εὐχαρίστουν,
ἐπὶ δὲ τῶι μὴ παραγίνεσθαί σε [π]ά[ντ]ων
τῶν ἐκεῖ ἀπειλημμένων παραγεγο[νό]τω\ν/
ἀηδίζομαι ἕνεκα τοῦ ἐκ τοῦ τούτο\υ/(*)
καιροῦ ἐμαυτήν τε καὶ τὸ παιδίο[ν σ]ου
διακεκυβερνηκυῖα καὶ εἰς πᾶν τι
ἐληλυθυῖα διὰ τὴν τοῦ σίτου τιμὴν
καὶ δοκοῦσα νῦγ(*) γε σο\ῦ/ παραγενομένου
τεύξεσθαί τινος ἀναψυχῆς, σὲ δὲ
μηδʼ ἐντεθυμῆσθαι τοῦ παραγενέσθαι
μηδʼ ἐνβεβλοφέναι εἰς τὴν ἡμετέραν περί-
\στασιν/ ὡς ἔτ[ι] σοῦ παρόντος πάντων ἐπεδεόμην,
μὴ ὅτι γε τοσούτου χρόνου ἐπιγεγονότος
καὶ τοιούτων καιρῶν \καὶ/ μηθέν σου ἀπεσταλκότος.
ἔτι δὲ καὶ Ὥρου τοῦ τὴν ἐπιστολὴν παρακεκο-
μικότος ἀπηγγελκότος ὑπὲρ τοῦ ἀπολελύσθαι σε
ἐκ τῆς κατοχῆς παντελῶς ἀηδίζομαι.
οὐ μὴν ἀλλ[ὰ] ἐπεὶ καὶ ἡ μήτηρ σου τυγχάνει
βαρέως ἔχουσα, καλῶς ποιήσεις καὶ διὰ ταύτην
καὶ διʼ ἡμᾶς παραγ[ε]νόμενος εἰς τὴν πόλιν εἴπερ μὴ
ἀναγκαιότερόν σ[ε] περισπᾶι. χαριεῖ δὲ καὶ τοῦ
σώματος ἐπιμελ[ό]μενος ἵνʼ ὑγιαίνηις.
(hand 2) ἔρρωσο. (hand 1) ἔτους β Ἐπεὶφ λ.
v
Ἡφαιστίωνι.

[anonymous1]

Να βάλω και εγώ ένα σχολιάκι να μην μείνει το νήμα μόνο με τα σχόλια του Nero.

Αν και όχι επιστολές μερικά ενδιαφέροντα κείμενα με σχετικό σχολιασμό που είχα διαβάσει εδώ : http://www.edume.myds.me/00_0070_e_libr ... 04_k05.pdf

Η «αρά» της Αρτεµισίας

SpoilerShow

Ένα από τα πρωιµότερα ελληνικά έγγραφα βρέθηκε στην περιοχή του Σεραπείου της Μέµφιδας. Προέρχεται από την κοινότητα των απογόνων των Ιώνων µισθοφόρων του Ψαµµήτιχου, που από την εποχή του Άµαση εγκαταστάθηκαν εκεί µε το όνοµα Ελληνοµεµφίται ή Καροµεµφίται. Η Αρτεµισία, συντάκτρια του εγγράφου στα ελληνικά, καταριέται τον πατέρα της κόρης της (ίσως επρόκειτο για µη νόµιµο παιδί), επειδή είχε βάλει υποθήκη σε ένα δάνειο τη µούµια της κόρης του και µετά δεν το ξεπλήρωσε. Ήδη ο Ηρόδοτος ανέφερε ότι αν κάποιος υποθήκευε µια µούµια και δεν ξεπλήρωνε το χρέος του, τότε ούτε ο ίδιος ούτε άλλο µέλος της οικογένειάς του µπορούσαν να ταφούν.
Η γλώσσα στην οποία γράφει έχει ενδιαφέρον, γιατί δεν πρόκειται για την κοινή ελληνιστική, αλλά για µια µεικτή διάλεκτο, κυρίως ιωνική µε ίχνη δωρικής και αττικής, που φαίνεται ότι ήταν η γλώσσα των Ελλήνων στη Μέµφιδα εκείνη την εποχή. Είναι αξιοσηµείωτο ότι ο θεός που επικαλείται είναι ο Οσεράπις, ο πρόγονος του πτολεµαϊκού Σάραπη. Αυτό το στοιχείο σε συνδυασµό µε τον τρόπο γραφής των γραµµάτων χρονολογεί το έγγραφο στην εποχή του Αλέξανδρου ή στα πρώτα έτη της σατραπείας του Πτολεµαίου:

Δέσποτα Οσεράπι και θεοί που λατρεύεστε µαζί µε τον Οσεράπι. Καταριέµαι σε σας εγώ η Αρτεµισία, η κόρη του Άµαση, κατά του πατέρα της κόρης µου, ο οποίος της στέρησε τα ταφικά κτερίσµατα και την ταφή. Εάν δεν έχει ενεργήσει δίκαια σε µένα και τα παιδιά του, όπως πράγµατι έχει πράξει άδικα σε µένα και στα παιδιά του, τότε ο Οσεράπις και οι θεοί να µην του δώσουν τη δυνατότητα να ταφεί από τα παιδιά του ούτε να θάψει αυτός τους γονείς του. Και αφού η καταλαλιά κατατίθεται εδώ, να χαθεί άθλια και από τη γη και στη θάλασσα και ο ίδιος και η περιουσία του από τον Οσέραπι και από τους θεούς που λατρεύονται µαζί του και να µη βρει το έλεος του Οσέραπι ούτε των θεών που λατρεύονται µαζί µε τον Οσέραπι. Η Αρτεµισία κατέθεσε αυτήν την παράκληση και παρακαλεί τον Οσέραπι και τους θεούς που λατρεύονται µαζί µε τον Οσέραπι να τον καταδικάσουν. Και αφού η ικεσία αυτή κατατίθεται εδώ, να µη τύχει ελέους ο πατέρας της κόρης. Και όποιος σβήσει τη γραφή και κάνει κακό στην Αρτεµισία, ο θεός να τον τιµωρήσει … .

Εντεύξεις

SpoilerShow

Έντευξη σηµαίνει συνάντηση. Οι κάτοικοι απευθύνονταν στον βασιλιά, εκθέτοντας ένα πρόβληµα ή διατυπώνοντας καταγγελίες σχετικά µε κλοπές, επιθέσεις εναντίον ατόµων, εµπρησµούς, κατάχρηση εξουσίας από ανώτερους υπαλλήλους ή αξιωµατούχους, καταστροφή ξένης περιουσίας κλπ. και ζητούσαν την απονοµή δικαιοσύνης µε παράλληλη έκφραση ευγνωµοσύνης. Ήταν γραµµένες κάθετα στις ίνες του παπύρου σε κοµµάτια παπύρου που είχαν κοπεί από κυλίνδρους µεγάλων διαστάσεων (transversa charta). Από τα κείµενα αυτά φαίνεται ότι οι υπήκοοι των Πτολεµαίων είχαν τη δυνατότητα να απευθύνονται απευθείας στον ίδιο τους τον βασιλιά για την επανόρθωση κάποιας αδικίας, πραγµατικής ή φανταστικής. Στη συνέχεια υπήρχε ο κατάλληλος µηχανισµός που τις προωθούσε αρχικά στους ανώτερους αξιωµατούχους και, µετά τη απόφαση που γραφόταν στο κάτω περιθώριο της αίτησης, ξανά στις κατώτερες σχετικές εκτελεστικές αρχές. Στον παρακάτω πάπυρο, P. Ent. 82, του 220 π.X., η Φιλίστα κατηγορεί τον παραχύτη ενός λουτρού ότι της προκάλεσε εγκαύµατα. Η έγκληση απευθύνεται στον βασιλιά, αλλά στην πραγµατικότητα παραδίδεται στον Διοφάνη, τον στρατηγό της µερίδας, ο οποίος στη συνέχεια δίνει σχετική διαταγή, στην προκειµένη περίπτωση, να συλληφθεί ο εγκαλούµενος και να οδηγηθεί ενώπιόν του.

Στον βασιλιά Πτολεµαίο στέλνει τους χαιρετισµούς της η Φιλίστα, κόρη του Λυσία, που κατοικεί στην Τρικωµία: Έχω αδικηθεί από τον Πετεχώντα. Πλενόµουν στο δηµόσιο λουτρό (βαλανείον) στην προαναφερόµενη κώµη, το 1ο έτος, στις 7 του Τύβι, και αυτός ήταν ο παραχύτης στο γυναικείο τµήµα (θόλος). Όταν βγήκα έξω για να σαπουνιστώ, έφερε δοχεία (αρύταινα) µε ζεστό νερό και τα άδειασε πάνω µου και προκάλεσε εγκαύµατα στην κοιλιά και στον αριστερό µου µηρό µέχρι το γόνατο, έτσι ώστε έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή µου. Τον βρήκα λοιπόν µετά και τον παρέδωσα στον Νεχθίσιρι, τον αρχιφυλακίτη της κώµης, παρουσία του Σίµωνα του επιστάτη. Σε παρακαλώ, βασιλιά, αν σου φαίνεται σωστό, έχοντας καταφύγει ως ικέτης σε σένα, να µην αφήσεις εµένα, µια γυναίκα που βγάζει τα χρήµατά της από χειρωνακτική εργασία (χειρόβιος), να παρανοµούν επάνω µου, αλλά να προστάξεις τον στρατηγό Διοφάνη να γράψει στον Σίµωνα τον επιστάτη και στον Νεχθίσιρι τον φυλακίτη να φέρουν ενώπιόν του τον Πετεχώντα, ώστε ο Διοφάνης να ερευνήσει την υπόθεση, και έχοντας καταφύγει σε σένα, βασιλιά, τον κοινό ευεργέτη όλων, να βρω το δίκιο µου. Γεια σου.
(Απάντηση) Προς τον Σίµωνα: Στείλε τον εγκαλούµενο. 1ο έτος, 28η του Γορπιαίου, 12η του Τύβι.
(Περιληπτικό σηµείωµα) 1ο έτος, 28η του Γορπιαίου, 12η του Τύβι. Έγκληση Φιλίστας προς τον Πετεχώντα τον παραχύτη για πρόκληση εγκαυµάτων.

Σχέσεις Αιγυπτίων και Ελλήνων

SpoilerShow

Στους παπύρους εµφανίζεται πολλές φορές η λέξη "ύβρις" και µάλιστα σε ορισµένες περιπτώσεις δηµιουργεί ένα κλισέ µε τη λέξη "πληγαί". Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ενδιαφέρον να δούµε ποιοι και γιατί αναφέρουν αυτές τις λέξεις. Σε πολλές περιπτώσεις διατυπώνονται από Έλληνες, όταν τους εξύβριζαν µε διαφόρους τρόπους Αιγύπτιοι. Στον P. Enteux. 75 επαναλαµβάνεται η λέξη ύβρις ενάντια σε έναν Μακεδόνα εκ µέρους κάποιων Αιγυπτίων. Στον P. Enteux. 79 είναι ένας Έλληνας, ο Ηρακλείδης, που κατηγορεί µια Αιγύπτια γυναίκα ότι καθώς περπατούσε στον δρόµο, αυτή του συµπεριφέρθηκε υβριστικά και ανάρµοστα και στη συνέχεια σηκώθηκε και έφυγε. Όλα αυτά τα έπραξε ενώπιον µαρτύρων, τους οποίους προσάγει ο κατήγορος. Το ενδιαφέρον στην υπόθεση είναι η φράση που χρησιµοποιεί «οὕτως ἀλόγως ὑπό αἰγυπτίας ὑβρισµένος Ἕλληνα ὄντα». Μας θυµίζει µία άλλη υπόθεση, του Γλαυκία του Μακεδόνος, που είχε τέσσερα παιδιά και ο µεγαλύτερος γιος του, ο Πτολεµαίος, ήταν έγκλειστος σε ένα Σεραπείο στη Μέµφιδα υπηρετώντας την Αστάρτη. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις παραπονιόταν για επιθέσεις εναντίον του από Αιγυπτίους ιερείς ή αρτοποιούς ή άλλους που ζούσαν µέσα στον ιερό αυτό χώρο. Το 163 π.Χ. λοιπόν διατυπώνει αίτηση, όπου αναφέρει ότι του επιτέθηκαν «παρά το Έλληνα µε είναι»:

«Στον Διονύσιο, φίλο του βασιλιά και στρατηγό από τον Πτολεµαίο, τον γιο του Γλαυκία, Μακεδόνα, έγκλειστο στο Μεγάλο Σαραπείο εδώ και δέκα χρόνια. Αδικούµαι από τους φροντιστές και τους αρτοποιούς που υπηρετούν τώρα στο ιερό αυτό και κατεβαίνουν και στο Ανουβιείο, τον Αρβήχιο τον γιατρό και τον Μυν τον ιµατιοπώλη και άλλους των οποίων δε γνωρίζω τα ονόµατα. Στις 11 του Φαώφι του 19ου έτους έφτασαν στο Ασταρτιδείο, στο ιερό στο οποίο είµαι έγκλειστος, εισέβαλαν µε τη βία και ήθελαν να µε κτυπήσουν και να µε σύρουν έξω, όπως είχαν επιχειρήσει να τον κάνουν και παλαιότερα κατά τη διάρκεια µιας εξέγερσης, παρά το γεγονός ότι είµαι Έλληνας. Αµέσως µόλις κατάλαβα ότι είχαν χάσει τα λογικά τους κλειδώθηκα µέσα, όµως βρήκαν στον δρόµο τον Αρµάη, τον γείτονά µου, τον έριξαν κάτω και τον χτυπούσαν µε χάλκινα εργαλεία. Σου ζητώ λοιπόν να δώσεις τη διαταγή να γράψουν στον Μενέδηµο, έναν από τους δικούς σου στο Ανουβειείο, να τους αναγκάσει να µε δικαιώσουν και αν δεν υπακούσουν να τους στείλει σε σένα, που δεν ανέχεσαι την κακία, για να επιληφθείς του θέµατος όσον αφορά αυτούς. Γεια σου».

Ο στρατηγός έγραψε στο περιθώριο εντολή προς τον Μενέδηµο, πιθανότατα αστυνοµικό, να φροντίσει να δικαιωθεί ο Γλαυκίας. Όπως όµως φαίνεται από µία ακόµη καταγγελία δύο χρόνια µετά, οι επιθέσεις συνεχίστηκαν , ενώ οι τεταµένες αυτές σχέσεις και η αµοιβαία περιφρόνηση συνεχίστηκαν και στη Ρωµαϊκή περίοδο µεταξύ Ρωµαίων και Αιγυπτίων.

Οι Έλληνες στην Αίγυπτο τόνιζαν το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον τους σε σχέση µε τους ντόπιους Αιγυπτίους. Οι ελληνικοί ναοί µε τους κίονες και τα γυµνάσια ήταν τα χαρακτηριστικότερα κτίρια, όπου καθρεφτιζόταν η ελληνική νοοτροπία. Βρίσκονταν όχι µόνο στις τρεις ελληνικές πόλεις αλλά και στις πρωτεύουσες των νοµών, ακόµη και σε χωριά. Τα γυµνάσια δηµιουργήθηκαν για να ικανοποιούν τις φιλοδοξίες των Ελλήνων. Προσέφεραν κυρίως ένα κοινό έδαφος σε πολίτες και στρατιώτες να µοιράζονται θρησκευτικές και εκπαιδευτικές παραδόσεις. Συντηρούνταν συνήθως από τοπικούς ευεργέτες, καθώς δεν επιδοτούνταν από το κράτος.

Για το µεγαλύτερο µέρος του ντόπιου πληθυσµού το χωριό όπου γεννήθηκαν αποτελούσε το σπίτι τους έως τον θάνατό τους. Οι Αιγύπτιοι δεν µπορούσαν να µετακινηθούν χωρίς άδεια. Ήταν υποχρεωµένοι να προσφέρουν υπηρεσίες για την εκτέλεση δηµοσίων έργων ή αποστολών, όχι όµως να εργαστούν σε βασιλικά κτήµατα ή εργαστήρια. Αν κινούνταν µέσα στο πλαίσιο της βασιλικής οικονοµίας, έπρεπε να εκτελέσουν µε σχολαστική ακρίβεια ένα συγκεκριµένο έργο µε πολύ βαρείς όρους. Το ίδιο βέβαια συνέβαινε ακόµα και αν ήταν έµµισθοι εργάτες σε ιδιωτικές ή βιοτεχνικές επιχειρήσεις. Αλλά ελάχιστοι ντόπιοι αναζητούσαν τη βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης και κοινωνικής τους θέσης καθώς και ένα ανώτερο µορφωτικό επίπεδο µετακινούµενοι µε τις οικογένειές τους στις µητροπόλεις. Ο ευκολότερος τρόπος ήταν οι επιγαµίες. Η καθηµερινή επικοινωνία Ελλήνων και Αιγυπτίων οδήγησε αναπόφευκτα σε µεταξύ τους γάµους, κυρίως σε χαµηλότερα στρώµατα στις αγροτικές περιοχές. Το συνηθέστερο φαινόµενο ήταν ο γάµος Ελλήνων ανδρών µε Αιγύπτιες και όχι το αντίθετο. Οι απόγονοι ενός τέτοιου γάµου µπορούσαν να έχουν ελληνικά ή αιγυπτιακά ονόµατα, αλλά θεωρούνταν Έλληνες. Οι στρατιώτες δεν είχαν το δικαίωµα να παντρεύονται κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Έτσι αν ένα παιδί γεννιόταν κατά τη συµβίωση µιας Αιγύπτιας και ενός στρατιώτη, δεν είχε νόµιµο πατέρα και ονοµαζόταν απάτωρ. Ένας δεύτερος τρόπος ήταν να µάθουν να χειρίζονται την ελληνική γλώσσα και να γράφουν ελληνικά. Θα µπορούσαν τότε να φανούν χρήσιµοι στα τοπικά γραφεία της κυβέρνησης ως γραµµατείς ή οικονοµικοί υπάλληλοι. Τέλος, ο τρίτος τρόπος, ήταν να γίνουν στρατιώτες.

Γάµος και διαζύγιο

SpoilerShow

Στον πάπυρο BGU VIII 1848, που προέρχεται από τον Ηρακλεοπολίτη νοµό και χρονολογείται στο 48-46 π.Χ., η Διονυσία, κόρη του Ηράκλειου, γράφει στον στρατηγό Ευρύλοχο. Πριν από δύο χρόνια ο άνδρας της, ο Απολλώνιος, την εγκατέλειψε µε το παιδί τους. Αυτός πήγε στην Αλεξάνδρεια και τα έφτιαξε µε µια άλλη γυναίκα µε την οποία απέκτησε ένα παιδί. Δεν είναι ξεκάθαρο αν η σχέση αυτή του Απολλώνιου είναι εξωσυζυγική ή ένας δεύτερος γάµος. Σε κάθε περίπτωση η Διονυσία ζητά να της επιστραφεί η προίκα της των 2.000 δραχµών, κάτι που σηµαίνει ότι για αυτήν ο γάµος της θεωρείτο τελειωµένος. Τελειωµένος όµως πρέπει να θεωρείται και από τον Απολλώνιο, αφού, σύµφωνα µε την Απολλωνία, ο Απολλώνιος ζήτησε από τον πατέρα του, Ισίδωρο, να πουλήσει το σπίτι και λίγη γη για να βρει τα µετρητά που η γυναίκα του ζητά να λάβει πίσω, όµως ο Ισίδωρος δεν έκανε αυτό που του ζήτησε ο γιος του.

«Στον Ευρύλοχο, τον συγγενή και στρατηγό και υπεύθυνο για τα εισοδήµατα από τη Διονυσία, κόρη του Ηράκλειου από την Τιλώθη. Ο Απολλώνιος, γιος του Ισίδωρου, εγγονός του Παθ... σύµφωνα µε το συµβόλαιο γάµου και άλλες νόµιµες ρυθµίσεις, µαζί µε τους γονείς του, Ισίδωρο και Φιλίστα, έκλεψε την προίκα µου των 2.000 αργυρών δραχµών, για την αποπληρωµή της οποίας είχαν εγγυηθεί ο ένας τον άλλο - ήδη δύο χρόνια τώρα - και µε άφησε να ζω σε κουρέλια µε την κόρη µας την οποία κάναµε µαζί, και έφυγε για την Αλεξάνδρεια. Όπως πληροφορούµαι, συµπεριφέρθηκε πάρα πολύ άστοργα απέναντι σε µένα και το παιδί και συνδέθηκε µε µια άλλη γυναίκα, από την οποία απέκτησε και ένα παιδί. Ωστόσο δήλωσε στον πατέρα του µε επιστολή να πουλήσει το σπίτι του και τη γη του για να έχει ρευστό και να επιστρέψει σε µένα την προίκα. Εγώ µε το παιδί µου ζω µε όση φροντίδα µου παρέχει ο αδελφός µου µε κάθε τρόπο και δεν έχω την αναγκαία διατροφή και αφού ο Ισίδωρος δεν µου γυρίζει πίσω, σου ζητώ αν σου φαίνεται σωστό, να διατάξεις να κληθεί ενώπιόν σου αυτός και να τον αναγκάσεις µε όποιο τρόπο επιβάλλεται να µου αποδώσει την προίκα µου, για να γίνω πάλι κάτοχός της».

Συνήθως οι άνδρες νυµφεύονταν στην ηλικία των 18 ή 20 ετών, ενώ οι γυναίκες µικρότερες. Μια κοπέλα στην ηλικία των 15 ή 16 ετών ήταν ήδη παντρεµένη µε παιδιά. Πριν από τον γάµο συνέτασσαν ένα γαµήλιο συµβόλαιο, στο οποίο το ζευγάρι διατύπωνε ότι θα τηρεί στο εξής ορισµένες υποχρεώσεις. Ο άνδρας θα παρέχει στη γυναίκα του τα αναγκαία σύµφωνα µε την οικονοµική του δυνατότητα και η γυναίκα θα εκπληρώνει τα καθήκοντά της προς τον άνδρα της και την κοινή τους ζωή. Το διαζύγιο ήταν επίσης ένα πολύ συχνό φαινόµενο εκείνη την εποχή. Σε µια τέτοια περίπτωση ο άνδρας ήταν υποχρεωµένος να δώσει πίσω στη νύφη τα αντικείµενα που αποτελούσαν την προίκα της ή την αξία τους σε χρήµα. Φυσικά και η λύση της συµβίωσης δεν ήταν πάντα συναινετική και κάποιες διαφορές καταγράφονται σε παπύρους. Ένα συµφωνητικό γάµου που βρέθηκε στην Ελεφαντίνη (P. Eleph. 1), στο νοτιότερο άκρο της Αιγύπτου, αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα χρονολογηµένα παπυρικά έγγραφα (310 π.Χ.). Σύµφωνα µε αυτό, το ζευγάρι θα ζήσει όπου αποφασίσει ο πεθερός µε τον γαµπρό του. Η γυναίκα θα χάσει την προίκα της, αν αποδειχτεί ενώπιον τριών ανδρών, αποδεκτών ως µάρτυρες και από τις δύο πλευρές, ότι ντρόπιασε τον άνδρα της. Από την άλλη ο άνδρας δεν επιτρέπεται να βάλει στο σπίτι άλλη γυναίκα έτσι που να ντροπιάσει τη σύζυγό του ούτε να αποκτήσει παιδιά µε άλλη γυναίκα ούτε να συµπεριφερθεί µε άσχηµο τρόπο στη σύζυγό του. Αν αποδειχτεί κάτι τέτοιο, είναι υποχρεωµένος να επιστρέψει την προίκα µε µια ισόποση αποζηµίωση.

[Nero]

Να βάλω και εγώ ένα σχολιάκι να μην μείνει το νήμα μόνο με τα σχόλια του Nero.

Αν και όχι επιστολές μερικά ενδιαφέροντα κείμενα με σχετικό σχολιασμό που είχα διαβάσει εδώ : http://www.edume.myds.me/00_0070_e_libr ... 04_k05.pdf

Η «αρά» της Αρτεµισίας

SpoilerShow

Ένα από τα πρωιµότερα ελληνικά έγγραφα βρέθηκε στην περιοχή του Σεραπείου της Μέµφιδας. Προέρχεται από την κοινότητα των απογόνων των Ιώνων µισθοφόρων του Ψαµµήτιχου, που από την εποχή του Άµαση εγκαταστάθηκαν εκεί µε το όνοµα Ελληνοµεµφίται ή Καροµεµφίται. Η Αρτεµισία, συντάκτρια του εγγράφου στα ελληνικά, καταριέται τον πατέρα της κόρης της (ίσως επρόκειτο για µη νόµιµο παιδί), επειδή είχε βάλει υποθήκη σε ένα δάνειο τη µούµια της κόρης του και µετά δεν το ξεπλήρωσε. Ήδη ο Ηρόδοτος ανέφερε ότι αν κάποιος υποθήκευε µια µούµια και δεν ξεπλήρωνε το χρέος του, τότε ούτε ο ίδιος ούτε άλλο µέλος της οικογένειάς του µπορούσαν να ταφούν.
Η γλώσσα στην οποία γράφει έχει ενδιαφέρον, γιατί δεν πρόκειται για την κοινή ελληνιστική, αλλά για µια µεικτή διάλεκτο, κυρίως ιωνική µε ίχνη δωρικής και αττικής, που φαίνεται ότι ήταν η γλώσσα των Ελλήνων στη Μέµφιδα εκείνη την εποχή. Είναι αξιοσηµείωτο ότι ο θεός που επικαλείται είναι ο Οσεράπις, ο πρόγονος του πτολεµαϊκού Σάραπη. Αυτό το στοιχείο σε συνδυασµό µε τον τρόπο γραφής των γραµµάτων χρονολογεί το έγγραφο στην εποχή του Αλέξανδρου ή στα πρώτα έτη της σατραπείας του Πτολεµαίου:

Δέσποτα Οσεράπι και θεοί που λατρεύεστε µαζί µε τον Οσεράπι. Καταριέµαι σε σας εγώ η Αρτεµισία, η κόρη του Άµαση, κατά του πατέρα της κόρης µου, ο οποίος της στέρησε τα ταφικά κτερίσµατα και την ταφή. Εάν δεν έχει ενεργήσει δίκαια σε µένα και τα παιδιά του, όπως πράγµατι έχει πράξει άδικα σε µένα και στα παιδιά του, τότε ο Οσεράπις και οι θεοί να µην του δώσουν τη δυνατότητα να ταφεί από τα παιδιά του ούτε να θάψει αυτός τους γονείς του. Και αφού η καταλαλιά κατατίθεται εδώ, να χαθεί άθλια και από τη γη και στη θάλασσα και ο ίδιος και η περιουσία του από τον Οσέραπι και από τους θεούς που λατρεύονται µαζί του και να µη βρει το έλεος του Οσέραπι ούτε των θεών που λατρεύονται µαζί µε τον Οσέραπι. Η Αρτεµισία κατέθεσε αυτήν την παράκληση και παρακαλεί τον Οσέραπι και τους θεούς που λατρεύονται µαζί µε τον Οσέραπι να τον καταδικάσουν. Και αφού η ικεσία αυτή κατατίθεται εδώ, να µη τύχει ελέους ο πατέρας της κόρης. Και όποιος σβήσει τη γραφή και κάνει κακό στην Αρτεµισία, ο θεός να τον τιµωρήσει … .

Εντεύξεις

SpoilerShow

Έντευξη σηµαίνει συνάντηση. Οι κάτοικοι απευθύνονταν στον βασιλιά, εκθέτοντας ένα πρόβληµα ή διατυπώνοντας καταγγελίες σχετικά µε κλοπές, επιθέσεις εναντίον ατόµων, εµπρησµούς, κατάχρηση εξουσίας από ανώτερους υπαλλήλους ή αξιωµατούχους, καταστροφή ξένης περιουσίας κλπ. και ζητούσαν την απονοµή δικαιοσύνης µε παράλληλη έκφραση ευγνωµοσύνης. Ήταν γραµµένες κάθετα στις ίνες του παπύρου σε κοµµάτια παπύρου που είχαν κοπεί από κυλίνδρους µεγάλων διαστάσεων (transversa charta). Από τα κείµενα αυτά φαίνεται ότι οι υπήκοοι των Πτολεµαίων είχαν τη δυνατότητα να απευθύνονται απευθείας στον ίδιο τους τον βασιλιά για την επανόρθωση κάποιας αδικίας, πραγµατικής ή φανταστικής. Στη συνέχεια υπήρχε ο κατάλληλος µηχανισµός που τις προωθούσε αρχικά στους ανώτερους αξιωµατούχους και, µετά τη απόφαση που γραφόταν στο κάτω περιθώριο της αίτησης, ξανά στις κατώτερες σχετικές εκτελεστικές αρχές. Στον παρακάτω πάπυρο, P. Ent. 82, του 220 π.X., η Φιλίστα κατηγορεί τον παραχύτη ενός λουτρού ότι της προκάλεσε εγκαύµατα. Η έγκληση απευθύνεται στον βασιλιά, αλλά στην πραγµατικότητα παραδίδεται στον Διοφάνη, τον στρατηγό της µερίδας, ο οποίος στη συνέχεια δίνει σχετική διαταγή, στην προκειµένη περίπτωση, να συλληφθεί ο εγκαλούµενος και να οδηγηθεί ενώπιόν του.

Στον βασιλιά Πτολεµαίο στέλνει τους χαιρετισµούς της η Φιλίστα, κόρη του Λυσία, που κατοικεί στην Τρικωµία: Έχω αδικηθεί από τον Πετεχώντα. Πλενόµουν στο δηµόσιο λουτρό (βαλανείον) στην προαναφερόµενη κώµη, το 1ο έτος, στις 7 του Τύβι, και αυτός ήταν ο παραχύτης στο γυναικείο τµήµα (θόλος). Όταν βγήκα έξω για να σαπουνιστώ, έφερε δοχεία (αρύταινα) µε ζεστό νερό και τα άδειασε πάνω µου και προκάλεσε εγκαύµατα στην κοιλιά και στον αριστερό µου µηρό µέχρι το γόνατο, έτσι ώστε έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή µου. Τον βρήκα λοιπόν µετά και τον παρέδωσα στον Νεχθίσιρι, τον αρχιφυλακίτη της κώµης, παρουσία του Σίµωνα του επιστάτη. Σε παρακαλώ, βασιλιά, αν σου φαίνεται σωστό, έχοντας καταφύγει ως ικέτης σε σένα, να µην αφήσεις εµένα, µια γυναίκα που βγάζει τα χρήµατά της από χειρωνακτική εργασία (χειρόβιος), να παρανοµούν επάνω µου, αλλά να προστάξεις τον στρατηγό Διοφάνη να γράψει στον Σίµωνα τον επιστάτη και στον Νεχθίσιρι τον φυλακίτη να φέρουν ενώπιόν του τον Πετεχώντα, ώστε ο Διοφάνης να ερευνήσει την υπόθεση, και έχοντας καταφύγει σε σένα, βασιλιά, τον κοινό ευεργέτη όλων, να βρω το δίκιο µου. Γεια σου.
(Απάντηση) Προς τον Σίµωνα: Στείλε τον εγκαλούµενο. 1ο έτος, 28η του Γορπιαίου, 12η του Τύβι.
(Περιληπτικό σηµείωµα) 1ο έτος, 28η του Γορπιαίου, 12η του Τύβι. Έγκληση Φιλίστας προς τον Πετεχώντα τον παραχύτη για πρόκληση εγκαυµάτων.

Σχέσεις Αιγυπτίων και Ελλήνων

SpoilerShow

Στους παπύρους εµφανίζεται πολλές φορές η λέξη "ύβρις" και µάλιστα σε ορισµένες περιπτώσεις δηµιουργεί ένα κλισέ µε τη λέξη "πληγαί". Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ενδιαφέρον να δούµε ποιοι και γιατί αναφέρουν αυτές τις λέξεις. Σε πολλές περιπτώσεις διατυπώνονται από Έλληνες, όταν τους εξύβριζαν µε διαφόρους τρόπους Αιγύπτιοι. Στον P. Enteux. 75 επαναλαµβάνεται η λέξη ύβρις ενάντια σε έναν Μακεδόνα εκ µέρους κάποιων Αιγυπτίων. Στον P. Enteux. 79 είναι ένας Έλληνας, ο Ηρακλείδης, που κατηγορεί µια Αιγύπτια γυναίκα ότι καθώς περπατούσε στον δρόµο, αυτή του συµπεριφέρθηκε υβριστικά και ανάρµοστα και στη συνέχεια σηκώθηκε και έφυγε. Όλα αυτά τα έπραξε ενώπιον µαρτύρων, τους οποίους προσάγει ο κατήγορος. Το ενδιαφέρον στην υπόθεση είναι η φράση που χρησιµοποιεί «οὕτως ἀλόγως ὑπό αἰγυπτίας ὑβρισµένος Ἕλληνα ὄντα». Μας θυµίζει µία άλλη υπόθεση, του Γλαυκία του Μακεδόνος, που είχε τέσσερα παιδιά και ο µεγαλύτερος γιος του, ο Πτολεµαίος, ήταν έγκλειστος σε ένα Σεραπείο στη Μέµφιδα υπηρετώντας την Αστάρτη. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις παραπονιόταν για επιθέσεις εναντίον του από Αιγυπτίους ιερείς ή αρτοποιούς ή άλλους που ζούσαν µέσα στον ιερό αυτό χώρο. Το 163 π.Χ. λοιπόν διατυπώνει αίτηση, όπου αναφέρει ότι του επιτέθηκαν «παρά το Έλληνα µε είναι»:

«Στον Διονύσιο, φίλο του βασιλιά και στρατηγό από τον Πτολεµαίο, τον γιο του Γλαυκία, Μακεδόνα, έγκλειστο στο Μεγάλο Σαραπείο εδώ και δέκα χρόνια. Αδικούµαι από τους φροντιστές και τους αρτοποιούς που υπηρετούν τώρα στο ιερό αυτό και κατεβαίνουν και στο Ανουβιείο, τον Αρβήχιο τον γιατρό και τον Μυν τον ιµατιοπώλη και άλλους των οποίων δε γνωρίζω τα ονόµατα. Στις 11 του Φαώφι του 19ου έτους έφτασαν στο Ασταρτιδείο, στο ιερό στο οποίο είµαι έγκλειστος, εισέβαλαν µε τη βία και ήθελαν να µε κτυπήσουν και να µε σύρουν έξω, όπως είχαν επιχειρήσει να τον κάνουν και παλαιότερα κατά τη διάρκεια µιας εξέγερσης, παρά το γεγονός ότι είµαι Έλληνας. Αµέσως µόλις κατάλαβα ότι είχαν χάσει τα λογικά τους κλειδώθηκα µέσα, όµως βρήκαν στον δρόµο τον Αρµάη, τον γείτονά µου, τον έριξαν κάτω και τον χτυπούσαν µε χάλκινα εργαλεία. Σου ζητώ λοιπόν να δώσεις τη διαταγή να γράψουν στον Μενέδηµο, έναν από τους δικούς σου στο Ανουβειείο, να τους αναγκάσει να µε δικαιώσουν και αν δεν υπακούσουν να τους στείλει σε σένα, που δεν ανέχεσαι την κακία, για να επιληφθείς του θέµατος όσον αφορά αυτούς. Γεια σου».

Ο στρατηγός έγραψε στο περιθώριο εντολή προς τον Μενέδηµο, πιθανότατα αστυνοµικό, να φροντίσει να δικαιωθεί ο Γλαυκίας. Όπως όµως φαίνεται από µία ακόµη καταγγελία δύο χρόνια µετά, οι επιθέσεις συνεχίστηκαν , ενώ οι τεταµένες αυτές σχέσεις και η αµοιβαία περιφρόνηση συνεχίστηκαν και στη Ρωµαϊκή περίοδο µεταξύ Ρωµαίων και Αιγυπτίων.

Οι Έλληνες στην Αίγυπτο τόνιζαν το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον τους σε σχέση µε τους ντόπιους Αιγυπτίους. Οι ελληνικοί ναοί µε τους κίονες και τα γυµνάσια ήταν τα χαρακτηριστικότερα κτίρια, όπου καθρεφτιζόταν η ελληνική νοοτροπία. Βρίσκονταν όχι µόνο στις τρεις ελληνικές πόλεις αλλά και στις πρωτεύουσες των νοµών, ακόµη και σε χωριά. Τα γυµνάσια δηµιουργήθηκαν για να ικανοποιούν τις φιλοδοξίες των Ελλήνων. Προσέφεραν κυρίως ένα κοινό έδαφος σε πολίτες και στρατιώτες να µοιράζονται θρησκευτικές και εκπαιδευτικές παραδόσεις. Συντηρούνταν συνήθως από τοπικούς ευεργέτες, καθώς δεν επιδοτούνταν από το κράτος.

Για το µεγαλύτερο µέρος του ντόπιου πληθυσµού το χωριό όπου γεννήθηκαν αποτελούσε το σπίτι τους έως τον θάνατό τους. Οι Αιγύπτιοι δεν µπορούσαν να µετακινηθούν χωρίς άδεια. Ήταν υποχρεωµένοι να προσφέρουν υπηρεσίες για την εκτέλεση δηµοσίων έργων ή αποστολών, όχι όµως να εργαστούν σε βασιλικά κτήµατα ή εργαστήρια. Αν κινούνταν µέσα στο πλαίσιο της βασιλικής οικονοµίας, έπρεπε να εκτελέσουν µε σχολαστική ακρίβεια ένα συγκεκριµένο έργο µε πολύ βαρείς όρους. Το ίδιο βέβαια συνέβαινε ακόµα και αν ήταν έµµισθοι εργάτες σε ιδιωτικές ή βιοτεχνικές επιχειρήσεις. Αλλά ελάχιστοι ντόπιοι αναζητούσαν τη βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης και κοινωνικής τους θέσης καθώς και ένα ανώτερο µορφωτικό επίπεδο µετακινούµενοι µε τις οικογένειές τους στις µητροπόλεις. Ο ευκολότερος τρόπος ήταν οι επιγαµίες. Η καθηµερινή επικοινωνία Ελλήνων και Αιγυπτίων οδήγησε αναπόφευκτα σε µεταξύ τους γάµους, κυρίως σε χαµηλότερα στρώµατα στις αγροτικές περιοχές. Το συνηθέστερο φαινόµενο ήταν ο γάµος Ελλήνων ανδρών µε Αιγύπτιες και όχι το αντίθετο. Οι απόγονοι ενός τέτοιου γάµου µπορούσαν να έχουν ελληνικά ή αιγυπτιακά ονόµατα, αλλά θεωρούνταν Έλληνες. Οι στρατιώτες δεν είχαν το δικαίωµα να παντρεύονται κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Έτσι αν ένα παιδί γεννιόταν κατά τη συµβίωση µιας Αιγύπτιας και ενός στρατιώτη, δεν είχε νόµιµο πατέρα και ονοµαζόταν απάτωρ. Ένας δεύτερος τρόπος ήταν να µάθουν να χειρίζονται την ελληνική γλώσσα και να γράφουν ελληνικά. Θα µπορούσαν τότε να φανούν χρήσιµοι στα τοπικά γραφεία της κυβέρνησης ως γραµµατείς ή οικονοµικοί υπάλληλοι. Τέλος, ο τρίτος τρόπος, ήταν να γίνουν στρατιώτες.

Γάµος και διαζύγιο

SpoilerShow

Στον πάπυρο BGU VIII 1848, που προέρχεται από τον Ηρακλεοπολίτη νοµό και χρονολογείται στο 48-46 π.Χ., η Διονυσία, κόρη του Ηράκλειου, γράφει στον στρατηγό Ευρύλοχο. Πριν από δύο χρόνια ο άνδρας της, ο Απολλώνιος, την εγκατέλειψε µε το παιδί τους. Αυτός πήγε στην Αλεξάνδρεια και τα έφτιαξε µε µια άλλη γυναίκα µε την οποία απέκτησε ένα παιδί. Δεν είναι ξεκάθαρο αν η σχέση αυτή του Απολλώνιου είναι εξωσυζυγική ή ένας δεύτερος γάµος. Σε κάθε περίπτωση η Διονυσία ζητά να της επιστραφεί η προίκα της των 2.000 δραχµών, κάτι που σηµαίνει ότι για αυτήν ο γάµος της θεωρείτο τελειωµένος. Τελειωµένος όµως πρέπει να θεωρείται και από τον Απολλώνιο, αφού, σύµφωνα µε την Απολλωνία, ο Απολλώνιος ζήτησε από τον πατέρα του, Ισίδωρο, να πουλήσει το σπίτι και λίγη γη για να βρει τα µετρητά που η γυναίκα του ζητά να λάβει πίσω, όµως ο Ισίδωρος δεν έκανε αυτό που του ζήτησε ο γιος του.

«Στον Ευρύλοχο, τον συγγενή και στρατηγό και υπεύθυνο για τα εισοδήµατα από τη Διονυσία, κόρη του Ηράκλειου από την Τιλώθη. Ο Απολλώνιος, γιος του Ισίδωρου, εγγονός του Παθ... σύµφωνα µε το συµβόλαιο γάµου και άλλες νόµιµες ρυθµίσεις, µαζί µε τους γονείς του, Ισίδωρο και Φιλίστα, έκλεψε την προίκα µου των 2.000 αργυρών δραχµών, για την αποπληρωµή της οποίας είχαν εγγυηθεί ο ένας τον άλλο - ήδη δύο χρόνια τώρα - και µε άφησε να ζω σε κουρέλια µε την κόρη µας την οποία κάναµε µαζί, και έφυγε για την Αλεξάνδρεια. Όπως πληροφορούµαι, συµπεριφέρθηκε πάρα πολύ άστοργα απέναντι σε µένα και το παιδί και συνδέθηκε µε µια άλλη γυναίκα, από την οποία απέκτησε και ένα παιδί. Ωστόσο δήλωσε στον πατέρα του µε επιστολή να πουλήσει το σπίτι του και τη γη του για να έχει ρευστό και να επιστρέψει σε µένα την προίκα. Εγώ µε το παιδί µου ζω µε όση φροντίδα µου παρέχει ο αδελφός µου µε κάθε τρόπο και δεν έχω την αναγκαία διατροφή και αφού ο Ισίδωρος δεν µου γυρίζει πίσω, σου ζητώ αν σου φαίνεται σωστό, να διατάξεις να κληθεί ενώπιόν σου αυτός και να τον αναγκάσεις µε όποιο τρόπο επιβάλλεται να µου αποδώσει την προίκα µου, για να γίνω πάλι κάτοχός της».

Συνήθως οι άνδρες νυµφεύονταν στην ηλικία των 18 ή 20 ετών, ενώ οι γυναίκες µικρότερες. Μια κοπέλα στην ηλικία των 15 ή 16 ετών ήταν ήδη παντρεµένη µε παιδιά. Πριν από τον γάµο συνέτασσαν ένα γαµήλιο συµβόλαιο, στο οποίο το ζευγάρι διατύπωνε ότι θα τηρεί στο εξής ορισµένες υποχρεώσεις. Ο άνδρας θα παρέχει στη γυναίκα του τα αναγκαία σύµφωνα µε την οικονοµική του δυνατότητα και η γυναίκα θα εκπληρώνει τα καθήκοντά της προς τον άνδρα της και την κοινή τους ζωή. Το διαζύγιο ήταν επίσης ένα πολύ συχνό φαινόµενο εκείνη την εποχή. Σε µια τέτοια περίπτωση ο άνδρας ήταν υποχρεωµένος να δώσει πίσω στη νύφη τα αντικείµενα που αποτελούσαν την προίκα της ή την αξία τους σε χρήµα. Φυσικά και η λύση της συµβίωσης δεν ήταν πάντα συναινετική και κάποιες διαφορές καταγράφονται σε παπύρους. Ένα συµφωνητικό γάµου που βρέθηκε στην Ελεφαντίνη (P. Eleph. 1), στο νοτιότερο άκρο της Αιγύπτου, αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα χρονολογηµένα παπυρικά έγγραφα (310 π.Χ.). Σύµφωνα µε αυτό, το ζευγάρι θα ζήσει όπου αποφασίσει ο πεθερός µε τον γαµπρό του. Η γυναίκα θα χάσει την προίκα της, αν αποδειχτεί ενώπιον τριών ανδρών, αποδεκτών ως µάρτυρες και από τις δύο πλευρές, ότι ντρόπιασε τον άνδρα της. Από την άλλη ο άνδρας δεν επιτρέπεται να βάλει στο σπίτι άλλη γυναίκα έτσι που να ντροπιάσει τη σύζυγό του ούτε να αποκτήσει παιδιά µε άλλη γυναίκα ούτε να συµπεριφερθεί µε άσχηµο τρόπο στη σύζυγό του. Αν αποδειχτεί κάτι τέτοιο, είναι υποχρεωµένος να επιστρέψει την προίκα µε µια ισόποση αποζηµίωση.

Thx.


Ισιδώρα,Άσκλας ως υποκοριστικό του Ασκληπιάδης,Πανίσκος,Αραμωίτης-ωραία ονόματα

Ἰσιδώιρα(*) Ἀσκλᾶτι τῶι ἀδελφῶι
χαίρειν καὶ διὰ παντὸς ὑγειαι(*)
καθάπερ εὔχομαι. κεκόμισμαι
ἃ ἐγεγράφις(*). ὁ ἀδελφοὺς(*) Πανίσ-
5κος γέγραφε Νουμήνιν πεπομ-
φέναι Φίλωινα(*) τὸν οἰκονόμον
ἐπʼ αὐτὸν κατασπουδέως(*) ἐ-
πεὶ(*) τὴν διοίκησιν, οὔπωι(*) σε-
σήμαγκε τί ἐκβέβη[κ]ε̣. περὶ
10δὲ Ἀρήου αὐτὸς Πα̣τ̣ρ̣ ̣ ̣ γράφι(*)
ἐπʼ αὐτὸν χάριν το[ῦ π]αραγρά-
φεσθαι(*) πυρούς. σὺ δὲ καὶ Ἁρ̣α̣-
μώιτης(*) διανδραγα[θ]ε̣ῖτε ἐν
τῆι εἰσαγῆι(*) τῆς τιμῆς [τ]οῦ
15φακοῦ καὶ ὀλύρας. ἐάν τι
ἄλλο προσπέσῃ σημανῶι(*) σοι,
καὶ σεατοῦ(*) ἐπειμελοῦ(*), ἵνʼ ὑγιαί-
νῃς.
ἔρρωσο. (ἔτους) γ Ἁθὺρ ϛ.
20πρωι ̣

http://papyri.info/ddbdp/bgu;4;1206

[Αίγαγρος]

Έλληνες, μικτοί ή εξελληνισμενοι Αιγυπτιοι?

[Nero]

Έλληνες, μικτοί ή εξελληνισμενοι Αιγυπτιοι?

Απο όλα,ανάλογα με την εποχή κιόλας. Ας πούμε την κοπέλα στην 1η επιστολή τη λένε Τετώς αλλά γράφει στον πατέρα της στα ελληνικά. Απότι καταλαβαίνω πάντως,όσον αφορά τα γράμματα που δεν γράφτηκαν απο επαγγελματίες δούλους αλλά απο τις ίδιες λίγα είναι γραμμένα σε καλά ελληνικά αλλά μπορεί απλά να έχει να κάνει με το φύλο

[Nero]

Έλληνες, μικτοί ή εξελληνισμενοι Αιγυπτιοι?

Αυτή πάλι τη λένε Διογενίδα και τον αδερφό της "Λούριο"...

Διωγενὶς Κρονίωι τῶι
φιλτάτωι χαίρειν.
Καμὲ ἀνελθοῦσ[α]ν̣ πρὸς ὑ-
μᾶς ἐν Τ[αλ]εὶ π̣ρ̣[ο]σ̣δ̣έ̣χ̣ε̣-
5σθε· ἀ[λ]λ̣ʼ ε̣ὔχομα̣ι̣ παρα-
γενομενηι(*) ἐν μ̣η̣δενὶ
ὑμᾶς μέμψασθαι, ὅπερ
ἐλπίζωι(*) μηδὲν τούτων
γενήσεσθαι. πάντα δὲ
10τὰ κατʼ ἐμὲ Λού̣ριος
ὁ ἀδελφὸς μεταδώ-
σει ὑμεῖν(*). ἐρρῶσθαί σε
βούλο(μαι). (hand 2) ἀσπάζου
πάντας τοὺς ἐμοὺς
15καὶ Ἰσιδώραν καὶ ὑπαγέτωι(*) ε̣ἰ̣ς̣ ̣δεσυ ̣ ̣
(hand 1) ἐὰν Διδυμᾶς ἀντιλέγηι τῇ
ἀποδόσει Λουρίωι, προένεγ-
κον τὴν κίστην μου καὶ σφρα-
γίσας αὐτοῦ τ̣ὰ̣ γραμματ̣εῖα πέμψ[ον].
20Ἐπεὶφ κ.
ἐὰν δὲ καὶ χρείαν αὐτοῦ ἔχῃς
εἰς ἀρταβίαν ἢ ἄλ[λ]ο τι,
πορεύου πρὸς αὐτὸν̣ καὶ
πάντα πο̣ιήσ̣ε̣ι̣

http://papyri.info/ddbdp/p.mil.vogl;2;76

[Αίγαγρος]

Θα παίζει ρόλο και η κοινωνική τάξη. Φαντάζομαι τα πιο υψηλά στρώματα της κοινωνίας ήταν Έλληνες. Οι κοπέλες εδώ ίσως από μικτους γάμους εάν ήταν από αγροτικές περιοχές.